UNIVERSITETI I PRISHTINS

UNIVERSITY OF PRISHTINA

FAKULTETI I EDUKIMIT
PROGRAMI A.R.M FILLOR

PUNIM DIPLOME
TEMA: ANALIZA E ROMANIT PRILLI I THYER

MENTORI:
KANDIDATI:
PROF.DR. BASHKIM MUSLI
HOTI

ELMI

QENDRA PRIZREN
MAJ. 2012
1

Prmbajtja:

Hyrje:............................................................................................ 3

Biografia: Ismail Kadare................................................................5

Tituj t Veprave............................................................................. 6
Analiza e Romanit Prilli i Thyer...................................................9
Prfundimi................................................................................... 16
Literatura....................................................................................17

Hyrje:
Ismail Kadare sht laureat i shum mimeve letrare kombtare dhe ndrkombtare. Q
nga viti 1994 Ismail Kadare sht antar korrespondent i Akademis s Shkencave Morale dhe
Politike t Francs dhe antar i jashtm i ASHAK. Ka qen delegat n Kongresin e Drejtshkrimit
(1972). N vitin 2005 fitoi mimin The Booker Prize Man.
Ismail Kadare sht dekoruar nga Presidenti i Republiks s Shqipris me Urdhrin
Nderi i Kombit dhe nga shteti francez me urdhrat Kryqi i Legjionit t Nderit e Oficer i
Legjionit t Nderit.
Ismail Kadare m 23.06.2009 u nderua me mimin e madh spanjoll, "Princi i Asturias
per Letersi", nj nga mimet m prestigjoze letrare n bot. Ai doli fitues mes 31 kandidateve
nga 25 vende t ndryshme t bots ku dallohet emri i Milan Kunderas apo italiani Antonio
Cabucchi. Ky mim u akordohet personave, institucioneve, puna krijuese ose krkimore e t
cilve prfaqson nj kontribut t madh n kulturn universale n fushat e letrsise apo
gjuhsis. Fituesja e mimit "Princi i Asturias per Letrsi" n vitin 2008 ishte kanadezja,
Margaret Atwod, t ciln juria e nderoi per veprn e saj t shklqyer, n mbrojtjen e dinjitetit t
grave.
Kadare, fitues i mimit Rexhai Surroi pr roman Ismail Kadare sht fituesi i mimit
Rexhai Surroi pr roman pr vitin 2009. Juria e prbr nga akademikt Sabri Hamiti e
Eqrem Basha dhe Dr. Bardh Rugova, nga prodhimi i pasur i sivjetshm i romanit shqiptar veoi
Darkn e gabuar t ktij shkrimtari t madh, tashm prmasash ndrkombtare. Eqrem Basha
n emr t antarve t juris arsyetoi vendimin pr t shprblyer romanin e Kadares. Darka
e gabuar, e botuar nga shtpia botuese Onufri, n kt vit vjen si nj yll i ri n universin
Kadare duke iu rikthyer vendlindjes Gjirokastrs dhe duke rimarr temn e Lufts s Dyt
Botrore, kthesat historike q solln vendosjen e diktaturs dhe pikat m t ndjeshme t
ngjarjeve q prmbysn fatin shqiptar. Darka e gabuar t kujton Darkn e fundit biblike,
misteret dhe magjin e saj, t ardhura tek ne me mjeshtrin e lojs filigranike n kufijt e reales
dhe t fiktives, historikes dhe artistikes, ka cituar Basha vendimin e juris. Teksa priste t
pushonin duartrokitjet disa minutshe pr laureatin e vitit 2009 t mimit Rexhai Surroi pr
letrsi, vet Ismail Kadare, ndonse u shpreh se nuk kishte fjal specifike pr t prshkruar
4

