I poglavlje

1.
2.
3.
-

Uvod u IT

Najznaajnija oekivanja i koristi od IT:

poveanje produktivnosti
poboljanje kvaliteta proizvoda i usluga
poboljanje konkurentnosti
ostvarenje stratekih ciljeva firme
mogunost kontinuiranog reorganizovanja
donoenje efektivnih odluka
mogunost brzih odgovora na zahtjeve kupaca i ostale zahtjeve iz okruenja
poboljanje pristupa informacijaa
poboljanje kreativnosti i inovacija kod uposlenih
Zahtjevi okruenja (Pressuers Drivers)
zahtjevi trita
tehnoloki zahtjevi
drutveni zahtjevi
Zahtjevi trita (Market Pressures)
globalna ekonomija-globalna konkurencija (Global Economy, Global Competition), Globalna
ekonomija podrazumjeva visok stepen konkuretnosti i globalizaciju na tritu roba, usluga i
radne snage.
- Promjenjena priroda radne snage (Changing Nature of the Workforce)
- Jaki obrazovani potroai (Powerful Customers)
4. Tehnoloki zahtjevi (Technological Pressures)
- tehnoloka inovacija i zastarijevanje (Technological Innovation and Obsolescence)
- preplavljenost informacijama (Information Overload)
5. Drutveni zahtjevi-pritisci (Social Pressures)
- drutvena odgovornost (Social Responsibility) razni aspekti okruenja, jednaka prava i
mogunosti za razliite skupine, zaposlenje i smjetaj, zdravstveno i socijalno osiguranje,
obrazovanje zaposlenih, itd.)
- etika pitanja (Ethical Issues) su od posebnog znaaja kada je u pitanju savremeni biznis i
uloga ITa.
6. Odgovori firmi (Responses)
- Reaktivno, na zahtjev koji ve egzistira
- Proaktivno, u smislu pripremanja odgovora na nadolazei zahtjev
7. Strateki sistemi (Strategic Systems) omoguavaju organizacijama da postignu strateke
prednosti i poveaju svoj udio na tritu, bolju poziciju u pregovaranju sa dobavljaem ili u
spreavanju konkurencije.
8. Aktivnosti na kontinuiranom poboljanju poslovnih procesa (Continuous Improvement
Efforts)
- Poveanje produktivnosti
- Just-in-time koncept
- Total Quality Management (TQM)
- Poboljano donoenje odluka
- Upravljanje informacijama i znanjem
- Inovacije i kreativnost
- Upravljanje promjenama
- Bolje usluge potroaima
9. Just-in-time koncept (JIT) se odnosi na poveanje efikasnosti procesa proizvodnje putem
boljeg rasporeivanja poslova, boljeg upravljanja zalihama, itd.
10. Total Quality Management (TQM) je pristup u poboljanju kvaliteta svih oblika
poslovanja kad, kako i gdje god je to mogue.
11. Business Process Reenginering (BPR) Reinenjering poslovnih procesa je skup
metoda i tehnika za unapreenje procesa poslovanja. Osnovna podruija u kojima IT podrava

