KABANATA 9

PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE

-Cape Verde Islands(1445)

-Ilog Gambia(1458)

Paglalayag at Pagtuklas ng mga Bagong Lupain

Mga kuwento ni Marco Polo
-Hinangad ng mga Europeo na marating ang silangan
Mga Turko
-Hawak ang Constantinople at ang tatlong pangunahing ruta sa
pagitan ng kanluran at silangan
-Nagpataw ng mabigat na buwis sa mga produktong dadalhin sa
kanluran
-Dahil dito nagsimulang maghanap ng bagong ruta ang mga Europeo
na hindi daraan sa rutang hawak ng mg Turko

Bartholomew Diaz(1486)
-Inihayag niya sa hari ang kanyang karanasan at tinawag ang isang
lugar na Cape of Storms
-Binago ng hari ang pangalan ng lugar na iyon ---- Cape of Good Hope
-Naniniwala ang hari na ito ang nagpasimula ng pagkatuklas ng
bagong ruta sa paglalayag

Dalawang instrumento na ginamit ng mga Europeo sa paglalakbay

-Ang compass (nagbibigay ng tamang direksyon) at ang astrolabe
(gamit upang sukatin ang taas ng bituin)
Spain at Portugal(Prinsipe Henry the Navigator)
-Dalawang bansa na nanguna sa paglalayag at pagtuklas ng bagong
lupain
Noong ika-16 na siglo
-Ang panahon kung saan naitatag ang unang pinakamalaking imperyo
ng mga Europeo
-Nagpasimula ng mga dakilang pagtuklas ng mga lupain
Sa panig ng mga Espaol
-Nagsimula ito noong 1469 ng magpakasal sina Isabella kay Ferdinand
ng Aragon
-Sila ang sumuporta sa pagpapanatili ng kapangyarihan ng mga
dugong bughaw sa Castille at nagsupil sa mga Muslim at sa mga
Reconquista
Noong ika-17 siglo
-Naitatatag ang mga bagong imperyo sa hilagang Europe, Great Britain
, France, at Netherlands.
-Ito ang nagbigay ng lakas sa mga europeo upang palakihin nila ang
pakikipagkalakalan at pagpapalaganap ng mga produktong galing sa
silangan
Ang Portugal
Natuklasan nila ang mga sumusunod:
-Porto Santo(1419)
-Madeira(1420)
-Azores(1431)
-Cape Bajador at Senegal(1434)
-Cape Blanco(1441)

Vasco da Gama
-Noong 1498, narating niya ang India sa pamamagitan ng pag-ikot sa
Cape of Good Hope
-Dahil dito nakapagdala siya ng pinakamahalagang kalakal mula sa
Asia ------spices
-Madaling nakuha mula sa mga Muslim ang mahahalagang daang
pangkakalan sa karagatang Indian
Kolonya sa Macao(pulong malapit sa Canton)
-Naging sentro ng pangangalakal ng mga Potuges sa China
Noong 1885
-Isa ang Portugal sa mga bansang nakasakop sa gitnang Africa

Ang Spain
Christopher Colombus
-Nakatuklas sa America noong ika-12 ng Oktubre 1492
Ferdinand Magellan
-Nakatuklas sa Pilipinas noong 1521 at pinangalan niya ito na Kapuluan
ni San Lazaro
Ruy Lopez de Villalobos
-Pinangalanan ang Pilipinas na Las Islas Felipinas, sa karangalan ni
Prinsipe Philip II, apo sa tuhod ni Reyna Isabella
Philip II
-Naging makapangyarihang hari sa kanyang kapanahunan
Hernando Cortez
-Nasakop ang Mexico at ang kanyang tagumpay ay masasabing dala
ng pinagsamang katapangan, kalupitan at magandang kapalaran
Europe ------kalakal------Bagong Daigdig

