O

vaj vodi predstavlja jedan od mnogobrojnih vodia (obrazaca) za izradu biznis

plana.
Odgovor na pitanje: ''Koji je najbolji?'' se ne moe dati jer je to subjektivna
stvar. U sutini svako za sebe treba da izabere onaj koji mu najvie odgovara, a
to e zavisiti od vie stvari:

Glavnog cilja biznis plana (da li ga radite iskljuivo za svoje potrebe ili e vam sluiti
da biste traili kredit ili ideju predstavili potencijalnom poslovnom partneru),
Vrste djelatnosti (biznis plan za trgovaku firmu i za proizvodnu e se razlikovati),
Razvojne faze (veliine) privrednog subjekta (biznis plan za posao koji tek treba da
pone i koji e zapoljavati 3-4 radnika nee biti isti kao i biznis plan kompanije koja
ima 1000 radnika u nekoliko zemalja)

Ovaj vodi je prilagoen onima koji namjeravaju da pokrenu vlastiti biznis, i to proizvodnju,
iako moe biti prilagoen i za trgovinu i uslune djelatnosti.
Matrica na kojoj je razvijen se sastoji od slijedeih pitanja:

ta elim da proizvodim/ koje usluge da pruam?

kome u to prodavati?
ko e mi biti konkurenti i u emu u biti bolji od njih?
koliko u moi da prodam?
ta treba da uradim da bih toliko prodao (promocija, distribucija)?
koliko kojih proizvoda treba da proivedem (usluga da pruim)?
ta e mi sve trebati da bih toliko proizveo (maine, sirovine, radnici itd.)?
kako u organizovati poslovanje?
kolike u prihode ostvariti?
koje trokove u imati?
isplati li se to raditi?

Kao osnov za izradu ovog vodia posluio je Prirunik za izradu biznis plana organizacije
CEFE-International, kojeg je preradio i u ovoj formi i sadraju kreirao CEFE trener Boris
Dragi.

Sadraj

A - uvod i analiza poslovnih ideja (prve tri stranice teksta),

B - vodi za izradu biznis plana
1. rezime
2. marketing plan
3. plan proizvodnje
4. plan organizacije poslovanja,
5. finansijski plan
5.1. Plan finansiranja investicije
5.2. Plan prihoda i trokova
5.3. Plan novanih tokova (Cash Flow)
5.4. Poetni bilans stanja
5.5. Finansijski indikatori poslovanja
C - registracija biznisa

Ukoliko imate jednu ili vie poslovnih ideja, prije nego to potroite vrijeme i novac za izradu
biznis plana, prethodno ih ocijenite uz pomo SWOT analize.
SWOT analiza je tehnika identifikovanja: snaga, slabosti, prilika i prijetnji onog to je
predmet analize.
Predmet SWOT analize mogu biti razliite ''stvari'', te je pogodna i za analizu poslovnih ideja.
to se tie postojeih privrednih subjekata, predmet ove analize moe biti privredni subjekt
u cjelosti, pojedine njegove komponente, pojedini proizvodi itd.
Analiza treba da ukae na to ta treba preduzeti kako bi se pospjeile snagu, eliminisale
slabosti, iskoristile prilike i onemoguilo da se prijetnje ostvare, ili da se bar umanji njihov
uticaj.
Primjer: SWOT analiza odreenog proizvoda firme
POZITIVNO

NEGATIVNO

U ...................SNAGE ...................

...................SLABOSTI...................

N - kvalitetna sirovina

- visoka cijena

U - dobra ambalaa koja dugo odrava

proizvod svjeim
T

- lo dizajn

R
A

Nj
I
V ...................PRILIKE...................

...................PRIJETNJE...................