nderin e fitimit t ktij mimi, citoi disa fjal t poetit Naim Frashri, por t modifikuara n
mnyrn Kadariane. E kam shum t vshtir pr t thn dika t veant, por ajo q m vjen
ndrmend sht vargu i poems Bagti e bujqsi e poetit Naim Frashri, q i dedikohet
Shqipris e q thot: Nata atje sht tjetr nat e dita tjetr dit, teksa un duke perifrazuar
kto vargje m duhet t them se do udhtim n Kosov sht tjetr udhtim dhe do mim ktu
sht tjetr mim, ka thn Kadare. Pr shkrimtarin e madh shqiptar Ismail Kadare ardhja n
Prishtin pr t pranuar mimin Rexhai Surroi pr vitin 2009 pr letrsi ishte dika e
pakontestueshme. Ndonse n rrethana t jashtzakonshme, ai kishte vendosur t vinte dhe ta
pranonte vet me dorn e tij kt mim. Pr kt q erdha sot n Prishtin, kam nj histori pr
t treguar. Rruga ishte tepr e vshtir, kam ndrruar dy aeroplan nga Parisi deri n Prishtin,
n nj koh t vshtir e t mundimshme q mbretroi dje n gjith Evropn, i tha Kadare
Kohs Ditore pas ceremonis s ndarjes s mimit Rexhai Surroi. E moj personalisht
shum kt mim dhe ky fakt m bri t vija gjithsesi dhe t asistoja n ndarjen e mimit Rexhai
Surroi. mimi sht i rndsishm, do shkrimtar shqiptar do ta donte shum, tha Kadare
duke krkuar ndjes. I duhej t nisej menjher pr n Paris, por nuk la pa e thn edhe nj
fjal. do mim q jepet n Kosov sht shum i mirseardhur.

Biografia: Ismail Kadare

Ismail Kadare lindi m 28 janar 1936 n Gjirokastr, ku prfundoi edhe arsimin e mesm; m
1958 mbaroi degn e Gjuhs e t Letrsis n Universitetin e Tirans. M pas shkoi n Mosk
me studime pr dy vjet n Institutin e Letrsis Botrore "Maksim Gorki" (1958-1960). Ismail
Kadare sht nj nga shkrimtart m t mdhenj t letrsis shqipe dhe gjithashtu nj nga
shkrimtart m t mdhenj t letrsis botrore bashkkohore. Me veprn e tij, q ka shnuar
nj numr rekord t prkthimeve (n mbi 45 gjuh t huaja) ai e ka br t njohur Shqiprin n
bot, me historin dhe me kulturn e saj shekullore.
Rrugn e krijimtaris letrare e nisi si poet q n vitet e gjimnazit Frymzimet djaloshare,
1954, "ndrrimet", 1957), por u b i njohur sidomos me vllimin Shekulli im (1961), q u pasua
nga vllimet e tjera poetike, si: Prse mendohen kto male (1964), Motive me diell (1968) dhe
Koha (1976). Vepra poetike e Ismail Kadares shquhet pr idet e thella dhe pr figuracionin e
pasur e origjinal; rol me rndsi pr pasurimin e poezis shqiptare.
N fushn e prozs, Ismail Kadare ka lvruar tregimin, noveln dhe romanin. Vepra e
par e rndsishme e Ismail Kadares n proz sht romani Qyteti pa reklama, q nuk u lejua
t botohej i plot deri n vitin 2003. Prozn e tij e karakterizojn prgjithsimet e gjra historikofilozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thell i shprehur shpesh me an t parabols, mbi
bazn e asociacionit apo t analogjive historike. Ideja e romanit Gjenerali i ushtris s vdekur
(1964) sht shpirti liridashs i popullit shqiptar. Temn e shpirtit t pamposhtur t shqiptarve
npr shekuj autori e trajtoi edhe n romanin Kshtjella (1975). N romanin Kronik n gur
(1970) Kadare kritikoi psikologjin provinciale dhe traditat prapanike. Probleme t rndsishme
t historis jan trajtuar edhe n prmbledhjet me tregime e novela Emblema e dikurshme
(1977), Ura me tri harqe (1978) dhe Gjakftohtsia (1980). E veanta e talentit t Ismail Kadares
shfaqet sidomos n trajtimin, nga nj kndvshtrim i ri, i tems historike dhe n tingllimin e
mpreht aktual q sht i aft t'i jap asaj. Nj nga krijimet m t shquara t Ismail Kadares dhe
t t gjith letrsis s re shqiptare sht romani Pallati i ndrrave (1981). Shumica e veprave t
Ismail Kadares jan prkthyer e botuar n mbi 45 gjuh t bots dhe jan pritur shum mir nga
publiku lexues. Ai sht shkrimtari shqiptar m i njohur n bot.
N vjeshtn e viti 1990 Ismail Kadare vendosi t largohet nga Shqipria dhe t qndroj
n Paris. Shkrimtari n at koh e prligji kt largim me mungesn e ndryshimeve
6

