Naziv didaktika potice od starogrcke rijeci: didaskein ( poucavati,drzati

nastavu,jasno izlagati),didasko ( poucavan),didaktikos (poucan),didaskalos

(ucitelj).
U specificnom
pedagoskom smislu,kao oznaka za posebnu pedagosku disciplinu naziv didaktika
prvi put je upotrijebio njemacki pedagog i reformator JOHAN WOLFGANG
RATKE u 17 stoljecu.
Za njega je didaktika vjestina poucavanja
odnosno specificna prakticna pedagoska vjestina.
-Prema Komenskom didaktika je vjestina poucavanja svih svemu. Njegovo
pojmovno oredjenje didaktike izrazeno je u poznatom gestu omnes
omnia,omnio. (da se svako svemu nauci).
Pojam dodaktike kao i sama
nauka koja je odredjena tim pojmom,pojavili su se,dakle,u Evropi.
Predmet i definicije didaktike: Njemacki didakticar ADOLF DISTERVEG u 19.
Stoljecu cini preokret u shvatanju didaktike,njenog predmeta proucavanja u
odnosu na prvobitne definicije didaktike. On didaktiku definise kao nauku o
zakonitostima i pravilima nastavnog rada. Pocetkom 19. stoljeca JOHAN FRIDRIH
HERBART definise didaktiku kao teoriju odgojne nastave koja se bavi razradom
postupaka prenosenja zznanja na ucenike u okviru nastave (formalni stupnjevi,
jasnoca, asocijacija , sistem i metod) a ucenikov je zadatak da to znanje zapamti.
DIDAKTIKA JE POSEBNA PEDAGOSKA DISCIPLINA KOJA PROUCAVA OPCE
ZAKONITOSTI I PROBLEME NASTAVE I UCENJA,U NJIHOVOM DIJALEKTICKOM
JEDINSTVU.
Veza didaktike sa drugim naukama:povezana je s filozofijom preko: etike
(svaka nastava odgoja), gnoseologija (nauka o spoznaji,u nastavi se odvija
spoznajni proces), logike ( nastavni proces je logicki struktuiran). Psihologija
namm omogucava da odredimo psihicki zivot ucenika i na osnovu toga didaktika
prilagodjava nastavni sadrzaj mogucnostima ucenika. Psihologija je s didaktikom
povezana preko:pedagoske psihologije,razvojne psihologije,psihologije
licnosti,socijalne.. Sociologija je povezana s didaktikom samim tim sto se kroz
nastavu odvija socijalizacija ucenika. Kibernetika je nauka o unosu,obradi i izlazu
informacija a nastava se time bavi.
Historijski razvoj didaktike:PREDNAUCNI PERIOD ( do 17. St.): anticki
mislioci,istocnjacke civilizacije,pedagozi humanizma i renesanse,pedagoski
klasici.
NAUCNI PERIOD (od 17. St.): Stara skola (17,18 i prva polovina 19 st),nova skola
(od druge polovine 19 st. do svj. rata),savremena skola (od svj. rata do danas).
ANTICKI MISLIOCI
U 5. st. p.n.e. javljaju se sofisti,putujuci nadareni filozofi i ucitelji. Veliku paznju su
posvecivali govornickoj vjestini,skepticni i kriticni su prema tradicionaolnim
stanjima i oblicima zivota. Najistaknutiji medju njima bio je PROTAGORA.
Putovali su od mjesta do mjesta,a predavanja su drzali na gradskim trgovima.
SOKRAT-je za historiju didaktike znacajan jer je u proucavanjje uveo metodu
razgovora,koja je po njemu dobila ime SOKRATOVSKA METODA. Ova metoda se
sastoji iz dva dijela: 1.IRONIJE (navodjenje sugovornika do pogresnog zakljucka)

2.MAJEUTIKE (i vracanje sagovornika do istine)

Prvi odgojni sistem je i teorijski zasnovao PLATON. Izlozio ga je u svojim djelima:
drzava i zakoni. ARISTOTEL-smatraju ga najvecim filozofom stare grcke. Za
didaktiku je znacajno njegovo djelo o odgoju.

