Leksionet e Lendes Kontabiliteti Publik Dhe Raportimi Financiar 4521 1

REPUBLIKA E SHQIPRIS
MINISTRIA E FINANCAVE
NJSIA QENDRORE E HARMONIZIMIT PR AUDITIMIN E BRENDSHM
LENDA
KONTABILITETI PUBLIK
&
RAPORTIMI FINANCIAR
TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL
TEMA 1:KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

far sht kontabiliteti dhe informacioni kontabl? Kush ka nevoj pr to? Cili sht roli i
tyre n shoqri ? Pr far prdoret kontabiliteti? A sht ai profesion apo shkenc? Kto dhe
pyetje t tjera si kto shtrohen nga kushdo q e dgjon pr her t par kt term. Mosnjohja,
kompleksiteti, dhe roli i tij e bjn kontabilitetin q t jet pr joekonomistt dika e
pakuptueshme dhe misterioze. Pyetjeve t msiprme dhe t tjerave q kan t bjn me
kontabilitetin dhe informacionin kontabl do prpiqemi t'u japim prgjigje n kt tem.
1.
KONTABILITETI DHE SISTEMI I INFORMACIONIT KONTABL
1.1 Kontabiliteti dhe rndsia e informacionit kontabl

Roli i informacionit n drejtimin e nj sistemi ekonomik sht pa diskutim shum i madh. T
gjith ata q kan lidhje me jetn e nj njsie ekonomike, aksionert, furnitort, bankat,
shteti, etj. dshirojn t ken nj kuadr t prpikt dhe t prditsuar t ecuris s njsis
ekonomike. Aksionert krkojn t din mbi situatn financiare dhe performancn e njsis
ekonomike me qllim q t marrin vendime n lidhje me investimin e tyre n kt njsi.
Furnitort dhe kreditort kan nevoj t ken informacion n lidhje me faktin nse njsia
ekonomike do t jet e aft q t shlyej detyrimet ndaj tyre apo jo. Shteti ka nevoj pr
informacion n lidhje me rezultatet e njsis ekonomike dhe llogaritjen e detyrimeve tatimore
t saj ndaj shtetit. Pr informacion n prgjithsi ka nevoj dokush pr t marr vendime
ekonomike n lidhje me burimet q zotron ose do t ket dhe burimet e sigurimit t tyre, si
dhe me prdorimin e ktyre burimeve. Pr kt qllim ndrtohen sistemet e informacionit t
cilat sigurojn dhe informacionin e nevojshm pr marrjen e vendimeve. N kt sistem
informacioni kontabiliteti ka nj rol t rndsishm pr t plotsuar krkesat pr informacion.
Kjo realizohet prej kontabilitetit nprmjet regjistrimit besnik dhe rigoroz t t gjitha
ngjarjeve ekonomike me t cilat njsia ekonomike sht e lidhur dhe sa her q krkohet por
zakonisht n fund t nj periudhe apo cikli t caktuar kontabiliteti ofron pr prdoruesit e
informacionit kontabl pasqyra apo raporte t veanta mjaft t rndsishme pr t kuptuar
mbi situatn dhe gjendjen shndetsore t njsis ekonomike. T dhnat e kontabilitetit jan
pr m tepr t nj rndsie shum t madhe n procesin e marrjes se vendimeve t drejtimit
t njsis ekonomike. N kt kuadr kontabiliteti dhe informacioni q ai siguron sht i
nevojshm pr t gjitha nivelet e drejtimit ekonomik, pr t gjith personat fizik apo juridik
q kryejn nj aktivitet t caktuar ekonomik. Detyra e nj sistemi kontabiliteti sht t
prpunoj t dhnat ekonomike nga veprimet e kryera n njsin ekonomike. Ai mund t
konsiderohet si sistem prpunimi t dhnash, e kryer kjo me dor apo me ndihmn e
kompjuterve. Gjithashtu, kontabiliteti sht nj pjes e rndsishme e kontrolleve t
brendshme t njsis ekonomike. Ai organizohet edhe pr t siguruar informacion n lidhje
me realizimin e procesit t kontrolleve t brendshme t njsis ekonomike. Sistemet e
informacionit kontabl mbledhin dhe prpunojn t dhna nga veprimet dhe ngjarjet, i
organizojn ato n forma t nevojshme (dobishme) dhe i komunikojn rezultatet tek
vendimmarrsit. Kto sisteme jan jetsore pr vendime efektive si pr prdoruesit e jashtm
ashtu dhe pr prdoruesit e brendshm t informacionit. Aktualisht me rritjen e kompleksitetit
t operacioneve t biznesit dhe rritjes s nevojave pr informim, sistemet e informacionit
kontabl bhen dhe jan m t rndsishm se m par. Aktualisht, t gjith vendim-marrsit
kan nevoj t ken njohurit baz sesi funksionon sistemi i informacionit kontabl. Kto
njohuri i japin vendim-marrsve nj avantazh konkurues, sepse ata kuptojn m mir
kufizimet e informacionit, matjen e kufizimeve dhe zbatimin potencial t tij. Nj gj e till i
lejon ata q ti bazojn vendimet mbi nj sasi m t madhe informacioni dhe t balancojn m
mir riskun dhe kthimet nga strategji t ndryshme.
2
1. 2. Njsia Ekonomike
Koncepti i kontabilitetit sht i lidhur me konceptin e njsis ekonomike. Me njsi
ekonomike n prgjithsi do t kuptohet do grup njerzish t organizuar n nj mnyr t
caktuar pr t kryer nj detyre konkrete n kuadrin e tr aktivitetit ekonomik t shoqris
duke pasur nj ekzistenc t pavarur. N kontabilitet koncepti i njsis prdoret n kuptimin
e njsis kontabl e cila sht njsia ekonomike q sht objekti i fokusimit t proceseve t
kontabilitetit. Si t tilla mund t jen siprmarrje private apo shtetrore t do lloji dhe
madhsie, institucione t ndryshme, bankat, organizatat shoqrore, etj. N prgjithsi mund t
thuhet q njsit ekonomike mund t jen t dy tipave. N tipin e par prfshihen ato njsi
ekonomike q kan si qellim final sigurimin e fitimit. T tilla jan psh. Birra Korca, Banka
Kombtare Tregtare, Fabrika e tullave Volo, GD-Marketing shpk, TID shpk, Sigal sha, etj.
N tipin e dyte prfshihen ato njsi ekonomike q nuk kan si qellim final sigurimin e fitimit
por kryerjen e aktiviteteve me karakter t prgjithshm shoqror. Si t tilla mund t
prmenden Organet e qeverisjes qndrore dhe vendore, Kryqi i Kuq Shqiptar, Universiteti i
Tirans, spitalet shtetrore, shoqatat e ndryshme jo me qellim fitimi, etj. Njsit ekomomike
t tipit t pare do t quhen njsi biznesi, kurse ato t tipit t dyte do t quhen njsi jo
fitimprurse. Njsit ekonomike jofitimprurse mund t klasifikohen n njsi ekonomike
jofitimprurse private, ku krijuesit e tyre jan persona fizik apo juridik privat, dhe n njsi
ekonomike jofitimprurse shtetrore, t cilat jan t krijuara nga shteti. Skematikisht ndarja e
njsive ekonomike t msiprme mund t paraqitet si m posht:
Njsi ekonomike biznesi
Njsi ekonomike
Njsi jofitimprurse
Nj sistem ekonomik mund t mendohet si nj organizm ku qeliza baz e tij sht njsia
ekonomike. N kuadrin e sistemit ekonomik, njsia ekonomike nuk vepron si nj njsi e
shkputur, por n lidhje dhe bashkveprim t ndrsjell me njsit e tjera. do njsi
ekonomike prdor nj sr elementesh materiale, monetare, njerzore, etj. hyn n
marrdhnie me punonjsit e saj, me shtetin, me njsit e tjera ekonomike, etj.
Prgatitja e pasqyrave dhe raporteve finaciare synon q t ndihmoj prdoruesit e pasqyrave
financiare pr t kuptuar m mir performancn e njsis ekonomike n t shkuarn t
identifikojn burimet e shprndara n mbshtetje t veprimtarive kryesore t njsis
ekonomike n mnyr q ajo t prmbush n mnyr eficente detyrimet e saj.
Q t jepet nj pamje e qart e qllimit t raportimit financiar n njsit ekonomike t sektorit
publik dhe privat le t trajtojm si fillim dallimet ndrmjet njsive ekonomike t sektorit
publik dhe atyre t sektorit privat, vecanrisht pr objektivat e tyre, dhe se si kto objektiva t
ndryshme ndikojn n raportet financiare t subjekteve t sektorit publik dhe t sektorit
privat. N shtjen tjetr do t prshkruajm prdoruesit m t zakonshm t informacionit
financiar t sektorit publik dhe informacionin q ata krkojn n raportet financiare.
1. 3 Dallimi i njsive t sektorit publik nga njsit e sektorit privat.
Q t mund t japim qartsisht dallimit midis sektorit publik dhe atij privat sht mir t
fokusohemi te prkufizimi q i bhet t dy sektorve.
sht sektori publik?

Termi sektor publik prcaktohet n shum mnyra. N kt modul me kt term do t
kuptojm do subjekt q funksionon m tepr pr t siguruar shrbime pr publikun sesa pr
fitime si dhe financimi i t cilit kontrollohet n fund t fundit nga shteti, i cili monitoron edhe
performancn e subjektit. Sektori publik prfshin departamente t qeverisjes qndrore, t
qeverisjes vndore/rajonale, shoqata t strehimit, institucione arsimore (si universitetet) dhe
subjekte t shrbimit shndetsor. Nga ky prkufizim kemi prjashtuar shoqatat bamirse pr
shkak t nivelit t ult t financimit dhe kontrollit t tyre nga shteti.
Subjektet e sektorit publik financohen kryesisht nga publiku dhe jan n vartsi t t hyrave.
sht sektori privat?
Termi sektor privat prgjithsisht prdoret pr t prshkruar njsit ekonomike me
pergjegjesi te kufizuar, t cilat si qllim t tyre kan realizimin e fitimit pr aksionert e tyre.
Megjithat jo t gjitha njsit ekonomike mbahen pr t siguruar fitim maksimal pr
aksionert, shmbulli m i qart pr kt jan njsit ekonomike t bamirsis. Edhe sektori
privat ka subjekte t tilla si shoqatat me partneritet (psh ato t avokatve apo t
kontabilistve) q nuk jan njsi ekonomike por megjithat ekzistojn pr t siguruar fitim
pr pronart e tyre. Subjektet e sektorit privat jan pron e aksionerve dhe financohen
vullnetarisht prej tyre dhe t ardhurat e tyre sigurohen m tepr nga veprimtarit e realizuara
prej tyre.
Ngjashmrit midis sektorve
Megjith dallimet midis tyre, t dy sektort prsa i prket trajtimeve kontabl kan shum
ngjashmrira. T dy sektort zbatojn llogarimbajtjen me regjistrim t dyfisht, aplikojn t
njjtat parime themelore t kontabilitetit, t tilla si parimi i kujdesit te vijimesise apo rrjedhes
dhe t dy aplikojn t njjtat standarde kontabiliteti. Ndalemi tani n objektivat kryesore q
ka secili sektor duke u prqndruar tek dallimet q kan kto objektiva. Objektivi kryesor i
njsive ekonomike t sektorit privat sht rritja maksimale e mirqnies t aksionerve. Kjo
arrihet duke rritur n maksimum fitimin nprmjet rritjes maksimale t kthimit nga kapitali i
prdorur si dhe rritjes t fitimit pr do aksion. Si hap t ndrmjetem, drejtuesit e njsive
ekonomike mund t ndjekin objektiva t tjera, q n nj afat m t gjat kohe do t rritin n
maksimum fitimet, si psh hyrja e produkteve t reja n treg ose prpjekja pr tu zgjeruar n
tregje t reja pra pr t rritur aksionet e tregut, t cilat eventualisht do t rritin fitimet.
Qllimi kryesor i subjekteve t sektorit publik, t tilla si organet shtetrore, autoritete lokale
apo sigurues t kujdesit shndetsor, nuk sht vetm prodhimi i mallrave apo i shrbimeve
pr rishitje, pra ata nuk kan si qllim primar fitimin. Objektivi i tyre financiar sht sekondar
n raport me objektivat social, q kan fush veprimi q nga strehimi, arsimi dhe deri tek
mbledhja e taksave.
1. 4. Llojet e kontabilitetit
Kontabiliteti sht prcaktuar si nj sistem i vetm informacioni q mat prpunon dhe
komunikon informacion t nevojshm pr marrjen e vendimeve. N prgjithsi mund t
thuhet q aktualisht, pr nevojat e studimit dhe t organizimit praktik, si dhe duke ju referuar
grupit t prdoruesve t cilit i siguron kryesisht informacion, ekziston nj ndarje e sistemit t
kontabilitetit duke br dallimet kryesisht midis kontabilitetit financiar, kontabilitetit t
kostos dhe kontabilitetit t drejtimit.
Njsia ekonomike prmirson rendimentin e sistemit t vet kontabl duke e zgjeruar
gradualisht nga kontabiliteti financiar n ato pasardhse paralelisht me zhvillimin e saj si dhe
nn presionin e nevojave drejtuese dhe t drejtimit.
N fazn fillestare kontabiliteti organizohet me qllim hartimin e pasqyrave financiare pr

prcaktimin e rezultateve t prgjithshme (kontabiliteti financiar); pas ksaj faze ai
shoqrohet me evidentimin dhe analizn e kostove dhe t t ardhurave t aktiviteteve t
veanta (kontabiliteti i kostos). N nj faz m t avancuar t biznesit, prve dy llojeve t
prmendura m lart t informacionit kontabl, fillon t prpunohen dhe t dhnat n lidhje me
parashikimin n t ardhmen i t dhnave t kontabilitetit (buxhetimi) si dhe koordinimi e
kontrollimi i aktiviteteve dhe politikave t tij, si the prpunimi i integruar i t dhnave t
veanta t jets s njsis n kompleksin e tyre unitar (kontabiliteti i drejtimit). N kt
proces lloji dhe niveli i t drejtave pr t prpunuar dhe marr informacion sht i ndryshm.
Prdoruesit e jashtm nuk kan t drejt t prpilojn informacionin kontabl, ata marrin dhe
prdorin informacionin kontabl q publikon njsia ekonomike. Kurse prdoruesit e
brendshm kan nj shkall t gjr t drejtash n lidhje me prgatitjen dhe prdorimin e
informacionit t prgatitur nga sistemi i kontabilitetit. Ky informacion kryesisht nuk bhet I
njohur dhe nuk u komunikohet prdoruesve t jashtm t informacionit kontabl.
Nga sa u tha m lart mund t nxirret roli i kontabilitetit financiar: nga njra an vlersohet
funksioni i tij i saktsimit kontabl dhe i referimit t sigurt n t dhna dhe rezultate t
dokumentuara rigorozisht dhe shpesh t ertifikuara. Informacioni i tij vlen pr t gjith
prdoruesit; nga ana tjetr kontabiliteti financiar, sidomos n sistemet e sotme integruese,
prbn momentin e privilegjuar t marrjes s t dhnave, regjistrimi korrekt i t cilave prbn
garancin pr qllimet e kontabilitetit financiar, si pr nj referim t sigurt pr prpunimet e
mtejshme pr nevojat e drejtimit, kontabilitetit t kostos, ashtu edhe pr hartimin e
buxheteve dhe pr riprpunimin e mtejshm t tyre, t nevojshme pr nj drejtim t
prshtatshm t biznesit si n termat operative ashtu edhe n ato strategjik.
Kontabiliteti financiar ka t beje me informacionin kontabl, q prve q prdoret nga
drejtimi i njsis ekonomike, kryesisht u komunikohet dhe prdoruesve t informacionit
jasht njsis. Kontabiliteti financiar sht ajo pjese e sistemit t kontabilitetit q merret me
matjen dhe raportimin e gjendjes financiare dhe t rezultatit t njsis ekonomike gjat nj
periudhe t caktuar, n prputhje me parimet e prgjithshme t pranuar t kontabilitetit. Ai
siguron informacion n lidhje me marrdhniet e njsis ekonomike me personat, fizik apo
juridik, jasht saj, si psh. me furnitort, kreditort, investitort, shtetin, etj. Ai siguron edhe
informacionin e nevojshm kontabl n lidhje me marrdhniet ndrkombtare t kmbimit si
dhe t efekteve t ndryshimit t mimeve n gjendjen financiare t njsis.
Kontabiliteti i kostos, drejtohet n prcaktimin analitik t kostove, t ardhurave e t
rezultateve ekonomike q kan t bjn me aktivitete, operacione, procese prodhimi dhe
qndra prgjegjsie t veanta me qllim pr t ndihmuar drejtimin n zgjidhjen e
problemeve specifike.
Kontabiliteti i drejtimit prfshin t gjitha kontabilitetet e trajtuara m lart duke mos u
identifikuar me asnjrin prej tyre. Origjina e tij e ka burimin n nevojn e konceptimit dhe
realizimit t nj sistemi t t dhnave n t cilin do t duhet t konkurrojn, n form pak a
shum sintetike, llojet e ndryshme t kontabiliteteve t prmendura m sipr. Ai sht nj
sistem i t dhnave q, duke u diferencuar nga qllimet pr t cilat ishin grumbulluar, mund
t drejtohen njri ndaj tjetrit pr t krkuar t paraqitet nj pamje e jets s njsis n
kompleksin e saj njsues.
Ai ka t bj me gjith llojet e informacionit kontabl q grumbullohet, matet, regjistrohet,
prpunohet dhe u transmetohet drejtuesve t njsis ekonomike. Pra ai shrben pr nevojat e
drejtimit t brendshm t njsis ekonomike. Ai u siguron drejtuesve informacion q ka t
bj me koston e produkteve t prodhuara, n trsi pr produkte t veanta dhe n do
segment t njsis, me planifikimin dhe kontrollin e operacioneve t ndryshme, me natyrn,
vendin dhe madhsin e t ardhurave dhe shpenzimeve pr do produkt dhe segment t
njsis, me buxhetimin e kapitalit, etj. Ai prpilon raporte dhe analiza speciale q ndihmojn
vendimet e drejtimit.
2.
PRDORUESIT E INFORMACIONIT N SEKTORIN PUBLIK
Prdoruesit kryesor t pasqyrave financiare t sektorit privat jan aksionert dhe investitort,
dhe standardet e kontabilitetit synojn t fokusohen n sigurimin e informacionit q u duhet
aksionerve dhe investitorve (si psh informacioni pr fitimin pr do aksion, raporti pr
kthimin mbi investimin, kthimin mbi kapitalin e investuar, etj). Ndrsa pasqyrat financiare n
sektorin publik synojn nj rreth m t gjr dhe t ndryshm prdoruesish, q nga
taksapaguesit deri tek organet qndrore t qeverisjes.
Me qllim q t kuptohet objektivi i kontabiliteti n sektorin publik n do t shohim kush jan
prdoruesit e tjer t raporteve financiare dhe far informacioni krkojn ata n pasqyrat
financiare. Ndalojm n disa prej tyre
Prdoruesit e informacionit t grumbulluar n organet e qeverisjes vendore
Konsumatort e shrbimeve, taksapaguesit e zons/votuesit informacion pr
performancn n raport me objektivat si dhe pr prdorimin sa m t mir t burimeve pr
t gjykuar pr realizimin e detyrave nga kshillat.
Partner nga sektori privat psh nj njsi ekonomike q krkon t hyj n kontrate me
organet e pushtetit vendor pr t siguruar shrbime pr arsimin do t ishte e interesuar pr
shumn totale t shpenzuar pr arsimin n vitet e mparshme.
Konkurues t sektorit privat shrbime q sigurohen nga pushteti lokal, si groposja e
mbeturinave apo shrbimet e gjelbrimit, q mund t kryhen edhe me njsi konkuruese t
sektorit privat, t cilat do t ishin t interesuara pr informacionin lidhur me t hyrat dhe
shpenzimet pr kto lloj shrbimesh.
Organizma t tjera t pushtetit vendor pr qllime matje niveli dhe pr krahasim.
Qeveria pr prpilimin e statistikave pr huat n sektorin publik pr t vepruar n
prputhje me ligjet fiskale.
Prdoruesit e informacionit t grumbulluar n organet e qeverisjes qndrore
Ministrit informacion pr shumn totale t shpenzimeve, huat dhe si jan plotsuar
objektivat e premtuara nga qeveria pr t vrtetuar performancn. Kjo do t ndikonte n
vendimmarrje, prfshi buxhetet e viteve t ardhshme.
Konsumatort e shrbimeve, taksapaguesit dhe votuesit informacion pr
performancn kundrejt objektivave dhe premtimeve elektorale pr t prcaktuar
performancn dhe pr t vlersuar pr k t votoj.
Bizneset informacion far grantesh/financimesh disponohen psh nj prodhues
motorrash pr aviont do t ishte i interesuar pr buxhetin e mbrojtjes.
Prdoruesit e informacionit t grumbulluar n njsit e kujdesit shndetsor (spitalet)
Konsumatort, si pacientt dhe grupet e mbshtetjes t pacientve informacion pr
treguesit e performacs t till si koha n listat e pritjes, informacion pr shpenzimet
mesatare pr do pacient pr t prcaktuar nse spitali ecn sipas parashikimeve t tyre.
Qeveria pr t prcaktuar prdorimin e fondeve sipas kushteve t financimit, pr
planifikimin e niveleve t financimit si dhe pr raportin prmbledhs financiar pr
sektorin e shndetsis.
Organizatat bamirse organizatat bamirse mjeksore mund ti shfrytzojn raportet
financiare t spitaleve pr t par p.sh, cili spital ka m shum nevoja pr ti dhuruar nj
paisje t dializs t veshkave.
Spitale t tjera spitalet private do t ishin t interesuara pr informacionin e nj raporti

financiar t nj spitali publik me qllim prcaktimi t nivelit dh pr krahasim.
Prdoruesit e informacionit t grumbulluar n institucionet e arsimit t lart universitar
Organet q japin grante pr krkime informacion pr nivelet e financimit dhe
performancn n raport me objektivat pr t prcaktuar si jan shfrytzuar grantet dhe
cilat universitete duhet t marrin grante n t ardhmen, si grante pr krkime mjeksore
Konsumatort, si studentt apo unionet studentore - informacion pr financimin e
granteve pr ti krkuar qeveris m tepr fonde.
Universitetet e tjera informacion pr krahasim dhe pr t par nivelin e zhvillimit.
2. ZHVILLIMET N FUSHN E KONTABILITETIT

OBJEKTIVAT
T prezantoj organizmat rregullator vendas dhe t huaj n fushn e kontabilitetit.
T shpjegoj rolin e organizmave rregullator dhe kshillimor n fushn e kontabilitetit
T prezantoj burimet e autoritetit t raportimit ndrkombtar financiar dhe prmbledhjen e
prdorimit t tij n bot.
PR EZANTIM N
PPPK (GAAP)
BSNK ( IASB )
C sht PP PK ?
B urim et e P PP K
R oli i statutit d he standardeve
P P PK
NDRKOMB TARE
Informa cion i prgj ithsh m

Objekivat e BSN K
Struktura
IFR IC
Vendosja e standa rdeve
Zh villime t e fun dit
Standa rdet
n drk ombtare t
raport im it finan ciar
IOSCO
De tyrim i pr
zba tim
SNR F pr ball
P PP K t S HB A
H iera rk ia e P PP K
Qllimi
Rol i n ha rmo nizimin nd rko mbtar
Kon vergjenca
Pro jektet e konv ergjenc s
Prezantim n PPPK
1. 1
CFAR SHT PPPK?
PPPK (Parimet Prgjithsisht t Pranuara t Kontabilitetit) sht nj term i prgjithshm pr

nj grup standardesh t kontabilitetit financiar dhe udhzimeve t raportimit q prdoren pr
prgatitjen e llogarive n nj mjedis t dhn. PPPK t UK, PPPK t SHBA jan terma m
specifik. Termi mund t ket ose jo autoritet ligjor n nj vend t caktuar. Ai sht nj
koncept dinamik. Ndryshon me kalimin e kohs n prputhje me ndryshimet n mjedisin e
biznesit.
1.2
BURIMET E PPPK
1. 2. 1
Kuadri rregullator
Grupi i rregullave dhe rregulloreve, nga cfardo lloj burimi, t ciln duhet ta ndjek
nj njsi ekonomike n prgatitjen e llogarive pr nj qllim t vecant n nj vend
t vecant, p. sh.
statuti (p. sh. Aktet e shoqrive);
standardet e kontabilitetit.
Pasqyrat e miratuara/nxjerra nga organe profesionale t kontabilitetit t cilat
caktojn rregulla pr kontabilitetin pr shtje t ndryshme p. sh:
Standardet Ndrkombtare t Raportimit Financiar (SNRF);
Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit t Sektorit Publik
1.2.2
Burime t tjera
Praktika m e mir, q do t thot, metoda t kontabilitetit t zhvilluara nga vet
shoqrit n munges t rregullave pr nj fush specifike.
Grupet e industris, t tilla si:
Grupi i Kontabilitetit t Industris s Nafts (OIAC)
Shoqata e Bankierve Britanik (BBA).
1.3
ROLI I STATUTIT DHE STANDARDEVE
Disa vende kan nj metod shum ligjore n prgatitjen e pasqyrave financiare. Rregullat
ligjore jan t detajuara dhe specifike dhe sistemi shpesh orientohet drejt nxjerrjes s shifrave
t fitimit pr qllime (p. sh n Rusi dhe Ukrain).
Disa vende adaptojn nj metod ku statuti jep nj kuadr t rregullores dhe standardeve
pastaj plotsohen vendet bosh. Pr shembull n Britanin e Madhe:
Statuti
Aktet e shoqrive 1985 dhe 1989;
Standardet Standardet
e
Raportimit
Financiar
(SRF)
dhe
Deklarat e Standardeve t Praktiks s Kontabilitetit (SSAPs)
Deklarta pr shtje urgjente (UITFs).
Disa vende nuk kan nj statut t plot dhe bazohen kryesisht n standarde (p. sh SHBA).
2
2. 1
BSNK (IASB)
INFORMACION I PRGJITHSHM
Bordi i Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit (BSNK) ose (IASB) u krijua pr t

ndrmarr punn e Komitetit t Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit (KSNK) ose
IASC n Prill 2001.
IASC kishte nj autonomi t plot n prgatitjen e standardeve ndrkombtare t
kontabilitetit dhe n nxjerrjen/miratimin e dokumenteve pr diskutim mbi shtjet e
kontabilitetit ndrkombtar nga viti1981.
2. 2
OBJEKTIVAT E IASB
Kto jepen n Deklaratn e Misionit t IASB:

T zhvilloj, n interes t publikut, nj grup t vetm standardesh ndrkombtare t
kontabilitetit t nj cilsie t lart, t kuptueshme dhe t zbatueshme q krkojn
informacion cilsor, transparent dhe krahasues n pasqyrat financiare;
T nxis prdorimin e nj zbatimi rigoroz t ktyre standardeve;
T punoj n mnyr aktive me hartuesit vendas t standardeve pr t arritur
konvergjenc t standardeve t kontabilitetit n bot.
2. 3
2. 3. 1
STRUKTURA
Vshtrim i prgjithshm
FONDACIONI
I
IASC (19 antar t
besuar)
KSHILLI
I
STANDARDEVE
(SAC)
IASB
(14 antar)
Komiteti
i
Interpretimeve
t
Raportimit Financiar
Ndrkombtar
(KIRFN) ose IFRIC
2.3.2
Antart e besuar t fondacionit:
Jan 19 individ nga mjedise t ndryshme gjeografike dhe funksionale t cilt zgjedhin:
Kshillin (SAC);
Antart e Bordit (IASB); dhe
Komisionet e Interpretimeve (IRFIC).
Antart e besuar gjithashtu:
Monitorojn efektshmrin e IASB;
Sigurojn fonde;
Miratojn buxhetet e IASB;
Mbajn prgjegjsi pr ndryshimet konstitucionale.
2.3.3
Bordi
Bordi me 14 antar (12 me koh t plot) caktohen nga antart e besuar pr nj mandat
fillestar prej tre deri n pes vjet.
Bordi ka prgjegjsi t plot pr t gjitha shtjet teknike q prfshijn:
Prgatitjen dhe miratimin e SNRF;
Prgatitjen dhe miratimin e Projekteve t Ekspozimit ndaj Rreziqeve;
Caktimin e procedurave pr rishikimin e komenteve t marra mbi dokumentet e

publikuara/dhna pr komente;
Jep/nxjerr bazat pr konkluzione.
2.3.4
2.4
Kshilli i Standardeve
Rreth 45 antar:
I ngritur nga antart e besuar pr nj mandat t rinovueshm tre vjecar;
Vijn nga mjedise t ndryshme gjeografike dhe funksionale.
Kshilli siguron nj forum pr pjesmarrjen e organizatave dhe individve q kan
interes n kontabilitetin ndrkombtar dhe ka lidhje antarsie me Hartuesit e
Standardeve Kombtare dhe pal t interesuara.
Kshilli mban takime t hapura n publik me Bordin t paktn tre her n vit.
Objektivat:
Kshillon bordin mbi vendimet dhe prioritetet e rendit t dits;
Prcjell pikpamjet e antarve t kshllit mbi projektet kryesore t hartimit t
standardeve;
Jep kshilla t tjera pr antart e besuar t Bordit.
IFRIC
2.4.1
Informacion i prgjithshm
IASC (tashm IASB) ka ndrmarr shum hapa pr t arritur nj interpretim t qndrueshm
t Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar:
Projektet e vazhdueshme t krahasueshmris dhe prmirsimeve cojn n
rishkimin e standardeve egzistuese duke reduktuar ose eliminuar Trajtimet
alternativ t kontabilitetit (shih m posht) dhe duke forcuar krkesat pr
sqarime.
Publikimin e Dokumentave pr Diskutim dhe organizimi i takimeve publike pr
t br t qarta qllimet e BSNK.
Nxjerrjen e nj buletini informative tremujor Insight i cili paraqet prditsime
t rregullta t projekteve (shih m posht) dhe shpjegon vendime teknike.
Nxjerrjen/miratimin e interpretimeve nga IFIRC (Komiteti i Interpretimeve t
Raportimit Financiar Ndrkombtar ose Interpretimet e IFRIC).
2.4.2
Interpretimet e IFRIC
Komisioni i Prhershm i Interpretimeve u themelua n prill t vitit 1997 me objektivn e
zhvillimit t interpretimeve t sakta dhe praktike t SNRF q do t zbatohen n shkall
ndrkombtare:
Pr shtje t identifikuara t raportimit financiar q nuk trajtohen n mnyr
specifike n SNRF; dhe
Aty ku zhvillohen interpretime t paknaqshme, konfliktuale, divergjente dhe t
papranueshme n munges t nj drejtimi autoritar.
2.5
HARTIMI I STANDARDEVE
Procesi normalisht prfshin hapat e mposhtm (ato m shkronja t zeza krkohen sipas
kushteve t Kushtetuts Themelore t IASC):
10
Identifikimi dhe rishikimi i shtjeve t lidhura dhe marrja n konsiderat e

zbatimit t Kuadrit pr shtjet.
Studimi i krkesave dhe praktikave t standardeve kombtare t
kontablitetit dhe shkmbimi i pikpamjeve me hartuesit e
standardeve kombtare.
Konsultimi me SAC mbi zgjerimin e tematiks s rendit t dits s IASB.
Krijimi i nj grupi kshillimor pr t kshiluar IASB.
Publikimi i nj Dokumenti pr Diskutim dhe pr komente nga publiku.
Publikim i projektit t ekspozimit ndaj rreziqeve pr komente
nga publiku.
Marrja n konsiderat e t gjitha komenteve t marra brenda periudhs s
caktuar pr komente.
Nse preferohet, mbahet nj konferenc publike dhe kryhen testime n
terren/veprim.
Miratimi i standardeve me t paktn tet vota t IASB
2.6
ZHVILLIMET E FUNDIT
2.6.1
Projekti pr prmirsime
Projekti synon t rris cilsin dhe qndrueshmrin e raportimit financiar duke shfrytzuar
praktikn m t mir botrore dhe duke hequr opsionet n SNK (t botuar nga IASC). Ai
prekte tema q kapeshin n nj mnyr relativisht t shpejt.
Nuk trajtonte tema t cilat n mnyr individuale prbjn nj:
Projekt kryesor m vete; ose
Pjes t nj projekti m vete konvergjence.
Ndikimi n Evrop
Zhvillimet e ndjeshme q kan nxitur adaptimin e SNK n Evrop prfshijn:
Prfundimin e riformulimit t IASB n nj hartues t pavarur t standardeve;
dhe
Vendimin e Kshillit t BE q krkon prdorimin e SNK n vitin 2005;
Formimin e Komisionit t Rregulluesve t Letrave me Vler n Evrop
(CESR) me nj nngrup t posacm t dedikuar pr kto shtje.
11
Standardet Ndrkombtare t Raportimit Financiar
SNRF jan PPPK ndrkombtare kryesore. Ato prdoren dhe jan pranuar gjrsisht si nj baz
pr prgatitjen e pasqyrave financiare n shum juridiksione
3. 1
HIERARKIA E PPPK/GAAP
Sipas rendit zbrits t shkalls s autoritetit:

SNRF, duke prfshir shtojcat q jan pjes e standardit ;
Interpretimet;
Shtojcat e nj SNRF q nuk jan pjes e standardit;
Udhzimet e zbatimit t nxjerra nga IASB.
3. 2
QLLIMI
3. 2. 1 Pasqyrat financiare pr qllime t prgjithshme

SNRF zatohen pr pasqyrat financiare t publikuara t t gjitha njsive ekonomike fitim
prurse (d. m. th ato q merren me aktivitet tregtar, industrial dhe financiar).
Njsit ekonomike mund t jen t organizuar n korporata ose n forma t tjera (p. sh.
bashkpunime ose ortakri reciproke. SNRF mund t jen gjithashtu t prshtatshme pr
aktivitetet jofitimprurse, njsit ekonomike shtetrore dhe njsit e tjera ekonomike t
sektorit publik.
SNRF zbatohen pr t gjitha pasqyrat financiare m qllim t prgjithshm (d. m. th ato q
synojn t japin informacion t prgjithshm pr nj shkall t gjr prdoruesish), si
pasqyrat financiare t nj njsie ekonomike ashtu edhe ato t konosliduara.
Kufizimet e zbatueshmris s nj SNRF bhen t qarta n seksioni e standardit t quajtur
shtrirja/qllimi.
Nj SNRF zbatohet q nga data e specifikuar n standard dhe nuk sht prapaveprues vetm
nse thuhet ndryshe.
3. 3
ROLI N HARMONIZIMIN NDRKOMBTAR
IASC ka patur nj ndikim t konsiderueshm n harmonizimin e raportimit financiar:

Nprmjet adaptimit t rregullatorve shumkombsh dhe lokale;
Duke punuar m IOSCO.
3. 3. 1 Adaptimi
SNRF prdoren:
Si krkesa kombtare ose si baz pr krkesat kombtare;
Si nj trajtim baz ndrkombtar pr vendet q zhvillojn krkesat e tyre;
Nga autoritete dhe shoqri ndrkombtare;
Nga njsi shumkombshe t mdha me qllim financimin nprmjet tregjet
ndrkombtare kapitale.
3.3.2
Prdorimi n bot
Bashkimi Evropian
Vende t tjera
12
SNRF prball PPPK t SHBA
4. 1 KONVERGJENCA
Pasi FASB dhe IASB ran dakord q do t eleminonin dallimet mes GAAP t SHBA dhe
SNRF nprmjet nj projekti afatshkurtr konvergjence, po bhen ndryshime si n standardet
ndrkombtare ashtu edhe n ato amerikane pr t br t mundur konvergjencat.
4.1.1
Qllimi
Projekti prqndrohet n dallimet mes SNK dhe GAAP t SHBA q mund t zgjidhen n nj
koh relativisht t shkurtr.
5
Federata Ndrkombtare e Kontabilistve (IFAC) dhe Bordi i Standardeve

Ndrkombtare t Kontabilitetit t Sektorit Publik (BSNKSP)
Federata Ndrkombtare e Kontabilistve (IFAC), sht organizata botrore pr profesionin e

kontabilitetit e dedikuar pr ti shrbyer interesit publik duke fuqizuar profesionin dhe duke
kontribuar n zhillimin e ekonomive t forta ndrkombtare. IFAC prbhet nga 159 antar
dhe shoqata n 124 vende dhe juridiksione duke prfaqsuar m shum se 2,5 milion
kontabilist n praktikn publike, edukim, shrbime qeveritare, industri dhe tregti.
Organizata, nprmjet bordeve t saj t pavarur pr hartimin dhe shpalljen e standardeve,
harton standarde ndrkombtare pr etikn, auditimin dhe dhnien e siguris, edukimin dhe
kontabilitetin e sektorit publik. Ajo gjithashtu nxjerr udhzues pr t garantuar performanc
t nj cilsie t lart nga profesionistt kontabl npr biznese. T gjitha bordet pr hartimin e
standardeve kan grupe kshilluese konsultative t cilat sigurojn prespektiva pr interesin
publik. Nj nga bordet e saj t pavarur sht edhe Bordi i Standardeve Ndrkombtare t
Kontabilitetit t Sektorit Publik (BSNKSP)
BSNKSP fokusohet n krkesat pr kontabilitet dhe raportim financiar q kan qeverit
qndrore, rajonale dhe lokale, agjensit qeveritare, si dhe zgjedhsit apo zonat q ato iu
shrbejn. Ai adresohet tek kto krkesa dhe nevoja duke publikuar dhe nxitur udhzues dhe
duke lehtsuar shkmbimin e informacionit midis profesionistve dhe atyre q punojn n
sektorin publik ose mbshteten tek ai. Bordi ka pr detyr t hartoj standarde t raportimit
financiar t nj cilsie t lart pr prdorim nga njsit ekonomike t sektorit publik n mbar
botn. Nj pjes kryesore e strategjis s BSNKSP sht konvergimi i SNKSP me SNRF t
publikuara nga BSNK. Pr t ndihmuar dhe lehtsuar kt strategji, BSNKSP ka nxjerr
direktiva ose rregulla pr modifikimin e SNRF me qllim zbatimin e tyre nga njsit
ekonomike t sektorit publik.
Objektivi, fusha e zbatimit dhe antarsia prcaktohen n Termat e Referencs s Bordit.
Plani Strategjik dhe Operacional i Bordit 2007-2009 prcakton drejtimin e Bordit drejt
plotsimit t ktyre objektivave.
Antart e BSNKSP
BSNKSP prbhet nga 18 antar vullnetar nga e gjith bota me eksperienc dhe ekspertiz
n raportimin financiar t sektorit publik. Antart prfshijn profesionist nga ministrit e
financave, institucionet qeveritare t auditimit, por edhe njerz publik q nuk vijn nga
fusha e profesionit. Antart caktohen nga Bordi i IFAC bazuar n rekomandimet e komitetit
t emrimeve n IFAC.
Vzhguesit
13
BSNKSP prfshin edhe vzhgues nga Banka Aziatike pr Zhvillim, Eurostat, Komisioni
Europian, Bordi i Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit, Fondi Monetar
Ndrkombtar, INTOSAI, OECD, Kombet e Bashkuara, UNDP dhe Banka Botrore.
Vzhguesit ndjekin mbledhjet e Bordit t SNKSP, por nuk kan t drejt vote n hartimin e
drafteve pr prezantim apo vet hartimin e SNKSP.
Roli i Grupit Konsultativ pran Bordit t SNKSP
Grupi Konsultativ i BSNKSP prfshin prfaqsues nga prgatitsit, audituesit dhe prdoruesit
e pasqyrave financiare t sektorit publik, nga qeverit, organizatat ndrkombtare, akademik
dhe t tjer t interesuar n zhvillimin e standardeve me cilsi t lart t raportimit financiar
n sektorin publik. Nprmjet konsultimit aktiv, ky grup siguron informacion t vlefshm
teknik pr axhendn e Bordit t SNKSP, prioritete pr projektet dhe projekte specifike
teknike
6
Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit t Sektorit Publik (SNKSP)
Bordi i SNKSP harton standarde t cilat aplikohen mbi bazen e parimit t kontabilitetit
rrjedhs pra mbi bazn e t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara dhe standarde t cilat
aplikohen mbi bazen e parimit t kontabilitetit mbi baza monetare. Standardet Ndrkombtare
t Kontabilitetit t Sektorit Publik (SNKSP) prcaktojn rregullat pr njohjen, matjen,
vlersimin dhe paraqitjen e elementve q lidhen me transaksione dhe ngjarje n pasqyrat
financiare pr qllime t prgjithshme
SNKSP projektohen pr tu aplikuar n pasqyrat financiare pr qllime t prgjithshme pr t
gjitha njsit ekonomike t sektorit publik.
Njsit ekonomike t sektorit publik prfshijn qeverit qndrore, qeverit lokale dhe njsit
q jan komponent t tyre.
Proesi i hartimit t SNKSP sht i njjt me at t hartimit t SNRF, pra ndjek t njjtn
rrug q nga publikimi i draftit deri n miratimin me shumic t cilsuar votash nga bordi, i
variantit prfundimtar t standardit.
Bordi njeh t drejtn e qeverive dhe t trupave kombtare q merren me hartim e standardeve
t hartojn standard kontabiliteti dhe udhzues pr raportimin financiar n juridiksionet e tyre
por gjithmon me asistencn e bordit dhe me referenc SNKSP t hartuara nga ky bord.
7
Bashkimi Evropian (BE)
14
BA SH K IM I
EV ROP IAN (BE)
Inf orma cion i p rgj ith sh m

Institucionet
Rre gulli i ligjit
Burime t e ligjit
K O M ISION I
EV ROP IAN (K E)
RREGU LLIMET
E SN K T BE
Zb atimi i SN K
M ode rn izimi dh e prd itsimi
Ad ap timi i SNK t caktuar
Roli n BE
Adap timi i SNRF nga
BE
CILSIA E
A U D ITIMIT
D ETY RIM I P R
ZBA TIM
Pavarsia e auditimit
H a rmon izimi
D irek tiva e tet e k sh illit
Institucionet
M ekanizmat e detyrimit p r
zba tim
S tand arde t e de tyrimit
O rgani i k oo rd inimit
Vshtrim i prgjithshm
OBJEKTIVAT
T prshkruaj rolet e institucioneve t lidhura t Bashkimit Evropian.
5.1
INFORMACION I PRGJITHSHM
BE sht nj grup i vendeve demokrative Evropiane, t angazhuar pr t punuar s bashku

pr paqe dhe prosperitet. BE sht unik. Shtetet antare kan ngritur institucione t
prbashkta t cilave u delegojn nj pjes t sovrenitetit t tyre n mny q vendimet mbi
shtje specifike t interesave t prbashkta t mund t merren n mnyr demokratike n
nivel Evropian.
5.2
INSTITUCIONET
BE ka pes institucione t cilat luajn nj rol t vecant:
Parlamenti Evropian (i zgjedhur nga popujt e shteteve antar);
Kshilli i Bashkimit Evropian (q prfaqson qeverit e shteteve antare);
Komisioni Evropian (forca lvizse dhe organi egzekutiv);
Gjykata e Drejtsis (q siguron prputhjen me ligjet);
Gjykata e Audituesve (kontrollon drejtimin e plot dhe t ligjshm t buxhetit t BE).
5.3
RREGULLI I LIGJIT
T gjitha vendimet dhe procedurat e BE bazohen n Traktate t cilat pranohen nga t gjitha
vendet e BE.
Fillimisht, BE prbhej nga gjasht vende:
15
Belgjika;
Gjermania;
Franca;
Italia;
Luksemburgu; dhe
Hollanda.
Danimarka, Irlanda dhe Mbretria e Bashkuar u pranuan n 1973, Greqia n 1981, Spanja
dhe Portugalia n 1986, Austria, Finlanda dhe Suedia n 1995.
N vitin 2004 u pranuan 10 vende, numri m madh i pranimeve deri tani.
N vitin 2007 u pranuan edhe 2 vende nga rajoni Ballkanit.
5.4
BURIMET E LIGJIT
Kto ekzistojn n forma t ndryshme si :

rregulla
diektiva
vendime
rekomandime dhe opinion
5.4.1
Regulloret
Regulloret shrbejn pr t siguruar zbatimin uniform t ligjit t BE n t gjitha
shtetet antare.
Ato kan nj zbatim t prgjithshm, jan t detyrueshme n trsin e tyre dhe jan
drejtprdrejt t zbatueshme n t gjitha shtetet antare.
Ato parandalojn zbatimin e rregullave kombtare, prmbajtja e t cilave nuk sht
n prputhje me ligjin e BE.
Ligjet, rregulloret dhe dispozitat administrative kombtare jan t lejueshme nse
ato jepen/bjn pjes n rregullore.
5.4.2 Direktivat
Direktivat jan t detyrueshme, prsa i takon rezultatit q duhet t arrihet, pr cdo
shtet antar t cilit i prkasin.
Autoritetet kombtare kan t drejt t zgjedhin formn dhe metodn pr arritjen e
objektivave t tyre.
Direktivat n lidhje me kontabilitetin prfshijn:
Direktivn e 4t t Ligjit t Kshillit (mbi llogarit vjetore t llojeve t caktuara t
shoqrive);
Direktivn e 7t t Ligjit t Kshillit (mbi llogarit e konsoliduara).
Vendi
UK
Gjermani
Franc
Direktiva
4
7t
8t
Ligji/Akti pr
Ligji/Akti pr
Ligji/Akti pr
Shoqrit 1985
Shoqrit 1989
Shoqrit 1989
Handelsgesetzbuch (HGB)
(Libri i Tret i Kodit Tregtar)
Code de
Aktet
Aktet
commerce
t
Direktiva e 8 t e Ligjit t Kshillit ka t bj me miratimin e personave q kan prgjgjsi

pr kryerjen e auditimeve t detyrueshme t dokumentave t kontabilitetit.
16
5.4.3 Vendimet
Vendimet jan t detyrueshme n trsin e tyre nga ato t cilve ju adresohen.
5.4.4 Rekomandime dhe opinione
Rekomendimet dhe opinionet nuk kan forc detyruese dhe nuk vendosin t drejta
apo detyrime pr ata t cilve ju adresohen.
6
Rregulloret e SNK t BE
6. 1 ZBATIMI I STANDARDEVE NDRKOMBTARE T KONTABILITETIT

DHE RAPORTIMIT FINANCIAR
N nj rregullore t Parlamentit Evropian dhe t Kshillit t nxjerr n korrik 2002 thuhet:
6. 1. 1
Llogarit e konsoliduara t shoqrive t listuara n burs

Pr do vit financiar q fillon nga 1 janar 2005, shoqrit q drejtohen nga ligji i
nj shteti antar do t prgatisin llogarit e tyre t konsoliduara n prputhje me
standardet ndrkombtare t kontabilitetit nse n datn e mbylljes s bilancit,
letrat me vler t tyre pranohen pr tregtim n nj treg t rregulluar t nj shteti
antar
Shtete t tjera antare lejohen t zgjerojn zbatimin e SNRF pr:

Shoqrit e palistuara;
Llogari individuale t shoqrive t listuara n burs;
Shoqri t tjera dhe ortakri me prgjegjsi t kufizuar.
6. 2
MODERNIZIMI
KONTABILITETIT
DHE
PRDITSIMI
RREGULLAVE
N maj t vitit 2003 Kshilli i Ministrave t BE miratoi direktivn e ndryshuar t BE pr

kontabilitetin (d. m. th direktivat e 4 dhe 7 t ligjit t shoqrive), duke i br SNRF t
ligjshme. Direktivat e ndryshuara i lejojn shtetet antare q zgjedhin t mos zbatojn SNRF
pr shoqrit e palistuara n burs, t kalojn tek nj raportim financiar i ngjashm dhe t nj
cilsie t lart.
6.2.2
Ndryshimet kryesore
T gjitha mosprputhjet e direktivave t vjetra dhe SNRF jan hequr.

Mundsia e shoqrive pr t mbajtur detyrimet jasht bilancit duke prdorur mjete me qllim
t vacanta sht e kufizuar.
Shpjegimet mbi rreziqet dhe pasigurit krkohen n raportet vjetore.
Raportet e auditimit jan br m t qndrueshme n t gjith BE (shih m tej n kt sesion).
6.3
ADAPTIMI I STANDARDEVE T CAKTUARA NDRKOMBTARE

T KONTABILITETIT
N shtator 2003 nj rregullore tjetr adaptoi t gjitha standardet ndrkombtare t

kontabilitetit q ekzistonin n shtator 2002 prve SNK 32, SNK 39 dhe interpretimet e
lidhura t SIC.
17
7
7. 1
Komisioni Evropian (KE)

ROLI N BE
KE sht nj organ ekzekutiv i Komunitetit. Ai luan nj rol unik si burim i nismave
t politikave.
Ai ka shfrytzuar t drejtn e tij pr t transformuar kuadrin e dhn nga Traktatet q
e vendosin KE n struktura t integruara.
Pr t arritur kt, KE punon ngusht me institucione t tjera Evropiane dhe me
qeverit e shteteve antare.
20 antart e Komisionit vijn nga 15 vende t BE.
KE konsultohet gjrsisht me palt e interesuara nga t gjith sektort n prgatitjen
e projekt legjislacionit. Prvec brjes s propozimeve, KE vepron edhe si organi
ekzekutiv i BE dhe mbrojts i traktateve.
7. 2
ADAPTIMI I SNRF NGA BE

KE kshillohet nga :
Komiteti Rregullator i Kontabilitetit (KRK); dhe
Grupi Kshillimor Europian i Raportimit Financiar (EFRAG).
7.2.1
Grupi Kshillimor Europian i Raportimit Financiar (EFRAG)

EFRAG sht nj organizat e krijuar nga nj grup i gjr organizatash t tjera q
prfaqsojn profesionistt, hartuesit dhe prdoruesit e kontabilitetit dhe hartuesit e
standarteve kombtare n Evrop.
Objektivat e saj jan:
T siguroj ekspertiz teknike pr KE n lidhje me prdorimin e SNK n
Evrop;
T marr pjes n procesin e hartimit t standardeve n IASB; dhe
T koordinonj me BE zhvillimin e pikpamjeve q kan t bjn m
standardet ndrkombtare t kontabilitetit.
EFRAG ka br rishikimin e SNK 1-41 dhe t gjith SIC ekzistues dhe arriti n
prfundimin q ato:
Nuk jan n kundrshtim me direktivat 4 dhe 7 dhe
I plotsojn kriteret e kuptueshmris, rndsis kuptimore, besueshmris
dhe krahasueshmris.
N qershor 2002 EFRAG rekomandoi miratimin e standardeve aktuale en -bloc
(njherazi).
Miratimin e standardeve t ndryshuara dhe t reja
7.2.2
Komiteti Rregullator i Kontabilitetit t KE (KRK)

KRK prbhet nga prfaqsues nga shtetet antare dhe kryesohet nga KE.
Komiteti u krijua pr t dhn opinione n lidhje me propozimet e KE pr adaptimin
(miratimin e standardeve ndrkombtare t kontabilitetit si sht parashikuar n
rregulloren e SNK. )
18
Zbatimi
8. 1
INSTITUCIONET
8. 1. 1
Federation des Experts Comptables Europens (FEE)

FEE sht organizata prfaqsuese pr profesionin kontabl n Evrop. Ajo bashkon
41 organe profesionale nga 28 vende duke prfshir (t 27) shtetet antare t BE.
8.1.2
Komiteti i Rregullatorve t Letrave me Vler n Evrop (CESR)

CESR prbhet nga prfaqsues t nivelit t lart t autoriteteve publike vendase n
fushn e rregullimit t letrave me vler.
Rolet e saj prfshijn:
Prmirsimi i koordinimit mes Rregullatorve t Letrave me Vler n Evrop;
Kshillimin e KE mbi shtjet e politiks q lidhen me tregjet e letrave me
vler n Evrop; dhe
Puna pr t siguruar nj zbatim t qndrueshm dhe t prditshm t kuadrit
legjislativ Evropian n shtetet antare.
8.2
MEKANIZMAT E DETYRIMIT PR ZBATIM

Detyrimi pr zbatim prfshin t gjitha procedurat q prdoren pr t siguruar q
parimet dhe standardet e kontabilitetit zbatohen sic duhet.
N prill 2001, FEE publikoi nj studim mbi mekanizmat e detyrimit t zbatimit t
kontabilitetit q ekzistojn n Evrop. Dallohen gjasht lloje t ndryshme nivelesh t
detyrimit:
Vet-detyrimi: prgatitja e pasqyrave financiare;
Auditimi i detyrueshm i pasqyrave financiare;
Miratimi i pasqyrave financiare;
Sistemi i mbikqyrjes institucionale;
Gjyqsori: sanksionet/ankesat;
Reagimet e publikut dhe t shtypit.
N prill 2002 FEE publikoi nj dokument pr diskutim duke testuar se si duhet br
SNRF t detyrueshme. Ai ka nevoj pr nj mekanizm t koordinimit t detyrimit
si nj partneritet mes organeve kombtare detyruese, duke prfshir:
Rregullatort e letave me vler (e. g. Commission des Oprations de Bourse
(France)); dhe
Grupet rishikuese/vlersuese (p. sh Grupi i Rishikimit t Raportimit Financiar
n Britanin e Madhe).
8.3 STANDARDET E DETYRIMIT PR ZBATIM

8. 3. 1
Standardi Nr. 1, Detyrimi pr zbatimin e standardeve n Informacionin Financiar

n Evrop
Rregullatort e Letrave me Vler n BE adaptuan standardin e CESR n mars 2003.
Ky standard paraqet 21 parime t nivelit t lart q prcaktojn detyrimin pr zbatim
dhe prshkruajn parimet q shtetet antare t BE duhet t adaptojn n zbatimin e
SNRF, duke prfshir :
Strukturn e autoritetit detyrues pr zbatim;
Przgjedhjen e informacionit financiar q do t rishikohet pr qllime t detyrimit
pr zbatim;
19
Veprimet q ndrmerren nga veprimet e detyruesve (p. sh. krkesa pr

korrigjime nga publiku);
Kordimi ndr-botror; dhe
Raportimi nprmjet agjensive detyruese
8. 3. 2
8.4
Projekt standardi Nr. 2,

Informacioni Financiar Koordinimi i veprimtarive t detyrimit pr zbatim
Propozohet:
Koordinim m i madh mes mbikqyrsve t informacionit financiar n Evrop;
Nj grup standardesh mbi veprimtarit e detyrimit pr zbatim
ORGANI I KOORDINIMIT
N janar 2004 FEE ngriti nj organin t quajtur Koordinimi i Zbatimit n Evrop.
Ai rekomandon q EEC t monitoroj dhe ti raportoj CESR se si jan mbshtetur
parimet e detyrimit t CESR nga antart e CESR.
Rregullimi kontabl n Shqipri
LIGJI me nr. 9228, dat 29. 4. 2004 PR KONTABILITETIN DHE PASQYRAT

FINANCIARE i ndryshuar me Ligjin Nr. 9477, dat 9. 2. 2006, prcakton parimet dhe
rregullat e prgjithshme pr prgatitjen e standardeve kontabl kombtare dhe t pasqyrave
financiare, si dhe pr mbajtjen e kontabilitetit.
1. Ky ligj zbatohet nga t gjitha njsit ekonomike t vendosura n Republikn e Shqipris,
q kan qllime fitimprurse, prfshir institucionet financiare dhe shoqrit kontrolluese,
pavarsisht nga forma e tyre juridike ose nga krkesat e veanta ligjore, q mund t zbatohen
ndaj tyre.
2. Ky ligj zbatohet edhe nga njsit e tjera, q nuk kan qllime fitimprurse, me prjashtim
t rasteve kur pasqyrat financiare dhe kontabiliteti i tyre sht subjekt i ligjeve ose i
rregullimeve t veanta.
T gjitha njsit ekonomike e organizojn mbajtjen e kontabilitetit mbi bazn e parimeve dhe
t metodave, q prcaktohen nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit.
1. Njsit ekonomike q zbatojn kt ligj, me prjashtim t rasteve t parashikuara n ligj,
zbatojn standardet kontabl kombtare pr hartimin dhe publikimin e pasqyrave financiare.
Standardet kontabl hartohen nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit dhe brenda nj muaji
shpallen t detyrueshme pr zbatim nga Ministri i Financave.
2. Ministri i Financave, pasi merr mendimin e Kshillit Kombtar t Kontabilitetit, shpall
standardet kontabl t detyrueshme pr zbatim pr njsit ekonomike publike, q nuk ndjekin
qllime fitimprurse.
3. Standardet e hartuara nga Bordi i Standardeve Kontabl Ndrkombtare dhe t prkthyera
n shqip, nn prgjegjsin e Kshillit Kombtar t Kontabilitetit, pa ndryshime nga teksti
origjinal n gjuhn angleze, shpallen nga Ministri i Financave dhe zbatohen detyrimisht:
a) nga shoqrit e listuara n nj burs zyrtare letrash me vler dhe filialet e tyre,
subjekt i konsolidimit t llogarive;
b) nga bankat e nivelit t dyt, institucionet financiare, t ngjashme me bankat,
shoqrit e sigurimeve dhe t risigurimeve, fondet e letrave me vler dhe t gjitha shoqrit e
licencuara pr t kryer veprimtari investimi n letrat me vler, edhe kur ato nuk jan t
20
listuara n nj burs zyrtare letrash me vler;

c) nga njsi ekonomike t tjera t mdha, t palistuara n nj burs zyrtare letrash me
vler, kur ato tejkalojn kufijt e prcaktuar nga Kshilli i Ministrave pr t ardhurat vjetore
dhe numrin e t punsuarve.
1. Kshilli Kombtar i Kontabilitetit krijohet si organizm profesional publik i pavarur dhe
gzon personalitet juridik.
2. Kshilli Kombtar i Kontabilitetit ka pr detyr:
a) t hartoj standardet kontabl kombtare, n prputhje me krkesat e ktij ligji dhe
n koherenc me Standardet Kontabl Ndrkombtare.
Nse pr arsye t legjislacionit dhe t praktikave kontabl brenda vendit, Kshilli Kombtar i
Kontabilitetit e shikon t nevojshme q t shmanget nga zbatimi i disa standardeve, ai e ka
autoritetin q ta bj nj gj t till, vetm pasi t shpjegoj dhe t justifikoj arsyet e ktij
veprimi;
b) t prpunoj nj sistem kontabl, ku prve standardeve kontabl kombtare, t
prcaktoj rregullat pr mbajtjen e kontabilitetit, listat e llogarive dhe prdorimin e tyre, si
dhe formatet pr pasqyrat financiare;
c) t evidentoj nevojat dhe t propozoj zgjidhjet pr prmirsimin e metodave
kontabl pr mbajtjen e kontabilitetit dhe pr kualifikimet;
) t interpretoj dhe t prgjithsoj problemet q dalin nga praktika dhe standardet
kontabl, t cilat i paraqet n formn e udhzimeve kontabl;
d) t shqyrtoj dhe t jap mendime pr t gjitha projektligjet dhe projektaktet
nnligjore, rregulluese, t cilat prmbajn dispozita pr kontabilitetin, pr prgatitjen e
llogarive, q lidhen me njsit ekonomike, subjekte t ktij ligji, si dhe me profesionet me
baz kontabilitetin;
dh) t vendos marrdhnie me organizata profesionale vendase e t huaja dhe t
marr pjes n veprimtarit kombtare dhe ndrkombtare pr kontabilitetin.
21
TEMA 2 REGJISTRIMI I DYFISHT
Tema2: Regjistrimi i dyfisht

PRMBAJTJA
1.
2.
3.
4.
5.
KUPTIMI DHE FORMA E LLOGARIVE

ANALIZA E NJ FLUKSI
REGJISTRIMI I DYFISHT
REGJISTRIMI I NJ FLUKSI
TEPRICAT E LLOGARIVE SHPREHIN BURIMET NETO & PRDORIMET
NETO
6. KALIMI NGA BILANCI N LLOGARI DHE ANASJELLTAS
7. RREGULLI I FUNKSIONIMIT T LLOGARIVE
KUPTIMI DHE FORMA E LLOGARIVE
N kapitullin e mparshm kemi par q t gjitha veprimet (ngjarjet) e njsis ekonomike
ndryshojn bilancin e saj. Ato e japin efektin n ndryshimin e madhsis dhe strukturs s
pasuris. N praktik, vetm n njsit ekonomike shum t vogla, mundet q pas do
ndryshimi (ngjarje), t hartojm bilanc t ri. N njsit ekonomike q kan veprimtari t
gjer, as q mund t mendohet q pas do veprimi (ngjarje) njsia ekonomike t hartoj nj
bilanc t ri. Puna do t ishte shum e gjat dhe me kosto t lart (prfshir punn e gjall dhe
t materializuar).
Ather lind pyetja: Si mund t realizohet informacioni mbi gjendjen financiare ose
ekonomike q i duhet drejtimit dhe prdoruesve t tjer me nj kosto t justifikueshme?
Kontabilistt, nga krkimet dhe prvoja praktike, kan arritur t gjejn nj mjet i cili siguron
jo vetm pasqyrimin e veprimeve (ngjarjeve) ekonomike q ndodhin gjat veprimtaris s
njsis ekonomike, por njkohsisht t shrbej si nj mjet kujtese dhe njkohsisht si mjet
grupimi apo prmbledhje t ktyre veprimeve pr hartimin e bilancit dhe jo vetm at, por
dhe t pasqyrave t tjera financiare.
Ky mjet, sht LLOGARIA.
a) FORMA E LLOGARIS
Nj llogari ka kuptimin e t grupuarit n nj vend t informacionit rreth ndryshimeve t
zrave t pasqyrave financiare, si p. sh, nj aktiv i veant apo detyrim, nj shpenzim apo nj
e ardhur, etj.
Le t studiojm nprmjet nj shembulli ndryshimet e elementit t aktivit, zrit Mjete
Monetare n Ark nga data 10 deri m 15 Mars.
M 10 mars, nj njsi ekonomike disponon n Ark 50. 000 lek;
M 11 mars, njsia ekonomike blen me lek n dor 8. 000 lek mallra;
M 12 mars, njsia ekonomike shet me lek n dor 10. 000 lek mallra;
M 14 mars, njsia ekonomike paguan nga arka 1. 000 shpenzime pr riparime;
M 15 mars, njsia ekonomike arkton nga nj klient 1. 500 lek.
Zgjidhja:
1) Llogaritjet paraqiten si m posht:
10 mars (gjendje)
11 mars 50. 000- 8. 000
12 mars 42. 000 + 10. 000
50. 000 lek

42. 000 lek
52. 000 lek
22
14 mars 52. 000 1. 000

15 mars 51. 000+ 1. 500
51. 000 lek

52 . 500 lek
2) N kontabilitet grupohen nga nj an shtesat (hyrjet) dhe nga ana tjetr gjith
paksimet (daljet) n nj pasqyr (tabel). Llogaria merr formn si m posht.
Mjete Monetare n Ark
10 Mars
Gjendje n Arke
50. 000
12 Mars
Shitje me t
10 000
holla n dor
15 Mars
Arktim
klienti
nga
1. 500
11 Mars
Blerje
e
mallrave me t
8. 000
holla n dor
14 Mars
Pagim t holla
si pasiv
1. 000
61 500
9. 000
Pr t njohur pas nj ose disa veprimeve gjendjen e mjeteve monetare n Ark, mjafton t
bhet diferenca midis shums s hyrjeve (ans s majt) dhe shums s daljes (ans s
djatht) t llogaris. Kshtu, m 15 mars, tregtari disponon n ark:
50. 000 8. 000 + 10. 000 - 1. 000 + 1. 500 = 52. 500 lek
Ky polinom aritmetik mund t shkruhet:
50. 000 +10. 000+ 1. 500 8. 000 -1. 000
50. 000 +10. 000+ 1. 500 = Hyrje 61. 500 8. 000 +1. 000 = Dalje 9. 000
Paraqitja e llogaris n formn e msiprme lejon t paksohen nj numr i konsiderueshm
gabimesh t llogaritjes:
-n seciln prej dy kolonave t shums mblidhen numrat;
-pr t prcaktuar tepricn mjafton t kryhen dy mbledhje dhe nj zbritje.
Kto veprime jan t thjeshta.
b) MBAJTJA E LLOGARIS
ANA E MAJT E LLOGARIS QUHET ANA E DJATHT E LLOGARIS QUHET
DEBIT
KREDIT
T debitosh nj llogari do t thot t shkruash T kreditosh nj llogari do t thot t shkruash
nj veprim n debi (n t majt)
nj veprim n kredit (n t djatht)
Nuk duhet ngatrruar debiti dhe krediti (ana e majt dhe ana e djatht e llogaris) me aktiv
dhe pasiv (ana e majt dhe ana e djatht e bilancit).
23
Ndonse bhet fjal pr prcaktimin sipas nj marrveshje, pranohet t mos prdoren njra
pr tjetrn.
Kjo sht forma e njanshme e paraqitjes s llogaris Mjetet monetare q sht dhe forma
m e hasur n praktik.
ARKA
Data
Muaji, viti
Prshkrimi
Shuma
Debi
10 Mars
Gjendje (tepric)
11 Mars
Pagesa pr Blerje mallra
12 Mars
Arktim pr shitje mallra
14 Mars
Pagesa pr riparime
15 Mars
Arktim nga klientt
1 500
TOTALI
61 500
Kredi
50 000
8 000
10 000
1 000
9 000
Pr t lehtsuar paraqitjen e llogaris jasht kontabilitetit dhe pr nevoja didaktike, ajo sht
adoptuar n form skematike si m posht .
Debi ARKA Kredi
50 000 8 000
10 000 1 000
1 500
61 500 9 000
c) TEPRICA E LLOGARIS
N shembullin e msiprm, teprica e llogaris ARKA m dat 15 mars sht 52. 500 lek. N
mnyr t prgjithshme:
Teprica e nj llogarie sht diferenca ndrmjet totalit t shums s shnuar n debi dhe
totalit t saj t sht shnuar n kredi.
N qoftse totali i debitit sht m i madh se totali i kreditit teprica sht debitore. Nj rast i
till sht teprica e llogaris Arka n shembullin e msiprm.
N qoft se totali i kreditit sht m i madh se totali i debitit, teprica sht kreditore. Pra ana
ku totali sht m i madh i jep emrin teprics.
D Llog Arka K
54 000
52 000
Teprica debitore
2 000
D Llog Banka K
D Llog Furnitor K
16 000
21 000
Teprica kreditore
5. 000
10 000 10 000
Teprica Zero
24
Kur totali i debitit sht i barabart me totalin e kreditit, teprica sht zero. Kjo tregon q
llogaria sht mbyllur.
1. ANALIZA E NJ FLUKSI
N nj njsi ekonomike, lvizjet e vlerave ose flukset kan secili nj origjin (nisje) dhe nj
destinacion (mbrritje). Kshtu, kur transferohen 7. 000 lek prej Arks s njsis ekonomike
n bank, ky veprim ka pr origjin Arkn dhe destinacion Bankn.
Nj lvizje e vlerave karakterizohet nga tre element:
- Origjina (nisja) e lvizjes;
- Destinacioni (mbrritja) i lvizjes;
- Shumn e transferimit t lvizjes.
Origjina
Destinacioni
Shuma
N kontabilitet:
- Origjina prek nj llogari;
- Destinacioni nj tjetr llogari;
Nga origjina n destinacion, fluksi prmban shumn, q do t thot se shuma e fluksit t
mbrritur n nj llogari t destinacionit sht e barabart me shumn e fluksit t nisur nga
llogaria e origjins.
2. SI KRYHET REGJISTRIMI N KONTABILITET
Sistemi i regjistrimit t dyfisht prbn metodn kryesore t regjistrimit n kontabilitet. Ai iu
b i njohur bots n form t shkruar n vitin 1494 nga Lucca Paciolo. Q nga ajo koh
metoda ose sistemi i regjistrimit t dyfisht vazhdon t prdoret n t gjith botn pr t
pasqyruar n kontabilitet veprimet ekonomike q kryhen n njsit e ndryshme ekonomike.
Sipas ktij sistemi, do veprim q kryhet n njsin ekonomike shkakton nj regjistrim t
dyfisht. Kjo do t thot se do veprim prek t paktn dy llogari, n t cilat shkakton efekte t
kundrta (nj debitim dhe nj kreditim), pr t njjtn shum, gj q bn t mundur q
ekuacioni i bilancit t mos prishet. Sistemi i regjistrimit t dyfisht e ka bazn tek
kndvshtrimi i dyfisht i pasuris s njsis ekonomike n bilanc.
do veprim q kryen njsia ekonomike prek pasurin e saj. Meqense n bilanc, pasuria e
njsis ekonomike shikohet n dy aspekte, n aspektin e prdorimeve dhe n aspektin e
burimeve nga ku prdorimet jan siguruar, do veprim q kryhet do t pasqyrohet
detyrimisht n kontabilitet n formn e dy efekteve, nj shtes dhe nj paksim. Pra efektin e
gjejm n formn e dy shtesave, ose t dy paksimeve t njkohshme, t dy zrave t bilancit,
gj q ruan t paprekur ekuacionin e tij.
Kjo gj doli qart n pah kur trajtuam tipet e veprimeve ekonomike dhe efektin e tyre mbi
ekuacionin e bilancit. Rregulli i regjistrimit n llogari sipas sistemit t regjistrimit t dyfisht
mund t prkufizohet n kt mnyr:
do veprim ekonomik regjistrohet t paktn n dy llogari n formn e regjistrimeve t
kundrta, nj debitim dhe nj kreditim, pr t njjtn shum.
25
Rregullat e regjistrimit t efekteve t veprimeve ekonomike n llogarit e bilancit dhe n ato

t ardhurave dhe shpenzimeve jan si vijojn:
Llogarit e aktiveve t bilancit e pasqyrojn tepricn e tyre fillestare q e marrin
nga bilanci i eljes n debi t tyre;
Llogarit e aktivit kan gjithmon tepric debitore.
Llogarit e pasivit t bilancit e pasqyrojn tepricn e tyre fillestare q e marrin nga
bilanci i eljes n kredi t tyre;
Llogarit pasivit kan gjithmon tepric kreditore.
Llogarit e shpenzimeve funksionojn si llogari aktive. Funksionimi i tyre lidhet me
faktin q shtimi i tyre on n paksimin e kapitalit t vet.
Llogarit e t ardhurave funksionojn si llogari t pasivit gj q lidhet me faktin q
shtimi i tyre on n shtimin e kapitalit t vet. Skematikisht, funksioni i llogarive sipas sistemit
t regjistrimit te dyfisht mund
t paraqitet si vijon.
Aktivet K
Teprica
fillim
+
Shtesat
Paksimet
D Pasivet K
Paksimet
Teprica
fillim
+
Shtesat
Teprica
kreditor
Teprica
debitore
Pra llogaria Shpenzime funksionon si nj llogari aktive, e kundrta ndodh me llogarin T

ardhura e cila funksionon si llogari pasive. N kapitujt e mvonshm do t shpjegojm
funksionimin e ktyre llogarive sintetike.
D Shpenzime K
Teprica
Fillim +
Shtesat
Paksimet
D T ardhura K
Paksimet
Teprica
debitore
Teprica
Fillim +
Shtesat
Teprica
kreditore
26
Rregullat pr debitimet dhe kreditimet ndrtohen ndrtohen n mnyr t till q do

transaksion t regjistrohet n shum t barabart n nj debi t nj llogarie dhe n nj kredi t
nj llogarie tjetr. Arsyeja e ktij barazimi mbshtetet n marrdhnien e rregullave t
debitimit dhe kreditimit me ekuacionin kontabl:
AKTIVI = DETYRIMET + KAPITALIN
Q ekuacioni t mbetet nj barazim, do ndryshim n ann e majt duhet t shoqrohet me t
njjtin ndryshim (n vler) me ann e djatht. Ky sistem quhet regjistrim kontabl i dyfisht.
3. REGJISTRIMI I NJ FLUKSI
Si rregjistrohet nj lvizje e vlers?
Problemi i rregjistrimit t lvizjes s vlers sht si vijon:
a) N ciln llogari shnohet nisja e fluksit dhe n ciln llogari shnohet mbrritja?
Pr nj blerje mallra prej 5. 000 lek tek furnitori Tomorri, llogaria origjin sht Furnitori
Tomorri dhe llogaria e mbrritjes sht Mallra n Magazin.
b) N ciln an t secils prej llogarive t prmendura shnohet shuma e lvizjes?
N kt rast aplikohet nj marrveshje e pranuar prej t gjith kontabilistve. Nisja e fluksit
shnohet n t djatht t llogaris q do t thot n Kredi. Mberritja e fluksit shnohet n t
majt t llogaris q do t thot n Debi.
N shembullin e msiprm, llogaria Furnitori Tomorri sht kredituar pr 5. 000 lek,
ndrsa llogaria Mallra n Magazin sht debituar pr 5 000 lek
D Furnitori Tomorri K
D Mallra n Magazin K
5 000
5 000
Pr analogji me terminologjin e prdorur pr qllim t bilancit, llogaria Origjin e Fluksit

sht llogari e burimit t fluksit, llogaria Destinacioni i fluksit, llogaria e prdorimit t
ktij Fluksi.
Ather mund t shprehim rregullin e funksionimit t llogaris:
Llogaria q furnizon burimin sht kredituar Burimi=Kredi
Llogaria e prdorimit sht debituar Prdorimi=Debi
Shembull: Derdhim 15. 000 lek nga Arka n Bank
Burimi
Prdorimi
llogaria Arka ( llogaria Arka kreditohet)

llogaria Banka ( llogaria Banka debitohet)
D Arka K
Kjo shum
ndodhej
n Debi t
llogaris
D Banka K
20 000
15 000
Shnim: fluksi me shum deg

27
15 000
N nj lvizje komplekse t vlerave:

- Origjina mundet t jet e shumfisht (ather ka shum llogari t kredituara);
- Prdorimet mundet gjithashtu t jen t shumfishta (ather ka shum llogari t
debituara).
Shembull 1. Blihet nj fotokopje (mimi 12. 000 lek) pr t ciln pagesa bhet:
- 5. 000 lek menjher nga banka dhe
- 7. 000 lek nj koh t mvonshme.
Analiza e lvizjeve t vlerave ndiqet si m posht:
Origjina:
- Bank 5. 000 lek
- Furnitor 7. 000 lek
D Banka K
5. 000 12 000
Prdorimi:
- Pajisje Zyre
Furnitor
7. 000
D Pajisje Zyre K
Shembull 2. Shiten mallra nga nj njsi ekonomike me pages t mvonshme katr klientve
dhe lshohen faturat:
- faturat pr klientin Agim 6 000 lek
- fatura pr klientin Korabi 4 000 lek
- fatura pr klientin Tomorri 3 000 lek
- fatura pr klientin Tanush 2 500 lek
-----------------------------------------------------------------Totali 15 500 lek
Llogaria Burimi sht llogaria Mallra n Magazin dhe kreditohet pr shumn totale 15.
500 lek. Mallrat kan katr destinacione, pr t cilat debitohet llogaria e secilit klient :
Agimi 6 000 lek, Korabi 4 000 lek, Tomorri 3 000 lek, T 2 500 lek. (1)
D Mallra n magazin K
D Klienti Agimi K
15 500
6. 000
D Klienti Korabi K
4. 000
D Klienti Tomor K
3. 000
D Klienti Tanush K
2. 500
(1) Kto quhen llogari analitike t llogaris sintetike prmbledhse Klient
4. TEPRICAT E LLOGARIVE SHPREHIN BURIMET NETO & PRDORIMET
NETO
28
Burimet neto dhe prdorimet neto

Teprica e nj llogarie shpreh gjendjen e ksaj llogarie.
Prej llogaris Arka mundet t nxjerrim llogaritjen si vijon:
- Ana e debitit, totali i prdorimeve t kryera n lek 82 500
- Ana e Kreditit, totali i burimeve furnizuar nga Arka 35 000
- Teprica debitore (ekzistues n Ark= Prdorimi neto) 47 500
Arrijm n prfundimin: teprica debitore e nj llogarie shpreh nj prdorimin neto (gjendje)

n datn n t ciln llogaritet.
Po kshtu, teprica kreditore e nj llogarie paraqet burimin neto.
Llogari Furnitor Tomorri

ka llogaritjet q tregojn nj burim neto
30. 800 24. 800 = 6. 000 lek
D Furnitor Tomorri K
8 400 16 800
8 400
8 000
8 000
6 000
24 800 30 800
N vazhdim do t trajtojm kalimin nga bilanci n llogarit dhe nga llogarit n bilanc.
5. KALIMI NGA BILANCI N LLOGARI DHE ANASJELLTAS
a) Kalimi nga bilanci n llogari
Sipas shembullit t mposhtm tregohet si kalohet nga bilanci n llogari.
Llog e Aktivit t Bilanci n fillim t ushtrimit Llog e Pasivit t Bilancit
D(+) Mobilje (-) K

20 000
Aktivi
Mobilje 20 000
Pasivi
Kapitali 53 000
Mallra 30 000
D(+) Mallra (-) K
30 000
Furnitor 15 000
Arka 18 000
68 000
68 000
D(-) Kapitali K
(+)
53 000
D(-) Furnitor K
(+)
15 000
D(+) Arka (-) K

18 000
Kur kalohet nga Bilanci n llogarit:
-Shumat e regjistruara n aktiv t bilancit (prdorimet) jan mbartur n debit t llogarive
korresponduese;
- shumat e rregjistruara n pasiv t bilancit (burimet) jan mbartur n kredi t llogarive
koresponduese;
29
Shnim: Me nj z t bilancit mundet t korespondojn shum llogari. Kshtu p. sh, n zrin

Klient t nj njsie ekonomike q ka marrdhnie me 100 klient, totali i saj i
korrespondon 100 llogarive t klientve, secila e emrtuar me emrin e klientit.
b) Kalimi nga llogarit n Bilanc
Kur kalohet prej llogarive n pasqyrn e bilancit, regjistrohet n do z t bilancit, teprica e
llogarive korresponduese
- Tepricat debitore, n aktiv t bilancit
- Tepricat kreditore, n pasiv t bilancit
D Mobilje K
D Mallra K
D Arka K D Kapital K
D Furnitor K
20 000 .............. 32.000 4.000
16,000 .....1.000 ...... 53.000 .. 5. 000 15.000
6.000 5.000
3.500 .....5.000
............................. 5.000
1.000 ................ .4.500
Tepric
debitore
20. 000
Tepric
debitore
30. 000
Tepric
debitore
18. 000
Tepric
kreditore
53. 000
Tepric
kreditore
15. 000
Aktiv Bilanci n fund t ushtrimit Pasiv

Mobilje ............. 20 000
Kapitali .. 53 000
Mallra n magazin 30 000 .. Furnitor 15 000
Arka ............... 18 000
..................... 68 000 ................ 68 000
Shnim: disa llogari mund t bashkohen n nj z t bilancit si mund t jen llogarit e

klientve.
Totali i llogarive t klientve
Shuma e mbartur n zrin Klient t bilancit.
Totali i llogarive t furnitorve
Shuma e mbartur n zrin Furnitor t bilancit.
6. RREGULLI I FUNKSIONIMIT T LLOGARIVE
A) Llogarit e aktivit
Zbatimi i rregullave t funksionimit t llogarive t aktivit lejon t formulohet rregulli i
mposhtm:
Llogarit e aktivit shtohen n t majt (debi) dhe paksohen n t djatht (kredi)
Sjellim ndrmend q:
- hyrja e nj fluksi regjistrohet n debi t llogaris prkatse
- dalja e nj fluksi regjistrohet n kredi t llogaris prkatse
Ky rregull lejon t prcaktohet shpejt dhe pa gabime ana e llogaris q duhet t prdoret.
Shembull: Funksionimi i llogaris Mallra n magazin dhe regjistrimi i fitimit mbi shitjen
30
Marrim shembullin e shitjes tek klienti Tomorri me mimin e shitjes 18 000 lek; kosto e
blerjes s mallrave t shitura 15 000 lek; llogaria Mallra n magazin sht kredituar pr
15 000 lek; llogaria klienti Tomorri sht debituar pr 18 000 lek (mimi i shitjes).
Diferenca tregon fitimin nga shitja 3 000 lek, fitim i cili sht regjistruar n nj llogari me t
njjtin emr Fitimi nga shitja; fitimi i realizuar pr njsin ekonomike formon nj burim t
ri, kjo llogari sht kredituar.
D Mallra n magazin K
45 000
15 000
D Klienti Tomorri K
18 000
D Fitimi nga shitja K

3 000
N llogarin Fitimi nga Shitja sht regjistruar n kredi fitimi bruto I realizuar nga shitja.
Ajo nuk sht as llogari aktivi dhe as llogari pasivi. Ajo sht nj nnllogari e llogaris
Rezultati i ushtrimit t cilin do ta studiojm n kapitullin pasardhs.
Prdorimi i saj sht i vshtir sepse prgjithsisht nuk sht e leht t caktosh fitimin pr do
shitje. Do t studiojm n kapitullin pasardhs nj metod t prcaktimit t fitimit pr shitjet
m t thjesht dhe m t shpejt.
B) LLogarit e Pasivit t Bilancit
Kujtojm q llogarit e pasivit t bilancit prfshijn kryesisht:
- llogarit t lidhura me detyrimet e njsis ekonomike;
- llogarit t kapitaleve t veta;
B. 1) Lllogarit e lidhura me detyrimet e njsis ekonomike
Detyrimet e njsis ekonomike jan prgjithsisht kundrejt:
- Furnitorve (blerje me kredi t mallrave apo t makinerive), etj;
- Huadhnsve (Bankat dhe institucionet e tjera);
- T tjer personave (kreditor t ndryshm);
- Shtetit (pr tatime taksa q duhet t paguhen);
- Personelit dhe organizmave social (pagat dhe kontribut i sigurimeve shoqrore).
Llogarit e furnitorve
Si pr klientt, ashtu dhe pr furnitort, hapet nj llogari individuale pr secilin prej tyre; n
krye t llogaris shnohet emri i furnitorit dhe adresa. Kujtojm q kur nj njsi ekonomike
blen, p. sh, me kredi (pages t mvonshme) 120 000 lek mallra nga nj furnitor, ajo n kt
rast krijon nj detyrim ndaj ktij furnitorit q i korrespondon vlefts s mallrave t marra:
burimi q lejon blerjen e mallrave sht kredia prej 120 000 lek e akorduar prej furnitorit.
Nj llogari e furnitorit sht pra e kredituar pr shumn e kredis q ai ka akorduar. Kur
njsia ekonomike paguan furnitorin, detyrimi ndaj ktij furnitori paksohet; n kontabilitet
meqense nuk mundet t paksohet kredia e llogaris, shtohet debia e saj. Llogaria Furnitor
ather sht debituar. Ajo debitohet gjithmon pr paksimin e detyrimit.
31
Nj llogari e Furnitorit
Debitohet :
Kreditohet :
- kur njsia ekonomike paguan furnitorin
- kur ajo i kthen atij mallrat
- kur njsia ekonomike pranon

nj kredi n rastin e nj blerje
Shembull:
- M 5 korrik njsia ekonomike blen nga furnitori X me kredi (pages e mvonshme)
40 000 lek mallra.
- M 7 korrik i kthen nj pjes t mallrave q nuk i prgjigjen kushteve t kontrats pr 2
000 lek
- M 10 korrik i paguan shumn prej 38 000 lek
- M 25 korrik blen nga i njjti furnitor mallra me kredi 16 000 lek mallra.
Debi
Data
7 korrik
10 korrik
Prshkrimi
Kthim
mallra
Paguar
detyrimin
Furnitori X
Kredi
Shuma
2 000
Data
5 korrik
38 000
25 korrik
Prshkrimi
Shuma
Blerje
me 40 000
kredi
Blerje
me 16 000
kredi
Pas kryerjes s veprimit t dats 25 korrik teprica e llogaris s furnitorit X sht kreditore
pr: (40 000 + 16 000) (2 000 + 38 000) = 16 000 lek
Llogarit e huave
Njsia ekonomike her pas here detyrohet t marr hua nga mbajtsit e fondeve (Bankat
institucione t tjera financiare etj). N kt rast el pr secilin huadhns nj llogari t
vecant t emrtuar Hua nga Banka
P. sh, Hua nga Alpha bank, Hua nga Banka Kombtare Tregtare, etj. Kto llogari
funksionojn si llogarit e furnitorve (huadhnsit jan furnitor t mjeteve monetare).
Prgjithsisht, shumat e huas jepen me kusht q t paguhet nj interes. N qoft se interesi
nuk paguhet n datn e caktuar, ai regjistrohet si nj detyrim n llogarin e huas duke shtuar
detyrim ndaj huadhnsit.
Hua nga Banka
Debitohet :
- kur njsia ekonomike shlyen
detyrimin , t gjith ose pjesrisht
Kreditohet :
- kur njsia ekonomike rregjistron
shumn e huas s marr
- kur llogarit interesin dhe nuk e paguan
Shembull:
- M 3 janar njsia ekonomike ka marr hua nga BKT 80 000 lek;
- M 31 dhjetor ka llogaritur interes 8%= 6 400 lek;
Debi Hua nga BKT
Kredi
Data
Prshkrimi
Shuma
Data
3 janar
31 dhjetor
32
Prshkrimi
Shuma
Marrje hua
80 000
Llogaritja e 6 400
interesit
M 31 dhjetor, llogaria sht kreditore pr 86 400 lek.

Llogarit e tjera t detyrimeve
Llogarit e tjera t detyrimeve (ndaj punonjsve t njsis ekonomike, ndaj Institutit t
Sigurimeve Shoqrore dhe shndetsore, ndaj Shtetit pr tatime e taksa, etj) funksionojn
n t njjtn mnyr analoge. Ato kreditohen kur lind (regjistrohet ) detyrimi. Ato
debitohen pr paksimin e detyrimit, pr pjesn q paguhet.
B. 2) Llogarit e kapitaleve t veta
Kujtojm q n t gjitha njsit ekonomkike gjendet:
- llogaria Kapitali
Llogaria Kapitali
Llogaria Kapitali
Debitohet:
Kur zvoglohet kapitali
Kreditohet
Kur rritet kapitali
T gjith zrat e shpenzimeve dhe t ardhurave t njohura gjat periudhs do t prfshihen

n surplus ose deficit, prsa koh ndonj IPSAS tjetr nuk parashikon ndryshe. Ktu
prfshihen dhe efektet e ndryshimeve t politikave kontabl. Megjithat, ekzistojn situata
t cilat prjashtohen nga surplus ose deficiti n periudhn korente sic parashikon IPSAS 3
n dy raste: korrigjimi i gabimeve dhe efektet e ndryshimit t politikave kontabl. Rast
tjetr sht ai q parashikohet n IPSAS 17 a) fitim humbjet nga kmbimet n monedha t
huaja t pasqyrave financiare b) fitim humbjet nga rivlersimet e aktiveve financiare t
mbajtura pr shitje.
Pasqyra e ndryshimit t kapitalit / aktivit neto
N fillim t nj pasqyre t lvizjes s kapitalit duhet t shnohet :
a) Periudha e surplus / deficitit
b) do z i t ardhurave dhe shpenzimeve q sht njohur n kapital
c) Totali i t ardhurave dhe shpenzimeve, duke ndar m vete shumat e hyra nga pronart
kontrollues t njsis dhe shumn e pronarve t pakics.
Rregull
Llogarit e pasivit t Bilancit shtohen n t djatht (ana e kreditit d.m.th n ann ku ato
jan shnuar n bilanc; ato paksohen n t majt (d.m.th. n debi). Teprica e tyre
mund t jet kreditore ose zero.
Lektore: MSc. Elira HOXHA

Tiran, Tetor 2010
33
TEMA 3 - KONTABILITETI I T DREJTAVE DHE DETYRIMEVE T KONSTATUARA
TEMA 3: KONTABILITETI I T DREJTAVE DHE

KONSTATUARA
1. Prkufizime t rndsishme
2. Konstatimi i t drejtave e detyrimeve dhe prputhshmria
3. Shpenzimet e parapaguara dhe shpenzimet rritse
4. T ardhurat n avanc (t shtyra) dhe t ardhurat rritse
DETYRIMEVE
1. Prkufizime t rndsishme
T ardhurat prfaqsojn flukse hyrse (rritjen e prfitimeve ekonomike) gjat periudhs s
raportimit, q ojn n rritjen e aktiveve ose paksimin e pasiveve, si dhe q rrisin kapitalin e
njsis ekonomike raportuese, duke prjashtuar ktu ato q lidhen me kontributet nga
pjesmarrsit n kapital.
Shpenzimet jan flukse dalse (paksimet e prfitimeve ekonomike) gjat periudhs
raportuese q rezultojn n paksimin e aktiveve apo rritjen e pasiveve, dhe q zvoglojn
kapitalin e njsis ekonomike raportuese, duke prjashtuar ktu ato q lidhen me shprndarjet
te pjesmarrsit e kapitalit.
Karakteristik kryesore e t ardhurave sht fakti se ato rrisin aktivet neto t njsis
ekonomike raportuese, pa pasur kontribute shtes nga aksionart e saj. Karakteristik
kryesore e shpenzimeve sht fakti se ato paksojn aktivet neto t njsis ekonomike
raportuese, pa pasur shprndarje te aksionart e njsis ekonomike raportuese. Si t ardhurat
ashtu edhe shpenzimet e njsis ekonomike raportuese kontabilizohen sipas metods s
konstatimit t t drejtave dhe detyrimeve, q do t thot se kontabilizimi bhet n momentin
kur transaksioni ekonomik ndikon mbi aktivet neto t njsis ekonomike raportuese, dhe jo
n momentin e hyrjes ose daljes s parave q shoqrojn transaksionin.
Shpenzimet njihen n t njjtn periudh kontabl, si dhe t ardhurat e lidhura me to.
Shpenzimet q lidhen me gjenerimin e prfitimeve ekonomike gjat periudhave t ardhshme
njihen n bilanc si aktiv kur ato ndodhin dhe ngarkohen n shpenzime gjat periudhs (ave)
raportuese, n t ciln (at) pritet q ato t gjenerojn prfitime ekonomike (pr shembull,
shpenzimet e blerjes/prodhimit s aktiveve afatgjata, materiale dhe shpenzime prkatse t
amortizimit). Shpenzimet q lidhen me prfitime ekonomike, t cilat gjenerohen gjat
periudhs kontabl aktuale ose ato q nuk gjenerojn prfitime ekonomike (t tilla si kostoja
e shitjes s nj investimi afatgjat) njihen si shpenzim n periudhn kur ato ndodhin.
T ardhurat dhe shpenzimet prfshijn si t ardhurat dhe shpenzimet e realizuara ashtu edhe
ato t parealizuara. Pr shembull, t ardhurat e realizuara jan t ardhurat e njohura nga shitja
e mallrave. T ardhurat e parealizuara jan t ardhurat e njohura nga konvertimi i aktiveve
monetare ose pasiveve n monedh t huaj.
Njsia ekonomike raportuese nuk duhet ti paraqes zrat e t ardhurave ose t shpenzimeve
si zra t jashtzakonshm, as n pasqyrn e t ardhurave dhe shpenzimeve, dhe as n
shnimet shpjeguese. Zrat e pazakont ose q nuk prsriten rregullisht, t cilt jan
klasifikuar historikisht si t ardhura dhe shpenzime t jashtzakonshme, duhet ose t
paraqiten brenda kategoris prkatse t pasqyrs s t ardhurave (p. sh. n shpenzimet
materiale, n rastin e materialeve t shkatrruara nga zjarri) ose veas, duke specifikuar
natyrn e tyre (p. sh. humbje pr shkak t zjarrit me shpjegimin prkats n shnimet
shpjeguese). Kjo e fundit konsiderohet si m e prshtatshme, kur shumat n lidhje me kto
zra jan shum materiale.
2. Konstatimi i t drejtave e detyrimeve dhe prputhshmria
Me qllim q t prmbushin objektivat e tyre, pasqyrat financiare prgatiten mbi bazn e t
drejtave dhe detyrimeve t konstatuara. Sipas ksaj metode, efektet e transaksioneve dhe
34
ngjarjeve t tjera njihen n pasqyrat financiare kur ato ndodhin (dhe jo kur paraja ose
ekuivalentet e saj arktohen ose paguhen) dhe regjistrohen n kontabilitet e raportohen n
pasqyrat financiare t periudhave kontabl, t cilave u prkasin. Pasqyrat financiare, t
prgatitura n baz t t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara, i informojn prdoruesit jo
vetm mbi transaksionet e shkuara t shoqruara me arktime dhe pagesa, por edhe mbi
detyrimet pr tu paguar n t ardhmen si dhe mbi aktive q do t sjellin arktime n t
ardhmen. N kt mnyr, ato paraqesin informacione mbi transaksionet dhe ngjarjet e
shkuara t cilat u shrbejn prdoruesve m s miri n marrjen e vendimeve ekonomike.
Shpenzimet q lidhen me t ardhurat e fituara gjat periudhs raportuese njihen n t njjtn
periudh kontabl si dhe t ardhurat prkatse. Shpenzimet e kryera gjat nj periudhe
raportuese, q ndryshon nga periudha kur ato i sjellin prfitime njsis ekonomike raportuese,
regjistrohen si shpenzime pikrisht n periudhn kur merren prfitimet.
Shpenzimet njihen n t njjtn periudh kontabl si dhe t ardhurat q lidhen me to. Nse t
ardhurat q lidhen me shpenzime t caktuara nuk mund t prcaktohen n mnyr t
drejtprdrejt, ather pr njohjen e tyre do t prdoren mnyra t trthorta. Pr shembull,
shpenzimet q lidhen me blerjen e nj mjeti afatgjat material njihen si shpenzime gjat jets
s dobishme t ktij aktivi (shpenzimet e amortizimit). Shpenzimet, q nuk priten t
gjenerojn t ardhura (prfitime), njihen si shpenzime n momentin kur ato ndodhin.
2.1
Kontabiliteti mbi baza monetare vs. kontabilitetit rrits
Zgjedhja e nj sistemi pr mbajtjen e t dhnave kontabl sht nj vendim i rndsishm pr
njsit ekonomike 1. Sistemi duhet t ndihmoj vendim-marrjen. Njsit ekonomike t vogla
mbajn sistemin e arktim pagesave ndrsa njsit e tjera mbajn kontabilitetin rrits. Dallimi
mes ktyre metodave sht thelbsor. Ato ndahen qartazi n momentin e njohjes s t
ardhurave dhe shpenzimeve. Sipas kontabilitetit mbi baza monetare, t ardhurat dhe
shpenzimet njihen kur ato arktohen ose paguhen. Ndrsa n kontabilitetin rrits, t ardhura
dhe shpenzimet njihen kur ato ndodhin. Kontabiliteti rrits mundson nj paraqitje realiste t
prformancs s njsis ekonomike .
3. Shpenzimet e parapaguara dhe shpenzimet rritse
Shpenzimet e njsis ekonomike i ndajm n shpenzime t parapaguara dhe n shpenzime
rritse. Kjo ndarje nuk sjell ndryshime n konceptimin e shpenzimit n vetvete por lidhet me
momentin e njohjes dhe pagess s tij. Grupi i par i shpenzime prfaqson shpenzime q m
par paguhen dhe m pas njihen n periudhn prkatse. Ndrsa grupi i dyt ka t bj
shpenzime q m par maturohen e m pas paguhet detyrimi pr to.
Shpenzimet e parapaguara
Pr t shpjeguar qart far prfaqsojn shpenzimet e parapaguara do t shohim ilustrimet e
mposhtme:
Ilustrim.
M dat 01. 04. 2009 parapaguajm siguracionin 1 vjear t njrit prej automjeteve t njsis
ekonomike. Shuma e polics s sigurimit, prfshir TVSH sht 84. 000 lek. T bhen
kontabilizimet e duhura.
S pari shtrojm pr diskutim pyetjen: A kemi t bjm me shpenzim?. Prgjigja n parim
sht PO pasi ky shrbim q do t merret prfaqson prfundimisht nj fluks dals t njsis
1 N Shqipri kjo zgjedhje sht e prcaktuar n SKK 15. Njsit ekonomike me shifr afarizmi deri n 2 milion lek n vit mbajn
kontabilitet t thjeshtuar mbi baza monetare. T gjitha njsit e tjera mbajn kontabilitetin rrits.
35
ekonomike. Problemi qndron tek momenti i njohjes s tij. Meqense ky siguracion1 vjear
mbulon m shum se nj periudh ushtrimore do t thot se prfitimet prej tij ndahen n dy
periudha. Po n t njjtn mnyr duhet t shtrihen dhe shpenzimet q mundsojn kt
prfitim. Shprndarja bhet n kt rast mbi baza lineare, i takojn periudhs aktuale (01.
04. 2009) dhe i takon periudhs pasardhse. Shohim konkretisht kontabilizimet:
01. 04. 2009 Shpenzime t parapaguara siguracioni
70. 000
TVSH
14. 000
Te
Banka
84. 000
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2009 Shpenzime sigurimi
52. 500
Te
Shpenzime t parapaguara
52. 500
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 04. 2010 Shpenzime sigurimi
17. 500
Te
Shpenzime t parapaguara
17. 500
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------Si e pam dhe gjat zgjidhjes s ktij ushtrimi, kishim t bnim me shpenzime q ishin
parapaguar n nj dat t fillimit por q nuk i prkisnin n vler t plot periudhs kur ato
ishin paguar. Pr kt arsye, pr t respektuar parimin e prputhshmris 2, kto shpenzime u
shtyn pr pjesn q i takonte n periudhn kur ato u maturuan. Pra, n nj fjali t vetme
mund t themi se shpenzimet e parapaguara (t shtyra) jan ato shpenzime q paguhen sot e
maturohen mot.
Praktikisht vlen t mbahet mend q shpenzimet e parapaguara lidhen vetm me parapagime
pr shrbime dhe jo pr parapagime blerje mallrash apo forma t tjera t aktiveve materiale
dhe jo materiale.
Blerja e aktiveve materiale dhe jo materiale nga njra an shton aktivet dhe nga ana tjetr
shton detyrimet pr furnitorin. Ose, n rast se pagesa sht e menjhershme kemi shtim dhe
paksim t aktivit pr vler t barabart q do t thot se vlera e aktiveve neto nuk ndryshon.
Pr sa koh vlera e aktiveve neto nuk ndryshon nuk kemi t bjm me shpenzime apo t
ardhura. Por si duhet vepruar pr t shprndar vlern e aktivit t bler n vitet apo n
periudhn gjat t cilit ai sjell prfitime? do blerje aktivesh ka specifikat e veta.
Blerja e mallrave nuk sht shpenzim n momentin e mbrritjes s mallit por kur ky mall
shitet. Blerja e aktiveve afatgjata materiale nuk sht shpenzim por shpenzimi njihet prgjat
jets s tij t dobishme n formn e shpenzimeve t amortizimit. Ndrsa aktive t tilla si Emri
i mir, aktiv jo material, apo toka, nuk amortizohet.
T shohim konkretisht nj shembull t amortizimit t nj aktivi afatgjat material.
Ilustrim
M dat 01. 10. 2005 blejm nj makineri pr vlern 200. 000 lek. Drejtimi i njsis
ekonomike vendos se jetgjatsia e ksaj makinerie do t jet 5 vjet. T bhen
kontabilizimet e nevojshme.
2 Shpenzimet njihen n t njjtn periudh kontabl si dhe prfitimet q lidhen me to. Prderisa huaja do t krijoj prfitime
n m shum se nj periudh kontabl, ather dhe shpenzimet e interesit t ksaj huaje do t shprndahen gjat periudhs
kur do t prdoret ajo.
36
Bjm m par nj sqarim. Investimi i br n makineri sjell si pasoj n librat kontabl t

njsis ekonomike nga njra an nj rritje t aktiveve n zrin Makineri dhe nga ana tjetr
nj rritje t pasivit n zrin Furnitor. Pyetja shtrohet: A kemi t bjm me ndonj
shpenzim? Prderisa shpenzimet prfaqsojn flukse dalse q ojn n uljen e kapitalit
(aktiveve neto) t njsis dhe n kt rast kemi si shtim t aktivit ashtu dhe shtim t pasivit, n
t njjtn mas (pra nuk ndryshon vlera e kapitalit), do t thot se ky investim nuk sht
shpenzim. Por, gjithashtu dim se vlera e makineris paksohet nga viti n vit si pasoj e
konsumit. Kjo do t thot se shpenzimet do t njihen n at mas q makineria humb vlern e
saj dhe pr rrjedhoj pakson vlern e kapitalit t njsis ekonomike. Gjithashtu, kujdes
parimin e prputhshmris. Nuk mund t kalojm n shpenzimet e nj periudhe t vetme
kontabl vlern e nj aktivi q krijon prfitime ekonomike pr m shum se nj periudh
kontabl.
01. 10. 2005 Makineri
Te
200. 000
Furnitori
200. 000
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2005 Shpenzime amortizimi
10. 000 (200. 000 / 5 vjet / 4 tremujor)
Te
Amortizimi i akumuluar
10. 000
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2006 Shpenzime amortizimi
40. 000
Te
40. 000
--------------------------------------------------------------------------------------------------------. . . . . . . e kshtu pr 3 vite t tjera me radh deri sa vijm n vitin e pest . . . . .
30. 09. 2009 Shpenzime amortizimi
30. 000
Te
30. 000
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------N fund nj pyetje. Po shpenzimet e amortizimit far shpenzimesh jan: shpenzime t
shtyra?
Shpenzimet rritse (t prllogaritura)
N logjik t kundrt me shpenzimet e parapaguara (t shtyra), funksionojn shpenzimet
rritse. Ato jan shpenzime q maturohen sot dhe paguhen mot. Edhe pr kt grup
shpenzimesh do t shohim nj ilustrim.
Ilustrim. M dat 01. 07. 2008, njsia ekonomike merr nj hua prej 120. 000 lek. Huaja ka
afat 2 vjear dhe interes nominal 10%. Interesi mbi huan paguhet n fund t do viti kontrate,
do dat 01 Korrik.
Krkohet t bhen t gjitha kontabilizimet e duhura n librat kontabl t njsis ekonomike.
Fillimisht bjm nj sqarim. Bjm regjistrime kontabl sa her q emetojm ose pranojm
nj dokument justifikues kontabl ose bjm veprimet rregulluese n do fund viti kur
hartojm pasqyrat financiare. Duke pasur parasysh kt sqarim duhet t prcaktojm qart
datat se kur duhen br kontabilizimet e nevojshme si dhe vlerat prkatse t shpenzimeve t
interesit prkats.
37
Ather datat e veprimeve do t jen:

1. Data e marrjes s huas, 01. 07. 2008
2. Data e mbylljes s bilancit dhe veprimit rregullues t interesit, 31. 12. 2008
3. Data e maturimit t interesit pr gjashtmujorin e dyt t vitit t par t kontrats, 01.
07. 2009
4. Data e pagimit t interesit nj vjear t huas, 01. 07. 2009
5. Data e mbylljes s bilancit dhe veprimit rregullues t interesit, 31. 12. 2009
6. Data e maturimit t interesit pr gjashtmujorin e dyt t vitit t dyt t kontrats, 01.
07. 2010
7. Data e pagimit t interesit pr vitin e dyt, 01. 07. 2010
8. Data e pagimit t detyrimit pr huan e marr, 01. 07. 2010
Ndrsa llogaritjet pr vlerat e interesave jan si m posht:
I = Vf * i = 120. 000 * 10% = 12. 000 lek / vit.
Meqense huaja sht marr n fillim t gjasht mujorit t dyt do t bjm kujdes t
kontabilizojm vetm gjysmn e vlers s plot t interesit t maturuar pr vitin e par.
Regjistrojm veprimet kontabl n ditar:
01. 07. 2008 Banka
120. 000
Te
Hua e marr
120. 000
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2008 Shpenzime interesi (t periudhs) 3 6. 000 (12. 000/2=6. 000 interes 6 mujor)
Te
Interesa t pagueshme 6. 000
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 07. 2009 Shpenzime interesi (t periudhs) 6. 000
Te
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 07. 2009 Interesa t pagueshme
12. 000
Te
Banka
12. 000
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2009 Shpenzime interesi (t periudhs)
6. 000
Te
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 07. 2010 Shpenzime interesi (t periudhs)
6. 000
Te
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 07. 2010 Interesa t pagueshm 12. 000
3 Shpenzimet e periudhs n kt prfaqsojn at pjes t shpenzimeve t parapaguara t cilat jan maturuar.
38
Te
Banka
12. 000
------------------------------------------------------------------------------------------------------------01. 07. 2010 Hua e marr
120. 000
Te
Banka
120. 000
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nj tjetr form e shpenzimeve rritse jan shpenzimet e provigjoneve. Ato maturohen n
koh pr tu paguar n nj moment t mpasshm nse nj ngjarje e caktuar, e lidhur me
provigjonin, ndodh. E ilustrojm kt shpenzim rrits me nj provigjon tipik q krijohet n
rastin e shitjeve me garanci prmes nj shembull.
Ilustrim. Njsia ekonomike ABC shet me arktim t mvonshm, m dat 20. 12. 2009, nj
sasi prej 10 kondicioner me nj mim 30. 000 lek secili, (kosto e blerjes 20. 000 lek), pra
vlefta e faturs sht 300. 000 lek (prfshir TVSH). Pr kt shitje, njsia ekonomike X
ofron 1 vit garanci. Njsia ekonomike, nisur nga eksperiencat e mparshme vlerson se 10%
e mallit t shitur me garanci do t kthehet dhe se kosto e riparimit t nj kondicioneri t
kthyer sht 8. 000 lek. Regjistrimet kontabl q do t bhen jan:
20. 12. 2009 Klient
300. 000
Te
T ardhura nga shitja
250. 000
TVSH
50. 000
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------20. 12. 2009 Shpenzime mallrash
200. 000
Te
Mallra
200. 000
------------------------------------------------------------------------------------------------------------20. 12. 2009 Shpenzime garancie
8. 000
Te
Detyrim i llogaritur pr garanci
8. 000
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------Supozohet se n mars t vitit pasardhs nuk u kthye nj kondicioner por 2 t till pr defekte
brenda garancis. Ather, njsia ekonomike do t regjistroj n kontabilitet paksimin e
arks ose banks pr parat q do t shpenzoj pr riparimin e kondicionerve ose do t
regjistroj faturat e riparimit t tyre pran t tretve. Duke supozuar m tej se vlera e
riparimit, realisht sht jo m 8. 000 lek pr do njsi t kthyer por 9. 000 lek / njsi,
ather do t kishim:
10. 03. 2010 Detyrimi i llogaritur pr garanci
8. 000
Shpenzime garancie (shpenzim i paparashikuar n vitin e par) 10. 000
Te
Banka (ose Furnitor)
18. 000
39
Ndrsa, nse nuk do t ishte kthyer asnj kondicioner, ather njsia ekonomike do t
stornonte (do t regjistronte n t kundrt) veprimin e br pr regjistrimin e detyrimit pr
garanci nj vit m par.
20. 12. 2010
Detyrim i llogaritur pr garanci

8. 000
Te
Shpenzime garancie
8. 000
S fundi, po ilustrojm shpenzimet rritse q kontabilizohen prmes list pagesave.

Shpenzimet pr paga jan tipike shpenzime rritse. Ato maturohen gjat nj periudhe t
caktuar, psh brenda muajit Maj dhe paguhen n fillim t muajit q vjen. N shembullin e
mposhtm do t kemi mundsi jo vetm t ilustrojm kontabilizimin e nj shpenzimi tipik
rrits por dhe t familjarizohemi me kontabilizimin e nj list pagese.
Ilustrim. Paga e nnshkruar n kontrat pr nj punonjs sht 44. 000 lek. Tarifa orare e
kohs normale t puns sht 44. 000 lek / 22 dit / 8 or = 250 lek / ora. Ndrsa ort jasht
orarit kan nj tarif 50 % m t lart, pra 375 lek / ora. Gjat muajit Shkurt, ky punonjs ka
punuar 20 or jasht orarit. T dhna t tjera jan:
- Kontributet shoqror 16. 7% e pags bruto
- Kontributet shndetsore 11. 2% e pags bruto
- Tatimi mbi t ardhurat personale 10% e pags bruto
- Ndalesa pr sigurimin e jets s punonjsit 2. 000 lek n muaj
Pun
XXX 51,500
11. 20%
8,601
5,768
2,000
51,500
5,150
Regjistrimi kontabl do t ishte:

28. 02. 200X
Shpenzime pr paga
Shpenzime pr kontribute
51. 500
8. 601
Te
Detyrime pr paga
Detyrime pr kontribute
Detyrime pr ndalesa t tjera
Detyrime pr TAP
40
38. 582
14. 369
2. 000
5. 150
PAGA NETO
16. 70%
dhnsi
Paga Bruto
Ndalesa Siguracioni
bute
Gjithsej
Paga bruto
Emri/Mbiemri
Nr
Punmarrsi
Tatimi mbi
personale
Kontri-
ardhurat
Krkohet t llogaritet paga q do t prfitoj ky punonjs n fund t muajit dhe t bhet

regjistrimi kontabl i list pagess n fund t muajit.
38,582
Ndrsa shlyerja e ktyre detyrime, n ditt e para t muajit pasardhs, do t regjistrohej n

kontabilitet si m posht:
05. 03. 200X Detyrime pr paga
Detyrime pr kontribute
Detyrime pr ndalesa t tjera
Detyrime pr TAP
38. 582
14. 369
2. 000
5. 150
Te
Banka
4. T ardhurat n avanc (t shtyra) dhe t ardhurat rritse
60. 101
T ardhurat n avanc (t shtyra)

Ky grup t ardhura prfaqson t ardhura t arktuara menjher por q nuk i prkasin vetm
nj periudhe kontabl. Pr kt arsye ato shprndahen prgjat periudhs q ato krijojn
prfitime ekonomike. Shembuj t till do t ishin qirat e arktuara paradhnie, interesat e
arktuar n avanc t bonove t thesarit, grantet, etj. M posht n do t shohim prmes nj
shembulli t ardhurat n avanc t marra n formn e grantit qeveritar.
Ilustrim:
Nj njsi ekonomike merr n 01 Janar t vitit 2006 nj grant qeveritar n shumn 150 milion
lek. Granti u dha n mjete monetare pr t financuar nj pjes t nj projekti t njsis
ekonomike prej 200 milion pr t investuar n nj qendr spitalore. Ky projekt do t
realizohej pr 4 vjet me nj shprndarje shpenzimesh si m posht: viti i par 40 milion; viti i
dyt 80 milion; viti i tret 60 milion; viti i katrt 20 milion. T bhen kontabilizimet
prkatse.
01. 01. 2006 Banka
150 mil
Te
T ardhura t shtyra (Grante) 150 mil

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2006 T ardhura t shtyra
30 mil
Te
T ardhura t periudhs
30 mil
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2007 T ardhura t shtyra
60 mil
Te
T ardhura t periudhs
60 mil
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------. . . . e kshtu me radh n fund t vitit 2008 dhe n fund t vitit 2009, prkatsisht 45 mil dhe
15 milion. Kshtu, e gjith vlera e grantit prej 150 milion lek kaloi n t ardhura por e shtyr
n koh prgjat viteve t shtrirjes s projektit.
N ndihm t zgjidhjes s ktij ushtrimi na vijn dhe disa sqarime. Grantet e marra jan z i
pasivit t bilancit pr faktin se ato jan nj burim financimi. Nga ana tjetr ato prfaqsojn
41
rritje t kapitaleve t njsis prandaj si flukse hyrse ato prfaqsojn t ardhura pr vet
njsin ekonomike.
Problemi prsri lidhet me momentin e njohjes s ktyre t ardhurave. Meqense ky grant
sht dhn me kushtin e realizimit t nj projekti, ather pr sa koh kushti nuk plotsohet
ky grant mbetet nj detyrim pr njsin ekonomike. vit pas viti q kushti plotsohet, po n t
njjtn % edhe granti kalon n t ardhurat e periudhs. Konkretisht, n vitin e par sht
realizuar 40/200 = 20% e projektit prandaj dhe ka kaluar n t ardhurat e periudhs vetm
20% e grantit (150 * 20% = 30 mil). Pra granti fillimisht, si nj detyrim, regjistrohet n t
ardhura t shtyra pr t kaluar n t ardhurat e periudhs me prqindjen e realizimit t kushtit
pr t cilin sht dhn.
T ardhurat rritse
Ashtu si shpenzimet rritse, edhe t ardhurat rritse maturohen prgjat nj periudhe t
caktuar dhe arktohen n fund t saj. T ardhurat rritse regjistrohen (njihen n pasqyrn e t
ardhurave dhe shpenzimeve) kur konstatohet e drejta pr arktimin e tyre dhe jo kur ato
realisht arktohen. M posht do t shohim me nj shembull njohjen dhe kontabilizimin e nj
t ardhure rritse.
Ilustrim. Nj njsi ekonomike investon nj pjes t parave t lira t saj n bono t thesarit.
Shuma e investuar sht 240. 000 lek dhe bonot kan nj norm interesi 5% n vit. Interesi
mbi bonot arktohet ditn e 365. Data e transaksionit sht 01. 09. 2009.
T bhen kontabilizimet.
01. 09. 2009 Letra me vler
240. 000
Te
Banka
240. 000
------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 12. 2009 Krkesa t arktueshme
4. 000
(240. 000 * 5% * 4/12)
Te
T ardhura nga interesat
4. 000
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 08. 2010 Krkesa t arktueshme
8. 000
Te
T ardhura nga interesi
8. 000
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. 08. 2010 Banka
252. 000
Te
Letra me vler
240. 000
Krkesa t arktueshme
12. 000
------------------------------------------------------------------------------------------------------------Prmbledhje
Gjat ktij materiali u ballafaquam me disa nga parimet m t rndsishme t kontabilitetit si
ai i t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara dhe parimi i prputhshmris. Sqaruam dallimin
e rndsishm mes kontabilitetit mbi baza monetare dhe atij me t drejta dhe detyrime t
konstatuara. Dallimi qndronte n momentin e njohjes s t ardhurave apo shpenzimeve. N
modelin e par t ardhurat dhe shpenzimet njihen n momentin kur ato arktohen ose
paguhen ndrsa n modelin e dyt ato njihen kur ndodhin. Ndrsa, lidhur me parimin e
42
prputhshmris sqaruam prmes shembujve se shpenzimet njihen n t njjtn periudh kur

njihen t ardhurat apo prfitimet q rrjedhin prej tyre. Pam gjithashtu gjat materialit dhe
nndarjet e t ardhurave dhe shpenzime n dy grupe a) shpenzime t parapaguara / t ardhura
n avanc dhe b) shpenzime dhe t ardhura rritse.
Pr secilin rast jepen ilustrime dhe sqarime.
Lektore: MSc. Elira HOXHA
Tiran, Tetor 2010
43
TEMA 4 PASQYRAT FINANCIARE DHE KARAKTERISTIKAT E TYRE ZRAT E AKTIVIT
Tema 4. PASQYRAT FINANCIARE DHE KARAKTERISTIKAT E TYRE

4. 1 Bilanci
Zerat e aktivit
Klasifikimi
Njohja, matja dhe vleresimi i mepasshem
Zhvleresimi i aktiveve dhe daljet jashte perdorimit
Zerat e pasivit
Perkufizimi dhe klasifikimi
Njohja, matja dhe vleresimi i mepasshem
Grantet, leasing dhe provizionet
1. Hyrje
Prgatitja e raporteve financiare edhe n njsit e sektorit publik synojn q t ndihmojn
prdoruesit e pasqyrave financiare pr t kuptuar m mir performancn e njsis ekonomike
n t shkuarn t identifikojn burimet e shprndara n mbshtetje t veprimtarive kryesore t
njsis ekonomike n mnyr q ajo t prmbush n mnyr eficente detyrimet e saj.
Dallimet kryesore n kontabilitetin e subjekteve t sektorit publik dhe t sektorit privat
rezultojn nga fakti q subjektet e sektorit publik jan t orientuara m tepr pr mire
administrimin e fondeve dhe pr vlern e paras sesa pr gjenerimin e fitimit.
Ndrsa parimet themelore t kontabilitetit jan t njjta si pr subjektet e sektorit privat dhe t
sektorit publik, paraqitja e pasqyrave dhe disa nga trajtimet kontab l ndryshojn
Ktu kemi nj bilanc tipik pr nj subjekt t pushtetit lokal:
000
000
Aktive Afatgjata
Vlera neto e aktiveve Afatgjata Materiale
1,651,298
Investimet
85,000
Totali Aktiveve Afatgjata
1,736,298
Aktivet Afatshkurtra
- Inventar dhe prodhimi n proces
- Debitort
- Gjendje n ark
Totali i Aktiveve afatshkurtra
Totali i Aktiveve
Detyrimet korrente
- Kreditor
- Hua bankare (overdraft)
Totali i detyrimeve korrente
40,500
52,475
125
93,100
1,821,298
6,600
1,500
8,100
Hua afatgjat
Totali i detyrimeve afatgjata
Grant qeveritar i shtyr
Rezerv e rivlersimit te Aktiveve Afatgjata
Rezerva me destinacion
Fondi i Prgjithshm
1,710,000
1,710,000
990
104,858
150
5,300
110,308
44
N shikimin e par bilanci mund t duket i ngjashm me bilancin e nj kompanie, por ka disa
dallime n trajtimin kontab l t cilat po i analizojm shkurtimisht
4. 1. 1. Zerat e aktivit
Aktivet afatgjata mbahen si nga subjektet publike dhe ato private, dhe parimet baz t
kontabilitetit t aktiveve aftagjata jan t njjta pr t dy sektort, dhe prshkruhen nga
Standardi Ndrkombtar i Kontabilitetit Publik16 Ndrtesat, Makinerit dhe Pajisjet.
Standardi 16 krkon q aktivet afatgjata n fillim t njihen me koston, dhe pastaj mund t
rivlersohen sipas vlers aktuale.
Pr njsit ekonomike t sektorit privat, kjo sht nj zgjedhje q mund t bhet nga
drejtuesit e njsis, por n nj subjekt t sektorit publik, rregullat vendore t kontabilitetit
zakonisht do t krkonit q aktivet aftagjata t rivlersoheshin me vlern e tyre aktuale mbi
baza t rregullta (t paktn do 5 vjet).
Aktivet afatgjata n sektorin publik krkohet t rivlersohen me vlern aktuale me qllim q:
Bilanci t jap nj pamje t plot t aktiveve q ka subjekti publik me qllim q prdoruesit t
kuptojn vlern ekonomike t aktivit. P. sh. nj godin 200 vjeare e Bashkis do t
prfshihej n bilancin e pushtetit lokal n nj vler t neglizhueshme, po t aplikohej kosto
historike, kur n fakt vlera reale e godins t Bashkis sht disa leke.
Aktivet afatgjata mund t rivlersohen qoft nga rritja e vlers t tyre pr shkak t inflacionit
t prgjithshm, i njohur gjithashtu edhe si indeksim, ose prmes vlersimeve t vecanta nga
nj vlersues i kualifikuar. Rezerva e rivlersimit t aktiveve afatgjata pr nj subjekt publik
sht i njjt dhe funksionon n t njjtn mnyr si rivlersimi t rezervs t nj njsie
private.
Debitort
Ndrsa debitort e nj njsie private konsistojn kryesisht nga shitjet q u jan faturuar
klientve por q nuk jan shlyer, debitort n nj subjekt publik mund t konsistojn n
shum lloje ngjarjesh, duke prfshir:
Taksa vendore t papaguara
Shrbime t ringarkuara subjekteve t tjer t sektorit publik por pr t cilat nuk jan
paguar ende (p. sh. nj spital q siguron shrbimet e kujdesit pr t moshuarit mund
tua rifaturoj kto organeve t pushtetit lokal prgjegjse pr shrbimet sociale)
Shuma t mbledhura nga nj subjekt publik n emr t nj subjekti tjetr por q nuk
jan drguar akoma. P. sh. pushteti lokal mund t prfshij n taksat vjetore edhe nj
taks pr polici, e cila duhet ti kaloj (paguhet) policis, dhe n bilancin e policis do t
rreshtohet tek debitort deri sa shuma t merret.
Shrbime q i jan faturuar publikut por q nuk jan paguar akoma. P. sh. tarifa e
studentve t universitetit, tarifat e pushtetit vendor pr grumbullimin e mbeturinave
dhe tarifat e spitalit pr nj pacient privat.
Grante qeveritare t shtyra
Gjendja e shtyr e granteve qeveritare lidhet me at q element t grantit t marr jan
shtyr pr vitet e mvonshme mbasi nuk sht e prshtatshme t njihet e hyra e grantit n
llogarin t hyra/shpenzime t ktij viti. N bilanc e hyra e shtyr paraqitet si detyrim. Ajo
sht gjendja e t hyrs q sht marr gjat vitit por q nuk mund t njihet deri n nj
periudh t mvonshme, d. m. th. ajo sht shtyr. Arsyeja pse e hyra e shtyr futet n
detyrime sht sepse pr nj moment t dhn ajo sht nj fotografi e astit, dhe teorikisht
(ndonse jo gjithmon n praktik) subjekti sht i detyruar ta rikthej (ripaguaj) at shum.
45
Financimi
Subjektet private zotrohen nga aksionart, pr rrjedhim sht gjendja e kapitalit t aksioneve
ajo q paraqitet n llogarite e kapitalit t bilancit.
Mund ta keni vn re q n bilancin e nj subjekti t sektorit publik n bilanc nuk ka z t
gjendjes t kapitalit t aksioneve mbasi nuk ka aksionar. Subjektet publike, si spitalet apo
organe t pushtetit vendor, nuk zotrohen nga askush, mbasi ato ekzistojn pr prfitimin e
gjith komunitetit. Prandaj n vend t atij zri pjesa e financimit n bilanc prfshin:
Shpenzimet kapitale
Atje ku shpenzimet kapitale nuk jan financuar nga huat, subjekti efektivisht ka dor t lir
n prdorimin e fondeve. Drejtuesit dhe prdoruesit e llogarive kan nevoj t din koston e
vrtet t prdorimit t aktiveve, e cila zakonisht do t jet m e lart se interesi faktik i
paguar tek siguruesit financiar dhe kshtu pr t realizuar kt sht zhvilluar sistemi i
shpenzimeve kapitale. Me terma t thjeshta, kostoja e financimit t nj subjekti t sektorit
publik sht shuma e interesit q ndryshe mund t ishte fituar nga fondet n qoft se ato nuk
do t ishin bllokuar n aktivet e subjektit dhe sistemi i shpenzimeve kapitale synon t
reflektoj kt. Nj mnyr tjetr pr t par koston sht q ajo sht kostoja e br nga
qeveria duke huajtur para pr ti investuar n mbulimin e shpenzimeve.
Synimet e shpenzimeve kapitale jan q t mund t kemi:
Nj prdorim m efikas t resurseve kapitale duke u br m t vetdijshm pr koston e
kapitalit.
Nj mim m real t shrbimeve, p. sh. t sigurojm q t gjitha shpenzimet t mbulohen dhe
konkurrimi midis kujdesit spitalor shtetror dhe atij privat t jet i ndershm.
Shpenzimet kapitale duhet t prcaktohen m tepr duke u bazuar n kostot aktuale sesa n
kostot historike me qllim q t sigurohet nj krahasim midis subjekteve.
Pr prfshirjen e shpenzimeve kapitale n llogari, ka disa metoda t ndryshme, q varen nga
natyra dhe mnyra e financimit t subjektit. Hedhja nuk ka efekt n bilancin neto t subjektit,
meqense ajo edhe mblidhet edhe zbritet n fondin e prgjithshm, por ajo prfshihet n
llogarin t hyra/t dala n mnyr q t prcaktohet kostoja e plot e sigurimit t shrbimit.
P. sh n qoft se nj subjekt synon t dal zero, ai duhet ti prfshij t gjitha shpenzimet
prfshi edhe shpenzimet e vetfinancimit pr t par nse vrtet ka dal as fitim as humbje.
4. 1. 2 Njohja, matja dhe vleresimi i mpasshem
4. 1. 2. 1 Aktivet Afatgjata Materiale
Aktivet afatgjata materiale jan ato lloj aktivesh t cilat parashikohen t prdoren p r disa
periudha ushtrimore dhe nga prdorimi i t cilave priten t sigurohen fitime n k to periudha.
k tem do t p rqndrohemi n trajtimin teorik dhe kontabl t ktyre aktiveve kaq t
rndsishme pr vazhdimin normal t aktivitetit t nj njsie ekonomike.
Pr t plotsuar qllimin ton do t fokusohemi n Standardin Ndrkombtar t Kontabilitetit
t Sektorit Publik (SNKSP) 17, i cili synon t prshkruaj trajtimin kontabl pr Aktivet
afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) me qllim q prdoruesit e pasqyrave
financiare t mund t dallojn qart informacionin rreth nj investimi t njsis ekonomike n
Aktivet afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) dhe aktiveve q ajo ka n
prdorim n funksion t realizimit t veprimtaris kryesore t saj.
Trajtimet kontabl pr Aktivet afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) si dhe
pr aktivet afatgjata material t investuara, prqendrohen tek njohja e aktiveve, prcaktimi i
vlerave t tyre kontabl dhe amortizimit, e humbjeve nga vlersimi q duhet t njihet n
lidhje me to.
Aktivi afatgjate material sht ai aktiv i cili do ti shrbej aktivitetit t nj njsie ekonomike
gjat gjith jets s tij t dobishme dhe prej prdorimit t t cilit priten prfitime n periudhat
e ardhshme. Por pr t dhn prkufizimin e sakt i referohemi standardit SNKSP 17.
46
Toka, ndrtesa, makineri e pajisje jan zra material t mbajtur pr prdorim n prodhimin
apo ofrimin e mallrave apo shrbimeve, pr tu dhn me qira t tjerve, ose pr qllime
administrative dhe pritet t prdoren m shum se gjat nj periudhe raportuese.
Grupet kryesore t ktij zri t aktiveve jan:
Toka.
Ndrtesat
Makineri dhe pajisje
Mjete transporti
Pajisje zyre informatike
Aktive afatgjata materiale n proces
Pr shkak t natyrs s sektorit publik mund t kemi dhe aktive afatgjata n form rruge,
rrjete, vepra ujore etj.
Disa aktive prshkruhen si Aktive t trashguara pr shkak t rndsis s tyre kulturore,
ambientaliste apo historike. N kt grup mund t prfshihen ndrtesat historike dhe
monumentet, vendndodhjet arkeologjike, hapsirat e konservimit dhe rezervat natyrore, dhe
veprat e artit. Megjithat standardi jep karakteristikat q duhet t plotsoj nj aktiv pr tu
klasifikuar n kt grup.
Vlera e tyre n terma kulturor, ambientaliste, edukative dhe historike sht e vshtir t
pasqyrohet plotsisht n nj vler financiare t bazuar krejtsisht n nj mim tregu;
Detyrimet Ligjore dhe/ose statutore mund t vendosin ndalime apo kufizime t ashpra
mbi daljen nga shitja (nxjerrjen jasht prdorimit me an t shitjes);
Ato shpesh jan t pazvendsueshme dhe vlera e tyre mund t rritet me kalimin e kohs
edhe pse kushtet e tyre fizike shkatrrohen; dhe
Mund t jet e vshtir t vlersohet jeta e tyre e dobishme, e cila n disa raste mund t
jet disa qindra vjet.
Disa njsi ekonomike t sektorit publik mund t ken prona t mdha t aktiveve t
trashguara t cilat kan qen bler gjat shum viteve apo prfituar me mnyra t tjera si
dhurimin, trashgimin dhe sekuestrimin. Kto aktive rall mund t mbahen pr aftsin e tyre
pr t gjeneruar flukse mjetesh monetare dhe mund t ket pengesa ligjore apo sociale pr ti
prdorur ato pr t tilla qllime.
Shembull.
Nj njsi ekonomike Z ka n pronsi nj ndrtes historike t prdorur pr vendosjen e
zyrave qendrore t tij.
N kt rast njsia ekonomike mund ta njoh kt aktiv n grupin e aktiveve afatgjata
materiale por do t jet e vshtir t vlersoje me objektivitet koston e tij. Por nse
ndrtesa nuk ka mundsi prdorimi pr shkak t gjendjes s rrnuar apo ka pengesa t
tjera ligjore pr ta br kt ather ajo e klasifikon kt aktiv si aktiv t trashguar
dhe nuk u permbahet krkesave t matjes s ktij standardi.
Gjithashtu aktivet e njsive qeveritare t biznesit si dhe aktivet biologjike n lidhje me
veprimtarin bujqsore dhe aktivet n formn e t drejtave dhe rezervave minerare, nuk hyn
n fushn e zbatimit t krkesave t ktij standardi.
Nj njsi ekonomike zbaton krkesat e ktij standardi pr t gjitha aktivet afatgjata materiale
n ndrtim pavarsisht nse ato jan pr tu zhvilluar pr prdorim t ardhshm n formn e
investimit pra q pas prfundimit do t zbatojn krkesat e SNKSP 16 Aktiv afatgjate
material i investuar. Kur ndrtimi apo zhvillimi ka prfunduar, aktivi material afatgjat
bhet aktiv material afatgjat i investuar dhe vetm ather njsis ekonomike i krkohet t
zbatoj SNKSP 16.
47
4. 1. 2. 2 Aktivet afatgjate material t investuara

Aktiv afatgjat material i investuar sht pasuria (tok ose ndrtes - ose pjes e nj ndrtese
- ose t dyja) e mbajtur pr t siguruar t ardhura nga qiraja ose pr rritjen e vlers s kapitalit
apo t dyja, me prjashtim kur:
(a) prdoret pr prodhimin ose furnizimin e mallrave, kryerjen e shrbimeve ose pr
qllime administrative; ose
(b) shitet n rrjedhn normale t operacioneve.
Pasuri e zotruar nga pronari sht pasuria e mbajtur (nga pronari ose qiramarrsi sipas nj
qiraje financiare) q prdoret pr prodhimin ose furnizimin e mallrave, kryerjen e
shrbimeve, ose pr qllime administrative.
Nj njsi ekonomike mund t mbaj nj aktiv afatgjat material pr t siguruar t ardhura nga
qiraja dhe pr rritjen e vlers s kapitalit. Kshtu, nse nj njsi ekonomike i sektorit publik
mund t kt krijuar nj portofol pasurish shtetrore pr qllime investime, si p. sh dhnie me
qira. N kt rast, pasuria (toka apo ndrtesa) e mbajtur nga njsi ekonomike, me prjashtim
t asaj t mbajtur pr rishitje n rrjedhn e zakonshme t operacioneve, plotson prkufizimin
e aktivi afatgjat material t investuar.
Aktivi afatgjat material i investuar mbahet pr t siguruar t ardhura nga qiraja ose pr rritje
t vlers s kapitalit ose t dyja s bashku. Nj aktiv i tille afatgjat material i investuar
gjeneron flukse monetare n mnyr trsisht t pavarur nga aktivet e tjera t mbajtura nga
nj njsi ekonomike. Pra behet dallimi midis nj aktivi afatgjat material t investuar nga
toka dhe ndrtesat e tjera t kontrolluara nga njsi ekonomike, duke prfshir edhe pasurin e
zotruar nga pronari. Standardi Ndrkombtar i Kontabilitetit i sektorit publik SNKSP 17,
Toka, ndrtesa, makineri e pajisje zbatohet pr pasurin e zotruar nga pronari.
Disa shembuj aktivesh afatgjata materiale t investuara:
Toka e mbajtur pr rritjen e vlers s kapitalit pr periudha afatgjata dhe jo pr qllime
shitjeje afatshkurtr n rrjedhn normale t operacioneve. Kshtu nse nje spital ka nje
siprfaqe toke t ciln e mban pr qllimin e rritjes se vlers s kapitalit, pra te mundesise
pr ta shitur m shtrenjt pas disa vitesh ai do ta trajtoj kt aktiv si aktiv afatgjat
material t investuar.
Toka e mbajtur pr prdorim n t ardhmen aktualisht t paprcaktuar. (Nse nj njsi
ekonomike nuk e ka prcaktuar se do ta prdor tokn si pasuri e zotruar nga pronari,
duke prfshir zotrimin pr t ofruar shrbime si ato t siguruara nga parqet kombtare
pr brezat e tanishm dhe t ardhshm ose pr shitje afatshkurtr n rrjedhn normale t
operacioneve, ather toka trajtohet si e mbajtur pr rritjen e vlers s kapitalit. )
Nj ndrtes e zotruar nga njsi ekonomike dhe e dhn kundrejt nj ose m shum
qiraje t zakonshme mbi nj baz tregtare. Pr shembull, nj universitet mund t zotroj
nj ndrtes q e ka dhn me qira mbi nj baz tregtare tek palt e treta.
Nj ndrtes q sht e lir, por mbahet pr tu dhn kundrejt nj ose m shum qirave t
zakonshme tek palt e jashtme mbi nj baz tregtare.
Po nuk duhet t ngatrrohemi n prcaktimin e objektit t ktij standardi, pra t llojit t
aktiveve t cilat jan nn fokusin e krkesave t tij. Kshtu shikojm me vmendje disa raste
t cilat nuk duhet t ngatrrohen me Aktivet afatgjata materiale n investim.
Aktivi afatgjat material i mbajtur pr shitje n rrjedhn normale t operacioneve ose n
proces ndrtimi apo zhvillimi pr t realizuar shitje t tilla (n kt rast ai trajtohet si
inventar). Shembull, nj njsi ekonomike mund t shtoj t ardhurat nga blerja dhe shitja
48
e nj toke ose ndrtese, rast n t cilin aktivi i mbajtur posarisht me qllim pr t'u shitur
m pas n t ardhmen e afrt ose pr t'u zhvilluar pr rishitje klasifikohet si inventar
Aktivi afatgjat material q sht ndrtuar ose zhvilluar n emr t palve t treta. n kt
rast zbatohen krkesat e standardit SNKSP Kontratat e ndrtimit.
Pasuria e zotruar nga pronari (i trajtuar nga SNKSP 17), prfshir (ndrmjet t tjerash)
aktivin afatgjat material t mbajtur pr ta prdorur n t ardhmen si pasuri e zotruar nga
pronari, aktivin afatgjat material t mbajtur pr zhvillim n t ardhmen dhe m pas pr
t'u prdorur si pasuri e zotruar nga pronari.
Aktivi afatgjat material q sht n ndrtim ose zhvillim pr tu prdorur n t ardhmen
si aktiv afatgjat material i investuar. SNKSP 17 zbatohet pr aktive t tilla afatgjata
materiale derisa ndrtimi ose zhvillimi i tyre prfundon, koh n t ciln aktivi bhet
aktiv afatgjat material i investuar dhe zbatohet ky standard.
Aktivi afatgjat material q i sht dhn me qira nj njsi ekonomike tjetr sipas nj
qiraje financiare (leasing).
Nse nj aktiv afatgjat material sht mbajtur pr qllime strategjike do t trajtohej n
prputhje me SNKSP 17.
Shembull
Universiteti i Tiranes zotron nj ndrtes q prdoret pjesrisht pr qllime
administrative dhe pjesrisht jepet me qira si apartamente mbi nj baz tregtare. Nse
kto pjes mund t shiten vemas (ose t jepen me qira n mnyr t veant sipas nj
qiraje financiare), njsia ekonomike i trajton ato vemas.
Nse pjest nuk mund t shiten veas, aktivi sht aktiv afatgjat material i investuar
vetm nse nj pjes e parndsishme mbahet pr tu prdorur pr prodhimin ose
furnizimin e mallrave, apo kryerjen e shrbimeve, ose pr qllime administrative.
N disa raste, nj njsi ekonomike iu ofron shrbime ndihmse banorve t nj ndrtese q
ajo zotron. Njsia ekonomike i trajton nj pasuri t till si aktiv afatgjat material t
investuar nse shrbimet jan t parndsishme pr marrveshjen n trsi.
Shembull
Nj njsi ekonomike zotron nj hotel ose konvikt q administrohet nprmjet
agjencis s drejtimit t prgjithshm t pasuris. Shrbimet e kryera ndaj klientve
jan t rndsishme pr marrveshjen n trsi. Prandaj, hoteli i administruar nga
pronari sht pasuri e zotruar nga pronari, dhe jo nj aktiv afatgjat material i
investuar
Mund t jet e vshtir t prcaktohet nse shrbimet ndihmse jan kaq t rndsishme, saq
nj aktiv afatgjat material t mos kualifikohet si aktiv afatgjat material i investuar.
Pra, pr t prcaktuar q nj aktiv afatgjat material t kualifikohet si aktiv afatgjat material
i investuar, krkohet gjykimi. Kriteret i zhvillon njsia ekonomike, kshtu q ajo mund ta
prdor kt gjykim n vijimsi n prputhje me prkufizimin e aktivit afatgjat material t
investuar.
Vlersimi fillestar
Nj z i aktiveve afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) q klasifikohet pr
njohje si nj aktiv do t matet me koston e tij. Atje ku nj aktiv sht bler nprmjet nj
transaksioni jo shkmbyes, kosto e tij do t matet me vlern e tij t drejt n datn e blerjes.
Pra ndeshemi me konceptin e kostos dhe t vlers s drejt t cilat standardi i ka prkufizuar
si me posht
49
Kosto sht shuma e mjeteve monetare apo ekuivalenteve t mjeteve monetare t paguara dhe
vlera e drejt e pagesave t tjera t dhna pr t bler nj aktiv n kohn e blerjes apo t
ndrtimit.
Vlera e drejt sht shuma me t ciln mund t shkmbehej nj aktiv, ose mund t shlyhej nj
pasiv, midis palve t vullnetshme t mirinformuara dhe t palidhura me njra-tjetrn.
Prfitimi i nj aktivi mund t jet pasoj e nj transaksioni shkmbyes apo e nj transaksioni
jo shkmbyes, shpjegojm kuptimin e tyre
Transaksionet e kmbimit jan transaksionet n t cilat nj njsi ekonomike merr aktive apo
shrbime, ose mbyll detyrimet, dhe jep direkt afrsisht vler t njjt (kryesisht n form
monetare, mallrash, shrbimesh, ose prdorim t aktiveve).
Transaksionet jo kmbyes jan transaksionet q nuk jan transaksione kmbimi. N nj
transaksion t tille, je njsi ekonomike ose merr vlera nga nj tjetr njsi ekonomike pa dhn
direkt vler afrsisht t njjt n kmbim, ose jep vler tek nj tjetr njsi ekonomike pa
marr direkt vler afrsisht t njjt n kmbim.
Prmendim me sipr se nj njsi ekonomike mund t prfitoj nj z t aktiveve afatgjata
materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) nprmjet nj transaksioni jo kmbyes.
Shembull
Toka mund t'i jepet si kontribut nj pushteti vendor nga nj siprmarrs i ndrtimeve
urbane me ose jo shprblim nominal, pr t mundsuar qeverisjen lokale pr t
ndrtuar parqe, rrug dhe rrugina n zhvillim.
Nj aktiv mundet gjithashtu t blihet nprmjet nj transaksioni jo shkmbimi nga
ushtrimi i fuqis s sekuestrimit. Sipas ktyre kushteve kosto e zrit sht vlera e drejt
n datn e blerjes s tij apo prfitimit t tij pr t qene me t sakt.
Elementet e Kostove
Kosto e nj zri t aktiveve afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) prmban:
mimin e tij t blerjes, prfshir taksat doganore t importit dhe taksat e
parimbursueshme t blerjes, pas zbritjes se skontove tregtare dhe rabateve.
do kosto q i atribuohet direkt sjelljes s aktivit n vendin dhe kushtet q i duhen atij
t jet i aft pr t punuar sipas mnyrs q synon menaxhimi.
Vlersimi fillestar i kostove t montimit dhe lvizjes s zrit dhe restaurimet n
vendin q ai sht vendosur.
Por cilat mund t jene disa kosto t cilat i atribuohen direkt nj aktivi;
Kostot e prfitimeve t punonjsve (si jan prshkruar n standardet prkatse
ndrkombtare e kombtare t kontabilitetit q lidhen me prfitimet e punonjsve) q
dalin direkt nga ndrtimi apo blerja e zrit t aktiveve afatgjata materiale (toka,
ndrtesa, makineri e pajisje)
Kostot e prgatitjes s vendqndrimit;
Kostot fillestare t dorzimit dhe lvizjeve me dor;
Kostot e instalimit dhe montimit;
Kostot e testimit nse aktivi po funksionon n rregull, pas zbritjes se t ardhurave neto
nga shitja e ndonj zri t krijuar.
Aktivi afatgjat material i investuar do t matet fillimisht me koston e tij (n kt matje
fillestare do t prfshihen kostot e transaksionit). Kur nj aktiv afatgjat material i investuar
prftohet nprmjet nj transaksioni jo kmbimi, kostoja e tij do t matet me vlern e drejt
n datn e blerjes.
Kostoja e nj aktivi afatgjat material t investuar t bler prbhet nga mimi i blerjes dhe
fardo shpenzimi q ngarkohet drejtprdrejt. N shpenzimet q ngarkohen drejtprdrejt
50
prfshihen, pr shembull, tarifat profesionale pr shrbimet ligjore, taksat e transferimit t