demokratike. Autoritetet e kohs e dnuan largimin e Ismail Kadares, por krijimtaria e tij nuk u
ndalua. N vitin 1990 e m pas vepra e tij bhet shprehja m e fuqishme e vlerave gjuhsore dhe
artistike t shqipes letrare. Letrsia e Ismail Kadares pas vitit 1990 bart t njjtat tipare
thelbsore t asaj t mparshme: frymn etnografike dhe shprfaqjen e identitetit shqiptar.
Libri q botoi Kadare n vitin 2006 "Identiteti evropian i shqiptarve - sprov"[1] pjes e
t cilit u botuan edhe nga gazeta Shekulli ka shkaktuar nj polemik n mes t tij dhe Rexhep
Qosjes. Kshtu prderisa Kadare e karakterizon identitetin shqiptar si t krishter - perndimor,
Qosja n librin e tij t quajtur "Realiteti i shprfillur"[2], thot se identiteti shqiptar sht nj
miks i atij perndimor dhe lindor, krishter dhe mysliman.
N 2009 ai u nderua me Diplom Nderi i Shkencave Sociale dhe Komunikimit
institucional ndr Universitetit t Palermos n Sicili, krkuar me forc dhe dshir nga
arbreshvet t Piana degli Albanesi.
Ismail Kadare sht antar i Akademis s Shkencave t Shqipris.

Tituj t Veprave:

Frymzime djaloshare poezi - 1954

Endrrime poezi - 1957

Shekulli im poezi- (1961)

Gjenerali i ushtris s vdekur - roman- 1963

Prse mendohen kto male poezi - 1964

Dasma - 1968

Motive me diell poezi - (1968)

Kshtjella - roman - 1970

Kronik n gur - roman - 1971

Koha (1976)

Dimri i madh - roman - 1977

Ura me tri harqe - 1978

Kush e solli Doruntinn - roman - 1979

7

Prilli i thyer - 1980

Gjakftohtsia - prmbledhje novelash - 1980

Nata me hn - 1985

Koha e shkrimeve - 1986

Koncert n fund t dimrit - 1988

Vepra Letrare - 1981-1989

Dosja H - 1990

Piramida - 1992

Shqipri - 1995

Perbindeshi

Pallati i ndrrave - 1996

Dialog me Alain Bosquet - 1996

Spiritus - roman- 1996

Kushriri i engjjve - ese- 1997

Poezi - 1997

Kombi shqiptar n prag t mijvjearit t tret. Tiran: Onufri. ISBN 9992730161, ISBN
9789992730164. (scribd.com) - ese - 1998

Tri kng zie pr Kosovn - triptik - 1998

Ikja e shtrgut - tregim - 1999

Qorrfermani - roman - 1999

Vjedhja e gjumit mbretror - tregime - 1999

Ra ky mort e u pam - ditar pr Kosovn, artikuj, letra - 2000

Koh barbare (Nga Shqipria n Kosov) - biseda - 2000

Breznit e Hankonatve - 2000

Vajza e Agamemnonit - 2000

Bised prmes hekurash - 2000

Elegji pr Kosovn - 2000

Lulet e ftohta t marsit - roman - 2000

8

Unaza n kthetra - 2001

Eskili, ky humbs i madh - 2001 (ribotim)