SREDNJI VIJEK
Svirepost ucitelja,batina je izasla iz raja,na sceni katehicko ucenje,kultura i odgoj
su pod otkriljem crkve. Renesansa se javlja kao reakcija na srednji vijek. Povratak
antickim idealima,ljudska licnost smatralo se najvecom vrijednoscu. Bili su protiv
srednjevijekovnih crkvenih shvatanja i skolastike u nastavi.
STARA SKOLA
PREDSTAVNICI: Ratke,Komenski i Herbart.
RATKE-je jedan od osnivaca didaktike,insistiraoje na senzualistickoj spoznaji te je
prihvatio ideje humanizma.
KOMESKI-je utemeljio didaktiku kao cjelovitu teoriju nastave. Djelom velika
didaktika dao je teorijsku osnovu za uvodjenjem novina u nastavu: vremensko
ogranicenje skolske godine,uspostavljanje razredno-casovnog sistema
nastave,uvodjenje nastavnickih skola,frontalni oblik rada,nacelo ocigledno.
Zahtjev da udzbenici budu jasni sazeti i medjusobno povezani.
J.F.
HERBART-u historiji didaktike najvise je poznat po formalnim stupnjevima
nastave,cija je svrha da se nastavna jedinica i tema obradjuju postupno. Ti
stupnjevi su: jasnoca,asocijacija,sistem i metod.
NOVA SKOLA
Zajednicki naziv za niz reformski pokreta (jena plan,dalton plan,vinetika
plan,manhajmski sistem,radna skola,projekt-metod,aktivna skola itd.) Nastaje
kao reakcija na staru skolu i pokusava prevladati njene slabosne posljedice:
anarhija u nastavnom planu.
SAVREMENA SKOLA
Pokusava uzeti ono sto je dobro izs tare i nove skole. Ucenik je subjekt i nove
skole. Ucenik je subjekt i objekt nastavnog procesa. Polazi od naucne cinjenice da
u organizaciji nastave treba voditi racuna o djecijoj prirodi,njihovim psihofizickim
mogucnostima,ali nasuprot novoj skoli polazi od cinjenice da su skola i odgoj
drustveno uvjetovani.
JENA PLAN
Jedan od pokusaja reforme skole i nastave u skoli. Idejni tvorac ideje o NOVOJ
SKOLI i NASTAVI na novi nacin u njemackom gradu JENI (1924) bio je njemacki
pedagog Peter Peterson (1884-1952). Skolu treba organizovati kao
porodicu,odnosno treba da u odgoju i obrazovanju ucestvuju svi
(ucenici,nastavnici,roditelji). Ucionice nisu bile uredjene na klasican nacin,nego
po principu porodicnog ambijenta. Licile su na prave djecije sobe,ukrasene

svijecem i slikama. O redu i cistoci brinu se sami ucenici,a pomazu im i roditelji.

U skoli ne treba da postoje ni razredi,ni nastavni predmeti,ni casovi nastave,ni
dnevni raspored casova. Peterson je podijelio ucenike na tru grupe: nizu,srednju i
visu. Svaki stariji ucenik brine o jednom mladjem uceniku. Svake nedelje rad u
skoli se zavrsava svecanoscu. Na kraju godine o svakom uceniku se pisu 2
izvjestaja,jedan za roditelje,jedan za ucenike.