A - oekuje se smanjenje PDV-a na ove

proizvode
Nj
- uvoenje standarda i pootravanje
S kontrola, ime e dio konkurencije biti
eliminisan
K

- mogu nedostatak sirovina u budunosti

- oekuje se ukidanje carina na uvoz ove

vrste proizvoda ime e proizvod izgubiti na
konkurentnosti

Kod SWOT analize privrednog subjekta mogu se posmatrati:

Finansijska sredstva (sopstveni kapital, mogunost dobijanja kredita,)
Fizika sredstva (objekti, maine, infrastruktura, vozila...)
Kadrovi (struno znanje, iskustvo, navike, zahtjevi...)
Proizvodnja (uslovi za proizvodnju: temperatura, svjetlost, buka, okolina...)
Proizvodi (pakovanje, cijena, kvalitet...)
Dobavljai (koliine koje mogu obezbjediti, kvalitet, cijena)
Promocija (sredstva, mediji, trokovi, ...)

Prednosti su pod kontrolom preduzetnika/ preduzea i pojavljuju se u sadanjosti!

Prednosti treba naglasiti i iskoristiti da bi se smanjile slabosti.
Slabosti su pod kontrolom preduzetnika/ preduzea ; one se javljaju u sadanjosti.
One su " nedostatak...", "manjak...", ili slabe strane. Koliko god je mogue, slabosti treba
eliminisati!
Prilike su pozitivni ili poeljni faktori u okruenju koje preduzetnik/ preduzee treba
iskoristiti ili koji ine njegov projekat potencijalno odrivim. Oni su, meutim, uglavnom
izvan kontrole preduzetnika .
Razlikuju se od prednosti u smislu da su prednosti pozitivni interni faktori preduzea (pod
kontrolom).
Opasnosti su negativni ili nepoeljni eksterni faktori u okruenju i obino izvan kontrole
preduzetnika .
Oni nepovoljno utiu na preduzee, ako se ne eliminiu ili prevaziu. Opasnosti se razlikuju
od slabosti utoliko to su izvan kontrole preduzetnika. Oboje ima negativan uticaj na
preduzee. Svrha analiziranja opasnosti je nai naine da se od njih zatiti, tj. pokuaj da se
izbjegnu ili smanji njihov negativan uticaj preduzimanjem kontra-akcija.

Rezime
SAETAK
Unesite sadraj u vidu tabele u kojoj su navedeni glavni naslovi i podnaslovi.
REZIME
1. Kratak profil preduzetnika - firme
U sluaju da ete plan prezentovati potencijalnim finansijerima (banka, mikrokreditna
organizacija, partner suulaga) neophodno je da navedete osnovne podatke o sebi:
Ime i prezime, starost, zanimanje, radno iskustvo s naglaskom na iskustvu u djelatnosti koju
namjeravate zapoeti, i sl.
Ukoliko ste ve osnovali firmu, navedite i osnovne podatke o firmi:

istorijat,
organizaciona struktura,
broj zaposlenih,
imovina
djelatnost
trite - geografsko podruje
najvaniji kupci i dobavljai
najvaniji konkurenti
ostvareni obim poslovanja, prihodi .

2. Saetak biznis plana

Ukratko opiite najvanije podatke iz biznis plana djelatnost, proizvode/usluge, trite,
lokaciju, proces proizvodnje, kapacitete (objekti, oprema), vlasniku i menadersku
strukturu i strukturu radnika, organizacioni oblik, potrebna ulaganja i izvore finansiranja, i
oekivane rezultate, (poeljno na 1-2 stranice).
Ovaj dio uradite poslednji, tj. nakon to uradite biznis plan.

Marketing plan

Opis proizvoda / usluga

Opiite asortiman proizvoda/ usluga, a najznaajnije proizvode/ usluge opiite detaljnije
(bitne karakteristike proizvoda: sastav, veliina, boja, oblik, nain upotrebe, da li je to nov ili
ve postojei proizvod,...)