Qyteti pa reklama - roman - 2001

Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut - roman - 2002

Princesha Argjiro -lektyr - 2003

Pasardhsi - roman - 2004

Shkaba - 2004

Ftese ne studio - 2004

Dantja i pashmangshm - 2005

Identiteti evropian i shqiptarve - 2006

Hamleti, princi i vshtir - Sprov - 2006

Hija (roman) - 2007

Spiritus - 2007

shtje t marrzis -

Poshtrimi n Ballkan -

Muzgu i perndive t steps -

Darka e gabuar - roman - 2008

E penguara - roman - 2009

Aksidenti - roman - 2010

Ca pika shiu ran mbi qelq - poezi

Dit kafenesh - novel

Mosmarrveshja, mbi raportet e Shqipris me vetveten - 2010

Stin e mrzitshme n Olymp

Vepra 1

Vepra 2

Vepra 3

Viti i mbrapsht

Princesha Argjiro -lektyr - 2003

Mbi krimin n Ballkan. Letrkmbim i zymt - 2011

Analiza e Romanit Prilli i Thyer

Kur mora lapsin pr t shkruar pr Ismail Kadaren mu duk vetja shum i vogl duke i
par mendimet e shum shkrimtarve t mdhenj siq jan: Merkezi, Kafka, Heminguej.
N letrsin botrore njifet si K tjetr pr arsye t inicialeve t mbiemrit dhe vlers
artistike me shkrimtarin e madh Franc Kafka. Disa her i nominuar pr Nobel.
Nj autor francez pat thn se Ismail Kadare nuk ka nevoj pr mimin Nobel, po Nobel-i
ka nevoj pr Kadaren, Duke thn se ai nuk ka nevoj pr ato t ardhura q i ofron mimi por
Nobeli ka nevoj q n mesin e tij t ket shkrimtar siq sht Ismail Kadare.
Siq e kuptoj Prilli i thyer ndahet n tri pjes :
Gjaksori Gjork vret Zefin e kryeqyqeve pr hir t babait pr ta marr gjakun e vllaut t tij.
Besiani dhe Biana Vorfaj nj qift t cilt vendosin q muajin e mjaltit ta kalojn n veri t
Shqipris, dhe gjat udhtimit t tyre mardhniet e qiftit ndryshojn shum.
Binak Alija pajtuesi i gjaqeve q paraqitet shum i mir, dhe i cili ka nj rol shum t
rndsishm n Roman.
Mesazhi i dhn n kt roman sht
Ma mir nj dit liri se 30 vite ngujim n kull.
Duke e lexuar romanin Prilli i thyer e kuptoj mjeshtrin e shkrimtarit m t madh
shqiptar dhe siq thot gazeta amerikane New York Times Romancieri m i madh
ndrkombtar.
Tek Prilli i thyer Ismail Kadare paraqet jetn e nj djaloshi i cili pr hatr t babs duhet t
mer gjakun e vllaut t tij duke e humbur automatikisht edhe jetn e tij. Pr fat t keq kjo
qshtje q sht shtjelluar tek romani Prilli i thyer ndodh edhe sot e ksaj dite.

10

Ku njerzit merren me punt e shtetit i cili sht i autorizuar t merret me krimet e bra
e jo gjaksori q n baz t kanunit t Lek Dukagjinit n t cilin thoshte se gjaku lahet me gjak
duke marr jetn e dikujt i cili sht i pafajshm ku pr fatin e ndonj familjari t tij q ka br
ndonj vrasje ta psoj dhe ai i cili ka t drejtn e jets po aq sa t gjith, e jo t vuaj pr gabimet
e ndonjrit antar t familjes s tij.
N vazhdimsi tek romani Prilli i thyer kuptohet vlera artistike e Ismail Kadares i cili
paraqet aq bukur gjakmarrjen e cila e ka prcjell popullin shqiptar dhe q ka qen e met shum
e madhe e ktij populli.
Gjorku trashgimtari i vetm nga familja fisi i Berishajve mori amn n krah q t marr
hakun e vllaut dhe t vras Zef Kryeqyqet vrassin e vllaut t tij, pasi q zgjodhi pritn nga do
t gjuaj pr t vrar Zef Kryeqyqen, pas nj kohe Zefi u paraqit duke ecur i vetm drejt
shnjestrs por nuk e dinte q ishte n shnjestr t Gjorkut, i cili lutej q vetm t mos e
plagoste siq kishte ndodhur 6 muaj m par, shtijsi e thiri n emr viktimn siq ishte zakoni por
ai nuk dgjoi u kthye krejt befasisht kur papritur u qllua nga pushka e Gjorkut i cili kishte
mbetur i shtangur pasi q shtiu dhe nuk mund t mendonte n ato momente se qfar t bnte, pasi
q erdhi n vete iu afrua viktims t cilin e ktheu mbar, dhe u nis drejt fshatit me hapa t shpejt,
pas ca kohsh duke ecur iu kujtua q nuk e kishte ln armn tek koka e t vdekurit si ishte dhe
zakoni, dhe ishte larg pr tu kthyer prsri kur dgjoi ca zra atje tej, pasi q u afruan ishin ca
burra t fshatit mes t cilve kishte gra dhe fmij, ata e prshndetn, Gjorku prpara se tu
fliste me z t jerr tha atje tej kam vrar nj njeri, duke i lutur q ata ta vendosin armn tek
koka e t vrarit, dhe ta kthenin mbar sepse nuk i kujtohej se e kishte br apo jo .
Filloi t ecte prsri drejt fshatit por ndrkoh filloi t errsohej, pasi mbriti tek kulla e
Berishajve porta ishte gjysm e hapur dhe u fut, ku mbrenda e priste babai i tij i cili e pyeti e
kishte br apo jo, ai pohoi n shenj pohimi me kok, dhe babai tregoi q i kishte duart me gjak
n ato momente iu kujtua q e kishte kthyer viktimn mbar .
Kur papritur pyeti po tani, dhe babai iu prgjigj q duhet t shpallet morti n katund, kur
ende pa e kryer fjaln, nj z prjashta lajmroi q Gjorku I Berishajve shtiu mbi Zef Kryeqyqen,
lajm i cili u prsrit disa her nga po ai z.
Pas nj gjysm ore solln dhe t vrarin n katund duke e mbajtur pesh disa fqinj, t
ciln kur mbrin n kulln e Kryeqyqeve babai i vrarit veq e kishte marr lajmin dhe e priste
djalin e vrar t cilin kur e pa ngrys paska.
11