-Nalaman din ang rutang inilihim ng Spain at Portugal ng mga

tagaibang bansa tulad ng France, England, at Netherlands
-Karamihan sa mga Espaol ay mahilig lamang sa pakikipagsapalaran
at katanyagan kaya napabayaan ang pakikipagkalakalan at industriya,
dahil dito, bumagsak ang imperyong itinayo ng Spain
-Nagwakas ang paghahari sa karagatan ng Spain nang malupig ng
mga Ingles ang bantog na armada nito noong 1588
Ang Holland o Netherlands
-Isa itong maliit na bansa
Matatapang na manlalakbay
-Napaalis ang mga portuges mula sa Amboyna at Tidore sa Moluccas
noong 1605
-Itinatag nila ang Batavia sa Java at sinimulan ang pagsakop sa
Indonesia(East Indies)
-Itinatag ang Netherlands East India Company at West India Company
-Sinakop nila ang Hilagang Australia na pinangalanang New Holland
Abel Tasman
-Nagawang ikutin ang Australia nang ipadala siya upang alamin kung
bahagi ang bansa ng isang malaking lupalop sa Antartica
-Natuklasan niya ang Tasmania(isang maliit na pulo sa timog ng
Australia)
-Natuklasan niya ang New Zealand na inakala nilang bahagi ng isang
malaking lupalop ng Antartica
Noong ika-17 siglo
-Nakapagtatag ang mga Olandes ng panirahan sa Cape of Good Hope
-Magsasakang Olandes o Boers
Pagtuklas at Eksplorasyon:Uri at Lawak ng Unang Yugto ng
Kolonisasyon
Christopher Columbus
-Noong 1492, isa siya sa mga humikayat kay Reyna Isabella na
suportahan siya sa kanyang binabalak na maglayag papuntang India
-Nilakbay niya ito sa direksyong pakanluran hanggang sa kabila ng
Atlantic
-Dito niya narating ang inakala niyang India, ngunit ang katotohan, ang
Bagong Daigdig ang kanyang natagpuan
Ferdinand Magellan
-Siya ang nagpatunay na bilog ang daigdig at nagpamali sa inakala ni
Columbus na bahagi ng Asya ang kanyang natagpuan
Kahalagahan ng mga Paglalayag at Pagtuklas ng mga Lupain

-Naging sentro ng kalakalan ang mga pantalan sa baybay-dagat ng

Atlantic mula sa Spain, Portugal, France, Flanders, Netherlands, at
England
-Sa pagkatuklas ng mga lupain, dumagsa ang mga kalakal at mga
spices na nagmula sa Asya. Sa North America, kape, ginto at pilak; sa
South America, asukal at molasses; at sa Kanlurang Indies, indigo.
-Naitatag ang Bangko
-Pagkakaroon ng papel na salapi
-Pagtatag ng kapitalismo, ang sistema kung saan mamumuhunan ng
kanyang salapi ang isang tao upang magkaroon ng tubo o interes
-Bagkus, ginagamit nilang puhunan para higit na lumago ang kanilang
salapi
Epekto ng Unang Yugto ng Kolonisasyon
Maraming mahahalagang epekto ang unang yugto ng kolonisasyon.
1. Ang mga eksplorasyon na pinangunahan ng mga Espaol at
Portuges ang nagbigay-daan sa malawakang pagkakatuklas sa
mga lupaing hindi pa nagagalugad at mga sibilisasyong hindi
pa natutuklasan. Ito rin ang nagpalakas ng ugnayan ng
Silangan at Kanluran.
2. Nakapukaw rin ng interes sa mga bagong pamamaraan at
teknolohiya sa heograpiya at paglalayag ang mga
eksplorasyon.
3. Sumigla ang paglaganap ng sibilisasyong kanluranin sa
Silangan dahil sa kolonisasyon.
4. Nagdulot ng maraming suliranin ang kolonisayon sa mga
bansang sakop tulad ng pagkawala ng kasarinlan, paninikil ng
mananakop at pagsasamantala sa likas na yaman ng mga
bansang ito.
5. Nagkaroon ng pagbabago sa ecosystem sa daigdig na
nagresulta sa pagpapalitan ng hayop, halaman, sakit sa
pagitan ng Old World at New World.
ARISTOTELIAN ORTHODOXY
Thomas Aquinas nagsagawa ng paglalagom ukol sa kabuuan ng
Aristotelian Science.
Roger Bacon nagmungkahi siya na kailangan ang eksperimentatsyon
upang maging gabay nila sa pagtuklas.