I poglavlje

Uvod u IT

BPR napore i aktivnosti su: reduciranje vremenskih ciklusa, davanje veih ovlatenja
zaposlenima u vezi mogunosti donoenja odluka, orijentacija na potroaa i njegove zahtjeve,
restruktuiranje i timske strukture.
12. Porterov model kompetitivnih snaga (Competitive Forces Model) predstavlja model za
analizu kompetitivnosti firmi.
13. Glavne snage modela za analizu
- opasnost od ulaska novih konkurenata na odreeno trite
- mo pogaanja kupca
- mo pogaanja dobavljaa
- opasnost od mogunosti susptitucije proizvoda
- rivalitet izmeu postojeih firmi u odreenoj grupi
14. Strategija odgovora Porterovog modela
- cost lidership strategija
- strategija diferencijacije
- focus strategija
- strategija rasta
- strategija formiranja alijansi
- inovacijska strategija
- strategija interne efikasnosti
- kupcu/potroau orijentisana strategija
15. Teorija sistema je nauna disciplina koja se bavi izuavanjem svih tipova sistema i
njihovih komponenti.
16. Sistem se moe definisati kao skup meusobno povezanih elemenata koji djeluju ka
ostvarenju cilja sistema. Osnovni elementi sistema su inputi, outputi i procesi.
17. Sistemski pristup predstavlja skup tehnika koje se koriste u dizajniranju novog sistema ili
reinenjeringu postojeeg.
18. Informacijski sistem (Information System IS) je sistem koji proizvodi informacije
koristei input-proces-output ciklus.
19. Osnovne omponente ISa su:
- raunarski sistem
- ljudi koji rade na poslovima obrade podataka
- podaci i procedure
20. Osnovni zahtjevi prema ISu su:
- osigurati brzu i aurnu obradu transakcija
- osigurati velike memorijske kapacitete
- osigurati brzu komunikaciju
- reducirati informacijski overload
- premostiti granice
- osigurati podrku za donoenje odluka
21. Tradicionalne/osnovne IS funkcije:
- razvoj aplikacija i ISa u cjelini
- upravljanje informacijama unutar ISa
- kadrovsko osposabljavanje raunarskog centra
- pruanje tehnikih uloga
22. Nove/dodatne IS funkcije:
- iniciranje razvoja i sam razvoj ISa
- planiranje, razvoj i kontrola informacijske infrastrukture
- inkorporiranje interneta i elektronske trgovine u okvire poslovanja
- upravljanje sistemskom integracijom
- informatika edukacija menadera
- edukacija informatiara o poslovanju
- podrka krajnje-korisnikog kompjutinga

I poglavlje

Uvod u IT

- aktivno uee u reinenjeringu poslovnih procesa

- kreiranje poslovnih alijansi sa IT firmama i IT departmentima u ostalim firmama
23. TPS (Transaction Processing System) je sistem za obradu transakcija i ima cilj da
elektronskom obradom podataka pokrije sve procese koji se deavaju u poslovnom sistemu.
24. Osnovne karakteristike TPSa:
- obrada obima podataka
- izvori podataka su uglavnom interni
- obrada odataka moe biti dnevna, sedmina, dvsedmina, po transakciji,
- mnogo pohrajenih podataka
- velika brzina obrade podataka
- inputi i outputi su u struktuiranom obliku
- visok stepen detaljnosti, a nizak nivo kompleksnosti raunarskih operacija
- visok nivo aurnosti, sigurnosti i integriteta podataka
- visok nivo pouzdanosti i raspoloivosti obrade podataka
- podrava sistem obrade na bazi upita u realnom vremenu
25. MIS (Management Information System) je upravljaki IS koji je orijentisan na
menadere kao krajnje korisnike.
26. Osnovni zadatak MIS sistema je generiranje izvjetaja za menadere, a mogu biti:
- rutinski izvjetaji
- periodini i po zahtjevu izvjetaji
- statiki izvjetaji i saetci
- komparativne analize
- projekcije
- rane detekcije problema
27. Interorganizacijski IS (IOS) sadri informacijske tokove izmeu dva ili vie
organizacijskih sistema. Glavni cilj je poveanje efikasnosti u obradi transakcija kao to su:
obrada narudbi, faktura, plaanje,
28. Najee koriten oblik IOSa:
- globalni sistemi
- sistemi elektronske razmjene podataka
- sistem elektronskog transfera novca
- extranet
- djeljive baze podataka
- integrirani sistem poruka
29. Implementacija IOS sistema:
- integrirana i efikasna mrena infrastruktura
- integriran softver koji moe podrati planirane operacije
- sigurnosni sistem
- kompleksno sagledavanje etikih aspekata
30. Informacijska arhitektura je oblika u kojem je IT aplicirana u odreenom
organizacijskom sistemu da bi se ostvarili postavljeni ciljevi. IA je kombinacija hardvera,
sistemskog i aplikacijskog softvera, komunikacijske tehnologije i podataka koji se primjenjuju
u organizacijskom sistemu.
31. Osnovne kategorije informacijske arhitekture su: mainframe-bazirani sistemi, filesharing sistemi, client/server arhitektura i kombinirana arhitektura.
32. Mainframe-bazirani sistem se zasniva na jednom ili vie manframe raunara sa funkcijom
obrade podataka i manjem ili veem broju terminala koji slue za unos podataka i pristup
podacima sa mainframe sistema. Mainframe raunari se jo zovu host raunari.
33. File-sharing sistem je karakteristian za standardna PC mrena okruenja, sa ili bez file
servera, pri emu se programi i podaci na zahtjev alju sa servera na radne stanice.