Trite
Geografsko podruje
Navedite geografsko podruje na kom mislite plasirati svoje proizvode, odnosno pruati
svoje usluge.
Npr. usluge u pruati na teritoriji Banjaluke, proizvode u plasirati u Bosni i Hercegovini i
Srbiji i sl.
Kome su namjenjeni proizvodi i kako plasirati proizvode?
a) Ciljno trite (grupa)
Ovdje je rije o ciljnoj grupi, u okviru navedenog trinog podruja koje ste izabrali, na koje
ete ciljati sa prodajom vaih proizvoda, tj. kojima ete prilagoditi svoje proizvode/ usluge.
Identifikujte ciljno trite to je mogue jasnije (starosna dob, pol, bogatstvo/ prihodi,
zanimanje, itd.) kako bi bili sigurni da proizvod/ usluga zaista odgovara njihovom ukusu,
potrebama, eljama.
b) Plasman / distribucija
Da li ete proizvode prodavati veletrgovcima, trgovcima na malo, ili direktno graanima?
Ako planirate da se bavite trgovinom ili pruanjem ugostiteljskih usluga, detaljno obrazloite
prednosti i nedostatke lokacije.
Ukoliko je firma orijentisana na proizvodnju, bilo bi bolje da je u blizini izvora sirovine ili blizu
infrastrukturnih objekata (npr. luka), i centara za transport i komunalije (npr., energija,
struja), u cilju smanjenja trokova.

Poreenje sa konkurencijom
Prikupite to vie informacija o konkurenciji (ko su najjai konkurenti, kakvi su njihovi
proizvodi, po kojim cijenama prodaju, koliki promet ostvaruju, s kojom imovinom raspolau,
koliko imaju zaposlenih i koju tehnologiju koriste, da li se promoviu, koja sredstva
promocije koriste, na kojim medijima...)
Izvrite poreenje sa konkurencijom. U emu mislite da ete biti bolji? Npr. ta e initi Va
proizvod jedinstvenim na tritu? Da li e biti boljeg kvaliteta od onog koji je trenutno
dostupan, ili e cijena biti povoljnija?

Procjena tranje
Ako se ne moete posluiti pouzdanim statistikim podacima dobro bi bilo da napravite
jednostavnu i jeftinu probnu anketu, tj, prikupite podatke iz prve ruke ili primarne podatke.
Na primjer, ako znate koliko ima prodavnica koje prodaju vae ili sline proizvode, i ako
anketirate neke od njih u pogledu njihove prodaje, moete priblino izraunati ukupnu
prodaju proizvoda.
Procjenu moete napraviti na vie naina:

Ukoliko se planirate baviti proizvodnjom sapuna i prodavati ga na podruju Sarajeva,

potronju sapuna na tom podruju moete izraunati koristei statistike podatke o
proizvodnji, uvozu i izvozu za BiH.
Potronja = proizvodnja + uvoz izvoz. Zatim potronju u BiH podjelite sa brojem
stanovnika u BiH, kako biste izraunali potronju po glavi stanovnika. Nakon toga taj
podatak pomnoite sa brojem stanovnika podruja koje ete pokrivati (Sarajevo).
Ako se ne moe doi do podataka o potronji u BiH, provjerite da li postoje objavljeni
podaci o potronji po glavi stanovnika u Srbiji. Poto je standard graana u BiH i Srbiji
ujednaen, pretpostavite da je i u BiH potronja po glavi stanovnika na tom nivou.
U Sarajevu ima X domainstava. Anketiranjem 100 domainstava dolo se do
informacije da prosjeno domainstvo mjeseno troi Y sapuna. Potronja sapuna na
godinjem nivou u Sarjevu= X * Y * 12

Procjena trinog udjela

Podaci sa prethodne stranice treba da Vam pomognu da napravite ovu procjenu.
Vae trino uee e zavisiti od Vae sposobnosti kao preduzetnik a da prodate svoj
proizvod, vae prodajne mree, promotivnih mjera, od veliine i kvaliteta konkurencije, itd.
Ova procjena e predstavljati osnov za plan obima prodaje, te se stoga podrudite da je to
realnije napravite.

Plan obima prodaje

Nakon to procijenite udio na tritu koji realno moete osvojiti, napravite procjenu vae
oekivane prodaje (prognoza prodaje), tj., mjeseno za prvu godinu i godinje u narednih tri
do pet godina (poeljno kvartalno za 2. godinu).
Prva godinja prognoza prodaje je obino dio procijenjenog udjela na tritu i dobro je i tu
procjenu dodatno umanjiti za 20-30%. zbog opreza.
Ovo je da bi se dopustile neke greke u procjenjivanju trita.
Prodajne cijene proizvoda / usluga
Kod odreivanja prodajne cijene vodite rauna o jedininim trokovima i o cijenama
konkurentskih proizvoda.
Ukoliko uvodite novi proizvod/ uslugu na trite, provjerite koje cijene su potroai spremni
da prihvate?
Koje e se promotivne mjere koristiti?
Promocija je neophodna da bi se kupci/ potroai informisali o Vaoj firmi i proizvodima /
uslugama koje nudi, te uvjerili da kupe Va proizvod / uslugu a ne proizvode/ usluge
konkurencije.
Neke od ovih mjera su:

oglasi (reklame) na TV i radio stanicama, u novinama, asopisima, internetu,

posteri,
besplatni uzorci,
obavjetenja za tampu,
nagradne igre,
sponzorstvo,
uee na trgovakim sajmovima i izlobama,
lina prodaja (direktne posjete, eventualno telefonom).

Vodite rauna da e ove aktivnosti kotati novaca Vau firmu, pa razmislite da li e svaka
promotivna mjera voditi porastu prodaje.

Koliko trebate za promociju i distribuciju vaeg proizvoda?

Precizno proraunajte trokove promocije i distribucije.

Plan proizvodnje

Plan obima i dinamike proizvodnje (pruanja usluga)

Bazirajui se na planu prodaje (u sklopu marketing plana) navedite planirani obim
proizvodnje (pruanja usluga) i dinamiku po mjesecima, npr.:
Proizvod

1. mjesec

2. mjesec

3. mjesec

Proizvod A

180 kg

220 kg

250 kg

Proizvod B

140 kg

150 kg

180 kg

......

........
ema i opis procesa proizvodnje (pruanja usluga)
Da biste sagledali sve trokove koji e u procesu proizvodnje javiti (radna snaga, sirovina, i
reijski trokovi), korisno je pratiti itav proizvodni proces i spoznati kako se prima sirovina i
postepeno transformie putem razliitih procesa (npr., rezanjem, mijeanjem, sastavljanjem,
finiiranjem, pakovanjem, itd.) u gotov proizvod.
Opis procesa ne mora biti dugako objanjenje, nego treba da pokriva sve glavne operacije.
Grafikon toka procesa je korisno sredstvo za prikazivanje proizvodnog procesa. Ovo e
takoe pojasniti koliko radnika je potrebno u svakoj fazi i koje su im kvalifikacije neophodne.

Opis objekta i/ili zemljita potrebnog za proizvodnju ili pruanje usluge

Pri opisu vodite rauna o detaljima koji su relevantni za obavljanje djelatnosti, tj. svi ili neki
od navedenih: cijena izgradnje, kupovine ili zakupa objekata, propisane amortizacione
stope, lokacija (samo proizvodnih objekata, odnosno onih gdje se prua osnovna usluga),
povrina, spratnost, broj prostorija, visina, osvjetljenje, ventilacija, zvuna izolacija, nain
zagrijavanja i sl.)
Npr. ako je u pitanju uzgoj gljiva, ventilacija i osvjetljenje su bitan faktor, dok kod
raunovodstvenog biroa nema potrebe naglaavati ova dva faktora.
Opis opreme (maine, kompjuteri, vozila i sl.)
Odnosi se na opremu koja je direktno vezana za proces proizvodnje (pruanja usluga), pri
emu treba navesti: broj, vrstu, kapacitet, cijene, dobavljae, ostale trokove nabavke

(carina, transport, montaa i sl.), vrijeme isporuke, oekivani rok trajanja ili propisane
amortizacione stope.

Potrebne sirovine, materijal i sitni alat i/ili pribor

Navesti potrebne koliine (uveane za zalihe), vrstu, cijene, dobavljae, zavisne trokove
nabavke (transport, carina), rokove plaanja i druge uslove kupovine, eventualne sezonske
promjene u dostupnosti i sl.

Radna snaga
Navesti broj stalno potrebnih radnika (samo onih u proizvodnji, odnosno onih koji e
direktno biti angaovani na pruanju usluga) i broj povremeno potrebnih (navesti vrijeme
kad e biti potrebni, npr. samo subotom, samo u julu, samo tokom ljeta i sl.), potrebne
kvalifikacije radnika, dostupnost radnika potrebnih kvalifikacija, plate radnika, itd.