Atje tej degjoheshin zhurmat e dyerve dhe dritareve t fisit Berishaj t cilt mbylleshin
npr kullat e tyre sepse pas u marr besa 24 orshe mund t bhej gjithqka, mund t bheshin dy
vrasje mbrenda ca orsh.
Katundi ishte n qetsi t plot, aty ktu q lvizte dikush, ku n mes tyre ishin edhe
ndrmjetsit t cilt ishin nisur pr n kulln e kryeqyqeve, pr t marr besn 24 orshe, pa t fisi
Kryeqyqeve mund t shtienin n cilindo nga fisi i Berishajve .
Pas nj kohe t shkurtr ndrmjetsit doln, nga ecja e tyre nuk kuptohej asgj qoft
negative apo positive por nj z shprndau lajmin q Familja e Kryeqyqeve qeli besn.
Varrimi i t vrarit u b t nesrmn n mesdit pasi q duhet t mblidheshin antart e
familjes s Kryeqyqeve ,ku atje duhet t shkonte edhe Gjorku pasi q ishte ashtu zakoni i cili
kishte kundrshtuar pr t shkuar n varrim t t vrarit por fjala e babait t tij ishte m e
rndsishme dhe vendimtare.
Gjorku e pa veten n mes t xhehmatit t t vrarit, t cilin t shumtt prej tyre ishin
familjar t t vrarit, por nuk friksohej pasi q ishte i mbrojtur nga besa 24-orshe.
Pas varrimit xhehmati duhej t kthehej n familjen e t vrarit pr drek e cila quhej dreka
e mortit, ku Gjorkun e priste nj prov m e vshtir, ta sheh babain e t vrarit n sy.
Dreka e mortit shkoi siq sht m s miri, pas dreks andej nga mesdita Gjorkut i kalonte
afati 24 orsh dhe ndrmjetsit kishin filluar t bheshin gati t paraqiteshin tek kulla e
Kryeqyqeve, pasi q qdo gj kishte shkuar sipas dokeve dhe zakoneve ndrmjetsit shpresonin
q edhe kjo gj e fundit t kaloj po n t njejtn mnyr.
Tek kuvendohej biseda e fundit ndrmjet ndrmjetsve dhe familjes Kryeqyqe, n pritje
t lajmit t fundit t gjith fshatart ishin n ankth. Edhe pse pritn ca koh por m n fund
ndermjetsit doln prsri faqe bardh, u dha besa e madhe pak para se t mbaronte e vogla, por
Gjorku nuk guxonte ta keqprdorte at, i fitoi edhe 30 dit jet, kishte gjysm ore nga dhnja e
bess s madhe kur Gjorku filloi t mendonte dhe t msohej me mendimin se i kishin mbetur
edhe 30 dit koh. Qfar do bnte n kto 30 dit?
I strukur n dhom isht Gjorku kur behu para tij i ati me nj qese plhure n dor, dhe ia
zgjati Gjorkut duke i treguar se ishin parat pr t paguar tagrin e gjakut menjher pas derdhjes
s gjakut pages e cila duhej t bhej tek kulla e Oroshit.

12

Biseda me t atin prfundoi kur Gjorku pa jasht dritares diqka t bardh q vizllonte n
oborr, doli me vrull dhe pa q ishte kmisha e vllaut t tij t vrar e cila pas ca kohsh sht
lar, pasi q Gjorku ka marr hakun e vllaut kmisha sht lar, e cila ishte e varur n katin e
dyt t kulls s Berishajve, t ciln e vizitonte shpesh Gjorku fshehurazi duke e par qdo dit e
m shum t thahej gjaku n t.