DALTON PLAN
Ovo je americka verzija nove skole i nove organizacije nastave. Helena P. je
idejni tvorac ovog reformnog pokreta. Njegovala je individualni rad ucenika. Novi
nacin rada namjenjen je djeci starijoj od 9. godina ,djeci koja znaju da citaju i
pisu. Osnovne ideje ovog plana su:
-rad
u skoli treba radikalno individualizirati
-ucniti slobodnim i samostalnim s gledista ucenika
-maksimalno u radu aktivirati svakog ucenika
-mjesta u kojima ucenici trebaju da rade su laboratorije
NEDOSTATCI: radikalni individualizam,slozena organizacija,zapostavljanje
grupnog rada.
DEKLORI SISTEM (CENTRI INTERESOVANJA)
Belgijska varijanta reformisanja nastave vezana je za poznatog pedagoga i
psihologa ovida deklorija i njegovu (metodu centra ineresovanja). Skola treba
biti po mjeri ucenika. Centri interesovanja kod djece uslovljeni su nagonskim
teznjama za zadovoljenjem osnovi bioloskih potreba. Te su potrebe,kao centri
interesovanja sljedece: potreba za hranjenjem,za odjevanjem,za zastitom
raznovrsnih nepogoda,za radom u grupi,za odmorom i razonodom. Skola mora u
sebe ukljuciti zivot. Ona mora postati stvarni zivot. Takva skola je istovremeno i
skola po mjeri ucenika ali i skola za zivot putem zivota.
VINETIKA PLAN
Americki pedagog KARLTON VOSBERN razvio je sistem skolskog rada nazvan po
gradu gdje je nastao. To je jos jedna americka varijanta da se reformisu skola i
nastava u njoj i da se ublaze jednostranosti nekih drugih planova kao i slabosti
stare skole. Polazi od osnovne pretpostavke da rad u skoli treba prilagoditi
mentalnom razvoju ucenika i omoguciti im da uceci zive svojim djecijim zivotom.
Po vinetka planu,u skoli postaje obavezni sadrzaji:
aritmetika,citanje,psihologija,historija,geografija,gradjanski i drustveni odgoj.
PREDNOSTI: rasterecenje ucenika od glomaznih enciklopedijski programa,ucenici
dobivaju obrazovanje koje odgovara njihovim intelektualnim sposobnostima i
lakse se orijentisu za dalje skolovanje i izbor poziva.
NEDOSTATCI: program suvise utilitaristicki i suzen,a odnos izmedju ucenika i
nastavnika je umanjen.

MANHAJMSKI SISTEM
Koncept koji je 1900 u Mannheimu razvio J.A.SICKINGER. Ucenike dijeli na dva
paralelna odjeljenja prema sposobnostima i predznanju. Djeca jednog razreda
dijelila su se na 4 grupe:
1. U osnovnom
odjeljenju bila su djeca prosjecnih sposobnosti i predz.
2. U drugoj grupi bila su,takodje djeca prosjecnih sposob,ali koja su iz nekog
razloga zaostajala
3. U trecoj grupi nalazila su se djeca
smanjenih intel. sposobnosti
4. U
cetvrtom odjeljenju su darovita djeca. (nastavnici su tako nastavu prilagodili
ucenicima).

PROJEKT METOD
Odgoj treba zasnivati na samostalnom radu djece u neposrednoj prirodnoj
stvarnosti uz uvazavanje,djecijih interesa. Razlikujemo cetri vrste projekta:
1. Projekti oblikovanja 2. Projekti estetskog dozivljavanja 3. Projekti rjesavanja
problema 4. Projekt uvjezbavanja vjestina.
PROJEKT METOD ( NOVA SKOLA)
Nastao na kritici razredno-predmetno masovnog sistema nastave. Utemeljitelj
amricki filozof i pedagog JOHN DEWEY. Osnovica za svoje ideje nalazi u
djetetu,odnosno njegovim interesima i potrebama. Osnove djecije ne mozemo
zadovoljiti.
NASTAVA
Nastava je jedinstven odgojno-obrazovni proces koji se po nastavnikovim
rukovodstvom odvija planski i sistematski s jednom relativnom,stalnom grupom
ucenika,a s ciljem da se obrazuje i odgoji svestrano razvijena licnost.
SUSTINA I ODLIKE NASTAVE: da je procesualna aktivnost i nije ogranicena
vremenski,traje dok ucenici postignu ciljeve predvidjene nastavnim programom.
NASTAVA IMA TRI ZADATKA: materijalni,funkcionalni i odgojni.
FAKTORI NASTAVE: tri glavna faktora nastave su: ucenik,nastavnik i nastavni
sadrzaj. Ovi faktori cine tzv. didakticki trougao. Izostavil se jedan od tih faktora,to
vise nije nastava.
DIDAKTICKI CETVEROUGAO:
Savremeni didakticari i poseban znacaj pridaju i nastavnoj tehnologiji (nastavnim
sredstvima i tehn. pomagalima)te imamo pomak od didaktickog trougla ka
didaktickom cetverouglu.