pasuris dhe kostot e tjera t transaksionit.
Kostoja e nj aktivi afatgjat material t investuar t vetprodhuar sht kostoja e tij n datn
kur ka prfunduar ndrtimi (prodhimi) ose zhvillimi. Deri n kt dat, njsia ekonomike
zbaton SNKSP 17. N kt dat, aktivi bhet aktiv afatgjat material i investuar dhe zbatohet
SNKSP 16.
N koston e nj aktivi afatgjat material t investuar nuk mund prfshihen: (a) Kostot e nisjes
(vetm nse ato jan t nevojshme pr sjelljen e aktivit n kushtet e nevojshme pr
funksionimin e tij sipas qllimeve t drejtimit); (b) Shpenzimet e teprta pr materiale, pun
dhe burime t tjera t kryera gjat ndrtimit apo zhvillimit t aktivit.
N qoft se pagesa pr nj aktiv afatgjat material t investuar sht shtyr, kostoja e tij sht
ekuivalenti i mimit n mjete monetare. Diferenca midis ksaj shume dhe totalit t pagesave
njihet si shpenzim interesi prgjat periudhs s kredis.
Nj aktiv afatgjat material i investuar mund t prftohet nprmjet nj transaksioni jo
kmbimi.
Shembull
Pushteti qendror mund ti transferoj falas nj ndrtes zyrash shtes nj njsie
ekonomike t pushtetit lokal, e cila pastaj e jep me qira sipas normave t tregut.
Gjithashtu, nj aktiv afatgjat material i investuar mund t prftohet n nj
transaksion jo kmbimi, me ann e sekuestrimit. N kto rrethana, kostoja e pasuris
sht vlera e saj e drejt n datn n t ciln ajo sht prftuar.
Kur nj njsi ekonomike n fillim e njeh aktivin e saj afatgjat material t investuar me vlern
e drejt, vlera e drejt sht kostoja e aktivit. Pas njohjes fillestare, njsia ekonomike do t
vendos t prdor ose modelin e vlers s drejt model ose modelin e kostos. Kostoja
fillestare e pasurise se mbajtur sipas nj qiraje dhe i klasifikuar si aktiv afatgjat material i
investuar do t jet si sht prshkruar pr nj qira financiare nga paragrafi 28 i SNKSP 13,
d. m. th. aktivi do t njihet me vlern m t ult mes vlers s drejt t pasuris dhe vlers
aktuale t pagesave minimale t qiras.
Nj ose m shum aktive afatgjata materiale t investuara mund t prftohen n kmbim t
nj ose disa aktiveve jomonetare, ose nga nj kombinim i aktiveve monetare me ato
jomonetare. Diskutimi n vijim i referohet nj kmbimi t nj aktivi jomonetar pr nj tjetr,
por ai gjithashtu zbatohet pr t gjitha kmbimet e prshkruara m sipr. Kostoja e nj aktivi
t till afatgjat material i investuar matet me vlern e drejt prve rasteve kur: (a)
transaksionit t kmbimit i mungon prmbajtja tregtare ose (b) vlera e drejt si e aktivit t
bler, ashtu dhe e aktivit t dhn nuk matet me besueshmri. Aktivi i bler matet n kt
mnyr, madje edhe nse njsia ekonomike nuk mund ta regjistroj menjher aktivin e
dhn. N qoft se aktivi i bler nuk matet me vlern e drejt, kostoja e tij matet me vlern
kontabl (neto) t aktivit t dhn.
Nj njsi ekonomike prcakton nse nj transaksion kmbimi ka prmbajtje tregtare duke
marr parasysh se n 'mas pritet t ndryshojn flukset e ardhshme t mjeteve monetare si
rezultat i ktij transaksioni. Nj transaksion kmbimi ka prmbajtje tregtare n qoft se:
(a) Konfigurimi (rreziku, afati dhe shuma) i flukseve monetare t aktivit t marr ndryshon
nga konfigurimi i flukseve monetare ose potencialit t shrbimeve t aktivit t transferuar,
ose (b) Vlera specifike e pjess s operacioneve t njsis ekonomike, e ndikuar nga
transaksioni, ndryshon si rezultat i kmbimit, dhe (c) Diferenca n (a) ose (b) sht e
rndsishme n lidhje me vlern e drejt t aktiveve t kmbyera.
Vlera e drejt e nj aktivi pr t cilin nuk ekzistojn transaksione tregu t krahasueshme
matet me besueshmri nse (a) ndryshueshmria n intervalin e vlerave t drejta t arsyeshme
nuk sht e rndsishme pr kt aktiv ose (b) probabilititetet e vlersimeve t ndryshme
brenda intervalit mund t vlersohen n mnyr t arsyeshme dhe t prdoren n vlersimin e
51
vlers s drejt. Nse njsia ekonomike sht n gjendje t prcaktoj me besueshmri vlern
e drejt si t aktivit t marr dhe t aktivit t dhn, ather vlera e drejt e aktivit t dhn
prdoret pr t matur koston, prve rastit kur vlera e drejt e aktivit t marr sht natyrisht
m e besueshme.
Vlersimi i mpasshm
Nj njsi ekonomike mund t zgjedh si modelin e kostos ashtu dhe modelin e rivlersimit n
politik kontabl t saj dhe do t zbatoj kt politik pr t gjith klasn e aktiveve afatgjata
materiale (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) dhe aktiveve afatgjata material t investuara
Modeli i kostos
Pas njohjes si nj aktiv, nj z i aktiveve afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e
padisje) do t mbahet me kostot e tij minus do amortizim t akumuluar dhe do humbje t
akumuluar nga zhvlersimi (pra me vlern kontab l).
Vlera kontabl sht vlera me t ciln nj aktiv sht njohur pasi jan zbritur do amortizim i
akumuluar dhe humbje nga zhvlersimi t akumuluar.
Modeli i rivleresimit
Pas njohjes si nj aktiv, nj z i aktiveve afatgjata materiale (toka, ndrtesa, makineri e
paisje) vlera e drejt e t cilit mund t matet n mnyr t besueshme do t mbahet me nj
vler t rivlersuar, q ka qen vlera e tij e drejt n datn e rivlersimit minus cdo amortizim
t mpashm t akumuluar dhe humbje nga cvlersimi t mpasshme t akumuluar.
Rivlersimet duhet t bhen me nj rregullsi t mjaftueshme pr t siguruar q vlera kontabl
nuk ndryshon materialisht nga ajo e cila do t ishte prcaktuar duke prdorur vlern e drejt
n datn e raportimit.
Si mund t percaktohet vlera e drejte per zera t caktuar t aktiveve afatgjata material? Vlera
e drejt e zrave t toks zakonisht prcaktohet nga t dhnat baz-tregu me marrveshje.
Vlera e drejt e zrave t ndrtesave dhe makineri e paisje zakonisht prcaktohet nga vlera e
tyre e tregut me marrveshje.
Nj vlersim i vlers s nj aktivi normalisht ndrmerret nga nj antar me profesion
vlersimin, i cili zotron nj kualifikim t njohur dhe t prshtatshm profesional. Pr shume
aktive, vlera e drejt do t jet e prcaktueshme n mnyr t lexueshme me cmimet e
kuotuara n nj treg aktiv dhe likuid.
Pr shembull, cmimet aktuale t tregut zakonisht mund t merren pr tokn, ndrtesat e pa
specializuara, mjetet motorrike dhe shum lloje t ndrtesave e makinerive e paisjeve.
Pr disa aktive t sektorit publik, mund t jet e vshtir t prcaktohet vlera e tyre e tregut
pr shkak t mungess s transaksioneve t tregut pr kto aktive. Disa njsi ekonomike t
sektorit publik mund t zotrojn sasi t mdha t ktyre aktiveve.
Nse nuk ka evidence t vlefshme pr t prcaktuar vlern e tregut n nj treg aktiv dhe
likuid t nj zri t toks, vlera e drejt e zrit mund t krijohet duke iu referuar zrave t
tjer me karakteristika t ngjashme, n kushte dhe vendndodhje t ngjashme.
Shembull
Vlera e drejt e toks shtetrore bosh q ka qen mbajtur pr nj periudh t
gjat koh n ciln ka pasur pak transaksione, mund t vlersohen duke iu
referuar vlers s tregut t toks me tipare dhe topografi t ngjashme n nj
vendndodhje t ngjashme pr t cilat sht e vlefshme evidenca e tregut.
Disa aktive gjat viteve rriten n vler, dhe ndoshta n mund t duam ta futim n llogari kt
rritje. Perpara se t shikojm si ta rregjistrojm kt n sistemin e llogarimbajtjes, mund t
pyesim veten nse nj fitim i till duhet konsideruar si pjes e fitimit vjetor. Pergjigja eshte
q ai nuk duhet trajtuar si fitim, sepse nuk eshte realizuar n para. Neqoftese fitimi ka lindur
52
nga shitja e aktivit do t ishte e nevojshme t kalonte permes llogaris fitim/humbje, por
mbivlera e ardhur nga rivlersimi i thjesht nuk duhet trajtuar n kt mnyr.
Ne evidentojm rivleresimin n sistemin e llogarimbajtjes duke debituar llogarin e aktivit
aftagjate (duke njohur kshtu q aksioni i pronarit n at biznes ka vler m t madhe).
Kur nj aktiv rivleresohet n ket menyr, eshte e nevojshme t rishikojm edhe jetgjatsin
e dobishme q i mbetet aktivit. Amortizimi per vitet mbas rivlersimit bazohet n shifrn e
rritur t rivlersuar, t shperndar gjat jetgjatsis t dobishme q i ka mbetur aktivit. N
ket menyr llogaritet fitimi mbas njohjes t faktit q biznesi po perfiton nga vlera aktuale e
aktivit, prandaj fitimi duhet ngarkuar me amortizimin e bazuar n at shifr t shtuar.
Frekuenca e rivlersimeve varet nga ndryshimet n vlern e drejt t zrit t aktiveve
materiale afatgjata (toka,ndrtesa, makineri e paisje) q rivlersohen.
Kur vlera e drejt e nj aktivi t rivlersuar ndryshon n mnyr materiale nga vlera e tij
kontabl, sht i nevojshm nj rivlersim i mtejshm. Disa zra t aktiveve materiale
afatgjata provojn ndryshime t mdha dhe t paqndrueshme n vlern e drejt, kshtu q
krkojn rivlersim vjetor. Mund t jet e nevojshme pr t rivlersuar zrin vetm cdo tre
ose pes vjet.
Kur nj z i aktiveve materiale afatgjata (toka, ndrtesa, makineri e paisje) rivlersohet, cdo
amortizim i akumuluar n datn e rivlersimit trajtohet sipas njrs nga mnyrat e
mposhtme:
Rivendoset n mnyr proporcionale me ndryshimin n vlern kontabl bruto t
aktivit me qllim q vlera kontabl e aktivit pas rivlersimit t barazoj vlern e tij t
rivlersuar. Kjo metod shpesh prdoret kur nj aktiv rivlersohet nprmjet zbatimit
t nj indeksi t kostos s zvendsimit t aktivit t amortizuar.
Eleminohet kundrejt vlers kontabl bruto t aktivit dhe vlers neto t rivendosur pr
shumn e rivlersuar t aktivit. Kjo metod shpesh prdoret pr ndrtesat.
Nse rivlersohet nj z i aktiveve materiale afatgjata (toka, ndrtesa, makineri e paisje), e
gjith klasa e aktiveve materiale afatgjata s cils i prket ky aktiv do t rivlersohet.
Shtimet dhe paksimet nga rivlersimi lidhur me aktive individuale/t vecanta brenda nj
klase t aktiveve materiale afatgjata (toka, ndrtesa, makineri e paisje) nuk duhet t
kompensohen n lidhje me aktivet n klasa t ndryshme.
Modeli i vleres se drejte
Pas njohjes fillestare, nj entitet q zgjedh modelin e vlers s drejt do t mat t gjitha
aktivet afatgjata materiale t investuara t saj me vlern e drejt, me prjashtim t rasteve t
prshkruara nga ky standard.
Fitimi ose humbja neto q rrjedh nga nj ndryshim n vlern e drejt t aktivit afatgjat
material t investuar do t njihet n tepricn ose defiitin e periudhs n t ciln ndodh.
Vlera e drejt e aktivit afatgjat material t investuar sht mimi me t cilin ky aktiv mund
t shkmbehej midis palve t vullnetshme, t mire informuara dhe t palidhura me njeratjetrn. Vlera e drejt n mnyr specifike prjashton nj mim t vlersuar t fryr ose t ult
pr shkak t kushteve ose rrethanave t veanta si financimi jo tipik, marrveshjet e shitjes, t
shitjes dhe marrjes me qira, shumat e veanta ose koncensionet e dhuruara nga dokush q ka
t bj me shitjen.
Nj entitet prcakton vlern e drejt pa i zbritur kostot e transaksionit t shitjes ose t
nxjerrjes jasht prdorimit. Vlera e drejt e aktivit afatgjat material t investuar do t
pasqyroj kushtet e tregut n datn e raportimit.
Vlera e drejt sht specifike pr nj koh t caktuar si pr shembull pr nj dat t dhn.
Meq kushtet e tregut mund t ndryshojn, shuma e raportuar si vler e drejt mund t jet
jokorrekte ose e paprshtatshme n qoft se sht e vlersuar n nj koh tjetr.
Prkufizimi i vlers s drejt i referohet palve t vullnetshme t mirinformuara. N kt
kontekst, t mirinformuara do t thot q edhe blersi i vullnetshm, edhe shitsi i
vullnetshm jan t informuar n mnyr t arsyeshme mbi natyrn dhe karakteristikat e
53
aktivit afatgjat material t investuar, prdorimet aktuale dhe potenciale t tij, dhe kushtet e
tregut n datn e raportimit. Nj blers i vullnetshm sht i motivuar, por jo i detyruar t
blej. Ky blers nuk sht tepr i zellshm, dhe as i vendosur t blej me do mim. Blersi i
supozuar nuk do t paguante nj mim m t lart se krkohet n nj treg q prbhet nga
blers dhe shits t vullnetshm dhe t mirinformuar. Po keshtu edhe shitesi i vullnetshem.
Prkufizimi i vlers s drejt i referohet nj transaksioni t kryer n mnyr t vullnetshme
midis palve t palidhura me njra-tjetrn. Nj transaksion i kryer n mnyr t vullnetshme
midis palve t palidhura me njra-tjetrn sht ai midis palve q nuk kan nj marrdhnie
t veant ose speciale q i bn mimet e transaksioneve t mos jen karakteristike pr
kushtet e tregut. Transaksioni presupozohet t jet midis palve t palidhura, ku secila prej
tyre vepron n mnyr t pavarur.
Evidenca m e mir e vlers s drejt merret nga mimet aktuale n nj treg aktiv pr aktive
t ngjashme n t njjtin vend dhe kusht. Entiteti duhet t identifikoje me kujdes do
diferenc n natyrn, vendin ose kushtin e aktivit, ose n termat kontraktuale t kontratave t
qirave dhe t tjera n lidhje me t. N munges t mimeve aktuale n nj treg aktiv, nj
entitet merr parasysh informacionin nga burime t ndryshme por q mund t cojne n
konkluzione t ndryshme mbi vlern e drejt t nj aktivi afatgjat material t investuar. n t
tilla raste, entiteti shqyrton arsyet e ktyre ndryshimeve, me qllim q t arrihet n vlern m
t besueshme t vlers s drejt brenda intervalit t vlerave t arsyeshme t saj.
N prcaktimin e vlers s drejt t aktivit afatgjat material t investuar, nj entitet nuk i
llogarit n mnyr t dyfisht aktivet ose pasivet q jan t njohura si aktive ose pasive t
veanta. Pr shembull: (a) Pajisjet e ndriimit ose t ajrit t kondicionuar shpesh jan pjes
prbrse e nj ndrtese dhe n prgjithsi prfshihen n vlern e drejt t aktivit afatgjat
material t investuar, n vend q t njihen veas si toka, ndrtesa, makineri e pajisje. (b) N
qoft se nj zyr sht dhn me qira duke qen e mobiluar, vlera e drejt e zyrs n
prgjithsi prfshin edhe vlern e drejt t orendive, sepse t ardhurat nga qiraja kan t bjn
me zyrn e mobiluar. Kur orendit jan t prfshira n vlern e drejt t aktivit afatgjat
material t investuar, nj njsi ekonomike nuk i njeh ato si nj aktiv i veant. (c) Vlera e
drejt e aktivit afatgjat material t investuar prjashton t ardhurat e parapaguara ose t
konstatuara nga qiraja e zakonshme, sepse njsia ekonomike i njeh ato si nj detyrim ose
aktiv i veant.
Vlera e drejt e aktivit afatgjat material t investuar nuk pasqyron shpenzimet kapitale t
ardhshme q do t prmirsojn ose zgjerojn aktivin si dhe nuk pasqyron prfitimet
prkatse t ardhshme nga ky shpenzim i ardhshm.
Paaftsia pr t prcaktuar vlern e drejt me besueshmri
Ka nj nj hipotez t kundrshtueshme se nj entitet mund t prcaktoj me besueshmri
vlern e drejt t nj aktivi afatgjat material t investuar mbi nj baz t vazhdueshme.
Megjithat, n raste prjashtimore, ka nj evidenc t qart kur nj njsi ekonomike blen qysh
n fillim nj aktiv afatgjat material t investuar (ose kur nj aktiv ekzistues q ka qen n
fillim aktiv afatgjat material bhet aktiv afatgjat material i investuar n vijim t prfundimit
t ndrtimit ose zhvillimit, ose pas nj ndryshimi n prdorim) q vlera e drejt e tij nuk
mund t prcaktohet n mnyr t besueshme mbi nj baz t vazhdueshme. Kjo ndodh kur
dhe vetm kur, transaksionet e krahasueshme t tregut nuk jan t shpeshta dhe vlerat
alternative t besueshme t vlers s drejt (pr shembull, bazuar n parashikimet e fluksit
monetar t skontuar) nuk jan t disponueshme. N raste t tilla, nj entitet do ta mat kt
aktiv afatgjat material t investuar duke prdorur modelin e kostos n SNKSP 17, Toka,
ndrtesa, makineri e pajisje. Vlera e mbetur e aktivit afatgjat material t investuar
supozohet t jet zero. Entiteti do t zbatoj SNKSP 17 deri n momentin e nxjerrjes jasht
prdorimi t aktivit afatgjat material t investuar.
Nse entiteti ka matur m par nj aktiv afatgjat material t investuar me vlern e drejt, ajo
do t vazhdoj ta mat at me vlern e drejt deri sa ta nxjerr jasht prdorimit (ose deri sa
54
aktivi t bhet pasuri e zotruar nga pronari ose njsia ekonomike fillon ta zhvilloj aktivin
pr ta shitur m pas n rrjedhn normale t operacioneve), edhe nse transaksionet e
krahasueshme t tregut bhen m pak t shpeshta ose mimet e tregut nuk jan lehtsisht t
disponueshme.
4. 1. 2. 3. Mjetet monetare dhe llojet e tyre
Nj grupim i rndsishm i pasqyrave t performancs financiare t njsive ekonomike me
natyr publike sht ai i aktiveve financiare. Duke ndaluar n kto aktive financiare fillimisht i
referohemi prkufizimit t dhn pr to n standardet e kontabilitetit publik.
Aktiv financiar sht aktivi i cili sht:
Mjet monetar
Nj e drejt kontraktuale pr t arktuar mjete monetare ose nj aktiv tjetr financiar
nga nj njsi ekonomike tjetr;
Nj e drejt kontraktuale pr t kmbyer instrumente financiare me nj njsi
ekonomike tjetr sipas kushteve t cilat ka mundsi t jen t favorshme; ose
Nj instrument i kapitalit neto i njsie ekonomike tjetr.
Mjetet monetare prkufizohen si - Paraja fizike sht aktiv financiar sepse paraqet mjetin e
kmbimit dhe, pr rrjedhoj, prbn bazn mbi t ciln maten dhe raportohen t gjitha
transaksionet n pasqyrat financiare. Nj depozit e mjeteve monetare n nj bank ose
institucion financiar t ngjashm sht aktiv financiar sepse paraqet t drejtn kontraktuale t
depozituesit pr t marr mjete monetare nga institucioni ose t lshoj nj ek ose instrument
t ngjashm kundrejt gjendjes s depozits n favor t nj kreditori pr t shlyer nj pasiv
financiar.
Monedha funksionale
Mjedisi ekonomik kryesor n t cilin vepron nj njsi ekonomike e sektorit publik, normalisht
sht ai mjedis n t cilin njsia, para s gjithash, gjeneron dhe shpenzon mjete monetare. Pr
t prcaktuar monedhn e saj funksionale, nj njsi publike merr parasysh faktort e
mposhtm:
(a) monedhn:
(i) me t ciln sigurohen t ardhurat t tilla si nga taksat, grantet dhe gjobat;
(ii) q kryesisht ndikon n mimet e shitjeve t mallrave dhe shrbimeve (shpeshher kjo do t
ishte monedha n t ciln jan shprehur dhe shlyer mimet e mallrave dhe shrbimeve); dhe
(iii) e atij vendi q me fuqin e tij konkurruese dhe rregullat prkatse kryesisht prcakton
mimin e shitjes s mallrave dhe shrbimeve t tij.
(b) monedhn q kryesisht ndikon n koston e puns, s materialeve dhe t
mallrave ose shrbimeve (shpeshher kjo do t ishte monedha n t ciln jan shprehur dhe
shlyer kto kosto).
N prcaktimin e monedhs funksionale, njsia ekonomike duhet t ket parasysh edhe
faktort e tjer t mposhtm:
(a) monedhn n t ciln sigurohen fondet nga veprimtarit financiare (d. m. th. emetimi i
instrumenteve t borxhit dhe t kapitalit neto).
(b) monedhn n t ciln zakonisht sigurohen t hyrat nga veprimtarit e shfrytzimit.
N prcaktimin e monedhs funksionale t nj njsie ekonomike t huaj dhe nse kjo monedh
sht e njjt me at t njsis raportuese ( njsi raportuese n kt kontekst do t quhej njsia
55
q e ka njsin ekonomike t huaj nj njsi t kontrolluar, deg, pesmarrje ose siprmarrje t

prbashkt), do t merren parasysh edhe kta faktor shtes t mposhtm:
(a) nse veprimtarit e njsis ekonomike t huaj jan m tepr nj shtrirje e mtejshme e
njsis raportuese, sesa kryhen me nj shkall t ndjeshme autonomie. Nj shembull pr rastin
e par sht kur nj departament i mbrojtjes ka nj numr bazash t jashtme t cilat kryejn
veprimtarit n emr t nj qeverie qendrore. Bazat ushtarake mund t kryejn veprimtarit e
tyre kryesisht n monedhn funksionale t njsis raportuese. Pr shembull, personeli ushtarak
mund t paguhet n monedhn funksionale dhe prfiton vetm nj zbritje t vogl n
monedhn lokale. Blerjet e furniturave dhe pajisjeve mund t sigurohen gjersisht nga njsia
raportuese me ann e blerjeve n monedhn lokale duke u mbajtur n nj minimum. Nj
shembull tjetr do t ishte nj kampus i jashtm i nj universiteti publik i cili operon nn
drejtimin dhe udhzimin e kampusit t brendshm. N t kundrt, nj njsi ekonomike e huaj
me nj shkall t ndjeshme autonomie mund t akumuloj mjete monetare dhe zra t tjer
monetar, t kryej shpenzime, t siguroj t ardhurat dhe ndoshta t shlyej borxhet, t gjitha
kto kryesisht n monedhn e saj lokale. Disa shembuj t njsive ekonomike t huaja t
zotruara nga qeveria mund t operojn n mnyr t pavarur nga agjencit e tjera qeveritare
prfshir agjencit turistike, shoqrit e zbulimit t nafts, komitetet tregtare dhe
radiotransmetueset. Kto njsi ekonomike mund t jen krijuar si ndrmarrje shtetrore
biznesi.
(b) nse transaksionet me njsin raportuese prbjn nj pjes t rndsishme ose jo t
veprimtarive t njsis ekonomike t huaj.
(c) nse flukset e mjeteve monetare nga veprimtarit e njsis ekonomike t huaj ndikojn
drejtprdrejt n flukset e mjeteve monetare t njsis raportuese dhe i sjellin t ardhura asaj.
d) nse flukset e mjeteve monetare nga veprimtarit e njsis ekonomike t huaj jan t
mjaftueshme pr t prballuar zakonisht huamarrjet ekzistuese dhe ato t pritshme, pa qen
nevoja e financimit nga njsia raportuese.
Kur treguesit e msiprm jan t ndrthurrur dhe monedha funksionale nuk sht e shprehur
qart, athere drejtimi gjykon n prcaktimin si monedh funksionale t asaj monedhe q
prfaqson besnikrisht efektet ekonomike t transaksioneve, ngjarjeve dhe kushteve baz. Si
pjes e ktij qndrimi, shrbejn pr t patur nj evidenc mbshtetse shtes n prcaktimin e
monedhs funksionale t njsis ekonomike t sektorit publik.
Monedha funksionale e nj njsie ekonomike pasqyron transanksionet, ngjarjet dhe kushtet
baz q lidhen me t. Prandaj, monedha funksionale mbasi prcaktohet, mbetet e pandryshuar.
Ajo ndryshon vetm nse ndryshojn kto transaksione, ngjarje dhe kushte baz.
Zrat monetar
Karakteristika themelore e nj zri monetar sht e drejta pr t arktuar (ose nj detyrim pr
t paguar) nj numr fiks ose t prcaktuar njsish t monedhs. Si shembuj prmenden:
detyrimet shoqrore politike dhe prfitimet e tjera t punonjsve pr tu paguar n mjete
monetare; provizionet q duhet t shlyhen n mjete monetare; dhe dividendt n mjete
monetare q jan njohursi nj pasiv. N t kundrt, karakteristika themelore e nj zri
jomonetar sht mungesa e t drejts pr t marr (ose detyrimi pr t lvruar) nj numr fiks
ose t prcaktuar njsish t monedhs.
Si shembuj prmenden: shumat e parapaguara pr mallrat dhe shrbimet (p. sh. qiraja e
parapaguar); emri i mir; aktivet jomateriale; inventart; toka, ndrtesa, makineri e pajisje; dhe
provizionet q jan pr tu shlyer nprmjet lvrimit t nj aktivi jomonetar.
56
Raportimi i transaksioneve n monedh t huaj n monedhn funksionale

Njohja fillestare
Nj transaksion n monedh t huaj sht ai transaksion q shprehet ose krkon t shlyhet n
nj monedh t huaj, duke prfshir edhe ato transaksione q lindin kur njsia ekonomike:
(a) blen ose shet mallra ose shrbime, mimi i t cilave sht i shprehur n monedh t huaj;
(b) merr ose jep hua, ku shumat pr tu paguar ose pr t'u arktuar jan t shprehura n
monedh t huaj; ose nga ana tjetr prfiton apo nxjerr jasht prdorimit aktivet, ose merr
prsipr apo shlyen detyrime t shprehura n monedh t huaj.
Nj transaksion n monedh t huaj, n njohjen fillestare, do t regjistrohet n monedhn
funksionale, duke zbatuar mbi shumn e monedhs s huaj kursin e kmbimit t astit (spot)
midis monedhs funksionale dhe monedhs s huaj n datn e transaksionit.
Data e nj transaksioni sht data n t ciln ai fillimisht kualifikohet pr njohje, n prputhje
me Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit t sektorit publik. Pr arsye praktike, shpesh
prdoret nj kurs kmbimi, i cili sht i prafrt me kursin e dats s kryerjes s transaksionit,
pr shembull, mund t prdoret nj kurs mesatar i nj jave ose nj muaji pr t gjitha
transaksionet n do monedh t huaj t kryera gjat ksaj periudhe. Por, nse gjat periudhs
ka luhatje t konsiderueshme t kurseve t kmbimit, prdorimi i kursit mesatar nuk sht i
kshillueshm.
Ndryshimet n kursin e kmbimit mund t ken nj ndikim n mjetet monetare ose
ekuivalentt e mjeteve monetare t mbajtura ose t dhna n nj monedh t huaj. Paraqitja e
t tilla diferencave nga kmbimi bhet sipas SNKSP 2.
Ndonse kto ndryshime nuk jan flukse t mjeteve monetare, efekti i ndryshimeve t kurseve
t kmbimit mbi mjetet monetare ose ekuivalent t mjeteve monetare t mbajtura ose t
dhna n nj monedh t huaj raportohen n pasqyrn e fluksit t mjeteve monetare me qllim
q t rakordohen mjetet monetare dhe ekuivalent t tyre n fillim dhe n fund t periudhs.
Kto shuma paraqiten veas nga flukset e mjeteve monetare q rrjedhin nga veprimtarit e
shfrytzimit, investimit dhe ato financiare dhe prfshijn diferencat, nse ka, pr kto flukse t
mjeteve monetare q jan raportuar me kurset e kmbimit n datn e mbylljes s periudhs.
Raportimi n datat e mpasshme raportuese
N do dat raportimi:
zrat monetar t shprehur n monedh t huaj, do t prkthehen duke prdorur kursin e
mbylljes;
Njohja e diferencave t kmbimit. Diferencat e kmbimit, q rrjedhin nga shlyerja e zrave
monetar ose gjat prkthimit t ktyre me kurse kmbimi t ndryshme nga ato me t cilat jan
prkthyer n njohjen fillestare gjat periudhs ose n pasqyrat financiare t mparshme, do t
njihen si tepric ose paksim n periudhn
Kur zrat monetare rrjedhin nga nj transaksion n monedh t huaj dhe ka nj ndryshim n
kursin e kmbimit midis dats s transaksionit dhe dats s shlyerjes, athere krijohet nj
diferenc kmbimi. Kur nj transaksion shlyhet n t njjtn periudh n t ciln ai sht
kryer, e gjith diferenca e kmbimit njihet n po kt periudh kontabl. Megjithat, kur
transaksioni shlyhet n nj periudh kontabl t mpasshme, diferenca e kmbimit e njohur n
seciln periudh deri n datn e shlyerjes, prcaktohet nga ndryshimi n kurset e kmbimit
gjat secils periudh kontabl.
Diferencat e kmbimit, q rrjedhin nga nj z monetar, i cili sht pjes e investimit neto t
njsis raportuese n nj njsi ekonomike t huaj, duhet t njihen si tepric ose paksim n
pasqyrat financiare individuale t njsis raportuese ose n pasqyrat financiare individuale t
njsis ekonomike t huaj, n mnyr t prshtatshme. N pasqyrat financiare, q prfshijn
njsin ekonomike t huaj dhe njsin raportuese (p. sh. pasqyrat financiare t konsoliduara n
57
rastin kur njsia ekonomike e huaj sht nj njsi e kontrolluar), t tilla diferenca nga
kmbimi.
4. 1. 3 . Zhvleresimi i aktiveve dhe daljet jashte perdorimit
4. 1. 3. 1 Zhvleresimi i aktiveve
do pjes e nj zri t aktiveve materiale afatgjata (ndrtesa, makineri e pajisje) me nj kosto
e cila sht e madhe n lidhje me koston totale t zrit do t amortizohet n mnyr
individuale ( t veant).
Nj njsi ekonomike shprndan vlern fillestare t njohur n lidhje me nj z t aktiveve
materiale afatgjata prgjat gjith jets s dobishme t tij.
Nj pjes e rndsishme e nj zri t aktiveve materiale afatgjata (ndrtesa, makineri e
pajisje) mund t ket nj jet prdorimi dhe nj metod amortizimi t cilat jan t njjta me
jetn e prdorimit dhe metodn e amortizimit t nj pjes tjetr t rndsishme/t madhe t s
njjtit z. T tilla pjes mund t grupohen n prcaktimin e norms s amortizimit. Kshtu po
ti referohemi motorit t nj aeroplani, ka nj amortizim t ndryshm nga pjesa tjetr e ktij
lloj aktivi pr kt arsye njsia ekonomike q mund ta ket n pronesi kete mjet mund ta
amortizoj n mnyr t veant motorin nga pjest e tjera t avionit.
Nse nj njsi ekonomike ka probabilitet/pritshmri t ndryshme pr kto pjes, do t
nevojiteshin teknika t prafrta pr t amortizuar pjesn e mbetur n mnyr q t pasqyroj
n mnyr t besueshme strukturn e konsumuar dhe/ose jetn e prdorimit t pjesve t tij.
Amortizimi i nj aktivi fillon kur ai sht i vlefshm pr prdorim, p. sh. kur ai sht n
vendin dhe kushtet e nevojshme pr t q t jet i aft t operoj/punoj sipas mnyrs q
synon menaxhimi. Amortizimi i nj aktivi ndrpritet kur aktivi regjistrohet. Si pasoj,
amortizimi nuk ndrpritet kur aktivi bhet jooperativ/qndron papunuar apo trhiqet nga
prdorimi aktiv dhe mbahet pr tu nxjerr jasht prdorimit prve nse aktivi sht
plotsisht i amortizuar. Megjithat, sipas metods s amortizimit t prdorur ngarkesa e
amortizimit mund t jet zero kur nuk ka prodhim.
Si mund t prcaktojm jetn e dobishme t nj mjeti?
Faktort e mposhtm merren n konsiderat n prcaktimin e jets s dobishme t nj aktivi:
Prdorimi i pritshm i aktivit. Prdorimi vlersohet n referenc me kapacitetin e
pritshm t aktivit ose fuqin fizike.
Konsumi i pritshm fizik, i cili varet nga faktor operacional si numri i transferimeve pr
t cilin aktivi duhet t prdoret dhe programi i riparimit dhe mirmbajtjes, dhe kujdesi
dhe mirmbajtje e aktivit kur ai nuk sht n gjendje pune.
Vjetrimi teknik apo tregtar i dal nga ndryshimet apo prmirsimet n prodhimin, ose nga
nj ndryshim n krkesn pr produktin apo fuqin e shrbimit t aktivit.
Kufizimet ligjore apo t ngjashme mbi prdorimin e aktivit, i till si datat e skadimit t
qirave prkatse.
Kufizimet ligjore apo t ngjashme mbi prdorimin e aktivit, i till si datat e skadimit t
qirave prkatse.
Jeta e dobishme e nj aktivi mund t jet m e shkurtr se jeta e tij ekonomike. Vlersimi i
jets s dobishme t nj aktivi sht nj shtje e gjykimit bazuar n eksperiencn e njsis
ekonomike me aktive t ngjashme.
Metoda amortizimit
Metoda e amortizimit do t pasqyroj modelin sipas t cilit prfitimet e ardhshme ekonomike
apo mundsia e shrbimit t aktivit pritet t konsumohen nga njsia ekonomike.
Nj shumllojshmri e metodave t amortizimit mund t prdoren pr t shprndar shumn e
amortizueshme t nj aktivi mbi nj baz sistematike gjat gjith jets s tij t dobishme.
58
Metodat q mund t prdoren jan metoda lineare, metoda e vlers s mbetur kontabl dhe
metoda e njsive t prodhuara. Shpjegojm shkurtimisht ato.
Metoda lineare
Kjo sht metoda m e drejtprdrejt e llogaritjes s amortizimit dhe m e zakonshmja n
praktik pr shkak t thjeshtsis s saj. Duke prdorur kt metod, shuma e amortizimit
sht konstante gjat jetgjatsis s aktivit. Pr t llogaritur kt shum vjetore duhet t
dim koston origjinale t aktivit, vlern e tij t mbetur dhe jetgjatsin e dobishme
ekonomike t tij.
Shuma vjetore e amortizimit = Kostoja origjinale Vlern e mbetur
Jetgjatsia e dobishme ekonomike
Shembull
Njsia ekonomike SL ka bler nj furgon transporti pr 600,000 lek. Ai ka vlersuar q
mjeti do t ket nj jet t dobishme prej 5 vjetsh dhe n fund t asaj periudhe nj vler prej
50000 lek.
Me kto t dhna llogarisim shumn e amortizimit do vit (600 - 50) mij/5 = 110,000 lek.
Kjo sht shuma q do t tregoj nivelin e amortizimit n vitin e par, n vitin e dyt
amortizimi i akumuluar do t rezultoj 220,000 lek dhe kshtu vit pas viti.
N bilanc aktivi afatgjat material (fugoni) do t pasqyrohet me kosto dhe nga ana tjetr
tregohet amortizimi total si zbritje n datn e prgatitjes se pasqyrave vjetore.
Bilanci (fundi i vitit t dyt)
Aktive afatgjata materiale

Mjete transporti
Kosto
Amortizimi
akumuluar
Vlera
neto
600,000
(220,000)
380,000
kontabel
Llogarit e librit t madh

Pr t evidentuar amortizimin n librin e madh t llogaris, n hapim nj llogari t veant t
amortizimit t automjetit dhe amortizimin ja kreditojm ksaj llogarie:
Mjete transporti (fugon)
(1) 600000
220000 (2)
Metoda e vlers s mbetur

Ashtu si tek metoda lineare prdoret nj prqindje pr t llogaritur shumn e amortizimit n
metodn e vlers s mbetur kontabl. Prqindja e llogaritur bazuar n jetgjatsin e aktivit
dhe koston e tij historike aplikohet vetm mbi vlern e mbetur kontabl n fillim t do viti.
Si rezultat shuma e amortizimit paksohet do vit sepse ajo bazohet n vlern e mbetur pra
pas zbritjes s shums s amortizimit t vitit t mparshm. Sipas ksaj metoda vlera e
mbetur kontabl asnjher nuk shkon n zero, pasi gjithmon do ket nj mbetje.
Shikojm rezultatet e prdorimit t ksaj metode me t dhnat e nj shembullit t thjesht
duke munduar ta krahasojm me rezultatet e metods lineare. Njsia ekonomike ka bler nj
mjet me vler 100000 lek dhe afat prdorimi 5 vjet pa vler t mbetur.
59
Metoda lineare
Kosto
Amortizimi viti 1
Gjendja
Amortizimi viti 2
Gjendja
Amortizimi viti 3
Gjendja
Amortizimi viti 4
Gjendja
Amortizimi viti 5
Gjendja
100,000
(20,000)
80,000
(20,000)
60,000
(20,000)
40,000
(20,000)
20,000
(20,000)
Zero
Metoda
mbetur
100,000
(20,000)
80,000
(16,000)
64,000
(12,800)
51,200
(10,200)
41,000
(8,200)
32,800
vlers
se
Pra si shikohet n fund t afatit t prdorimit ky mjet do t ket akoma vler referuar
metods s vlers s mbetur.
Metoda e njsive t prodhimit
Kjo metod prdoret pr t amortizuar nj pajisje jetgjatsia e t cils prcaktohet nga sasia
e produkteve t prodhuara. Pra baza pr amortizimin sht niveli i prodhimit t nxjerr pr t
alokuar koston e blerjes s ktyre aktiveve
Shembull.
Nj pajisje vlersohet t nxjerr rreth 100,000 njsi produkti. Pajisja kushtoi 1
milion lek. Sasia e produktit t nxjerr n vitin 1 ishte 9,400 njsi. Shuma vjetore
e amortizimit pr at vit thjesht do t jet:
9,400/100,000 x 1 milion = 94,000 lek
I njjti parim mund t prdoret pr makinerit, jetgjatsia e t cilave matet me or pune.

Amortizimi vjetor sht proporcional me kohn totale t puns q sht prdorur gjat vitit.
Shembull.
Nj makineri kushton 1,300,000 lek dhe ka nj jetgjatsi pune prej 10,000 or
pune dhe n fund t s cils do t ket nj vler si hekurishte (skrap) prej 100000
lek. N vitin 1 ajo bri 2,800 or pune. Cili sht amortizimi pr vitin 1?
2,800/10,000 x (1300000 100000) = 336,000 lek
Si perfundim amortizimi linear rezulton n nj ngarkes konstante gjat gjith jets s

dobishme nse vlera e mbetur e aktivit nuk ndryshon. Metoda e vleres se mbetur rezulton n
nj ngarkes n zbritje gjat jets s dobishme. Metoda e njsive t prodhimit rezulton n nje
ngarkes bazuar mbi prdorimin apo prodhimin e pritshm.
Njsia zgjedh metodn q pasqyron m shum modelin/sistemin e pritshm t konsumit t
prfitimeve t ardhshme ekonomike ose t mundsis s shrbimit t mishruar n aktiv. Kjo
metoda zbatohet n mnyr t qndrueshme nga periudha n periudh vetm nse ka ndonj
ndryshim n modelin e pritshm t konsumit t ktyre prfitimeve t ardhshme ekonomike
ose mundsis s shrbimit.
Daljet jashte perdorimit
Vlera kontabl e nj zri t toks, ndertesa, makineri e paisje do t crregjistrohet/ nuk do t
njihet:
60
Me nxjerrjen jasht prdorimit; ose

Kur nuk priten prfitime t ardhshme ekonomike ose mundsi shrbimi nga prdorimi i
tij, kur shiten.
Fitimi ose humbja e dal nga crregjistrimi i nj zri t toks, ndertesa, makineri e paisje do t
prfshihet n tepricn ose deficitin kur zri sht crregjistruar
Nxjerrja jasht prdorimit e nj zri t toks, ndertesa, makineri e paisje q mund t bhet n
nj shumllojshmri mnyrash (p. sh. nga blerja, nga hyrja n nj marrveshje/qera finnacira
ose nga donacionet).
Nse, sipas parimit t njohjes, nj njsi ekonomike njeh n vlern kontabl t nj zri t
Aktivit afatgjat material (toka, ndrtesa, makineri e pajisje) koston e nj zvendsimi pr
pjes t zrit, m pas ajo crregjistron vlern e mbartur t pjess s zvendsuar pavarsisht
nse pjesa e zvendsuar sht amortizuar n mnyr t ndar/ t vecant.
Fitimi apo humbja e dal nga crregjistrimi/mosnjohja e nj zrit t toks, ndertesa, makineri e
paisje do t prcaktohet si diferenc midis shumes neto nga nxjerrja jasht prdorimit e nj
aktivi, nse ka, dhe vlers kontabl t zrit.
Shuma e llogarive t arktueshme nga nxjerrja jasht prdorimit e nj zri t toks, ndertesa,
makineri e paisje njihet fillimisht me vlern e tij t drejt.
Shitja e aktiveve afatgjata
Atje ku shitet nj aktiv afatgjate, eshte e nevojshme t llogaritet fitimi dhe humbja nga ajo
shitje per tu perfshir n llogarin fitim/humbje.
Fitimi apo humbja esht diferenca ndermjet t ardhurs nga shitja dhe vlers kontabel neto
t aktivit t shitur. Vlera kontabel neto esht kostoja (sipas llogaris t aktiveve) minus
amortizimin q lidhet me at aktiv (sipas llogaris t amortizimit) t llogaritur n datn e
shitjes.
Kjo nuk esht shum e drejt per aktivet q jan rivleresuar. Prllogaritja e fitimit apo
humbjes nga shitja e nj aktivi t till mendohet t jet jasht sfers t ktij teksti.
Per t administruar kto lloj shitjesh, hapim llogarin e shitjes t aktiveve me qellim q t
kemi mundsi t llogarisim fitimin apo humbjen.
Fitimi apo humbja eshte diferenca ndermjet t ardhurave nga shitja dhe vlers kontabel neto.
Veprimet q shoqrojn kt transaksion
Transfero koston e aktivit t shitur nga llogaria e aktiveve n llogarin e shitjes t
aktiveve (kredito llogarin e aktiveve dhe debito llogarin e shitjes t aktiveve).
Transfero amortizimin total nga llogaria e amortizimit t akumuluar tek llogaria e shitjes
t aktiveve (debito llogarin e amortizimit dhe kredito llogarin e shitjes t aktiveve).
Kredito t ardhurat nga shitja e aktivit n llogarin e shitjes t aktiveve.
Athere gjendja n llogari eshte fitimi apo humbja q lind nga shitja, dhe keshtu transferohet
tek llogaria e fitimit dhe humbjes n fund t asaj periudhe.
Nxjerrja jashte perdorimit
Nj aktiv afatgjat material i investuar do t regjistrohet (hiqet nga pasqyra e pozicionit
financiar) kur del jasht prdorimit ose kur ky aktiv trhiqet prfundimisht nga prdorimi dhe
nuk pritet t ket prfitime ekonomike t ardhshme ose potencial shrbimesh nga nxjerrja
jasht prdorimit e tij. Nxjerrja jasht prdorimit e nj aktivi afatgjat material t investuar
mund t realizohet nprmjet shitjes ose duke lidhur nj kontrat qiraje financiare. Pr t
prcaktuar datn e nxjerrjes jasht prdorimit t nj aktivi afatgjat material t investuar,
entiteti zbaton kriterin n SNKSP 9 pr njohjen e t ardhurave nga shitja e mallrave. SNKSP
13 zbatohet kur nj nxjerrje jasht prdorimit bhet si rezultat i lidhjes s nj kontrate qiraje
financiare dhe nj kontrate shitjeje dhe marrjeje me qira.
Fitimet ose humbjet neto q rrjedhin nga vjetrimi ose nxjerrja jasht prdorimit e aktivit
afatgjat material t investuar do t prcaktohen si diferenc midis shums neto nga nxjerrja
jasht prdorimit e aktivit dhe vlers kontabl (neto) t tij dhe do t njihet n tepric ose
deficit n periudhn e vjetrimit ose nxjerrjes jasht prdorimit.
61
Shuma e shprblimit, e humbur ose e dhn nga palt e treta pr aktivin afatgjat material t
investuar q sht i zhvlersuar, duhet t njihet n tepric ose defiit kur shprblimi bhet i
arktueshm.
Literatura
1. Skript leksionesh, Kontabilitet Publik. M. Naco. H. Shehu, P. Shehu
2. Kontabiliteti Publik, I. Bogdani
Dr. Albana Jupe &MK Lirola Keri
62
TEMA 5 PASQYRAT FINANCIARE DHE KARAKTERISTIKAT E TYRE ZRAT E PASIVIT
TEMA 5. Pasqyrat financiare dhe karakteristikat e tyre

Zrat e Pasivit
Kontabiliteti i Granteve Qeveritare
Qeveritare i referohet qeveris, agjencive qeveritare dhe njsive t ngjashme, qofshin kto
lokale, kombtare ose ndrkombtare.
Ndihma qeveritare sht nj veprim i qeveris i projektuar pr t dhn nj prfitim
ekonomik t caktuar pr nj njsi ekonomike ose nj grup njsish ekonomike q plotsojn
kritere t caktuara. Pr synimet e ktij Standardi ndihma qeveritare nuk prfshin vetm
prfitimet e dhna n mnyr jo t drejtprdrejt nga veprimi q ndikon kushtet tregtare n
prgjithsi, t tilla si ngritja e infrastrukturs n zonat n zhvillim ose vendosja e kufizimeve
tregtare mbi konkurruesit.
Grantet qeveritare jan ndihma nga qeveria n formn e transferimit t burimeve tek nj njsi
ekonomike n kmbim t plotsimit, n t shkuarn ose n t ardhmen, t disa kushteve q
lidhen me aktivitetet operative t njsis ekonomike. Prjashtohen ato forma t ndihms
qeveritare t cilave nuk mund tu jepet vler n mnyr t arsyeshme dhe ato transaksione me
qeverin t cilat nuk mund t dallohen nga transaksionet normale tregtare t njsis
ekonomike. 4
Grantet e lidhura me aktivet jan grante qeveritare, kushti kryesori i t cilave sht q njsia
ekonomike prfituese t blej, ndrtoj ose t marr n nj mnyr tjetr aktive afatgjata.
Mund t bashkangjiten gjithashtu kushte shoqruese t cilat kufizojn llojin, vendodhjen e
aktiveve ose periudhat e marrjes apo mbajtjes s tyre.
Grantet e lidhura me t ardhurat jan grante qeveritare t ndryshme nga ato t lidhura me
aktivet.
Huat e falshme jan hua n t cilat huadhnsi heq dor nga ripagimi sipas disa kushteve t
paracaktuara.
Grantet qeveritare, prfshir grantet jo-monetare me vler t drejt, nuk duhet t njihen derisa
t mos ket nj siguri t arsyeshme se:
(a)
njsia ekonomike do t plotsoj kushtet q shoqrojn grantet; dhe
(b)
grantet do t merren.
Nj grant qeveritar nuk do t njihet derisa t mos ket nj siguri t arsyeshme se njsia
ekonomike do t plotsoj kushtet shoqruese t grantit dhe se granti do t merret. Vetm
marrja e nj granti nuk ofron evidenc t mjaftueshme se kushtet shoqruese t grantit jan
plotsuar ose do t plotsohen.
Mnyra sesi merret nj grant nuk ndikon metodn kontabl q do t prdoret pr grantin.
Prandaj nj grant trajtohet kontabilisht njlloj si n rastin kur ai merret n mjete monetare
ashgtu edhe n rastin kur merret si paksim i nj detyrimi ndaj qeveris.
Nje hua e falshme nga qeveria trajtohet si nj grant qeveritar nse ka siguri t arsyeshme se
njsia ekonomike do t plotsoj kushtet pr faljen e huas.
Grantet qeveritare duhet t njihen si t ardhura gjat periudhave t nevojshme pr tu
krahasuar ato me kostot respektive q ato kan pr qllim t kompensojn, n mnyr
sistematike. Grantet nuk duhet t kreditohen drejtprsdrejti n kapitalin aksionar.
81
Dy jan metodat kryesore t trajtimit kontabl t granteve qeveritare: metoda e kapitalit, sipas
s cils nj grant kreditohet drejtprsdrejti n kapitalin aksionar dhe metoda e t ardhurave,
sipas s cils granti merret n t ardhurat pr nj ose m shum periudha.
Mbshtetsit e metods s kapitalit argumentojn si vijon:
(a)
grantet qeveritare jan nj mjet financimi dhe duhet t trajtohen si t tilla n

bilanc dhe jo t kalohen prmes pasqyrs s t ardhurave dhe shpenzimeve pr
t kompensuar zrat e shpenzimeve q ato financojn. Meq nuk pritet ripagim
prej tyre, ato duhet t kreditohen drejtprsdrejti n kapitalin aksionar; dhe
(b)
sht e paprshtatshme q grantet qeveritare t njihen n pasqyrn e t

ardhurave dhe shpenzimeve prderisa ato nuk jan fituar por prfaqsojn nj
nxitje t ofruar nga qeveria pa kostot shoqruese.
Argumentat n mbshtetje t metods s t ardhurave jan si vijon:

(a)
prderisa grantet qeveritare merren nga nj burim i ndryshm nga aksionert,

ato nuk duhet t kreditohen drejtprsdrejti n kapitalin aksionar por duhet t
njihen si t ardhura n periudhat e duhura;
(b)
grantet qeveritare rallher jan falas. Njsia ekonomike i fiton ato nprmjet
pajtimit me kushtet e tyre dhe plotsimit t detyrimeve t parashikuara.
Prandaj ato duhet t njihen si t ardhura dhe t krahasohen me kostot
shoqruese t cilat granti ka pr qllim t kompensoj; dhe
(c)
duke qen se tatimi mbi t ardhurat dhe tatimet e tjera zbriten nga t ardhurat,
sht logjike q edhe grantet qeveritare q jan nj shtrirje e politikave fiskale
t trajtohen n pasqyrn e t ardhurave dhe shpenzimeve.
sht thelbsore pr metodn e t ardhurave q grantet qeveritare t njihen si t ardhura n

mnyr sistematike dhe racionale gjat periudhave t nevojshme pr ti krahasuar ato me
kostot respektive. Njohja e t ardhurave nga grantet qeveritare n baz t arktimeve nuk
sht n prputhje me supozimin e kontabilitetit mbi baz konstatimesh dhe do t jet e
pranueshme vetm nse nuk ekzisojn baza pr shprndarjen e grantit gjat periudhave prtej
asaj kur sht arktuar granti.
N shumicn e rasteve periudhat gjat t cilave nj njsi ekonomike njeh kostot ose
shpenzimet lidhur me nj grant qeveritar, gjenden leht dhe prandaj me njohjen e
shpenzimeve t caktuara, grantet njihen si t ardhura n t njjtn periudh si dhe shpenzimet
e lidhura me to. N mnyr t ngjashme grantet e lidhura me aktivet e amortizueshme,
zakonisht njihen si t ardhura gjat periudhave dhe n raportet n t cilat ngarkohet
amortizimi lidhur me kto aktive.
Grantet e lidhura me aktive jo t amortizueshme mund t krkojn gjithashtu plotsimin e
disa detyrimeve dhe prandaj do t njihen si t ardhura gjat periudhave q mbartin koston e
plotsimit t detyrimeve. Pr shembull, nj grant n formn e terrenit mund t kushtzohet
me ndrtimin e nj ndrtese n t dhe sht e prshtatshme q t njihet si e ardhur gjat jets
s ndrtess.
Ndonjher grantet merren si pjes e nj pakete ndihme financiare ose fiskale, s cils i
bashkangjiten nj sr kushtesh. N t tilla raste, sht i nevojshm kujdesi n identifikimin e
kushteve q sjellin kosto dhe shpenzime, t cilat prcaktojn periudhat gjat t cilave granti
do t fitohet. Mund t jet e prshtatshme q nj pjes e grantit t shprndahet sipas nj baze
dhe pjesa tjetr sipas nj baze tjetr.
Nj grant qeveritar q bhet i arktueshm si kompensim pr shpenzime ose humbje t
ndodhura ose pr dhnie ndihme financiare t menjhershme njsis ekonomike pa kosto t
64
ardhshme t lidhura me to duhet t njihet si e ardhur n periudhn n t ciln ai bhet i

arktueshm.
Nj grant qeveritar mund t bhet i arktueshm nga nj njsi ekonomike si kompensim pr
shpenzime ose humbje t ndodhura n periudhn e mparshme. Nj grant i till njihet si e
ardhur n periudhn n t ciln ai bhet i arktueshm, duke dhn informacionet shpjeguese
pr t siguruar se efekti i tij sht kuptuar qart.
Grantet qeveritare jo-monetare
Nj grant qeveritar mund t jet n formn e transferimit t nj aktivi jo monetar, si psh nj
terren ose burime t tjera, pr tu prdorur nga njsia ekonomike. N kto rrethana sht e
zakonshme q t vlersohet vlera e drejt e aktivit jo monetar dhe t kontabilizohet si granti
dhe aktivi me vlern e drejt. Nj rrug alternative q ndiqet ndonjher sht q aktivi dhe
granti t regjistrohen me vlern nominale.
Paraqitja e granteve q lidhen me aktivet
Grantet qeveritare q lidhen me aktivet, prfshir grantet jo monetare me vler t drejt,
duhet t paraqiten n pasqyrn e bilancit ose duke e njohur grantin si t ardhur t shtyr ose
duke zbritur grantin q merret nga vlera e mbartur e aktivit.
Dy metodat e paraqitjes n pasqyrat financiare t granteve (ose pjesve t caktuara t
granteve) q lidhen me aktivet, shihen si alternativa t pranueshme.
Njra metod njeh grantin si t ardhur t shtyr e cila njihet si e ardhur n nj mnyr
sistematike dhe racionale gjat jets s dobishme t aktivit.
Metoda tjetr zbret grantin q merret nga vlera kontabl e aktivit. Granti njihet si e ardhur
gjat jets s aktivit t amortizueshm duke paksuar shumn e amortizimit.
Blerja e aktiveve dhe arktimi i granteve prkatse mund t shkaktoj lvizje t rndsishme
n fluksin e mjeteve monetare t nj njsie ekonomike. Pr kt arsye dhe me qllim q t
tregohen investimet bruto n aktive, lvizje t tilla shpesh paraqiten si zra t veant n
pasqyrn e fluksit t mjeteve monetare pavarsisht nse granti zbritet ose jo nga aktivi q
lidhet me t pr qllime t paraqitjes n pasqyrn e bilancit..
Paraqitja e granteve q lidhen me t ardhurat
Grantet q lidhen me t ardhurat, ndonjher paraqiten si nj e ardhur n pasqyrn e t
ardhurave dhe shpenzimeve, ose vemas ose nn nj grupim t prgjithshm t till si T
ardhura t tjera; ose ndryshe, ato zbriten n raportimin e shpenzimeve me t cilat lidhen.
Mbshtetsit e metods s par ankohen s nuk sht e prshtatshme q t kompesohen t
ardhurat me shpenzimet dhe se ndarja e grantit nga shpenzimet lehtson krahasimin me
shpenzime t tjera q nuk ndikohen nga granti. Pr metodn e dyt argumentohet se njsia
ekonomike mund t mos i ket br shpenzimet nse granti nuk ka qen i disponueshm dhe
paraqitja e shpenzimeve pa kompensimin e grantit mund t jet orientuese.
T dyja metodat shihen si t prshtatshme pr paraqitjen e granteve q lidhen me t ardhurat.
Ripagimi i granteve qeveritare
Nj grant qeveritar q bhet i ripagueshm duhet t trajtohet si nj rishikim i nj vlersimi
kontabl. Ripagimi i nj granti t lidhur me t ardhurat duhet t zbatohet fillimisht ndaj
ndonj t ardhure t shtyr t paamortizuar t krijuar n lidhje me grantin. Pr shumn q
ripagimi tejkalon nj t ardhur t till t shtyr ose kur nuk ekziston nj e ardhur e shtyr,
ripagimi duhet t njihet menjher si shpenzim. Ripagimi i nj granti t lidhur me nj aktiv
do t regjistrohet duke rritur vlern q mbart aktivi ose duke paksuar tepricn e t ardhurave
65
t shtyra me shumn e ripagueshme. Amortizimi shtes kumulativ q do t ishte njohur deri

n kt moment si nj shpenzim n munges t grantit do t njihet menjher si shpenzim.
Rrethanat q sjellin ripagimin e nj granti t lidhur me nj aktiv, mund t krkojn q t
merret n konsiderat q t bhet nj vlersim i mundshm i vlers s re q mbart aktivi.
Ndihma qeveritare
Prjashtohen nga prkufizimi i granteve qeveritare disa forma t ndihms qeveritare t cilave
nuk mund tu jepet vler n mnyr t arsyeshme dhe ato transaksione me qeverin t cilat
nuk mund t dallohen nga transaksionet normale tregtare t njsis ekonomike.
Shembuj t ndihms q nuk mund ti jepet nj vler n mnyr t arsyeshme jan kshillat
falas teknike ose marketingu dhe dhnia e garancive. Nj shembull i ndihms q nuk mund t
dallohet nga transaksionet e zakonshme tregtare t njsis ekonomike, sht nj politik
prokurimi qeveritare e cila sht prgjegjse pr nj pjes t shitjeve t njsis ekonomike.
Prania e prfitimit mund t jet shum e qart por do prpjekje pr ti ndar aktivitetet
tregtare nga ndihma qeveritare mund t jet arbitrare.
Rndsia e prfitimit n shembujt e msiprm mund t jet e till q dhnia e informacioneve
shpjeguese lidhur me natyrn, madhsin dhe kohzgjatjen e ndihms sht e nevojshme me
qllim q pasqyrat financiare t mos jen orientuese.
Huat me norma t ulta interesi ose zero, jan nj form e ndihms qeveritare, por prfitimi
nuk sht i matshm nprmjet llogaritjes s interesit.
N kt Standard, ndihma qeveritare nuk prfshin sigurimin e infrastrukturs nprmjet
prmirsimit t rrjetit t prgjithshm t transportit dhe t komunikimit si dhe ofrimin e
shrbimeve t prmirsuara si vaditje ose mbulim me rrjet ujot, t cilat jan t disponueshme
n nj baz t vazhdueshme e t paprcaktuar pr prftime nga gjith komuniteti lokal.
Kontabiliteti i Qiras Financiare
Qiraja sht nj marrveshje sipas s cils qiradhnsi i kalon qiramarrsit n kmbim t nj
pagese, ose t nj serie pagesash, t drejtn e prdorimit t aktivit pr nj periudh kohe te
vendosur midis t dy palve.
Qiraja financiare sht nj marrveshje qiraje e cila transferon n mnyr t konsiderueshme
t gjitha rreziqet dhe prfitimet lidhur me pronsin mbi nj aktiv. Titulli i pronsis
eventualish mundet ose jo t transferohet.
Qiraja e zakonshme quhet do marrveshje tjetr qiraje prve qiras financiare.
Fillimi i qiras (nnshkrimi) sht data m e hershme e marrveshjes s qiras dhe data e
angazhimit nga t dy palt ndaj kushteve kryesore t marrveshjes s qiras. N kt dat:
a)
qiraja sht klasifikuar ose si qira e zakonshme ose si qira financiare; dhe
b)
n nse kemi t bjm me rastin e qiras financiare, shumat t cilat duhet t

njihen n momentin e fillimit t afatit te qiras jan prcaktuar.
Fillimi i afatit t qiras sht data prej s cils qiramarrsi ka t drejt t ushtroj t drejtat e
prdorimit t aktivit t marr me qira. Kjo sht data e njohjes fillestare t qiras (dmth
njohja e aktiveve, detyrimeve, t ardhurave ose shpenzimeve q rezultojn nga qiraja, sipas
rastit).
66
Afati i qiras sht periudha e pa-anullueshme sipas s cils qiramarrsi ka kontraktuar pr t

marr aktivin me qira s bashku me ndonj kusht t mtejshm sipas s cils qiramarrsi ka
mundsin q t vazhdoj t mbaj aktivin m qira, me ose pa pagesa t mtejshme, kur n
fillim t marrveshjes s qiras sht pothuajse e sigurt se qiramarrsi do t marr n
konsiderat kt mundsi.
Pagesat minimale t qiras jan pagesat q qiramarrsi do t kryej ose krkohet q t kryej
gjat afatit t qiras, duke prjashtuar qirat e kushtzuara, shpenzimet pr shrbimet dhe
taksat pr t`u paguar dhe rimbursuar qiradhnsit, s bashku me:
a)
pr nj qiramarrs; do shum e garantuar nga qiramarrsi ose nga nj pal

tjetr e lidhur me qiramarrsin; ose
b)
pr nj qiradhns; do vler e mbetur q i sht garantuar qiradhnsit nga;

(i)
qiramarrsi;
(ii)
nj pal tjetr e lidhur me qiramarrsin; ose
(iii)
nj pal e tret q nuk sht e lidhur me qiradhnsin por q sht n

gjndje financiare t shlyej detyrimet si pal garantuese.
Gjithsesi, nse qiramarrsi ka mundsin e blerjes s aktivit me nj mim q parashikohet t

jet n mnyr t konsiderueshme m i ult se vlera e drejt n datn kur ky opsion bhet i
mundshm, dhe sht e qart q n fillim t marrveshjes s qiras, q ky opsion do t
ushtrohet, shuma e pagesave minimale t qiras prbn pagesat minimale t pagueshme
prgjat afatit t qiras deri n datn e periudhes kur ky opsion do t ushtrohet, dhe pagesn e
duhur q krkohet pr ta ushtruar kt opsion.
Vlera e drejte sht shuma pr t ciln mund t shkmbehet nj aktiv, ose t shlyhet nj
detyrim, ndrmjet palve t mirinformuara, t vullnetshme n nj transaksion t lir midis
tyre.
Jeta ekonomike sht ose:
a)
periudha gjat s cils nj aktiv parashikohet t jet ekonomikisht i

prdorshm nga nj ose m shum prdorues; ose
b)
numri i njsive t prodhuara (ose i ngjshm me to) q parashikohet t

realizohen nga ky aktiv pr nj ose m shum prdorues.
Jeta e dobishme sht periudha e mbetur e parashikuar, q nga fillimi i afatit t qiras, pa
patur kufizime n marveshje, gjat s cils prfitimet ekonomike nga prdorimi i aktivit
supozohet q t konsumohen nga subjekti.
Vlera e mbetur e garantuar sht:
a)
pr nj qiramarrs, sht ajo pjes e vlers s mbetur e cila garantohet nga

qiramarrsi ose nga nj pal tjetr e lidhur me qiramarrsin (shuma e cila
garantohet sht shuma maksimale q mundet t bhet e pagueshme n do
rast); dhe
b)
pr nj qiradhns, sht ajo pjes e vlers s mbetur e cila sht e garantuar

nga nga qiramarrsit ose nga nj pal e tret e cila nuk sht e lidhur me
qiradhnsin por q sht n gjndje financiare t shlyej detyrimet si
garantues.
Vlera e mbetur e pagarantuar sht ajo pjes e vlers s mbetur t aktivit t dhn me qira,
realizimi i s cils nuk sht i sigurt pr qiradhnsi ose sht i garantuar vetm nga nj pal
tjetr e lidhur me qiradhnsin.
67
Kostot fillestare t drejtprdrejta jan shpenzime shtes t cilat n mnyr direkte i

atribuohen negocimit dhe nenshkrimit t qiras, prve atyre shpenzimeve t cilat i prkasin
prodhuesit t aktivit ose qiradhnsve profesionist.
Investimi bruto n nj qira sht m e madhja midis:
a)
minimumit t pagesave t qiras q qiradhnsi do arktoj sipas marveshjes

s qiras financiare dhe
b)
ndonj vlere t mbetur t pagarantuar e perllogaritur pr qiradhnsin.
Investimi neto n qira sht investimi bruto i skontuar me prqindjen e norms s interesit t
prcaktuar t qiras.
E ardhura financiare e parealizuar sht diferenca midis:
a)
investimit bruto n qira, dhe:
b)
investimit neto n qira.
Nj qira klasifikohet si qira financiare n se ajo transferon n mnyr t konsisderueshme t

gjitha rreziqet dhe prfitimet n nj pronsi faktike mbi aktivin. Nj qira do t klasifikohet si
qira e zakonshme nqoftse nuk transferon mnyr t konsiderueshme rreziqet dhe prfitimet
q lidhen me pronsin.
Nse nje qira do te klasifikohet si nj qira financiare ose nj qira e zakonshme kjo me tepr
varet nga permbajtja e transaksionit sesa nga forma ligjore e kontrats. Shembuj t situatave
t cilat n mnyr individuale ose t kombinuar do t onin n klasifikimin e qiras si nj qira
financiare jan:
a)
qiraja i transferon pronsin e aktivit tek qiramarrsi n fund t afatit t qiras;
b)
qiramarrsi ka opsionin e blerjes s aktivit me nj mim q pritet t jet n

mnyr t konsiderueshme m i ulet se sa vlera e vrtet e aktivit n momentin
kur ky opsion bhet i mundshm dhe sht e qart q n fillim t marveshjes
q ky opsion do t ushtohet;
c)
afati i qiras prfshin pjesn m t madhe t jets ekonomike t aktivit edhe

nqoftse titulli i pronsis nuk sht transferuar ende;
d)
n fillim t marrveshjes s qiras vlera e aktualizuar e totalit t pagesave

minimale t qiras prbn n mnyre t konsiderueshme t gjith vlern e
drejt t aktivit t dhn me qira; dhe
e)
aktivet e dhna me qira jan t nj natyre t veant n mnyr t till q

vetm qiramarrsi mundet t`i prdor ato pa i kryer modifikime t mdha.
Shembuj t tjer t cilt n mnyr individuale ose t kombinuar mundet gjithashtu t ojn
n klasifikimin e qiras si qira financiare jan:
a)
N qoftse qiramarrsi mund t anulloj marrveshjen e qiras, humbjet e

qiradhnsit lidhur me anullimin e marrveshjes i mbarten qiramarrsit;
b)
fitimet ose humbjet nga luhatjet n vlern e kmbimit t vlers s mbetur i

llogariten qiramarrsit (pr shembull, n formn e rabateve mbi qiran t cilat
jan t barabarta me pothuaj t gjith t ardhurat nga shitja n fund t qiras);
dhe
c)
qiramarrsi ka mundsin t vazhdoj marrveshjen e qiras pr nj periudh

t dyt me nj pages qiraje q sht n mnyre t konsiderueshme m e ult
se ajo ekzistuese n treg.
68
Qirat n pasqyrat financiare t qiramarrsve

Qirat financiare Rregjistrimi fillestar
N fillim t afatit t qiras, qiramarrsit duhet t rregjistrojn qirat financiare si aktive dhe
detyrime n bilancet e tyre me ato vlera t barabarta me vlern e drejt, ose, nse jan me
vlera m t ulta se vlera e drejt, ather prdoret vlera aktuale e pagesave minimale t
qiras, te cilat jan prcaktuar n fillim t afatit t qiras. Norma e skontimit q prdoret pr
llogaritjen e vlers aktuale t pagesave minimale t qiras sht norma e interesit e prcaktuar
e qiras, nse kjo sht praktikisht e prcaktueshme; n rast t kundrt duhet t prdoret
prqindja e interesit t huamarrjes pr qiramarrsit. T gjitha kostot fillestare t drejtprdrejta
t qiramarrsit i shtohen vlers s aktivit.
Matjet vlerore t mvonshme
Pagesat minimale t qiras duhet t jen t porporcionuara midis shpenzimeve pr interesa
dhe paksimit t detyrimit t papaguar. Shpenzimet financiare (interesat) duhet t
shprndahen pr do periudh gjat afatit t qiras n mnyr q t japin nj norm interesi
periodike dhe konstante mbi pjesn e mbetur t detyrimit. Qirat e kushtzuara duhet t
ngarkohen si shpenzime n priudha n t cilat ato jan shkaktuar.
N praktik, shprndarjen e shpenzimeve financiare sipas periudhave gjat afatit t qiras, nj
qiramarrs mund ta bj duke prdorur disa kalkulime t prafrta pr t thjeshtzuar at.
Nj qira finaciare presupozon njkohesisht si shpenzimet e amortizimit pr nj aktiv t
amortizueshm po ashtu edhe shpenzimet financiare pr do periudh kontabl. Politika e
amortizimit pr aktivet e amortizueshme me qira duhet t jet e njjt me at q perdoret pr
aktivet e amortizueshme nn pronsi. N.q.s nuk ka ndonj siguri t arsyeshme q
qiramarrsit do ti kaloje pronsia mbi aktivin n fund t afatit t qiras, ather aktivi duhet t
zhvlersohet plotsisht prgjat asaj periudhe q sht m e shkurtra midis; afatit t qiras
dhe jetgjatsis s prdorimit t tij.
Qirat e zakonshme
Pagesat e qiras pr nj qiraje t zakonshme duhet t njihen si shpenzime prgjat afatit t
qiras sipas parimit t shprndarjes lineare, prve rastit kur nj mnyr tjetr shprndarje
sistematike sht m e prshtatshme pr kohn e prdorimit dhe mnyrn e prfitimit t
prdoruesit t ktij aktivi t marr me qira.
Pr qirat operacionale, pagesat e qiras (duke prjashtuar kostot pr shrbimet si
prshembull siguracioni dhe mirmbajtja) njihen si shpenzime sipas parimit t shprndarjes
lineare, prve rastit kur nj mnyr tjetr shprndarje sistematike sht m e prshtatshme
pr kohn e prdorimit dhe mnyrn e prfitimit t prdoruesit t ktij aktivi t marr me
qira, edhe pse pagesat nuk jan me kt baz.
Qirat n pasqyrat financiare t qiradhnsve
Qirat financiare
Rregjistrimi fillestar
Qiradhnsit duhet t bj rregjistrimin e aktiveve t dhna me qira financiare n bilancin e
tyre dhe duhet ti paraqisin ato si nj krkes pr tu arktuar n nj shum t barabart me
investimin neto n qira.
69
N nj qira financiare kryesisht t gjitha risqet dhe prfitimet e lidhura me titullin e pronsis
jan transferuar prej qiradhnsi, dhe kshtu q pagesa e qiras pr tu marr trajtohet nga
qiradhnsi si ripagim i principalit dhe t ardhurat financiare si rimbursim dhe shprblim i
qiradhnsit pr investimin dhe shrbimet e tij.
Kostot fillestare t drejtprdrejta n t shumtn e rasteve hasen tek qiradhnsi dhe prfshijn
shuma t tilla si jan komisionet, shrbimet avokatore dhe kostot e brndshme q jan
shpenzime shtes dhe q i atribohen direkt negocimit dhe organizimit t nj qiraje. N kto
kosto nuk perfshihen shpenzimet e prgjithshme t operimit si jan psh. shpenzimet e
prfaqsimit dhe t marketingut. Prsa i prket qirave financiare, prve atyre ku prfshihen
prodhuesit apo qiradhnsit e autorizuar tregtar, kostot fillestare te drejtprdrejta prfshihen
n prcaktimin fillestar t shums s qiras financiare pr tu arktuar dhe zvoglojn shumn
e t ardhurave t realizuara, prgjat afatit t qiras. Norma e interesit t prcaktuar t qiras
sht prcaktuar n mnyr t till q kostot fillestare te drejtprdrejta jan prfshir
automatikisht n shumn e qiras financiare pr tu arktuar: dhe nuk ka nevoj pr ti shtuar
ato ve e ve. Kostot q hasen nga prodhuesi ose qiradhnsi i autorizuar tregtar n lidhje
me negocimin dhe nnshkrimin e qiras jan prjashtuar nga prkufizimi i kostove fillestare
te drejprdrejta. Si rrjedhoj ato jan prjashtuar nga investimi neto n qira dhe njihen si
shpenzim ather kur realizohet fitimi nga shitja, i cili n nj qira financiare normalisht
ndodh n fillimet e afatit t qiras.
Matjet vlerore t mvonshme
Njohja e t ardhurave financiare duhet t bazohet n nj mnyr t till q reflekton nj
prqindje konstante periodike t kthimit t investimit neto, pr qiradhnsin, n qiran
financiare.
Nj qiradhns tenton ti shprndaj t ardhurat financiare prgjat afatit t qiras
sistematikisht dhe n mnyr racionale. Kjo shprndarje e t ardhurave sht e bazuar n nj
mnyr q reflekton nj nivel periodik konstant t kthimit t investimit neto n qiran
financiare. Pagesat e qiras pr nj periudh t caktuar, duke prjashtuar ktu shpenzimet e
shrbimit, aplikohen kundrejt investimit bruto n qira pr t zvogluar si principalin ashtu
edhe t ardhurat e parealizuara financiare.
Vlera e mbetur e pagarantuar q sht prdorur n llogaritjen e investimit bruto n qira t
qiradhnsit rishikohen vazhdimisht n mnyr t rregullit. Nsa kjo vler e parashikuar ka
psuar rnie, ather shprndarja e t ardhurave prgjat afatit t qiras duhet t rishikohet
dhe do zvoglim i shumave t prllogaritura m par rregjistrohet menjher.
Kostot q hasin prodhuesit ose qiradhnsit e autorizuar tregtar n lidhje me negocimin dhe
nnshkrimin e qiras duhet t njihet si shpenzime ather kur realizohet dhe fitimi nga shitja.
Prodhuesit ose tregtart eksklusive shpesh u ofrojn klientve t zgjedhin midis blerjes ose
marrjes me qira t nj aktivi. Dhnia e nj aktivi me qira financiare nga pronari ose
qiradhnsit e autorizuar tregtar nnkupton ekzistencn e dy tipeve t ardhurash:
a)
fitimi ose humbja e njjt me fitimin ose humbjen sikur aktivi t ishte shitur n
mnyr t drejtprdrejt, me nj mim t arsyeshm, duke konsideruar dhe
ndonj zbritje tregtare (rabat) pr shitje n vllim t madh; dhe
b)
t ardhura financiare (interesa) prgjat afatit t qiras.
T ardhurat nga shitja t njohura n fillim t afatit t qiras nga prodhuesi jan vlersuar me
vlern e drejt t aktivit, ose me vlern aktuale t minimumit t pagesave t qiras t
prllogaritura nga qiradhnsi nse kjo sht m e ult, duke iu referuar norms s interesit n
treg. Kurse, si kosto e shitjes pr tu njohur n fillim t afatit t qiras do t ishte kostoja
70
aktivit t dhn me qira minus vlern aktuale t vlers s mbetur t pagarantuar, ose vlera e
mbartur e aktivit nse ndryshon nga kosto sa m lart. Diferenca midis t ardhurs nga shitja
dhe kostos s shitjes sht fitimi, i cili njihet n prputhje me politikat e ndjekur nga subjekti
si t ishte nj shitje e zakonshme.
Kostot e prodhuesit ose qiradhnsit n lidhje me negociimin dhe marrveshjen e qiras
financiare njihen si nj shpenzim n fillimin e afatit t qiras sepse ato jan kryesisht t
lidhura me prftimin e fitimit t shitjes s prodhuesit ose qiradhnsit t autorizuar tregtar.
Qirat e zakonshme
Qiradhnsi duhet t paraqes aktivet q jan subjekt t qiras s zakonshme n bilancet e
tyre n prputhje me natyrn e aktivit.
T ardhura nga qiraja e zakonshme duhet t njihen si t ardhura prgjat afatit t qiras sipas
parimit t shprndarjes lineare, prve rastit kur nj mnyr tjetr shprndarje sistematike
sht m e prshtatshme pr kohn e prdorimit n t ciln jan shprndar dhe prfitimet q
rrjedhun nga asseti i dhn me qira.
Shpenzimet, duke prfshir dhe amortizimin, q hasen n lidhje me realizimin e t ardhurave
nga qiraja, njihen si shpenzime. T ardhurat e qiras (duke prjashtuar rimbursimet pr
shrbime t tilla si siguracioni dhe mirmbajtja) njihen n t ardhura sipas parimit t
shprndarjes lineare prgjat afatit t qiras edhe pse arktimet nuk jan t shprndara mbi t
njjtn baz, prve rastit kur nj mnyr tjetr m sistematike sht m e prshtatshme n
aspektin kohor prgjat t cils jan shprnadar dhe prfitimet e aktivit t dhn me qira.
Nj prodhues apo qiradhns i autorizuar tregtar, nuk rregjistron ndonj fitim nga shitja n
rastin kur kan nnshkruar nj qira t zakonshme, sepse nj qira e zakonshme nuk sht
ekujvalente me shitjen.
Transaksionet e shitjes dhe t rimarrjes me qira
Nj transaksion i shitjes dhe rimarrjes me qira do t thot shitjen e atij aktivi dhe rimarrjen
me qira t s njjtit aktiv. Pagesa e qiras dhe mimi i shitjes jan prgjithsisht t
ndrvaruara sepse ato jan pjes e nj pakete negocjuese. Trajtimi kontabl i nj transaksioni
t till varet nga forma e qiras s nnshkuar.
Nse nj transaksion shitje dhe rimarrje me qira plotson kushtet e nj qerje financiare, do
tejkalim i mimit t shitjes mbi vlern e mbartur t aktivit, nuk duhet t njihet n mnyr
imediate si e ardhur nga qerramarrsi-shits. Por duhet shtyr dhe njohja e saj duhet t
amortizohet prgjat afatit t qiras.
Nse ridhnia me qira sht nj qira financiare, athere transaksioni mund t quhet ndryshe
dhe nj mjet me an t t cilit qiradhnsi i jep qiramarresit nj hua e cila sht e garantuar
me ativin prkats. Pr kt arsye nuk sht e prshtatshme q nj tejkalim i mimit t shitjes
mbi vlern e mbetur t aktivit t trajtohet si e ardhur. Nj fitim i till duhet shtyr dhe njohja
e saj duhet t amortizohet prgjat afatit t qiras.
Nse nj transaksion shitje dhe rimarrje me qira plotson kushtet e nj qerje t zakonshme,
dhe sht e qart q vlera e transaksionit i referohet vlers s drejt, cdo fitim apo humbje e
realizuar duhet t njihet menjeher n pasqqyrn e fitim hubjes. Nse mimi i shitjes sht
nn vlern e drejt, do fitim apo humbje duhet t njihet menjher, me prjashtim q nse
humbja do t kompesohet nga pagesat e mvonshme t qiras duke aplikuar mime m t
ulta, athere njohja e ksaj humbje duhet t shtyhet dhe t amortizohet n proporcion me
pagesn e qiras prgjat periudhs s prdorimit t aktivit. Nse mimi i shitjes sht m i
71
lart se vlera e drejt, athere njohja e ktij fitimi duhet t shtyhet dhe t amortizohet prgjat
periudhs s prdorimit t aktivit.
Nse shitja dhe rimarrja me qira plotson kushtet e nj qiraje t zakonshme, dhe pagesat e
qiras si dhe mimi i shitjes jan vlersuar sipas vlers se drejt, athere presupozohet se ka
ndodhur nj transaksion i pastr shitje dhe si rrjedhoj do fitim apo humbje duhet t njihet
menjher.
Pr qirat e zakonshme, nse vlera e drejt n kohn e transaksionit t shitjes dhe rimarrjes
me qira sht m e vogl sesa vlera e mbartur e aktivit, athere humbja e krijuar q sht e
barabart me diferencn midis vlers s mbartur dhe vleres s drejt, duhet njohur menjhere.
Kontabiliteti i Provizioneve
Nj provizion sht nj pasiv i pasigurt n koh dhe n shum.
Nj pasiv sht nj detyrim aktual i nj njsie ekonomike q rrjedh nga ngjarje t shkuara,
shlyerja e t cilit pritet t rezultoj me nj dalje nga njsia ekonomike t burimeve q
prfshijn prfitime ekonomike.
Nj ngjarje detyruese sht nj ngjarje q krijon nj detyrim ligjor ose konstruktiv q e bn
nj njsi ekonomike t mos ket asnj mundesi tjetr realiste alternative pr shlyerjen e ktij
detyrimi.
Nj detyrim Ligjor sht nj detyrim q rrjedh nga:
(a)
nj kontrat (prmes kushteve t shprehura ose t nnkuptuara);
(b)
legjislacioni ose
(c)
veprime t tjera ligjore
Nj detyrim konstruktiv sht nj detyrim q rrjedh nga veprimet e nj njsie ekonomike kur:
(a)
sipas nj modeli t praktiks s kaluar, politikave t publikuara ose nj

deklarate aktuale specifike t mjaftueshme, njsia ekonomike ju ka dshmuar
palve t tjera se ajo do t pranoj disa prgjegjsi; dhe
(b)
si rrjedhoj, njsia ekonomike ka krijuar nj pritshmri t arsyeshme t kto

pal t tjera, se ajo do ti shlyej kto prgjegjsi.
Nj pasiv i kushtzuar sht:

(a)
nj detyrim i mundshm q rrjedh nga ngjarje t shkuara dhe ekzistenca e t

cilit do t konfirmohet vetm nga zhvillimi ose jo i nj ose disa ngjarjeve t
ardhshme t pasigurta jo trsisht nn kontrollin e njsis ekonomike; ose
(b)
nj detyrim aktual q rrjedh nga ngjarje t shkuara por q nuk sht njohur
sepse:
(i)
nuk ka mundsi q pr t shlyer detyrimet t kerkohet nj dalje

burimesh q prfshin prfitime ekonomike; ose
(ii)
shuma e detyrimit nuk mund t matet me besueshmri t mjaftueshme.
Nj aktiv i kushtzuar sht nj detyrim i mundshm q rrjedh nga ngjarje t shkuara dhe
ekzistenca e t cilit do t konfirmohet vetm nga zhvillimi ose jo i nj ose disa ngjarjeve t
ardhshme t pasigurta, jo trsisht nn kontrollin e njsis ekonomike;
Nj kontrat me kushte rnduese sht ajo, n t ciln kostot e pashmangshme t prmbushjes
s detyrimeve t vendosura n kt kontrat, tejkalojn prfitimet ekonomike q priten t
realizohen nn kt kontrat.
72
Nj ristrukturim sht nj program i planifikuar dhe i kontrolluar nga drejtimi dhe ndryshon
materialisht:
(a)
objektin e nj biznesi t ndrmarr nga nj njsi ekonomike; ose
(b)
mnyrn me t ciln drejtohet ky biznes.
Provizionet dhe pasivet e tjera

Provizionet mund t dallohen nga pasivet e tjera si jan llogarit e pagueshme dhe t
prllogaritura sepse ekziston nj pasiguri pr kohn dhe shumn e shpenzimit t ardhshm t
krkuar pr shlyerjen. N t kundrt
(a)
llogarit e pagueshme tregtare jan detyrime pr t paguar pr mallrat ose

sherbimet q jan marre ose furnizuar dhe jan faturuar ose sht rn dakord
formalisht me furnitorin ; dhe
(b)
detyrimet e prllogaritura jan pasive pr t paguar pr mallrat ose shrbimet

q jan marr ose jan furnizuar por q nuk jan paguar, faturuar ose nuk sht
rn dakord formalisht me furnitorin, prfshir shumat q detyrohen pr
punonjsit (pr shembull, shumat q lidhen me prllogaritjen pr pagesat pr
lejet e zakonshme) Megjithse shpesh sht e nevojshme t vleresohet shuma
ose afati i detyrimeve t llogaritura, pasiguria sht prgjithsisht m e vogl
sesa pr provizionet.
Detyrimet e llogaritura, shpesh jan raportuar si pjes e detyrimeve tregtare dhe t llogarive
t tjera t pagueshme, ndra provizionet raportohen veas.
Marrdhnia midis provizioneve dhe pasiveve t kushtzuara
N nj kuptim t prgjithshm, t gjitha provizionet jan t kushtzuara sepse ato jan t
pasigurta n afat ose shum. Megjithat, n kuptimin e ktij Standardi, termi i kushtzuar
sht prdorur pr pasivet dhe aktivet q nuk jan njohur sepse ekzistenca e tyre do t
konfirmohet vetm nga zhvillimi ose moszhvillimi i nj ose ose disa ngjarjeve t ardhshme t
pasigurta jo trsisht nn kontrollin e njsis ekonomike; Ve ksaj termi pasiv i kushtzuar
sht prdorur pr pasivet q nuk plotsojn kriteret e njohjes.
Standardi bn dallimin midis:
(a)
provizioneve t cilat jan njohur si pasive (me supozimin q mund t bhet

nj muarje e besueshme) sepse ato jan detyrime aktuale dhe ka mundsi q
pr shlyerjen e detyrimeve t krkohet nj dalje burimesh q prfshijn
prfitime ekonomike; dhe
(b)
pasivet e kushtzuara q nuk jan njohur si pasive sepse ato jan ose:
(i)
detyrime t mundshme, meqense ende ka nevoj t konfirmohet n se

njesia ekonomike ka nj detyrim aktual q mund t oj n nj dalje
burimesh q prfshijn prfitime ekonomike ose
(ii)
detyrimet aktuale q nuk plotsojn kriteret e nohjes qe parashikohen

n kt Standard (pr shkak se ose nuk ka mundsi q pr shlyrjen e
detyrimit t krkohet nj dalje burimesh q prfshijn prfitime
ekonomike, ose nuk mund t bhet nj muarje mjaftueshmrisht e
arsyeshme e shums s detyrimit.
73
Njohja
Provizionet
Nj provizion duhet t njihet kur:
(a)
nj njsi ekonomike ka nj detyrim aktual (ligjor ose konstruktiv) q sht

rrjedhoj e nj ngjarje t shkuar;
(b)
ka mundsi q pr shlyrjen e detyrimit t krkohet nj dalje burimesh q

prfshijn prfitime ekonomike; dhe
(c)
mund t bhet nj muarje e besueshme pr shumn e detyrimit.
N qoft se kto kushte nuk plotsohen, asnj provizion nuk do t njihet.

