MULTIMEDIJA

1.

ta je multimedija i kako je nastala?

Skupina tehnologija koje su dovele do objedinjavanja raunarske tehnike, audio tehnike i video tehnike u jednu jedinstvenu cjelinu, danas
zajednikim imenom nazivamo mulitimedijske tehnologije.
Postoji vie definicija ta je zapravo multimedija. Najprihvaenija je definicija po kojoj je multimedija tehnologija koja omoguava prikaz
informacija u vie razliitih oblika, poput teksta, grafike (statinih, odnosno nepokretnih slika), animacija (slika u pokretu), video zapisa
(animacija visoke kvalitete koje su obino praene zvukom, poput filmova), muzike i govora.

2.

Kakva je razlika izmeu multimedije u otvorenim i zatvorenim sistemima?

Multimedija se esto dijeli na multimediju u zatvorenim sistemima i multimediju u otvorenim sistemima. Multimedija u zatvorenim sistemima
podrazumijeva multimediju ostvarenu na raunaru ili skupini povezanih raunara (ili nekih srodnih ureaja), na kojima je unaprijed poznato
kako su informacije organizirane, gdje su pohranjene, itd. S druge strane, multimedija u otvorenim sistemima podrazumijeva multimediju
ostvarenu na sistemima raunara i drugih multimedijskih ureaja koji su meusobno povezani putem globalnih raunarskih mrea (obino
Interneta), pri emu se informacije na bilo kojem raunaru mogu organizirati i pohranjivati na nain koji je potpuno neovisan od naina organizacije i pohranjivanja informacija na ostalim raunarima. Na taj nain se u otvorenim sistemima uvijek mogu dodavati nove informacije (npr.
povezivanjem novih raunara u mreu) neovisno od ve postojee situacije, to zapravo i ini ove sisteme "otvorenim".

3.

Zbog ega multimedijske aplikacije nude znatno veu koliinu informacija nego obine aplikacije?
Slika i propratni zvuk koji se javljaju u multimedijskim tehnologijama kao pratilac obino suhoparnih tekstualnih informacija, trebaju da korisniku
prue potpuniji doivljaj prikazanog sadraja, s obzirom na injenicu da se istovremeno angaira vie ljudskih osjetila. Razlika izmeu klasinog i
multimedijskog naina prezentiranja informacija najbolje je vidljiva u multimedijskim enciklopedijama, koje korisniku mogu pruiti neuporedivo
vie informacija u odnosu na klasine enciklopedije, zbog injenice da se za prezentaciju informacija koriste slike (kako statine, tako i animirane)
i zvuk, koje je veoma teko na zadovoljavajui nain opisati samo rijeima.

4.

Kakav hardver treba da posjeduje multimedijski raunar?

Raunare koji su opremljeni odgovarajuim hardverom i softverom za multimedijske primjene zvaemo multimedijski raunari.

5.

Za prikaz statinih slika brzina rada grafikih kartica nije previe bitna. Meutim, za prikaz slika u pokretu, neophodne su visokokvalitetne
grafike kartice, koje karakterizira velika brzina prikaza slika. Savremene grafike kartice esto posjeduju i TVizlaz (engl. TVout) koji
omoguava prikljuenje raunara na televizijski aparat i prikaz slike na televizijskom ekranu.
Ukoliko se multimedijske informacije trebaju prezentirati iroj publici, neophodno je u popis neophodne opreme ukljuiti i multimedijski
projektor.
Takoer, ukoliko pored puke reprodukcije video zapisa ili jednostavnijih manipulacija sa postojeim video zapisima (poput titlovanja filmova,
itd.) elimo da se bavimo i samostalnim kreiranjem video zapisa, jasno je da nam je neophodna i odgovarajua digitalna kamera.
U posljednje vrijeme sve vie su u upotrebi specijalni adapteri, nazvani TV kartice ili TVtjuneri (engl. tunef). TV tjuneri omoguavaju (uz
pomo odgovarajueg softvera) gledanje televizije pomou raunara, tako da raunari mogu da zamijene klasine TV aparate.
Za potrebe prezentacije zvunih informacija (muzike i govora), neophodno je da raunar posjeduje sintetizatore zvuka (zvune kartice) i
zvunike. Jednostavniji sintetizatori zvuka danas obino dolaze integrirani na matinu plou raunara.
Mikrofon je neophodan ulazni ureaj i u sluajevima kada elimo izdavanje naredbi raunaru putem govora, to se danas sve ee susree.
Multimedijski raunari moraju obavezno biti opremljeni itaima optikih diskova (CD, a po mogunosti i DVD), jer su ovo jedini prenosivi
ureaji masovne memorije koji su podesni za biljeenje multimedijskih informacija.
Za obradu multimedijskih informacija raunar mora biti opremljen veoma monim procesorom i velikom koliinom RAM memorije.
Ukoliko elimo da se bavimo ne samo pregledanjem multimedijalnih informacija nego i njihovim kreiranjem, neophodno je posjedovati i CD
pisa, kao i hard disk velikog kapaciteta za potrebe privremenog biljeenja multimedijalnih informacija prije njihovog konanog zapisa na
optiki disk.

ta je MIDI prikljuak i za ta se koristi?