Reijski trokovi proizvodnje (pruanja usluga)

Navesti planirane trokove struje, grijanja, odravanja maina (oni koji se javljaju zbog
proizvodnje ili pruanja usluga, dakle troak struje za zagrijavanje kancelarija administracije
ne pripada ovdje).

Plan organizacije poslovanja

Organizacioni oblik firme
Kako ete registrovati svoj biznis, da li kao preduzetnika djelatnost (zanatska radnja,
ugostiteljska radnja, trgovaka radnja) ili kao preduzee (akcionarsko drutvo, drutvo
ograniene odgovornosti, ortako drutvo, komanditno drutvo).
Organizaciona struktura firme
Da bi firma poslovala efikasno, mora postojati neka struktura autoriteta i odgovornosti
(zapovjedni lanac), podjela rada (distribucija poslova), i definicija toga ta svaki pojedinac
treba da radi u firmi (opis poslova).
Stoga je firmi neophodna organizaciona struktura. Ovo se glavnom prikazuje preko
grafikona, tj. organizacione eme.
U osmiljavanju organizacione strukture, vano je da se imaju na umusve potrebne funkcije
poslovanja (marketing, proizvodnja, finansije, ...).
U maloj firmi, jedna osoba moe upravljati sa nekoliko funkcija.
Na primjer, preduzetnik moe imati dvostruku ulogu, kao direktor firme i kao direktor
proizvodnje.
Objekti (prostorije) i oprema
Navedite prostorije, opremu i inventar koji su potrebni za funkcionisanje firme, a koji nisu u
direktnoj vezi sa proizvodnjom ili pruanjem usluga.
Npr. kancelarija za direktora, sekretaricu, raunovou, portira, sanitarni vor, garaa, sala za
sastanke, sala za doruak, izlobeni salon, kompjuteri, telefoni, tampai, kamioni,
automobili, garae, tepisi, stolice i sl.
Radna snaga
Navedite broj i kvalifikacije potrebne ostale radne snage i njihove plate (za radnu snagu i
menadere koji nisu spomenuti u proizvodnom planu).

Predoperativne aktivnosti
Navedite sve aktivnosti koje e biti potrebno obaviti prije poetka poslovanja, i vremenski
period potreban za obavljanje ovih aktivnosti.
Npr: ureenje zemljita, registracija preduzea, dobijanje graevinske dozvole, izgradnja
objekta, nabavka opreme, dobijanje radne dozvole, zapoljavanje radnika i sl.).
Trokovi poslovanja
Navedite sve trokove poslovanja koje niste naveli prethodnim dijelovima plana (trokovi
amortizacije opreme i objekata u kojima se ne odvija proizvodnja, trokovi goriva, trokovi
struje za kancelarije, trokovi telefona, trokovi interneta, itd.).

Finansijski plan

Plan finansiranja investicije

(pregled potrebnih ulaganja i izvora finansiranja)

R.br.

Poetna ulaganja

Iznos (KM) R.br.

Izvori finansiranja

1.

Zemljite

1.

Vlastiti kapital

2.

Objekti (zgrade)

2.

Pozajm. od prijatelja

3.

Oprema (maine)

3.

Kredit od banke

4.

Vozila

4.

Dug dobavljaima

5.

Inventar

6.

Poetne zalihe sirovina

i mat.

7.

Registracija firme

8.

Osiguranje

9.

Poetni novani saldo

10.

Ostalo

11.

UKUPNO:

5.

UKUPNO:

Iznos (KM)

Planirani bilans uspjeha

Plan prihoda i trokova (planirani bilans uspjeha)
Opis
R.br.
Prihodi
1.

Prihodi od prodaje na domaem tritu

2.

Prihodi od prodaje na stranom tritu

3.

Ukupni prihodi

Trokovi:
4.

Sirovine i materijal

5.

Neto zarade radnika

6.

Porezi i doprinosi na neto zarade

7.

El. energija

8.

Telefon

9.

Internet

10.

Trokovi amortizacije

11.

Gorivo

12.

Odravanje opreme i vozila

13.

Ishrana radnika

14.

Zakup poslovnog prostora

15.