Detyrimi aktual
Ne raste t rralla fakti n se ka nj detyrim aktual nuk sht i qart N kto raste, nj ngjarje e
shkuar gjykohet se sjell krijimin e nj detyrimi aktual n qoft se, duke patur parasysh t
gjith evidencn e mundshme, ka m shum mundsi se sa jo q nj detyrim aktual t
ekzistoj n datn e bilancit.
N pothuajse t gjitha rastet do t jet e qart kur nj ngjarje e shkuar ka uar n krijimin e
nj detyrimi aktual. N raste t rralla pr shmbulll, n nj proes gjygjesor, mund t
diskutohet gjithashtu n se disa ngjarje kan ndodhur ose nse ato ngjarje rezultojn n nj
detyrim aktual. N nj rast t till, nj njsi ekonomike prcakton nse nj detyrim aktual
ekziston n datn e bilancit duke marr parasysh t gjith evidencn e mundshme prfshir,
pr shembull opinionin e ekspertve. Evidenca n fjal prfshin do evidenc shtes t
siguruar nga ngjarjet e ndodhura pas dats s mbylljes s bilancit. N baz t nj evidence t
till:
(a)
kur ka m shum mundsi se sa jo q nj detyrim aktual t ekzistoj n datn e

bilancit, njsia ekonomike njeh nj provizion (nse jan plotsuar kriteret e
njohjes); dhe
(b)
kur nuk ka t ngjar q n datn e bilancit t ekzistoj nj detyrim aktual,

njsia ekonomike paraqet nj pasiv t kushtzuar, prve rasteve kur mundsia
e nj daljeje t burimeve q prfshin prfitime ekonomike sht e vogl.
Ngjarja e shkuar
Nj ngjarje e shkuar q on n krijimin e nj detyrimi aktual quhet ngjarje detyruese. Q nj
ngjarje t jet ngjarje detyruese, sht e nevojshme q njsia ekonomike t mos kt asnj
alternativ realiste pr shlyerjen e detyrimit t krijuar nga ngjarja. Ky sht rasti vetm kur:
(a)
shlyerja e detyrimit mund t imponohet me ligj; ose
(b)
n rastin e nj detyrimi konstruktiv, kur ngjarja (q mund t jet nj veprim i

njsis ekonomike) krijon pritje t vlefshme n palt e tjera ku njesia
ekonomike do t shkarkoj detyrimin.
Pasqyrat fianciare japin pozicion financiar t njsis ekonomike n fund t periudhs s saj t
raportimit, dhe jo pozicionin e saj t mundshm n t ardhmen. Prandaj, asnj provizion nuk
do t njihet pr kostot q duhet t kryhen pr t operuar n t ardhmen. T vetmet pasive t
nohura n bilancin nj njsie ekonomike jan ato q eksistojn n datn e mbylljes s bilancit.
Vetm detyrimet q rrjedhin nga ngjarje t shkuara t cilat ekzistojn pavarsisht nga
aktivitetet e ardhshme t njsis ekonomike (d.m.th. realizimin e ardhshm t biznesit t saj)
do t njihen si provizione. Shembuj t detyrimeve t tilla jan penalitetet ose kostot e
74
shlyerjes s nj dmi mjedisor, t shkaktuar n mnyr t paligjshme, t cilat s bashku do t

onin n nj dalje burimesh q prfshijn prfitime ekonomike n shlyerjen lidhur me
veprimet e ardhshme t njsis ekonomike. N mnyr t ngjashme, nj njsi ekonomike njeh
nj provizion pr kostot e daljes nga prdorimi t nj linje vaji ose nj stacioni brthamor, n
masn q njsia ekonomike sht e detyruar t korrigjoj dmet e shkaktuara tashm. N t
kundrt, pr shkak t presioneve tregtare ose krkesave ligjore, nj njsi ekonomike mund t
synoj ose t kt nevoj t bj shpenzime pr t vepruar n mnyr t veant n t
ardhmen (pr shembull, duke vendosur filtra duhani n nj lloj fabrike). Pr shkak se njsia
ekonomike mund t shmang shpenzimet e ardhshme nprmjet veprimtarive t saj t
ardhshme, pr shembull duke ndryshuar metodn e saj t operimit, ajo nuk ka detyrim aktual
pr at shpenzim t ardhshm, dhe nuk do t njihet asnj provizion.
Nj detyrim prfshin gjithmon nj pal tjetr t cils ai i detyrohet. Megjithat, nuk sht e
nevojshme t njihet identiteti i pals s cils i detyrohemi n t vrtet detyrimi mund t
jet ndaj publikut t gjer. Meqnse nj detyrim prfshin gjithmon nj angazhim ndaj nj
pal tjetr, si rrjedhim, nj vendim i drejtimit ose i bordit drejtues nuk sjell krijimin e nj
detyrimi konstruktiv n datn e mbylljes s bilancit, prvese n qoft se vendimi u sht
komunikuar prpara ksaj dat atyre q preken prej tij, n nj mnyr mjaftueshmrisht
specifike pr t krijuar nj parashikim t vlefshm, pr ata tek t cilt njsia ekonomike do t
shkarkoj prgjegjsit e saj.
Nj ngjarje, e cila nuk on menjher n krijimin e nj detyrimi, mund ta bj kt n nj dat
m t vonshme, si pasoje e ndryshimeve n ligj, ose pr shkak se nj veprim (pr shembull
nj publikim mjaft specifik), i njsis ekonomike mund t oj n lindjen e nj detyrimi
konstruktiv. Pr shembull kur sht shkaktuar dm mjedisor nuk mund t kt detyrim qe t
riparoj pasojat. Megjithat, shkaktimi i nj dmi mund t prbj nj ngjarje detyruese kur
nj ligj i ri krkon q dmi ekzistues t riparohet ose kur njsia ekonomike pranon publikisht
prgjegjsit pr riparimin n nj mnyr q do t oj n lindjen e nj detyrimi konstruktiv.
Dalja e mundshme e burimeve q prfshijn prfitime ekonomike
Q nj pasiv t njihet, nuk duhet t ekzistoj vetm nj detyrim aktual, por gjithashtu,
mundsia e nj dalje burimesh q prfshin prfitime ekonomike pr t shlyer at detyrim. Pr
qllime t ktij Standardi, nj dalje burimesh ose nj ngjarje tjetr shihet si e mundshme n
qoft se ngjarja ka probabilitet t ndodh, pra probabiliteti q ngjarja do t ndodh sht m i
madh se probabiliteti q t mos ndodh. Nse nuk ka t ngjar q nj detyrim aktual t
ekzistoj, njsia ekonomike paraqet nj pasiv t kushtzuar, prve rasteve kur mundsia e
nj dalje burimesh q prfshin prfitime ekonomike sht pak e mundshme.
Kur ekziston nj numr detyrimesh t ngjashme, (pr shembull garanci prodhimesh ose
kontrata t ngjashme) mundsia q pr shlyerjen t krkohet nj pages do t prcaktohet
duke marr n konsiderat klasn e detyrimeve n trsi Megjithse mundsia e nj daljeje
pr do z mund t jet e vogl, mund t jet plotsisht e mundur q disa dalje burimesh t
nevojitet pr t shlyer klasn e detyrimeve n trsi. Sipas rastit, nj provizion do t njihet n
qoft se plotsohen kriteret e tjera t njohjes.
muarja e besueshme e detyrimit
Prdorimi i muarjeve sht nj pjes e rndsishme e prgatitjes s pasqyrave financiare dhe
nuk e lkund besueshmrine e tyre. Kjo sht sidomos e vrtet n rastin e provizioneve, t
cilat nga natyra e tyre jan m t pasigurta n krahasim me pjesn m t madhe t zrave t
tjere t bilancit. Prvese n raste jashtzakonisht t rralla nj njsi ekonomike do t jet e
aft t prcaktoj nj interval t daljeve t mundshme dhe mund t bj nj muarje t
detyrimit q sht mjaftueshmrisht e besueshme pr tu prdorur n njohjen e nj provizioni.
75
N raste tepr t rralla kur nuk mund t bhet nj muarje e besueshme, nj pasiv q ekziston
nuk mund t njihet. Ky pasiv do t njihet si pasiv i kushtzuar.
Pasivet e kushtzuara
Nj njsi ekonomike nuk do t njoh nj pasiv t kushtzuar.
Nj njsi ekonomike duhet t jap nj informacion shpjegues pr nj pasiv t kushtzuar
prvese kur mundsia e nj daljeje burimesh q prfshin prfitime ekonomike nuk ekziston
m.
Kur nj njsi ekonomike sht s bashku dhe veas prgjegjse pr nj detyrim, pjesa e
detyrimit q pritet t plotsohet nga pal t tjera, trajtohet si nj a pasiv i kushtzuar. Nj
njsi ekonomike njeh nj provizion pr pjesn e detyrimit pr t ciln sht e mundur nj
dalje burimesh q prfshin prfitime ekonomike, prvese n raste jashtzakonisht t rralla,
kur nuk mund t bhet nj muarje e besueshme.
Pasivet e kushtzuara mund t zhvillohen n nj mnyr q fillimisht nuk ishte parashikuar.
Pranadaj, ato vlersohen vazhdimisht pr t prcaktuar nse nj dalje burimesh q prfshin
prfitime ekonomike mund t jet e mundur. Nse sht e mundur, q nj dalje e prfitimeve
ekonomike t ardhshme t kerkohet pr nj z t klasifikuar m par si pasiv i kushtzuar, do
t njihet nj provizion n pasqyrat fianciare t periudhs n t ciln do t ndodh ndryshimi
(me prjashtim t rasteve jashtzakonisht t rralla, kur nuk mund t bhet nj muarje e
besueshme).
Aktivet e kushtzuara
Nj njsi ekonomike nuk do t njoh nj aktiv t kushtzuar.
Aktivet e kushtzuara zakonisht vijn nga ngjarje t paplanifikuara ose ngjarje t tjera t
papritura, t cilat ojn n mundsin e nj hyrjeje t prfitimeve ekonomike pr njsin
ekonomike. Nj shembull sht nj pretendim q nj njsi ekonomike sht duke ndjekur
nprmjet proeseve ligjore kur rezultati sht i pasigurt.
Aktivet e kushtzuara nuk njihen n pasqyrat fianciare meqnse kjo mund t rezultoj n
njohjen e t ardhurave q nuk do t realizohen kurr. Megjithat, kur realizimi i t ardhurave
sht vrtet i sigurt, athere aktivi i lidhur me to nuk sht nj aktiv kushtzuar dhe njohja e
tij sht e prshtatshme.
Aktivet e kushtzuara vlersohen vazhdimisht pr t siguruar q zhvillimet jan reflektuar n
mnyr t prshtatshme n pasqyrat financiare. Nse do t jet plotsisht e sigurt q do t
bhet nj hyrje e prfitimeve ekonomike, aktivi dhe e ardhura q lidhet me t, njihen n
pasqyrat fianciare t periudhs n t ciln ka ndodhur ndryshimi.
Matja
muarja m e mir
Shuma e njohur si provizion do t jet muarja m e mir e shpenzimit t krkuar pr t
shlyer detyrimin aktual n datn e mbylljes s bilancit.
muarja m e mir e shpenzimit t krkuar pr t shlyer detyrimin aktual sht shuma q nj
njsi ekonomike do t paguaj n mnyr t arsyeshme pr t shlyer detyrimin n datn e
bilancit ose pr ta transferuar at tek nj pal e tret n at koh. Shpesh do t jet i pamundur
ose shpenzimi i palejuar pr t shlyer ose transferuar nj detyrim n datn e bilancit.
Megjithat, muarja e shums q nj njsi ekonomike do t paguante n mnyr t arsyeshme
pr t shlyer ose pr t transferuar detyrimin, jep muarjen m t mir t shpenzimit t
krkuar pr t shlyer detyrimin aktual n datn e bilancit.
76
muarjet e daljes dhe efektet financiare prcaktohen nga gjykimi i drejtimit t njsis
ekonomike, plotsuar dhe me eksperiencn nga transaksionet e ngjashme dhe, n disa raste,
nga raportet e ekspertve t jashtm. Evidenca n fjal prfshin do evidenc shtes t
siguruar nga ngjarjet e ndodhura pas dats s mbylljes s bilancit.
Pasigurit rreth shums q do t njihet si provizion prdoren n kuptime t ndryshme, n
prputhje me rrethanat. Kur provizioni i matur prfshin nj numr t madh zrash, detyrimi
mohet nga peshimi i t gjitha daljeve t mundshme sipas probabiliteteve prkatse t tyre.
Emri pr kt metod statistikore t muarjes sht vlera e pritur.
Kur matet nj detyrim i vetm, pritja individualje e daljes mund t jet muarja m e mir e
pasivit. Megjithat, edhe n nj rast t till, njsia ekonomike merr parasysh rezultate t tjera
t mundshme. Kur rezultate t tjera t mundshme jan ose m t larta ose m t uleta se
pjesa m e madhe e t rezultateve t mundshme, muarja m e mir do t jet shuma m e
lart ose m e ult.
Vlera aktuale
Kur efekti i vlers n koh t paras sht material, shuma e provizionit do t jet vlera
aktuale e shpenzimeve q pritet t krkohen pr t shlyer nj detyrim.
Pr shkak t vlers n koh t paras, provizionet q lidhen me daljen e mjeteve monetare q
rrjedhin menjher pas dats s bilancit jan m t rnduese se ato kur dalja e mjeteve
monetare t se njjts shum bhet m von. Prandaj, provizionet skontohen kur efekti sht
material.
Norma e skontimit (ose normat) do t jet nj norm para tatimore (norma), q pasqyron
vlersimet aktuale t tregut pr vlern n koh t paras dhe rreziqet specifike t pasivit.
Norma e skontimit nuk do t reflektoj rreziqet pr t cilat jan br muarje t vlers s
ardhshme t paras.
Ngjarje t ardhshme
Ngjarjet e ardhshme q mund t ndikojn n shumn e kerkuar pr t shlyer nj detyrim, do t
reflektohen n shumn e nj provizioni kur ekziston nj evidenc mjaft objektive q ato do t
ndodhin.
Fitimet neto nga daljet e pritshme t aktiveve nuk do t merren parasysh n llogaritjen e
provizioneve.
Rimbursimet
Kur disa ose t gjitha shpenzimet e krkuara pr t shlyer nj provision pritet t rimbursohen
nga nj pal e tret, rimbursimi do t njihet athere dhe vetm athere kur t jet plotsisht e
sigurt q rimbursimi do t merret n qoft se njsia ekonomike shlyen detyrimin. Rimbursimi
duhet t trajtohet si nj aktiv i veant. Shuma e njohur pr rimbursim nuk duhet t tejkaloj
shumn e provizionit.
N pasqyrn e t ardhurave, shpenzimet q lidhen me nj provizion mund t paraqiten neto
nga shuma e njohur pr nj rimbursim.
Shpeshher nj njsi ekonomike mund t pres nga nj pal tjetr t paguaj pjesrisht ose
plotsisht t gjitha shpenzimet e krkuara pr t mbuluar nj provizion (pr shembull,
nprmjet kontratave te sigurimeve, klauzolave t dmshprblimeve ose garancive t
furnitorve). Pala tjetr ose mund t rimbursoj shumat e paguara nga njsia ekonomike ose
mund t paguaj shumat n mnyr direkte.
77
N t shumtn e rasteve, njsia ekonomike do t mbetet prgjegjse pr trsine e shums n

fjal, pra njsia ekonomike do t duhej t shlyente shumn e plot n qoft se pala e tret nuk
arrin t paguaj pr ndonj arsye. N kt situat nj provizion njihet pr shumn e plot t
pasivit, dhe do t njihet nj aktiv i veant pr rimbursimin e pritshm kur sht plotsisht e
sigurt q rimbursimi do t merret n qoft se njsia ekonomike shlyen pasivin.
N disa raste, njsia ekonomike nuk do t jet prgjegjse pr kostot n fjal n qoft se pala
e tret nuk arrin dot t paguaj. N nj rast t till, njsia ekonomike nuk ka detyrim pr kto
kosto dhe ato nuk prfshihen n provizion.
Ndryshimet n provizionet
Provizionet duhet t rishikohen n do dat t bilancit dhe t rregullohen per t pasqyruar
muarjen m t mir aktuale. Nse nuk sht m e mundur, q nj dalje e burimeve q
prfshijn prfitime ekonomike t krkohet pr t shlyer nj detyrim, athere duhet t kthehet
provizioni.
Kur prdoret skontimi, vlera kontabl neto e nj provizioni rritet n do periudh pr t
reflektuar kalimin e kohs. Rritja njihet si kosto e huamarrjes
Prdorimi i provizioneve
Provizioni duhet t prdoret vetm pr shpenzimet pr t cilat ai sht njohur fillimisht.
Vetm shpenzimet q lidhen me provizionin origjinal, caktohen ndaj tij. Caktimi i
shpenzimeve ndaj nj provizioni q sht njohur fillimisht pr nj tjetr qllim do t zhdukte
efektin e dy ngjarjeve t ndryshme.
Kontratat me kushte rnduese
N qoft se nj njsi ekonomike ka nj kontrat me kushte rnduese, detyrimi aktual sipas
kontrats duhet t njihet dhe kontabilizohet si nj provizion.
Disa kontrata (pr shembull disa urdhra blerjeje t zakonshem) mund t anullohen pa paguar
kompensim ndaj pals tjetr dhe athere nuk do t ekzistoj detyrim. Kontrata t tjera
vendosin t drejta dhe detyrime pr seciln nga palt kontraktuese. Kur ngjarjet e bjn nj
kontrat t till me kushte rnduese, kontrata prfshihet brenda objektit t ktij standardi dhe
do t njihet nj pasiv. Kontratat prmbaruese q nuk jan me kushte rnduese jan jasht
objektit t ktij standardi.
Sipas ktij Standardi, nj kontrat me kushte rnduese sht ajo, n t cilen kostot e
pashmangshme t prmbushjes s detyrimeve t vendosura n kontrat, tejkalojn prfitimet
ekonomike q priten t realizohen sipas kontrats. Kostot e pashmangshme sipas nj kontrate
reflektojn koston m t vogl neto q del nga kontratat, e cila sht kosto m e ulet e
prmbushjes s saj dhe do kompensimi ose penaliteti q lind nga mosprmbushja e saj.
Ristrukturimi
Shembujt e mposhtem jan shembuj t ngjarjeve q mund t ndodhin nn prkufizimin e
ristrukturimit:
(a)
shitje ose likuidim i nj linje biznesi;
(b)
mbyllja e biznesit n nj vend ose rajon ose zhvendosja e aktiviteteve t

biznesit nga nj vend ose rajon n nj tjetr;
78
(c)
ndryshime n strukturen e drejtimit pr shembull eleminimi i nj niveli t

menaxhimit; dhe
(d)
riorganizime thelbsore q kan nj efekt material n natyrn dhe fokusin e

veprimtarive t njsis ekonomike.
Nj provizion pr kostot e ristrukturimit njihet vetm kur plotsohet kriteri i prgjithshem i

njohjes pr provizionet.
N kt kontekst nj detyrim konstruktiv pr t ristrukturuar rrjedh vetm kur nj njsi
ekonomike:
(a)
(b)
ka nj plan formal t detajuar ristrukturimi pr t identifikuar t paktn:

(i)
biznesin ose pjesn q ka lidhje me t;
(ii)
mjediset kryesore t ndikuara;
(iii)
funksionin e pozicionit dhe numrin e prafrt t t punsuarve q do t

kompensohen pr prfundimin e shrbimeve t tyre;
(iv)
shpenzimet q do t ndermerren dhe
(v)
kohn kur do t zbatohet plani dhe
ka br nj parashikim t vlefshm pr pjest e prekura nga ristrukturimi duke

filluar me implementimin e ktij plani ose duke br t ditur veorit kryesore
t tij n pjest e prekura prej tij.
Evidenca q nj njsi ekonomike ka filluar t zbatoj planin e ristrukturimit, do t sigurohej

pr shembull nga montimet e impianteve ose shitja e aktiveve nprmjet njoftimeve publike
t tipareve kryesore t planit. Nj njoftim publik i nj plani t detajuar ristrukturimi prbn
nj detyrim konstruktiv pr t ristrukturuar vetm n qoft se ai sht br n mnyr t till
dhe n detaje t mjaftueshme (pr shembull prcaktimi i tipareve kryesore t planit) q do t
onte n pritje t vlefshme nga palt e tjera t tilla si klientt, furnitort, dhe punonjsit (ose
prfaqsuesit e tyre) q kan lidhje me njsin ekonomike q do t kryej ristrukturimin.
Q nj plan t jet i mjaftueshm pr t uar n krijimin e nj detyrimi konstruktiv kur u
komunikohet atyre q preken prej tij, zbatimi i tij krkon t planifikohet pr t filluar sa m
shpejt t jet e mundur dhe t plotsohet n nj afat q i bn t pamundura ndryshimet e
rndsishme n plan. N qoft se pritet t ket nj vones t gjat, ose n qoft se
ristrukturimi do t krkoj nj kohzgjatje t paarsyeshme, nuk ka t ngjar q plani t oj
n nj parashikim t vlefshm n pjesn e t tjerve, se njsia ekonomike sht angazhuar pr
ristrukturimin, pr shkak se afati kohor i lejon asaj mundesit pr t ndryshuar planet e saj.
Nj vendim i drejtimit ose bordit pr t ristrukturuar, i marr prpara dats s mbylljes s
bilancit, nuk on n krijimin e nj detyrimi konstruktiv n datn e bilancit prvese kur njsia
ekonomike prpara dats s bilancit ka:
(a)
filluar t zbatoj planin e ristrukturimit; ose
(b)
komunikuar planin e ristrukturimit n pjest e prekura prej tij n nj mnyr

mjaft specifike pr t br nj parashikim t vlefshm prsa i prket kryerjes
s ristrukturimit nga njsia ekonomike.
N qoft se nj njsi ekonomike fillon t zbatoj planin e ristrukturimit, ose i njofton tiparet e
tij kryesore pr ata q preken prej tij vetm pas dats s bilancit, krkohet t jepen
informacione shpjeguese, n qoft se ristrukturimi sht material dhe mosdhnia e
informacioneve shpjeguese mund t influenconte vendimet ekonomike t prdoruesve t
marra mbi bazn e pasqyrave financiare.
79
Nj provizion ristrukturimi do t prfshij vetm shpenzimet q rrjedhin direkt nga

ristrukturimi, t cilat jan ato q se bashku jan :
(a)
detyrimisht t trashguara nga ristrukturimi; dhe
(b)
nuk jan t lidhura me aktivitetet e vijueshme t njsis ekonomike.
Nj provizion ristrukturimi nuk prfshin kosto t tilla si:

(a)
ritrajnimi ose ripozicionimi i vazhdueshm i personelit;
(b)
marketingu; ose
(c)
investimi n sisteme dhe rrjete t tjera shprndarse.
Kto shpenzime lidhen me drejtime t ardhshme t biznesit dhe nuk jan detyrime pr
ristrukturimin n datn e bilancit. Shpenzime t tilla njihen n t njjtn baz sikurse po t
rridhnin n mnyr t pavarur nga ristrukturimi.
80
TEMA 6 PASQYRA E PERFORMANCS FINANCIARE
TEMA 6. PASQYRA E PERFORMANCS FINANCIARE

N prputhje me SNKSP 1, nj njsi ekonomike paraqet t ardhurat dhe shpenzimet n nj
pasqyr t veant q quhet pasqyra e performancs financiare.
Emri i pasqyrs. Emri ligjor i njsis ekonomike prdoret pr t identifikuar pasqyrat
financiare dhe emrtimi "Pasqyra e performancs financiare" prdoret pr ta dalluar at nga
informacionet e tjera t paraqitura n raportin vjetor.
Periudha raportuese. Periudha e mbuluar nga pasqyrat e performancs financiare duhet t
identifikohet n mnyr t qart, si "pr vitin e mbyllur m 31 Dhjetor 2009." Ose "pr
gjasht muajt q prfundon m 30 shtator, 2009." Pasqyra e performancs financiare paraqitet
normalisht nj her n vit (dmth, pr nj periudh prej dymbdhjet muajsh ose nj vit).
SNKSP 1 krkon q kur pasqyra financiare jan paraqitur pr periudha t tjera m tepr se nj
vit, njsia ekonomike duhet t jap infoamcion shpjegues pr:
1. arsyen e prdorimit t nj periudhe m t gjat ose m t shkurtr; dhe
2. faktin se shumat krahasuese t paraqitura (n pasqyrn e performancs financiare,
pasqyrn e ndryshimeve n aktivet neto/kapital neto, pasqyrn e fluksit monetar dhe
shnimet shpjeguese prkatse), nuk jan plotsisht t krahasueshme.
N mnyr q paraqitja dhe klasifikimi i zrave n pasqyrn e performancs financiare t jet
n prputhje nga periudha n periudh, zrat e t ardhurave dhe shpenzimeve duhet t jen
uniforme si prsa i prket paraqitjes dhe kategorive nga nj periudh n tjetrn. Do t ishte e
prshtatshme t bhej nj paraqitje ose klasifikim tjetr vetm nse ndodh nj ndryshimi i
rndsishm n natyrn e operacioneve t njsis ekonomike, ose pas nj rishikimi t
pasqyrave t saj financiare, por duke mbajtur parasysh kriteret e prcaktuara n SNKSP 3
lidhur me zgjedhjen dhe zbatimin e politikave kontabl. Ndryshimi n paraqitje mund t
ndodh edhe nse nj gj e till krkohet nga tjetr SNKSP.
Pasqyra e performancs financiare duhet t prmbaj t paktn zrat q paraqesin shumat
vijuese pr periudhn:
T ardhurat;
Kostot e financimit;
Pjesn e teprics ose defiitit n pjesmarjet dhe shoqrit e prbashkta q prdorin
metodn e kapitalit neto;
Fitimin ose humbjen para tatimit nga nxjerrja jasht prdorimit e aktiveve ose shlyerja
e pasiveve q i takojn veprimtarive jo-t vijueshme; dhe
Tepricn ose defiitin.
Pasqyra e performancs financiare duhet t paraqes zrat vijues, si tepric ose deficit i
shprndar pr periudhn:
Teprica ose defiiti q i takon interesave t pakics; dhe
Teprica ose defiiti q i takon zotruesve t njsis ekonomike kontrolluese.
81
N pasqyrn e performancs financiare duhet t paraqiten dhe zra shtes, tituj dhe nntotale
nse nj paraqitje e till sht e rndsishme pr t kuptuar performancn financiare t njsis
ekonomike. Ky sht nj shembull i mir i standardeve kontabl t bazuara n parime, sepse
bn t mundur q njsia raportuese t jet tepr racionale n dhnien e informacionit pa qen
nevoja q t jap at vetm sepse krkohet sipas lists.
Sipas SNKSP 1 t ardhurat prkufizohen si flukset hyrse bruto t prfitimeve ekonomike t
ardhshme ose t shrbimeve t mundshme gjat periudhs raportuese kur kto flukse hyrse
sjellin nj rritje n aktivet neto/kapitali neto, t ndryshm nga rritjet q lidhen me kontributet
nga zoruesit (pjesmarrsit n kapitalin neto).
Ndrsa prsa i prket shpenzimeve ato prkufizohen si ulje e prfitimeve ekonomike ose e
shrbimeve t mundshme gjat periudhs kontabl n formn e daljeve ose paksimeve t
aktiveve, ose marrjet e pasiveve q sjellin ulje n aktivet neto/kapitalit neto, t ndryshme nga
ato t lidhura me shprndarjet pr pjesmarrsit n kapitalin e vet (zotruesit).
Shpenzimet n Pasqyrn e Performancs Financiare mund t analizohen n dy mnyra.
Mnyra e par e analizs sht metoda e shpenzimeve sipas natyrs. Shpenzimet grupohen n
pasqyrn e performancs financiare sipas natyrs s tyre (pr shembull, amortizimi, blerja e
materialeve, kostot e transportit, prfitimet e punonjsve dhe kostot e reklamave), dhe nuk
rishprndahen sipas funksioneve t ndryshme brenda njsis ekonomike. Kjo metod mund t
zbatohet thjesht pasi nuk jan t nevojshme klasifikime t shpenzimeve sipas funksionit. Nj
shembull i klasifikimit duke prdorur metodn e shpenzimeve sipas natyrs jepet n vijim:
T ardhurat
Kostot lidhur me prfitimet e punonjsve
Shpenzimet e amortizimit dhe zhvlersimit
Shpenzime t tjera
Totali i shpenzimeve
Teprica
X
X
X
X
(X)
X
Mnyra e dyt e analizs sht funksion i metods s shpenzimit dhe klasifikon shpenzimet
sipas programit ose qllimit pr t cilin ato jan br. Kjo metod mund t siguroj
informacion m t rndsishm pr prdoruesit sesa klasifikimi i shpenzimeve sipas natyrs,
por shprndarja e kostove sipas funksioneve mund t krkoj shprndarje arbitrare dhe
prfshin gjykim t madh. Nj shembull i klasifikimit duke prdorur metodn e shpenzimeve
sipas funksionit jepet n vijim:
T ardhurat
Shpenzimet :
Shpenzime shndetsore
Shpenzime t eduktimit
Mjedisi
Shpenzime t tjera
X
X
X
X
X
82
Teprica
(X)
X
Shpenzimet e lidhura me funksionet kryesore t ndrmarra nga njsia ekonomike tregohen

vemas. N kt shembull funksionet e njsis ekonomike lidhen me sigurimin e shrbimeve
shndetsore, t edukimit dhe t mjedisit. Njsia ekonomike do t paraqes zra shpenzimesh
pr secilin prej ktyre funksioneve.
Njsit ekonomike q klasifikojn shpenzimet sipas funksionit duhet t japin
informacion shpjegues shtes lidhur me natyrn e shpenzimeve, prfshir shpenzimet
pr amortizimin dhe zhvlersimin dhe prfitimet e punonjsve.
Gjithashtu, SNKSP 1 lejon, ndonse nuk e inkurajon, paraqitjen e zrave t
jashtzakonshm, sepse n sektorin publik ndryshe nga ai privat prballet me fatkeqsi
natyrore q jan vrtet t jashtzakonshme, si trmetet.
NJSI EKONOMIKE E SEKTORIT PUBLIK PASQYRA E PERFORMANCS FINANCIARE

PR VITIN Q MBYLLET M 31 DHJETOR 20X2
(Ilustrimi i Klasifikimit t Shpenzimeve sipas Funksionit)
(n mij t njsis monetare)
20X2
T ardhurat
X
X
X
X
Transferta nga njsi t tjera shtetrore
T ardhura t tjera
Totali i t ardhurave
X
X
X
X
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
Taksa
Tarifa, gjoba, penalitete dhe lienca

T ardhurat nga transaksionet
kmbimit
Shpenzimet
Shrbime t prgjithshme publike

Mbrojtja
Rendi publik dhe siguria
Edukimi
Shndeti
Mbrojtja sociale
Ndihma pr strehim dhe komunitare
Argtim, kultur dhe fe
83
shtjet ekonomike
Mbrojtja mjedisore
Shpenzime t tjera
Kostot e financimit
20X2
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
X
X
X
X
X
X
X
X
Pjesa e teprics nga pjesmarrjet*

Teprica ose Deficiti i Periudhs
Q u takon:
Zotruesve t njsis
kontrolluese
Interesat e pakics
ekonomike
NJSI EKONOMIKE E SEKTORIT PUBLIK PASQYRA E PERFORMANCS FINANCIARE

PR VITIN Q MBYLLET M 31 DHJETOR 20X2
(ilustrimi i klasifikimit t shpenzimeve sipas natyrs)
(n mij t njsis monetare)
T ardhurat
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
X
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
X
Teprica ose Deficiti i Periudhs
Q u takon:
Zotruesve t njsis ekonomike kontrolluese
Taksa
Tarifa, gjoba, penalitete dhe lienca
T ardhurat nga transaksionet e kmbimit
Transferta nga njsi t tjera shtetrore
T ardhura t tjera
Totali i t ardhurave
Shpenzimet
Pagat dhe Prfitimet e punonjsve
Grante dhe pagesa t tjera t transferuara
Furnizime dhe t konsumueshme t prdorura
Shpenzimet e amortizimit dhe zhvlersimit
vlersim i toks, ndrtesave, makineri e pajisje*
Shpenzime t tjera
Kostot e financimit
Pjesa e teprics nga pjesmarrjet
Pjesa e teprics nga pjesmarrjet q u takon zotruesve t pjesmarrrjeve d.m.th. pas tatimit dhe
interesat n minoranc t pjesmarrjeve.
84
Interesi i pakics
PASQYRA E NDRYSHIMEVE N AKTIVET NETO/KAPITALI NETO

Nj njsi ekonomike duhet t paraqes nj pasqyr t ndryshimeve n aktivet neto/kapital
neto e cila t tregoj:
a)
Tepricn ose Defiitin e Periudhs;
(b)
do z t t ardhurave dhe shpenzimeve t periudhs q sipas Standardeve t tjera

njihet drejtprsdrejti n aktivet neto/kapitalin neto, si dhe totalin e ktyre zrave;
(c)
Totalin e t ardhurave dhe shpenzimeve t periudhs (llogaritur si shum e pikave (a)

dhe (b)) duke treguar vemas shumat totale q I takojn zotruesve t kapitalit neto t
shoqris kontrolluese dhe interesit t pakics;dhe
(d)
Pr secilin prbrs t aktiveve neto/kapitali neto duhet t jap informacion shpjegues

vemas pr efektet e ndryshimeve n politikat kontabl dhe korrigjimet e gabimeve t
njohura n prputhje me SNKSP 3.
Gjithashtu, nj njsi ekonomike duhet t paraqes n pasqyrn e ndryshimeve n aktivet

neto/kapitalin neto ose n shnimet shpjeguese:
Shumat e transaksioneve me zotruesit e kapitalit q veprojn n funksionin e tyre si
zotrues, duke treguar vemas shprndarjet tek zotruesit;
Tepricn ose deficitin e akumuluar n fillim t periudhs dhe n datn e raportimit, si
dhe ndryshimet gjat periudhs; dhe
N madhsin q prbrsit e aktiveve neto/kapitali neto jan paraqitur vemas, nj
rakordim mes vlers kontabl (neto) t secilit prbrs t aktiveve neto/kapitali neto
n fillim dhe n fund t periudhs duke dhn informacion shpjegues vemas pr
secilin ndryshim.
NJSI EKONOMIKE E SEKTORIT PUBLIK PASQYRA E NDRYSHIMEVE N AKTIVET

NETO/KAPITAL NETO PR VITIN Q MBYLLET M 31 DHJETOR 20X2
85
(n mij
monetare)
njsis
Q u takon zotruesve t njsis ekonomike

kontrolluese
Kapitali i Rezerva Rezerva t

kontribuar t tjera prkthimit
Gjendja m 31 Dhjetor
20X0
Ndryshimet
politikn kontabl
(X)
Interesi i Gjithsej
pakics Aktivet
neto/Kapitali
neto
Teprica Gjithsej
/deficiti i
akumuluar
(X)
(X)
(X)
(X)
Gjendja e rishikuar
(X)
Ndryshimet
n
Aktivet neto/Kapitali
neto pr 20X1
Fitim nga rivlersimi i
Aktiveve
afatgjata
materiale
Humbje nga rivlersimi

Aktiveve
afatgjata
materiale
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
Diferenca kmbimi nga

prkthimi
i
transaksioneve
t
kryera jasht
T ardhurat neto t
njohura
direkt
n
neto
Teprica pr periudhn
Totali i njohur pr t
ardhurat
dhe
shpenzimet
pr
periudhn
Gjendja
pr
tu
mbartur
m
31
Dhjetor 20X1
Gjendja
pr
tu
mbartur
m
31
Dhjetor 20X1
Ndryshimet
n
neto pr 20X1
(X)
(X)
(X)
Rezervat e tjera nse jan materiale analizohen sipas prbrsve t tyre.
86
NJSI EKONOMIKE E SEKTORIT PUBLIK PASQYRA E NDRYSHIMEVE N AKTIVET

NETO/KAPITAL NETO PR VITIN Q MBYLLET M 31 DHJETOR 20X2
(n mij t njsis
Q u takon zotruesve t njsis ekonomike
Interesi i Gjithsej
monetare)
kontrolluese
pakics Aktivet
neto/Kapitali
neto
Kapitali i Rezerva Rezerva t Teprica Gjithsej
kontribuar t tjera prkthimit /deficiti i
akumuluar
Humbje nga rivlersimi
Aktiveve
afatgjata
materiale (toks)
(X)
(X)
(X)
(X)
Fitim nga rivlersimi i

Aktiveve
afatgjata
materiale (investimeve)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
Diferenca kmbimi nga

prkthimi
i
transaksioneve
t
kryera jasht
T ardhurat neto t
njohura
direkt
n
neto
(X)
Deficiti i Periudhs
Totali i njohur pr t
ardhurat
dhe
shpenzimet
pr
periudhn
Gjendja
m
Dhjetor 20X2
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
(X)
31
X
PASQYRA E FLUKSIT MONETAR

1. Hyrje
Pasqyra e fluksit monetar sht nj komponent i nevojshm i raportimit t plot financiar.
Prfitimet e perceptuara nga paraqitja e pasqyrs s flukseve monetare n lidhje me pasqyrn
e gjendjes financiare (bilancit) dhe pasqyrs s t ardhurave (apo veprimtaris) pasqyrohen n
SNKSP 2 si vijon:
1. Informacioni i marr nga pasqyra e flukseve monetare t njsis ekonomike sht i
dobishm dhe i ndihmon prdoruesit e saj n parashikimin e krkesave t ardhshme
pr mjete monetare nga njsia ekonomike, n vlersimin e aftsis s saj pr t krijuar
mjete monetare n t ardhmen si dhe n financimin e ndryshimeve n objektin dhe
natyrn e aktiviteteve t saj.
87
2. Pasqyra e fluksit monetar, e lidhur n mnyr t pashmangshme me pasqyrat

financiare, jep informacion q prdoruesit t vlersojn ndryshimet n aktivet neto/
kapitalin neto t njsis ekonomike, strukturn e vet financiare (aftsia paguese) si
dhe aftsin pr t ndikuar n koh si dhe shumat e flukseve monetare pr tu
prshtatur sipas ndryshimit t mundsive dhe rrethanave.
3. Nprmjet nj pasqyre t till rritet krahasueshmria e rezultatit t shfrytzimit midis
njsive ekonomike t ndryshme, pasi eleminon efektet e prdorimit t trajtimeve t
ndryshme kontabl pr t njjtat transaksione dhe ngjarje t tjera.
4. T dhnat historike pr fluksin monetar shpeshher prdoren si nj tregues i shums,
kohs dhe siguris s flukseve t ardhshme monetare. Ai sht i dobishm edhe pr
kontrollin e saktsis s vlersimeve t shkuara t flukseve t ardhshme monetare.
2. Objektivi dhe qllimi i SNKSP 2
Objektivi i IPSAS 2 sht q t siguroj informacion n lidhje me ndryshimet historike n
mjetet monetare dhe ekuivalentt e mjeteve monetare t nj njsie ekonomike. Ky
informacion paraqitet prmes pasqyrs s flukseve monetare q i klasifikon ato si flukse q
rrjedhin nga:
veprimtarit e shfrytzimit;
veprimtarit investuese; dhe
veprimtarit financuese.
Qllimi kryesor i ktij standardi sht q njsia ekonomike t prgatis dhe paraqes pasqyrat
financiare sipas kontabilitetit mbi bazn e t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara dhe t
prgatis pasqyrn e fluksit monetar n prputhje me krkesat e ktij Standardi duke e
prfshire at si pjes prbrse t pasqyrave t veta financiare pr do periudh raportuese pr
t ciln paraqiten pasqyrat financiare.
3. far jan mjetet monetare?
Natyra e mjeteve monetare mund q, n pamje t par, t jet e qart, por ato mund t
mbahen n shum forma. Disa prej format t mjeteve monetare mund t arrihen menjher,
ndrsa ka nj vones n qasjen e t tjerave. Si sht prcaktuar nga IPSAS 2, mjetet
monetare nuk prfshijn vetm mjetet monetare n vetvete, por edhe do instrument q mund
t shndrrohet n mjete monetare n mnyr kaq t shpejt sa q ai sht n fakt ekuivalent
me mjetet monetare.
N SNKSP 2, pasqyra e flukseve monetare krkon t identifikoj ndryshimet n:
Klasifikimi
Shumat e prfshir
Mjete monetare
Mjete monetare gjendje dhe depozitat pa afat
Ekuivalentt e mjeteve monetare
Investimet afatshkurtra, me shkall t lart likuiditeti q

jan t gatshme pr tu shndrruar n nj shum t
njohur mjetesh monetare dhe q jan subjekt i nj risku
t paprfillshm t ndryshimit t vlers.
88
Nj nga dallimet thelbsore t nj ekuivalenti t mjeteve monetare sht se ai mbahet pr

qllim t prmbushjes s detyrimeve afatshkurtra dhe jo pr kryerje investimesh apo t tjera
qllime. Pr t plotsuar prkufizimin e nj ekuivalenti t mjeteve monetare, zri duhet t jet
i gatshm pr tu shndrruar, q presupozon se ai ka nj periudh t shkurtr maturimi, t
themi 3-mujore, ose m pak q nga data e blerjes. Prandaj, ekuivalentt e mjeteve monetare
prfshijn:
depozitat afatshkurtra;
llogari rrjedhse bankare; dhe
letrat me vler t qeveris.
Investimet n kapitalin e vet, normalisht, prjashtohen nga ekuivalentt e mjeteve monetare,
sepse, ndryshe nga letrat me vler t qeveris, ato jan subjekt i nj risku t ndjeshm t
ndryshimeve t vlers.
Huat bankare zakonisht jan pjes e veprimtaris financuese t nj njsie ekonomike.
Megjithat llogarit bankare t zbuluara (overdraft), t cilat kan veorin e pagess s
menjhershme, jane pjes t rndsishme t drejtimit t mjeteve monetare t nj entiteti; pr
shembull , n fund t nj dit mund t sigurohet nj tepric pozitive n mjetet monetare dhe
nj llogari e zbuluar ditn tjetr. N rrethana t tilla llogarit bankar t zbuluara duhet t
prfshihen si pjes prbrse e mjeteve monetare dhe ekuivalentve t tyre.
3.1. Burimet dhe prdorimet e mjeteve monetare
Flukset monetare jan hyrjet dhe daljet e mjeteve monetare dhe ekuivalentve t mjeteve
monetare.
Sipas IPSAS 2 pasqyra e fluksit monetar raporton fluksin e mjeteve monetare gjat
periudhs, t klasifikuar sipas veprimtarive t shfrytzimit, investuese dhe financuese.
Emrtimi
Prshkrimi
Veprimtarit e shfrytzimit
Jan veprimtari t njsis ekonomike q nuk jan as

aktivitetet investuese dhe as financimi.
Veprimtarit investuese
Veprimtarit financuese
Jan veprimtari t blerjes dhe t shitjes s aktiveve

afatgjata dhe investime t tjera q nuk prfshihen n
ekuivalentet e mjeteve monetare.
Jan veprimtari q ojn n ndryshime t madhsin
dhe prbrjes s kapitalit t kontribuar dhe huamarrjet e
njsis ekonomike.
Informacioni i dhn sipas klasifikimit t veprimtarive i lejon prdoruesit q t kuptojn

ndikimin e ktyre veprimtarive n gjendjen financiare t njsis ekonomike si dhe shumn e
mjeteve monetare dhe ekuivalentve t mjeteve monetare. Ky informacion prdoret
gjithashtu edhe pr vlersimin e marrdhnieve midis ktyre veprimtarive.
Nj transaksion i vetm mund t prfshij flukse monetare q jan klasifikuar n mnyra t
ndryshme.
89
Shembull. Nj njsi ekonomike ka shlyer nj hua me mjetet monetare t saj. Duke ditur se
pagesa e nj huaje prfshin si interesin dhe kapitalin, elementi i interesit klasifikohet si nj
veprimtari e shfrytzimit, dhe elementi i kapitalit klasifikohet si veprimtari financuese.
4.
Pamje e prgjithshme e SNKSP 2 Nj pasqyr e flukseve t mjeteve monetare
N vijim paraqitet e ilustruar nj pasqyr pro forma e flukseve t mjeteve monetare:

000 NJM
000 NJM
Flukset e paras nga veprimtarit e shfrytzimit
Parat e gjeneruara nga veprimtarit
10 000
Interesi i paguar
(3 000)
Taksimi
(5 000)
Parat neto nga veprimtarit e shfrytzimit
2 000
Flukset e paras nga veprimtarit investuese

Blerja e aktiveve afatgjata materiale (AAM)
(1 200)
T ardhura nga shitja e AAM
100
T ardhura nga shitja e investimeve
200
Blerja e letrave me vler n monedh t huaj
(300)
Parat neto t prdorura n veprimtarit investuese
(600)
Flukset e paras nga veprimtarit financuese

Arktime nga huamarrjet
3 000
Shlyerje t huamarrjeve
(1 000)
Shprndarje/Dividend
(500)
Parat neto t prdorura n veprimtarit financuese
1 500
Rritja neto/(ulja) n mjete monetare dhe ekuivalentt
2 900
Mjete monetare dhe ekuivalentt n fillim t periudhs
1 000
Mjete monetare dhe ekuivalentt n fund t periudhs
3 900
N kt shembull ilustrues t nj pasqyre t fluksit monetar interesi i paguar tregohet si pjes

e flukseve t veprimtarive t shfrytzimit. Sipas SNKSP 2, pr nj institucion financiar
publik, interesat e paguara dhe interesat dhe dividendt e arktuar prgjithsisht klasifikohen
si flukse t veprimtaris s shfrytzimit. Gjithsesi, nuk ekziston nj konsensus pr
klasifikimin e ktyre flukseve monetare pr njsit e tjera ekonomike.
Interesat e paguar dhe interesat dhe dividendt e marr mund t klasifikohen si flukse
monetare t veprimtaris s shfrytzimit pasi ato marrin pjes n prcaktimin e fitimit dhe
humbjes neto. Nga ana tjetr, interesat e paguara dhe interesat dhe dividentt e marr mund t
klasifikohen si flukse monetare t veprimtaris financuese dhe flukse monetare t
veprimtaris investuese, pasi ata jan kosto t marrjes s burimeve financiare ose kthimeve t
investimeve.
Dividendt e paguar jan paraqitur si flukse monetare t veprimtaris financuese pasi ato
prfaqsojn koston e marrjes s burimeve financiare. Nga ana tjetr, dividendt e paguar
90
mund t klasifikohen edhe si prbrs t flukseve monetare nga veprimtarit e shfrytzimit

me qllim q t ndihmoj prdoruesit n prcaktimin e aftsis s njsis ekonomike pr t
shlyer pagesat e flukseve monetare t veprimtaris s shfrytzimit.
Flukse t caktuara t paras mund t raportohen n baza neto sipas emrtimit t fluksit
prkats t paras. Zra q tregohen neto jan, pr shembull:
1. Mjetet monetare t marra e t paguara n emr t klientve, takspaguesve dhe
prfituesve, kur flukset monetare reflektojn m shum aktivitetet e klientit sesa ato t
entitetit ekonomik; dhe
2. Mjete monetare t marra dhe t paguara pr element q kan qarkullim t shpejt,
kan shuma t mdha dhe datat e maturimit t tyre jan (brenda tre muajve).
Ndrsa n nj institucion financiar publik mund t raportohen mbi nj baz neto flukset
monetare q rrjedhin nga secila nga veprimtarit e mposhtme:
1. Mjete monetare t marra dhe t paguara pr pranim dhe shlyerje t depozitave me nj
dat fikse maturimi;
2. Vendosje depozitash dhe trheqje depozitash nga institucione t tjera financiare; dhe
3. Parapagime t mjeteve monetare dhe huave t dhna klientve dhe shlyerja e ktyre
parapagesave dhe huave.
5.
Flukset monetare nga veprimtarit e shfrytzimit
Flukset monetare nga veprimtarit e shfrytzimit mund t paraqiten duke prdorur dy

metodat:
1. Metodn direkte, nprmjet s cils jepet informacion pr klasat kryesore t mjeteve
monetare t marra bruto dhe pagesat e mjeteve monetare bruto; ose
2. Metodn indirekte, nprmjet s cils fitimi ose humbja korrigjohet me efektet e
transaksioneve q nuk kan natyr monetare, me shtyrjet ose rritjet e t kaluars ose n t
ardhmen e mjeteve monetare t marra ose t paguara, dhe me element t t ardhurave
dhe shpenzimeve t lidhura me investimin ose financimin e fluksit t mjeteve monetare.
Standardi inkurajon njsit ekonomike q t'i raportojn flukset monetare nga veprimtarit e
shfrytzimit duke prdorur metodn direkte, sepse kjo metod jep informacion t dobishm
pr vlersimin e flukseve t ardhshme monetare si dhe pr ato flukse q nuk jan t
disponueshme sipas metods indirekte.
Metoda direkte jep t dhna t hollsishme pr flukset monetare q jan pjes e veprimtarive
t shfrytzimit t njsis ekonomike. Flukset t tilla paras duhet t prfshijn, pr shembull,
pagesat pr furnizuesit, t ardhurat nga klientt, pagesat pr punonjsit dhe pagesa t tjera dhe
t arktimeve t bra apo t marra si pjes e veprimtarive t njsis ekonomike.
Kur prdoret kjo metod, informacioni n prgjithsi do t nga regjistrimet kontabl t njsis
ekonomike n mnyr t drejtprdrejt.
Nj qasje alternative sipas metods direkte mund t jet pr t rregulluar do z t t pasqyrs
s rezultatit financiar pr transaksione jomonetare q kan ndodhur gjat periudhs dhe pr
zrat q prfshihen n emrtimet e veprimtarive t investimit dhe financimit.
Natyra e rregullimeve duke prdorur kt qasje jepet e ilustrura n tabeln n vijim.
91
Pasqyra e rezultatit financiar
Shembuj t rregullimeve
T ardhurat
Ndryshimi n llogarit e arktueshme
Pjesa prkatse e shpenzimit t amortizimit

Kostoja e shitjes
Ndryshimi n inventart
Ndryshimi n llogarit e pagueshme pr blerjet
Shpenzimet e shfrytzimit
Pjesa prkatse e shpenzimit t amortizimit

Ndryshimi n t shtyrat/parapagimet
Ndryshimi n llogarit e pagueshme pr
shpenzimet e shfrytzimit
Shembulli 2
N vijim jepen ekstraktet nga projektpasqyrave financiare t njsis ekonomike Delta pr
vitin q mbaron m 31 Dhjetor 2009:
Pasqyra e rezultatit financiar
NJM
NJM
T ardhurat
Kostoja e shitjeve
250 000
Inventart gjendje n fillim
30 000
Blerjet
218 000
Inventart gjendje n fund
(52 000)
(196 000)
Fitimi bruto
54 000
Shpenzime t tjera t shfrytzimit (t gjitha n para prjashtuar

amortizimin pr 11 000 NJM)
(21 600)
Fitimi nga shfrytzimi
32 400
Ekstraktet e Pasqyrs s pozicionit financiar

Llogari t arktueshme
31.12.2009
31.12.2008
NJM
NJM
68 000
92
23 000
Llogari t pagueshme
21 600
42 800
Mjetet monetare nga veprimtarit pr vitin 2009, duke prdorur metodn direkte do t jen:
Mjetet monetare nga klientt (250,000 + (23,000 68,000))
(T ardhurat plus lvizja n llogarit e arktueshme)
Mjetet monetare pr furnitort (218,000 + (42,800 21,600))

(Blerjet plus lvizja n llogarit e pagueshme)
205,000
(239,200)
Shp. t tjera t shfrytzimit n mjete monetare (21,600-11,000)

(Shpenzime t tjera t shfrytzimit n para t rregulluara pr zrat jomonetar,
d.m.th. amortizimi)
(10,600)
Daljet e mjeteve monetare nga veprimtarit e shfrytzimit
(44,800)
5.2 Metoda indirekte

Metoda indirekte pr llogaritjen e flukseve t mjeteve monetare nga veprimtarit e
shfrytzimit t nj njsie ekonomike bn rregullime t fitimit apo humbjes pr periudhn.
Rregullimet jan pr transaksione jomonetare, shpenzimet dhe t ardhurat t shtyra apo t
konstatuara dhe pr zrat q do t jen pjes e veprimtarive t investimit dhe t financimit t
njsis ekonomike.
Shembulli 3
Duke prdorur informacionin e dhn n shembullin 2, duke prdorur metodn indirekte,
mjetet monetare t gjeneruara nga veprimtarit pr vitin 2009 jan:
Fitimi nga veprimtarit e shfrytzimit
32 400
Shpenzime amortizimi (rregulluar pr shpenzimet jomonetare)

Rritja n inventart (52,000-30,000)
(rregulluar pr lvizjen n inventart)
11 000
(22,000)
Rritja n llogarit e arktueshme (68,000-23,000)

(rregulluar pr lvizjen n llogarit e arktueshme)
(45,000)
Ulja n llogarit e pagueshme (21,600-42,800)

(rregulluar pr lvizjen n llogarit e pagueshme)
(21,200)
Dalja e mjeteve monetare nga veprimtarit e shfrytzimit
(44,800)
Pra, sipas metods indirekte merret i njjti rezultat me at t metods direkte.
93
Rregullimet pr lvizjet n inventart, llogarit e arktueshme dhe t pagueshme jan t

kundrta nga efekti i kontabilitetit t t drejtave dhe detyrimeve t konstatuara (regjistrohen
t ardhurat kur bhen t arktueshme dhe jo kur arktohen mjetet monetare).
5.3 Tatimi mbi Fitimin Neto
Flukset monetare q rezultojn nga tatimi mbi fitimin neto do t paraqiten vemas dhe do t
klasifikohen si fluks monetar nga veprimtarit e shfrytzimit, me prjashtim t rasteve kur ato
identifikohen nga veprimtarit financuese dhe investuese.
Tatimi mbi fitimin neto rrjedh nga transaksione q krijojn flukse monetare t klasifikuara si
veprimtari t shfrytzimit, investuese ose financuese n nj pasqyr t fluksit monetar.
Ndrsa shpenzimet pr tatimet dhe taksat mund t jen lehtsisht t identifikueshme pr
veprimtarin financuese dhe investuese, flukset monetare t taksave dhe tatimeve shum
shpesh jan praktikisht t paidentifikueshme dhe mund t krijohen n nj periudh t
ndryshme nga periudha e flukseve monetare t transaksionit t ndodhur. Pra, taksat dhe
tatimet e paguara prgjithsisht klasifikohen si flukse monetare t veprimtaris t
shfrytzimit. Megjithat, kur praktikisht bhet e mundur identifikimi i fluksit monetar t
takss s nj transaksioni individual q krijon flukse monetare q klasifikohen si veprimtari
investuese ose financuese, fluksi monetar i takss duhet t klasifikohet prkatsisht si
veprimtari investuese ose financuese. N rast se flukset monetare t taksave shprndahen n
m shum se nj klas veprimtarie, duhet t paraqitet shuma totale e taksave t paguara.
6. Flukset monetare nga veprimtarit investuese
Flukset monetare q rrjedhin nga veprimtarit investuese jan t rndsishme, sepse ato t
japin informacion mbi nivelin e investimeve q nj njsi ekonomike ka br n aktive t cilat
ajo do t mbaj dhe prdor n baz vijimsie.
Nga veprimtarite investuese mund t krijohen flukse monetare si m posht;
1. Pagesat n mjete monetare pr zotrimin e tokave, ndrtesave, makinerive e pajisjeve,
aktiveve jo-materiale dhe aktiveve t tjera afatgjata. Kto prfshijn pagesat e lidhura me
kostot e kapitalizuara t zhvillimit dhe tokave, ndrtesave, makinerive e pajisje t krijuara
vet;
2. Mjetet monetare t marra nga shitja e tokave, ndrtesave, makinerive e pajisjeve, aktiveve
jo-materiale dhe aktiveve t tjera afatgjata;
3. Pagesa n mjete monetare pr t bler instrumenta t kapitalit neto ose t borxhit te
entiteteve t tjera ekonomike, dhe pjesmarrjet n siprmarrjet e
4. Mjete monetare t marra nga shitja e instrumentave t kapitalit neto ose t borxhit t
entiteteve t tjera ekonomike, dhe t pjesmarrjeve n siprmarrjet e prbashkta
5. Parapagime t mjeteve monetare dhe huat e dhna palve t tjera (t ndryshme nga
parapagimet dhe huat e dhna nga nj institucin financiar;
6. Parapagime t mjeteve monetare dhe huat e dhna palve t tjera (t ndryshme nga
parapagimet dhe huat e dhna nga nj institucin financiar;
7. Pagesat n mjete financiare pr kontratat e t ardhmes, kontratat forard, kontratat opsion
dhe kontratat e kmbimit, me prjashtim t rasteve kur kontratat bhen pr qllime
ndrmjetsimi ose tregtimi, ose ku pagesat klasifikohen si veprimtari financiare; dhe
8. Mjetet monetare t marra nga kontratat e s ardhmes, nga kontratat forard, nga kontratat
opsion dhe kontratat e kmbimit, me prjashtim t rasteve kur kontratat bhen pr qllime
ndrmjetsimi ose tregtimi, ose ku arktimet klasifikohen si veprimtari financiare. Kur
nj kontrat llogaritet si nj mbrojtje e nj pozicioni t identifikuar, flukset monetare t
kontrats klasifikohen n t njjtn mnyr si fluksi monetar i pozicionit t t qnit i
mbrojtur.
94
sht e rndsishme t kujtohet q, kur nj aktiv sht shitur, jo vetm q do t ket nj fluks
hyrs monetar nga t ardhurat e shitjes, por njsia ekonomike do t ket nj fitim ose humbje
nga transaksioni. Fitimi ose humbja n vetvete nuk sht nj fluks monetar dhe pr kt arsye
nuk raportohet n pasqyrn e flukseve t paras. Jan t ardhurat n para t marra nga shitja
q raportohen n pasqyrn e flukseve monetare.
Shembull 4
Nj z AAM sht shitur pr 1,000 NJM. Vlera kontabl neto e zrit t AAM n datn e
shitjes ishte:
Kostoja
Minus: Amortizimi i akumuluar
3,000 NJM
1,300
Vlera kontabl neto
1,700
Nj humbje e 700NJM (diferenca midis t ardhurave nga shitja 1, 000 NJM dhe vlers
kontabl neto 1, 700 NJM) duhet t njihet n fitim ose humbje dhe AAM duhet t hiqet nga
bilanci. Kjo humbje duhet t prjashtohet kur llogariten flukset monetare nga veprimtarit e
shfrytzimit pr pasqyrn e flukseve t paras. T ardhurat monetare 1, 000 NJM t marra
duhet t njihen n pasqyrn e fluksit monetar si nj veprimtari investimi - "t ardhura nga
shitja e aktiveve afatgjata materiale.
7.
Flukset monetare nga veprimtarit financuese
Veprimtarit e financimit ndryshojn madhsin dhe prbrjen e kapitalit neto dhe t

huamarrjeve t nj njsie ekonomike. Veprimtari t tilla prfshihen nn nj emrtim t
veant n pasqyrn e flukseve monetare, sepse kjo analiz ofron informacion t dobishm
mbi shumn e parave t gjeneruara nga njsia ekonomike q do t jen t nevojshme pr ti
shrbyer veprimtarive t saj financiare.
Nga veprimtarite financuese krijohen flukse monetare n vijim:
1. Shumat n mjete monetare nga emetimi i borxheve, huave, dftesave premtuese,
obligacioneve, huave hipotekare dhe huamarrjeve t tjera afatgjata ose aftashkurtra;
2. Pagesa n mjete monetare pr shumat e marra hua dhe
3. Pagesa n mjete monetare nga nj qiramarrs pr uljen e pasivit t mbetur t lidhur me nj
qera financiare.
Si u diskutua m sipr, dividendt e paguar nga nj njsi ekonomike mund t jen nj pjes e
veprimtaris s financimit t nj njsie ekonomike, n varsi t analizs s zgjedhur. sht
me rndsi t mbahet mend se kjo sht nj lvizje monetare q pasqyrohet n pasqyrn e
flukseve monetare, kshtu, pr shembull, kur aksionet jan lshuar mbi vlern e tyre
nominale, shuma e regjistruar n pasqyrn e fluksit monetar sht nj shifr e vetme pr
mjetet monetare n total t marra (qoft vlera nominale dhe do prim i njohur). I njjti parim
zbatohet pr dividentt e paguar nga nj njsi ekonomike, meq dividendt e njohur diku
tjetr n pasqyrat financiare mund t prfshijn shumat q jan deklaruar n fund t periudhs
raportuese, edhe pse nuk jan paguar ende. Pasqyra e flukseve monetare njeh vetm daljet
aktuale t mjeteve monetare pr investitort.
95
Shembull 5
Nj njsi ekonomike ka deklaruar dividendt preferencial pr vitin pr 7, 000 NJM (bazuar
n 7% mbi 100,000 NJM, aksionet preferenciale q slejohen t riblihen n emetim).
N fillim t vitit, ka pasur nj tepric prej 3, 500NJM pr dividendt preferencial pr t'u
paguar.
N fund t vitit nuk ka asnj detyrim ndaj aksionerve preferencial n lidhje me dividendt.
Dividendt preferencial t paguar pr vitin nuk jan thjesht 7, 000 NJM shpallur, pasi kjo
shum duhet rregulluar pr do tepric t eljes dhe mbylljes s periudhs.
Teprica n fund
Deklaruar gjat vitit
Minus: Teprica n fund
Dividend t paguar
3,500
7,000
__-___
10,500
8. Zra t ndryshm
8.1 Flukset monetare n monedh t huaj
Kur nj fluks monetar lind nga nj transaksion n monedh t huaj, ai duhet t prkthehet n
monedhn funksionale t njsis ekonomike me kursin e kmbimit n datn q ka ndodhur
fluksi monetar.
Flukset monetare n monedh t huaj raportohen n mnyr t qndrueshme sipas SNKSP 4
"Efektet e ndryshimit n kurset e kmbimit. Kjo lloj mnyre lejon prdorimin e nj kursi
kmbimi t prafrt me kursin aktual t kmbimit. Pr shembull, nj mesatare e ponderuar e
kursit t kmbimit t periudhs mund t prdoret n regjistrimin e transaksioneve n
monedh t huaj, ose n prkthimin e flukseve monetare te njsive ekonomike t huaja t
kontrolluara. SNKSP 4 nuk lejon prdorimin e kursit t kmbimit n datn e raportimit pr
prkthimin e flukseve monetare t njsis ekonomike t huaj t kontrolluar.
Fitimet dhe humbjet kapitale t parealizuara q rrjedhin nga ndryshimi i kurseve t kmbimit
t monedhs s huaj nuk konsiderohen flukse monetare. Megjithat, efekti i ndryshimeve t
kurseve t kmbimit mbi mjetet monetare dhe ekuivalentve t mjeteve monetare t zotruara
ose t pagueshme n monedh t huaj raportohet n pasqyrn e fluksit monetar me qllim
rakordimin e mjeteve monetare dhe ekuivalentve t mjeteve monetare n fillim dhe n fund
t periudhs raportuese. Kjo shum paraqitet vemas nga flukset monetare t veprimtarive t
shfrytzimit, t veprimtarive investuese dhe t veprimtarive financuese, dhe pfshin
ndryshimet, nse ka, q psojn kto flukse nga kurset e kmbimit t fundit t periudhs.
8.2 Transaksionet jo-monetare
Transkasionet investuese dhe financuese q nuk krkojne prdorimin e mjeteve monetare dhe
ekuivalentve t mjeteve monetare duhet t prjashtohen nga pasqyra e fluksit monetar.
Transaksione t ktij lloji mund t paraqiten n pasqyra financiare t tjera n mnyr q t
japin t gjith informacionin e duhur n lidhje me kto aktivitete investuese dhe financuese.
Shum veprimtari investuese dhe financuese nuk kan ndikim t drejtprdrejt te flukset
aktuale monetare megjithse kan efekt mbi strukturn e aktiveve dhe t kapitalit t njsise
ekonomike. Prjashtimi i transkasione jo-monetare nga pasqyra e fluksit monetar prputhet
me Objektivin e nj pasqyre fluksi monetar, pasi kto zra nuk prfshijne flukse t mjeteve
monetare gjat periudhs aktuale. Shembuj t transaksioneve jomonetare jan:
96
1. Blerja e aktiveve nprmjet shkmbimit t aktiveve, marrja prsiper e detyrimeve t

lidhura n mnyre direkte ose nprmjet qeras financiare; dhe
2. Konvertimi i borxhit n kapital neto.
Shembull ilustrues
Pasqyra e fluksit monetar pr nj njsi ekonomike (jo nj institucion
financiar)
1. Shembulli tregon vetm shumat e periudhs. Shumat korresponduese pr periudhn e
mparshme krkohen t paraqiten n prputhje me SNKSP 1 Paraqitja e pasqyrave
financiare.
2. Informacioni nga pasqyra e t ardhurave dhe bilanci kontabl jepet pr t treguar se si
ndrtohet pasqyra e flukseve monetare sipas metods direkte dhe si bhet rakordimi i
flukseve monetare nga veprimtarit e shfrytzimit me fitimin ose humbjen.
3. Gjithashtu sht i nevojshm edhe informacioni shtes pr prgatitjen e pasqyrs s
flukseve monetare:
t gjitha aksionet e filialit jan bler pr 590. Vlerat e drejta t aktiveve dhe detyrimeve t
prftuara jan si vijon:
Inventart
100
Llogarit e arktueshme
100
Mjete monetare
40
Aktive afatgjata materiale
650
Llogari t pagueshme
100
Hua afatgjata
200
250 ka ardhur nga emetimi i aksioneve t zakonshme, ndrsa 250 ka ardhur nga borxhet
afatgjata.
shpenzime interesi jan 400, nga t cilat 170 jan paguar gjat periudhs. Gjithashtu, 100
shpenzime interesi i prkasin periudhs s mparshme q gjithashtu sht paguar gjat
periudhs.
dividendt e paguar jan 1,200.
detyrimi pr tatimin n fillim dhe n fund t periudhs sht prkatsish 1,000 dhe 400.
Gjat periudhs, sht paguar edhe nj taks prej 200 NJM. Shuma e tatimit t dividendve
sht 100.
gjat periudhs sht bler nj pajisje me nj kosto totale 1,250 NJM nga t cilat 900 jan
prftuar me ann e qiras financiare. sht paguar 350 pr t bler aktiv afatgjat material.
aktivi me kosto fillestare 80 NJM dhe amortizim t akumuluar 60NJM sht shitur pr 20.
llogarit e arktueshme sikurse n n fund t 20-2 prfshijn 100NJM interes.
Pasqyra e konsoliduar e fitimit pr periudhn q mbaron m 20-2

Shitjet
30 650
Kostoja e shitjeve
(26 000)
Fitimi bruto
4 650
Amortizimi
(450)
97
Shpenzimet t shitjes dhe administrimit
(910)
Shpenzime interesi
(400)
T ardhura nga investimi
500
Humbje nga kmbimi
(40)
Fitimi para tatimit
3 350
Shpenzime tatimi
(300)
Fitimi pr periudhn
3 050
Bilanci kontabl i konsoliduar n fund t 20-2

20-2
20-1
Aktivet
Aktivet afatshkurtra
Mjete monetare dhe ekuivalent
230
160
1 900
1 200
Inventar
1 000
1 950
Portofol investimesh
2 500
2 500
Totali i aktiveve afatshkurtra
5 630
5 810
Aktive afatgjata
Toka, ndrtesa, makineri dhe pajisje
3 730
1 910
(1 450)
(1 060)
Toka, ndrtesa, makineri dhe pajisje (neto)
2 280
850
Totali i aktiveve afatshkurtra
2 280
850
Totali i aktiveve
7 910
6 660
Llogari t pagueshme
250
1 890
Interes i pagueshm
230
100
Tatim i pagueshm
400
1 000
Totali i detyrimeve afatshkurtra
880
2 990
2 300
1 040
Detyrimet
Detyrimet afatshkurtra
Detyrimet afatgjata
Borxhi afatgjat
98
Totali i detyrimeve afatgjata
2 300
1 040
Totali i detyrimeve
3 180
4 030
Aktive neto
4 730
2 630
Kapital aksionar
1 500
1 250
Fitime t mbartura
3 230
1 380
Totali i kapitalit
4 730
2 630
Kapitali neto
Pasqyra e fluksit t paras sipas metods direkte