Ndrsa n ann tjetr n kulln e Kryeqyqve, n katin e siprm ishte e varur kmisha e
t vrarit qndronte e varur si flamur. T nesrmen Gjorku u nis drejt kulls s Oroshit pr t
paguar tagrin e gjakut, duhet t mbrinte sa m shpejt sepse sipas fjalve t t atit gjaku dhe qdo
gj q lidhej me t kishte qdo her nguti.
Kjo nuk ishte vetm fillimi ku shum shpejt disi i habitur arriti t rekte me mend regullat
e vrasjes t cilat nuk ishin veqse nj pjes e kodit. Pasi kishte ecur pr nj koh t gjat papritur
u gjend afr nj strehine t zakonshme n t ciln shum nga udhtart ndaleshin pr t br nj
sy gjum ose pr t ngrn diqka, qoft nga ato q kan marr me vete ose t hanin grosh t
nxeht. Por hunda ja dalloi ern e groshs s nxeht por nuk e dinte a duhet ti thyej ata para t
cilat ja kishte dhn i ati pr qdo rast, vendosi ti thyej pr t ngrn grosh dhe ta pij nj kafe
gjat asaj kohe dgjoi disa her emrin e ndrmjetsit t famshm Binak Alija i cili ishte i
prcjellur si zakonisht nga mjeku dhe gjeodezi i tij, pasi q koha ishte e vlefshme pr t ai u nis
prsri pr rrug, pr n Kulln e Oroshit.
Pasi mbriti atje para kulls s Oroshit nj z i panjohur i tha pr tagrin e gjakut dhe i
tregoi me gisht nj der n t ciln duhet t hynt, pasi mbriti para asaj dere u kthye ta pyes
njeriun e panjohur por pr qudi nuk ishte aty, Gjorku i lodhur nga rruga e gjat bri diqka q kur
se kishte br n jetn e tij hyri n nj der pa brtitur O i Zoti i shtpis pasi hyri pa q ishte
gjysm terr ku n njrin skut dallohej nj skrap zjarri e cila e bnte vendin paksa drit, aty pa q
ishin katr persona t tjer aty q kishin ardhur pr t njjtin qllim, njri nga ta e pyeti se nga
vinte Gjorku i tregoi vendin e katundit, duke biseduar, u dgjua hapja e ders me nj z vajtues
personi q hyri kishte dru pr ti djeg n krah, t cilat ia hodhi zjarrit.
Dalngadal filluan t bisedonin ndrmjet vete t gjith q ishin prezent aty, dikush e
pyeti se sa kishte n gjak dhe u prgjegj q kishte vetm 3 dit, dhe njri tha q me kanunin
sbhej mahi.
13

Pasi q Gjorku qndroi n Kulln e Oroshit deri para mbarimit t afatit, n mngjes t
shtatmbdhjet Prillit u nis pr n katundin e vet n Brezftoht, rrugs dgjoi zhurmn e nj
ujvare t ciln e vizitoi dhe mbeti pa fjal nga bukuria e saj, por koha po i mbaronte dhe duhet
t kthehej n fshat.
Duke ecur rrugs pr n katund ktheu kokn kah dielli dhe pa se ora e bess kishte
mbaruar, kshtu u skajua pak dhe u ul t priste terrin, sepse nse ecte n rrugn e madhe mund ta
vritnin fisi Kryeqyqas, por nga vendi q ishte ulur pa ca ngrehina t njohura dhe tha me vete q
kta ishin konakt e rrzs, prej aty e deri te kroi i shtojzovalles, ai t paktn kshtu e dinte, por
udha e madhe nuk kishte asnjri u afrua edhe pak tek konakt e rrzs dhe pa q ishin dy
malsor dhe nj grua e cila ishte e hipur mbi nj mushk.
I pyeti ata se a sht rruga n bes njri nga malsort duke shikuar Gjorkun dhe duke e
par shiritin e kuq q krah, bri me kok n shenj pohimi. U prshndet me ta dhe u largua n
qoshe t rrugs pr t pritur muzgun, por pasi q u drejtua pr n qoshk t rrugs pa q po afrohej
ni malsor i prcjellur me nj kal t zi, mirdita tha malsori pasi iu gjend prbri, Gjorku i kthehu
prshndetjen, biseduan nj koh kur papritur malsori i tregoji Gjorkut q kisht kaluar karroca,
ai veq se pyeti nga kalon ajo karroc dhe u nis n drejtim t saj pasi donte ta shihte edhe nj her
nj vajz q e kishte par ca koh m par. Pikrisht n kohn kur Gjorku po ecte me hapa t
shpejt pak nga frika se mos do e humbiste prsri karrocn dhe pak nga frika e fisit Kryeqyqas
se mos e prisnin n ndonj prit, kur degjoi nj z nga mbrapa Gjork t fala nga Zef
kryeqyqasi, tentoi ta merte pushkn q t shtiej n t por ishte e kot, sepse ai shtiu para se
Gjorku ta kapte mir pushkn por shtijsi e qlloi dhe Gjorku mbeti i shtrir n vend deri sa
shkoi vrassi ta kthej mbar dhe t ja afroj armn tek koka si e do zakoni dhe kanuni.
Ismail Kadare paraqet me mjeshtri edhe pse bababi i Gjorkut i vetdijshm se Gjorku
ishte djali i vetm i tij ai e detyroi at t merrte gjakun e t vllas, ai e dinte mir s pari Gjorku
t merrte gjakun e vllas hert apo von Kryeqyqet do ja vrisnin edhe djalin e vetm i cili i
kishte mbetur dhe i cili ishte dhe i fejuar dhe pas vrasjes s tij Berishajt do t shuheshin, pr
shkak se nuk kishte mashkull tjetr n shtpi prveq babait i cili ishte shum n mosh, ktu
shihet qart se njerzit ishin n gjendje ta shuanin familjen vetm e vetm t mernin gjak.
Meqense ne kemi t bjm me nj kanun t ngjeshur t pasuruar tragjedia i ka t gjitha
mjetet e mundshme pr tu shprehur. Romani ilustron nenet m t shquara zakonore t ktij
kanuni t tmershm. Peisazhi n vend q t jet n Mirdit fare mir mund t jet n Kosov, n
14