Veina zvunih kartica omoguava prikljuivanje elektronikih muzikih instrumenata (koji su zapravo, kao to smo ve rekli, digitalni raunari
specijalizirane namjene) na raunar ope namjene preko tzv. MIDI prikljuka.

6.

Kakve vrste zvunih zapisa postoje i koji su najpoznatiji formati zvunih zapisa?
Za pamenje zvunih informacija postoje dva sutinski razliita naina zapisivanja koje moemo nazvati uzorkovani (semplovani) zvuni zapisi i
sintetizirani zvuni zapisi. Uzorkovani zvuni zapisi zasnivaju se na pamenju uzoraka vrijednosti intenziteta zvunog talasa, koji je osnovni
nosilac zvunih informacija, uzetih u odreenim vremenskim trenucima. Sintetizirani zvuni zapisi sadre informacije o visini, trajanju i boji
pojedinih tonova koji ine zvunu informaciju. U tom smislu, ovi zvuni zapisi slini su notnom zapisu koji se koristi u muzici za zapisivanje
muzikih kompozicija. Najpoznatiji formati zvunih zapisa su WAV, MP3, MIDI.

7.

Koji su najpoznatiji formati video zapisa?

Jedan od najjednostavnijih formata zapisa animiranih slika predstavlja animirani GIF format, koji se sastoji prosto od slijeda slika od kojih se
brzim izmjenjivanjem formira animacija. Dosta rasprostranjen format zapisa animiranih slika, koji pored slika moe da pamti i propratni zvuk, je i
SWF format koji je razvijen namjenski od strane firme Macromedia za upotrebu u njihovim programima.
Najpoznatiji format za pamenje video zapisa je MPEG (Motion Picture Experts Group) format, koji u sebe ukljuuje i MP3 format za pamenje
zvuka i koji omoguava kompresiju video zapisa i do 95%. Pored MPEG formata, u irokoj upotrebi su i Microsoftov AVI (Audio Video
interleave) format, kao i QuickTime MOV (od engl. movie) format, koji je prvo bio razvijen iskljuivo za Apple Macintosh raunare, ali se
kasnije rairio i za PC raunare.

8.

emu slui program Winamp?

Za reprodukciju zvunih zapisa u MP3 formatu mnogo koristi program Winamp, koji je bio jedan od prvih programa koji su podravali ovaj format

zvunog zapisa.
9.

Kako se kreiraju multimedijske aplikacije?

Za kreiranje multimedijskih informacija i aplikacija postoji takoer mnotvo programa koji se razlikuju po svojoj tanoj namjeni. Openito gledano,
programi ovog tipa omoguavaju korisniku kreiranje multimedijskih aplikacija (obino u formi prezentacija) koje objedinjuju tekst, statine slike,
zvuk, i animaciju. Ovakvi programi najee posmatraju multimedijske aplikacije kao slijed dogaaja (engl. eventsequence). Svaki dogaaj u
osnovi predstavlja prikaz neke tekstualne, grafike, zvune ili animirane informacije. Kreator moe upravljati strukturom dogaaja, njihovim
redoslijedom, kao i tanim vremenskim trenucima u kojima e pojedini dogaaji nastupiti.

10. ta su editori zvunih zapisa?