Gradsko grijanje

16.

Komunalije (voda i odvoz otpada)

17.

Trokovi kamata

18.

Porezi i takse

19.

Promocija (TV, radio i novinski oglasi i reklame, bilbordi, katalozi, nagradna

igra, degustacije itd.)

20.

Ostali trokovi

21.

Ukupno trokovi

22.

Dobit/ gubitak

23.

Porez na dobit (u Republici Srpskoj 10%, u Federaciji BH 30%)

24.

Neto dobit nakon oporezivanja

Iznos
(KM)

Cash Flow
Plan novanih tokova (cash flow)

R.br.

Opis

1.

Poetno stanje novca

2.

Priliv od prodaje (naplaeni

prihodi)

3.

Drugi priliv (poetni unos i

poveanje kapitala, podizanje
kredita, ...)

4.

UKUPAN PRILIV (=2. + 3.)

Ulaganja

5.

Nabavka proizvodne opreme

6.

Nabavka kancelarijske opreme

7.

Nabavka inventara

8.

Nabavka vozila

9.

Izgradnja, kupovina, adaptacija

poslovnog prostora

10.

Nabavka poetnih zaliha

sirovina

11.

Registracija preduzea

12.

Uvoenje telefonske linije

13.

Ostala ulaganja
Plaanja obaveza i novana

0
Ostaje
prazno
u 0.
periodu

1. mjesec 2. mjesec

3., 4.,
11.
mjesec

12.
mjesec

rezerva (stavka 19.)

14.

Sirovine i materijal

15.

Bruto plate radnika

16.

El. energija

17.

Zakup poslovnog prostora

18.

Grijanje

19.

Rate kredita

19.

Novana rezerva (saldo sa

kojim se eli poeti poslovanje)

20.

Ostale obaveze (komunalije,

porezi, telefon itd.)

21.

UKUPNO ODLIV (od 5. do 20.)

22.

Razlika priliva i odliva (neto

novani tok) (=4. 21.)

23.

Novo stanje (ujedno poetno

za naredni period) (=1. + 22.)

Poetni bilans stanja

Aktiva

Pasiva

(imovina / sredstva )

(izvori sredstava)

Obrtna sredstva

Kratkorone obaveze

Novac u blagajni

Dug dobavljaima

Novac na raunu

Dug za poreze i doprinose

Potraivanja od kupaca

Kratkoroni krediti

Zalihe gotovih proizvoda

Dugorone obaveze

Zalihe sirovina i materijala

Dugoroni krediti

Sitni inventar

Vlastiti kapital

Osnovna sredstva
Vozila
Oprema
Objekti
Zemljite

Finansijski indikatori poslovanja

Finansijski pokazatelji poslovanja se dijele na:

Pokazatelje profitabilnosti
Pokazatelje likvidnosti
Pokazatelje sigurnosti
Pokazatelje aktivnosti

Za one koji ele da pokrenu biznis je dovoljno da izraunaju slijedee indikatore kako bi mogli
odluiti da li e planirani biznis biti isplativ.

Stopa povrata na ulaganja = (neto dobit nakon oporezivanja / uloena sredstva) x 100
Period povrata ulaganja = 100 / prosjena stopa povrata na ulaganja
Mara neto dobiti = (neto dobit nakon oporezivanja / prihod) x 100

Ovim korakom zavravate izradu svog biznis plana.

Nakon uspjene izrade biznis plana potrebno je pristupiti registraciji preduzea.

Registracija privrednih subjekata

Registracija privrednih subjekata je regulisana slijedeim zakonima:
RS
Zakon o preduzeima (Slubeni glasnik RS br. . 24/98, 62/02, 66/02, 38/03, 97/04, 34/06),
Zakon o zanatsko-preduzetnikoj djelatnosti (Slubeni gl. RS br. 16/02, 39/03, 97/04, 34/06)
Pravilnik o odreivanju djelatnosti za ije obavljanje nije potreban poslovni prostor (Slubeni
gl. RS br. 49/02)
FBiH
Zakon o privrednim drutvima (Slubene novine FbiH br. 23/99, 45/00, 2/02, 6/02, 29/03)
Zakon o obrtu (Slubene novine FbiH br. 52/02, 29/03,11/05)
Registracija privrednog subjekta je postupak kod nadlenog organa kojim dobijate odobrenje
za obavljanje odreene/ih djelatnosti na odreenom teritoriju na nain i pod uslovima propisan
zakonom.
Privrednu djelatnost mogu obavljati pravna i fizika lica:
1) Pravna lica:

Preduzea / Privredna drutva

Zadruge

2) Fizika lica:

Preduzetnici / Obrtnici
Poljoprivredna proizvodnja

PRAVNA LICA
U Republici Srpskoj se mogu organizovati privredna drutva i javna preduzea.
1) Privredna drutva su:
Drutva lica (Ortako drutvo, Komanditno drutvo)
Drutva kapitala ( Akcionarsko drutvo, Drutvo ograniene odgovornosti)
Ortako drutvo (o.d.) drutvo koje se osniva ugovorom dva ili vie fizikih lica koja se
obavezuju da, uz sopstvenu neogranienu solidarnu odgovornost za obaveze drutva, obavljaju
odreenu djelatnost pod zajednikom personalnom firmom. Ortako drutvo mogu osnovati
najmanje dva fizika lica, i to ugovorom u pismenoj formi.
Karakteristika ovog drutva, jeste to to ortaci neogranieno solidarno odgovaraju za obaveze
drutva svojom linom imovinom. Zbog toga ne postoji zakonom propisan minimum osnovnog
kapitala ovakvog preduzea.
Komanditno drutvo (k.d.) drutvo koje se osniva ugovorom dva ili vie lica radi obavljanja
djelatnosti pod zajednikom firmom, od kojih najmanje jedno lice odgovara neogranieno
solidarno za obaveze drutva (Komplementar), a rizik najmanje jednog lica ogranien je na
visinu ugovorenog uloga (Komanditor). Kao i kod ortakog drutva, ni ovdje zakon ne propisuje
minimum osnovnog kapitala preduzea.
Akcionarsko drutvo (a.d.) drutvo koje osnivaju pravna, odnosno fizika lica radi obavljanja
djelatnosti, a iji je osnovni kapital utvren i podijeljen na akcije odreene nominalne
vrijednosti. Vlasnici nad preduzeem ovdje odgovaraju samo do visine svog uloga, te zbog tog
zakon propisuje minimum osnovnog kapitala preduzea.
Drutvo sa ogranienom odgovornou (d.o.o.) drutvo koje, radi obavljanja djelatnosti,
osnivaju pravna ili fizika lica koja ne odgovaraju za obaveze drutva, a snose rizik za poslovanje
drutva do visine svog uloga. Ulozi lanova drutva ine osnovni kapital drutva.
2 ) Javno preduzee je preduzee koje se osniva radi obavljanja djelatnosti od opteg interesa i
mogu ga osnovati republika ili optina/grad.
U Federaciji BiH se mogu organizovati privredna drutva i javna preduzea.
a) Privredna drutva:
- Drutvo sa neogranienom solidarnom odgovornou (d.n.o.)
- Komanditno druvo (k.d.)

- Dioniko drutvo (d.d.)