20-2
Flukset e paras nga veprimtarit e shfrytzimit
Arktimet n para nga klientt
30 150
Pagesa ndaj furnitorve dhe punonjsve
(27 600)
Paraja e gjeneruar nga veprimtarit e shfrytzimit
2 550
Interes i paguar
(270)
Tatim fitimi i paguar
(900)
Parat neto t prdorura n veprimtarit e shfrytzimit
1 380
Flukset e paras nga veprimtarit e investimit

Blerja e filialit X, (neto) (Shnimi 1)
(550)
Blerja e aktiveve afatgjata (Shnimi 2)
(350)
T hyra nga shitja e pajisjes
20
Interes i arktuar
200
Dividend t arktuar
200
Parat neto nga veprimtarit e shfrytzimit
(480)
Flukset e paras nga veprimtarit e financimit
99
T hyra nga emetimi i aksioneve
250
T hyra nga borxhet afatgjata
250
Pagesa t detyrimit t qiras financiare
(90)
Dividend t paguar
(1 200)
Parat neto nga veprimtarit e financimit
(790)
Rritje neto n mjete monetare dhe ekuivalentt
110
Mjete monetare dhe ekuivalentt n fillim t periudhs (Sh.3)
120
Mjete monetare dhe ekuivalentt n fund t periudhs (Sh.3)
230
Shnimet n Pasqyrn e fluksit t paras (metoda direkte)

1. Blerja e filialit
Gjat periudhs grupi ka bler filialin X. Vlera e drejt e aktiveve t blera dhe detyrimeve
sht si m posht:
Mjete monetare
40
Inventar
100
100
Toka, ndrtesa, makineri dhe pajisje
650
Llogari t pagueshme
(100)
Borxhi afatgjat
(200)
mimi total i blerjes

-
590
Mjetet monetare t X
(40)
Fluksi monetar nga blerja neto prej parave t prftuara
550
2. Toka, ndrtesa makineri dhe pajisje

Gjat periudhs, grupi ka bler aktive afatgjata me nj kosto totale 1 250 NJM nga t cilat
900 me ann e qiras financiare. Pagesat e bra pr kto aktive jan 350 NJM.
3. Mjete monetare dhe ekuivalentt
Mjetet monetare dhe ekuivalentt prbhen nga parat q jan gjendje n ark dhe teprica n
bank si dhe investimet n investime afatshkurtra. N mjetet monetare dhe ekuivalentt n
pasqyrn e fluksit monetar prfshihen nga shumat e mposhtme:
100
20-2
Gjendje n ark dhe n bank
20-1
40
25
Investime afatshkurtra
190
135
Mjete monetare dhe ekuiv. t raportuara m par
230
160
(40)
230
120
Efektet e kurseve t kmbimit

Mjete monetare dhe ekuivalentt sikurse jan deklaruar
Mjetet monetare dhe ekuivalentt n fund t periudhs prfshijn depozitat n bank pr 100
NJM t mbajtura nga nj filial t cilat nuk jan lirisht t kalueshme n shoqrin kontrolluese
pr shkak t kufizimeve t kmbimit valutor.
101
TEMA 7 AUDITIMI I ZRAVE T AKTIVIT T BILANCIT
TEMA 7. AUDITIMI I ZRAVE T AKTIVIT T BILANCIT

Hyrje
Kontrolli i brendshm financiar publik (KBFP) sht trsia e sistemit t kontrollit t
brendshm q ushtrohet nga njsit publike, pr t garantuar se menaxhimi financiar dhe
kontrolli i njsive t sektorit publik sht n prputhje me legjislacionin prkats, krkesat e
buxhetit, si dhe me parimet e menaxhimit financiar me transparenc, efektivitet, efienc dhe
ekonomi. N prputhje me krkesat e Ligjit Nr.10296, dat 8.07.2010 Pr Menaxhimin
Financiar dhe Kontrollin, pr t lehtsuar prmbushjen e qllimeve t njsis, u hartua
manuali Pr manaxhimin financiar dhe kontrollin, miratuar me urdher te Ministrit te
Financave, nr.8980, dt.15.07.2010.
Kontrolli i brendshm financiar publik prfshin t gjitha veprimtarit, me qllim kontrollin e
t ardhurave, shpenzimeve, aktiveve dhe detyrimeve t njsive publike. Ai, gjithashtu,
prfshin harmonizimin qndror dhe koordinimin e menaxhimit financiar dhe kontrollit, si dhe
t auditimit t brendshm.
Sistemet e Kontrollit t Brendshm Financiar Publik (KBFP) kan pr qllim t ofrojn
metoda t prshtatshme e transparente, ndrsa njsite publike te sigurojne garanci te
arsyeshme per titullaret e tyre se fondet publike po prdoren pr realizimin e objektivave t
caktuara nga autoritet publike(.p.sh Qeveria dhe Parlamenti).
Kontrolli i Brendshm Financiar Publik sht nj shprehje dhe koncept i formuluar nga
Komisioni Evropian pr t lehtsuar kuptimin dhe zbatimin e sistemeve efektive t kontrollit
gjat proesit t aderimit n BE. Qllimi i tij ka qen t siguroj q fondet publike (qoft
kombtare, qoft t BE-s dhe donatorve t tjer) t mir-menaxhohen dhe t kontrollohen
nga pikpamja e kostos efektive.
Sistemi i KBFP-s prbhet nga tre shtylla kryesore:
Sistemet e shndosha t Menaxhimit Financiar dhe Kontrollit (MFK), pr t
ndrmarr detyra t planifikimit, programimit, buxhetimit, kontabilitetit, raportimit,
arkivimit dhe monitorimit.
Nj shrbim objektiv dhe funksionalisht i pavarur i Auditimit t Brendshm (AB), q
mbshtet titullarin dhe q ofron kshilla e jep garanci t arsyeshme se sistemet e
menaxhimit t riskut, kontrollit dhe t qeverisjes jan krijuar n prputhje me rregullat
dhe standardet si dhe me parimet e nj menaxhimi financiar t shndosh, me qllim
prmirsimin e arritjes s objektivave.
Shrbimet Qndrore n Ministrin e Financave pr zhvillimin dhe zbatimin e nj
metodologjie t harmonizuar dhe t nj cilsie t standardizuar pr sistemet e MFK-s
dhe t shrbimit t auditimit t brendshm (t njohura si Njsit Qndrore te
Harmonizimit ose NJQH)
Roli i auditimit te brendshem
Auditimi i brendshm rregullohet me Ligj t veant. Ai konsiston n nj aktivitet q ofron
garanci objektive ose kshilla dhe q sht konceptuar pr ti shtuar vlern dhe prmirsuar
operacionet e njsis. Ai i vjen n ndihm njsis t arrij objektivat e veta, duke sjell nj
qasje sistematike dhe t disiplinuar pr t vlersuar dhe prmirsuar efektivitetin e
menaxhimit t riskut, kontrollit dhe proeseve qeverisse t njsis. Nj njsi e pavarur e
auditimit t brendshm ofron garanci dhe jep rekomandime n mnyr q i gjith sistemi i
menaxhimit financiar dhe kontrollit t funksionoj me efektivitet.
Aktiviteti i auditimit t brendshm n sektorin publik duhet t:
Ndihmoj q ministrit dhe njsit e tjera t sektorit publik t mbajn prgjegjsi para
publikut duke vlersuar dhe matur mnyrn n t ciln kto njsi i nnshtrohen
legjislacionit n fuqi, mnyrn e ushtrimit prej tyre t kontrolleve dhe nse
operacionet jan kryer n mnyr efektive, efiente dhe ekonomike;
Ofroj garanci objektive pr organizmat mbikqyrs lidhur me besueshmrin dhe
saktsin e raporteve financiare dhe atyre t performancs, q dorzohen nga ana e
titullarit.
Ndihmoj drejtuesit e sektorit publik t prmbushin qllimet dhe objektivat e tyre
duke prmirsuar sistemet dhe shrbimet organizative;
Shmang mashtrimin, shprdorimin dhe abuzimin; si dhe
Ndihmoj punonjsit t prmirsojn n prgjithsi mnyrn e puns s tyre dhe tu
nnshtrohen kontrolleve t vendosura;
Puna e auditimit t brendshm prfshin:
Identifikimin dhe vlersimin e risqeve domethnse dhe dhnien e kontributit n
prmirsimin e sistemeve t menaxhimit t riskut (bazuar n rregjistrin e riskut te
hartuar nga menaxhimi);
Vlersimin e kontrolleve/masave q jane vendosur nga menaxhimi, q kan si
piksynim adresimin e risqeve;
Inkurajimin e kontrolleve efektive dhe efiente dhe nxitjen e prmirsimit t
vazhdueshm n kt drejtim;
Vlersimin dhe theksimin e proeseve q garantojn besueshmrin dhe integritetin e
informacionit financiar dhe atij operacional;
Rekomandimin e shtimit t kontrolleve, t cilat asistojn proesin e qeverisjes duke:
Nxitur etikn dhe vlerat e prshtatshme brenda njsis;
Nxitur menaxhimin efektiv t puns s njsis dhe pergjgjshmrin e saj;
Komunikuar n mnyr efektive risqet dhe kontrollet n zona t caktuara t
veprimtaris s njsis.
Kshtu, Auditimi i Brendshm sht nj instrument menaxherial efektiv, q ofron kshilla
dhe garanci objektive e t pavarur pr Grupin e Menaxhimit Strategjik, pr titullarin, apo
drejtues t tjer, lidhur me faktin se sistemet e menaxhimit dhe t kontrollit jan vendosur n
prputhje me rregullat dhe standardet si dhe me parimet e menaxhimit t shndosh financiar.
Proesi i auditimit t brendshm duhet t caktoj nj mekanizm t prshtatshm pr
trheqjen e vrejtjeve lidhur me gjetjet e auditimit t brendshm dhe rekomandimet e tij, n
aktet ligjore dhe nnligjore financiare.
Roli i auditimit t jashtm
Sistemi i MFK dhe cilsia e funksionimit t tij duhet t jen po ashtu subjekt i auditimit t
jashtm, apo i vlersimit t pavarur nga Kontrolli i Lart i Shtetit, q nuk prgjigjet para
ekzekutivit por para Parlamentit, n cilsin e tij si prfaqsues i popullit. Kontrolli i Lart i
Shtetit informon dhe diskuton rregullisht me Parlamentin aktivitetet e veta si dhe gjetjet e
auditimit dhe mund t propozoj ndryshime ligjore, q synojn prdorimin m me efektivitet
t burimeve buxhetore.
Raporti i audititimit
N fund t nj auditimi, opinioni i audituesit sht 1 nga 4 kategorit e raportimit.
Kategorit e raportimit t auditimit paraqiten n tabeln e m poshtme.
103
Deklaratat financiare
jan shprehur sakt
Kur t plotsohen t 4 kushtet.
Deklaratat financiare
jan shprehur sakt me
paragraf
shpjegues/
Paralajmrim i zbutur
Auditimi ka prfunduar me rezultate t

knaqshme, dhe deklaratat financiare jan
paraqitur drejt, por audituesi beson se sht e
rndsishme ose e gjykon t arsyeshme q t
japi m tepr informacion.
I kufizuar
Audituesi ka arritur n prfundimin se n

prgjithsi deklaratat financiare jan paraqitur
drejt, por qllimi i auditimit sht kufizuar
nga materialitetit q sht gjetur, ose nuk jan
ndjekur rregullat drejt pr hedhjen e t
dhnave n deklaratat financiare.
I pa favorshm
/ Refuzim
Audituesi ka arritur n konkluzionin se

deklaratat financiare nuk jan paraqitur drejt (
i pa favorshm), ai ose ajo nuk mund t jap dot
nj opinion nse deklaratat financiare jan
paraqitur drejt(refuzim), ose ai ose ajo nuk
sht i pavarur (refuzim).
Q audituesi t jap opinionin se Deklaratat financiare jan shprehur sakt duhet t

plotsoj t 4 kushtet e m poshtme:
1. T gjitha deklaratat bilancet, deklaratat e t ardhurave, deklaratat e mbajtjes s t
ardhurave, arka , banka, jan prfshir n deklaratat financiare.
2. Jan marr evidenca t mjaftueshme q audituesi mund t japi nj informacion
3. Deklaratat financiare jan paraqitur sipas ligjit t kontabilitetit dhe sipas udhzimeve
q Ministria e Financave paraqet n fund t vitit.
4. Audituesi nuk e gjykon t arsyeshme, ose nuk ka as nj problem nse me an t cilit
audituesi duhet t japi nj paragraf shpjegues.
2. 1. KONTROLLI I NJOHJES, MATJES DHE VLERESIMIT TE AKTIVEVE.
AUDITIMI I AKTIVEVE FINANCIARE
Mjetet Monetare prfshijn parat q nj njsi mban dhe parat n form depozitash me
institucionet financiare t cilat mund t trhiqen pa lajmruar, dhe pr t cilat nuk ka kufizime
t tjera.
104
Arka dhe Mjetet monetare dhe zra t ngjashm duhet t paraqitn n PF t veuara n
Bilancin kontabl dhe t rakorduar me shumat raportuara n pasqyrn se ndryshimit t
gjendjeve monetare.
Arka e cila prfaqson banknotat, monedhat metalike dhe ceqt e udhtarit n lek dhe
monedha t huaja t cilat jan t poseduara fizikisht nga ana e banks dhe jan menjher t
disponueshme. Ky z prdoret sa here ka lvizje fizike t paras, duke i paraqitur kto t
fundit n ditarin e arks
Mjetet e ngjashme me paran jan zra q nuk prfshijn elementt e prmendur tek arka,
por q mund t kmbehen n para fizike menjher. Ktu prmendim ceqt e udhtarve,
eqet bankare, eqet personale, eqet e ashtuquajtur draft, pullat e ndryshme etj. Banka i
paraqet dhe evidenton kto zra t ndar nga paraja fizike dhe ushtron t njjta kontrolle.
Paraja n tranzit- prfaqson paran e cila e cila ndodhen n lvizje nga nj dege e banks
n tjetrn apo rrugs nga nj bank te tjetra si rezultat i veprimeve t trheqjeve apo
depozitimeve me to.
Llogarit me bankat korrespondent Jan llogari q banka el me institucione t tjera
financiare dhe prdoren pr zhvillimin e aktiviteteve dhe shrbimeve t ndryshme. Kto
shuma jan menjher t vlefshme pr prdorim nga banka.
Depozitat me bankat prfaqsojn shumat e depozituara pran institucioneve financiar. Pr
keto depozita sht ren dakord t paguhen n nj dat t caktuar dhe me nj norma interesi
t caktuar. Llogarit e celura.
Mjetet monetare t ngjashme prfaqsojn investimet shume likuide afat shkurtra t cilat
mund t konvertohen n para dhe q mbartin nj risk t kmbimit (norma interesi dhe vlere)
jo t rndsishm.
Mjetet monetare t ngjashme prbehen nga elementt e mposhtm:
Investimet afat-shkurtra prfaqsohen nga ato investime t cilat plotsojn dy kushtet t
plotsoje kushtin e prcaktimit t mjeteve monetare i prshkruar sa me sipr qllimi i blerjes
se inves timit afat shkurtr i cili i referohet qllimit pr menaxhimin e likuiditetit dhe jo
qllimeve t tjera psh operative, investuese apo financuese.
Procesi i auditimi prfshin si praktike pune, por nuk kufizohet vetm n sa me posht vijon:
1.Marrje te gjendjeve t llogarive nga banka te tjera qe mbajn depozita te Shoqris dhe
rakordimin me shumat n librin e llogarive.
2.Evidentimin e normave t interesit
3.Evidentimin e te ardhurave t marra n librin e llogarive te ardhurave.
4.Evidentimin i depozitave te paguara dhe datat e maturimit dhe krahasimi me termat e
vendosjes s depozits.
5.Evidentimin n librin e llogarive t rregjstrimeve n lidhje me vendosjen, arktimin e
interesave.
6.Rishikim i procedurave operuese n te shkruar.
7.Prcaktim i shkalles se perputhshmerise me procedurat dhe nevojn pr te prditsuar
procedurat eventuale.
8.Rishikim i sistemit te kontrollit te brendshm.
Testet e Kontrollit
Testet e detajuara, natyra dhe shtrirja e tyre, do te ndikohen nga niveli i besueshmris se
kontrollit q aplikon klienti ndaj arktimeve dhe pagesave n MM. Kontrollet t cilat jan t
aplikueshme nga nj njsi ekonomike mund t prfshijn p.sh. rakordimet ditore t gjendjeve
t MM apo num rimi fizik i tij n fund t do muaji. N qoft se audituesi krijon nj siguri t
arsyeshme n lidhje me faktin kryerja e ktyre kontrolleve sht br n mnyr efektive, nga
persona t cilt nuk kan n funksionet e tyre, procedimin e pagesave/arktimeve, autorizimin
105
apo aprovimin e tyre apo sht shoqruar me nj rishikim t procedurave nga audituesi i
brendshm, ather audituesi ka marr nj evidence n lidhje me procesin e vlersimit te
transaksioneve t MM.
Auditimi i Arks- Prmbledhje e procedurave
Bazuar n przgjedhje, arktaret numrojn mjetet monetare (MM) dhe dshmojn
gjendjen e keshit n fund te dits se puns. n qofte se arktari ka n transit ndonj
produkt MM, zbulon MM n llogarin transit dhe e ndjek at pr sqarim ditn tjetr.
Gjate numrimit te MM duhet q s paku nj individ i vetm te jete i pranishm.
Numro n ark valutn n Lek, rakordo me kryearktarin regjistrimet e keshit dhe
zbuloi ato n librin e llogarive.
Numro valutn n Lek qe ndodhet n arke, rakordo me kryearktarin regjistrimet e
MM dhe zbuloi ato n librin e llogarive.
Ne mnyre selektive bej przgjedhjen e zrave n kesh tek dokumentet e burimit. Te
gjith zrat e keshit te jene sqaruar n ditn e auditimit
Rishikim i arktareve n lidhje me aktivitetin e shkurtr. Zbulo llogarin e sakte mbi
gjendjen e te ardhurave dhe shpenzimeve.
Rishikim i lehtsis se drgimit pr do muaj te evidencave te bilancit te kryarktarit
n departamentin e financave.
Rishikim i procedurave operuese te keshit dhe procedurave te shkruara te arktarit.
Prcakto shkallen e perputhshmerise me procedurat dhe me nevojn pr te azhurnuar
procedurat eventuale.
Rishikon sistemin e kontrollit te brendshm
Auditimi i Llogarive me bankat - prmbledhje e Procedurave
Procesi i auditimit prfshin si praktik pune sa me posht vijon:
Marrje gjendjeve llogarish nga t gjitha bankat;
Rakordim i llogarive n bilancet e librit te llogarive;
Ndjekje te zrave rakordues pr te vrtetuar qe ata jan pastruar n mnyr t sakt.
Konsiderim i konfirmimit t bilancit t bankave n qoft se duhet.
Evidentimin e normave t interesit;
Evidentimin te ardhurave te marra n librin e llogarive te ardhurave;
Evidentimin i depozitave te paguara dhe datat e maturimit dhe krahasimi me termat e
vendosjes se depozitave;
Evidentimin n librin e llogarive te rregjstrimeve n lidhje me vendosjen, arktimin e
interesave;
Evidentimin n librin e llogarive te rregjstrimeve n lidhje me vendosjen, arktimin e
interesave;
Kur merret interesi, testohet dhe kontrollohen llogarite dhe kontrollohen kreditimet
me kategorin e te ardhurave.
AUDITIMI I AKTIVEVE AFATGJATA MATERIALE
N mnyr t prgjithshme, objektivat thelbesore t auditimit t aktiveve t qndrueshme
financiare dhe jofinanciare, jan q t sigurohemi se:
aktivet ekzistojn;
ato i prkasin ndrmarrjes;
106
jan t vlersuara n mnyr korrekte (vlerat bruto e nero);

jan regjistruar n mnyr korrekte;
sht br mir ndarja midis shpenzimeve dhe aktiveve t qndrueshme;
informacionet q ndodhen n aneksin prkats jan komplete e korrekte.
Rekomandimet e prgjithshme
Para se t procedohet pr auditimin e aktiveve t qndrueshme financiare e jo financiare, si t
tilla, sht e nevojshme t kryejm paraprakisht nj numur kontrollesh t prgjithshme t
llogarive dhe t dokumenteve, e pikrisht:
t verifikohet tabela e lvizjeve t aktiveve t qndrueshme (vlerat bruto, amortizimet
dhe provizionet) n raport me ushtrimin e mparshem;
t sigurohemi, nga ekzaminimi i tabels s lvizjeve, q asnj variacion anormal nuk
ka ndodhur mbi aktivet e qndrueshme;
t ekzaminohen t gjitha spjegimet q jan paraqitur lidhur me shmangiet kuptimplote
dhe perjashtimet e vecanta;
t verifikohet nse parimet kontabl te ndjekura prej ndermarrjes per vleresimin dhe
kontabilizimin jane konform parimeve te pergjithshme te pranuara dhe se nuk kane
ndryshuar n lidhje me ushtrimin e meparshem;
te verifikohet nese shifrat e celjes rakordojne me ato te mbylljes se ushtrimit te
meparshem;
te krahasohen investimet e realizuara gjate ushtrimit me ato te buxhetit parashikues
nese ky i fundit ekziston;
Per cdo levizje te aktiveve te qendrueshme qe ndodh me administratoret ose me shoqerite qe
kane administratore te perbashket, te verifikohet nese kushtet jane normale. Nese jo, te
verifikohet respektimi i rregullave te aplikimit te marreveshjeve rregulluese.
Rekomandimet teknike e kontabl
a) Parimet e zbatueshme pr auditimin e aktiveve te qndrueshme financiare, te patrupezuara
dhe t trupezuara :
1. Gjat hyrjes se pasurive n pronsine e ndermarrjes, duhet te pakten te sigurohemi se:
pasurite e blera kontabilizohen sipas vleres se tyre te marrjes d.m. th sipas cmimit te
blerjes shtuar shpenzimet e tjera te nevojshme per venien n gjendje perdorimi te
pasurise;
Pasurit e prodhuara nga ndrmarrja kontabilizohen sipas kostos se tyre te prodhimit
d.m.th me koston e marrjes per materialet dhe furniturat e konsumuara per prodhimin
e pasurise, te rritura me shpenzimet direkte dhe indirekte te prodhimit me perjashtim
te shpenzimeve financiare;
pasurit e marra falas kontabilizohen duke i vleresuar ato me vleren e shitjes;
pasurite e sjella n ndermarrje nga te tretet kontabilizohen me vleren e tyre te sjelljes.
2. Per inventarin, duhet te sigurohemi q ndrmarrja:
procedon pr regjistrimin dhe vleresimin e aktiveve t saj t qndrueshme sipas
rregullave kontabel pergjithesisht te pranuara;
prdor referencat ose teknikat m t prshtatshme pr natyrn e pasuris (mimi i
tregut, tabelat e publikuara, treguesit specifike,etj.);
ka ruajtur t njjtat rregulla vlersimi nga nj inventar n tjetrin.
Kontrolli i ekzistences fizike te AAGJM
107
Regjistrat e aktiveve
sht nj praktik e mir pune pr do njsi q t hartoj, t mbaj dhe t rifreskoj nj
regjistr t t gjitha aktiveve q ajo ka n pronsi dhe q prdor. Ky regjistr do t jet i
vlefshm n prgatitjen e llogarive t saj. sht gjithashtu nj praktik e mir, q t
verifikohet gjendja e aktiveve aktuale t njsis dhe t planifikohen ndryshime.
Regjistri i aktiveve t nj njsie, duhet t prfshij si aktivet e luajtshme dhe ato t
paluajtshme si dhe t specifikoj aktivet t cilat gjenden n pronsi t njsis dhe ato q
gjenden nn kontrollin e tij ligjor. Lista e dhn m posht prfshin kategorit kryesore t
aktiveve, por nuk sht list gjithprfshirse. do njsi duhet t vendos nj prag t
arsyeshm pr vlersimin e aktiveve.
N hartimin e regjistrit t aktiveve, kujdes i veant i duhet kushtuar dy llojeve t aktiveve:
aktiveve atraktive, t tilla si punimet e artit dhe sendet e tjera, q mund t jen t
riskuara nga vjedhjet. Keto asete mund t prfshihen edhe kur jan nn pragun e
vlersimit, si dhe
investimet n formn e aksioneve dhe obligacioneve n kompanit tregtare. Kto
duhet t kontrollohen t paktn nj her n vit.
Kategorit kryesore t aktiveve afatgjata t trupzuara
Aktivet e qndrueshme t trupzuara
Toka
Ndertesat
Aktivet e trupezuara te dhena me lizing
Magazinat dhe dyqanet
Fabrikat dhe makinerite
Pajisjet
Automjetet
Mobiljet dhe montimet
aktivet n ndertim
Aktivet fizike te dhuruara
Aktivet e infrastruktures
Aktivet e trasheguara
Punimet e artit dhe antikuaret
Software qe zhvillohet nga vete njesia
Aktivet e patrupezuara dhe financiare
E drejta e autorit
Marka
Franchises
Patentat
Te drejtat e pronesise intelektuale
Emri i mire
Te dhenat dhe informacioni
Njohurite dhe know-how
Licencat e perdorimit te softwareve
Aksionet dhe obligacionet
Kapitali i dividendit publik
Huate dhe depozitat
Investime te tjera
108
Trajtimi i diferencave dhe daljeve jashte perdorimit

Per daljet e pasurise nga ndermarrja:
Duhet te kontrollohet nese vlera neto kontabel e aktiveve te qendrueshme mbahet n
debi te llogarise "Vlera kontabel e elementeve te aktivit te shitura";
Duhet patur kujdes vecanerisht qe kjo vlere neto kontabel: te jete e barabarte me
vleren e origjines te pasurise se blere pa amortizimet korresponduese te kalkuluara
deri n daten e blerjes;
"te mos marre n konsiderate as provizionet per zhvleresim, as amortizimet e
paligjshme, qe riintegrohen n rezultat prej debitit te llogarise "Rimarrje te
amortizimeve dhe provizioneve", as te subvencioneve qe qendrojne n pasiv dhe qe
duhet te jene rezultat i debitit te llogarise "Kuota-pjese e subvencioneve per investime
e derdhur n rezultatin e ushtrimit" .
"Duhet njekohesisht te sigurohet se cmimi i shitjes eshte kaluar n kredi te llogarise
"Te ardhura nga shitja e elementeve te aktivit" n debi te llogarise "Kerkesa-arketimi
per shitjen e aktiveve te qendrueshme".
Trajtimi i diferencave
Krahasimi midis shumes se kontabilizuar me hyrjen e mjetit n pasuri dhe vleres aktuale te tij
mund te beje te shfaqen plusvlerat ose minusvlerat sipas kategorise se titullit te te njejtes
natyre dhe qe u referohen te njejtave te drejta; per kete duhet te sigurohemi se:
plusvlerat e zbuluara nuk jane kontabilizuar;
minusvlerat kontabilizohen n formen e nje provizioni per zhvleresime, sepse ato
prekin rezultatet ushtrimore;
asnje kompensim nuk praktikohet midis minusvlerave dhe plusvlerave te titujve te
kategorive te ndryshme.
Te ndryshme
1. Duhet te veme re se:
aktivet e qendrueshme te amortizuara teresisht n vlere por jo fizikisht, d.m. th ato
shuma, te akumuluara te amortizimit te te cilave eshte e barabarte me vleren bruto te
blerjes, mbeten te regjistruara n bilanc per aq kohe sa ato mbeten n ndermarrje
amortizimet regjistrohen n aktiv te bilancit n zbritje te vleres bruto te aktivit te
qendrueshem perkates.
2. Rivleresimi:
Mund te procedohet n rivleresimin e teresise te aktiveve te qendrueshme te trupezuara dhe
financiare. Per kete, duhet te shihet nese shmangia e rivleresimit midis vleres aktuale dhe
vleres neto kontabel te mos perdoret per te kompensuar humbjet ose per te rritur fitimet e
ushtrimit; n fakt, cdo shmangie e rivleresimit duhet te regjistrohet n nje linje te vecante n
pasiv te bilancit.
Rekomandime mbi mbrojtjen e t dhnave financiare
Regjistrat financiare, librat e kontabilitetit, evidencat e kontabilitetit, dokumentat e inventarit
dhe raportet financiare, q m tej do t quhen Dokumentacion duhet t ruhen n mnyrn e
duhur dhe t ruhen kundr modifikimeve t paligjshme, shprndarjes s paautorizuar,
dmtimeve ose shkatrrimit. Kur kryhet kontabiliteti duke prdorur kompjuterin, ruajtja e t
dhnave duhet t kryhet duke prdorur ruajts rreziku pr t dhnat, przgjedhje t masave t
prshtatshme pr t siguruar mbrojtje t jashtme, ruajtje sistematike t dosjeve elektronike n
ruajts t dhnash.
T dhnat mund t marrin formn e dokumentacionit t regjistruar n kompjuter, n kushtet
e sigurimit t t gjitha masave t prmenduara m sipr.
109
Nse sistemi mbrojts i t dhnave t kontabilitetit dokumentacioni, t regjistuara n

kompjuter nuk i prmbush krkesat e siprprmendura, regjistrimet duhet t printohen brenda
afateve kohore sipas ligjit.
Ruajtja e kontabilitetit n ruajtes t ndryshm t dhnash t ndryshm nga ato t prmendura
m sipr sht e pranueshme nse do t ket edhe version t printuar t librave.
Evidenca e kontabilitetit dhe dokumentat financiare ruhen n zyrn kryesore ose degt e
njsis n formn origjinale, me rregull dhe n lidhje me metodat e ruajtjes s kontabilitetit,
sipas periudhave t raportimit pr ta br m t leht gjetjen.
Dokumentacionet vjetore t dokumentave t kontabilitetit dhe inventarit jan t etiketuar
duke specifikuar emrin e llojit dhe nj simbol t numrave t viteve prfundimtare.
Prve dokumetave q kan lidhje me transferimin e t drejtave t prons s agjensive t
pronave t luajtshme e t paluajtshme, pagat, prgjegjsit pr komponentet e aktiveve,
marrveshje domethnse dhe t tjera dokumenta t rndsishm t caktuar nga titullari i
njsis, pas raportit financiar prmbajtja e librave t kontabilitetit mund te lejohet t ruhet
pergjithmon n ruajts t dhnash. Ka kushte te caktuara n prdorimin e ksaj metode t
ruajtjes s t dhnave dhe sht t kesh n zotrim pajisje t cilat bjn t mundur rindrtimin
e evidencs n form t shkruar.
Pasi jan siguruar deklaratat financiare pr vitin financiar, ruhen sipas mnyrave t
msiprme pr dokumentimin e politikave t kontabilitetit, deklaratat financiare dhe t
kontabilitetit, duke prfshir raportin mbi veprimtarit e njsive individuale.
Raportet financiare vjetore t aprovuara jan subjekt i ruajtjes s prhershme.
Dokumenatcione t tjera ruhen t paktn pr:
kontabilitetin 5 vjet
dokumetacionin e pagave t punonjsve apo ekuvalentt e tyre pr nj periudh t
krkuar pr akses n nj informacion t till, periudh e cila sht rezultat nga
dispozitat e skemave t pensionit dhe taksave, por jo m pak se 50 vjet.
Evidencn e kontabilitetit pr hyrjet me pakic deri n ditn e aprovimit t raportit
financiar pr vitin financiar, jo m pak se deri n ditn e pagimit t personit t besuar
pr aktivet, prfshir n shitjet me pakic.
Dokumentat e kontabilitetit q kan lidhje me multi investimet e filluara tashm
kredit, huamarrjet dhe marrveshjet tregtare, pretendimet n procedurat civile ose
ndjekjet penale t taksave 5 vjet nga fillimi i vitit t ardhshm financiar n t cilin
operacionet,
transaksionet dhe proedurat m n fund plotsohen, paguhen, vendosen apo
mbrohen.
Dokumentacionin n lidhje me metodat e prgjithshme t kontabilitetit t pranuara
pr nj periudh jo m pak se 5 vjet nga data e skadimit t vlefshmris s tij.
Dokumentacionin lidhur me garancit dhe ankesat nj vit pas dats t skadimit t
garancis.
Dokumentat e inventarit 5 vjet
Dokumeta t tjera t mbetura t kontabilitetit - 5 vjet
Periudhat e ruajtjes t caktuara m sipr prllogariten nga fillimi i vitit pasardhs
prgjat gjith vitit financiar me t cilin lidhet dokumentacioni.
Hyrja nga nj pal e tret n dokumentacion ose nj pjes e dokumentacionit.
Pr inspektim n njsi krkohet plqimi i titullarit t njsis ose nj personi t
autorizuar prej tij.
N njsi tjetr prve zyrave qndrore njsit e (degve) krkohet plqim n form
t shkruar t titullarit t njsis dhe lnia e dokumetave t konfirmuara t njsis,
derisa t mundsohet e kundrta.
110
Dokumentacionet e njsive t cilat:

Kan ndrprer veprimtarin e tyre si rezultat i bashkimit me njsi tjetr ose
transformim i forms ligjore njsia vazhdon veprimtarin e saj.
Jan eliminuar- nj person i caktuar pr magazinat e njsis; menaxheri, likujduesi
ose njsia, llogaritari n falimentim duhet t informoj gjykatn kompetente apo
organizma t tjer q drejtojn regjistin apo evidencn e aktivitetit si dhe
administratn tatimore.
3. AUDITIMI I E DETYRIMEVE
Termi "Detyrime " permbledh n parim teresine e 5 posteve te medha n vijim te paraqitura
vecas n bilanc: huate prane bankave dhe institucioneve te tjera te kreditit, huate dhe
detyrimet financiare, detyrimet fiskale e shoqerore, detyrimet ndaj furnitoreve dhe llogarite e
lidhura, avancat dhe pagesat pjesore e mara per parasite n proces.
AUDITIMI I HUAVE PRANE BANKAVE DHE INSTITUCIONEVE TE TJERA TE
KREDITIT
Perkufizime dhe objektiva
"Huate prane bankave dhe institucioneve te kreditit" rregjistrohen n llogarine 163.
Megjithate, ndihmat bankare rrjedhese nuk rregjistrohen n llogarine 163, por n llogarine
519.
Ndihmat bankare rrjedhese jane detyrimet ndaj bankave dhe institucioneve te tjera te kreditit
te kontraktuara per nevoja te thesarit qe rezultojne nga shfrytezimi operativ, ose nga
operacionet e tjera te shfrytezimit n ndermarrje. Ato figurojne n nenndarjet perkatese te
llogarise 51 "Bankat, institucionet financiare dhe te ngjashme ", dhe pikerisht n llogarine
519 " Ndihma (kredi) bankare rrjedhese ".
Auditimi ka si objektiva thelbesore:
"
te shqyrtoje rregullaritetin e dokumentave qe fiksojne marreveshjet e kryera midis
ndermarrjes dhe bankes n fushen e kreditit;
"
te sigurohemi nese ndihmat bankare rrjedhese nuk jane rregjistruar n llogarine 163
"Huara nga bankat dhe institucionet e kreditit" por figurojne n llogarine 51 " Banka,
institucione financiare e te ngjashme".
"
te sigurohemi per respektimin e ndarjes se ushtrimeve per sa i takon kontabilizimit te
interesave rrjedhese per t'u paguar.
Rekomandime te pergjithshme
Auditimi i kesaj veprimtarie konsiston n thelb n shqyrtimin e kushteve bankare qe kanc te
bejne me dhenien e kredise ndermarrjes, pikerisht nga kontrolli i garancive te ofruara prej
ndermarrjes, afateve te rimbursimit, perqindjes se interesit te praktikuar prej bankes ose
institucionit te kreditit, etj.
Ia vlen te vihet re nese nenndarjet debitore te llogarise 51 " Bankat, institucionet financiare
dhe te ngjashme" jane rregjistruar n aktiv te Bilancit n rubriken "Disponibilitete" dhe, nga
kjo, kane mundur te behen objekt shqyrtimi n kuadrin e "Rekomandimeve relative per
auditimin e aktiveve qarkulluese" (t'i referohemi pikerisht kapitullit 4 "Auditimit te
disponibiliteteve" per sa i takon auditimit te operacioneve bankare dhe te ceqeve postare).
Rekomandime teknike e kontabel
Auditimi konsiston te pakten n keto drejtime:
"
Te kontrollohen me vecanerisht ato ndihma bankare shuma e te cilave eshte rritur, ato
qe duken si " anormale " (perqindjet dhe afatet e rimbursimit te papershtatshme, psh.), si dhe
ato n konflikt ose qe jane objekt i refuzimeve nga ana e ndermarrjes (ne rast mosrenieje
111
dakord midis ndermarrjes dhe bankes huadhenese, t'u referohemi dokumentave baze qe
fiksojne marreveshjet e perfunduara midis tyre).
"
Te sigurohemi per respektimin e afateve te rimbursimit prej ndermarrjes. Nese nuk
ndodh kjo, te kerkohen dhe te kontrollohen aresyet e vonesave per rimbursimet ose
mosrimbursimet, sepse kjo mund te perbeje nje tregues te mosfunksionimit te mire te
ndermarrjes (probleme te thesarit, kalimtare ose kronike, qe mund te cojne n pushimin e
pagesave, etj.).
"
Te recenzohen kredite bankare qe shoqerohen me garanci (rregjistrim hipotekar,
pengjet e titujve, etj.), dhe te shihet se n c'perpjestim eshte cmobilizuar dhe, pra,
jodisponibel pasuria e ndermarrjes; vecanerisht te sigurohemi nese garancite qe u lidhen
kredive qe jane rimbursuar teresisht jane anulluar.
"
Te sigurohemi per respektimin e ndarjes se ushtrimeve, sidomos lidhur me interesat
rrjedhes per t'u paguar.
"
Te sigurohemi nese detyrimet ndaj bankave ose institucioneve te kreditit nuk jane
kompensuar me tepricat debitore te llogarive te grupit 51.
AUDITIMI I DETYRIMEVE FISKALE E SOCIALE
AUDITIMI I DETYRIMEVE FISKALE
Perkufizime e objektiva
Detyrimet fiskale jane shumat qe ndermarrja i detyrohet shtetit ose kolektiviteteve publike n
formen e tatimeve dhe taksave,
Auditimi i detyrimeve fiskale ka n thelb si objektiva te sigurohemi:
"
nese deklaratat fiskale jane bere n konformitet me pershkrimet ligjore;
"
nese rreziqet fiskale jane vertet objekt provizionesh;
"
per saktesine e shumave per t'u derdhur n buxhet si tatim mbi vleren e shtuar
(TVSh).
1) Auditimi i rregullaritetit te tatimeve
"
Pergjithesisht, duhet te sigurohemi per likuidimin e tatimeve te ushtrimit te
meparshem nepermjet kontrollit te: llogaritjeve, afateve te rregullimit, urdherderdhjeve.
"
Te verifikohet llogaritja qe eshte bere per percaktimin e tatimeve per t'u derdhur n
menyren qe kjo llogaritje figuron n aneks n deklaraten e rezultateve; vecanerisht, te
sigurohemi nese jane marre parasysh:
"
ne rast nevoje, korrigjimet qe duhet te kalohen n rezultatin kontabel;
"
rregjimi i vecante i aplikueshem per te ardhurat qe rrjedhin nga filialet;
"
mbartjet deficitare
"
amortizimet e shtyra n kohe;
"
plus-vlerat afatshkurter e afatgjate.
"
Nese nuk eshte here kompensimi midis tatimeve te llogaritura dhe paradhenieve te
derdhura, te sigurohemi nese teprica kreditore e llogarise paraget saktesisht taksat per t'u
derdhur ashtu sic jane llogaritur me siper. n qofte se eshte bere ndonje kompensim ndermjet
takses dhe paradhenies se derdhur, te sigurohemi nese ai eshte bere n menyre korrekte.
"
Te verifikohet nese paradheniet e tatimit mbi shoqerine jane llogaritur n menyre
korrekte dhe nese jane kontabilizuar n llogarine 444 " Shteti - Tatim mbi fitimin ".
"
Te verifikohet llogaritja e tatimit per t'u derdhur per ushtrimin duke i kushtuar nje
vemendje te vecante perdorimit te humbjeve dhe minus-vlerave te meparshme dhe
rimarrjeve te provizioneve per taksa te ushtrimeve te meparshme.
"
Te verifikohet nese te gjitha pasojat fiskale te nxjerra nga kontrollet (nga te cilat ato
112
te kryera n Rekomandimet e tjera) jane marre parasysh per llogaritjen e takses.

Te verifikohet konkordimi midis shumes se Llogarise Humbje Fitime dhe shumes se
kaluar n Bilanc.
"
Te sigurohemi per respektimin e rregullave formale n perpilimin e deklarates
tatimore.
"
Te kontrollohen detajet e shumave te reklamuara prej administrates pagimi i te cilave
eshte kundershtuar dhe te shihet mundesia e krijimit te ndonje provizioni. Duke ndjekur
gjendjen e ndermarrjes, te gjykohet per oportunitetin e kerkimit te mendimit nga nje specialist
fiskal per rreziqet qe na kanosen.
2o) Auditimi i iatimit mbi vleren e shtuar:
Do te behet pikerisht mbi TVSh per t'u paguar, TVSh e zbritshme, TVSh e mbledhur nga
ndermarrja, TVSh per t'u paguar ose n pritje.
Duhet vene re nese kontrollet e bera mbi TVSh do te jene objekt i zhvillimeve perkatese
qysh nga ardhja n fuqi dhe perdorimi efektiv i dispozitave perkatese.
Te tjera
Duhet vene re nese nenndarjet kreditore te llogarise 44 " Shteti dhe organizma shteterore "
jane kaluar n pasiv te Bilancit n rubriken " Detyrime fiskale e sociale ". Nenndarjet
debitore, n vetvete, rregjistrohen n aktiv te Bilancit nen rubriken " Kredi te tjera ".
"
AUDITIMI I DETYRIMEVE SOCIALE

Detyrime sociale jane shumat qe ndermarrja u detyrohet organizmave te ndryshem
shoqerore.
Auditimi i detyrimeve shoqerore ka n thelb si objektiva te sigurohemi:
"
per saktesine e shumes se shpenzimeve sociale te paguara ose para se te jene paguar
nga ndermarrja;
"
per shlyerjen e rregullt te shpenzimeve shoqerore prej ndermarrjes;
"
per rregjistrimin korrekt n kontabilitet te operacioneve te cituara me lart.
Per sa i perket verifikimit te tepricave te llogarive te organizmave shoqerore, ia vlen n thelb
t'u referohemi deklaratave te fundit, (te muajit, te tremujorit) dhe urdherderdhjeve
permbledhese vjetore.
"
Te verifikohet nese nenndarjet e llogarise 43 " Organizma sociale dhe llogari te
lidhura ", per dijeni nenllogarite 431 " Sigurime shoqerore ", 437 " Organizma te tjera
shoqerore " dhe nenndarja " Organizma shoqerore - Shpenzime per t'u paguar " te
nenllogarise 438, jane kaluar n pasiv te Bilancit n rubriken " Detyrime fiskale dhe
shoqerore ".
"
Te verifikohet nese nenndarja " Organizma shoqerore - Te ardhura per t'u arketuar " e
nenllogarise 438 figuron n aktiv te Bilancit n rubriken " Kredi te tjera ".
"
Te sigurohemi nese Aneksi jep detaje per te ardhurat per t'u arketuar dhe shpenzimet
per t'u paguar qe u lidhen posteve te te drejtave dhe detyrimeve.
"
Te verifikohet saktesia e shumave respektive te kategorive te ndryshme te
shpenzimeve sociale te rregjistruara n kontabilitet si shpenzime per t'u paguar n fund te
113
ushtrimit. Pervec kesaj, te sigurohemi nese shpenzimet shoqerore per t'u rregulluar n fund te
ushtrimit u kane dhene vend:
"
ndonje rregjistrimi n debi te llogarise se shpenzimeve 644 "Kuota te sigurimeve
shoqerore dhe te asistences sociale " ose te llogarise 645" Kuota te organizmave te tjere
shoqerore " ;
"
ndonje rregjistrimi n kredi te llogarive te hapura per organizma te ndryshme
shoqerore (nenndarjet e llogarive 431,437 dhe 438).
"
Te krahasohet rubrika " Detyrime shoqerore " e nenndarjeve perkatese te llogarise 64
" Shpenzime te personelit ", me qellim qe te sigurohemi per saktesine e shumave te
quajturave detyrime shoqerore te kaluara n teresine e shperblimeve per personelin e
ndermarrjes. Duhet vene n dukje se ky kontroll ka mundur te kryhet tashme gjate verifikimit
te operacioneve te pageses.
AUDITIMI I DETYRIMEVE TE SHFRYTEZIMIT:
FURNITORE DHE LLOGARI TE LIDHURA
Perkufizime dhe objektiva.
Termi "detyrimet nga shfrytezimi" perben n thelb rubrikat perberese te llogarise 40
"Furnitore dhe llogari te lidhura " te pasivit te Bilancit.
Llogaria " Furnitore dhe llogari te lidhura " ben pjese n llogarite e te treteve objekti i te
cilave eshte te rregjistroje detyrimet lidhur me mallrat ose sherbimet e lidhura n ciklin e
shfrytezimit te ndermarrjes.
I atashohen llogarise "Furnitore" menyrat e financimit te lidhura me detyrimet (efektet per t'u
paguar) si dhe detyrimet e ardhshme ndaj ushtrimit (shpenzime per t'u paguar).
Auditimi ka si objektiva thelbesore te sigurohet:
"
nese te gjitha detyrimet e ndermarrjes jane vleresuar dhe klasifikuar n menyre
korrekte kolektive te rregjistruara n centralizatorin e pergjithshem te llogarive dhe n
Bilanc.
"
nese llogarite individuale jane ndjekur dhe justifikuar periodikisht prej ndermarrjes.
Te behen sondazhe rreth perberjes se tepricave dhe te kontrollohen vecanerisht
ato
qe
paraqesin nje karakter anormal ose te vjeteruar.
"
Te verifikohet pastrimi i tepricave te furnitoreve (vecanerisht nga fundi i ushtrimit )
me qellim qe te kapen anomalite eventuale.
"
Te perdoret sa te jete e mundur procedura e cirkolarizimit (konfirmimi i drejtperdrejte
i teprices prane te treteve) per t'u siguruar per vertetesine e tepricave te llogarive
individuale te "Furnitoreve".
"
Te ekzaminohet dhe eventualisht te komentohet evolucioni i raportit furnitore ndaj
blerjeve.
"
Te kontrollohet paraqitja e tepricave te llogarise "Furnitore" n Bilanc dhe, te
sigurohemi, vecanerisht, nese tepricat debitore figurojne apo jo n aktiv (psh n llogarine 409
"Furnitore debitore - Parapagime dhe pagesa pjesore te kryera per porosi ").
"
Te kontrollohet nese bonot e marrjes dhe te kthimit te furnitoreve te diteve te fundit te
ushtrimit jane faturuar (ose kunderfaturuar) per llogari te ushtrimit, me qellim qe te kapen
gabimet e mundshme te rregjistrimit; te procedohet njesoj per operacionet e ndodhura gjate
muajit te pare te ushtrimit pasardhes.
"
Te verifikohet nese detyrimet n valute te huaj jane kontabilizuar n menyre korrekte;
vecanerisht, te kontrollohen kriteret qe mbahen per konvertimin n leke shqiptare.
114
"
Te behet sa te jete e mundur cirkolarizimi per te gjithe kambialet e rregjistruara. Te
kontrollohet ndjekja qe u eshte bere nga ana e ndermarrjes.
"
Te verifikohet nese te gjitha informacionet qe permban Aneksi jane korrekte dhe
komplete dhe, vecanerisht, informacioni lidhur me klauzolen e rezerves se pronesise.
1) Shqyrtimi i tepricave dhe i rregjistrimeve kontabel te detyrimeve dhe llogarive te
furnitoreve:
"
Te sigurohemi per saktesine e tepricave te llogarive individuale, kryesisht me ane te
procedures se konfirmimit direkt prane furnitoreve perkates. Pervec kesaj, te procedohet te
pakten me spontimin e centralizatorit te llogarive individuale te furnitoreve me vete llogarite
individuale.
"
Te sigurohemi per saktesine e reprices se llogarise kolektive:
"
duke krahasuar tepricen e centralizatorit te llogarive individuale te furnitoreve me ate
te llogarise kolektive,
"
duke konstatuar nese jane kryer kompensime n tepricen e llogarise kolektive midis
tepricave individuale debitore e kreditore.
"
Per sa i takon klasifikimit n Bilanc, te sigurohemi nese llogaria kolektive "Furnitore"
eshte shperndare n menyre korrekte sipas gjendjes se afateve te skadimit te detyrimeve dhe
te te drejtave n mbyllje te ushtrimit (detyrimet deri n nje vit dhe ato mbi nje vit).
"
Te sigurohemi nese marrjet e mallrave n dorezim ose huajtja e tyre per perdorim te
cilat nuk jane faturuar ende prej furnitorit jane rregjistruar n llogarine 408 "Furnitore
- Fatura te pamberritura ".
2) Shqyrtimi i rregullaritetit te detyrimeve ndaj furnitoreve:
Konsiston n thelb n kontrollin e llogarive ose te dokumentave individuale duke iu
permbajtur lidhjeve n shoqerite n te cilat ndonje administrator, ndonje anetar i Keshillit te
mbikqyrjes ose ndonje drejtues i ndermarrjes ka interesa direkte ose te terthorta, ose te aferm
dhe, per sa u takon ketyre operacioneve te sigurohemi nese n keto llogari apo n keto
dokumenta:
"
cmimet dhe kushtet e pageses jane fiksuar n menyre normale (perdoren tarifat dhe
modalitetet e rregullimit te praktikuara prej furnitorit per teresine e klienteve te tjere);
"
ne rast te kundert, nese jane plotesuar formalitetet ligjore sidomos per sa i takon:
autorizimit paraprak te autoritetit perkates.
Duhet vene re nese:
"
mosplotesimi i formaliteteve ligjore i jep te drejten cdo te interesuari te kerkoje
anullimin e operacioneve;
"
pagesa e nje cmimi mjaft te larte furnitoreve mund te perbeje nje delikt abuzimi te te
drejtave te shoqerise.
3) Shqyrtimi i pagesave te kryera nga ndermarrja:
"
Te informohemi per kohezgjatjen " normale " te kredive te akorduara ndermarrjes prej
furnitoreve; nese ekzistojne disa kategori blerjesh me afate pagese te ndryshme, te
kontrollohen kohezgjatjet e zakonshme te vete kredive per cdo kategori dhe te percaktohen
per to kohezgjatja mesatare e ponderuar. Te kontrollohen me vemendje te vecante detyrimet e
ndermarrjes kohezgjatja e pageses per te cilat e kalon ate normale.
"
Te kontrollohen detyrimet e vjetra dhe, n menyre te pergjithshme, te kerkohet cdo
spjegim per shkaqet e vonesave te konstatuara per rregullimin e afateve te skaduara.
"
Te kontrollohen vecanerisht tepricat e llogarive qe nuk jane pastruar kurre dhe qe
funksionojne n fakt si llogari te verteta rrjedhese.
"
Te kontrollohen tepricat e vjetra ose n konflikt si dhe ato me shuma te medha ose qe
paraqiten si perjashtimore.
115
"
Te verifikohet nese detyrimet afati i skadimit te te cilave eshte mbi nje vit jane treguar
vecas.
"
Te sigurohemi per respektimin e shperndarjes se furnitoreve n furnitore te
zakonshem dhe per aktive te qendrueshme.
4) Cirkolarizimi i llogarive te furnitoreve:
"
Te verifikohet konkordimi midis tepricave te cirkolarizuara me ato te centralizatorit te
llogarive individuale te furnitoreve.
"
Ne rastin kur, per disa furnitore te caktuar, ndermarrja do te kerkonte qe te mos kryhet
cirkolarizimi, te kontrollohen motivet e sakta te nxjerra prej ndermarrjes dhe te gjykohet per
bazueshmerine e tyre. Te procedohet n nje kontroll te detajuar te ketyre llogarive te
perjashtuara nga cirkolarizimi.
"
Te ndertohet nje tabele permbledhese per:
"
emrin e furnitoreve te cirkolarizuar;
"
daten e cirkolarizimit;
"
tepricen e levizjeve debitore dhe kreditore te cdo furnitori individual, qe eshte marre
nga cirkolarizimi;
"
tepricat e konstatuara n librat e ndermarrjes; te tregohet nese ka akordim ose
mosrakordim me tepricat e cirkolarizuara;
"
ne rast mosrakordimi, te behet nje krahasim midis dy shifrave dhe te analizohet
shmangia e konstatuar;
"
ne rast se ka, datat e dergimit te riperteritjeve.
"
Kur ka mosrakordim tepricash, eshte mire t'u komunikohen personave pergjegjes te
ndermarrjes pergjigjet e furnitoreve dhe t'u kerkohen atyre sa te jete e mundur me shume
spjegime per shmangiet e konstatuara. n nje rast te tille, te sigurohemi nese ndermarrja
kerkon n cdo kohe arsyet e ketyre shmangieve dhe procedon per rregullimet qe duhen bere.
5) Shqyrtimi i llogarive te debitoreve:
"
Ka te beje n thelb me kontrollin e origjines dhe te natyres se tyre: per kete qellim,
eshte mire te kontrollojme rregullaritetin e operacioneve te origjines se tepricave te
rregjistruara n kontabilitet dhe te sigurohemi nese keto operacione kane te bejne me kuadrin
normal te lidhjeve te furnitorit me klientin, (psh nje paradhenie ose nje pagese pjesore e
derdhur furnitorit per ndonje porosi n proces); n rast se nuk ndodh keshtu, te sigurohemi
nese shumat perkatese jane transferuar n llogarite e huadhenieve ose n llogarine e
"Debitoreve te tjere" sipas natyres se operacioneve.
"
Te sigurohemi nese furnitoret me reprice debitore figurojne n aktiv te Bilancit.
"
Te verifikohet nese nuk ka kompensim n Bilanc me llogarite e fumitoreve me reprice
kreditore.
"
Te verifikohet nest tepricat justifikohen dhe nuk u korrespondojne gabimeve te
kontabilizimit.
"
Ne nje menyre me te pergjithshme, te behet nje analize sistematike e tepricave te
llogarive furnitore me reprice debitore duke ekzaminuar dokumentat justifikuese
(paradheniet, pagesat, te drejtat per mallrat e refuzuara, etj.).
6) Kontrolli i kambialeve per t'u paguar:
"
Te verifikohet ekzistenca fizike e kambialeve, pikerisht n daten e mbylljes se
ushtrimit.
"
Te verifikohet, n afatshenuesit e skadences, nese ka afate te tilla te palogjikshme.
"
Te krahasohet totali i afatshenuesit te skadences me llogarine.
"
Te shqyrtohen rregullimet qe behen me pas se sa afati i skadimit.
"
Te ekzaminohen shkaqet e efekteve te maturuara e te papaguara.
"
Te shqyrtohen efektet e anulluara.
"
Te rishikohen efektet e rinovuara qe nga data e Bilancit.
116
"
Te analizohen kunderkalimet, sidomos n fillim dhe n fund te ushtrimit.
"
Te verifikohet nese kaucionet ose garancite qe figurojne n te, jane permendur, nese
eshte nevoja, n Aneks.
"
Te verifikohet nese teprica e paraqitur n Bilanc korrespondon me efektet me afate
skadimi te mevonshme se sa data e mbylljes.
"
Te zbulohen fryrjet anormale qe rrjedhin nga efektet per hater (ose si quhen " efektet e
kavalerise ") ose nga rinovimet e shpeshta te tyre;
"
Te sigurohet nese efektet per t'u paguar lidhur me fumitoret e aktiveve te
qendrueshme jane te ndara vecas atyre te fumitoreve te zakonshem.
"
Te shqyrtohen me nje vemendje te ve ante dokumentat per efektet perfituesit e te
cilave jane shoqeri n te cilat njeri prej administratoreve, anetareve te Keshillit mbikqyres ose
drejtuesve te ndermarrjes ka interesa te drejtperdrejta ose te terthorta.
7) Shqyrtimi i ndarjes dhe i pavaresise se ushtrimeve:
"
Te kontrollohet shpemdarja e blerjeve sipas muajve (duke i kushtuar nje vemendje te
vecante muajit para dates se mbylljes): per kete qellim, te krahasohet evoluimi i blerjeve me
kredi ndaj blerjeve me para n dore dhe te identifikohen ndryshimet anormale (psh, ndonje
shpejtim brutal e i pajustifikuar i blerjeve me kredi n fund te ushtrimit).
"
Te verifikohet nese marrjet e fundit te ushtrimit jane futur n stok dhe jane
kontabilizuar.
"
Te verifikohet nese marrjet e para te ushtrimit vijues nuk jane kontabilizuar per nogari
te ushtrimit te meparshem.
"
Te veprohet njesoj per kthimet fumitoreve te mallrave.
"
Nese ndermarrja mban nje pasqyre krahasimi midis marrjeve dhe faturimeve, te
verifikohet nese elementet qe paraqiten me shmangie jane bere objekt i rregjistrimeve
rregulluese.
"
Te verifikohet nese pagesat e fundit te ushtrimit jane bere vertete objekt i nje hyrjeje
n stok per llogari te ushtrimit.
"
Te kihen parasysh sistematikisht kthimet tek fumitoret pas mbylljes, te merren dhe te
ekzaminohen spjegimet per elementet me te rendesishme.
8) Kontrolli i detyrimeve n valute :
"
Te verifikohet nese detyrimet n valute te huaj jane konvertuar dhe kontabilizuar mbi
bazen e kursit te fundit te kembimit.
"
Te sigurohemi nese diferencat e konvertimit jane rregjistruar n aktiv (si humbje) ose
n pastv (si fitime) respektivisht n llogarite 476 " Diferenca konvertimi aktive " dhe 477
"Diferenca konvertimi pasive ".
"
Te kontrollohet nese gjate ushtrimit humbjet dhe fitimet nga kembimi jane rregjistruar
pa kompensim n shpenzimet financiare (llogaria 666 " Humbje nga kembimi ") dhe n te
ardhurat financiare (llogaria 766 "Fitime nga kembimi ").
9) Vleresime te tjera :
"
Te verifikohen zbritjet eventuale te detyrimeve; te vleresohen konsekuencat fiskale te
kesaj.
"
T Te sigurohemi per respektimin e procedurave te aplikueshme per marreveshjet n
rastin kur furnitori eshte nje drejtues i ndermarrjes.
"
Te verifikohet nese elementet e rregjistruar n shpenzimet per t'u paguar n mbyllje te
ushtrimit te meparshem jane rregulluar si duhet gjate ushtrimit (respektimi i afateve te
pageses).
"
Te kryhet nje analize e koeficenteve sinjifikative, psh:
Totali i furnitoreve + Efektet per t'u paguar
Totali i blerjeve (perfshire gjithe taksat)
117
Te krahasohen koeficientet nga nje muaj n tjetrin ose nga nje vit n tjetrin (ne funksion te
ritmit te aktivitetit) dhe te analizohen ndryshimet e rendesishme.
Te tjera
1 - Auditimi i detyrimeve te furnitoreve dhe llogarive te lidhura mund te behet njekohesisht
me auditimin e llogarive te meposhtme:
"
nenndarjet e llogarise 151 "Provizione per rreziqe", e pikerisht nen-llogarite 1511
"Provizione per konflikte", 1515 "Provizione per humbje nga kembimet", 1518 "Provizione te
tjera per rreziqe";
"
llogaria 158 "Provizione te tjera per shpenzimet";
"
ne menyre te pergjithshme, llogarite e klases 2 lidhur me furnizimin e aktiveve te
qendrueshme prej te treteve, e vecanerisht llogaria 23 "Aktive te qendrueshme n proces,
avancat dhe pagesat pjesore per porosi te aktiveve te qendrueshme" dhe nenndarjet e saj,
pikerisht llogarite 237 "Paradhenie dhe pagesa pjesore te derdhura per porosi te aktiveve te
qendrueshme te patrupezuara" dhe 238 "Paradhenie dhe pagesa
pjesore te derdhura per
porosi te aktiveve te qendrueshme te trupezuara" ;
"
nenndarjet e llogarise 30 "Blerje stoqesh" ;
"
llogaria 60 "Blerje te konsumuara (blerje dhe ndryshimi i gjendjeve" dhe nenndarjet e
saj;
"
nenndarjet perkatese te llogarive 61 "Punime e sherbime nga te tretet" dhe 62
"Sherbime te tjera nga te tretet".
2 - Keshillohet, qe te behet nje kontroll sa te jete e mundur me i koordinuar dhe i njekohshem
i llogarive "Detyrime ndaj furnitoreve dhe llogarive te lidhura" dhe i llogarive "Stoqe", sepse
keshtu kryhen mjaft krahasime e konfrontime midis ketyre dy kategorive te llogarive. Duke
bere kete, evitohen kontrollet e dyfishta (perseritja e nje kontrolli te kryer me pare), dhe koha
e fituar n kete rast mund te perdoret per te thelluar njerin ape tjetrin lloj kontrolli te vecante.
AUDITIMI I PARADHENIEVE DHE PAGESAVE PJESORE TE MARRA PER
POROSITE NE PROCES
Kjo rubrike e pasivit te Bilancit eshte bere tashme objekt verifikimesh gjate kontrollit te
kredive te shfrytezimit te aktiveve qarkulluese, pikerisht gjate kontrollit te "llogarive te
kreditoreve" (t'u referohemi "Rekomandimeve lidhur me auditimin e aktiveve qarkulluese",
"Kontrolli i kredive te shfrytezimit: klientet dhe llogari te lidhura").
AUDITIMI I SHMANGIEVE NGA RIVLERESIMI
Rubrika "Shmangie nga rivleresimi" i pasivit te Bilancit rregjistron plus-vlerat qe rezultojne
nga rivleresimi i aktiveve te qendrueshme te trupezuara dhe financiare (per me shume detaje,
te shihet pikerisht neni 34 i ligjit N 7661).
Objektivat themelore te auditimit jane te krijohet siguria:
"
nese shmangia nga rivleresimi, qe formon n pasiv te Bilancit kunderpartine e plus
vleres nga rivleresimi, as nuk eshte shperndare (eshte perjashtuar nga shumat e
shperndarshme) as nuk eshte perdorur per te kompensuar humbjet;
"
nese ajo eshte, n disa kushte, e perfshirshme n kapitalin e shoqerise;
"
nese eshte rregjistruar vecas n pasiv te Bilancit;
"
nese eshte llogaritur drejt teprica n rastin e daljes se objekteve te rivleresuara nga
aktivi.
118
"
Te kontrollohet shuma e shmangieve, dmth te shqyrtohen te pakten:
- bazat mbi te cilat eshte kryer ky rivleresim;
- raportet e ekspertizes qe jane perpiluar per kete qellim.
"
Te shqyrtohet inkorporimi i shmangieve n kapital, dmth te sigurohemi nese shumat e
inkorporuara jane vertet disponibel per kete operacion.
"
Te sigurohemi nese pjesa e kapitalit qe rrjedh nga inkorporimi eshte shenuar n
Aneks.
"
Te shqyrtohen perfshirjet e kryera nga shmangiet:
"
njekohesisht dhe pjese-pjese me investimet;
"
pas shitjeve te aktiveve te qendrueshme.
Auditimi konsiston pikerisht n keto drejtime:
"
Te sigurohemi nese aktivet e qendrueshme te patrupezuara jane perjashtuar nga
aktivet e qendrueshme te rivleresueshme.
"
Nese eshte kryer nje rivleresim i teresise se aktiveve te qendrueshme te trupezuara e
financiare, te sigurohemi nese shmangia nga rivleresimi midis vleres aktuale dhe vleres neto
kontabel nuk eshte perdorur per te kompensuar drejtperdrejt humbjet; te sigurohemi nese kjo
shmangie eshte rregjistruar vecas n pasiv te Bilancit.
"
Te verifikohet nese shmangia nga rivleresimi nuk eshte rimare n shumat e
shperndarshme n rastin e mirembajtjes se mjetit n aktiv.
"
Te shqyrtohen kuotat e perfshira n shmangiet dora-dores me investimet dhe, n
vecanti, te sigurohemi nese amortizimet e praktikuara mbi pjesen e rivleresuar te aktiveve te
qendrueshme jane perfshire per nje pjese te barabarte n shmangiet nga rivleresimi.
"
Te shqyrtohen kalimet e bera n shmangiet pas shitjeve, dhe pikerisht te sigurohemi
nese shmangia nga rivleresimi qe ekziston n Bilanc per sa i takon elementit te shitur eshte
riintegruar n rezultat.
AUDITIMI I REZERVAVE
Rubrika " Rezervat " e pasivit te Bilancit permban perfitimet qe caktohen per nje kohe te
gjate n ndermarrje n aplikim te dispozitave ligjore, statutuore ose me vendim te organit
kompetent te ndermarrjes. Keto rezerva mund te kene si origjine xhirimin e nje elementi te
kapitaleve te veta, me perjashtim te kapitalit.
Rezervat permbajne te pakten keto poste te rregjistruara vecas n Bilanc: rezerven ligjore,
rezervat statutore ose kontraktuale, rezervat e tjera.
Kontrolli ka n thelb nje objektiv te dyfishte:
"
te sigurohemi nese levizjet e ndodhura n rezervat jane n perputhje me dispozitat
ligjore, rregulluese, statutore ose kontraktuale dhe jane konform me vendimet e mara n
asamble ;
"
te verifikohet nese te gjitha vendimet e mara qe lidhen me rezervat jane pasqyruar me
besnikeri n llogarite.
"
Te shqyrtohen ngjarjet, operacionet ose levizjet qe kane ndikim n rezervat, duke i
kushtuar nje vemendje me te vecante levizjeve perjashtimore dhe atyre me rendesi te vecante.
119
"
Te gjurmohet evolucioni i rezervave per shume ushtrime: per kete qellim, te
procedohet me ane te krahasimeve dhe konfrontimeve te kategorive te ndryshme te rezervave
per te pakten 3 ushtrimet e fundit.
"
Te sigurohemi per konformitetin e levizjeve te rezervave me proces-verbalet e
vendimeve te mara n asamblete.
"
Te verifikohet nese rezervat e parashikuara nga statutet jane krijuar sipas rregullave
n fuqi.
"
Te shqyrtohen, n menyre te pergjithshme, rregjistrimet e kaluara n kontabilitet dhe
te sigurohemi nese ato pasqyrojne me besnikeri operacionet qe kane te bejne me rezervat.
1) Shqyrtimi i rezerves ligjore:
"
Te verifikohet rregullariteti i Asamblese (dmth respektimi i shumices pjesemarrese
dhe i shumices vendimmarese te kerkuar me qellim qe cdo vendim te merret n menyre te
vlefshme) qe ka proceduar per caktimin e rezultatit e, per pasoje, n percaktimin e kuotes se
rezerves ligjore.
"
Te sigurohemi nese dotacioni n rezerven ligjore eshte konform pershkrimeve te ligjit
(duhet theksuar se rezerva ligjore duhet te krijohet edhe n mungese te nje klauzole statuore
qe e parashikon ate, pa asnje mundesi per nje moskrijim te mundshem).
"
Te sigurohemi nese rezerva ligjore nuk eshte shperndare.
"
Ne qofte se rezerva eshte perfshire n kapital, te sigurohemi nese ajo eshte rikrijuar n
perputhje me kapitalin e ri.
"
Nese jane kryer marrje pjesore nga kjo rezerve, te shqyrtohen motivet e kesaj dhe te
sigurohemi nese keto marrje nuk bien ndesh me dispozitat ligjore. Vec kesaj, te sigurohemi
nese marrjet jane autorizuar n menyre te rregullt nga nje Asamble e Pergjithshme qe
permbush kushtet e kerkuara te kuorumit dhe te shumices vendimmarrese dhe se ciles i eshte
paraqitur nje raport i Keshillit administrativ ose i Drejtorise dhe, eventualisht, nje ekspoze e
permbledhur per situaten e ndermarrjes (te shqyrtohet proces-verbali i Asamblese i perpiluar
me kete rast si dhe raporti i Keshillit administrativ ose i Drejtorise).
2) Verifikimi i rezervave statutuore ose kontraktuale:
"
Te sigurohemi nese keto rezerva jane pikerisht ato krijimi i te cilave eshte i
detyrueshem qofte prej statutit te ndermarrjes, qofte prej klauzolave kontraktuale. Te
shqyrtohen detyrimet qe i parashtrohen ndermarrjes per sa i perket krijimit te ketyre
rezervave.
"
Te sigurohemi nese dispozitat statutore ose kontraktuale te percaktuara me pare jane
aplikuar n menyre korrekte.
"
Neqoftese jane kryer marrje nga rezervat statutuore ose kontraktuale, te sigurohemi te
pakten:
"
per rregullaritetin e mbajtjes se Asamblese qe i ka vendosur keto marrje;
"
per rregullsine e marjeve per sa u perket dispozitave qe lidhen me keto rezerva.
3) Verifikimi i rezervave te tjera:
"
Te verifikohet nese keto rezerva nuk jane krijuar n vend te provizioneve per rreziqe e
shpenzime.
"
Nese jane bere marrje nga rezervat e tjera, te shqyrtohen motivet e kesaj dhe te
sigurohemi nese keto marje jane autorizuar rregullisht nga ndonje Asamble e Pergjitshme qe
ploteson kushtet e kerkuara te kuorumit dhe te shumices vendimmarrese dhe se ciles i eshte
paraqitur nje raport nga Keshilli administrativ ose nga Drejtoria dhe, eventualisht, nje
ekspoze permbledhese mbi situaten e ndermarrjes (te shqyrtohet proces-verbali i Asamblese i
mbajtur me kete rast si dhe raporti i Keshillit administrativ ose i Drejtorise).
Te tjera
1 - Lidhur me verifikimin e rezervave ia vlen te shqyrtohen n thelb:
120
"
rezoluta qe ka te beje me ndarjen e rezultateve e marre nga Asambleja e Pergjithshme
qe ka mare vendime mbi llogarite e ushtrimit te meparshem.
"
broshurat fiskale qe lidhen me rregjimin e tatimit te plus e minus-vlerave.
2 - Kujtese per funksionimin e llogarive:
Rezervat per t'u rregjistruar n llogarine 106 " Rezerva " jane, n parim, perfitime te caktuara
n ndermarrje per nje kohe te gjate deri n nje vendim te kundert te organeve kompetente.
Kjo llogari kreditohet, gjate ndarjes se fitimit, n shuma te destinuara pikerisht:
"
per rezerven ligjore (llogaria 1061),
"
per rezervat statutore ose kontraktuale (llogaria 1063),
Llogaria 106 debitohet, per marrjen nga keto rezerva, te perfshirjeve n kapital, te
shperndarjeve n shoqeri, te marjeve per amortizimin e humbjeve, etj.
AUDITIMI I REZULTATIT USHTRIMOR
Llogaria 12 "Rezultati ushtrimor" i pasivit te Bilancit rregjistron shumen e fitimeve te
realizuara ose te humbjeve te pesuara gjate ushtrimit te mbyllur. Shuma e ftimeve ose
humbjeve qe figurojne n Bilanc duhet te jete e barabarte me shumen neto te rregjistruar n
llogarine e Humbje Fitimeve.
"Fitime dhe humbje te mbartura" eshte rezultati ose pjesa e rezultatit ndarja e te ciles eshte
shtyre nga Asamblea e Pergjithshme, qe ka marre vendime per llogarite e ushtrimit te
meparshem. Ai perbehet nga shuma e fitimeve dhe humbjeve te ushtrimeve te meparshme
ende te pa ndara.
Llogaria 107 " Fitime e humbje te mbartura " mund te nenndahet me qellim qe te dallohet
mbartja e fitimit nga mbartja e humbjes.
Auditimi ka keto objektiva thelbesore:
"
te sigurohemi per konformitetin e ndarjes se rezultateve sipas dispozitave ligjore,
rregulluese, statutore dhe, eventualisht, kontraktuale;
"
te verifikohet konkordimi i levizjeve me vendimin e ndarjes se rezultatit te mare nga
Asamblea e Pergjithshme;
"
te sigurohemi nese llogaria 12 " Rezultati ushtrimor" eshte mbyllur pas vendimit te
ndarjes se rezultatit.
Auditimi konsiston te pakten n ekzaminimin e:
"
percaktimit te rezultatit;
"
ndarjes se rezultatit te vendosur prej Asamblese, pikerisht:
"
per rregullaritetin e Asamblese qe ka kryer ndarjen e rezultatit,
"
per rregullaritetin e ndarjes.
1) Te verifikohet percaktimi i rezultatit:
Ky verifikim rezulton nga shqyrtimi i posteve te ndryshme te debitit e te kreditit te Llogarise
se Humbje-Fitimeve (shih per kete " Rekomandime lidhur me kontrollin e Llogarise
Humbje-Fitime ").
2) Te verifikohet ndarja e rezultatit e vendosur prej Asamblese:
"
Te shqyrtohen dokumentat perkatese (lajmerimi i thirrjes, fleta e prezences, te drejtat,
proces-verbalet, etj.), dhe te sigurohemi nese Asamblea e Pergjithshme e cila ka vendosur per
caktimin e rezultateve:
"
eshte thirrur rregullisht n afatet ligjore;
"
nese jane plotesuar formalitetet paraprake per mbledhjen;
121
"
nese aksioneret i kane pasur n dispozicion te tyre dokumentat e parashikuara nga
ligji;
"
nese jane permbushur kushtet e kuorumit dhe te shumices vendimmarese.
"
Te sigurohemi nese caktimi i rezultateve qe eshte vendosur eshte konform dispozitave
ligjore e statutore dhe eventualisht detyrimeve kontraktuale te ndermarrjes. Ky verifikim
rezulton normalisht nga kontrollet qe kane te bejne pikerisht me rezerven ligjore, rezervat
statu tore e kontraktuale, rezervat e tjera, rezultati i mbartur.
Te tjera
1 - Rezultati i mbartur : Duhet vene re nese rezultati i mbartur eshte rregjistruar n pasiv te
Bilancit ku ai duhet te duket qarte, n nje linje te vecante, me minus nese shuma e tij eshte
debitore. Ai perben nje element te situates neto.
Nga pikepamja fiskale, fitimet e mbartura jane te ngjashme me nje rezerve. Vecanerisht,
shumat e rregjistruara n llogarine 107 " Rezultate te mbartura " jane, ashtu si ato te
rregjistruara n nje llogari te rezervave te liruara nga tatim fitimi.
2 - Rezultati ushtrimor: Llogaria 12 rregjistron per teprice llogarite e shpenzimeve dhe ato te
te ardhurave ushtrimore. Teprica e llogarise 12 paraqet nje fitim neqoftese te ardhurat i
tejkalojne shpenzimet (saldo kreditore) ose nje humbje nese shpenzimet tejkalojne te ardhurat
(saldo debitore).
Llogaria 12 mbyllet pas vendimit te caktimit te rezultatit. n shoqerite, shumat e
pashperndara dhe te pacaktuara n ndonje nga llogarite e rezervave xhirohen n llogarine 107
" Rezultat i mbartur " (nenndarja n fitime ose n humbje).
AUDITIMI I SUBVENCIONEVE TE INVESTIMEVE
Rubrika "Subvencione per investime" e pasivit te Bilancit rregjistron subvencionet e
akorduara ndermarrjes prej Shtetit, ndonje organizate publike ose private, me qellim qe te
merren ose te krijohen aktive te qendrueshme ose te financohen aktivitete afatgjate.
Auditimi ka si objektiva thelbesore qe:
"
te sigurohemi per realitetin e subvencionit te akorduar ndermarrjes (subvencion i
arketuar dhe i kontabilizuar prej ndermarrjes) ose per realitetin e te drejtes se ndermarrjes per
nje subvencion investimi per t'u mare;
"
te sigurohemi per saktesine e shumes se subvencionit ose te te drejtes per te mare
(subvencion per t'u mare);
"
te verifikohet nese subvencionet per investime te mara prej ndermarrjes jane
rregjistruar pikerisht n pasiv te Bilancit;
"
te sigurohemi nese n Bilanc figuron vetem shuma neto e subvencionit per investime
ende e parregjistruar n llogarine e Humbje Fitimeve ;
"
te sigurohemi nese subvencioni per investime ka qene rregjistruar sic duhet n
kontabilitet si i tille: per kete qellim, ai duhet te ndahet mire nga subvencioni i shfrytezimit
(ose subvencioni i ekuilibrit);
"
te sigurohemi nese jane respektuar modalitetet e kalimit n rezultat;
"
te sigurohemi per aplikimin e rregullit te perhershmerise se metodave n modalitetet e
kalimit te mevonshem;
"
te sigurohemi nese ai eshte trajtuar n menyre korrekte dhe, sidomos, nese ai nuk
eshte perdorur per te rregulluar rezultatin e ushtrimit;
"
te verifikohet nese vetem subvencionet e derdhura nga Shteti ose kolektivitetet
publike jane bere objekt i ndonje kalimi te shkallezuar n rezultatin fiskal;
"
te sigurohemi per respektimin e rregullave te zbatueshme nga pikepamja fiskale
122
Kontrolli n kete rast konsiston te pakten n keto drejtime:

"
te shqyrtohen te gjitha dokumentat qe lidhen me dhenien e subvencioneve n favor te
ndermarrjes;
"
vecanerisht, te sigurohemi per natyren e subvencioneve pikerisht me ane te shqyrtimit
te marreveshjeve baze dhe te verifikimit te klasifikimit n llogari;
"
te shqyrtohet rregjistrimi n kontabilitet i "Subvencioneve per t'u mare" dhe,
vecanerisht, te sigurohemi nese n kunderparti te rregjistrimit te subvencionit n llogarine
"Subvencione per t'u mare" eshte bere nje rregjistrim n kredi:
"
te llogarise "Subvencione per investime" nese e tille eshte natyra e subvencionit,
"
te llogarise "Subvencione te shfrytezimit" nese behet fjale per nje subvencion
ekuilibri,
"
te shqyrtohen shumat e rregjistruara n Bilanc: shumat n origjine dhe kalimet n
amortizimet; n menyre te pergjithshme, te verifikohet nese eshte kalkulua amortizimi:
"
ne menyre konstante nga viti n vit,
"
konform rregullave te Planit Kontabel te Pergjithshem;
"
per subvencionet per paisjet qe i jane akorduar ndermarrjes nga Shteti ose kolektivat
publike, te shqyrtohen me vecanerisht aspektet fiskale e pikerisht:
"
te verifikohet se si jane raportuar fiskalisht prej ndermarrjes subvencionet e mara n
rezultatin e ushtrimeve qe pasojne ate te perceptimit te tyre;
"
ne rast shitjesh te aktiveve te qendrueshme te financuara me anen e subvencioneve per
paisje, te verifikohet llogaritja e plus ose minus-vlerave fiskale;
"
te sigurohemi nese kuota-pjese e subvencionit eshte kaluar n rezultat per nje shume:
"
te percaktuar n funksion te numrit te viteve gjate te cilave aktivet e qendrueshme te
paamortizueshme te blera ose te krijuara me ane te subvencionit jane te patjetersueshme sipas
kushteve te kontrates ose, n mungese te klauzoles se mostjetersimit n kontrate, te nje shume
te barabarte me nje te dhjeten e shumes se subvencionit;
"
te barabarte, n parim, me shumen e dotacionit n llogarite e amortizimeve te aktiveve
te qendrueshme te amortizueshme te blera ose te mara me ane te subvencionit.
1) Verifikimi i natyres se subvencioneve:
"
Te shqyrtohen marreveshjet baze. Per kete qellim, te behet e mundur njohja e teksteve
te marreveshjeve lidhur me akordimin e ndonje subvencioni ndermarrjes dhe n pergjithesi
cdo dokumentacion qe ekziston per kete ceshtje; keshtu, analiza e ketyre dokumentave do te
beje te mundur te percaktohet:
"
natyra ekzakte e ketij subvencioni;
"
detyrimet qe rrjedhin prej tij per ndermarrjen; vecanerisht, te shqyrtohen klauzolat
shtrenguese te akordimit (psh kushtet per t' u plotesuar para nje dat te dhene);
"
nese kushtet e dhenies se subvencionit jane permbushur prej ndermarrjes.
"
Te shqyrtohet klasifikimi n llogari. n funksion te rezultateve te shqyrtimit te
meparshem te verifikohet:
"
nese n postin e "Subvencioneve per investime (ose per paisje)" jane rregjistruar
vetem subvencionet qe i pergjigjen saktesisht ketij perkufizimi;
"
nese jane respektuar rregullat e kontabilizimit perkates;
"
nese jane arketuar efektivisht subvencionet prej ndermarrjes;
"
nese subvencionet per investime jane rregjistruar vertet n Bilanc; duhet vene n
dukje se subvencionet e shfrytezimit (ose te ekuilibrit) duhen kaluar n kredi te llogarise se
Humbje- Fitimeve e jo n Bilanc.
2) Verifikimi i shumes se rregjistruar n Bilanc :
123
"
Te kontrollohet origjina e shumes: te verifikohet, me ane te dokumentacionit
ekzistues, nese justifikohet shuma qe figuron n Bilanc n titullin e "Subvencioneve per
investime (ose per paisje) te mara".
"
Te kontrollohet kalimi n rezultat i subvencioneve te akorduara prej shtetit ose
kolektiviteteve publike :
"
kur ato perdoren per krijimin ose blerjen e aktiveve te qendrueshme te
amortizueshme, te sigurohemi nese keto subvencione jane raportuar n fitimet e tatueshme te
secilit prej ushtrimeve pasardhes, per shumen e amortizimeve te praktikuara n mbyllje te
ketyre ushtrimeve mbi koston e ketyre aktiveve te qendrueshme; vec kesaj, ia vlen te
krahasojme shumen e amortizimit n Bilanc me llogarine 751 "Kuotat-pjese te subvencioneve
per investime" (kuotat-pjese te derdhura n rezultatin e ushtrimit) per pjesen e amortizuar
gjate vitit ;
"
te sigurohemi nese subvencionet e caktuara per krijimin ose blerjen e aktiveve te
qendrueshme te paamortizueshme jane raportuar, n pjese te barabarta, n fitimet e tatueshme
te viteve gjate te cilave keto lloj aktivesh te qendrueshme jane te patjetersueshme sipas
kushteve te kontrates qe akordon subvencionin ose, n mungese te klauzoles se
mostjetersimit, n fitimet e dhjete viteve qe pasojne ate te derdhjes se subvencionit.
"
Ne rastin kur subvencioni nuk financon vecse pjeserisht nje aktiv te qendrueshem, te
sigurohemi nese kalimi i subvencionit n llogarine e Humbje-Fitimeve realizohet sipas
zgjidhjeve te pranuara fiskalisht, e pikerisht :
"
ne te njejtat kushte me amortizimin e kostos se aktiveve te qendrueshme, dmth sipas
te njejtave perqindje dhe te njejtave menyre llogaritjeje;
"
ne nivelin e amortizimit te praktikuar.
Ne cdo rast, te sigurohemi per respektimin e parimit te perhershmerise se metodave n fushen
e amortizimit.
3o) Verifikime te tjera :
"
Nese jane mare subvencione prej ndermarrjeve ose organizatave private, te
verifikohet menyra e taksimit te tyre (kjo e fundit eshte imediate, vec ndonje rasti te vecante)
.
"
Te sigurohemi nese subvencionet per paisjet te akorduara ndermarrjes prej Shtetit ose
kolektiviteteve publike nuk jane perfshire n rezultatin ushtrimor korrent n daten e derdhjes
se tyre.
"
Te zbulohet nese ka aktive te qendrueshme te blera me ane te subvencioneve te cilat
jane shitur gjate kohes kur subvencioni nuk eshte mare krejtesisht prej ndermarrjes, si dhe te
shqyrtohen rregullimet e kryera dhe pasojat n nivelin e llogaritjes se plus e minus-vlerave.
Lidhur me shitjen e aktiveve te qendrueshme te ketij tipi, ia vlen te sigurohemi nese pjesa e
subvencionit te paraportuar ende n bazen e taksueshme eshte hequr nga vlera kontabel e
ketyre aktiveve te qendrueshme per te percaktuar plus-vleren e taksueshme ose minusvleren.
Te tjera
1) Kontrolli i subvencioneve per investimet mund te kryhet njekohesisht me kontrollin e
llogarive qe vijojne, e pikerisht:
"
llogarine 441 "Shteti - Subvencione per t'u mare";
"
llogarine 653 "Subvencione e ndihma te akorduara";
"
nenndarjet e llogarise 73 "Subvencione te shfrytezimit";
"
llogarine 751 "Kuotat-pjese te subvencioneve per investime" (kuotat-pjese te kaluara
ne rezultatin ushtrimor).
2) Llogarite qe perdoren per te rregjistruar subvencionet per investimet jane si vijon:
Llogaria 13 "Subvencionet per investimet dhe te ngjashme" destinohet njekohesisht:
"
per te paraqitur n Bilanc shumen e subvencioneve per investimet deri sa ato te
permbushin objektin e tyre;
124
"
per t'u lejuar ndermarrjeve te subvencionuara te shkallezojne n shume ushtrime
konstatimin e pasurimit qe vjen nga keto subvencione.
Llogaria 131 " Subvencione per pajisjet " kreditohet per subvencionet n debi te llogarise se
aktivit perkates (llogari e te treteve ose llogari financiare).
Pervec kesaj, disa subvencione per investime mund te rregjistrohen n Llogarine e
Humbjefitimeve: llogaria "Subvencione per investimet e rregjistruara n llogarine e HumbjeFitimeve" debitohet atehere n kredi te llogarise 751 " Kuotat-pjese te subvencioneve per
investimet " (kuotatpjese te kaluara n rezultatin ushtrimor).
AUDITIMI I PROVIZIONEVE PER RREZIQE E SHPENZIME
Provizionet per rreziqe e shpenzime jane provizione te vleresuara gjate ndalimit te llogarive,
te destinuara per te mbuluar rreziqet e shpenzimet te cilat per nga ngjarjet e verejtura ose n
proces jane te mundshme, mjaft precize per sa i takon objektit te tyre por qe realizimi i te
cilave nuk eshte i sigurt.
Kontrolli i provizioneve per rreziqe e shpenzime ka si objektiva thelbesore qe te sigurohemi:
"
nese motivet qe kane nxitur krijimin e provizioneve jane te vlefshme e te justifikuara;
"
ne rastin kur provizionet jane krijuar, nese ato jane per nje vlere te mjaftueshme;
"
nese jane krijuar provizionet e nevojshme edhe n kushtet e mungeses se fitimit;
"
nese ka konkordim pikerisht midis nenndarjeve te llogarise 15 " Provizione per
rreziqe e shpenzime ", 68 " Dotacione per amortizime e per provizione " dhe 78 "Rimarrje
nga amortizimet dhe provizionet ".
"
nese Aneksi permban te gjitha saktesimet lidhur me metodat e perdorura per
llogaritjen e provizioneve, shumen e lyre sipas kategorive, duke here dallimin pikerisht te
atyre qe jane praktikuar n aplikim te legjislacionit fiskal.
"
per vertetesine e kritereve te zbatuara per reduktueshmerine fiskale te provizioneve, si
dhe per respektimin e rregullave formale lidhur me deklaraten fiskale.
Kontrolli konsiston te pakten n keto drejtime:
1) Te shqyrtohen provizionet ekzistuese:
"
nese te tilla provizione jane krijuar n fund te vitit, te sigurohemi nese motivet e
krijimit te tyre jane te vlefshme;
"
nese provizionet per rreziqe jane krijuar me pare, te sigurohemi nese ato justifikohen
akoma;
"
nese provizionet per shpenzime jane krijuar me pare, te sigurohemi nese ato kane
qene te justifikuara dhe nese shpenzimet qe ato kane qene destinuar te perballojne jane
perfshire n te ashtuquajturat provizione n menyre te rregullt.
2) Te shqyrtohen provizionet e nevojshme:
"
nese, gjate kontrolleve te tjera, eshte konstatuar ekzistenca e rreziqeve te cilat
ndermarrja duhet t'i perballoje eventualisht, te sigurohemi nese provizionet e nevojshme jane
krijuar per shuma te mjaftueshme;
"
nese, n vijim te kerkimeve e kontrolleve te kryera, nuk ka siguri nese kemi pasur
dijeni per te gjitha rreziqet qe ekzistonin, t'i kerkohet nje konfirmim me shkrim pergjegjesit te
ndermarrjes qe te vertetoje se asnje provizion tjeter nuk eshte i nevojshem pervec atyre qe
figurojne n Bilanc;
"
ne vijim te shqyrtimit te shpenzimeve aktuale e te ardhshme qe duhet te perballoje
ndermarrja, te zbulohet nese nuk ka pasur vend te ndahen keto shpenzime n shume ushtrime
dhe te krijohet per pasoje nje provizion.
125
3) Te shqyrtohet anullimi ose perdorimi i provizioneve:

"
nese disa provizione jane anulluar n fund te ushtrimit, te sigurohemi nese ky anullim
justifikohet nga zhdukja teresore ose pjesore e rrezikut ; n te kundert, nese konstatohet nje
zhdukje e tille totale ose pjesore e rrezikut, te sigurohemi nese provizioni i krijuar me pare
eshte anulluar teresisht ose pjeserisht;
"
nese rreziku per te cilin provizioni ishte krijuar realizohet, te sigurohemi nese
shpenzimi qe rezulton prej tij per ndermarrjen eshte perballuar nga provizioni, dmth:
"
nese ky shpenzim ishte rregjistruar n debi te llogarise se Humbje-fitimeve;
"
nese per kunderparti, shuma e provizionit eshte transferuar n kredi te llogarise
Humbje-fitime n llogarine 7812 "Rimarrje nga provizionet per rreziqe e shpenzime
(shfrytezimi".
"
te sigurohemi nese shpenzimet per te cilat eshte krijuar nje provizion jane kaluar
vertete n kete te fundit, dmth:
"
nese shpenzimet jane rregjistruar n debi te llogarise Humbje-fitime;
"
nese n kunderparti, shuma e provizionit te krijuar eshte transferuar n kredi te
llogarise Humbje-fitime, n llogarine 7812 "Rimarrje nga provizionet per rreziqe e
shpenzime".
4) Te sigurohemi nese n deklaraten per taksat ndaj shoqerise eshte bere regullisht
permendja e provizioneve te krijuara; n fakt, per shkak te ketij shenimi, provizionet nuk jane
te reduktueshme nga rezultati i tatueshem.
"
Te shqyrtohet tabela e ndryshimeve te provizioneve qe nga ushtrimi i meparshem.
"
Te verifikohen shifrat e celjes me llogarite e ushtrimit te meparshem e rakordohen
levizjet n Bilanc me ato te llogarise Humbje-fitime.
"
Per rimarjet e ushtrimit, te krahasohet provizioni i konstatuar me pare me shpenzimet
e perballuara efektivisht dhe te verifikohet bazueshmeria e rimarrjes.
"
Per dotacionet e ushtrimit, te verifikohet bazueshmeria e provizionit me dokumentat
justifikuese dhe te verifikohen llogaritjet.
"
Per tepricat n mbyllje te llogarive, te verifikohet vertetesia (si parim dhe n vlere) e
provizioneve qe figurojne n Bilanc.
"
Te zbulohen elementet qe mund te justifikonin krijimin e provizioneve plotesuese, sic
jane : konfirmimi i ceshtjeve n konflikt prane avokateve, shqyrtimi i kushteve te shitjes
(garancive), shqyrtimi i marreveshjes kolektive (e drejta per demshperblime),
"
Te sigurohemi nese te gjithe provizionet e destinuar per te mbulluar rreziqet e
identifikuara si te qenesishme per aktivitetin e ndermarrjes jane rregjistruar n llogarine 15 te
tilla si ato qe rezultojne nga garancite e dhena klienteve (llogaria 1514) ose nga operacionet e
trajtuara n monedhe te huaj (llogaria 1515).
"
Gjate krijimit te nje provizioni per rreziqe e shpenzime, te sigurohemi nese llogaria e
provizioneve (llogaria 15 "Provizione per rreziqe e shpenzime" dhe nenndarjet e saj) eshte
kredituar n debi te:
"
nendarjes perkatese te llogarise 681 "Dotacione te shfrytezimit per amortizime e
provizione", kur ai i takon shfrytezimit;
"
nendarjes perkatese te llogarise 686 "Shuma te parashikuara per
"
aktivet financiare", kur provizioni vjen nga aktiviteti financiar i ndermarrjes;
"
nenndarjes perkatese te llogarise 687 "Provizione te jashtezakonshme", kur ai ka nje
karakter perjashtimor.
Te sigurohemi nese ai eshte rregulluar n fund te cdo ushtrimi duke:
"
debituar llogarite e dotacionit korrespondues 681, 686 ose 687, kur shuma e
provizionit duhet te rritet;
126
"
kredituar llogarine 781 "Rimarrje te shfrytezimit nga provizionet", llogarine 786
"Rimarrje financiare nga provizionet" ose llogarine 787 "Rimarrje perjashtimore nga
provizionet", kur shuma e provizionit duhet te zvogelohet ose te anullohet (provizion qe
kthehet, teresisht ose pjeserisht, n provizion pa objekt).
"
Gjate realizimit te rrezikut ose verejtjes se shpenzimit, te sigurohemi nese provizioni i
krijuar me pare eshte mbyllur n kredi te llogarive 781, 786 ose 787. Korrelativisht, te
sigurohemi nese shpenzimi i ndodhur eshte rregjistruar n llogarine e interesuar te klases 6.
"
Lidhur me "Provizionet per konflikte" (llogaria 1511), kontrolli konsiston n thelb te
krahasohen provizionet me gjykimet e bera, me pretendimet e kundershtarit, etj.
"
Shqyrtimi i "Provizioneve per garanci te dhena klienteve" (llogaria 1514) konsiston te
pakten n verifikimin nese asnje ngjarje nuk mund te vere n dyshim vlefshmerine e bazave
te mbajtura per vleresimin e te quajturave provizione (produkt i ri, renie e madhe e njohur n
mbyllje ose zbulim n fillim te ushtrimit te ardhshem,etj).
"
Shqyrtimi i "Provizioneve per humbje nga tregetia me afat" konsiston n thelb n
krahasimin e shumes se provizioneve me kontratat dhe kurset n mbyllje te ushtrimit.
"
Kontrolli i "Provizioneve per humbje nga kembimi" (llogarise 1515) konsiston te
pakten n keto drejtime:
"
te rakordohet provizioni me pozicionet e llogarive n devize;
"
te sigurohemi nese nuk ka pasur kompensime midis fitimeve e humbjeve ;
"
te merren n konsiderate, per llogaritjen, mbulimet e kembimeve deri n nje dat te
caktuar.
"
Kontrolli i "Provizioneve per shpenzimet qe shperndahen n disa ushtrime" (llogaria
157) konsiston te pakten n verifikimin e bazueshmerise se shkallezimit te ketyre
shpenzimeve dhe n menyren e vleresimit te mbajtur; vecanerisht, te sigurohemi nese keto
shpenzime korrespondojne pikerisht me shpenzimet e parashikueshme, te tilla si shpenzimet
per riparime themelore, qe nuk do te mund te perballoheshin nga i vetmi ushtrim gjate te cilit
ato jane kryer.
Te tjera
1 - Llogarite vjetore duhet t'i permbahen parimit te kujdesit dhe, madje n rast mungese ose
pamjaftueshmerie te fitimit, duhet te procedohet per krijimin e provizioneve te mjaftueshme
(t'i referohemi neni 38 te Ligjit N 7661 dat 19/1/93 "Per kontabilitetin ").
2 - Per teresine e provizioneve, kerkohen keto kushte baze n fushen fiskale:
"
zhvleresimi ose shpenzimi duhet te saktesohet qarte per sa i takon natyres ose objektit
te tij dhe duhet te vleresohet me nje afersi te mjaftueshme;
"
zhvleresimi ose shpenzimi duhet te paraqitet si probabel dhe jo vetem si eventual (ne
fakt, eventualiteti rezulton nga nje rrezik i thjeshte i tipit te pergjithshem ndersa propabiliteti
eshte pasoje e nje rrethane te vecante);
"
probabiliteti i zhvleresimit ose i shpenzimeve duhet te rezultoje nga nje ngjarje e
verejtur gjate ushtrimit; pra nuk eshte fiskalisht i reduktueshem provizioni i destinuar per te
mbuluar shpenzimet qe jane normale per ushtrimin gjate te cilit ato kryhen.
3 - Per teresine e provizioneve, kerkohen keto kushte formale n fushen fiskale:
"
provizionet duhet te jene konstatuar efektivisht n rregjistrimet kontabel para skadimit
te afatit te fiksuar per deklarimin e rezultatit; pas ketij afati, asnje provizion nuk mund te
pranohet edhe nese ndermarrja ben nje rregjistrim kontabel rektifikues;
"
per t'u pranuar si perjashtim nga taksat, provizionet duhet te figurojne n nje pasqyre
speciale qe i bashkengjitet deklarates se rezultateve te ndermarrjes.
AUDITIMI I LLOGARIVE TRANZITORE DHE RREGULLUESE
I - AUDITIMI I LLOGARIVE TRANZITORE
127

Llogarite tranzitore (ose te pritjes) sherbejne per te rregjistruar perkohesisht ato operaciane qe
nuk mund te kalohen n menyre te sigurt n nje llogari te percaktuar n momentin kur ata
duhet te rregjistrohen, ose qe kerkojne nje informacion plotesues.
Kjo rubrike perbehet n thelb nga keto poste: llogarite e pritjes (471 deri tek 475),
diferencat e konvertimit (476 aktiv, 477 pasivi).
Objektivi kryesor i auditimit eshte te sigurohemi nese operacionet qe kane
karakteristikat e evakuara me siper jane rregjistruar vertete provizorisht n llogarine 47
(nenndarjet 471 deri 477).
"
te zbulohet origjina e levizjeve n kete llogari;
"
te shqyrtohen me vemendje artikujt kontabel qe kane bere te mundur pastrimin e
ketyre llogarive te pritjes, dmth te shqyrtohen sistemimet e kryera;
"
te verifikohet kontabilizimi korrekt i diferencave te kembimit;
"
te sigurohemi nese Aneksi permban informacionet perkatese per natyren, shumen dhe
trajtimin kontabel te shmangieve nga konvertimi n monedhen kombetare te elementeve te
shprehuar n devize te huaj.
"
Te sigurohemi per justifikimin e tepricave pikerisht per operacionet qe e kane
origjinen n ushtrimet e meparshme.
"
Te verifikohet nese llogarite 471 deri 475 ("Llogarite e pritjes") jane mbyllur n fund
te ushtrimit.
"
Per sa u takon diferencave nga kembimi, te behen konfrontime me te gjitha llogarite e
te drejtave dhe te detyrimeve ndaj te treteve te perpiluara n monedhe te huaj (666 "Humbje
nga kembimi" dhe 766 "Pitime nga kembimi").
"
Per cdo operacion te realizuar (faturim, arketim, pagese, blerje, etj.) te sigurohemi te
pakten per ekzistencen e informacioneve qe lejojne nje konvertim te devizave te huaja n leke
shqiptare: shuma fillestare n valute, shumen e rregulluar n deviza, kursi i kembimit n fuqi
n diten e kryerjes se likuiditimit ose transaksionit.
"
Per diferencat e kembimit te verifikohen llogaritjet dhe kurset qe jane aplikuar, te
sigurohemi per respektimin e rregullave te konvertimit dhe konkretisht te sigurohemi nese
debi-kredite n valute te huaj jane konvertuar dhe kontabilizuar n leke mbi bazen e kursit te
fundit te kembimit.
"
Kur aplikimi i kurseve te kembimit n daten e ndalimit te llogarive ka si efekt
modifikimin e shumave n leke te kontabilizuara me pare, te sigurohemi nese diferencat e
kembimit jane rregjistruar n llogari tranzitore n pritje te rregullimeve te metejshme.
"
Te sigurohemi nese tepricat e llogarive tranzitore 476 e 477 jane permendur vecas si
rubrika e fundit e Bilancit.
"
Te sigurohemi nese llogaria 476 "Diferenca konvertimi-ne Aktiv " eshte debituar per
humbjet e fshehta te konstatuara (zvogelimi i te drejtave ose rritja e detyrimeve ndaj te
treteve), n kredi te llogarive te te drejtave ose te detyrimeve te sigurohemi nese humbjet e
fshehta e bejne te nevojshme krijimin e nje provizioni per rreziqet (shih llogarine 151 dhe
nenndarjen e saj 1515 "Provizione per humbje kembimi").
"
Te sigurohemi nese llogaria 477 "Diferenca konvertimi - n Pasiv" eshte kredituar
fitimet e fshehta te konstatuara (rri ie e te drejtave ose zvogelim i detyrimeve), n debi te
llogarive te te drejtave ose te detyrimeve te sigurohemi nest fitimet e fshehta nuk ndikojne n
formimin e rezultatit kontabel.
128
"
Te sigurohemi nese humbjet ose fitimet nga kembimi te kompensuara nga ndonje
mbulim kembimi paraqiten vecas n Bilanc n llogarite tranzitore te verifikohet nese
mbulimet e kembimit jane mare parasysh per llogaritjen e provizioneve per rreziqe nga
humbjet e fshehta.
"
Me perjashtim te rasteve te pamundesise, te sigurohemi nese operacionet e
rregjistruara n llogarite 471deri 475 jane riklasifikuar n fund te ushtrimit n llogarite qe
figurojne n Bilanc; n fakt, keto llogari nuk figurojne, n parim, n Bilanc.
Te tjera
Kontabilizimi n "Llogarite e pritjes" (nenndarjet 471 deri 475 te llogarise 47) nuk duhet te
behet vecse n raste perjashtimore dhe cdo operacion qe kalohet aty duhet te transferohet sa
me pare n llogarine definitive.
Nese konstatohen kontabilizime mjaft te shpeshta n llogarite e pritjes 471 deri 475, te
zbulohet nese kjo vjen qofte nga perpilimi shpesh jo i plote i dokumentave justifikuese, qofte
nga pamjaftueshmeria e nendarjeve te llogarive te Planit kontabel te Pergjithshem.
II - AUDITIMI I LLOGARIVE RREGULLUESE
Llogarite rregulluese jane llogari qe perdoren per te ndare shpenzimet dhe te ardhurat n kohe
n menyre qe t'i bashkengjiten nje ushtrimi te caktuar te gjitha shpenzimet dhe te gjitha te
ardhurat qe i takojne efektivisht. Keshtu, llogarite rregulluese lejojne te respektohet parimi i
pavaresise se ushtrimeve.
Kjo rubrike perbehet pikerisht nga keto poste: shpenzime per t'u shperndare n disa ushtrime,
shpenzime te konstatuara n avance, te ardhura te konstatuara avance, llogari te ndarjes
periodike te shpenzimeve e te ardhurave.
Auditimi n thelb ka nje objektiv te dyfishte:
"
te sigurohet nese cdo rregjistrim n llogarine 48 "Llogari rregulluese" (ose n
nendarjet e saj) eshte motivuar si duhet dhe konform legjislacionit n fuqi;
"
te sigurohet nese Aneksi permban ndonje informacion spjegues te detajuar per te
gjitha shumat e kaluara n kete llogari.
Ne menyre te pergjithshme, auditimi konsiston te pakten n keto drejtime:
"
te sigurohemi nese rregjistrimi i veprimit perkates n rubriken " Llogari rregulluese "
eshte i justifikuar;
"
te verifikohet saktesia e shumave dhe te tepricave;
"
te shqyrtohet me kujdes pastrimi i rregullt i ketyre llogarive;
"
te verifikohet, paralelisht, respektimi i ndarjes se ushtrimeve n nivelin e shpenzimeve
dhe te te ardhurave.
1) Shqyrtimi i shpenzimeve per t'u shperndare n disa ushtrime:
"
Te verifikohet natyra e shpenzimeve te kaluara n kete llogari.
"
Te verifikohen shumat e parashikuara me dokumentat justifikuese.
"
Te sigurohemi nest politika e ndjekur per te parashikuar shpenzimet aplikohet n
meyre konstante.
"
Te sigurohemi nest shpenzimet n fjale quhen si per t'u perfituar n disa ushtrime dhe
nese rregjistrimi i tyre n kete llogari nuk ka si qellim te permiresoje padrejtesisht rezultatin e
ushtrimit gjate te cilit ato kane qene angazhuar.
"
Te sigurohemi nese eshte bere amortizimi i llogarise 481 "Shpenzime per t'u ndare n
disa ushtrime", dhe te verifikohen llogaritja e tij.
"
Te krahasohet kuota e ushtrimit me shumen n llogarine e Humbje-Fitimeve.
129
"
Ne fund te ushtrimit, te sigurohemi nese kjo llogari eshte debituar per shpenzimet per
t'u ndare n disa ushtrime (shpenzimet e periudhave te ardhshme, shpenzimet per t'u
shperndare, shpenzimet e emetimit te huave, shpenzimet e blerjes se aktiveve te
qendrueshme) n kredi te llogarise 79 "Transferim i shpenzimeve ", te sigurohemi nese ajo
kreditohet n mbyllje te cdo ushtrimi n debi te llogarise "Kuota pjese e amortizimit te
shpenzimeve te shfrytezimit per t'u shperndare" (eshte nje nenndarje e llogarise 681 "Kouta
pjese e amortizimeve dhe e provizioneve te shfrytezimit") per shumen e kuotes-pjese te
shpenzimeve qe i takojne ketij ushtrimi.
"
Te sigurohemi nese n kete llogari nuk jane rregjistruar vecse shpenzimet me karakter
te pergjithshem, qe kane nje ndikim te vecante n rezultatin e ndermarrjes, te paperseritshme
dhe qe kane si kunderparti kursimet ose fitimet n ushtrimet n vijim.
"
Te sigurohemi nese cdo rregjistrim n llogarine 481 eshte motivuar sic duhet dhe
eshte konform legjislacionit n fuqi.
2) Shqyrtimi i shpenzimeve te konstatuara n avance:
"
Te sigurohemi nese pjesa e shpenzimeve qe duhet te konsiderohet normalisht si e
konstatuar n avance eshte rregjistruar efektivisht n llogarine 486 me titullin si shpenzime te
periudhave te ardhshme.
"
Te sigurohemi nese shpenzimet per te cilat behet fjale nuk lidhen me vitin e
revizionuar ose nuk lidhen vecse pjeserisht.
"
Te verifikohet saktesia e shumes se shpenzimeve te konstatuara n avance me
dokumentet justifikuese.
"
Te sigurohemi nese shpenzimet e konstatuara n avance n mbyllje te ushtrimit te
meparshem jane kalua, gjate ushtrimit n vazhdim, teresisht n postin korrespondues te
shpenzimeve te shfrytezimit.
"
Te sigurohemi nese llogaria 486 debitohet, n fund te ushtrimit, n kredi te llogarive
te shpenzimeve te interesuara. Ajo kreditohet, me celjen e ushtrimit n vijim, n debi te te
njejtave llogari.
3) Verifikimi i te ardhurave te konfiskuara n avance:
"
Te sigurohemi nese shumat e hedhura n kontabilitet si te ardhura te kontabilizuara n
avance (ose te periudhave te ardhshme) e kane vertete natyren e te ardhurave te shfrytezimit.
"
Te sigurohemi nese shuma e ketyre te ardhurave eshte percaktuar n menyre korrekte;
vecanerisht, nese behet fjale per huamanje te vazhdueshme qe shtrihen per nje fare periudhe
(te tilla si abonimet per nje periudhe disavjecare), keshillohet ie verifikohet shperndarja e
kryer midis te ardhurave qe i lidhen ushtrimit te mbyllur dhe atyre qe i lidhen ushtrimit n
vijim.
"
Nese ekzistojne te ardhura qe i referohen nje periudhe te mevonshme se sa ushtrimi i
mbyllur dhe per te cilat ka qene nderkohe e domosdoshme te rregjistrohen n kontabioitet, te
sigurohemi nese ky rregjistrim eshte kryer n llogarine Rregulluese dhe jo n llogarine e
Humbje-Fitimeve."
"
Te sigurohemi nese te ardhurat e kontabilizuara n avance per vitin e meparshem jane
kaluar n kredi te Llogarise se Humbje-fitimeve gjate ushtrimit n vijim.
"
Te sigurohemi nese llogaria 487 eshte kredituar, n fund te ushtrimit, n debi te
llogarive te te ardhurave te interesuara. Ajo debitohet, n celje te ushtrimit n vijim, n debi
te te njejtave llogari.
Te tjera
1 - Rregullariteti i shpenzimeve : Llogarite e klases 6 rregjistrojne gjate ushtrimit te
gjitha shpenzimet qe n momentin e kryerjes se tyre. Me kete do te kuptojme shpenzime te
angazhuara gjate ketij ushtrimi, por qe kane te bejne gjithashtu me ushtrimet qe vijojne, qofte
sepse ndarja e tyre justifikohet nga kushtet e ushtrimit te aktivitetit (shpenzime per t'u ndare
n disa ushtrime), qofte sepse ato perfaqesojne nje kredi n natyre kundrejt ushtrimeve qe
130
vijojne (shpenzime te periudhave te ardhshme te konstatuara n avance). Keto shpenzime te

kontabilizuara gjate ushtrimit, qe i perkasin nje ushtrimi te mevonshem, duhet te figurojne n
aktiv te Bilancit n postin e "Llogarive rregulluese".
2 - Rregullariteti i te ardhurave : Llogarite e klases 7 rregjistrojne te gjitha te ardhurat
ushtrimore dora-dores me lindjen e tyre. Ato nenkuptojne keshtu te ardhurat e konstatuara
gjate ketij ushtrimi, por qe kane karakterin e detyrimeve n natyre kundrejt ushtrimeve qe
vijojne (te ardhura te konstatuara n avance, dmth te ardhura te perceptuara ose te
kontabilizuara para se sherbimet ose furniturat qe i justifikojne ato te jene kryer ose
furnizuar). Keto te ardhura duhet te figurojne n pasiv te Bilancit n postin e "Llogarive
rregulluese".
3 - Llogaria 488 "Llogarite e ndarjes periodike te shpenzimeve dhe te te ardhurave "
rregjistron shpenzimet dhe te ardhurat shuma e te cilave mund te njihet ose fiksohet n
avance me nje saktesi te mjaftueshme dhe qe vendoset te ndahet n pjese te barabarta midis
periudhave kontabel te ushtrimit (sistemi i abonimit). Kjo llogari mbyllet n fund te ushtrimit.
Verejme se lista e elementeve te rregjistruar n mbyllje te dy ushtrimeve te meparshme n
llogarite e rregullimit mund te sherbeje si kujtese-ndihmese gjate rregjistrimit per te
verifikuar me rezerven e berjes se rregullimeve te reja te shpenzimeve dhe te te ardhurave te
kontabilizuara.
AUDITIMI I LLOGARISE HUMBJE - FITIME
I - NOCIONE MBI AUDITIMIN E LLOGARISE HUMBJE - FITIME
Llogaria e Humbje-Fitimeve eshte nje dokument kontabel qe ben pjese n llogarite vjetore
objekti i te cilit eshte te permbledhe te ardhurat dhe shpenzimet ushtrimore pa marre parasysh
daten e arketimit ose pageses se tyre n kete llogari paraqitet, si diference, fitimi apo humbja
e ushtrimit, kuptohet pas zbritjes se amortizimit dhe te provizioneve te ardhurat dhe
shpenzimet te ndara sipas kategorive duhet te paraqiten qofte n formen e tabeles qofte n
formen e listes.
Auditimi i kesaj llogarie ka n thelb nje objektiv te dyfishte:
1) nxjerrjen n pah te natyres ekzakte dhe te origjines se rezultateve qe rezultojne
sipas Bilancit;
2) te sigurohemi nese rezultatet jane reale dhe konforme aktivitetit te ndermarrjes,
nese fitimi eventual mund te shperndahet n formen e dividenteve dhe, n pergjithesi, nese ai
eshte ndare konforme dispozitave statutore dhe ligjore.
1) Shqyrtimi i llogarise se Humbje-fitimeve duhet te lejoje te verifikohet nese:
"
ajo eshte koherente, duke mbajtur parasysh njohjen n pergjithesi te ndermarrjes, te
sektorit te saj te aktivitetit dhe te kontekstit ekonomik;
"
konkordon me te dhenat e kontabilitetit;
"
paraqitet sipas parimeve kontabel pergjithesisht te pranuara dhe rregullave n fuqi;
"
merr parasysh ngjarjet me rendesi te madhe pas dates se mbylljes se ushtrimit.
Duhet krejt vecanerisht te sigurohemi nese:
"
nuk jane perdorur rimarrjet mbi amortizimet dhe rezervat per te mbuluar humbjet
eventuale gjate ushtrimit;
"
nese kuotat statutuore te bera n rezervat dhe n fondet e amortizimit jane llogaritur
me saktesi.
2) Llogaria e Humbje-Fitimeve duhet, n do rrethane, te jape nje imazh besnik te pasurise,
te situates financiare dhe te rezultateve te ndermarrjes (shih nenin 55 te ligjit "Per
131
kontabilitetin"), edhe sikur, per te arritur kete, te jete e nevojshme, n raste perjashtimore, t'u
shmangesh dispozitave te Kodit Tregtar, te Planit kontabel te Pergjithshem. Kur vertetohen
shmangie te tilla, ato duhet te permenden n Aneks dhe te spjegohen n menyre te detajuar.
Detyrimi per te ruajtur imazhin besnik mund te shoqerohet edhe me nevojen per informacion
plotesues te cdo natyre.
3) Llogaria e Humbje-Fitimeve, si dhe elementet e tjere te llogarive vjetore, duhet te
detajohet n aq rubrika e zera sa jane te nevojshem me qellim qe t'u pergjigjet sa me mire
kerkesave per nje informacion te mire. Per kete cdo fakt qe mund te kete ndikim mbi
gjykimin qe perdoruesit e informacionit mund te krijojne per pasurine, situaten financiare dhe
rezultatet e ndermarrjes, duhet te vihet n dukje. Pergjithesisht, cdo kompensim midis
posteve te shpenzimeve dhe te te ardhurave eshte i ndaluar (shih konkretisht nenin 58 te ligjit
" Per kontabilitetin ").
4) Meqenese llogaria e Humbje-Fitimeve permbledh te ardhurat dhe shpenzimet e ushtrimit,
pa marre parasysh daten e arketimit ose te pageses se tyre, duhet te kontrollohet respektimi i
parimit te kujdesit (shih nenin 56 te ligjit "Per kontabilitetin"). Keshtu, edhe n rast mungese
ose pamjaftueshmerie te fitimit, duhet te sigurohemi nese jane bere amortizimet dhe
provizionet e domosdoshme. Pervec kesaj, duhet te merren parasysh rreziqet dhe humbjet e
ndodhura gjate ushtrimit ose te nje ushtrimi te meparshem, edhe nese ato jane bere te njohura
midis dates se mbylljes se ushtrimit dhe asaj te perpilimit te llogarive.
Literatura
1. Manuali per menaxhimin financiar dhe kontrollin, 2010. www.minfin.gov.al
2. Ligji Nr. 10296, dat 08.07.2010, Pr menaxhimin financiar dhe kontrollin.
3. Metodika e auditimit financiar, www.minfin.gov.al
132
TEMA 8 AUDITIMI I BAZS LIGJORE DHE DOKUMENTACIONIT KONTABL
Tema 8: Auditimi i bazs ligjore dhe dokumentacionit justifikues kontabl

1. Baza ligjore: ligjet, VKM dhe Udhzimet
2. Dokumentacioni justifikues kontabl
3. Problemet q mund t ndeshen n praktik
1. Auditimi i bazs ligjore: ligjet, VKM dhe Udhzimet
Hyrje
Auditimi i bazs ligjore dhe nnligjore si dhe ai i dokumentacionit justifikues kontabl,
paraqet nj rendsi mjaft t madhe si pr institucionet e sektorit publik po ashtu edhe pr ato
t sektorit privat. Baza ligjore dhe nnligjore siguron mundsin pr implementimin e nj
sistemi unik kontabl i cili siguron regjistrimin e veprimeve ekonomiko-financiare n mnyr
kronologjike n librat e llogaris. T dhnat q rregjistrohen n librat e llogaris shrbejn
pr t plotsuar bilancin dhe pasqyrat anekse t tij.
Evidentimi i sakt i veprimtaris s nj organizate (Institucione t qeverisjes qndrore apo
vendore dhe njsi vartse e tyre) siguron t dhna t besueshme dhe evidenc t pranueshme
sipas standardeve t krkuara, dokumente t cilat prbjn bazn kryesore pr vendimmarrjen nga niveli i lart i menaxhimit.
Realizimi me cilsi i auditimit t Bazs ligjore (ligjeve, VKM-ve dhe Udhzimeve t
miratuara pr kontabilitetin) ka pr qllim q t siguroj:
1. Zbatimin korrekt t dispozitave dhe akteve nnligjore duke siguruar kshtu zhvillimin
dhe implementimin e Standardeve te Kontabilitetit.
2. Rishikimin e dispozitave ligjore dhe nnligjore dhe prputhjen e tyre me
legjislacionin ndrkombtar, si e vetmja rrug pr zhvillimin dhe implementimin e
Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit (duke aplikuar IAS, IFRS dhe IPSAS)
dhe zbatimin e Kodit t Etiks profesionale (Kodi IFAC) dhe Standardeve
Profesionale te Edukimit (EAS).
Pra auditimi i bazs ligjore sht m i gjr se sa vet rishikimi i llogarive ku perve llogarive
vjetore ai krkon t shqyrtoj nj numr t konsiderueshm informacionesh specifike t cilat
lidhen me:
Modifikimet e metodave t paraqitjes dhe vlersimit t llogarive n prshtatje me
veprimtarin e organizats.
Mnyrn e mbajtjes s kontabilitetit, nse sht n form manuale apo t
informatizuar. Dhe pr rastin kur ai sht i informatizuar, cili eshte sistemi i zgjedhur
dhe sa i prshtatet veprimtarise se organizats (Institucionit buxhetor apo privat).
Zgjidhjen e shtjeve q kan t bjn me konfliktin e interesave
Zgjidhjen e shtjeve q kan t bjn raportimin tek drejtimi, etj.
Realizimi me cilsi i auditimit t Bazs ligjore krkon q niveli i prgatitjes profesionale t
audituesve q caktohen n grupe pune t prputhet me profesionin dhe Standardet
Profesionale te Edukimit. N kt kuptim audituesit duhet t njohin mir aktet ligjore dhe
nnligjore n fuqi, planin kontabl, funksionimin e llogarive dhe procedurat e mbylljes s
bilanceve dhe mnyrn q aplikohet pr konsolidimin e bilanceve n institucionet qndrore
dhe vendore t cilat kan njsi buxhetore me bilanc m vehte.
Po kshtu ata duhet t njohin zhvillimet n fushn e Kontabilitetit, bazn ligjore q rregullon
funksionimin e Kontrolli i Brendshm, prmirsimet ligjore dhe informatizimin e sistemit t
kontabilitetit t njsive buxhetore dhe standardet ndrkombtare t Kontabilitetit IAS, IFRS
dhe IPSAS. Duke u bazuar n situatn konkrete dhe n gjendjen reale t nivelit t sistemit t
133
kontrollit t brendshm dhe t zhvillimeve n fushn e kontabilitetit, n prfundim t

auditimit mund t sigurohen rekomandimet e nevojshme q bjn t mundur prmirsimet n
prshtatje me gjendjen konkrete dhe kapacitetet q siguron organizata duke siguruar edhe
prshkallzimin n koh t mjaftueshme pr realizimin e rekomandimeve q krkojn afate t
gjata. Kjo kryesisht pr rastet q lidhen me impementimin e standardeve ndrkombtare t
Kontabilitetit n prputhje me planin kombtar t miratuar si pr sektorin publik ashtu edhe
pr sektorin privat.
M posht po trajtojm n mnyr t prmbledhur: bazn ligjore q rregullon funksionimin e
Kontrollit t Brendshm, zhvillimet n fushn e Kontabilitetit, dispozitat Ligjore baz pr
implementimin e sistemit t kontabilitetit, prmirsimet e sistemit t kontabilitetit t njsive
buxhetore n sektorin publik dhe programet kryesore pr informatizimin e sistemit t
kontabiliteti n Shqipri.
Baza Ligjore mbi funksionimin e Kontrollit t Brendshm n sektorin publik
N prgjigje t sfidave pr prmirsimin e sistemit t Kontrollit t Brendshm Financiar
Publik (KBFP) dhe t atij t Kontrollit t Brendshm (KB), Qeveria, nprmjet Ministris s
Financave n bashkpunim me t gjith aktort e ambjentit t KPFP, me asistencn e
organizmave ndrkombtare t prfaqsuar nga USAID-i, Banka Botrore (BB), Bashkimin
Europian (BE) dhe SIGMA (Support for Improvemet in Governance and Management) si dhe
t gjitha palt e tjera t interesuara n treg, ka realizuar reformimin e plot t kuadrit ligjor si
nj nga garancit e domosdoshme q siguron zhvillimin dhe implementimin e sistemit t
Kontrollit t Brendshm, Financiar Publik (KBFP), duke miratuar kshtu nj sr ligjesh dhe
aktesh nnligjore q bjn t mundur funksionimin e ktij sistemi. Disa nga aktet ligjore pr
kt fush jan si m posht:
1. Ligji Nr.7638, dat 11.1992 Pr shoqerit tregtare; i ndryshuar disa her
2. Ligji Nr. 7661, dat 19.01.1993 Pr Kontabilitetin
3. Ligji Nr.9228, dat 29.04.2004 Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare.
4. Ligji 8549, dat 11.10.1999 Pr Statusin e Npunsit Civil i ndryshuar.
5. Ligji 8652, dat 30.07.2000 Mbi organizimin dhe funksionimin e pushtetit vendor
6. Ligji 9367, dat 7.04. 2005 Pr Konfliktin e Interesave.
7. Ligji 9643, dat 20.11.2006 Pr Prokurimin Publik, i ndryshuar.
8. Ligji 9720, dat 23.04.2007 Pr AB n sektorin publik.
9. Ligji mbi Huamarrjen Shtetrore, i vitit 2007.
10. Ligji 9723, dat 3.05. 2007 Pr Qendrn Kombtare t Regjistrimit, t ndryshuar.
11. Ligji 9901, dat 14.04.2008 Pr Tregtart dhe Shoqrit Tregtare.
12. Ligji mbi huamarrjen e pushtetit vendor i vitit 2008.
13. Ligji 9936, dat 26.06.2008 Pr Menaxhimin e Sistemit Buxhetor n RSH.
14. Ligji 10294, dat 01.07.2010 Pr Inspektimin Financiar.
15. Ligji 10296, dat 08.07.2010 Pr Menaxhimin Financiar dhe Kontrollin.
Akte nnligjore.
1. Vendime t Kshillit t Ministrave, n zbatim t dispozitave ligjore t lart
prmndura (propozuar nga ministrit e linjs sipas fushave q mbulojn)
2. Udhzime t Kshillit t Ministrave, n zbatim t dispozitave ligjore ose t
VKM.
3. Urdhra t Kshillit t Ministrave.
4. Udhzime t Ministrit t Financave dhe Ministrive t Linjs n zbatim t
ligjeve dhe VKM.
134
5. Urdhera t Ministrit t Finacave dhe Ministrive t Linjs n zbatim t ligjeve

dhe VKM.
Zhvillimet n fushn e Kontabilitetit
Zhvillimet n fushn e Kontabilitetit pas viteve 90, i referohen krkesave q kan t bjn
me ndryshimin e sistemit ekonomiko-shoqror dhe kalimit nga nj ekonomi totalisht e
centralizuar drejt ekonomis s tregut. N kto kushte, kontabiliteti fiton rol, funksione dhe
detyra t reja, n mnyr q t sigurohet evidentimi i veprimeve ekonomike dhe t prftohet
informacion dhe evidenc sa m e besueshme pr marrjen e vendimeve ekonomike, t
administrimit dhe t drejtimit t shoqris.
Nisur nga fakti se edhe n fushn e kontabilitetit vendi yn trashgonte nj sistem, i cili nuk
prputhet me standardet dhe praktikat ndrkombtare, Qeveria, nprmjet Ministris s
Financave ka synyar q reforma lidhur me implementimin e standardeve t kontabilitetit t
orjentohet n praktikn dhe zhvillimet nderkombtare. Bazuar n zhvillimet nderkombetare
n fushn e kontabilitetit, rezulton se reforma lidhur me implementimin e standardeve t
kontabilitetit, karakterizohet veanrisht nga dy lvizje t mdha:
1. Konvergimi i qendrimeve dhe pranimi, q gjuha e prbashkt e informacionit
financiar me baz kontabilitetin, t jen Standardet Nderkombtare t Kontabilitetit
(IAS) dhe kalimi i tyre n Standarded Ndrkombtare t Raportimit Financiar (IFRS)
duke theksuar ktu se kjo sht rrjedhoj e globalizimit t ekonomis.
2. Rishikimi i dispozits ligjore t auditimit, i Kodit t Etiks profesionale (Kodi IFAC)
dhe Standardeve Profesionale t Edukimit (EAS) si e vetmja rrug pr zhvillimin dhe
aplikimin e IAS, IFRS dhe IPSAS-ve.
Dispozitat ligjore baz pr implementimin e sistemit t kontabilitetit, kryesisht n
sektorin publik.
Kontabiliteti, prgatitja dhe paraqitja e PF n sektorin publik, pavarsisht se ende nuk jan
implementuar standardet (ato jan miratuar dhe jan n proces implementimi) deri tani sht
rregulluar me ;
Ligjin Nr. 7661, dat 19/01/1993 Pr Kontabilitetin i cili pr sektorin publik funksionoi
deri me hyrjen n fuqi te Ligjit Nr. 9228, dat 29/04/2004 Pr Kontabilitetin dhe
Pasqyrat Financiare (PF) ndryshuar me Ligjin nr. 9477 dat 09/02/2006 (i cili u jep fuqi
ligjore zbatimit te SKK dhe SNK /SNRF m 01 Janar t vitit 2008.
Me Vendimin e Kshillit t Ministrave Nr. 248, dat 10.04.1998, ndryshuar me Vendim
te Kshillit t Ministrave Nr.25, dat 20.01.2001, "Pr Miratimin e Planit Kontabl Publik
t Organeve t Pushtetit Lokal, Institucioneve Shtetrore Qendrore dhe Vendore si dhe
njsive q varen prej tyre".
Me Udhzime n vazhdimsi t Ministrit t Financave. M te fundit jane Udhzimi nr.14
dat 28/12/2006 dhe nr.26 dat 27/12/ 2007 Pr prgatitjen dhe paraqitjen e PF nga
institucionet buxhetore t t gjitha niveleve.
Ligji i Kontabilitetit, bn rregullime, dhe mbshtet ligjrisht zbatimin e Standarteve
Kombtare e Ndrkombetare t Kontabilitetit n Shoqrite Tregtare. Pr kontabilitetin n
sektorin publik jane n proces, me faza, implementimi i Standarteve Ndrkombetare te
Kontabilitetit n Sektorin Publik (SNKSP/IPSAS).
- Udhzime e rregulla t prkohshme pr prshtatjen e kontabilitetit e kryesisht te
pasqyrave financiare;
135
Plani Kontabl pr Institucionet Buxhetore dhe organet e pushtetit vendor dhe njsite n
varsi t tyre;
Plani Kontabl i Bankave, miratuar nga KKK n 1998.
N kto dispozita ligjore jan vendosur rregulla dhe procedura:

Pr mbajtjen e kontabilitetit e teknikat kontabel
Pr procedurat e mbylljes se llogarive ushtrimore
Pr prgatitjen dhe paraqitjen e Pasqyave Financiare
Prmirsimet e sistemit t kontabilitetit t njsive buxhetore dhe programet kryesore
pr informatizimin e sistemit t kontabiliteti n Shqipri.
Ministria e Financave me asistencen e Bankes Boterore (BB) dhe Bashkimit Europian (BE)
n bashkepunim me te gjithe palet e tjera te interesuara n treg, Keshillin Kombtar t
Kontabilitetit (KKK) dhe organizmat profesionale; Instituti i Ekspertve Kontabl t
Autorizuar (IEKA), Instituti i Kontabilistve t Miratuar (IKM), Shoqata Kontabilstve dhe
Financierve t Shqiperise (SHKFSH), ka realizuar reformimin e kuadrit ligjor n kontabilitet
si nj nga garancit e domosdoshme q siguron zhvillimin dhe implementimin e sistemit t
Kontabilitetit. Prmirsimet n kt fush konsistojn n:
- Hartimin e Klasifikimit t Ri Ekonomik q unifikoi pr her t par kodifikimin n
buxhet-thesar-kontabilitet.
- Hartimin e Standardeve Kombtare t Kontabilitetit (SKK) 14 te tilla te hartuara n
bashkepunim me BB dhe Kompanine Price Water House&Cooper (PWH&C)
- Perkthimi i standardeve nderkombtare t kontabilitetit - IAS & IFRS-ve, n
bashkpunim me Kompanin Angleze IMCL, n kuadrin e nje projekti me PUND,
nenkomponent i qeverisjes elektronike (e-government) dhe trajnimi i trajnereve pr kt
fush -Dhjetor 2007;
- Perkthimin e Standardeve Nderkombtare t Kontabilitetit n Sektorin Publik (IPSAS),
n bashkpunim me Kompanin Angleze IMCL, n kuadrin e nje projekti me PUND,
nenkomponent i qeverisjes elektronike (e-government) dhe trajnimi i trajnereve pr kt
fush.
Programet kryesore:
Permiresimi i sistemit te Buxhetit dhe te shpenzimeve publike
Institucionalizimi i Programit Buxhetor Afatmesem (PBA). Respektimi i standarteve baz t
procedurave t PBA-s nga t gjitha ministrit e linjs. Zbatimi i procesit te udhzimeve,
drejtimit, mbshtetjes dhe trajnimit, per te rritur kapacitetet per planifikimin, buxhetimin,
kostimin, dhe kontabilitetin n Ministri dhe n te gjitha ministrite e linjes. Permiresimi i
rregullores per transfertat. Hartimi i procedurave te qarta dhe transparente per transfertat dhe
rishikimin e buxhetit vjetor, per te pajisur perdoruesit e buxhetit me fleksibilitetin e
pershtatshem, por duke ruajtur integritetin e procesit te buxhetit.Zbatimi i prokurimit
shumevjecar me vlere te plote, sidomos per projektet e investimeve kapitale.
Automatizimi dhe prafrimi i standarteve t Sistemit doganor me ato t BE-s.
Modernizimi i menaxhimit te Doganes Shqiptare, duke patur n konsiderate praktikat me te
mira nderkombetare, duke permiresuar sistemet e kontrollit te brendshem dhe duke vendosur
metoda te perditesuara te menaxhimit te cilesise.
136
Komjuterizimi i procedurave doganore, nprmjet sistemit te ASYCUDA n t gjitha pikat

doganore. Zbatimi i analizs se riskut n t gjitha degt me fluks t larte dhe t mesm
mallrash, prmiresimi i prdorimit t modelit t riskut t sistemit
ASYCUDA.
Marrja e masave per zbatimin e iniciatives e-Doganat (Dogana Elektronike), qe do te
realizoje: thjeshtimin e paraqitjes se deklaratave doganore; kompjuterizimin e procedurave
doganore; sigurimin me te lehte te informacionit; ofrimin e sherbimeve doganore te bazuara
n metoden dritare e vetme; perhapjen e gjere te informacionit mbi doganat n publik.
Automatizimi i Sistemit t Thesarit:
Prshpejtimi i puns pr adoptimin formal t formatit GFSM 2001 pr kontabilitetin,
perfshire dhe nxjerrjen e te dhenave qe dalin me frekuence te larte (flukset mujore te cash dhe
te dhena tremujore per operacionet e qeverise), si dhe per te dhenat tremujore te borxhit
publik jo financiar. n kuadrin e zhvillimit dhe zbatimit te infrastruktures IT bazuar n
programin ORACLE, po ndertohet nje sistem kombetar llogarish per te gjithe nensektoret e
qeverise, bazuar n klasifikimet e GFSM 2001.
Pr t arritur kete objektiv, n MF po realizohet nj projekt qe financohet nga BB n kuadrin
e Menaxhimit t Shpenzimeve Publike, per Automatizimin e Sistemit te Thesarit n vendin
tone. Nprmjet ktij projekti realizohet:
Manuali kontabel pr Sistemin e Thesarit n vendin tone;
Kompjuterizimi dhe automatizimi e informacionit kontabel te sistemit.
Hartim rregullimesh ligjore dhe procedurash te administrimit te borxhit te brendeshem
dhe te jashtem.
Kontrolli i zbatimit te buxhetit te shtetit n te dy nivelet (qendror dhe vendor).
Unifikimi i llogarive kontabl me strukturn (kodifikimin) e klasifikimit ekonomik te
Buxhetit.
Dizenjimi dhe zbatimi i sistemit te kompjuterizuar te Menaxhimit te Thesarit, shtrihet n t
gjithe Shqiprine dhe perfshin sistemin e tatimeve, doganave dhe institucionet e tjera
buxhetore. Kt veprimtari e ndihmon edhe Formulimi dhe shperndarja e manualit per
sistemin e kompjuterizuar te thesarit, n bashkepunim me PNUD dhe projektin ORACLE.
Politikat qe prekin n vecanti dy fushat e menaxhimit te thesarit jan:
1. ekzekutimi i buxhetit te shtetit dhe
2. menaxhimi i aseteve finanaciare te zoteruara nga qeveria.
Automatizimi i Sistemit Fiskal n kuadrin e programit t qeverise amerikane implementuar
nga USAID, i cili mbshtt automatizimin dhe modernizimin e sistemite fiskal n vendin
tone. n finalizim te ketyre dy programeve t automatizimeve shkeputen perfundimisht
marredheniet e drejteperdrejta midis subjekteve private dhe punonjesit fiskal apo atij te
sistemit te thesarit, duke kontribuar n uljen e korrupsionit dhe elmenenteve te tjere negative.
Nprmjet prmirsimeve ligjore dhe informatizimit t kontabilitetit realizohen:
1. Hartimi i kuadrit ligjor dhe rregullimeve per kontabilitetit n sektorin publik.
2. Gjenerimi i nje informacioni te sakte dhe efektiv, lidhur me llogarite e sektorit publik
dhe aplikimi i metodave te pershtatshme per analizen financiare te tij.
3. Kalimi i informacionit financiar per miratim n Parlament dhe njohja me te e publikut
n rruge transparente duke perdorur komunikimin tradicional dhe modern te medias.
137
N referenc t ktyre programeve, nn qeverisjen elektronike (e-government)

implementimi i standarteve t kontabilitetit kalon midis sistemeve me:
- bases cash (arketim & pagesa)
- bases cash te modifikuar
- bases accruar (kanstatuese ose e angazhimeve) te modifikuar
- bases accruar (kontabiliteti konstatues)
2. Dokumentacioni justifikues kontabl
Dokumentacioni baze kontabl, kryesisht n Sektorin Pubilk Buxhetor.
Evidentimi i veprimeve ekonomiko-financiare q regjistrohen n mnyr kronologjike n
librat e kontabilitetit n sektorin publik, por edhe n sektorin privat bazohet n dispozitat
ligjore dhe nnligjore q duhen zbatuar pr fushn e kontabilitetit dhe bazohet n nj numr
t konsiderueshm dokumentash forma dhe modeli i t cilve miratohet sipas numeklaturs s
prcaktuar me ligj, duke krijuar kshtu at q n e quajm dokumentacini baze pr
implementimin e kontabilitetit. Ky dokumentacion vlen si pr mbajtjen e kontabilitetit n
form manuale po ashtu edhe pr mbajtjen e kontabilitetit nprmjet programeve informatike.
Dokumentat baz q prdoren nga do njsi buxhetore me llogari m vehte dhe q ndihmon
institucionet pr t evidentuar pasurin dhe veprimtarin ekonomiko-financiare jan;
1. Mandat arketimet dhe mandat pagesat
2. Flete hyrjet, flete daljet, flete shoqerimet
3. Fature blerjeje dhe shitje (shoqeruar me urdhrat e prokurimeve, kontratat dhe
dokumentacionin q verteton kryerjen dhe marrjen n dorzim te produkteve apo
shrbimeve q prokurohen),
4. Faturat Tatimore te blerjeve dhe te shitjeve (per efekte fiskale) si modeli i thjeshte
ashtu dhe ai i perbere si detyrim per subjektet e percaktuara, per efekte fiskale e
kontabile.
5. Situacionet e punimeve
6. Aktet e marrjeve n dorzim
7. Procesverbalet e nxjerrjeve jashte perdorimit (mbi bazen e hapesirave ligjore)
8. Aktet e dhurimit apo te transferimit
9. E te tjera.
Perve sa me sipr n perdorimin e dokumentacionit baze kontabel, sektori publik buxhetor
ka veori, pasi perdor edhe dokumenta specifike si:
1. Urdhr shpenzimi
2. Urdhr pagesa
3. Titulli i te ardhurave etj.
Zbatimi i ktij dokumentacioni bazohet n parimin e kontabilitetit t t drejtave dhe
detyrimeve te konstatuara. Dokumentacioni baz q vrteton veprimet n lidhje me te drejtat
dhe detyrimet shoqeron dokumentat e lartprmendura dhe lidhet me kto dokumenta
specifik:
kontratat
aktmarrveshjet
proces verbale te ndryshme q shoqrojn marrjen n dorzim t punimeve shrbimeve
apo produkteve
dokumenta t tjera specifik sipas fushave apo veprimtarive t institucioneve buxhetore
dhe subjekteve t tjera publike e private.
138
Librat e kontabilitetit dhe teknikat e regjistrimit.

Ligji per kontabilitetin detyron mbajtjen e regjistrimeve kontabile n mnyr kronologjike n
sistemin e ditarve analitik me tekniken e perdorimit te partis dyfishe. Sistemi i ditareve dhe
prmbledhja e informacionit behet mbi bazen e respektimit t standarteve t kontabilitetit.
Librat e kontabilitetit (libri i arks, libri i magazins, sistemi i ditarve, libri i madh,
centralizatori), referuar ligjit dhe akteve nnligjore percaktohet se duhen mbajtur jo vetem n
menyre manuale por edhe n softe informatike te miratuara, te cilat duhet te japin hapesirat
per tu audituar nga organet perkatese.
Mbajtja e librave te kontabilitetit, nuk detyrohet te jete unik, mjafton qe te zbatohen parimet
lidhur me regjistrimin kronologjik dhe permbledhjen e informacionit.Qofte n menyre
manuale, qofte me softe informatike keshillohet nje rregullesi n ditare, Libri i Madh apo
Centralizator, pr shembull;
Ditari i Arkes (arketime dhe pagesa), i mbajtur n mnyr kronologjike.
Ditari i Bankes (arketime dhe pagesa), i mbajtur n mnyr kronologjike.
Ditari i magazinave (hyrje/dalje), kronologjik
Ditari i te ardhurave (konstatim), kronologjik
Ditari i shpenzimeve dhe pagave (konstatim), kronologjik
Ditari i veprimeve te ndryeshme, i cili perdoret per veprimet e mbylljes se periudhes
ushtrimore, deri n pergatitjen dhe paraqitjen e pozicionit financiar te llogarive te
gjendjes financiare apo dhe per pasqyrat financiare te performances (te ardhura,
shpenzime, rezultat financiar) q plotsohet n fund t vitit pas mbylljes s ditarve dhe
ndihmon pr nxjerrjen e bilancit verifikues. N kt ditar pasqyrohen edhe veprime t pa
regjistruara ose t rrgjistruara gabimisht n sistemin e ditareve te kontabilitetit t
prmendur m sipr, duke siguruar kshtu evidentimin e sakt t veprimeve dhe
paraqitjen n pozicione t sakta t llogarive t sistemit kontabl.
Centralizatori, n rastin e mbajtjes se sistemit ditar centralizator per te nxjerre fillimisht
bilancin vertetues apo verifikues.
Libri i Madh n rastin kur perdoret sistemi ditar Libri i Madh.
Njsit q i nnshtrohen zbatimit t planit kontabl publik jan;
te gjitha institucionet nacionale (njesi shpenzuese) apo institucionet vartese qe varen
prej tyre qe marrin teresisht fonde buxhetore.
njesite shpenzuese nacionale (apo njesite qe varen prej tyre) qe marrin pjeserisht
fonde buxhetore dhe pjeserisht perballohen nga te ardhurat e tyre.
te gjitha institucionet e qeverisjes lokale apo njesite qe varen prej tyre (financim nga
fonde te buxhetit nacional apo dhe me te ardhurat e tyre n kuadrin e vetqeverisjes
lokale).
njesite e menaxhimit / zbatimit te projekteve me donatore te huaj.
rekomandohet per shoqata apo organizatat jo fitmimprurese.
Pasqyrat Financiare n sektorin Publik dhe lidhja midis tyre.
N kuadrin konceptual termi Element sht prdorur pr t treguar grupimet m t mdha
t efekteve financiare t gjeneruara nga transaksionet dhe ngjarjet e tjera duke u nisur nga
karakteristikat ekonomike t tyre. Kta element jan:
Aktivet
Detyrimet
Kapitalet e veta
Elementt e lidhur drejtprdrejt

me vlersimin e situats financiare
(q paraqitet n bilanc)
139
T ardhurat
Shpenzimet
Elementt e lidhur drejtprdrejt

me vlersimin e performancs
(q paraqitet n llogarin e rezultatit)
Si dihet do element paraqitet i zbrthyer n artikuj (poste, zra) t bilancit dhe t

llogaris t rezultatit, por kjo shtje i prket standardit q lidhet me Paraqitjen e
pasqyrave financiare. Nga ana e tyre kta artikuj klasifikohen n grupe t ndryshme
duke u nisur nga natyra ose funksioni n veprimtarin e institucionit.
Finalizimi i mbajtjes se kontabilitetit eshte pergatitja dhe paraqitja e Pasqyrave
Financiare (periodike apo vjetore).
Sipas Ligjit te Kontabilitetit dhe dispozitave ligjore te tjera qe rregullojne
kontabilitetin n sektorin publik, prgatitja dhe paraqitja e PF bhet pr periudhen
ushtrimore 01 Janar deri 31 Dhjetor t vitit prkats e krahasushme.
Aktualisht per sektorin publik ende nuk kane hyre n fuqi SNKSP/IPSAS. Kjo situate
parashikohet te perfundoje me faza t vecanta deri n fund t vitit 2013.
Llogaria Vjetore (Pasqyrat Financiare Vjetore, individuale dhe te konsoliduara).
Pr t gjitha Institucionet Qendrore, Rajonale dhe Vendore dhe njesive qe varen prej tyre si
dhe te njesive te menaxhimit dhe zbatimit t projekteve me donator t huaj, Pasqyrat
Financiare Vjetore, q prgatiten dhe raportohen sipas formatit te miratuar,n zbatim t ligjit
dhe akteve nnligjore t kontabilitetit jan si m posht:
1. Pasqyra mbi Aktivin e Bilancit kontabel (Formati nr. 1)
2. Pasqyra mbi Pasivin e Bilancit kontabel (Formati nr. 2)
3. Pasqyra Financiare Shpenzimeve t vitit ushtrimor (Formati nr.3/1)
4. Pasqyra Financiare Te ardhura te vitit ushtrimor (Formati nr.3/2)
5. Burimet dhe shpenzimet lidhur me investimet. (Formati nr. 4).
6. Pasqyra mbi levizjen CASH (Formati nr. 5).
7. Pasqyra mbi gjendjen dhe ndryshimet n Aktivet e Qendrushme si dhe amortizimin e
tyre (Formatet nr. 6 e nr. 7).
8. Pasqyra e levizjes se fondeve (Formati nr. 8).
9. Pasqyre mbi numrin e punonjesve dhe fondin e pagave (Formati nr. 9).
10. Pasqyre Permbledhese e Konsoliduar e Gjendjes Financiare (Formati nr. 10).
11. Pasqyre Permbledhese e Konsoliduar e te ardhurave dhe shpenzimeve te funksionimit
(Formati nr.11)
12. Pyetsor me t dhena e shenime shpjeguese pr hartimin e Pasqyrave Financiare
(Formati nr.12).
Afatet e depozitimit t llogariss vjetore (Bilanci dhe pasqyrat anekse financiare t tij),
bazuar n aktet ligjore n fuqi jan si m posht:
Institucionet buxhetore kombtare jane te detyruar te depozitojne llogarine vjetore brenda
dates 28 Shkurt te vitit pasardhes. Depozitimi behet nje kopje n Degen e Thesarit te Rrethit
perkates dhe, pas marrjes se konfirmimit nga kjo e fundit, nje kopje dergohet n Ministrine
apo Institucionin Qendror perkates sipas vartesise dhe nje kopje tjeter n zyren e statistikes se
rrethit.
Institucionet e Qeverisjes Vendore jane te detyruar te depozitojne pasqyrat Financiare
vjetore brenda dates 28 Shkurt te vitit pasardhes. Depozitimi, nje kopje n Degen e Thesarit
te rrethit perkates, dhe pas pranimit nga kjo dege nje kopje dergohet n prefekture dhe n
zyren e statistikes se rrethit.
140
Njesit e menaxhimit / zbatimit te projekteve e marrveshjeve me donatore te huaj

detyrohen te depozitojne brenda dates 15 Prill te vitit pasardhes nje kopje te Pasqyrave
Financiare prane Ministrise apo institucionit publik qe menaxhon projektin/organ i vartesise,
nje kopje prane donatorit/reve perkates dhe , pas miratimit nga Deget perkatese te Thesarit
kur vepron me skemen e thesarit., nje kopje n Strukturn q mbulon Kontabilitetin prane
Ministrise se Financave.
Ministrit dhe Institucionet e tjera Qendore, pervec pasqyrave financiare individuale,
hartojne permbledhesen e Pasqyrave Financiare vjetore per te gjitha institucionet e vartesise
se tyre dhe e depozitojne ate n strukturn q mbulon Kontabilitetin n Ministrine e
Financave brenda dates 20 Prill te vitit pasardhes.Ministrite dhe Institucionet e tjera qendrore
(te cilat nuk kane njesi shpenzuese me kontabilitet me vehte n vartesi) brenda dates 28
Shkurt te vitit pasardhes e depozitojne Pasqyrat Financiare te tyre nje kopje n Degen e
Thesarit dhe pas konfirmimit nga kjo e fundit dergohet nje kopje n Drejtorine e
Kontabilitetit prane Ministrise se Financave dhe nje kopje n zyren e statistikes.
Degt e Thesarit n rrethe hartojne permbledhesen e Pasqyrave Financiare vjetore per te
gjitha institucionet buxhetore nacionale dhe vendore te juridiksionit te tyre dhe e depozitojne
ate brenda dates 20 Prill te vitit pasardhes n Drejtorine e Kontabilitetit prane Ministrise se
Financave, n prefekturen perkatese,ne qarkun perkates dhe n Ministrine e Brendeshme.
Drejtoria e Prgjithshme e Thesarit dhe ajo e Borxhit n Ministrin e Financave
hartojne, permbledhin dhe depozitojne n strukturn q mbulon Kontabilitetin n Ministrine e
Financave, brenda dates 20 prill te vitit pasardhes raportet lidhur me borxhin e brendshem e
te jashtem te Qeverise te listuar sipas inventarit perkates. Ky informacion eshte per vitin
ushtrimor dhe progresiv. Raport i posacem pergatitet edhe per levizjet e stokut te borxhit dhe
koston e tij per vitin e fundit buxhetor. Drejtoria e Thesarit pergatit edhe raportin levizjen dhe
gjendjen e stokut te llogarise Depozite e Qeverise, te llogarive te tjera speciale te celura per
llogari te Shtetit Shqiptar n Banken e Shqiperise, te aseteve financiare, te rezerves valutore
te Qeverise e te tjere elemente pasurore qe duhet te perfshihen n bilancin e Shtetit Shqiptar.
Struktura e Kontabilitetit n Ministrin e Financave, mbi bazen e informacionit te
depozituar, harton brenda dates 15 Qershor te vitit pasardhes permbledheset e llogarive
vjetore n keto nivele;
- Per Ministrite dhe Institucionet e tjera qendrore
- Per ISSH dhe ISKSH
- Per njesite e menaxhimit / zbatimit te projekteve e marrveshjeve me donatore te huaj
- Per organet e Qeverisjes Vendore
Struktura e Kontabilitetit n Ministrine e Financave mbi bazen e te gjithe informacionit te
hartuar e depozituar ben konsolidimin e pasqyrave financiare vjetore n nivel qendror e lokal
dhe i raporton ato brenda dates 15 Korrik te vitit pasardhes.
Referuar vecorive t kontabilitetit publik, auditimi pr sistemin e kontabilitetit duhet t
prqndrohet n:
zbatimin e planit kontabel publik dhe standardeve qe implementohen n sektorin publik, qe
lidhen me:
detyrimin per zbatimin e kontabilitetit publik q aktualisht mbulon te gjitha institucionet
buxhetore (njesite shpenzuese) te cdo niveli qe mbajne e perdorin fonde buxhetore, apo
pjeserisht te vetat dhe pjeserisht fonde buxhetore. zbatimi i ketij moduli rekomandohet per tu
perdoruar edhe nga organizma apo shoqata te tjere jo fitimprurse.
vendosjen e zbatimit t snksp (ipsas), sipas fazave t miratuar nga ministria e financave, e
cila realizon shtrirjen e veprimit dhe konsolidimin e pf t gjith sektorit publik shteteror
141
(institucione bushetore, institucione publike pjeserisht buxhetore, ndermarrje shteterore,

shoqeri tregetare me kapital te plote apo te pjeseshem shteteror, e te tjera).
detyrimin per zbatimin e nje strukture t miratuar per klasifikimin ekonomik dhe
buxhetor. struktura buxhetore = strukturen e llogarive per te ardhurat dhe shpenzimet.
nomenklature llogarie e miratuar nga ministria e financave.
vecori n sektorin publik buxhetor perben fakti qe nuk ekziston koncepti i kapitalit,
por ai i fondeve. koncepti i kapitalit eshte dhe vepron n shoqerite tregtare qe jane apo
synojne te jene ftitimprurese. n shoqerite tregetare niveli n rritjen e kapitalit dhe fitimi i
periudhave perkatese (por dhe ai i akumuluar) sherben si mates per suksesin apo deshtimin,
per arritshmerine ose mosarritshmerine e nje veprimterie ekonomike dhe eshte si baze per te
llogaritur treguesit me te rendesishem te efektivitetit te biznesit dhe te kapitaleve te
investuara n te.
institucionet publike (sidomos ato teresisht buxhetore) kane fonde te akumuluara (per te
cilat eshte investuar me pare), per qellime te veprimtarise se funksionimit. ato marrin fonde
(fonde buxhetore apo grante te tjera) per shpenzime korrente e kapitale nga donatore te
ndryshem (primar eshte donatori shtet por dhe donatore te tjere) per shtimin e pasurise,
vetem me synimin per te funksionuar n perputhje e n linje me funksionimin e gjithe
piramides shtetrore.
pra, thene shkurt, n institucionet publike buxhetore nuk ka kapital per te sjelle fitime por ka
fonde per te funksionuar. n institucionet publike nuk ekziston n pergjithesi koncepti i
fitimit, por rezultati i ushtrimit qe vjen kryesisht nga te ardhurat e pa perdorura e qe
trashegohen n perputhje me dispozitat ligjore.
vecanarisht i decentralizuar me ligj eshte ky fenomen n organet e qeverisjes vendore.
sektorin publik n krahasim me sektorin privat e dallon edhe fakti se kush jane donatoret
per financime. n kete drejtim permendim se ;
ne sektorin privat financimi (apo donatori qe ben kete financim) si rregull eshte teresisht
privat dhe qellimi eshte qe nepermjet ketyre burimeve, shoqeria tregtare te sjelle fitime per te
ardhmen. por mos harrojme qe kjo ndikon dhe per zhvillime te tjera favorizuse te
komunitetit. financues eshte edhe shteti i cili financon n shoqerite tregtare me politika
favorizuse per qellime kardinale n sherbim te komuniteteve ( rasti me i mire jane
subvecionet n sherbim te qytetareve).
ne sektorin e mirfillte publik buxhetor te te gjithe piramides shtetrore qellimi i
donacioneve dhe efektiviteti i tyre matet vetem me synimin primar qe ato ti sherbejne nje
funksionimi me te mire. n destinacionin me te mire te fondeve shteti behet manaxhuesi me i
mire i te ardhurave qe vine nga tatimpaguesit.
nga pikpamja e pregatitjes dhe raportimit te pasqyrave financiare vecori n sektorin
publik (kryesisht n ate buxhetor) ka lidhur me operacionet e korigjimit. n pf te pozicionit
financiar por dhe n ato te performances (pasqyrat e te ardhurave e shpenzimeve te
funksionomit), operaohet me transaksione kontabile n menyre qe te shmanget evidentimi i
rezulatit financiar (fitim apo humbje) qe, si rregull, per institucionet me financim teresisht
buxhetor nuk ka kuptim. sipas rregullimeve te deritanishme, n institucionet buxhetore,
amortizimi i aktiveve afatgjata nuk rendon koston por jep efekte n fondet e institucioneve.
Perdoruesit e Informacionit kontabel.
Pr Sektorin Publik
- Vet njsia shpenzuese individuale
- Ministria apo institucioni qendror a lokal nga varet
- Ministria e Financave
- Qeveria
- Parlamenti
142
Publiku i gjere
Pr Sektorin Privat
- Vet drejtuesit e ortaket e shoqerive tregetare
- Personat e lidhur e te interesuar
- Shteti nepermjet organeve te sistemit fiskal
sht e kuptueshme se duke qn i destinuar pr t knaqur nevojat e prdoruesve t
kategorive t ndryshme, informacioni q prmbajn pasqyrat financiare q publikon nj
entitet nuk mund t'iu prgjigjet vese nevojave t prbashkta t prdoruesve t treguar m
sipr. Pr kt arsye kuadri konceptual ka parashikuar q informacioni i pasqyrave financiare
t modulohet n funksion t nevojave t prbashkta t kategorive t ndryshme t
prdoruesve dhe jo n funksion t krkesave specifike t prdoruesve t veant apo pr nj
qllim t veant.
3. Problemet q mund t ndeshen n praktik.
Aktualisht, me rregullimet e permendura me siper per sektorin publik (kryesisht buxhetor),
problemet q mund t ndeshen n praktik lidhur me plotsimin e PF mund t evidentohen n
se krahasohet gjendja faktik e pasqyrave me krkesat dhe standardet q duhen zbatuar pr
plotsimin e tyre.
Disa nga procedurat q duhet t mbahen parasysh nga audituesi per auditimin e
Bilancit (Pasqyrave Financiare Vjetore) n sektorin publik jane:
Auditimi i bilancit ekonomiko-financiar.
sht Bilanci Kontabel?
Bilanci kontabl eshte nje dokument vjetor i detyrueshem qe pershkruan vemas elementet
aktive dhe pasive te pasurise se organizats (institucionit) dhe qe paraqet n menyre te
dallueshme kapitalet e veta. Bilanci se bashku me anekset e tij formon nje tersi te pandashme
qe njihen me emrin Llogari vjetore.
jan Kapitalet e Veta?
Kapitalet e veta perfaqesojne diferencen ndermjet tersise se elementeve te aktiveve dhe
tersise se elementeve te pasiveve ndaj te treteve (pasiveve te jashtme) te entitetit.
Auditimi i bilancit, n thelb konsiston nse situata e paraqitur:
1. Eshte koherente (njohja e veprimtarise, aktivitetit dhe kontekstit ekonomik te
subjektit)
2. Rakordon me t dhnat e kontabilitetit.(ditaret dhe llog. analitike)
3. Reflekton n menyre besnike gjendjen e subjektit
4. Tregon se veprimet ekonomike jane evidentuar sipas parimeve kontabile dhe
rregullave n fuqi, pergjithesisht te pranuara.
5. Merr parasysh ngjarjet me rendsi te veante qe kane ndodhur pas dates se mbylljes se
ushtrimit te meparshem
6. Evidentohet pronsia.
Rndsi t veant pr auditimin e bilancit paraqet hartimi i pasqyrave krahasuese dhe
prcaktimi i ndryshimet n vlere absolute dhe n perqindje nga ku mund t prmendim:
1. krahasimin e realizimit te treguesve financiar n vite dhe me nj vit baz (vlersim)
2. krahasimi i te dhenave te llogarive vjetore (gjendja fillestare me gjendjen
perfundimtare eljet e llog.)
143
3. krahasimi i prmbledhseve te ditarve me sitemin e entralizatorit.