ZADACI NASTAVE: nastava je najorganizovaniji proces obrazovanja ciji se zadaci

temelje na opcem cilju odgovarajuce crste skole. Zadaci nastave utvrdjuju se
kroz razlicite nastavne sadrzaje nastavnih predmeta,i drugih vidova odgojnoobraz. rada u skoli.
U NASTAVI SE OSTVARUJU:
1.Materijalni ili obrazovni podaci: sticanje znanja o objektivnoj stvarnosti koja se
proucavala u nastavi pojedinih predmeta. Materijalni zadatak: naglasava se
uvijek,jer je cilj odgoja i obrazovanja bio pripremiti mlade za neophodno znanje.
Krajem 7. stoljeca smatra se jednim zadatkom nastave.
2.Formalni ili
funkcionalni zadaci: razvijanje brojnih i raznovrsnih sposobnosti,tj. psihofizicki
funkcija ucenika posredstvom raznih aktivnosti.
3.Odgojni zadaci:formiranje odgojnih vrijednosti i stavova tj. razvoja onih
obiljezja licnosti koja pripadaju afektivnoj i kontaktivnoj sferi. Odgoj je usmjeren
na izgradjivanje pozitivnih i plemeniti kvaliteta licnosti.

KLASIFIKACIJA I VRSTE NASTAVE

1.Klasifikacija nastave prema institucijama:
-Predskolska ustanova- nije klasicna nastava. Program aktivnosti koji se u ovim
ustanovama sprovodi ne predvidja prenosenje znanja,ali se njime uticu na
razvoj i odgoj djeteta.
Osnovno skolska nastavazadaci i karakteristike izviru iz osnovnih nacela na kojima se temelji osnovna
skola.
Srednjoskolska nastava-opce obrazovna (gimnazije) i strucne srednje skole
-Univerzitetska nastava-visok teorijski strucni nivo
2. Klasifikacija nastave prema funkciji:
-Redovna ili obavezna nastava-najcesci i najdominantniji oblik nastave u
cjelokupnom skolskom sistemu,sastoji se od redovnog skolovanja na odredjenom
stepenu skolovanja.
Dopunska
nastava-organizira se paralelno uz redovnu nastavu,ali samo za one uceike koji u
redovoj nastavi imaju vece poteskoce da savladaju djelove propisanog programa.
Dodatna nastava-organizira se za one ucnike koji su u sklopu redovne
nastavesavladali propisani program.
Priprema nastavea-organizuje se na kraju skolske godine za ucenike koji u
redovnoj nastavi nisu postigli zadovoljavajuci uspjeh.
Kursna (seminarska nastava)-organizira se nakon redovnog skolovanja radi
strucnog usavrsavanja dokvalifikacije.

3. Klalifikacija nastave prema pripadnosti naucnoj oblasti:

nastava prirodnih nauka,nastava drustvenih nauka,nastava lingvistickih
nauka,nastava tehnickih nauka.
4. Klasifikacija nastave prema obliku komunikacije:
-Neposredna nastava: nastavnik neposredno komunicira sa jednim
ucenikom,grupom ucenika ili cijelim odjeljenjem
-Posredna nastava: ucenici samostalno savladavaju nastavne zadatke
-Nastava na daljinu: komunikacija izmedju ucenika i nastav. posredstvom pisanih
materijala,radija,televizije
5. Klasifijacija nastave prema objektima izvodjenja nastave:
-Ucionicka nastava-realizuje se u klasicnoj ucionici
-Kabinetska nastava ili kaboratorijska-omogucava eksperimentalno dokazivanje i
provjeru i prakticne vjezbe sto doprinosi kvalitetu i trajnosti znanja.
Nastava u prirodi-omogucava neposredno upoznavanje i dozivljavanje prirodnih
pojava
-Nastava u kulturnim i drugim
ustanovama-muzeji,zoloski vrt...)
6. Klasifikacija nastave prema upotrebi didaktickih medija:
nastava putem radija,televizijska nastava,kompjuterska,multimedijalna
7. Klasifikacija nastave prema kriterju didaktickog modelovanja
nastave:
egzemplarna
nastava,mentorska,problemska,programirana,individualizovana,timska.