Da bismo kreirali uzorkovani zvuni zapis, dovoljno je imati mikrofon ili neki drugi izvor zvunog signala koji se prikljuuje na zvuni ulaz zvune
kartice, i upotrijebiti neki od programa za zapisivanje zvuka kao to je Sound Recorder, koji dolazi kao sastavni dio Windows operativnih sistema.
Snimljeni zvuni zapis kasnije je mogue ureivati i mijenjati uz pomo programa koji se nazivaju editori zvunih zapisa. Pomou ovih programa
mogue je vriti mnogobrojne manipulacije sa zvunim zapisima, poput izmjene glasnoe i boje tona, raznih korekcija, itd.
11. Kako se kreiraju sintetizirani zvuni zapisi?
Kreiranje sintetiziranih zvunih zapisa prilino se razlikuje od kreiranja uzorkovanih zvunih zapisa. Ovi zapisi se najee kreiraju neposrednim
sviranjem na elektronikim muzikim instrumentima (obino sintesajzerima) koji su povezani sa raunarom preko MIDI prikljuka. Pri tome se
koriste programi koji omoguavaju zapisivanje signala koje generiraju elektroniki muziki instrumenti. Sintetizirane zvune zapise mogue je
kreirati i bez pomoi elektronikih muzikih instrumenata, pomou specijalnih editora, koritenjem raznih tehnika kao to su pisanje nota, kreiranje
liste dogaaja, itd. Programi za obradu sintetiziranih zvunih zapisa obino dolaze kao integrirani paketi koji omoguavaju mnotvo funkcija:
zapisivanje signala sa elektronikih muzikih instrumenata, upravljanje elektronikim muzikim instrumentima, pisanje nota, manipuliranje sa
zvunim zapisima, automatsko generiranje notnog prikaza iz zvunog zapisa, itd. Vjerovatno najpoznatiji program ove vrste je Steinberg Cubase
Score VST.
12. ta je hipertekst a ta hipermedija?
Hipertekst predstavlja jednu od temeljnih tehnologija multimedije, koja je omoguila razvoj multimedije u otvorenim sistemima. Osnovna ideja
hiperteksta je mogunost povezivanja uzajamno vezanih tekstualnih podataka, koji su razbacani u razliitim dokumentima, na takav nain da se
pomou jednostavnih radnji moe prei sa prikaza jednog podatka na prikaz nekog drugog njemu srodnog podatka, bez potrebe da znamo u kojem
se dokumentu vezani podatak nalazi. Pod hipertekstualnim dokumentom podrazumijevamo tekstualni dokument koji sadri posebno oznaene
dijelove (najee podvuene i obojene drugom bojom) koji se nazivaju hiperveze ili hiperlinkovi, a koji posjeduju svojstvo da pritisak na tipku
mia u trenutku kada se pokaziva mia nalazi na hipervezi dovodi do prelaska u neki drugi dokument na koji hiperveza ukazuje.
Strogo uzevi, pojam hipertekst trebao bi da se odnosi na dokumente koji sadre samo tekst i hiperveze. Za dokumente koji pored teksta sadre
nepokretne i pokretne slike, kao i zvune zapise, i u kojima ulogu hiperveza mogu preuzimati slike i njihovi dijelovi, a ne samo dijelovi teksta,
ispravnije je koristiti termin hipermedija.
13. ta je HTML?
Danas se kao standard za zapisivanje hipertekstualnih dokumenata koristi zapis poznat pod nazivom HTML (Hypertext Markup Language).
HTML se nekada pogreno svrstava u programske jezike, mada se, u stvarnosti, ne radi ni o kakvom programskom jeziku (u pitanju je, zapravo,
jezik za oblikovanje dokumenata, koji nema nikakve veze sa programiranjem). HTML je, u sutini, obian tekst u koji su ubaene specijalne
oznake koje se piu unutar iljastih zagrada < i > (tzv. HTML tagovi).
14. emu slue HTML preglednici, koji su im osnovni zadaci, i koji su najpoznatiji?
Za pregledanje hipertekstualnih dokumenata zapisanih u HTML formatu, koriste se specijalni programi nazvani HTML preglednici ili brouseri
(engl. browser). Postoji vie razliitih HTML preglednika, a danas se najvie koriste Microsoft Internet Explorer (koji je, od verzije Windows
98, sastavni dio Windows operativnih sistema) i Netscape Navigator.
15. ta su skriptni jezici?
Za potrebe prikaza animiranih slika, kao i za potrebe kreiranja dokumenata koji dinamiki mijenjaju svoj sadraj (npr. prikazuju razliite poruke
u razliito doba dana), sam HTML se pokazao nedovoljan. Stoga je omogueno da se u HTML dokumente ubacuju tzv. skripte, koje
predstavljaju minijaturne programe (skupine naredbi) pisane u nekom od specijaliziranih programskih jezika nazvanih skriptni jezici, i koji su
namijenjeni iskljuivo za potrebe pisanja skripti. Najpoznatiji i najvie koriteni skriptni jezik je JavaScript.
16. Kako se kreiraju HTML dokumenti?
HTML dokumente je mogue kreirati i u obinim tekstualnim editorima, runim umetanjem odgovarajuih HTML tagova gdje je neophodno.
Meutim, kako ovakav nain kreiranja moe da bude jako mukotrpan, razvijeni su i specijalni programi koji omoguavaju kreiranje
hipertekstualnih i hipermedijskih dokumenata. Najpoznatiji programi za ovu svrhu su Microsoft FrontPage i Macromedia Dreamweaver. ak i
Microsoft Word omoguava da kreirani dokument snimite u HTML formatu, tako to prilikom zadavanja naredbe Save As iz padajue liste Save
as type izaberete opciju HTML Document.
17. ta je 3D WEB i kako se kreiraju 3D WEB dokumenti?
Jedan od najnovijih trendova u razvoju hipermedije i multimedije u otvorenim sistemima openito, predstavlja 3D multimedija, ili, kako se
ee naziva, 3D WEB. 3D WEB omoguava interaktivni prikaz i manipulaciju sa trodimenzionalnim objektima unutar hipermedijskih
dokumenata na slian nain kao u programima za trodimenzionalno crtanje.