4. Verifikime aritmetikore n rakordimin e ditarve dhe t llogarive analitike
5. Element ekstrakontabel (inventart, aprovime te llogarive nga te tretet, skeda e
Aktiveve t qendrueshme, amortizimet, stoqet, etj)
Auditimi i aktivit te bilancit. Auditimi i aktivit te bilancit duhet te krijoje bindjen:
a. Nese jane paraqitur aty te gjitha aktivet e qendrueshme, dhe nse ka diferenca me
gjendjen faktike;
b. Nese vlera e tyre eshte e pranueshme,pozicionet korigjuese [amortizimetprovigjionet] rivlersimet dhe kalkulimet e nevojshme pr t reflektuar vlern reale.
c. Nese aktivet financiare pasqyrojne gjendjen reale;
d. Nese aktivet qarkulluese rakordojne me gjendjen fizike dhe nse ka mallra stoqe;
e. Nese kerkesat mbi arktimin e debitorve jane te identifikueshme dhe rakordojne me
llog. Sintetike;
f. Nese llogarit e disponibiliteteve rakordojne me gjendjet n thesar dhe n bank.
g. Arsyetimet kur llog.85 eshte paraqitur n aktiv.(vlersimi i ktij pozicioni);
h. Ne auditimin e aktiveve te bilancit, nje rendesi te veant paraqet vlersimi lidhur me
vlerat atributive. N kt rast pergjithesisht preferohet te bazohemi n nje vlersim sa
me afer me vleren e zevendsimit. Kur vlersimi n bilanc shmanget nga kjo vlere
audituesi duhet te shprehet me nje vlersim te tij n raportin e auditimit pr keto raste.
Auditimi i pasivit te bilancit
fare perfaqeson pasivi i bilanci kontabel.
Pasivi i bilancit rigrupon kapitalet e veta dhe te gjithe elementet e pasurise qe kane nje vlere
negative per institucionin (detyrimet). Tersia e elementeve te pasivit perbn Burimet qe
disponon nje organizat.
a. Auditimi i pasivit te bilancit duhet te krijoje bindjen se:
b. N bilanc jane paraqitur te gjitha detyrimet dhe pasuria e vet organizats (kapitali
dhe rezervat)
c. Llogarit e kapitaleve korespondojne me vendimet e organeve drejtuese
d. Detyrimet jan t sakta dhe pasqyrohen n mnyr analitike
e. Te gjitha informacionet e formuluara n aneksin e bilancit jane te plota dhe
rakordojne me llogarit n bilanc
f. Provigjionet dhe rezervat jane llogaritur dhe evidentuar sipas dispozitave ligjore dhe
n nivel te mjaftueshem.
Audituesit e brendshm gjat auditimit t zbatimit t bazs ligjore dhe implementimt t
sistemit t kontabilitetit duhet ti referohen misionit dhe qllimit prt t cilin fonksionon
organizat q auditohet dhe n prshtatje me gjendjen faktike t pasqyrave t plotsuara bn
krahasimin e pasqyrave faktike me krkesat q duhen zbatuar pr plotsimin e tyre sipas
krkesave t Udhzimin e Ministrit t Financave pr mbylljen e bilancit dhe plotsimit t
pasqyrave anekse t tij.
Duke u mbshtetur n krkesat e prcaktuara n Udhzimin e Ministrit t Financave pr
mbylljen e llogarive vjetore, bilancit dhe plotsimin e pasqyrave financiare q i bashklidhen
bilancit si anekse t tij, m posht po trajtojm mnyrn e plotsimit t pasqyrave kryesore, t
cilat jan si m posht:
1.Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 1 Pr Aktivin e Bilancit kontabel
Informacioni kontabel per te gjitha rubrikat dhe postet e aktivit e te bilancit kontabel
plotesohen n dy kollona (tepricat n fund dhe fillim te vitit ushtrimor). Referuar formatit t
144
miratuar dhe q aktualisht sht n fuqi pr kt format, Rubrike me vehte perben posti
12"Rezultate te mbartura", humbje nga vitet e meparshme.
Ne kete post evidentohet humbja e mbartur nga rezultatet e ushtrimeve te meparshme.Sipas
natyres se funksionimit te cdo institucioni humbja e mbartur duhet te justifikohet me shkaqe
ligjerisht te argumentuara ku institucioni detyrohet te jape te dhena shpjeguese. shoqeruese.
Duhet verifikuar shuma e Grupit A"Aktive te qendrueshme" n s perfaqesohet nga shuma
e tre rubrikave si me poshte ;
- Rubrika I AAGj jomateriale sipas llogarive ku amortizimi evidentohet me shenje(-)
- Rubrika II AAGJ materiale sipas llogarive ku amortizimi evidentohet me shenje(-)
- Rubrika III AAGj financiare
Duhet verifikuar shuma e rrjeshtit 27 ku evidentohet Grupi B "Aktive qarkulluese" n se
perfaqesohet nga shuma e tre rubrikave si me poshte;
- Rubrika I Gjendja e inventarit(klasa3) si shume algjebrike e analizave te llogarive te
materialeve, inventarit te imet, produkteve e mallrave ku shumat e parashikuara per
zhvlersim(ne rastet eventuale) paraqitet me shenje (-).
- Rubrika II - Kerkesa arketimi mbi debitoret si shume algjebrike e analizave te te drejtave
n llogarite e evidentuara n postet respektive ku shumat e parashikuara per zhvleresim
n llogarine 49 paraqitet me shenje (-).
- Rubrika III perfaqeson llogarite e mjeteve monetare te klases 5 si shume algjebrike e
llogarive qe analizohen n postet perkatese ku shumat e parashikuara per zhvleresim n
rastet eventuale te ndodhura paraqitet me shenje(-).
Duhet verifikuar grupi C "Llogari te tjera aktive, e cila perfaqsohen shuma per disa llogari
te vecanta rregulluese (477,481,486), t cilat funksionojn si m posht:
- llogaria 477 Diferenca konvertimi aktive pasqyrohen diferencat aktive qe lidhen me
konvertimet nga vlersimi(per kerkesat debitore dhe detyrimet te shprehura n monedhe te
huaj) me kurset e kembimit n mbyllje te ushtrimit.Me celjen e llogatrive vitin e
ardheshem kjo llogari kunderkalohet.
- llogaria 481"Shpenzime per tu regjistruar n disa ushtrime, karakteristike kryesisht
per institucionet lokale.Eshte llogari rregulluese ku perfshihen shpenzimet e kryera per
riparimet e medha, shpenzimet per punime parapregatitore te nje lloji veprimtarie,
shpenzime te kryera gjate vitit ushtrimor(qe nuk perfshihen n aktivet e qendrueshme dhe
nuk mund te rendohen teresisht n rezultatin e ushtrimit). Keto shpenzime shperndahen
(amortizohen ) vitet e ardheshme.
- llogaria 486 "Shpenzime te periudhave te ardheshme". Perfaqesojne shpenzime per
blerje ose sherbime, realizimi faktik i te cilave ndodh n nje ushtrim te ardheshem
(shpenzime te parapaguara), si p.sh. qera te paguara avance, prime te sigurimeve per
rreziqe te paguara avance e tjera.
N se llogaria 85 Rezultati i Ushtrimit (humbje nga viti ushtrimor), rezulton me saldo
debitore. Shkaqet e kesaj humbjeje duhet te shpjegohen n relacionet qe shoqerojne llogarine
vjetore pasi per institucionet qe nuk kryjne aktivitet ekonomik nuk ka kuptim humbja.
Duhet t verifikohet Shuma totale e aktivit te bilancit kontabel , qe perbehet nga shuma e
posteve apo rubrikave te aktivit.
2. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 2 Pasivi i Bilancit kontabel
Informacioni kontabel per te gjitha rubrikat dhe postet e pasivit te bilancit kontabel
plotesohen n dy kollona (tepricat n fund dhe n fillim te periudhes ushtrimore).
145
Duhet verifikuar shuma e grupit A Fonde te veta ku perfshihet shuma algjebrike e

gjashte rubrikave si me poshte;
Rubrika I Fonde te veta perfaqeson shumen e llogarive te fondeve. n kete rubrike
llogarite 105 e 106 mbeten me teprice vetem n rastet kur keto grante si burim kane
investimet n proces (pa perfunduar ose pa marr n dorzim) per institucionin. N aktiv t
bilancit kto jan investime n proces n grupin e llogarive 23. Kto mbyllen (kapitalizohen)
me fondet baze n kohen kur investimi eshte perfunduar dhe marre n dorzim. Llogaria 107
"Mjete t caktuara n prdorim" evidenton vlern neto t aktiveve q kan marr n
prdorim.Teprica e saj tregon se keto aktive nuk jane t vetat. Llogaria 109 "Rezerva nga
rivlersimi" prfaqeson diferencat nga rivlersimi qe u behet aktiveve te qendrueshme, te cilat
kryhen me VKM.
Rubrika II Fonde t tjera t veta pasqyron fondet rezerve per shpenzime korrente t cilat
evidentohen n llogarit si m posht:
- Verifikohet n se Llogaria 111 Fonde rezerve prmban tepricen midis fondeve te
krijuara nga rezultatet e mbartura dhe atyre te perdorura gjate vitit per shpenzime
korrente( n perputhje me aktet ligjore e nenligjore),
- Verifikohet n se Llogaria 115 Caktim nga rezultati i vitit per investime perfaqeson
pjesen qe caktohet nga rezultati per mbulimin e shpenzimeve te kryera gjate vitit
ushtrimor per investime dhe te mbulara nga te ardhurat e krijuara gjate vitit n seksionin e
funksionimit,
- Verifikohet n se Llogarina 116 Te ardhura nga shitja e aktiveve te qendrueshme" ka
evidentuar tepricen e (plus-minus) vlerave qe lidhen me shitjet eventuale te elementeve te
pasurise. n kushtet e mosekzistences se te drejtes se trashegimit te plusvlerave te
realizuara, ky post paraqitet me vlere zero (veprimet integrohen n llogarine 1011/ 1012).
Rubrika III , rezultate te mbartura, evidenton llogarine 12 me te njejtin emertim qe
perfaqeson rezultatin e trasheguar nga viti ose vite te meparshme. n te dhenat shpjeguse te
llogarise vjetore duhet te shpjegohet bazueshmeria ligjore e rezultatit te trasheguar dhe te
sqarohet perberja e tij (ne ndarjen te konstatuara dhe te arketuara).
Rubrika IV, Subvecione te jashtezakonshme, (llogaria 13) perfaqeson kete llogari me shenje
(-). Jane subvecione per investime te atribuara nga organe te pushtetit vendor per nje organ
tjeter vendor. Evidentohen te dhena n perputhje me hapesirat aktuale ligjore qe lindin te tilla
mardhenie te cilat duhet te shpjegohen n relacionet shoqeruese.
Rubrika V, Grante per pjesmarrje n investime per llogari te te treteve (llogaria 14),
perfaqesohet nga kjo llogari dhe pasqyron shumat e perdorura per financimin e investimeve
n proces per llogari te te treteve.
Rubrika VI, provizione te parashikuara per rreziqe e shpenzime perfaqesohet nga llogaria 15
me te njejtin emertim. Provizione te tilla krijohen kryesisht per njesite me karakter ekonomik.
Grupi B " Detyrime" perfaqesohet nga shuma e borxheve afatgjate dhe detyrimeve
afatshkurter" specifikisht te analizuara sipas llojve dhe afateve
Grupi C "Llogari te tjera" perfaqesohet nga shuma e posteve perkatese te disa llogarive
rregulluese qe veprojne n sensin kreditor. Llogaria 475 "Te ardhura per tu regjistruar vitet
pasardhese" e cila hyn n grupin e llogarive rregulluese. Sipas rastit te cdo institucioni
evidentohen te ardhurat qe jane arketuar perpara ngjarjes ose veprimit qe krijon te ardhura.
Llogaria 478 Diferenca konvertimi pasive pasqyron diferencat pasive qe lidhen me
konvertimet qe rezultojne nga vleresimi me kurset e kembimit n mbyllje te ushtrimit(te
kerkesave debitore dhe detyrimeve) te shprehura n monedha te huaja. Llogaria 480 Te
ardhura per tu klasifikuar ose rregulluar pasqyron te ardhura te arketuara, por me
dokumentacion te pa plotesuar ose te paqarte deri n daten e mbylljes se bilancit kontabel te
institucionit. Teprica kreditore e kesaj llogarie kerkon sqarime n te dhenat shpjeguese.
Llogaria 487 te ardhura te arketuara para nxjerrjes se titullit rregjistron te ardhurat e
146
arketuara , te cilat ekzistojne n institucion te derdhura por nuk eshte marre konfirmim nga
Thesari deri n fund te periudhes.
Llogaria 85"Rezultati i ushtrimit" kur del me saldo kreditore, perfaqesohet si rubrike me
vehte dhe perben rezultatin nga viti ushtrimor si teprice kreditore e kesaj llogarie.
Totali i pasivit te bilancit kontabel perben shumen e bilancit sipas rubrikave te kesaj
pasqyre financiare.
3. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 3/1 Pasqyra Financiare Shpenzime t vitit
ushtrimor.
Kjo perben nje nga pasqyrat financiare kryesore te seksionit te funksionimit n perberje
te llogarise vjetore dhe perfaqeson shpenzimet e konstatuara dhe operacionet e korigjimit te
rezultatit te vitit ushtrimor .Hartohet e krahasuar ku n kolonen 1 perfaqesohet informacioni
sipas rrjeshtave per vitin ushtrimor dhe n kolonen 2 i njejti informacion por per vitin e
meparshem.
Grupi A. "Shpenzime te shfrytezimit"(rrjeshti 1) perfaqesohet nga shuma e rubrikave te
meposhtme te cilat evidentojne ;
Rubrika I Shpenzime korrente qe n vetvete perbehet nga shuma e nenrubrikave ; Paga e
shperbilime te tjera personeli, Kontribute te sigurimeve shoqerore e shendetsore, Mallra
dhe sherbime te tjera, Subvecionet, Transferimet korrente te brendshme, Transferimet
korrente me jashte dhe Transfertat per buxhete familjare e individe. n nenrubrikat
respektive te permenduraa n kete paragraf analizohen emertimet dhe strukturat n nivelet e
llogarive kater shifrore. n analizat e llogarive te grupit 600Paga e shpenzime te tjera
personeli, evidentohen pagat bruto te konstatuara te personelit te perhershem apo te
perkohshem si dhe shperblimet apo shpenzimet e tjera te personelit n nivelin bruta (pa
ndalesat). n grupin e llogarise 601 me analiza perfaqesohen sigurimet shoqerore e
shendetesore qe paguhen nga punedhenesi (por jo ndalesat qe paguhen nga punemarresi).
Ne Rubriken II paraqiten ndryshimet e gjendjeve per materialet e mallrat e stokuara n
magazine sipas te dhenave debitore (+) apo kreditore (-) te grupit te llogarive 63 "Ndryshimi i
gjendjeve te inventarit".
Ne rubriken III " Kuota amortizimi e shuma te parashikuara" evidenton llogarite e grupit 68
te Planit Kontabel Publik. n kete rubrike te plotesohen te dhenat per ato institucione (lokale
ose nacionale) qe ushtrojne edhe aktivitet ekonomik (prodhues apo tregetar), te cilat
llogarisin e rendojne n shpenzime amortizimin apo kuotat e parashikuara n aktivet e
qendrueshme.
Grupi B. "Shpenzime financiare", perfshin shumen e dy rubrikave si me poshte;
Rubrika I Shpenzime financiare te brendshmeperfaqeson shumen (te analizuara n tre
shifra te llogarive te grupit 65 per interesa per bono thesari, interesa per huamarrje te tjera te
brendshme, interesa per letra te tjera me vlere te Qeverise dhe shpenzime nga kembimet
valutore,).
Rubrika II Shpenzime financiare te jashtme perfaqeson shumen (sipas analizes se
llogarive treshifrore te grupit 66 ku perfshihen interesat per huamarrje nga Qeveri te huaja,
interesat per financime nga institucionet nderkombtare dhe interesat per huamarrje te tjera te
jashtme,). Keto plotesohen nga institucionet lokale dhe institucionet nacionale qe kane
shpenzime te tilla me karakter financiar.
147
Grupi C. "Shpenzime te jashtzakonshme". n kete rubrike te gjitha institucionet

pasqyrojne te dhenat sipas grupit te llogarive 67"Shpenzime te jashtzakonshme". Natyra e
tyre duhet te sqarohet n te dhenat shpjeguse.
Totali i operacioneve te shpenzimeve korrente. Perfaqeson shumen e shpenzimeve sipas
rubrikave respektive(Klasa 6).
Grupi D. Operacione te korrigjimit te rezultatit Perbehet nga shuma e posteve respektive
ku perfshihen llogarite e klases 8 n sencin debitor te grupeve 82, 83 dhe 84 lidhur me
transferimet.
Totali i operacioneve
Rezultati i veprimtarise Perfaqeson tepricen kreditore te llogarise 85"Rezultati i ushtrimit"
.Sipas kollonave perkatese pefaqeson diferencen pozitive midis totalit te operacioneve te te
ardhurave me totalin e operacioneve te shpenzimeve. Detyrimisht shifra e perfaqesuar n kete
pasqyre (Pasqyra 1/1) duhet te jete e barabarte me llogarine 85Rezultati nga ushtrimi qe
pasqyrahet n pasiv te bilancit kontabel.
Totali i pasqyres 1/1. Perben shumen e gjithe operacioneve.Shuma totale e kesaj pasqyre
eshte e barabarte me totalin e pasqyres 1/2.
4. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 3/2 Pasqyra Financiare Te ardhura te vitit
ushtrimor
Kjo perben nje nga pasqyrat financiare kryesore te seksionit te funksionimit n perberje
te llogarise vjetore dhe perfaqeson te ardhurat e konstatuara dhe operacionet e korigjimit te
rezultatit te vitit ushtrimor. Hartohet e krahasuar ku n kolonen 1 perfaqesohet informacioni
sipas rrjeshtave per vitin ushtrimor dhe n kolonen 2 i njejti informacion por per vitin e
meparshem.
Grupi A "Te Ardhura te shfrytezimit. n kete grup te kesaj pasqyre financiare
evidentohen shuma e 6 rubrika kryesore si ;
Rubrika I Te ardhura Tatimore
Rubrika II Kontribute shoqerore e shendetsore
Rubrika III Te ardhura jo tatimore
Rubrika IV Grante korrente
Rubrika V Ndryshimi i gjendjeve
Rubrika VI Punime per investime e rimarrje
Grupi B "Te ardhura financiare". Si per institucionet nacionale ashtu dhe per vendoret
perdoret grupi i llogarive 76 me te njejtin emer. Llogaria 760"Te ardhura nga interesat e
transaksioneve te huadhenies se brendshme" sipas rasteve eventuale perfaqeson te ardhura
nga interesat per letrat me vlere te vendosjes, interesat lidhur me huadhenie te tjera te
brendshme. n llogarine 761 perfaqesohen interesat nga huadhenia e huaj. n llogarine 765
perfaqesohen te ardhurat nga interesat e depozitave per institucionet qe kane llogari banke. Te
tre keta poste plotesohen nga institucione specifike qe kane te tilla te ardhura. Llogaria 766
"Te ardhura nga kembimet valutore" ku perfshihen te ardhurat nga kembimet valutore e
ndonje tjeter i ngjashem.
148
Grupi C Te ardhurat e jashtzakonshme pasqyron te ardhurat e konsideruara si te tilla

nese ka raste te argumentuara. Perben shumen e posteve , sipas emertimit e analizave n kete
pasqyre financiare.
Totali i operacioneve te te ardhurave. Perfaqeson shumen e te ardhurave (Klasa 7) si
shume e rubrikave perkatese.
Operacione te korrigjimit te rezultatit Perbehet nga shuma e posteve perkatese perfshihen
llogarite e klases 8 qe lidhen me operacionet buxhetore te institucionit. Llogarine 829
"Urdhra shpenzimesh te anulluara" perfshihen te dhenat lidhur me anullimin e urdhrave te
shpenzimeve te konstatuara n vitet e kaluara te cilat gjykohen te papagueshme. Posti tjeter
perfaqeson operacionet lidhur me transferimin nga efektet qe rrjedhin nga tepricat debitore te
llogarive 63 e 73"Ndryshimi i gjendjeve" n mbyllje te ushtrimit. Efektet e ndryshimit te
gjendjeve, si vecori e sektorit publik nuk do te pasqyrohen n rezultatin e ushtrimit.
Totali i operacioneve.
Rezultati i veprimtarise . Perfaqeson llogarine 85"Rezultati i ushtrimit", humbje nga
veprimtaria. Sipas kollonave perkatese pefaqeson diferencen midis totalit te operacioneve te
shpenzimeve i pasqyres 1/1"Shpenzime te ushtrimit" me totalin e operacioneve te te
ardhurave i pasqyres 1/2"Te ardhura te ushtrimit"). Eshte e barabarte me tepricen debitore te
llogarise 85 "Rezultat i ushtrimit" qe pasqyrohet n aktiv te bilancit kontabel.
Totali i pasqyres 3/2, Perben shumen e gjithe operacioneve.
5. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 4 Burimet dhe shpenzimet lidhur me
investimet.
Kjo pasqyre paraqet levizjet dhe tepricat e analizuara te llogarive te burimeve te lidhura me
investimet (Grante te brendshme e te huaja kapitale ,mjete te veta kapitale, huamarrje te
brendshme e te huaja) dhe shpenzimet per investime, transfertat kapitale, huadhenie e
nenhuadhenie, pjesmarrjet n kapitalin e vet).
Kjo pasqyre ndahet n dy grupe te medha ;
o Grupi I Burimet e Investimeve
o Grupi II Shpenzimet per investime
Ne te dy grupet jepen analizat e llogarive dy, tre dhe kater shifrore sipas ermertimeve per
burimet dhe shpenzimet per investime.
Per grupin (I), per cdo rrjesht analitik, kolona (f) perbehet nga kolonat (c+e-d).
Per grupin (II), per cdo rrjesht analitik, kolona (f) perbehet nga kolonat (c+d-e).
Tepricat n celje e n mbyllje te ushtrimit te kesaj pasqyre duhet te jene detyrimisht te
barabarta me tepricat respektive n pasiv e aktiv te bilancit kontabel.
6. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 5 Pasqyra e Levizja n Cash.
Ne kete pasqyre jepet nje tablo e gjendjeve dhe levizjeve te mjeteve monetare te institucionit
gjate vitit ushtrimor n Thesar dhe n Banke.Shifrat e paraqitura n rubrikat e
Disponibiliteteve n Thesar duhet te kontrollohen vecanerisht nga inspektoret e kontabilitetit
per realizimin e perputhjes se tyre me shifrat e deges se Thesarit.
Rrjeshti 1 n kolonen Debi pasqyron tepricen n celje te vitit ushtrimor te mjeteve
monetare disponibel n thesar dhe n Banke e cila duhet te jete e barabarte me llogarite
perkatese (520 e 512) tek postet n celje te llogarive financiare n aktiv te bilancit
kontabel.
149
Arketimet n Cash (rrjeshti 2, kolona c dhe e) jane shume e rrjeshtave 3 deri n 6

sipas pershkrimeve. Rrjeshti 3 = 4+5 dhe rrjeshti 6 = shumat e rrjeshtave 7 deri 13. n
kete rubrike qelizat me shenjen x nuk plotesohen.
Pagesat e vitit n Cash (rrjeshti 14, kolonat d dhe f ) jane shume e rrjeshtave 15
deri 20 sipas pershkrimeve. n kete rubrike qelizat me shenjen x nuk plotesohen.
Transferta (rrjeshti 21) perfaqeson shumen sipas kolonave te rrjeshtave 22 deri 24 sipas
pershkrimeve. n kete rubrike, qelizat me x nuk plotesohen.
Shuma e levizjeve (rrjeshti 25) pasyron sipas kolonave totalin e levizjeve debitore dhe
kreditore te mjeteve monetare te pasqyruara n rrjeshtat (1+2+14+21).
Teprica n mbyllje (rrjeshti 26,kolonat c dhe e ) pasqyrojne respektivisht tepricen e
llogarise se disponibiliteteve n Thesar e n Banke n fund te vitit ushtrimor. n kete
pasqyre keto jane te barabarte perkatesisht me diferencen pozitive midis levizjeve
debitore dhe kreditore te rrjeshtit 25. Keto teprica duhet te jene detyrimisht te barabarta
me tepricat e pasqyruara n aktiv te bilancit kontabel, per postet e ushtrimit te mbyllur.
7. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 6 Gjendjet dhe ndryshimet n Aktivet e
Qendrueshme me vleren bruto.
Kjo pasqyre plotesohet per Aktivevet e Qendrueshme me vleren bruto sipas kritereve te
vleresimit te percaktuara . n pjesen horizantale percaktohet sipas kolonave gjendja n celje
te ushtrimet, shtesat e paksimet sipas zerave dhe celja n mbyllje te ushtrimit. Vertikalisht
jane emertuar sipas zerave llogarite e aktiveve te qendrushme te trupezuara e te pa trupezuara
si dhe totalet e tyre.
Horizontalisht : Gjendja n mbyllje te ushtrimit e do reshti eshte shume e kolonave :
Gjendja n elje te ushtrimit plus Shtesat gjithesej minus Pakesimet gjithesej (Kolona
11 = Kolonat 1+6-10). Shtesat gjithsej sipas rrjeshtave kolona 6 = kolonat 2+3+4+5.
Paksimet gjithsej sipas rrjeshtave kolona 10 = kolonat 7+8+9.
Vertikalisht : Sipas kolonave Rubrika I (rrjeshti 1) per aktivet e pa trupezuara perben sipas
emertimeve shumen e rrjeshtave 2 deri n 4. Po sipas kolonave. Rubrika II (rrjeshti 5) per
aktivet e trupezuara perben sipas emertimeve shumen e rrjeshtave 6 deri n 18. Totali i
pergjithshem i aktiveve te qendrushme per do kolone(rrjeshti 19) eshte shume e dy
rubrikave n rreshtat 1+5.
Gjendjet n celje dhe n mbyllje te ushtrimit per cdo kategori te aktiveve te qendrushme
duhet te jene detyrimisht te barabarte me te dhenat e evidentuara per to n postet e aktiveve te
Qendrushme n aktiv te bilancit kontabel.
8. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 7 Pasqyra e amortizimeve
Kjo pasqyre perfaqeson gjendjet dhe ndryshimet n total per amortizimin e aktiveve te
qendrushme te trupezuara e te pa trupezuara. n te perfaqesohet amortizimi i akumuluar n
celje, amortizimi vjetor i llogaritur dhe gjendja e akumuluar n fund te periudhes. Amortizimi
vjetor llogaritet per cdo aktiv, pavarsisht se n kete pasqyre evidentohet n total.
Horizontalisht : Shuma e akumuluar n mbyllje te ushtrimit e do reshti eshte shume e
kolonave sipas emertimeve 1+4-8(Shume akumuluar n elje te ushtrimit plus Shtesat
gjithesej per ushtrimin minus Pakesimet gjithesej per ushtrimin ). n shtesa per cdo rrjesht
pasqyrohet amortizimi vetor dhe ndonje shtese tjeter(kolona 4 = kolonat 2 +3). n paksime
per cdo rrjesht kolona 8 = kolanat 5+6+7)
Vertikalisht : Totali i pergjithshem perfaqeson per cdo kolone shumen e rreshtave 1+2.
Kjo shume pasqyron amortizimin e llogaritur per te gjitha llogarite e Aktiveve te
Qendrueshme.
150
Gjendjet n celje dhe n mbyllje te ushtrimit per amortizimin e aktiveve te qendrushme

duhet te jene detyrimisht te barabarte me te dhenat e evidentuara per to n postet e
amortizimit te aktiveve te Qendrushme n aktiv te bilancit kontabel.
9. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 8 Pasqyra e levizjes se fondeve.
Formati 8 emertohet Pasqyre e levizjes se fondeve. n kete pasqyre evidentohen sipas
emertimeve n rrjeshta, kollonat qe perfaqesojne gjendjet n fillim, levizjet e periudhes
(shtesa apo paksim) dhe gjendjet n fund te periudhes ushtrimore lidhur me fondet e veta
te institucioneve (Grupi A i pasivit te bilancit kontabel).
Sipas Kolonave; Fondet baze (rrjeshti 1, llogaria 101) perfaqeson shumen e rrjeshtave 2
deri 8, Fondi i brendshem (rrjeshti 10) perfaqeson shumen e rrjeshtave 11 deri 18, Fondi i
jashtem (rrjeshti 19) eshte shuma e rrjeshtave 20 e 21. Totali i Fondit te Konsoliduar
(rrjeshti 22) eshte shuma e rrjeshtave (1+9+10+19).
Sipas rrjeshtave; Teprica n mbyllje (kolona 4) = (kolona 1, teprice celje) + (kolona 3,
kreditimet) (kolona 2, debitimet). Qelizat e shenuara n kete pasqyre me shenjen X
nuk plotesohen.
Tepricat n celje dhe n mbyllje te llogarive respektive te fondeve duhet detyrimisht te
jene te rakorduara me te dhenat e ketyre llogarive te pasqyruara n grupin A te pasivit te
bilancit kontabel.
10. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 9 Pasqyre mbi numrin e punonjseve dhe
fondin e pagave
Kjo pasqyre eshte statistikore. Nepermjet saj sigurohet nje informacion, sipas kategorive te
ndryshme qe pershkruhen, per numrin mesatar te punonjesve, ndryshimin e ketij numri gjate
vitit, fondin e pagave, shperblimet suplementare dhe shperblimet e tjera, ndihmat shoqerore,
kontributet per sigurimet dhe tatimet mbi te ardhurat personale.
Vertikalisht : Shuma e seciles kolone te rubrikes se kesaj pasqyre eshte shume e reshtave
perkates. Sqarimet per plotesimin tregohen n fund te kesaj pasqyre n menyre te detajuar.
Kontributi i sigurimeve shoqerore dhe shendetesore llogaritet per shumen qe paguan
punedhenesi per punemarresin dhe punemarresi n organet e sigurimeve shoqerore e
shendetesore. Totali i Fondit te pagave gjithesej (shuma bruto) duhet te jete e barabarte me
te dhenat respiktive per shpenzimet n pagat e punonjseve te perhershem e te perkohshem te
evidentuara n Pasqyren 3/1. Tatimi mbi te ardhurat perfaqeson pjesen e tatimit qe paguhet
nga punemarresi per te ardhurat e tij personale, shume e cila eshte e perfshire n fondin e
pagave.
11. Krkesat pr plotsimin e Formatit nr. 12 Pr pyetesorin dhe shenimet shpjeguese
Llogaria vjetore ka te shoqeruar n format relacionin me te dhenat shpjeguse mbi bazen e
pyetesorit ku hartuesit e llogartive vjetore duhet te japin pergjgjet e duhura. Rrregullat qe
lidhen me pergjigjet per hartimin e nje llogarie sa me te sakte jane trajtuar me larte n kete
udhezim dhe shtrohen n pyetsor e n te dhenat shpjeguse.
Pervec pyetjeve pyetesori ka edhe rrjeshta per te relatuar problemet e tjera qe kane dale nga
pregatitja e llogarive vjetore si per metodat e perdorura nga institucioni per vleresimin dhe
paraqitjen n bilanc te Aktiveve te Qendrueshme dhe Qarkulluese, detyrimet dhe te drejtat
afatgjate dhe afatshkurter te institucionit, e te tjera.
Veorite e evidencs s mbylljeve t llogarive n sektorin publik.
Ka disa dallime n krahasim me sektorin privat qe lidhen me:
151
rasitn e perdorimit te disa llogarive specifike te sektorit publik lidhur me te drejtat e

detyrimet qe evidentojne institucionet per mardheniet me shtetin (4342 e 4341)
rastin e funksionimit n sektorin publik te mardhenieve te qarkullimit n natyre per
aktivet e qendrushme dhe qarkulluse sidomos brenda sistemit (llogaria 45).
rastin e funksionimit (si me specifike ) te llogarise se mjeteve n ruajtje te
institucioneve publike (llogaria 466 me analizat respektive)
rastin e perdorimit te llogarise kalkulative 476te ardhura te caktuara per tu
perdorursi dhe te llogarive te tjera te perkoheshme gjate nje periudhe te caktuare
ushtrimore, kryesisht per mardheniet me fondet buxhetore.
rastin e grupit 48 te llogarive rregulluse, 480 te ardhura per tu klasifikuar apo
rregulluar, 481 shpenzime per tu shperndare n disa ushtrime qe e ka edhe sektori privat,
482 shpenzime te kryera para urdherit te shpenzimeve, 486 shpenzime te periudhave te
ardheshme qe e ka edhe sektori privat, 487 te ardhura te arketuara para nxjerrjes se
titullit).
rastin e specifikave lidhur me funksionimin e te drejtave e detyrimve qe lidhen n
mardheniet per tatimet e taksat n sektorin publik.
rastin e perdorimit te llogarive specifike qe perdoren per rakordimet me institucionet
(vecanarisht tatimet, issh e isksh).
Jashte manualit,si llogari kontabiliteti n klasen 6 perdoren edhe disa llogari te tjera si:
Llog.67- Shpenzime nga ngjarje te jashtezakonshme.
Llog.63-Ndryshimi i gjendjeve te inventarit, materialeve e mallrave.
Llog.64-Shpenzime n natyre.
Llog.68-Kuota amortizimi dhe shuma te parashikuara.
ne operacionet e korigjimit te rezultatit, qe evidentohen n pasqyren e shpenzimeve te funksionimit
perfshihen:
llog.828tituj te ardhurash te anulluara
llog.831 caktim te ardhua te funksionit per investime
llog.8420transferim i te ardhurave n buxhet
llog.8421derdhje n buxhet te te ardhurave te pa perdorura
llog.8422transferim i te ardhurave brenda sistemit
llog.8423transferime per efekt te ndryshimit te gjendjeve
llog.8424transferim per debitore te konstatuar e te ngjashme
ne operacionet e korigjimit te rezultatit, qe evidentohen n pasqyren e te ardhurave te funksionimit
perfshihen :
llog.829urdher shpenzimesh te anulluara
llog.841transferime per efekte te ndryshimit te gjendjeve
Jashte manualit,si llogari kontabiliteti n klasen 7 perdoren edhe disa llogari te tjera si:
Llog.77- Te ardhura te jashtzakonshme
Llog 73- Ndryshimi i gjendjes se inventarit te produkteve
Llog 74- Financime n natyre
Llog 78Punime per investime e rimarrje e shumave te parashikuara.
Funksionimi i disa prej llogarive q prbjn veori sht si m posht:

llogarit e personelit, te sigurimeve shoqerore e shendetsore dhe llogarite e tatimeve e taksave me
shtetin (42 e 43)
152
funksionimi i tyre, ka disa dallime n krahasim me sektorin privat, jo vetem nga fakti se ndryshon struktura
n krahasim me sektorin privat por edhe sepse institucionet n sektorin publik buxhetor nuk kane
mardhenie te tjera me tatimet (pervecse me tatimin mbi te ardhurat, ndonje tatimi n burim, dhe me
sigurimet shoqerore e shendetsore). pra nuk jane objekte te tatim fitimit apo te tvsh).
funksionimi i disa prej tyre, n rastet e perdorimit n sektorin publik, n pergjithesi eshte e njejte me
perdorimin n sektorin privat.
llogarite e mardhenieve me shtetin. n mardheniet e institucioneve me shtetin perdoren dy llogari
specifike dhe karakteristike per sektorin publik buxhetor.
- llogaria 4342 mardhenie me shtetin debitor
- llogaria 4341mardhenie me shtetin kreditor
llogaria 4342 mardhenie te institucionit me shtetin, debitor. eshte nje llogari qe n pf te sektorit publik
paraqitet n rubriken e te drejtave dhe perfaqeson detyrimin qe shteti i ka institucionit per shpenzime te
konstatuara gjate periudhes ushtrimore por ende te papaguara. raste specifike te tilla mund te jene keto (por
jo vetem keto) si; pagat dhe sigurimet shoqerore e shendetsore, apo ndonje detyrim per tatimin mbi te
ardhurat, qe konstatohen si shpenzime n muajin dhjetor por paguhen nga buxheti i vitit te ardhshem.
veprimi kontabel:
eshte bere gjate konstatimit te shpenzimit veprimi;
O debi llogarite respektive te klases 6 shpenzime sipas natyres
O kredi llogarite e detyrimevce per konstatimin e detyrimit(42,43,40,e tjera).
ne fund te periudhes duhet te behet veprimi
O debi llogaria 4342mardhenie me shtetin debitor
O kredi llogari 7206financim i pritshem nga buxheti
me akordimin e fondeve vitin e ardhshem dhe ekzekutimin e pageses behet verprimi;
O debi llogarite perkatese te detyrimeve (klasa 4)
O kredi llogaria 520 disponibilitete n thesar.
paralel me veprimin e mesiperm artikulohet veprimi tjeter
O debi llogaria 476 te ardhura te caktuara per tu perdorur
O kredi llogaria 4342mardhenie me shtetin debitor
llogaria 4341mardhenie te institucionit me shtetin, kreditor, eshte nje llogari qe n pf te sektoriit publik
paraqitet n pasiv n rubriken e detyrimeve dhe perfaqeson detyrimin qe institucioni i ka shtetit per te
ardhurat e konstatuar e te pa arketuara nga vitet e meparshme. konkretisht;
me pare ka ndodhur situata dhe eshte bere veprimi kontabel;
debi llogaria 411/468, kliente apo debitore ndryshem, per konstatimin e nje te ardhure
(pavaresisht raportit te pjesmarrjes buxhet apo institucion)
kredi llogarite respektive te klases 7, e ardhur e konstatuar.
e ardhura n fund te periudhes ushtrimore nuk eshte arketuar dhe per pjesen qe i takon
buxhetit duhet te konstatohet detyrimi ;
debi llogaria 8424transferime buxhet per debitore e te ngjashem
kredi llogaria 4341mardhenie me shtetin kreditor
ne momentin kur arketohet e ardhura behet veprimi
debi llogaria 520disponibilitete n thesar
kredi llogaria 411/468, kliente apo debitore te ndryshem
me qense e drejta u arketua dhe llogaria 520 eshte e thesarit (te ardhurat u arketuan) n
fund te periudhave perkatese behet pevrimi perkates;
debi llogaria 4341mardhenie me shtetin kreditor
kredi llogaria 520disponibilitete n thesar(per mbylljen e kesaj pjese)
Llogari t tjera
Llogaria 45mardhenie me institucionet brenda dhe jashte sistemit. Ky grup llogarish
perfaqeson specifikat qe shoqerojne mardheniet e institucioneve me njera tjetren dhe me te
153
tjere te trete per xhirimet materiale n natyre. Nga pikpamja e kontabilitetit institucionet e
lidhura duhet te perdorin skemen si me poshte ;
- Institucioni dhenes kryen blerjet mbi bazen e fondeve te akorduara sipas skemes se
zakonshme te buxhetimit duke menaxhuar te gjitha fondet dhe, pervec veprimeve qe
lidhen me blerjen e operacionet e tjera buxhetore, ben hyrje materialet e blera.( debi
llogarite e klases 3 n kredi te llogarise 63ndryshim i gjendjeve).
- Institucioni dhenes per daljet pa pagese qe u ben njesive vartese apo te treteve krediton
llogarite perkatese te klases 3 me kunderparti debitin e llogarive te grupit 45Mardhenie
me institucionet brenda dhe jashte sistemit.
- Institucioni dhenes mbyll llogarine 45 pas marrjes se konfirmimit nga institucioni
perfitues (debi llogaria 63 Ndryshimi i gjendjeve n kredi te grupit 45 Mardhenie me
institucionet brenda dhe jashte sistemit).
- Institucioni marres i ketyre vlerave i ben hyrje ato duke debituar llogarite perkatese te
klases 3 me kunderparti kreditimin e llogarise se grupit 45Mardhenie me institucionet
brenda e jashte sistemit.
- Institucioni marres llogarine 45mardhenie me institucionet brenda dhe jasht sistemit e
mbyll me dergimin e konfirmimit n institucionin dhenes duke debituar kete llogari n
kredi te llogarise 63Ndryshimi i gjendjeve.
- Llogaria 45mardhenie me institucionet brenda dhe jashte sistemit n fund te periudhes
ushtrimor duhet te rakordohet dhe, si rregull, duhet te jete e mbyllur.
Llogaria 466 Kreditore per Mjete n ruajtje. Eshte specifike n sektorin publik. n
kredi te saj perfaqesohen te hyrat(te ardhurat) qe vine n llogarine e thesarit te institucioneve
qe n nje periudhe tjeter do tu kthehen nga kjo llogari te treteve. Te tilla jane ;
O mjetet e xhiruara per llogari te zyres se permbarimit
O paradheniet e paguara nga te tretet per pjesmarrje n ankande
O garancite bankare te ndryshme
O te hyra per llogari te komisionit te kthimit e kompesimit te pronave
O derdhjet e ndryshme te bera gabim dhe qe duhet te rikthehen
O depozitime te kontributeve n avance apo ndonje depozitim tjeter
O rimbursimi i tvsh nga llogaria e tatimeve
O e ndonje tjeter
Llogaria 476 Te ardhura te caktuara per tu perdorur , si llogari kalkulative gjate vitit
ushtrimor. Veprimet n kontabilitet me kete llogari ;
Debi llogaria 520 disponibilitete n thesar n kredi te llogarise 476, per akordimin e
fondeve buxhetore.
Debi llogaria 476 (ose kredi me storno) n kredi te llogarise 520 (ose debi me storno) per
fondet buxhetore te pa perdorura n fund te periudhes ushtrimore dhe qe nuk trashegohen
per vitin e ardhshem.
Debi llogaria 476 n kredi te llogarise 105, Gante te brendshme kapitale apo n kredi
te llogarise 720 Grante te brendeshme korente, lidhur me perdorimet e ketyre fondeve
respektivisht per investime e per shpenzime funksionimi.
Debi llogaria 476 n kredi te llogarise 4342, paralel me pagesen e bere per shlyerje
detyrimesh te vitit te meparshem me fundet e akorduara te vitit ushtrimor. pageses
Llogaria 477 Diferenca konvertimi aktive pasqyrohen diferencat aktive qe lidhen me
konvertimet nga vlersimi (per kerkesat debitore dhe detyrimet te shprehura n monedhe te
huaj) me kurset e kembimit n mbyllje te ushtrimit.Me celjen e llogatrive vitin e ardheshem
kjo llogari kunderkalohet.
Llogaria 481"Shpenzime per tu regjistruar n disa ushtrime, karakteristike kryesisht per
institucionet lokale. Eshte llogari rregulluese ku perfshihen shpenzimet e kryera per riparimet
154
e medha, shpenzimet per punime parapregatitore te nje lloji veprimtarie, shpenzime te kryera
gjate vitit ushtrimor(qe nuk perfshihen n aktivet e qendrueshme dhe nuk mund te rendohen
teresisht n rezultatin e ushtrimit). Kto shpenzime shperndahen (amortizohen) vitet e
ardheshme.
Llogaria 486 "Shpenzime te periudhave te ardhshme". Kjo llogari perfshihet n grupin e
llogarive rregulluese. Perfaqesojne shpenzime per blerje ose sherbime, realizimi faktik i te
cilave ndodh n nje ushtrim te ardheshem (shpenzime te parapaguara), si p.sh. qera te
paguara avance, prime te sigurimeve per rreziqe te paguara avance e tjera.
Llogaria 475 "Te ardhura per tu regjistruar vitet pasardhese" e cila hyn n grupin e llogarive
rregulluese. Sipas rastit te cdo institucioni evidentohen te ardhurat qe jane arketuar perpara
ngjarjes ose veprimit qe krijon te ardhura.
Llogaria 478 Diferenca konvertimi pasive pasqyron diferencat pasive qe lidhen me
konvertimet qe rezultojne nga vleresimi me kurset e kembimit n mbyllje te ushtrimit(te
kerkesave debitore dhe detyrimeve) te shprehura n monedha te huaja.
Llogaria 480 Te ardhura per tu klasifikuar ose rregulluar pasqyron te ardhura te
arketuara, por me dokumentacion te pa plotesuar ose te paqarte deri n daten e mbylljes se
bilancit kontabel te institucionit. Teprica kreditore e kesaj llogarie kerkon sqarime n te
dhenat shpjeguese.
Llogaria 487 te ardhura te arketuara para nxjerrjes se titullit rregjistron te ardhurat e
arketuara, te cilat ekzistojne n institucion te derdhura por nuk eshte marre konfirmim nga
Thesari deri n ne fund te periudhes ushtrimore.
MSc.Pjeter Ndreca
Hartues dhe lektor
155
TEMA 9 KONCEPTET BAZ MBI ANALIZN FINANCIARE
Tema 9: KONCEPTET BAZ MBI ANALIZN FINANCIARE

Objekti dhe detyrat e analizs financiare
T drejtosh do t thot t marrsh vendime!
Vendimet mbshteten n informacione!
Vendimet e ndrmarrjes prgjithsisht kan t bjn me burimet e financimit dhe
investimet, kostot dhe t ardhurat, t gjitha kto vendime kan si mbshtetje logjike
informacionet e dhna nga analiza financiare, e cila evidencon n shprehje numerike lidhjet
teknike, tregtare, ekonomike dhe financiare, t cilat prbjn procesin e menaxhimit t
ndrmarrjes si dhe prkthen vlerat numerike q rezultojn n bilanc n sinjale, n mnyr
q t orientoj veprimet e drejtuesve pr realizimin e objektivave t prcaktuar n buxhetin e
ndrmarrjes.
Kontrolli dhe analiza e administrimit t ndrmarrjes sht nj proces me an t t cilit
vrtetohet nse burimet financiare jan siguruar e prdorur n mnyr efikase pr arritjen e
objektivave t vendosura prej saj. Ky proces realizohet nprmjet tri formave t kontrollit:
preventiv, shoqrues, prfundimtar.
1. Kontrolli preventiv realizohet para se t filloj ushtrimi i veprimtaris nprmjet
instrumentit t buxhetit. Me an t ktij kontrolli prllogariten t ardhurat dhe shpenzimet pr
vitin e ardhshm ushtrimor etj.
2. Kontrolli shoqrues kryhet periodikisht gjat ushtrimit t veprimtaris. Ky kontroll
realizohet nprmjet krahasimit t t dhnave t buxhetit me t dhnat faktike, me kusht q ti
prkasin t njjts periudh ushtrimore.
3. Kontrolli prfundimtar realizohet n fund t vitit ushtrimor. Me an t ktij kontrolli
studiohen politikat dhe strategjia e ndjekur nga ndrmarrja n ushtrimet e mparshme duke
prcaktuar kshtu hapat q do t hidhen pr t ardhmen.
Analiza financiare sht nj kontroll shoqrues dhe prfundimtar mbi aktivitetin
ekonomik, pasuror dhe financiar t ndrmarrjes.
- Nprmjet analizave financiare ndrmarrjeve u krijohet mundsia e ballafaqimit mes tyre,
pr rezultatet e arritura gjat ushtrimit t t njjts veprimtari. Ky krahasim mund t bhet
edhe me ndrmarrjet konkurruese, me ndrmarrjet m t suksesshme etj. Nga ky ballafaqim
rezultatesh, nxirren konkluzione pr nivelin drejtues dhe mbi kt baz, shfrytzohet prvoja
e m t mirve.
- Analiza financiare jep propozime mbi alternativat vepruese pr tua paraqitur drejtuesve,
aksionarve, institucioneve shtetrore dhe t kreditit, sindikatave, punonjsve etj. Ajo studion
an t veanta t drejtimit pr orientime politike t kreditit, t inventarit, pr aktivet afatgjata
t trupzuara pr ti bler apo marr me qira etj.
Kshtu analiza financiare:
- Studion raportet ndrmjet grupeve t bilancit, me objektiv q t prcaktoj e t vlersoj
pikat e "forta" dhe t "dobta" t kaluara dhe t pranishme n jetn e ndrmarrjes, pr t
paraqitur politikat e zhvillimit pr t ardhmen e saj.
- Sinjalizon n mnyr t menjhershme nse ka probleme me kreditort, klientt dhe
debitort.
- Studion problemet lidhur me ngurtsimin e fondeve n faza t ndryshme t ciklit
ekonomik, si n trajtn e rezervave materiale, t prodhimit n proces, produkteve t gatshme,
t shitjeve t pa arktuara etj.
- Shndrron dinamikn e ndrmarrjes n shifra.
- Shpreh shifrat n tendenc ekonomike.
Objektivat kryesore t analizs ekonomiko-financiare
156
1. T prcaktoj shumn e kapitalit t nevojshm pr t krijuar ndrmarrjen dhe pr t nisur

aktivitetin e saj;
2. t prcaktoj burimet e financimit m t leverdishme q duhen shfrytzuar n plotsim t
burimeve t veta;
3. t hartoj planin e investimeve;
4. t vlersoj efektivitetin e projekteve n vitet e para t jets s ndrmarrjes nprmjet
analizs, parashikimit t shitjeve dhe t shpenzimeve q duhet t kryhen pr funksionimin e
saj;
5. t kontrolloj nse n t ardhmen ndrmarrja do t jet n gjendje t realizoj likuiditetin
e nevojshm pr nj funksionim t pandrprer t veprimtaris s saj, pr t mnjanuar si
krizn, ashtu edhe bollkun e likuiditeteve;
6. t nxjerr t dhnat e nevojshme pr hartimin e buxheteve ekonomike, financiare dhe
pasurore;
7. t prcaktoj orientimet e nevojshme pr t prmirsuar politikat e menaxhimit t
ndrmarrjes;
8. t vlersoj aftsin e marrjes s kredive t reja nga bankat dhe shlyerjen e atyre
ekzistuese;
9. t jap gjykime mbi kuotimet e ndrmarrjes s analizuar, ose mbi nivelin e dividendve;
10. t vlersoj ndrmarrjen, ose pjes t saj, n kndvshtrimin e ndarjeve, bashkimeve,
shitjeve etj.
Analiza financiare synon tu jap prgjigje pyetjeve t mposhtme:
- A ka shprblyer ndrmarrja n mnyr t mjaftueshme kapitalin e rriskuar nga ortakt?
- Si ndryshojn n koh burimet financiare n dispozicion?
- N mnyr ndrmarrja do t jet n gjendje t financoj investimet e nevojshme pr t
ruajtur aftsin pr t realizuar t ardhura?
Me qllim plotsimin e krkesave pr informim t subjekteve t interesuara pr
problemet e veprimtaris s ndrmarrjes, administrimi i saj mund t analizohet n aspektet
kryesore, si m posht:
1. Aspekti financiar: kndvshtrimi i likuiditetit: analizon lidhjet ndrmjet nevojave pr
kapital dhe mnyrave t mbulimit t tyre, lidhjet ndrmjet flukseve monetare dhe financiare
n hyrje dhe n dalje. Studion kshtu aftsin e ndrmarrjes pr t prballuar detyrimet e veta
nprmjet burimeve n dispozicion t saj. Ky aspekt studion ekuilibrin financiar.
2. Aspekti ekonomik: kndvshtrimi i rentabilitetit: analizon lidhjet ndrmjet kostove dhe
t ardhurave pr t studiuar dhe analizuar rentabilitetin e veprimtaris s ndrmarrjes. Studion
aftsin e ndrmarrjes pr t gjeneruar t ardhura dhe pr t shprblyer t gjith faktort
prodhues. Ky aspekt studion ekuilibrin ekonomik.
3. Aspekti pasuror: kndvshtrimi i qndrueshmris: analizon lidhjen ndrmjet pasuris
neto dhe kapitalit borxh. Me fjal t tjera studion aftsin e ndrmarrjes pr t shfrytzuar n
mnyr eficiente kapitalin n zotrim. Ky aspekt studion ekuilibrin pasuror.
Analiza ekonomiko-financiare ka si objektiv studimin e aspekteve m prcaktuese t
veprimtaris s ndrmarrjes si strukturn dhe gjendjen financiare, gjendjen ekonomike,
dinamikn e flukseve financiare, qndrueshmrin pasurore etj., me qllim nxjerrjen e
treguesve sintetik t nevojshm pr nj vlersim analitik t drejtimit t ndrmarrjes.
Koncepti: sht nj teknik q i prket nivelit t drejtimit dhe t administrimit t
ndrmarrjes.
Funksioni: Mundson njohjen dhe interpretimin e veprimtaris s shkuar (funksioni
retrospektiv) dhe programimin e veprimtaris s ardhshme (funksioni perspektiv).
1. Dokumentet mbi t cilat mbshtetet analiza financiare
157
Analiza financiare, n nxjerrjen e rezultateve t saj, mbshtetet n dokumente sintetik dhe

analitik t kontabilitetit, duke u dhn subjekteve t interesuara informacione t shumta mbi
pasurin, gjendjen financiare dhe rezultatet e veprimtaris ekonomike t ndrmarrjes.
Bilanci: sht dokumenti kontabl baz, sepse pasqyron, n mnyr sintetike, informacionet
kryesore mbi:
- gjendjen e ndrmarrjes;
- aktivitetin e zhvilluar gjat vitit ushtrimor.
Bilanci prbhet nga katr dokumente kryesor:
1. Gjendja pasurore.
2. Llogaria ekonomike.
3. Shnime shpjeguese.
4. Raporti mbi administrimin.
1. Gjendja pasurore jep informacione mbi madhsin dhe prbrjen e pasuris ditn e
fundit t vitit ushtrimor. Ajo shpesh prkufizohet si fotografia e gjendjes s ndrmarrjes n
nj moment t caktuar. Gjendja pasurore sht nj dokument statik, pasi t dhnat e saj
kan natyrn e stock-ut. Ky dokument pasqyron se kush ka financuar ndrmarrjen (pasivi
dhe pasuria neto) dhe ku jan investuar burimet e financimit (aktivi).
far bn zakonisht nj siprmarrs n fillimin e iniciativs s tij? Merr parat, nj pjes
t tijat dhe nj pjes e t tjerve dhe i prdor pr t kryer investime.
Momenti kryesor i ktij hapi t par t veprimtaris s ndrmarrjes shprehet kshtu nga
ky grumbullim kapitali, q mund t vshtrohet n dy kndvshtrime: n at t
grumbullimit dhe n at t prdorimit t tij.
Momenti kryesor sht sigurimi i kapitalit. N mnyr t veant, far pasqyron gjendja
pasurore?
Gjendja Pasurore
Aktivet
Pasivet
Ku
Ndrtesa
Kapitali neto
Nga vjen
investohet Makineri
Detyrime ndaj bankave
paraja?
paraja?
Mallra
Detyrime ndaj furnitorve
T drejta ndaj klientve
Detyrime ndaj personelit
Banka
Etj............
Arka
Etj.............
S pari duhet studiuar se nga vjen kjo para.

sht e natyrshme q pjesrisht do t gjejm borxhe dhe pjesrisht para t siprmarrsit,
ose burime t veta (kapitali neto).
Kshtu ana e djatht, ana e pasivit i prgjigjet pyetjes s mposhtme: nga vjen paraja q
siprmarrsi ka n dispozicion t tij? Pastaj do t krkojm, sesi siprmarrsi i ka investuar
parat e siguruara.
Prandaj pyetjes s dyt se si jan investuar parat i prgjigjet ana e aktivit e gjendjes
pasurore. Do t sigurohen mallra, makineri, por edhe t drejta pr tu arktuar dhe
diponibilitete n para.
Gjendja pasurore tregon n thelb, se cilat jan burimet financiare n dispozicion dhe se si
jan shfrytzuar kapitalet e siguruara. sht, me fjal t tjera, nj fotografi e astit se cilat
jan, n nj moment t caktuar, burimet n dispozicion t ndrmarrjes pr veprimtarin e
158
ardhshme. sht pik nisja e s veprimtaris s ardhshme m hollsisht, gjendja pasurore

prfshin, teknikisht, aktivet, pasivet dhe kapitalin neto.
Gjendja pasurore e ndrmarrjeve sht nj dokument i shkruar me nj gjuh t veant:
at t kontabilitetit. Prandaj, hartimi, leximi dhe interpretimi i tij kalojn nprmjet njohjes s
gjuhs kontabile dhe t rregullave t ndrtimit q ai u nnshtrohet.
2. Llogaria ekonomike jep informacione mbi veprimet e ndryshme ekonomiko dhe
financiare t kryera nga ndrmarrja gjat vitit ushtrimor. Llogaria ekonomike i referohet nj
periudhe kohe n lidhje me t ciln evidentohen t ardhurat e realizuara dhe shpenzimet e
kryera, ndrsa gjendja pasurore fotografon vlern e ndrmarrjes n nj moment t caktuar.
Llogaria ekonomike prmbledh veprimet ekonomike pr periudhn (ushtrimin) q kalon
ndrmjet gjendjes pasurore fillestare dhe gjendjes pasurore finale (vlera e fluksit kosto/t
ardhura). Ky dokument tregon historin sesi jan realizuar t ardhurat dhe sesi jan kryer
shpenzimet gjat periudhs n analiz.
- llogaria ekonomike sht dinamike;
- t dhnat e saj kan natyr fluksi.
Nprmjet ktyre dokumenteve mundsohet t prcaktohen se cilat jan burimet e
kapitalit dhe cilat jan investimet e kryera nga ndrmarrja
Kto dokumente nuk jan t pavarura ndrmjet tyre sepse ndryshimet e stock-ut t
gjendjes pasurore shpjegohen duke analizuar ecurin e flukseve t llogaris ekonomike.
3. Shnimet shpjeguese: instrumenti praktik pr t shpjeguar astin e fotografimit,
nprmjet ktyre shnimeve kuptohet m mir historia.
Shnimet shpjeguese si qllim kryesor kan t zbrthejn t dhnat sintetike t paraqitura
n gjendjen pasurore dhe n llogarin fitime dhe humbje.
N to jepen informacione t shifruara dhe tekste shpjeguese q synojn:
- t vn n dukje parimet, rregullat dhe metodat e zbatuara pr prgatitjen e gjendjes
pasurore dhe t llogaris ekonomike;
- t zbrthejn zra t ndryshm t gjendjes pasurore dhe t llogaris ekonomike;
- t shoqrojn kto dy dokumente me t dhna t tjera t nevojshme pr tua paraqitur
subjekteve t interesuara pr veprimtarin e ndrmarrjes etj.
4. Raporti mbi administrimin: sqaron t shkuarn, mban parasysh t tashmen, vlerson t
ardhmen. Ky dokument ka pr qllim t plotsoj kuadrin informativ t shnimeve
shpjeguese. Synimi i ktij raporti sht pasqyrimi i ecuris s investimeve, i gjendjes
financiare, i shpenzimeve dhe i t ardhurave etj.
Prkufizime:
Dokumenti q grumbullon periodikisht informacione n lidhje me pasurin, kostot dhe t
ardhurat emrtohet Bilanc, periudha kohore s cils i referohen vlerat prkatse emrtohet
Ushtrim. Bilanci i ushtrimit sht nj instrument i shndrrimit t dinamiks s ndrmarrjes
n shifra.
Kapitali i ndrmarrjes:
- Trsia e vlerave t t mirave n dispozicion t ndrmarrjes n nj dat t caktuar.
- Madhsi e ndryshueshme n koh.
- Shprehet n terma vlerore (monedha e llogaritjes).
- Kapitali neto sht diferenca ndrmjet aktiveve dhe pasiveve, nuk sht vlera ekonomike
e ndrmarrjes, nuk i korrespondon as mimit t saj. Aktivet Pasivet = Pasuria neto,
domethn, ajo q un kam at q sht e t tjerve = ajo q m mbetet mua.
Pasuria sht bashksia e t gjitha t mirave (aktivet dhe pasivet) q ndrmarrja zotron
dhe q mund t shfrytzohet pr zhvillimin e veprimtaris s ndrmarrjes.
Kapitali sht shprehje e pasuris s ndrmarrjes sipas nj njsie monetare t caktuar.
159
Zgjedhja e njsis monetare sht nj zgjedhje e homogjenitetit, pasi komponentt q e

prbjn jan t ndryshme (materiale, jomateriale...) dhe mund t shprehen secili sipas nj
njsie shprehse t ndryshme.
Komponentt e kapitalit
Komponentt e kapitalit mund ti prcaktojm kshtu:
- Komponentt pozitiv (Aktivet);
- Komponentt negativ (Pasivet)
Komponentt pozitiv dhe negativ t kapitalit kan kryesisht natyr financiare dhe
pjesrisht kan natyr jofinanciare (domethn kosto dhe t ardhura pr tu shprndar n
ushtrimet e ardhshm).
Vlerat e kapitalit, prmbledhje
Aktivet
Pasivet
Vlerat financiare:
Vlerat financiare:
T drejtat e funksionimit
Detyrimet e funksionimit
T drejtat e financimit
Detyrimet e financimit
Mjete monetare likuide
Vlerat ekonomike:
Vlerat ekonomike:
Kostot shumvjeare (faktor t amortizueshm)
T ardhura t ndrprera
Kosto t ndrprera (gjendjet e magazins).
Aktivet financiare: parat n pritje pr tu investuar dhe t drejtat n pritje pr tu
arktuar.
Aktivet jofinanciare (kostot shumvjeare dhe kostot e ndrprera): t mira materiale
dhe jomateriale t dobishme pr veprimtarin e ndrmarrjes.
Pasivet financiare: detyrime t natyrave t ndryshme kundrejt t tretve.
Pasivet jofinanciare: ose t ardhura t ndrprera.
Kapitali neto sht nj nocion thjesht kontabl.
2. Aspekte metodologjike t analizs
Skema metodologjike e analizs s bilancit mund t paraqitet si m posht:
Veprimtaria
Bilanci
Informacione
Financiar
Shfrytzohen
nga subjektet
pr qllime t
ndryshme:
-
Pr analizn e
ndrmarrjes n
kndvshtrimin
Shteti
Bankat
Investitort
Administratort
T punsuarit
Gjykatat
Shtypi
Etj.
160
Pasuror
Ekonomik
3.
Teknikat e analizs
Gjendja
Pasurore 2007
Llogaria
ekonomike 2007
Analiza me
an t treguesve
Ndrmarrja A
(2004-2005-2006...)
N koh
Krahasime
N hapsir
Gjendja
Pasurore 2006
Gjendja
Pasurore 2007
Analiza me
an t flukseve
financiare
Ndrmarrja AB
(2006)
N tabeln e mposhtme jepen skematikisht teknikat kryesore t analizs financiare:

Lloji i
analizs
Analiza
strukturale
Analiza
me
an
t
treguesve
Analiza
an
flukseve
me
t
Objektivat e mundshme
Shembuj zbatimi
Studim i menjhershm i
Marzhi parsor dhe dytsor i strukturs,
gjendjes financiare.
kapitali qarkullues neto, marzhi i thesarit etj.
Krahasimi i thesarit.
Krahasime n koh.
Treguesi i qndrueshmris pasurore, i
vetfinancimit, i aftsis paguese, i pavarsis
Analiz retrospektive.
financiare, i likuiditetit, i rentabilitetit,
Krahasime n koh.
treguesit e qarkullimit etj.
Krahasime n hapsir.
Analiz
retrospektive. Flukset gjithsej,
Programim, prcaktim i flukset e kapitalit qarkullues neto, flukset e
politikave financiare etj.
arks etj.
4. Nj krahasim
Kemi theksuar se qllimi kryesor i analizs financiare nprmjet tekniks s treguesve
qndron n diagnostikimin e gjendjes shndetsore t nj ndrmarrjeje.
N thelb, teknika q prdoret sht e ngjashme me at q prdoret n disiplina t tjera,
edhe pse qndrojn shum larg ekonomis. Le t marrim si shembull mjeksin: t gjith
njerzit n mnyr periodike duhet t kryejn analiza klinike pr t diagnostikuar gjendjen e
shndetit t tyre.
Nga analizat q kryhen rrjedhin disa tregues mjaft t rndsishm (presioni arterial,
prqindja e kolesterolit dhe e sheqerit n gjak etj.). Mjekt pr t diagnostikuar gjendjen e
shndetit t njeriut, vn n krahasim treguesit e analizave me parametrat standard q kan
rezultuar nga studime shkencore. N kt mnyr mjekt jan n gjendje t gjykojn pr
shembull, nse presioni arterial sht shum i lart ose shum i ult, nse niveli i kolesterolit
sht shum i lart e kshtu me radh.
161
Nse nuk do t bhej ky krahasim mes vlerave t analizave pr tregues shndetsor dhe
atyre standard, mjekt nuk do t ishin n gjendje t jepnin nj gjykim mbi situatn e
shndetit t njerzve.
N t njjtn mnyr, mjekt pr t kontrolluar nse gjendja e shndetit t nj pacienti
sht duke u prmirsuar apo sht duke u prkeqsuar krahasojn vlerat e treguesve
shndetsor t analizs s fundit me vlerat e analizave t mparshm, kshtu ndrtohet
ecuria e gjendjes s shndetit. Nj vler jo normale, por m e mir n krahasim me at t
mparshmen, do t thot se gjendja e shndetit ton, megjithse mund t konsiderohet akoma
kritike, megjithat sht n nj faz prmirsimi.
Pra, analizat e ndrmarrjes nprmjet treguesve ndrtohen kryesisht me t njjtin
mekanizm: llogaritet treguesi i nj ndrmarrjeje dhe vihet n krahasim me treguesit
standard t sektorit (ose degs) ku prfshihet ndrmarrja ose me treguesit e synuar nga ana
e subjekteve t interesuara.
N kt mnyr mund t kuptohet nse ndrmarrja ka nj ecuri t mir ose paraqet
prkeqsim t treguesve n raport me ndrmarrjet e tjera q veprojn n t njjtin sektor. Ky
krahasim i treguesve quhet edhe krahasim n hapsir.
Njlloj, treguesit e bilancit t nj ndrmarrjeje krahasohen me treguesit e vet
ndrmarrjes q u referohen periudhave t mparshme: n kt mnyr mundsohet t
kuptohet se cili sht evoluimi i zhvillimit t ndrmarrjes, pra, nse sht duke u prmirsuar
apo sht duke u prkeqsuar. Ky lloj krahasimi quhet krahasim n koh.
5.
Disa kufizime t bilancit
A ekzistojn kufizime informative t bilancit t ushtrimit?