Ibat-ibang Teorya Ukol sa Agham

Nicolas Copernicus matematikong taga-poland
-ginamit niya ang mathematical calculation para pabulaan ang teorya
ni Ptolemy na ang daigdig ang sentro ng sansinukob.
Johannes Kepler at Tycho brahe gumawa sila ng isang komprehensibo
at tamang pagtataya sa astronomiya
- Natuklasan nila ang supernova(1572) at kometa (1577)
Kepler paeleptikal ang planeta sa paligid ng araw
Tycho Brahe nakaimbento ng teleskopyo

Galileo nagpatunay na tama ang teorya ni Copernicus

-tumiwalag sa Roman Inquisition
Francis Bacon at Rene Descartes mga propeta ng pagbabagong pangagham

Mga Propeta ng Rebolusyong Siyentipiko

Francis Bacon Novum organum na pagpalaganap sa pamamaraang
induktibo at naghudyat ng pilosopiyang empirisismo
Rene Descartes Cartesian Dualism; coordinate geometry
Isaac Newton nagpanukala ng prinsipyo ng grabitasyon
William Harvey tamang paglalarawan sa pagdaloy ng dugo
Charles Darwin ipinahayag niya ang sanhi ng ebolusyon ng mga
hayop at lupa.
Hugo de Vries lumikha ng teorya sa pagiibang anyo o mutation sa
batas ng pagmamana.
Gregor Johann Mendel nagsasabing sanhi ng ebolusyon ang
pagkakaiba ng anyo at hindi ang pagkakaiba ng mga uri.
Augusto Weismann ayon sa kanya, ang mga katagian ng
matatagpuan lamang sa plasma ng magulang ang mamanahin ng
anak.
Teodor Schwann at Karl Ernest Von Baer
ang kanilang pag-aaral ang nagbigay-daan sa pagbuo ng
teorya sa selula.
Antoine Lavoisier ama ng kimika
- Nagpatunay na ang pagsunog o pag-iinit ng isang bagay ay
nakapagpapabago sa mga kombinasyon ng mga elemento.

Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan Sa Europe at America

Divine Right of Kings takda at bigay ng Maykapal ang kapangyarihan
ng hari.
Namulat ang mga tao sa katotohanan ng sila man ay dapat
magkaroon ng karapatan ng gumawa para sa bayan noong ika17 siglo.
Dalawang pinakaunang bansa ang England at France na
nakipagtunggali upang maging pandaigdig na lakas. Saka pa
lamang sumunod ang America sa ikalawang yugto ng
kolonisasyon.

ENGLAND

Sa aspetong pulitikal, ang Magna Carta, Bill of Rights, Petition

of Rights, parlamentaryo at partidong pulitikal ang
mahahalagang bagay na ibinigay ng England sa Mundo.
Magna Carta (1215) isang kasulatan o dokumento tungkol sa tanging
karapatan sa kasaysayan ng Saligang Batas ng England
John Lackland pinakabata at tanging tagapagmana ni Richard the
Lion-hearted.
-malupit,imoral at walang pakialam sa kanyang mga obligasyon bilang
hari.
Tatlong mabibigat na pangyayari sa panahon ni Lackland:
pagkawala ng lahat ng lupain ng France sa hilagang Ilog Loure

pagiging basalyo niya ng Papa

mga baron na nagpipilit sa kanya ng Magna Carta
Hindi nagkaunawaan si Lackland at mga baron dahil
ipinababayad ni Lackland ang mga baron ng buwis at scutahe,
ang halagang magpapalaya sa obligasyon ng mga baro.
Stephen Langdon pinuno ng mga baron
Nagkaroon ng mga kasunduan si Lackland at mga Langdon
ngunit sa salita lamang dahil hindi marunong bumasa at
sumulat ang hari

Probisyon ng Magna Carta

1. Pagkakaroon ng mga baron ng representasyon sa bayan.
2. Walang karapatan ang hari na ipagbili at ipagkait ang
pagbibigay katarungan sa malalayang tao.
3. Walang malayang tao ang maaring mabilanggo o maipatapon
o kaya pagkaitan ng kanyang karapatan sa ari-arian, maliban
sa pantay na paghatol batay sa batas ng bansa.

Pag-unlad ng Nasyonalismo sa France

Dumating at nanirahan sa Gaul ang 3 tribong Aleman:

Visigoths Kanluran
BurgundiansKapatagan ng Rhine

Frank Hilaga

Tinalo ng mga Frank ang ibang mga tribo hanggang

tinawag ang buong Gaul na France.
Rebolusyon sa America
Rebolusyong Amerikano
Samuel Adams
Continental Congress

Ipinahayag dito na hindi makatarungan ang Intolerable

Acts.