jug t Malit t Zi, n Alpet shqiptare apo n rafshnaltn e Dukagjinit. N kalim t kohrave,
gjesti i Orestit merr gjakun e Agamemnonit nuk ka ndryshuar. Por Oresti ka ln pallatet. Gjaku
q ai merr nuk sht m blu por ai i popullit t thjesht.
Gjakmarrja sht demokratizuar, pas marrjes s gjakut nga Gjorku ather ai detyrohet t
mbyllet ne kull deri sa pleqt t krkonin besn e vogl e cila ishte pr 24 or t ciln e japin
Kryeqyqet, paraqitet shum bukur Gjorku i cili sht i detyruar t marr pjes n varrimin e
gjahut t cilin e mori vet, qdo njeri nga ne ta merrte veten n pozicionin e personazhit t cilin e
paraqet Kadare duket marr pjes ne varrimin e atij t cilin e kemi vrar vet, pr qdo njeri sht
ankth i vrtet duke i par prreth njerzit dhe duke menduar a thua vall cili do t jet ai i cili do
t vij me vdekjen time .
Berishajt me an t pleqve t fshatit krkojn nga kryeqyqet besn e madhe e cila 30 dit
sht q do t zgjas nga 17 marsi -17 prilli pas ksaj dite e cila sht 17 prilli.
Djali i tyre i vetm Gjorku sht n rrezik jete kjo sht arsyeja pse Ismail Kadare e quan Prilli
i Thyer.
Nis udhtimi 30 ditor i 30 ditve t fundit pr Gjorkut i cili do t vritet pas prfundimit
t bess, ai vendos q kto 30 dit t dal ta paguaj gjakun n Kulln e Oroshit dhe ta shijoj jetn
duke dal se pastaj e priste ngujimi.
Kadare paraqet Gjorkun n ato duke thn se Ma mir nj dit liri se 30 vite ngujim n
kull.
Romani ndahet edhe n pjesn tjeter ku nj qift nga Tirana kan vendosur q muajin e
mjaltit ta kalojn n veri t Shqipris. Besiani dhe bashkshortja e tij Diana marrin rugn pr n
veri me nj karroc, Besiani nj shkrimtar i cili njifte shum bukur Kanunin i cili zbatohej n veri
t Shqipris n qdo ngatrres qoft vrasje apo ndonj ngatres tjeter punt zgjidheshin me
Kanun.
Tek Prilli I thyer Kadare paraqet edhe nje person i cili pajton gjaqet, ktu paraqitet
Binak Alija nj person i menqur edhe i shtyr n mosh i cili bnte zgjidhjen e ngatrresave.
Personat t cilt bnin pajtimin e gjaqeve gjithmon kan qen t matur n marrjen e vendimeve
sepse fjala e tyre i vendoste t gjitha. Ai gjithashtu merrte me vete edhe nj mjek i cili i shikonte
plagt e viktims dhe nj gjeodez i cili merrej me tokat ns sht br ndonj ngatres.
Ali Binaku sht emri i personit q sht marr me zgjidhjen e ngatrresave dhe i cili ka
jetuar n shekullin XIX.
15