Po, sepse n fakt bilanci sht nj dokument prmbledhs q nuk mund t jap nj
paraqitje t plot t gjendjes s ndrmarrjes dhe t rezultateve t saj.
1. Bilanci sht nj dokument faktik, ai pasqyron vetm efektin e ngjarjeve t ndodhura
tashm, ndrsa drejtuesve u intereson m shum t parashikojn se do t ndodh n t
ardhmen e jets s ndrmarrjes.
2. Gjendja pasurore nuk paraqet vlern e tregut pr shum aktive, kjo n zbatim t parimit
t kostos sipas kontabilitetit.
3. Ekziston nj far arbitrariteti, pasi n shum raste veprimet mund t regjistrohen n
mnyr alternative (p.sh pr vlersimin e gjendjeve t magazins dhe t kostos s shitjeve
ndrmarrja mund t zgjedh ndrmjet metods FIFO dhe LIFO dhe metods s kostos s
ponderuar, amortizimet etj.).
4. Bilanci sipas Planit kontabl nuk parashikon paraqitjen e detyrueshme t dokumenteve
plotsuese, t tilla si skemn e gjendjes pasurore dhe t llogaris ekonomike t riklasifikuara
si dhe t pasqyrs financiare.
Aktivi i gjendjes pasurore sipas skems s paraqitur nga Plani kontabl sht i
riklasifikuar sipas destinacionit, ndrsa pasivi sipas prejardhjes.
Pr analizn financiare m i dobishm sht riklasifikimi n baz t likuiditetit pr
aktivin dhe t krkueshmris pr pasivin. Me likuiditet do t kuptojm aftsin e nj
elementi t gjendjes pasurore pr tu transformuar n mjete monetare, ndrsa me
krkueshmri do t kuptojm afatin e krkuar pr shlyerje.
T dhnat q figurojn n bilancin e zakonshm t ushtrimit duhet t prpunohen n
mnyr t prshtatshme pr t nxjerr tregues ose raporte si dhe pasqyra t dobishme pr t
vlersuar gjendjen financiare dhe ekonomike t ndrmarrjes.
Analiza financiare mundson t investigohet administrimi financiar dhe ekonomik pr t
kuptuar ecurin e plot t ushtrimit, t cilit i referohet bilanci, duke e krahasuar me nj ose
m shum ushtrime t mparshme dhe duke nxjerr nga kjo bazn pr t parashikuar
evolucionin e mundshm t saj n nj ose disa ushtrime t ardhshme.
162
6.
Fazat e analizs financiare
1. Studimi i ambientit ekonomik n t cilin ndrmarrja ushtron veprimtarin;

2. grumbullimi dhe revizionimi i t dhnave, prpunimi i dokumenteve dhe vlersimi i
besueshmris s tyre;
3. riklasifikimi i t dhnave t bilancit;
4. llogaritja e treguesve;
5. interpretimi i treguesve.
Studimi paraprak i ambientit ekonomik n t cilin vepron ndrmarrja, prbn
momentin m t vshtir dhe t pasigurt t analizs. Por njkohsisht ajo rezulton absolutisht
e domosdoshme pr realizimin me sukses t vet analizs.
Analiza financiare prbn nj instrument nprmjet t cilit operatort studiojn
evoluimin e ecuris s ndrmarrjes si dhe e krahasojn me at t konkurrentve, duke synuar
kshtu t msojn se cila mund t jet n t ardhmen gjendja shndetsore e ndrmarrjes s
analizuar, evoluimi i shkalls s riskut t investimeve t tyre (reale ose potenciale) n
ndrmarrje.
N fakt, askujt nuk i intereson e shkuara e ndrmarrjes, por vetm e prdorin at si
instrument baz pr t vlersuar t sotmen dhe t ardhmen e afrt t saj.
Problemi m kritik qndron n kontrollin e besueshmris s bilanceve. Bhet fjal pr
nj problem t vshtir pr tu realizuar, por kjo varet shum nga eksperienca dhe intuita e
veant e secilit analist financiar.
Por theksojm se shum her treguesit e bilancit lejojn t evidentohen disa parregullsi,
t cilat vshtir se mund t nxirreshin nga nj lexim i thjesht i bilancit.
Prandaj, ndodh shum shpesh q gjykimi mbi besueshmrin e bilanceve mund t
bhet vetm n fund t procedurs s analizs se sa n fillim t saj.
Riklasifikimi i bilancit, paraqitet mjaft i nevojshm sepse bilancet q hartohen sipas
krkesave t ligjit jo gjithmon jan t prshtatshme n dhnien e madhsive t
domosdoshme pr llogaritjen e treguesve.
Kjo ndodh sepse synimet e skemave ligjore t bilancit jo gjithmon prputhen me krkesat e
analistit financiar, duke qen fryt i nj lloj kompromisi mes krkesave t ndryshm pr
informacion t prdoruesve t bilancit.
Fazat 4 dhe 5 prbjn thelbin e analizs, d.m.th. pikmbrritjen e t gjitha fazave t
mparshme, t cilat mund t vlersohen pr t gjitha efektet si nj hyrje e vrtet e fazs
prfundimtare.
Duhet t vm n dukje se megjithse jan t rndsishme thellimet teorike q i prkasin
ksaj teme, analisti i mir do t bhet i till vetm nse trajtimit teorik i bashkngjit nj
eksperienc t mjaftueshme praktike.
Nga kjo pikpamje, analiza e bilancit sht po aq art sa dhe shkenc. Prandaj analiza
e bilancit krkon jo vetm disiplin metodologjike dhe aftsi teknike, por edhe intuit,
fleksibilitet dhe njohje t jets s ndrmarrjes.
7. Kush mund ta kryej analizn financiare
Zyra e administrimit, zyra e programimit dhe kontrollit, profesionistt etj. Analiza e
brendshme.
Investitort, Bankat, agjencit e kreditimit, shoqrit e revizionimit dhe t auditimit,
ndrmjetsit financiar, etj. Analiza e jashtme.
163
8. Paraqitja skematike e Ushtrimit
Ushtrimi 1
Ushtrimi 2
Flukset
Kosto/T
ardhura
Flukset
Kosto/T
ardhura
t0
t1
Gjendja
pasurore
fillestare
Ushtrimi 1
Gjendja
pasurore
finale
Ushtrimi 1
Ushtrimi 3
Flukset
Kosto/T
ardhura
t3
t2
Gjendja
pasurore
fillestare
Ushtrimi 2
Gjendja
pasurore
finale
Ushtrimi 2
Gjendja
pasurore
fillestare
Ushtrimi 3
Gjendja
pasurore
finale
Ushtrimi 3
Analiza financiare sht nj teknik kontrolli mbi gjendjen e shndetit t nj

ndrmarrjeje dhe paraqet nj instrument t domosdoshm pr arritjen e dy qllime t
rndsishme:
- Pr verifikimin dhe kontrollin e ecuris s veprimtaris: analiza financiare duhet t
konsiderohet nga management si nj lloj kroskoti i pajisur me sinjalizues t shndritshm, t
vendosur pr t treguar ecurin e disa aspekteve t veanta t veprimtaris n fushat pasurore,
financiare dhe ekonomike. Analiza periodike e treguesve mundson nj monitorim t
vazhdueshm t gjendjes s ndrmarrjes dhe nj ndrhyrje t menjhershme nse bhet i
nevojshm nj korrigjim i kursit.
- T kryej studime t natyrs ekonomiko financiare n bashkpunim me subjektet q jan
t interesuara pr performancn e ndrmarrjes n varsi t niveleve t ndryshme q ato
prballojn riskun e ndrmarrjes (financuesit, furnitort, klientt etj.).
Analiza financiare sht nj instrument informativ q shpjegon burimin e rezultateve t
ndrmarrjes dhe tendencn e tyre.
Pr drejtuesit e ndrmarrjes sht e domosdoshme t kryhet jo vetm analiza e
ndrmarrjes q administron, por edhe e atyre t konkurrentve, kryesisht n periudha t
trazirave ekonomike si kjo aktualja, e karakterizuar nga ndryshime t vazhdueshme t tregut
dhe t konkurrencs q ka arritur dimensione globale dhe ka uar n nj paksim t marzhit t
fitimit, t till pr t siguruar mbijetesn n treg ekskluzivisht e ndrmarrjeve q paraqesin
nj struktur organizative racionale, t financuar n mnyr t prshtatshme dhe q zotrojn
njohjet e nevojshme t situats s tyre.
Analiza financiare mund t kryhet nga subjekte q gjenden brenda ndrmarrjes ose nga
jasht saj: rezultatet e nxjerra do t ndryshojn n baz t cilsis dhe sasis s
informacioneve n dispozicion t analistve.
Nj tjetr faktor i rndsishm pr tu marr n konsiderat pr analizn financiare sht
koha: dallohet, n fakt, nj koh ekonomiko-teknike, domethn koha e nevojshme deri n
realizimin e prodhimit (i cili varet nga teknologjia e zbatuar, nga produkti q synohet t
merret dhe nga tregu n t cilin ndrmarrja operon), dhe nj koh monetare q varet nga
zgjatja e arktimit t shitjeve pr shkak t lindjes s drejtave ndaj klientve.
1. Analiza n koh: krahasimi ndrmjet treguesve pr ushtrime t ndryshm pr t njjtn
ndrmarrje;
164
2. Analiza n hapsir: krahasimi ndrmjet treguesve t llogaritur pr t njjtin ushtrim, por

pr ndrmarrje t ndryshme q operojn n t njjtin sektor homogjen.
9.
Subjektet e interesuara pr rezultatet e analizs financiare
T interesuar pr informacionet e nxjerra nga analiza ekonomiko-financiare e veprimtaris s

ndrmarrjes, jan:
- Aksionart apo investitort e kapitalit t ndrmarrjes, jan t lidhur me rriskun e
investimit dhe t rentabilitetit t tij. Ata kan nevoj pr informacione q t ndihmohen n
marrjen e vendimeve pr ti bler, pr ti ruajtur apo pr ti shitur pjest n kapital. Ata kan
interes pr t vlersuar aftsin e ndrmarrjes pr t realizuar t ardhura, pasi mbi to bazohet
mundsia e shprblimit t kapitalit me rrisk t plot, me blerjen apo nnshkrimin e
aksioneve t reja etj;
- Administratort e ndrmarrjes, mund t analizojn elementt kryesor t ecuris
ekonomiko-pasurore t ndrmarrjes.
- T punsuarit jan t interesuar pr informacione n lidhje me qndrueshmrin dhe
rentabilitetin e ndrmarrjes, pr t garantuar shprblime m t larta, pagesa e sigurimeve
shoqrore si dhe sigurin e znies me pun etj.
- Bankat krkojn informacione pr t vendosur dhnien ose jo t huave t reja, nse huat
e mparshme do t shlyhen n afat etj. Ato kan objektiv t vrtetojn aftsin e ndrmarrjes
pr t realizuar t ardhura, dhe pr rrjedhoj, sigurin e saj financiare aktuale dhe t
ardhshme;
- Qeveria dhe administrata shtetrore kan nevoj pr t dhna, mbi bazn e t cilave
prcaktohet politika tatimore dhe hartimi i statistiks dhe i kontabilitetit kombtar etj.
- Analistt financiar pr t analizuar ekuilibrat n strukturn dhe n drejtimin e
ndrmarrjes q i prkasin nj dege t caktuar t veprimtaris ekonomike.
Gjithashtu, prdorues t informacionit t analizs financiare jan edhe furnitort,
klientt, sindikatat e puntorve, organet e shtypit dhe t informacionit, avokatt etj.
Personat q bjn analizn financiare t ndrmarrjes pr llogari t njrit apo tjetrit nga
subjektet e interesuara, zakonisht n terminologjin ekonomike quhen analist financiar, t
cilt grumbullojn dhe prpunojn informacionin kontabl.
Analisti i brendshm, kur kryen analizn financiare pr llogari t vet ndrmarrjes.
Analisti i jashtm, kur kryen analizn financiare pr llogari t subjekteve t tjera.
Ndrmarrja dhe grupet e interesuara:
- aksionart, siprmarrsit
- aksionart e minorancs
- tregjet aksionare
- klientt dhe furnitort
- organizata ambientaliste
- fiskali
- entet lokale
- komuniteti lokal
- punonjsit aktual dhe potencial
- banka dhe ndrmjets t tjer financiar
10. Analiza e jashtme dhe analiza e brendshme
Dallimi i par duhet br ndrmjet t ashtuquajturave analiza t jashtme dhe analiza
t brendshme.
165
Me analiz t jashtme do t kuptojm t gjitha ato analiza t kryera me an t tekniks

s treguesve t bilancit nga ana e operatorve q zotrojn vetm informacione jasht
ndrmarrjes.
Ndrsa, analizat e brendshme jan ato q kryhen nga subjekte q, prvese zotrojn
informacionet e jashtme, mund t kalojn n burime t tjera informacioni pr ndrmarrjen
dhe, mbi t gjitha, kan dijeni mbi cilsin e informacionit t jashtm, me fjal t tjera, kto
subjekte din se n mas jan t besueshme t dhnat q burojn nga bilancet e ushtrimit.
Analiza e brendshme prgjithsisht sht e sakt edhe e plot, sepse analistt e
brendshm disponojn t gjitha informacionet e nevojshme pr t formuar tregues realisht
shpjegues t gjendjes s mundshme n t ciln gjendet ndrmarrja n nj moment t caktuar
ose n nj interval kohor t dhn. E vetmja mundsi pr gabime n kt lloj analize shprehet
nga supozimi kur informacionet n nisje jan t gabuara.
Pikat e forta t saj: m e sakt dhe m e plot, shfrytzon t dhnat baz t kontabilitetit
t ndrmarrjes.
Pikat e dobta: Mund t falsifikoj prmbajtjen e informacioneve t bilancit.
Analiza e jashtme sht m pak e sakt dhe e pjesshme, shfrytzon t dhnat e bilancit
pr publikuar.
Pikat e dobta: parashikon kufizime informuese t bilancit.
Analiza e jashtme paraqitet e sakt ose jo, ajo dallon n mnyr t dukshme nga realiteti,
sepse analistt e jashtm (konkurrentt, furnitort, klientt, institutet e kredit etj.) disponojn
informacione t kufizuara.
Analizat e bilancit me an t treguesve kan lindur si analiza t jashtme, n mnyr
tipike, ato gjithnj kan qen instrumente t prdorura nga stakeholders t ndryshm, s pari,
nga entet kredidhnse, pr t vlersuar performancn e ndrmarrjeve. sht nj analiz e
jashtme edhe e ashtuquajtura analiza fondamentale e kryer nga operatort e tregut financiar.
Analizat e brendshme jan kryesisht ato q zhvillohen nga drejtuesit e ndrmarrjes me
qllim kontrollin e veprimtaris; ato paraqesin, n t vrtet, thjesht nj pjes t mozaikut
mjaft kompleks q prbhet, pikrisht, nga sistemi i kontrollit t veprimtaris s ndrmarrjes.
Duket qart se, pr karakteristikat e tyre t brendshme, analizat e jashtme rezultojn pa
dyshim m komplekse sesa ato t brendshme; kjo ndodh jo aq nga kompleksiteti m i madh i
tekniks s analizs, sesa pr risqet e theksuara m par mbi pasaktsin e t dhnave
kontabile mbi t cilat mbshteten analizat e jashtme.
Pikrisht pr kt, doktrina mbi ekonomin e ndrmarrjes dhe praktika profesionale
gjithmon u kan kushtuar hapsir m t madhe studimit t analizave t jashtme sesa
analizave t brendshme.
Kjo ndodh, n t vrtet, jo vetm pr kompleksitetin m t madh, por edhe sepse
analizat e jashtme marrin nj rndsi shum m t madhe n rregullat e transaksioneve
tregtare.
Kujtojm, pr shembull, rndsin q marrin analizat e zhvilluara nga bankat pr t
hetuar mbi mundsin e dhnies s kredive, ato t zhvilluara pr vlersimin e ndrmarrjes ose
edhe ato t zhvilluara nga konkurrent pr t vlersuar performancn e nj ndrmarrjeje
tjetr.
Kuptohet leht se cili sht roli, mjaft i madh, q marrin analizat e jashtme n momentet
t ndryshme t nj ekonomie tregu.
11. Kuptimi, parimet dhe klasifikimi i treguesve
Teknika e raporteve e studion gjendjen ekonomiko-financiare t ndrmarrjes me an t
treguesve t shumt q llogaritensi raporte aritmetik ndrmjet zrave ose grup zrave t
ndryshm t gjendjes pasurore dhe/ose t llogaris ekonomike, dokumente q riklasifikohen
sipas kritereve t caktuara, kryesisht kriterit financiar.
166
Treguesit japin informacion mbi gjendjen pasurore, financiare dhe ekonomike, gjendje e
cila i referohet nj momenti t caktuar t veprimtaris s ndrmarrjes, prgjithsisht dats s
mbylljes s gjendjes pasurore. Prandaj kjo analiz konsiderohet statike.
Analiza financiare e realizuar me metodn e treguesve t menaxhimit sht nj teknik
empirike dhe njkohsisht e sofistikuar.
- empirike pasi ka t bj me intuitn, eksperiencn dhe cilsit menaxhuese t personit q
sht ngarkuar t kryej analizn e veprimtaris s ndrmarrjes.
- e sofistikuar, pasi t dhnat q rezultojn n gjendjen pasurore dhe n llogarin
ekonomike marrin transparenc dhe vler praktike, vetm nse lexohen duke u bazuar n
nj sistem konceptual, i cili sht i aft t paraqes nj model ekonomik t besueshm t
ndrmarrjes.
12. Prse duhet t prdoren treguesit e analizs
Vetm nj informacion i sakt dhe i vazhdueshm mundson marrjen e nj pamjeje t sakt t
gjendjes s ndrmarrjes, sa her q konsiderohet e nevojshme nj gj e till. Por q ky
informacion t jet i shpejt, ai duhet t nxirret n baz t nj llogaritjeje q v n loj nj
numr t kufizuar treguesish t aft pr t matur temperaturn e ndrmarrjes q pasqyron
dukurit kryesore teknike, tregtare, ekonomike dhe financiare, q prbjn administrimin e
saj
Teoria e treguesve, e quajtur edhe si teoria e raporteve t administrimit, bazohet n dy
konsiderata:
S pari, informacionet e nxjerra nga nj tregues, d.m.th. nga raporti mes dy madhsive t
caktuara, jan m t shpejta dhe m shprehse sesa ato t nxjerra duke analizuar vemas dy
madhsit.
Nj shembull do ta argumentonte kt. Nga gjendja pasurore e nj ndrmarrjeje nxjerrim
se fitimi neto sht realizuar n masn 4.900.000 lek, ndrsa fuqia puntore e saj llogaritet
mesatarisht 100 puntor n vit.
Kto dy t dhna t analizuara vemas japin nj informacion m pak t shpejt sesa
informacioni i nxjerr duke br raportin mes ktyre dy t dhnave, treguesi i llogaritur
shpreh se fitimi i realizuar pr puntor sht 49.000 lek. Gjithashtu ky treguesi mundson
nj krahasim domethns dhe t shpejt me fitimet pr puntor t realizuar nga ndrmarrja n
ushtrimet e mparshme dhe me fitimet pr puntor t realizuar nga ndrmarrjet e tjera t t
njjtit sektor.
Pr shembull, do t ishte e dobishme t msohej se t ardhurat pr puntor vitin e kaluar
kan qen m t larta se sa vitin e fundit ushtrimor (dshmi e nj keqsimi), ose nse nj
konkurrent t njjtin tregues e ka m t mir etj.
S dyti, treguesit e bilancit kan aftsi sinjalizuese, fakt i rndsishm ky si pr qllime t
analizs, ashtu edhe pr qllime parashikuese.
Nj aftsi e till sht vrtetuar nga praktika, sepse ekziston nj lidhje fort ndrmjet
nivelit t administrimit dhe vlerave q marrin treguesit q i referohen ktij niveli. N baz t
ksaj lidhjeje mund t parashikohet nse nj tregues i dhn n t ardhmen do t marr t
njjtn vler, duke shprehur kshtu nj gjendje t njjt me at t periudhs s shkuar.
M sakt, nse analiza financiare e realizuar nprmjet treguesve:
- bhet me t dhnat n fakt, ajo lejon t nxirren shkaqet e ekuilibrave q ka psuar
ndrmarrja;
- bhet me t dhnat n plan, ajo mundson njohjen n tavolin dhe paraprakisht t
problemeve me t cilat mund t ballafaqohet n t ardhmen ndrmarrja. Pasi gjat
veprimtaris s saj, ajo mund t kufizohet vetm n shqyrtimin e aspekteve m t
167
rndsishme (p.sh. blerja e nj makinerie dhe pajisjeje), duke ln mnjan aspekte t tjera,
sigurisht jo t dors s dyt (nevojn e sigurimit t kapitalit pr t financuar prbrjen e
stokut, dhnien e kreditit klientve, raportet mes kapitalit t vet dhe t huajtur etj.).
- Natyrisht duke parashikuar kto problematika, do t formuloheshin edhe ndrhyrjet e
nevojshme pr t ndikuar pozitivisht mbi lidhjet teknike, tregtare, ekonomike dhe financiare
q mbshtesin procesin e zhvillimit t ndrmarrjes.
13. Mnyra e prdorimit t treguesve t administrimit
Treguesit e menaxhimit paraqesin nj teknik t analizs s bilancit, e cila sht e vlefshme
pr t diagnostikuar gjendjen e ndrmarrjes dhe pr t sugjeruar terapin q duhet kryer pr ta
vn gjendjen nn kontroll, n rastet kur vrehen anomali n administrim.
N fakt, niveli i treguesve ndryshon nga sektori n sektor, p.sh., treguesi i peshs
specifike s aktiveve afatgjata ndryshon n varsi t sektorit ku ndrmarrja ushtron
veprimtarin e saj si metalurgji, ndrtim, industrin e veshjeve, n agrobiznes etj. Por ky
nivel ndryshon edhe brenda t njjtit sektor t veprimtaris, p.sh., treguesit e prbrjes s
gjendjeve t produkteve t gatshme mund t jen t ndryshme n ndrmarrje t ndryshme, kjo
n varsi t mnyrs s ruajtjes, magazinimit apo tregtimit t tyre etj.
Treguesit e menaxhimit mund t prdoren me efektivitet, nse prcaktohet mir hapsira
sinjalizuese e tyre.
S pari, treguesit kan vler n vetvete, n kuptimin q nj drejtuesi i intereson t
msoj se 39.4% e kapitalit t disponueshm sht investuar n aktivet afatgjata, ose q t
drejtat pr tu arktuar prbjn 27.4% t totalit t kapitalit t investuar etj.
S dyti, treguesit marrin vler suplementare, nse krahasohen me treguesit e ushtrimeve
t mparshm.
Pr shembull, nse analiza e treguesve t prbrjes s investimeve, evidenton se dy vitet
e fundit pesha e aktiveve afatgjata n totalin e kapitalit gjithsej t investuar ka ndryshuar nga
29.9% n 39.4%, ather analiza nuk duhet ta pranoj verbrisht kt informacion, por duhet
t thellohet n aspekte analitike pr t prcaktuar shkaqet dhe pasojat. Ndr t tjera duhet t
analizohen nse:
- rritja e treguesit t peshs s aktiveve afatgjata ka sjell prfitimet e parashikuara nga
vendimmarrjet pr t investuar n pajisje dhe makineri?
- sht paksuar prdorimi i puns s gjall pr njsi produkti n nivelin e parashkuar?
- sht prmirsuar cilsia e produkteve?
- jan paksuar vonesat n dorzimin e produkteve dhe shrbimeve klientve?
Nse nga analiza rezulton se nga njri vit n tjetrin sht rritur pesha specifike e gjendjes
s produkteve t gatshme, nj rritje e till ka ndodhur pasi kontrolli i magazins sht ln
jasht vmendjes apo sht formuar qllimisht pr t pritur situata m t favorshme shitjeje,
ose pr t prmirsuar cilsin e produkteve (p.sh., vjetrimi i verrave etj.)?
Nse konstatohet se n dy ushtrimet e fundit pesha specifike e shitjeve me likuidim t
mvonshm sht ulur n mnyr t ndjeshme, kjo situat mund t jet rrjedhoj e faktit se:
- mund t jen paksuar klientt e vshtir pr tu arktuar, q m par frynin bilancin?
- ulja e prqindjes s klientve sht rezultat i shkurtimit t kohs s ln n dispozicion
pr shlyerje?
- ndikim ka pasur nj vendim i till n raportet me klienteln?
- jan humbur apo prfituar klient t rinj?
S treti, treguesit marrin kuptim nse krahasohen me treguesit e ndrmarrjeve t tjera,
sigurisht duke mbajtur parasysh strukturn e produkteve, politikn e ndrmarrjeve,
madhsin, vendndodhjen e tyre etj.
N ndrtimin e treguesve duhet t mbahen parasysh parimet q:
- nj tregues i lart do t shpreh nj gjendje ose rezultat ekonomiko-financiar m t mir;
168
do madhsi e raportit t krijuar, duhet ti referohet t njjts periudh ushtrimore.

Treguesit e analizs financiare pr t qen sa m dobishm duhet:
- t formojn nj sistem, d.m.th. duhet t evidentojn lidhje organike mes njri tjetrit.
- t jen t thjesht pr tu formuar dhe interpretuar.
- t jen racional, d.m.th. mes dy madhsive t raportit prkats duhet t ket lidhje
logjike, sepse mund t krijohen raporte t shumta n baz t kombinimeve mes zrave t
bilancit dhe/ose t llogaris ekonomike, mes vlerave e sasive t dhna n dokumentet e
ndrmarrjes etj.;
- t jen t kufizuar n numr, q do t thot se duhet t evitohet shprndarja e vmendjes
dhe e energjive mbi t dhna jo t rndsishme. Mes treguesve t shumt, q teorikisht mund
t llogariten, t przgjidhen m kryesort, t cilt sinjalizojn probleme vrtet kritike pr
administrimin e ndrmarrjes.
Duhet t disponohen disa parametra referimi, t grupuar n kt mnyr:
- tregues t llogaritur pr periudhn ushtrimore.
- tregues t llogaritur pr periudhat e mparshme, nprmjet t cilve bhet e mundur
kryerja e analizave n koh e nivelit t drejtimit.
- tregues mesatar t sektorit, t cilt llogariten nga prpunimi i bilanceve t ndrmarrjeve
q i prkasin sektorit ku bn pjes edhe ndrmarrja q analizohet, bhet kshtu e mundur
kryerja e analizave n hapsir.
- niveli standard i disa treguesve, p.sh., treguesi i likuiditetit i barabart me 1 etj.
- treguesit e ndrmarrjeve konkurruese dhe atyre t prparuara.
14. Klasifikimi i treguesve
Koeficientet ose treguesit e bilancit nxirren si rezultat i raporteve q mund t formohen
ndrmjet vlerave t zrave t gjendjes pasurore dhe/ose t llogaris ekonomike.
Raportet mund t formohen:
a. ndrmjet zrave t veant dhe totalit t ans s gjendjes pasurore ose t llogaris
ekonomike ku bjn pjes. (treguesit e prbrjes s aktivit dhe t pasivit, treguesit e prbrjes
s kostove ose t ardhurave);
b. ndrmjet zrave t ndryshm q u prkasin t njjts an t gjendjes pasurore ose t
llogaris ekonomike;
c. ndrmjet zrave me shenj t kundrt t gjendjes pasurore ose t llogaris ekonomike;
d. ndrmjet zrave t llogaris ekonomike dhe t zrave t gjendjes pasurore (ose
anasjelltas).
Nga katr llojet e treguesve t paraqitur m sipr, dy t part prbjn treguesit e strukturs
ekonomike ose financiare dhe kan funksionin e sinjalizimit t aspekteve t veanta t
gjendjes s cils i referohen.
Treguesit q i referohen analizs s gjendjes pasurore dhe financiare t ndrmarrjes prbjn
treguesit ose koeficientt financiar, ato q i kan t bjn me analizn e gjendjes ekonomike
ose me rentabilitetin e ndrmarrjes, tregues ose koeficient t rentabilitetit.
Ato duhet t koordinohen mir ndrmjet tyre q t formojn nj kuadr organik q prbn
sistemin informativ me an t treguesve t bilancit.
Raportet e rritjes ose t zhvillimit:
(Vlera e vitit 2 Vlera e vitit 1)/Vlera e vitit 1)
1. Shpesh raportet e rritjes ndihmojn analistin pr t individualizuar pikat e dobta
potenciale: pr shembull, nj rritje n gjendjen e produktit t gatshm (ose n t drejta pr
tu arktuar) prej 30%.
169
2. Raportet e rritjes s zrave t kostove dhe t t ardhurave mundsojn prcaktimin e

shkaqeve t tendencs s rentabilitetit t ndrmarrjes.
Treguesit e ecuris:
Zgjidhet nj vit baz, q bhet i barabart me 100: treguesi llogaritet si vijon:
Vlera e vitit /Vlera e vitit baz = treguesi/100
Treguesi i ecuris ose tendencs = (Vlera e vitit / Vlera e vitit baz) x 100
N kt mnyr mund t prshkruhet tendenca gjat periudhs.
Nisur nga natyra e informacioneve t prdorura, llogaritja e treguesve bhet me an t
madhsive q lidhen me aktivin, pasivin, llogarin e rezultatit dhe tabeln e flukseve
financiare. Treguesit klasifikohen n:
- tregues t strukturs s prdorimeve q studiojn strukturn e pasuris s ndrmarrjes,
strukturn mes aktiveve afatgjata dhe aktiveve afatshkurtra etj., duke vn theksin n shkalln
e qndrueshmris ose t elasticitetit t investimeve t ndrmarrjes;
- tregues t strukturs s burimeve q evidentojn strukturn e burimeve t financimit t
ndrmarrjes, duke studiuar n mnyr t veant shkalln e pavarsis financiare, aftsin
paguese, shkalln e hyrjes n borxh etj.;
- tregues t sintezs q krahasojn madhsi t prdorimeve dhe t burimeve dhe kan pr
qllim studimin e raporteve ndrmjet prdorimeve dhe burimeve t financimit t ndrmarrjes.
- tregues t rrotullimit q llogariten nga krahasimi i zrave t bilancit me flukset e veanta
t veprimtaris s ndrmarrjes. Me an t tyre matet shpejtsia dhe afatet e qarkullimit t
elementve q lidhen me veprimtarin ekonomike t saj si rezervat e lndve t para,
materialet ndihmse, klientt, furnitort etj.
- tregues t rentabilitetit q prllogariten duke vn n raport nj madhsi rezultati me nj
madhsi prdorimi ose burimi t shfrytzuar pr marrjen e ktij rezultati.
Sipas rndsis mund t dallohen n:
- tregues primar, t cilt kan nj rndsi t veant pr kontrollin n trsi t veprimtaris
s ndrmarrjes.
- tregues sekondar, t cilt jan nj plots, nj zbrthim ose nj analiz e treguesve
primar.
15. Teknika e flukseve
Teknika e flukseve financiare realizohet nprmjet prpunimit t zrave t bilancit. Ka pr
synim studimin e dinamiks financiare t ndrmarrjes
Me termin fluks n analizn financiare do t kuptohet trsia e lvizjeve financiare (burime
prdorime) q ndodhin gjat vitit ushtrimor. Analiza e ktyre flukseve mundson shpjegimin
e ndryshimeve t ndodhura n strukturn financiare dhe pasurore t ndrmarrjes n intervalin
kohor midis dy gjendjeve pasurore t njpasnjshme. Si e till kjo analiz sht e tipit
dinamik.
Analizat financiare me an t flukseve, i dallojm n:
Analiza e flukseve gjithsej merr n shqyrtim t gjitha flukset financiare, duke dhn
shpjegime rreth ndryshimeve t ndodhura n t gjith zrat e bilancit, pas korrigjimeve t
nevojshme kontabile.
Kjo analiz u jep prgjigje shum pyetjeve q u dalin drejtuesve gjat administrimit t
ndrmarrjes, konkretisht:
170
element t kapitalit funksionues kan dhn burime financimi dhe pr shum.

kontribut ka dhn aktiviteti kryesor n formimin ose harxhimin e burimeve financiare.
lidhje ekziston mes kohzgjatjes s burimeve dhe kohzgjatjes s prdorimeve etj.
Shpjegimet pr pyetje t tilla, mundsojn gjykimin e politikave t ndjekura nga
ndrmarrja pr nj periudh t caktuar kohe, pr politikat e investimeve dhe t financimeve,
politikat e kreditit etj., duke dhn informacione q do t ndihmojn vendimmarrjet e
ardhshme t ndrmarrjes.
Analiza e flukseve t likuiditetit monetar mundson prcaktimin e origjins s lvizjeve t
arks, n veanti ajo lejon t dallohen flukset monetare t rezultuara nga aktiviteti kryesor, si
blerja e faktorve t prodhimit me konsum t menjhershm, transformimi i tyre n produkte
t gatshme, shitja n treg etj., nga ato t drejtimit jokryesor, si shitja e aktiveve afatgjata,
dmet nga fatkeqsit e natyrs etj.
Pr t prcaktuar ndryshimet e ndodhura gjat vitit ushtrimor n gjendjen financiare t
ndrmarrjes, hartojm Raportin financiar, i cili sht nj instrument i domosdoshm pr t
prcaktuar mbi baza historike sesi jan siguruar mjetet monetare dhe ku e si jan prdorur ata.
Raporti financiar nuk duhet ngatrruar me gjendjen pasurore dhe as me llogarin Fitime
dhe humbje, edhe pse ekzistojn lidhje t ngushta mes tyre.
Raporti financiar merr n llogaritje madhsit q i prkasin periudhs kohore mes dy
gjendjeve pasurore t njpasnjshme. Ai jep informacione mbi ndryshimet e ndodhura n
gjendjen financiare gjat nj periudhe t caktuar, informacione q dy dokumentet e tjer ose
nuk jan n gjendje ti japin, ose mund ti japin vetm n mnyr indirekte.
16. Kuptimi i nocionit burime dhe prdorime
Burimet
Burimet e kapitalit paraqesin variacione q llogariten nga krahasimi i dy gjendjeve pasurore
t njpasnjshme.
- rritja e pasiveve (p.sh. pasivi afatshkurtr dhe pasivi afatmesm dhe afatgjat);
- paksimi i aktiveve; p.sh. aktivi qarkullues dhe aktivi i qndrueshm;
- kontributi i ortakve ose i aksionarve me an t arktimeve pr shtimin e kapitalit;
- ushtrimi i veprimtaris, p.sh fitimi i ushtrimit, kuota e amortizimit etj.
Rritja e pasiveve prbn burime financimi, sepse variacione t tilla paraqesin burime
financiare q, ose n mnyr t drejtprdrejt (hua bankare etj.) ose t trthort (detyrime t
rregullta ndaj furnitorve etj.), hyjn n ndrmarrje.
1. Paksimi i aktiveve paraqesin burime financimi sepse, ose n mnyr t drejtprdrejt
(arktimi i klientve) ose t trthort (transformimi i lndve t para n produkte t gatshme
q jan objekt shitjeje), kan gjeneruar fluks t hyrash financiare n dispozicion t
ndrmarrjes. Me fjal t tjera, t tilla variacione prbjn realizim t aktivit.
2. Kontributi i ortakve ose i aksionarve me an t arktimeve pr shtimin e kapitalit sht
nj burim financimi q pasqyrohet n nj fluks t arks.
3. Burimet e gjeneruara nga ushtrimi i veprimtaris jan burime financiare t siguruara nga
vet ndrmarrja nprmjet ciklit t saj financiar t blerjes - transformimit - shitjes s
produkteve.
17. Prdorimet
Prdorimet e kapitalit paraqesin variacione q llogariten nga krahasimi i dy gjendjeve
pasurore t njpasnjshme.
- rritja e aktiveve (p.sh: aktivi qarkullues, aktivi i qndrueshm).
171
- paksimi i pasiveve (p.sh., pasivi afatshkurtr dhe pasivi afatmesm dhe afatgjat).
- paksimi i kapitalit t vet (p.sh: shprndarja e fitimit t ushtrimit, shlyerja e kapitalit
individual ortakve, humbja e ushtrimit etj.).
1. Rritjet e aktiveve (p.sh makinerit, pajisjet, gjendja e magazins etj.) prbjn nj
investim n ciklin prodhues t burimeve financiare.
2. Paksimi i pasiveve prbn nj prdorim kapitali, sepse sht likuiduar nj pjes e
financimeve t siguruara nga jasht.
3. Paksimi i kapitalit t vet sht nj prdorim kapitali, sepse prbn nj dalje t mjeteve
monetare pr likuidimin e dividendve etj.
Analiza me an t treguesve shfrytzon si gjendjen pasurore ashtu edhe llogarin e
fitimeve dhe t humbjeve, mundsisht t dy ushtrimeve t njpasnjshm.
Ndrsa analiza me an t flukseve bazohet kryesisht n gjendjen pasurore,
domosdoshmrisht t dy viteve t njpasnjshm.
Leximi i bilancit do t konsiderohet i plot vetm nse ai analizohet njhersh me t
gjitha teknikat e msiprme.
Prgatiti
Prof. Asoc. Hidajet Shehu
Tiran, tetor 2010
172
TEMA 10 KUFIZIMET E KONTABILITETIT. POLITIKAT DHE ANALIZA E BILANCEVE
Tema 10: KUFIZIMET E KONTABILITETIT. POLITIKAT DHE ANALIZA E

BILANCEVE
-Kufizimet e kontabilitetit
-Politikat e Bilancit
-Teknikat e kontrollit
-Analiza e bilanceve n koh dhe n hapsir
-Besueshmria e informacioneve dhe perdoruesit e analizs s bilanceve
18. Kufizimet e kontabilitetit
Kontabiliteti tradicional injoron fenomenin e inflacionit. Kshtu rezulton se analiza
mbshtetet n nj bilanc, dy pasqyrat e t cilit, gjendja pasurore dhe llogaria ekonomike nuk
jan fort t ndrlidhura.
P.sh., gjendja pasurore prfshin zra t ndikuar nga inflacioni q nga krijimi i
ndrmarrjes, si kapitali i themelimit, aktive afatgjata etj., ose m pak t ndikuar si arka, banka
etj. Ndrsa llogaria ekonomike i kufizon kto fenomene vetm n harkun kohor t
dymbdhjet muajve, p.sh., shitjet e realizuara gjat muajit janar etj. Prandaj bhet i
domosdoshm korrigjimi i t dhnave t paraqitura n bilance duke eliminuar ndikimin e
inflacionit para se t procedohet n kryerjen e analizs s gjendjes financiare. Kryerja e
veprimeve pr mnjanimin e pasojave t inflacionit n paraqitjen e rezultateve dhe t
treguesve sht me rndsi t madhe, si pr rritjen e efektivitetit t metods s krahasimit
kronologjik, ashtu edhe pr interpretimin e rezultateve vjetore t veprimtaris s ndrmarrjes.
Kontabiliteti i inflacionit ofron metoda mjaft praktike pr mnjanimin e inflacionit
monetar. Nj ndr to bazohet n vlern nominale dhe n fuqin blerse t paras.
Metoda e vlers nominale bazohet n aktualizimin e vlers historike t aktiveve me ann
e nj indeksi t vetm, i cili shpreh inflacionin monetar q nga data e blerjes ose e rivlersimit
t tyre. N fakt n shum raste, pr aktivet afatgjata bhet rivlersimi duke u atribuuar vlern
q do t sigurohej nga shitja e tyre n treg, vlern e blerjes ose t mbulimit t tyre minus
shumat e llogaritura pr amortizim pr kohn e prdorimit. Elementt e tjer, sillen me vlern
e tyre aktuale n baz t nj indeksi.
Si indeks prdoret indeksi i ndryshimit t mimeve, i cili nxirret pr mime t veanta
dhe preferohet q pr baz krahasimi t merret vlera aktuale e paras.
N qoft se shnojm me P0 periudhn baz, vlern e mjeteve t s cils duam t
aktualizojm dhe me P1 periudhn raportuese, n t ciln mjetet jan shprehur me vlern reale
t monedhs, koeficienti shumzues i aktualizimit do t jet, p.sh. si m posht:
Indeksi i mimit (pr shembull)

Koeficienti shumzues pr aktualizim
2004 2005 2006 2007

1.20 1.45 1.50 1.60
1.34 1.10 1.07 l.00
Koeficienti shumzues pr aktualizim i vitit 2004 n krahasim me vitin 2007 sht i

barabart me 1.60/1.20 = 1.34
Kshtu pr t rivlersuar aktivet e vitit 2003 me vlern e vitit 2004, vlerat e aktiveve
afatgjata teknike t vitit 2004 do t shumzohen me 1.34. Pra, indeksi i mimeve sht rritur
me 34%, e kshtu me radh.
19. Politikat e bilancit
Bilanci i ushtrimit si informacion minimal pr t gjith prdoruesit
173
Prgjegjsia shoqrore e ndrmarrjes qndron n faktin se ajo sht e formuar dhe

administrohet nga njeriu pr t plotsuar nevojat e tij. Grupet e veanta, q lidhen n mnyra
t ndryshme me ndrmarrjen, krkojn n bilanc informacione n plotsim t interesave q
ato synojn t realizojn.
Bilanci i ushtrimit prbn nj informacion minimal pr t gjitha grupet q lidhen me
ndrmarrjen. Themi kshtu, sepse bilanci prbn emruesin e prbashkt t interesave q
prputhen dhe n t njjtn koh distancohen.
Interesat prputhen, sepse t gjith synojn mbajtjen n kmb t ndrmarrjes dhe
krkojn zhvillimin e aktivitetit t saj n kushtet e ekzistencs s ekuilibrit dinamik. Mbrojtja
e interesave t t gjitha grupeve (stakeholders) q u drejtohet bilanci, do t bhet ather kur
ndrmarrja t jet n gjendje t vazhdoj aktivitetin e saj sa m gjat n shtrirje kohore, duke
iu prshtatur kushteve t ndryshme t ambientit ekonomik.
Ndikimi m i madhe n bilanc mund t ushtrohet nga grupe brenda ndrmarrjes. N t
gjitha ato raste, kur bilanci si instrument i njohjes s realitetit t ndrmarrjes prdoret
si mjet pr arritjen m leht t qllimeve t nj grupi t caktuar, kemi t bjm me
politika t bilancit.
Kujtoni rastin e Parmalat, Enron etj.
Prgjegjsia shoqrore e ndrmarrjes krkon q dokumenti, i cili pasqyron realitetin e
saj, t konceptohet si burim informacioni pr t gjith ata q n nj mnyr ose n nj tjetr,
lidhen me jetn e saj pa u privilegjuar nj grup n dm t nj tjetri.
Prandaj, n gjendjen pasurore dhe n llogarin ekonomike duhet t paraqiten me qartsi
dhe saktsi gjendja pasurore, financiare dhe ekonomike e ndrmarrjes, si dhe fitimet e
realizuara dhe humbjet e psuara.
20. Vlerat e ndrmarrjes
Por duhet t saktsojm se vlerat e ndrmarrjes, q prbjn nj sistem, jan t tri llojeve:
Vlerat e shkmbimit
Jan vlera t kontraktuara me subjektet e tjera, prandaj jan t prcaktuara objektivisht.
Vlera t tilla jan p.sh., t ardhurat nga shitja e produkteve, kostot e blerjeve t materialeve,
shprblimi i puns s gjall, vlerat nominale t debitorve, vlera e mallrave, e produkteve n
magazin etj.
Vlerat e shkmbimit jan t dhna objektive, t mnjanuara nga pasaktsit dhe
arbitrariteti. Kto vlera mund t devijohen vetm nga gabimet teknike ose n mnyr t
vullnetshme (p.sh. hartimi i faturave sipr ose posht vlers reale t shitjes) etj.
Vlerat e prllogaritura
Kto vlera u referohen atyre madhsive, vlerat e t cilave bhet e mundur t saktsohen
vetm n nj moment t ardhshm. Mund t prmendim p.sh.,vlern neto t arktimit t t
drejtave pr tu arktuar etj.
Vlerat e supozuara
Jan ato madhsi, vlerat e t cilave nuk mund t verifikohen, sepse prcaktohen mbi
bazn e hipotezs, supozimit. Le t sjellim pr ilustrim shumat e shpenzimeve pr
amortizimin, niveli i t cilave varet nga hipoteza e kohzgjatjes s prdorimit t aktiveve
afatgjata etj.
Pr karakteristikat e treguar m sipr, vlerat e shkmbimit quhen vlera objektive, ndrsa
vlerat e prllogaritura dhe ato t supozuara quhen vlera subjektive. Prandaj krkesa pr
saktsi t paraqitjes s gjendjes pasurore duhet vlersuar n mnyra t ndryshme, n varsi t
referimit t vlerave objektive ose t vlerave subjektive. Si konkluzion, saktsia duhet t jet
absolute pr madhsit objektive, pr t cilat do diferenc duhet konsideruar falsifikim.
174
Kuptohet se saktsia nuk mund t jet arbitrare pr madhsit subjektive, vlerat e

prllogaritura dhe t supozuara, pr t cilat duhet t zbatohet koncepti i arsyes dhe i
besueshmris, sipas parimeve t kontabilitetit.
Mes rezultateve q paraqiten n llogarin fitime dhe humbje duhet t dallohen qartsisht
rezultatet e zakonshme nga ato t jashtzakonshme. Kjo do ti lejoj lexuesit t bilancit t
gjykoj nse rezultati ekonomik sht fryt i aktivitetit t zakonshm, apo i fenomeneve t
jashtzakonshme dhe t paprsritshme n jetn ekonomike t ndrmarrjes.
Jan n kundrshtim me objektivitetin e paraqitjes s gjendjes s ndrmarrjes politikat e
bilancit, t kuptuara si ndrhyrje pr t modifikuar rezultatin ekonomik t ushtrimeve t
suksesshme ose t atyre t pasuksesshme etj.
Asnj analiz bilanci nuk mund t jap rezultate t dobishme, nse nuk kryhet s pari nj
shqyrtim kritik i vlerave t paraqitura n t, pa kontrolluar saktsin e ktyre vlerave.
Nse kemi paraqitje t sakt t vlerave, ather edhe analiza e bazuar n kto t dhna do
t jet e besueshme dhe e dobishme, n rast t kundrt do t kemi rezultate jo korrekte dhe
devijuese, vendimmarrje t gabuara etj. Gabimet dhe pasaktsit n vlerat e bilancit sjellin
pasoja t rnda si pr ndrmarrjen q e prgatit, ashtu edhe pr t trett. Prandaj, para se t
procedojm n kryerjen e analizs, sht e domosdoshme q t pastrohen kto t fundit nga
vlerat je pa sakta.
Do t konsiderojm politik t bilancit edhe mashtrimet, q dallohen nga gabimet teknike nga
natyre e tyre qllimore, t cilat ojn n falsifikimin e situats ekonomiko-financiare t
ndrmarrjes. Ato konsistojn kryesisht n:
1. Falsifikimin e llogarive. Qllimi i tyre sht ndryshimi i rezultatet q paraqiten n
bilanc, vlersimin n rritje ose n ulje t vlerave t stokut, krijimin e llogarive fiktive,
harrimin e kontabilizimit t disa elementeve t pasivit, zvoglimin e amortizimeve ose t
provizioneve t nevojshme, madje moskrijimin e tyre, zvoglimin n mnyr fiktive t fitimit
(fshehja e shifrs s afarizmit, manipulimi i stokut, rritja fiktive e shpenzimeve, amortizimeve
dhe e provizioneve t teprta etj.), me qllim mashtrimin e administrats fiskale, cenimin e
bashkpronart ose t kredidhnsve etj.
2. Rritjen n mnyr artificiale t rezultatit. Konsiderohen t tilla mbivlersimet e
aktiveve afatgjata, t gjendjeve t materialeve dhe prodhimit n proces, mos regjistrimi i disa
shpenzimeve, mungesa e amortizimeve ose e shumave t parashikuara pr zhvlersime t
ndryshme etj., mashtrimi i aksionarve ose i t tretve, duke rezultuar nj fitim m i lart se ai
n fakt, kjo me qllim marrjen e nj kredie bankare, bindja e nj aksionari t ardhshm, shitja
e fondit tregtar etj.
3. Faturimi i mallrave akoma t pa shitura, duke rritur n kt mnyr t ardhurat dhe
pr t njjtn shum t drejtat nga klientt, pra, llogaritje paraprake t t ardhurave n dm t
rezultateve t vitit t ardhshm etj.
21. Teknikat e kontrollit
Teknikat e kontrollit mund ti klasifikojm n kto kategori:
1. Kontrolli aritmetik. Kontabiliteti konsiston n thelb n regjistrimin e fakteve n nj
form numerike, si dhe n paraqitjen sintetike t tyre, por midis regjistrimit fillestar t fakteve
dhe paraqitjes s tyre n form sintetike, q jan edhe qllimi i tij, bhen nj seri veprimesh
q kan t bjn me evidentimin n llogari, mbartjet, klasifikimin dhe rigrupimin. Kontrolli
aritmetik mund t prkufizohet si nj seri veprimesh mekanike t kryera me qllim q t
175
sigurohemi nse veprimet e llogaritjes dhe t hedhjeve n llogarit prkatse, q prfundojn

me nxjerrjen e gjendjeve sintetike, nuk prmbajn asnj gabim.
2. Kontrolli me an t pjesve justifikuese. Edhe pse nj kontabilitet nuk prmban asnj
gabim aritmetik, megjithat ai mund t jet i gabuar, nse regjistrimet e bra nuk
korrespondojn me realitetin e ndrmarrjes. Parimi themelor i kontrollit t pjesve
justifikuese sht q asnj shifr, nuk duhet t kalohet pa pasur justifikim t mjaftueshm.
3. Inspektimi fizik dhe kontrolli i gjendjeve ekzistuese. Konsiston n ekzaminimin e
aktiveve, t llogarive, t librave kontabl etj. Kontrolli kontabl duhet ushtruar jo vetm duke
ekzaminuar prputhjen ndrmjet regjistrimit kontabl dhe pjesve justifikuese prkatse, por
duke u siguruar edhe pr ekzistencn reale t pasurive n ndrmarrje.
4. Kontrolli i vlersimit. Kontrolli i vlersimeve duhet t prcaktoj nse vlerat q u
atribuohen gjendjeve ekzistuese jan t sakta, d.m.th. t vlersoj nse pasurit duhet t
qndrojn n bilanc me vlerat q u jan vendosur atyre.
5. Konfirmim direkt pran t t tretve, q kan lidhje me ndrmarrjen n analiz. sht
nj procedur q konsiston n krkimin nga trett q kan lidhje me ndrmarrjen q
analizohet, t konfirmojn informacionet q vrtetojn ekzistencn e operacioneve, t
tepricave ose t do regjistrimi tjetr.
6. Kontrolli sipas nj treguesi. sht nj mnyr kontrolli q konsiston n prdorimin e
statistiks me qllim q t krkohen fakte ose t dhna jasht normales, q prbjn tregues
parregullsive kontabile. Anomali t ndryshme si p.sh., llogaria arka paraqet tepric debitore t
konsiderueshme kur n t njjtn koh ndrmarrja sht debitore kundrejt bankave etj.,
teprica debitore e llogaris arka sht tej mase e madhe n krahasim me nevojat e
ndrmarrjes, teprica debitore e llogaris klient sht n rritje, ndrkoh q t ardhurat nga
shitja kan mbetur t pandryshuara etj.
Midis treguesve q mund t orientojn pr t dyshuar pr mashtrime mund t prmendim:
mungesa e pjesve justifikuese, gabimet e shpeshta n datat, numrat, referencat e brendshme,
t emrave, regjistrime pak t lexueshme, shifra t renditura keq, korrigjime t shumta, shpesh
t qllimshme, t shifrave t sakta, riprodhim i mvonshm pr shumat fillestare, njollat e
bojs ose t tjera t destinuara pr t maskuar disa shifra.
Megjithat, mbajtja e mir e kontabilitetit nuk sht gjithmon nj prov e saktsis dhe e
sinqeritetit t tij. Kshtu, duhet tu kushtohet vmendje librave kontabl tepr t rinj, sepse
ata mund t jen t rikopjuar, ndrsa n ann tjetr duhet t mos u besohet librave kontabl
tepr t prdorur, sepse shpesh jan shenj e manipulimeve t dyshimta.
22. Analiza e bilanceve n koh dhe n hapsir, kushtet pr kryerjen e tyre
sht e pamjaftueshme t gjykohet nj ndrmarrje nga nj bilanc i vetm. Gjykime m t
besueshme do t jepen ather kur studiohen t dhnat e shum bilanceve, q i prkasin s
njjts ndrmarrje, d.m.th. kur bhen krahasime kohore, ose kur bilanci i nj ndrmarrjeje
krahasohet me ata t ndrmarrjeve t tjera t t njjtit grup homogjen, pra, kur bhen
krahasime hapsinore.
Analiza n koh e bilanceve
Studimi i bilanceve t ushtrimeve t njpasnjshme mundson t vihen n dukje tendencat e
zhvillimit n koh t nj ndrmarrje. sht e domosdoshme t saktsojm se pr t br nj
analiz dinamike t bilanceve duhet t plotsohen, ndr t tjera, kto kushte:
176
1. t mos ken ndodhur ndryshime rrnjsore n veprimtarin e ndrmarrjes pr shkak t

ndarjeve, bashkimeve, braktisjes s nj produkti, hapjeve t tregjeve t reja, zbatimit t
teknologjive prodhuese moderne etj.
2. t mos ken ndodhur dukuri prjashtuese, ose t jashtzakonshme, q t ken ndikuar mbi
rezultatin e njrit nga vitet ushtrimor t marr n analiz. Krahasimet duhet t bhen me t
dhna normale, kshtu q prbrsit e jashtzakonshm duhet t prjashtohen.
3. T mos ken ndikuar n mnyr t ndjeshme fenomenet inflacioniste q i bjn t
pakuptimta krahasimet, mos t ken ndryshuar periudhat administrative, rregullat e
kontabilizimit dhe t paraqitjes s bilancit, kriteret e vlersimit etj.
Vetm nse plotsohen kto kushte, analiza kohore mund t jap rezultate t vlefshme.
Analiza n hapsir e bilanceve
Kjo analiz mund t bhet:
- me ndrmarrjet e tjera t t njjtit sektor veprimtarie.
- me t dhnat e ndrmarrjeve konkurruese.
- me treguesit standard t sektorit.
N mnyr q analizat hapsinore t japin tregues t dobishm sht e nevojshme t
plotsohen kushtet e mposhtme:
1. Ndrmarrjet, t dhnat e t cilave merren n krahasim, duhet t operojn n kushte
strukturale, organizative dhe prodhuese t njjta, pra, duhet t formojn grupe homogjene. Ky
kusht nuk sht i leht pr tu vrtetuar edhe pr ndrmarrjet q veprojn n t njjtin sektor
prodhues, pr shkak t cikleve t ndryshme prodhuese, shkalls s mekanizimit, shkalls s
ndryshme t ngurtsimit, mnyrave t ndryshme t financimit dhe t vetfinancimit etj.
2. Ndrmarrjet duhet t ken zbatuar kritere t njjta t kontabilizimit dhe t paraqitjes s
bilancit.
Le t shohim shkurtimisht ndikimin e procedurave kontabile. sht e rndsishme pr
analistt financiar t kuptojn ndikimin e procedurave t ndryshme kontabile n treguesin e
t ardhurave neto dhe n gjendjen financiare t ndrmarrjes. Ta ilustrojm me nj shembull t
thjesht pr dy ndrmarrje, A dhe B. Supozohet se ato kan veprimtari t ngjashme.
Ndrmarrja e par prdor metodn FIFO n vlersimin e inventarit dhe metodn lineare pr
llogaritjen e zhvlersimit t aktiveve afatgjata. Ndrsa, ndrmarrja e dyt prdor prkatsisht
metodn LIFO dhe metodn e zhvlersimit t prshpejtuar.
Pasqyra e rezultateve pr dy ndrmarrjet paraqitet si m posht:
Ndrmarrja A
T ardhurat nga shitjet
1
1.000.000
Mallra pr shitje
2
600.000
Gjendja e mallrave n fund
3
120.000
Kostoja e mallit t shitur
4=2-3
480.000
T ardhura bruto
5=14
520.000
Shpenzimet e amortizimit
6
80.000
Shpenzime t tjera
7
340.000
Shpenzime gjithsej
8=6+7
420.000
E ardhura neto
9=5-8
100.000
177
Ndrmarrja B
1.000.000
600.000
100.000
500.000
500.000
140.000
340.000
480.000
20.000
Kjo diferenc prej pesfish n t ardhurat, rrjedh vetm nga ndryshimi i metodave t
prdorura n seciln prej ktyre ndrmarrjeve. Parimi i qndrueshmris krkon q t ndiqen
nga viti n vit t njjtat procedura kontabile. N qoft se bhen ndryshime n kto procedura,
duhet q n shnimet sqaruese t shpjegohet natyra e ndryshimit dhe efekti financiar i tij.
Megjithat, duke mos injoruar vshtirsit, analiza hapsinore jep informacione t
rndsishme pr veprimtarin e ndrmarrjes, on n rritjen e efektivitetit t drejtimit t saj.
23. Analiza horizontale e bilancit
Kjo lloj analize synon t studioj ndryshimi e ndodhura nga nj vit n tjetrin, n secilin
z t bilancit, n vlera absolute dhe n prqindje ose nprmjet nj vlere t treguesit duke
shqyrtuar ecurin n krahasim me nj vit baz.
Analiza vertikale e bilancit: synon t evidentoj secilin z si prqindje e nj totali, n
kuadrin e t njjtit ushtrim.
Instrumentet:
Gjendja pasurore e riklasifikuar;
Llogaria ekonomike e riklasifikuar.
Analiza horizontale
1. Ndryshimi n vler absolute:

(zri n + 1) (zri n)
2. Ndryshimi n vler t shprehur n prqindje:
[(zri n + 1) (zri n)]/(zri n)%
3. Ndryshimi n vler i treguesit:
(zri n + 1)/(zri n) x 100
1. Ndryshimi n vler absolute:
(1.200) (1.000) = 200
2. Ndryshimi n vlera n prqindjeje:
[(1.200) (1.000)]/(1.000)% = 20%
3. Ndryshimi n vler i treguesit:
(1.200)/(1.000) x 100 = 120
Gjendja pasurore (kriteri financiar)
Viti n (baz)
Aktivi qarkullues
1.405.000
Aktivi afatgjat
918.750
Kapitali i investuar
2.323.750
Pasivi afatshkurtr
809.650
Pasivi afatgjat
474.500
Kapitali neto
1.039.600
Burimet e financimit 2.323.750
178
Viti n +1
1.421.850
1.025.200
2.447.050
881.420
515.430
1.050.200
2.447.050
Viti n +2
1.493.550
1.083.500
2.577.050
953.200
509.780
1.114.070
2.577.050
Analiza horizontale (metoda e vlers s treguesit)

Gjendja pasurore (kriteri financiar)
Aktivi qarkullues
Aktivi afatgjat
Pasivi afatshkurtr
Pasivi afatgjat
Kapitali neto
Burimet e financimit
Viti baz Treguesi n +1 Treguesi n +2

100
101,20
106,30
100
111,59
117,93
100
105,31
110,90
100
108,86
117,73
100
108,63
107,44
100
101,02
107,16
100
105,31
110,90
24. Analiza vertikale

(Zri i veant)/(zrin e referuar) x 100% (pr t njjtin ushtrim)
Viti baz Treguesi n +1 Treguesi n +2
Aktivi qarkullues
60
58
58
Aktivi afatgjat
40
42
42
100
100
100
Pasivi afatshkurtr
35
36
37
Pasivi afatgjat
20
21
20
Kapitali neto
43
43
45
Burimet e financimit
100
100
100
Bilanci i ushtrimit si instrument informacioni dhe rndsia e interpretimit t tij

Bilanci i ushtrimit paraqet, q nga fillimet e ekonomis moderne, instrumentin kryesor t
informacionit brenda dhe jasht ndrmarrjes.Mbi rezultatet e bilancit bazohen n fakt pjesa
m e madhe e gjykimeve t operatorve ekonomik pr performancn e ndrmarrjeve, mbi
sigurin e tyre pr periudha afatmesme dhe afatgjata, si dhe pr aftsin paguese
etj.Megjithse nga shumica e palve nnvizohet, gjithnj e m shpesh, pamjaftueshmria e t
dhnave kontabile pr t shprehur t plot gjendjen ekonomiko-financiare t ndrmarrjeve,
koht e fundit ndikimi i rezultateve t bilanceve t ushtrimit mbi variablet ekonomike, makro
e mikro, jo vetm nuk sht paksuar, por ka shkuar gjithnj n rritje.N fakt, madhsi
ekonomiko-financiare si EBIT ose EBITDA, treguesit e bilancit si ROE ose ROI kan hyr
tashm gjersisht n fjalorin e prditshm t operatorve ekonomiko-financiar dhe t shtypit
t specializuar. Njoftimi n shtyp i nj EBIT t ult i nj ndrmarrje t kuotuar (i
ashtuquajturi profit warning) mund t oj n ndryshime edhe t forta n kuotimet e titujve
duke u pasqyruar n mnyr t paevitueshme mbi tregjet e tjera me ndikim zinxhir.Kjo
mjafton pr t kuptuar se cilsia e informacionit t dhn nga bilancet dhe aftsia teknike e
specialistve t thirrur pr t interpretuar rezultatet jan bazat themelore pr nj funksionim t
mir t tregjeve financiare dhe t ekonomis s tregut.
25. Problemi i besueshmris s informacioneve t dhna nga bilanci i ushtrimit
M sipr evidentuam, rndsin n rritje q rezultatet e bilancit kan marr, n vitet e
fundit, pr vlersimet nga stakeholders mbi sigurin dhe rentabilitetin e ndrmarrjes.
179
Por, nisur nga fundi i 2001 dhe aktualisht, jemi dshmitar t disa ngjarjeve q, sipas
shum operatorve, sinjalizojn nj ndryshimi n sistemin kapitalist botror.
U referohemi skandaleve q kan prfshir ndrmarrje si Enron dhe WorldCom
(ndrmarrje gjigande amerikane q veprojn n sektort e energjis dhe
telekomunikacioneve) dhe Parmalat (koorporat agroushqimore n Itali), t cilat jan
akuzuar se kan trukuar bilancet e tyre, duke u fshehur aksionarve dhe financuesve nivelin
real t humbjes s ushtrimit.
Pasojat e ktyre skandaleve ishin tepr t rnda: nj nga shoqrit kryesore t revizionimit n
bot, Arthur Andersen, ka pushuar s ekzistuari dhe, n prgjithsi, sht prhapur ndrmjet
operatorve nj mosbesim n rritje n ballafaqimet e sistemeve aktuale t corporate
governance dhe, kryesisht, n ballafaqimin e cilsis s informacioneve t ofruara nga
bilancet e ushtrimit.Pasojat negative mbi ecurin e tregjeve financiare dhe t ekonomis n
prgjithsi kan qen pasoj e natyrshme e ktij mosbesimi.Megjithat, si dihet, tema e
besueshmris s t dhnave t bilancit nuk sht aspak e re pr studiuesit dhe operatort;
por mund t pohojm q ndoshta, n t shkuarn e afrt, i sht dhn nj besim i tepruar
aftsis s bilancit pr t informuar n mnyr objektive.Me fjal t tjera, nuk duhet harruar
se bilanci i ushtrimit ndikohet ndjeshm nga madhsit e vlersueshme dhe q, pr pasoj,
mund t ekzistojn madhsi t ndryshme t fitimit dhe t kapitalit, t gjitha njlloj t
vrteta.
Kshtu, mundsia e zgjedhjes dhe, ndonjher, arbitrariteti i disa vlersimeve t bilancit jan
dukuri q nuk jan t shpeshta vetm nga hilet e hartuesve, por edhe pse shfaqen si pasoj
e natyrs s bilanceve dhe e vlerave q lidhen me to.Kjo nuk do t thot aspak t mohojm
pamundsin e arritjes s rezultatevet besueshme t bilancit por duam vetm t kujtojm
se pr t nxjerr kt rezultat duhet t ndiqen objektiva t qarta, megjithse mjaft t njohura
nga t gjith operatort e ksaj fushe, si, pr shembull:
a) zbatimi i shpejt i parimeve kontabile ndrkombtare prgjithsish t pranuara;
b) reform e thell n sistemin e auditimit dhe t certifikimit t bilanceve q t garantoj
pavarsin reale t audituesve;
c) ulja e ndjeshme e riskut t konfliktit t interesave.
Fjala sht, prsrisim, pr problematika mjaft t njohura, por t cilave, fatkeqsisht, do
t jet e vshtir tu jepet zgjidhje e shpejt.
N fakt, nj nga kritikat kryesore q mund ti bhet ksaj metodologjie sht pikrisht se ajo
bazohet mbi t dhna, si jan ato q rrjedhin nga bilancet, me besueshmri jo t plot dhe
kshtu t paprshtatshme pr t dhn informacione sinjalizuese me njfar dobishmrie pr
t interesuarit.Megjithat, mundsia e zgjedhjes dhe arbitrariteti q karakterizojn vlersimet
e bilancit nuk nnkupton domosdoshmrisht q bilancet e ndrmarrjeve jan t gjith fals.
N t kundrt, besojm q, n pjesn drrmuese t rasteve, bilancet e ndrmarrjeve, kryesisht
atyre t kuotuara n burs, jan t absolutisht t besueshm dhe t prshtatshm si n shprehje
t saktsis n aspektet m kryesore ashtu dhe t nivelit t hapjes.
N t gjitha kto rastet, sht e natyrshme q analiza e bilancit nprmjet tekniks s
treguesve prbn nj mbshtetje interpretuese t dobishme pr prdoruesit e informacioneve.
Por edhe n ato raste kur bilancet hartohen n mnyr t gabueshme, nuk ka rndsi nse jan
ndrhyrje mashtruese ose jo, gjykojm se analiza me an t treguesve paraqet nj instrument
q rezulton shum i dobishm, pikrisht pr t zbuluar parregullsit dhe pasaktsit e
bilanceve.Kujtojm, pr shembull, vlersimin e magazins, i njohur si nj nga pikat kryesore
kritike t bilancit: llogaritja e treguesit t qarkullimit t gjendjeve t magazins paraqet nj
instrument t dobishm pr t kuptuar nse gjendjet e treguara n bilanc jan regjistruar me
vler t besueshme, duke iu referuar mesatares s sektorit ose treguesve t vet
ndrmarrjes, q u prkasin ushtrimeve t mparshme. Ve ksaj, treguesi i qarkullimit t t
drejtave pr tu arktuar mund t jap informacione t dobishme pr t kontrolluar
180
pajtueshmrin e fondit t zhvlersimit t tyre.Me fjal t tjera, edhe n analizat e bilanceve

t falsifikuara, analiza e treguesve paraqet nj instrument t dobishm: jo vetm pr t
msuar dinamikn financiare, por edhe pr t kuptuar nse bilancet jan, pikrisht, false.
26. Origjina historike, qllimet kryesore dhe prdoruesit e analizave t bilancit
Krkesa pr nj lexim dhe interpretim m t mir t t dhnave t pasqyruar nga bilancet ka
ardhur duke u formuluar gradualisht, por gjithnj me ngulm, gjat historis ekonomike t
kohve t fundit.Edhe pse e vshtir t prcaktohet me saktsi momenti historik kur analizat e
bilancit jan br pjes e fushs s studimeve dhe e krkimeve t disiplinave ekonomike t
ndrmarrjeve, praktika profesionale ka filluar ta prdor kt instrument n Shtetet e
Bashkuara t Ameriks, dhe n veanti n periudhn ndrmjet dy Luftrave Botrore.Pr sa u
prket qllimeve t analizs s bilancit me an t treguesve, ato prmblidhen n nj koncept
q, n vetvete, sht mjaft i thjesht: qllimi i analizs, n fakt, konsiston n
diagnostikimin, pr periudha kohore t arsyeshme, e gjendjes s shndetit t nj
ndrmarrjeje.
Me fjal t tjera, analizat e bilancit paraqesin nj instrument q u mundson edhe subjekteve
q mbshteten n informacione t kufizuara t dhna vetm nga bilancet e ushtrimit dhe q
nuk kan access t drejtprdrejt pran ndrmarrjeve, kryerjen e nj checkup mbi
gjendjen e shndetit t nj ndrmarrjeje, duke verifikuar shkalln e rentabilitetit, t
qndrueshmris dhe t aftsis paguese.
Mund t pyetet natyrshm, n kt pik, pr arsye t dhnat e bilancit duhet t shprehen n
formn e treguesve me qllim kryerjen e diagnostikimit t msiprm.Pra, nevoja e ktij
prpunimi lind nga fakti q aftsia sinjalizuese e t dhnave q rrjedhin nga bilanci i ushtrimit
rezulton mjaft e kufizuar deri n momentin kur t dhnat e msiprme nuk vihen n
korrelacion ndrmjet tyre.Pr t dhn nj shembull t thjesht, fitimi neto i ushtrimit sht
nj vler absolutisht pa shum kuptim, n kuadrin e diagnostikimit t gjendjes shndetsore t
ndrmarrjes, nse nuk vihet n korrelacion me pasurin neto t ksaj ndrmarrjeje, ose me
shitjet.Nga ktu lind nevoja e vnies n korrelacion ndrmjet tyre t dhnat e bilancit me
qllim formimin e nj kuadri sinjalizues q t ket krkes qartsin dhe, n t njjtn
koh, paraqitjen n mnyr sintetike.
Fjala sht, natyrisht, pr subjekte q kan raporte ekonomike me nj ndrmarrje dhe jan,
kshtu, t shqetsuara pr mbrojtjen e interesave t tyre.
Prgatiti
Prof. Asoc. Hidajet Shehu
Tiran, tetor 2010
181

Leksionet e Lendes Kontabiliteti Publik Dhe Raportimi Financiar 4521 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Leksionet e Lendes Kontabiliteti Publik Dhe Raportimi Financiar 4521 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

REPUBLIKA E SHQIPRIS

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

TEMA 1:KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

KONTABILITETI DHE SISTEMI I INFORMACIONIT KONTABL

1.1 Kontabiliteti dhe rndsia e informacionit kontabl

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

sht sektori publik?

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

N fazn fillestare kontabiliteti organizohet me qllim hartimin e pasqyrave financiare pr

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

PRDORUESIT E INFORMACIONIT N SEKTORIN PUBLIK

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Spitale t tjera spitalet private do t ishin t interesuara pr informacionin e nj raporti

2. ZHVILLIMET N FUSHN E KONTABILITETIT

Informa cion i prgj ithsh m

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

CFAR SHT PPPK?

PPPK (Parimet Prgjithsisht t Pranuara t Kontabilitetit) sht nj term i prgjithshm pr

ROLI I STATUTIT DHE STANDARDEVE

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Bordi i Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit (BSNK) ose (IASB) u krijua pr t

Kto jepen n Deklaratn e Misionit t IASB:

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Caktimin e procedurave pr rishikimin e komenteve t marra mbi dokumentet e

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Identifikimi dhe rishikimi i shtjeve t lidhura dhe marrja n konsiderat e

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Standardet Ndrkombtare t Raportimit Financiar

Sipas rendit zbrits t shkalls s autoritetit:

3. 2. 1 Pasqyrat financiare pr qllime t prgjithshme

ROLI N HARMONIZIMIN NDRKOMBTAR

IASC ka patur nj ndikim t konsiderueshm n harmonizimin e raportimit financiar:

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

SNRF prball PPPK t SHBA

Federata Ndrkombtare e Kontabilistve (IFAC) dhe Bordi i Standardeve

Federata Ndrkombtare e Kontabilistve (IFAC), sht organizata botrore pr profesionin e

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Standardet Ndrkombtare t Kontabilitetit t Sektorit Publik (SNKSP)

Bashkimi Evropian (BE)

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Inf orma cion i p rgj ith sh m

BE sht nj grup i vendeve demokrative Evropiane, t angazhuar pr t punuar s bashku

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Kto ekzistojn n forma t ndryshme si :

Direktiva e 8 t e Ligjit t Kshillit ka t bj me miratimin e personave q kan prgjgjsi

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

6. 1 ZBATIMI I STANDARDEVE NDRKOMBTARE T KONTABILITETIT

Llogarit e konsoliduara t shoqrive t listuara n burs

Shtete t tjera antare lejohen t zgjerojn zbatimin e SNRF pr:

N maj t vitit 2003 Kshilli i Ministrave t BE miratoi direktivn e ndryshuar t BE pr

T gjitha mosprputhjet e direktivave t vjetra dhe SNRF jan hequr.

ADAPTIMI I STANDARDEVE T CAKTUARA NDRKOMBTARE

N shtator 2003 nj rregullore tjetr adaptoi t gjitha standardet ndrkombtare t

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Komisioni Evropian (KE)

ADAPTIMI I SNRF NGA BE

Grupi Kshillimor Europian i Raportimit Financiar (EFRAG)

Komiteti Rregullator i Kontabilitetit t KE (KRK)

TEMA 1 KONTABILITETI DHE ROLI I INFORMACIONIT KONTABL

Federation des Experts Comptables Europens (FEE)

Komiteti i Rregullatorve t Letrave me Vler n Evrop (CESR)

MEKANIZMAT E DETYRIMIT PR ZBATIM

8.3 STANDARDET E DETYRIMIT PR ZBATIM