- Drutvo sa ogranienom odgovornou (d.o.o.)
b) Javno preduzee
Drutvo sa neogranienom solidarnom odgovornou (d.n.o.) - se osniva ugovorom dvije ili
vie osoba, koje odgovaraju za obaveze preduzea cjelokupnom svojom privatnom imovinom.
Drutvo s neogranienom solidarnom odgovornou osniva se ugovorom o osnivanju. Ugovor o
osnivanju drutva s neogranienom solidarnom odgovornou obavezno sadri ime, prezime i
adresu prebivalita ili firmu i sjedite lanova drutva, firmu, sjedite i djelatnost drutva i prava
i obaveze lanova. U podjeli dobiti, snoenju rizika i pokrivanju gubitaka, osnivai uestvuju
solidarno i preduzeem upravljaju svi lanovi ravnopravno i odgovorno.
Komanditno drutvo (k.d.) - osnivaju najmanje jedan komanditor (tajni lan) i jedan
komplementar (javni lan). Osniva se ugovorom. Za obaveze drutva odgovaraju komplementari
cjelokupnom svojom imovinom. Ulog komanditora je iskljuivo u novcu, dok komplementara
moe biti u novcu, stvarima i pravima. Osnovni ulog pri registraciji je 50 000 KM. Komanditno
drutvo se moe organizovati i na dionice (k.d.d.).
Dioniko drutvo (d.d.) se osniva izdavanjem dionica, a vlasnici dionica su dioniari (suvlasnici)
dionikog drutva. Dioniko drutvo se osniva ugovorom, a upis i uplata dionica se vri kod
izabrane banke. Osnovati se moe simultano- otkupom emitovanih dionica i sukcesivnoraspisivanjem javnog poziva za kupovinu dionica. Zakonski minimalna glavnica je 50 000 Km, i
osnivaki kapital se iskazuje u novcu, a stvarni ulozi mogu biti u novcu, stvarima i pravima.
Drutvo ograniene odgovornosti (d.o.o.) - moe osnovati jedna ili vie osoba. Osnivaki ulog je
petni kapital preduzea i minimalno moe da iznosi 2000 KM. Preduzee odgovara za svoje
obaveze cjelokupnom svojom imovinom, ali osnivai ne odgovaraju za obaveze preduzea
linom imovinom koja nije unesena u preduzee.
Zadruga - Za osnivanje i registraciju zadruge potrebne su najmanje pet fizikih ili pravnih lica.
Nije propisana visina osnivakog kapitala, moe da bude opta ili specijalnizovana. Potrbeno je
usvojiti osnivaki akt i zadruna pravila. Registruje se kao i preduzee.

FIZIKA LICA
U Republici Srpskoj : Preduzetnika djelatnost je obavljanje registrovanih privrednih djelatnosti
od strane fizikih lica koje ostvaruju proizvodnjom, prometom ili pruanjem usluga na tritu
radi sticanja dobiti.
Preduzetnik je fiziko lice koje pod svojim imenom obavlja privrednu djelatnost.

Preduzetnik moe registrovati djelatnost osnivanjem radnje (sa poslovnim prostorom) ili
obavljanje djelatnosti bez poslovnog prostora, te moe registrovati djelatnost kao osnovno
zanimanje (nezaposlena lica) ili kao dopunsko (zaposlena lica). Registrovati se mogu i kuna
radinost, te poljoprivredna djelatnost. Popis djelatnosti koja se mogu obavljati bez poslvnog
prostora je propisan aktom Vlade RS (Pravilnik).
Vie lica moe osnovati zajedniku radnju.
U Federaciji BiH : Obrt je samostalno i trajno obavljanje doputenih i registriranih gospodarskih
i drugih djelatnosti u osnovnom i dopunskom zanimanju od strane obrtnika sa svrhom
postizanja dobiti koja se ostvaruje proizvodnjom, prometom ili pruanjem usluga na tritu.
Doputena je svaka gospodarska i druga djelatnost koja nije zakonom zabranjena.
Obrtnik u smislu ovoga zakona je fizika osoba koja obavlja djelatnost u svoje ime i za svoj
raun, a pritom se moe koristiti i radom drugih osoba s kojima je u obvezi sklopiti ugovor o
radu. Obrtom se smatraju i poslovi kune radinosti, a moe se registrovati i poljoprivredna
djelatnost.
Obrti su: slobodni, vezani i posebni.
Slobodni obrti su obrti za ije se obavljanje ne trai struna osposobljenost, struna sprema ili
majstorski ispit.
Vezani obrti su obrti za ije se obavljaje trai struna osposobljenost, struna sprema ili
majstorski ispit.
Posebni obrti su obrti koje obrtnik moe obavljati samo ako ispunjava uvjete za vezane obrte i
ima saglasnost za obavljanje posebnih obrta.
Popis vezanih i posebnih obrta propisuje Vlada Federacije BiH na federalnog ministra trgovine,
po prethodno pribavljenom miljenju nadlenog federalnog ministarstva.
Dvije ili vie fizikih osoba mogu zajedniki obavljati obrt, to reguliu pismenim ugovorom.

Uspjeno pokretanje posla!