POJAM NASTAVNOG SISTEMA

Rijec sistem je grckog porijekla. Predstavlja skup funkcionalno povezanih dijelova
u jednu cjelinu. Nastavni sistem je cjeloit model nastave koji jenastao kao
rezultat definiranih uloga glavnih faktora nastave,odnosno glavnih subjekata. U
literaturi se koristi naziv:sistem nastave,didakticki sistem,nastavne strategije itd.
U didaktickoj literaturi govori se o tradicionalnim i savremenim nastavnim
sredstvima.
HEURISTICKA NASTAVA
Naziva se jos razvojnom ili razvijajucom nastavom. Naziv potice od grcke rijeci
heureskein koja znaci pronalaziti ili otkrivati. Heuristicka nastava je takav
nastavni sistem u kome ucenici samostalno traze put saznanja,a nastavnici ih
tako vode da oni imaju utisak da su sami otkrili saznanje. Problem ove nastave je
misaono aktiviranje svih ucenika,brojnih grupa.
PREDNOSTI: potpunije shvatanje nastavnih sadrzaja kod ucenika,samostalnost i
aktivnost ucenika,komunikacija nastavnika-ucenik dobija na kvaliteti
NEDOSTATCI: vremenski zahtijevanje,nemogucnost misaonog vodjenja svih
ucenika,nemogucnost direktne komunikacije sa svim ucenicima,nepotpuna
povratna informacija.

PROGRAMIRANA NASTAVA
Programirano ucenje sadrzi i ideje heuristicke nastave razlikuje se u tome sto
usmjeravanje i uvodjenje ucenika ne vrsi nastavnik nego program. Takodje,u
heuristickoj nastavi na jednog nastavnika dolazi veliki broj ucenika,dok u
programiranoj nastavi ucennje svakog pojedinca nalazi se pod stalnim
nadzorom programa. Program-razlikuje se od klasicnog nastavnog programa.
TEMA-sadrzajna logicki struktuirana cjelina iz nastavnog programa.
SEKVENCIJA-je logicki struktuiran dio teme. CLANAK-(korak,doza) najmanja
jedinica u programiranoj nastavi,a cini je osnovna sadrzajno logicka cjelina koju
ucenik treba da savladava u procjeni rjesavanja nekog zadatka.
ALGORITAM-obrazac ili precizno uputstvo sa utvrdjenim redoslijedom operacija
koju treba obaviti da se problem (zadatak) tacno rijesi. Vrste programa u
programiranoj nastavi:
a)
LINERANI PROGRAM-osmislio da je Skiner. Clanci su povezani pravolinijski. 1-2-34
b) RAZGRANATI PROGRAMotklanja slabosti pravolinijskog. Tvorac je Krauder.
C) KOMBINOVANI PROGRAM-kombinacija linearnog i razgranatog. Cilj mu je da
spoji prednosti,a izbjegne nedostatke i jednog i drugog.
EGZEMPLARNA NASTAVA
Exemplar-lat. primjer,primjerak,uzorak. Egzemplaron-primjeran,uzoran,primjer
rada. EGZEMPLARNA NASTAVA,uzorna nastava,nastava za primjer uglavnom
koristi se jos termin paradigmatska nastava (grc) a ima isto znacenje. Ogromna
kolicina naucenih cinjenica kao posljedica naucno-tehnoloske revolucije,ne moze
se savladati u okviru nastave.

NACIN OSTVARIVANJA EGZEMPLARNE NASTAVE:

1.Korak u koncipiranju egz. nastave je diferencijacija nastavnih sadrzaja,da
nastavnik iz nastavnih programa izdvoji sadrzaje koji su medjusobno veoma
slicni.
2. Korak nakon diferencije sadrzaja najprije se obradjuje egzemplanski sadrzaj.
Egzemp. sadrzaj obradjuje se na eg. nacin.
3. Korak u izvodjenju egz. nastave je da ucenici prelaze na samostalno
obradjivanje analognih (slicnih) sadrzaja.
4. Korak nakon samostalne obrade sijedi zavrsno produktivno ponavljanje svih
obradjenih sadrzaja egzemplarnih i analognih. Na kraju dolazi jos i provjere.
PROBLEMSKA NASTAVA