Ipinasara ng mga Ingles ang daungan ng Boston at

inilagay sa mga kamay ng mga sundalo ang
Massachussetts.
Common Sense

sinulat ni Thomas Paine

nakapagpaiba ng damdamin ng mga Amerikano

Napalitan ng sigaw ng kalayaan ang sigaw na:

Walang buwis kung walang representasyon

George Washington

nagtayo ng hukbong sandatahan

Thomas Jefferson

pumatnubay upang makagawa ng

Deklarasyon ng Kalayaan

Tumakas si Hen. George Washington, ang

pinuno ng hukbo ng Kongreso at nagpunta sa
New Jersey.

Natalo ng mga Ingles at sumuko si Hen. Burgoyne sa Saratoga

Tinulungn ni Hen. Washington nina:

Baron Friedrich Steuben

Marquis de Lafayette

Conde Casimir Pulaski

Thaddeus Kosciusko
Tagumpay ang pagtuklas sa Tennessee nina:

Daniel Boone

James Robertson

Charles Cornwallis

sa kanyang pangangasiwa dinala ng mga

Ingles ang digmaan sa timog

Hudyat sa pagkatapos ng rebolusyong

Amerikano nang napilitang sumuko ang mga
Ingles sa Yorktown.
Kasunduan sa Paris
Natapos ang digmaan sa pagitan ng United States at Great
Britain
Itinatag ang hanganan ng Amerika:

Ilog ng Mississippi Kanluran

Canada Hilaga

Karagatang Atlantic Silangan

Florida Timog

Ibinigay ng Britain ang Florida sa Spain.

Epekto ng rebolusyong Amerikano
Sa Amerikano, umabot ng 25,000 ang nasawi & 1,400 sundalo
ang nawala.
Sa Ingles, 10,000 ang nasawi sa labanan.
Sa ilalim ng bagong konstitusyon, binigyan ng kapangyarihan
ang Kongreso na magpataw ng buwis.
Sa Britain, lubhang nagpahirap ang ekonomiya ng bansa ang
rebolusyon.
sa pamamagitan ng pinalawak na pakikipagkalakalan ng
bansa sa Amerika, nakaahon ang Britain
malaking tulong ang buwis na pinataw sa pakikipagkalakalan.
Sa 3 bansang sangkot sa digmaan, ang France ang naghirap
ng husto.
Ang pagbagsak ng kalagayang pananalapi ng France ang isa
sa mga naging salik ng Rebolusyong Pranses.
Rebolusyon sa Latin America
Latin America

karaniwang ginamit sa pagtukoy sa pook mula:

dulo ng South America, hilaga hanggang sa

Rio Grande

kabila ng Carribean Sea

nagsasalita sa wika na hango sa Latin:

Spanish

Portuguese

French
Mga Dahilan ng Rebolusyon
Ang mga Imperyo ng mga kolonyalista sa Europe ay nabuwag:

Spain

France

Portugal
Kadahilanan ng Pag-aalsa:

Pagsasamantala ng Spain sa ekonomiya ng kolonya

Sobrang kahigpitan sa pulitikal at sosyal na kalayaan

Mahigpit n apag-uuri ng mga tao sa lipunan

Impluwensya ng rebolusyon sa France at sa United

States
Ang Rebolusyon sa Ibatibang Bahagi ng Latin America
Toussaint LOuverture

isang negrong alipin

apo ng isang hari sa Africa ang namuno sa rebelyon ng

mga Negro sa Haiti
Father Migel Hidalgo

namuno sa rebelyon sa Mexico

napasiklab sa digmaan ang pagpatunog niya ng

kampana ng simabahan
Father Jose Simeon

sa kanyang pamumuno, ipinahayag nito ang kalayaan

ng Central America

naging bahagi ito ng Mexico ay itinatag ang United

Provinces of Central America
Francisco Miranda

unang pinuno na nakipaglaban para sa kalayaan ng

Timog America
Simon Bolivar

anak ng isang mayamang pamilya

pinatuloy niya ang paglaban para sa kalayaan

Hen. Jose de Martin

ipinahayag niya ang kalayaan ng Argentina at Peru

Don Pedro I

unang emperador ng Brazil

Ang huling lumaya ay ang Cuba pagkatapos ng SpanishAmerican War ayon sa kasunduan sa Paris.
Resulta ng Rebolusyon
Mga bunga sa15 taong millitar at sibil na labanan sa Latin
America:

pagtatag ang 15 republika

pagbagsak ang maunlad na ekonomiya ng dating

kolonya dahil sa mahaba at magastos na mga labanan
paggamit sa mga Caudillos.
pagkasira ng sistema ng komunikasyon at kalakalan
ng South at Central America