Gjith rrugs Gjorku i sheh varrezat e gjaksorve t cilt jan vrar nga dikush, ai takon
rrugs njerz me shirit t kuq n dor q don t thot se ai i cili vret e vendos shiritin e kuq n
dor dhe duhet t paguaj taksn e gjakut.
Besiani dhe Dijana shohin nj pajtim t cilin ishte duke e br Binak Alija ku ishin t
mbledhur t gjith burrat e dy fiseve q kishin ngatrresn aty kishte edhe fmij t cilt duhet t
merrnin pjes patjetr ta shohin rrjedhojn e ngjarjeve sepse pleqt vdisnin kurse ata ishin t ri
dhe e mbanin n mend kufit t cilt i kishin n mes t tokave t tyre. Gjorku paguan gjakun dhe
niset pr tu kthyer n shtpi aty takon Dijann dhe Besianin, Dijans i ln shum prshtypje
Gjorku. Ai duke shkuar pr n shtpi i vetdijshm q e kishte ditn e fundit t jets s tij Besa
kishte prfunduar, ai isht n rrugn e bess, posa t kaloj aty njri nga Kryeqyqet e thrret pasi
t kthehet ai vdes, Berishajt ishin afr shuarjes pr shkak se vdes i vetmi djal i tyre.
Kjo gjakmarrje shnon nj epok ku shteti nuk i detyronte ligjet e veta ku drejtsia ishte
ende shtje secilit e rjedhte nga nj kod shum i prpikt q nuk linte asgj n hije. N
vshtrimin e sotm gjakmarrja prpiqet t rivendoset n nj form t degraduar, duke i shrbyer
si pretekst njri tjetrit Prilli i thyer sht nj leksion nderi dhe dinjiteti edhe pse kanuni sht
absurd dhe i gjakshm.
Sepse romani tregon vshtirsi absurditetin e kanunit. N zonn e kanunit e drejta e
vetgjykimit nuk egziston.kanuni ishte m i fuqishm se q dukej thuhet. Gjorku sht
ilustrimi i ksaj t vrtete t hidhur. Kinse revoltat e tij ai mbyt q n vez ende pa dal mir.
A jam un i lir? pyet veten, por ai nuk krkon prgjegjen pr kt dhe si rrjedhim ai nuk sht
veq se nj marionet nga nj forc q e on drejt vdekjes.

16

Prfundimi:
Prilli i thyer sht nj libr nga Ismail Kadare q sht publikuar n vitin 1980. Ky libr
ka pr tem besn, gjakmarrjen dhe kanunin n pjesn veriore t Shqipris. Personazhi kryesor,
Gjorgu, detyrohet t hakmerret pr shkak se kt e krkon kanuni i pashkruar q sht prdorur
me shekuj n vendin ku ai jeton. N Brazil ky libr sht filmatizuar, dhe mori titullin "Prapa
Diellit" (anglisht: Behind the Sun). Libri sht prkthyer n dhjetra gjuh t bots. N anglisht
ky quhet "Broken April".
Tek libri "Prilli i thyer" gjejm kto toponime: Udha e Madhe, Brezftoht, Tiran,
Evrop,Varret e Krushqve, Bjeshkt e Nemuna, Alpet, Rrafshi, Veriu, Shkodra, Shtegu i Ujkut,
Turqia, Kosova, Serbia e Vjetr, Ura e Gurt, Rruga e Hijs, Rruga ndan Drinit t Zi, Rruga
ndan Drinit t Bardhe, Rruga e Keqe, Rruga e Madhe e Flamurve, Rruga e Kryqit, Gshtnjat
e Mdha, Arat e Reks, Mulliri i Shurdhit, Rruga e Currajt, Kroi i Ftoft, Hani i Vjetr, Bujtina e
Vejushs, Kroi i Zanave, Kulla e Rrzs, Livadhi i Krillave, Gjakova, Hani i Vjetr, Hani i Ri,
Udha e Madhe e Flamurve, Ujbardh e Eprme, Austri, Lugjet e Zeza, Rrapet e Qyqes,
Konakt e Rrzs, Kroi i Shtojzovalles.
Autori tek libri ka prdorur fjal t veanta, t themi t reja, ose m mir fjal t tijat si:
Ndajnat, Strkala, Gjak i ardhm, Vrundull, Fshiknin, Coha, Venomi, Ngrehaluc, Krillave,
Askurr, Tagri i gjakut, Bokrimat, Mirazh, Palndt, Carani, Vithisja, Ngulitte, Prika,
Krushkaparin, Nap, Kokore, Xhoka, Kilota, Tremes, Ulokut, Llandon, Vllavogli, Motrvetmja,
Groteske, Ndezullin, Kryengulthi, Shkrmoqur, Kapidan, Qehajai i gjakut,Sipari.

17

Literatura:
1. Kadare Ismail, Prilli i Thyer, Tiran, Shtpia Botuese Onufri, 1980

18