Nastavni sistem pomocu kojeg se ucenici zivotnih skolovanja osposobljavaju za

rjesavanje brojnih zivotnih problema. Rezultat zahtjeva da nastava ima
istrazivacki karakter. Nastavni proces treba biti proces misaone aktivnosti
ucenika. Problem (grc)-pitanje koje treba rijesiti,teskoca,tezak zadatak.
PREDNOSTI: veca motiviranost i samostalnost ucenika,primjerena mogucnost
saradnje,istrazivacki pristup rjesavanju problema.
NEDOSTATCI: zahtjevan nastavni sistem,za njezinu pimjenu treba vise
vremena,ne moze se primjenjivati na svvakom nastavnom sadrz.
MENTORSKA NASTAVA
MENTOR-odgajatelj odisejevog sina telemaha. Slicna problemskoj nastavi,ali
ovdje ucenik radi jos samostalnije,a uloga nastavnika se svodi na povremeno
davanje konsultacija. Mentorna nastava je prikladna pri izradi referata ili izradi
diplomske radnje. Na zavrsetku skolovanja,te prilikom ukljucivanja ucenika i
studenata u drustvenu praksu (npr. istrazivanje odvija se pod nadzorom
odabranih mentora).
DIDAKTICKI PRINCIPI
POJAM DIDAKTICKIH PRINCIPA: rijec PRINCIP ( lat. principium) znaci
polaziste,rukovodece nacelo,osnovno pravilo,primarni zahtjev. DIDAKTICKI
PRINCIPI-odredjena nacela kojima se rukovodi nastavnik pri
planiranju,organizaciji,izvodjenju i vrednovanju nastavnog procesa. Didakticki
princpi su opci zahtjevi i obavezujuci normativni nastavnicima i ucenicima,kao i
svim ucesnicima u organizaciji nastavnog procesa.
SISTEM DIDAKTICKIH PRINCIPA: SISTEM-povezanost djelova u cjelinu koja
harmonicno djeluje radi ostvarivanja jedinstvenog cilja.
KLASIFIKACIJA DIDAKTICKIH PRINCIPA: princip ociglednosti i apstraktnosti,princip
sistematicnosti i postupnosti,princip pristupacnosti uzrastu ucenika,princip
diferencijacije i integracije,princip svjesne aktivnosti i princip racionalizacije i
ekonomicnosti,princip individualizacije i socijalizacije,princip historicnosti i
savremenosti i princip naucnosti.

PRINCIP OCIGLEDNOSTI I APSTRAKTNOSTI

-povezanost usvajanja cinjenica (ociglednosti) i generalizacija (apstraktnosti).
Princip ociglednosti osiguraca usvajanje cinjenica a princip apstraktnosti
osigurava usvajanje generalizacija. OCIGLEDNOST-cjelovito percipiranje
predmeta proucavanja pomocu cula,odnosno perceptivno zahtijevanje radi
usvajanja cinjenica i formiranja pravilnih predstava. Psiholosko znacenje principa
ociglednosti: osjetno dozivljavanje aktivira i intenzira i druge psihicke funkcije-

pamcenje,emocije,volju,mastu. Vaznost principa ocglednosti proizilazi i iz toga

sto je posmatranje kao spoznaja funkcija prisutna na svim nastavnim etapama.
PRINCIP SISTEMATICNOSTI I POSTUPNOSTI
-obrada nastavnih sadrzaja prema jednom logickom pregledu ili sistemu (koji
odgovara naucnom sistemu). Cilj sistematicnosti:1. Nastavnik vodi ucenika do
usvajanja naucnog sistema 2. Formira kod ucenika naucni pogled na svijet.
Povezanost principa sistematicnosti i postupnosti: prinsip sistematicnosti i princip
postupnosti su povezani u tom smislu da se ucenika treba posrtupno dovesti do
tog konacnog cilja tj. usvajanja naucnog sistema cinjenica i generalizacije.
PRINCIP PRIMJERENOSTI NASTAVE UZRASTU UCENIKA
Prinip primjerenost se odnosi na prilagodjavanje nastavnog rada fizickim i
psihickim snagama ucenika pojedine razvojne dobi. Potreba principa
primjerenosti: princip primjerenosti zasniva se na cinjenici da se dijete postupno
razvija-anatomski,fizioloski,psihickih prolazeci kroz kvalitativno razlicite faze
razvoja.
PRINCIP DIFERENCIJACIJE I INTEGRACIJE
Princip diferencije se odnosi na rasclanjivanje ili analiziranje raznih nastavnih
fenomena radi boljeg upoznavanja. U nastavi se proces diferencijacije provodi u
mnogo cemu-sadrzaju,oblicima rada,etapama,vremenu itd. Princip integracije se
odnosi na sjedinjavanje pojedine nastavne sate za
redovnu,dopunskku,fakultativnu nastavi,itd. Princip diferencijacije vodi di
maksimalnog rasclanjivanja,ali taj proces diferencijacije treba stalno pratiti
proces integracije.
PRINCIP SVJESNE AKTIVNOSTI
Odnosi se na zakonitosti da covjek svojom aktivnoscu mijenja svijet izvan
sebe,ali samim tim mijenja svoju vlastitu prirodu tj. razvija i realizira svoje
mogucnosti. Postoji naime uzrocno-posljedicna veza,tj. zakonitost glasi: covjek
se razvija vlastitom aktivnoscu. To znaci da je aktivnost covjeka neophodna za
njegov razvoj. Kvaliteta znanja i sposobnosti ovisi o ekstenzitetu i intenzitetu
aktivnosti. Kako aktivirati ucenika: kljuc za aktiviranje icenika jest u piholoskoj
strani nastave,i to pogotovo u njegovoj emocionalnoj strani.
PRINCIP RACIONALIZACIJE I EKONOMICNOSTI
Princip ekonomicnosti se odnosi na postizanje maksimalno moguceg ucinka uz
minimalni ulaganje vremena,sredstva i energije. Princip racionalizacije se odnosi
na smisljeno (racionalno vanjsko i unutarnje organiziranje nastave radi
ostvarivanja principa ekonomicnosti). Povezanost principa ekonomicnosti i
racionalizacije: bez racionalizacije nema ekonomicnosti jer racionalizacija
povecava ucnika u odredjenom vremenu tj. povecava ekonomicnost.
PRINCIP INDIVIDUALIZACIJE I SOCIJALIZACIJE

Princip individualizacije se odnosi na individualiziranje nastave sa ciljemm

maksimalne realizacije individualnih potencijala pojedinca. Potreba za
individualizacijom: razredna zajednica je skup razlicitih individua i ti pojedinci
razlikuju se s obzirom na: fizicka svojstva-dob,visina,tezina... psihicka svojstvapredznanje,vjestine,sklonosti,intelektualno i emocionalna zrelost...moralnostdiscipliniranost,osjecaj odgovornosti,iskrenost....Princip socijalizacije se odnosi na
osposobljavanje pojedinca da zivi i radi u zajednici.
PRINCIP HISTORICNOSTI I SAVREMENOSTI
Princip historicnosti se odnosi na proucavanje prirodnih i drustvenih fenomena,u
njihovom dijalektickom kretanju od proslosti do sadasnjosti,radi antipaciranja i
mijenjanja njihove buducnosti. Princip savremenosti se odnosi na povezivanje
nastavnog procesa u svim svojim aspektima a savremenim zivotom i neprestano
aktualiziranje i osavremnjavanje svih tih aspekata. Povezanost: princip
historicnosti predstavlja uvjet zaadekvatno shvacanje savremenosti.
PRINCIP NAUCNOSTI
Podrazumijeva da se u nastavi savladavju naucna provjeravanja znanja,da se kod
ucenika formiraju znanja,da se kod uenika formiraju potreba za sticanjem
naucnih saznanja i kriticki odnos prema informacijom i pojavama u okruzenju da
se razvije naucni pogled na svijet. Ukupan nastavni rad znanosti na naucno
provjerenim sadrzajima metodama i oblicima. Sadrzaji nastave se stalno moraju
aktualizirati novim naucnim saznanjima. Ucenicima ukazivati na historijski tok
naucnih saznanja.