I poglavlje

Uvod u IT

34. Client/server arhitektura je bazirana na dva tipa raunara. Na jednoj strani se nalazi jedan
ili vie monih maina koje imaju ulogu servera, a na drugoj, klijent strani se nalazi vei broj
personalnih raunara koji imaju ulogu klijenta.
35. Kombinirana arhitektura je kombinacija mainframe-baziranih sistema, file-sharing
sistema i client/server arhitekture.
36. Host ili Legacy sistemi su aplikacije razvijene prije 20, 30 ili vie godina u nekom od
standardnih programskih jezika i koriste se na mainframe i UNIX platformama.
37. Client/server aplikacije novijeg datuma, razvijene in-house ili nabavljene na tritu, a
pokrivaju pojedine ili sve aspekte poslovanja i koriste se na Intel ili UNIX platformama i rade
pod Windows NT Serverom ili UNIXom.
38. CIO Chief Information Officer predstavlja rukovodee kadrove u oblasti ITa
39. Hardver ininjeri i tehniari Hardware Engineers and Tehnicians rade na razvoju,
konfiguracfiji i odravanju hardvera, od dizajniranja i proizvodnje hardverskih komponenti, do
njihove popravke i zamjene.
40. Sistemski programeri piu i odravaju sistemski softver. Moraju posjedovati odlino
znanje o tehnikim karakteristikama odreenog raunarskog sistema, operativnog sistema pod
kojim rade i programske jezike niskog i visokog nivoa.
41. Sistem analitiar planira i implementira raunarske aplikacije i sisteme. Uspostavlja vezu
izmeu krajnjih korisnika i programera.
42. Aplikacijski programer kreira programe koji e biti koriteni od strane krajnjih korisnika.
43. Programer baze podataka radi na razvoju aplikacija zasnovanih na koritenju sistema za
upravljanje bazama podataka.
44. Administrator baze podataka je osoba odgovorna za setovane i upravljanje velikim
bazama podataka koji slue kao osnova apikativnih rjeenja u veim firmama.
45. Web master je osoba odgovorna za kreiranje i odravanje Internet Web stranice.
46. Sistem administrator je osoba odgovorna za odravanje operativnog sistema, jednog ili
vie, ako se radi o multiplatformskom OS okruenju.
47. Lan mreni administrator je odgovoran za mrene operativne sisteme, a tu su ukljuene
aktivnosti vezane za mrene protokole, sisteme kabliranja, mrene aplikacije itd.
48. WAN specijalist je odgovoran za setovanje i odravanje WAN mree, postavljanje i
konfiguracija rutera, brideva, modema, drugih komunikacijskih linija, kontakt sa internet
servis provajderom, itd.
49. Sistemski integrator je novi profil kadra, a to je osoba koja osigurava da raunari
razumiju jedni druge na multiplatformskim OS okruenjima.
50. Operator unosa podataka je odgovoran za unos podataka na starijim, mainframebaziranim sistemima.
51. Metode za poboljanje kvaliteta poslovnih informacijskih sistema poslovnih procesa
su: Reinenjering poslovnih procesa, (BPR Business Process Reenginering), TQM Total
Quality Management, Pristup klasine sistemske analize i dizajna.
52. Pristup klasine sistemske analize i dizajna panju fokusira na organizacijski IS i baziran
je na koritenje metoda i tehnika sistemske analize i dizajna.
53. Komjuterski kriminal je koritenje raunara u nedozvoljene akte i ima vie razliitih
formi: data didling, trojan horse, salami shaving, wiretapping, softvare piracy, hacking i
computer viruses.
54. Data Diddling je namjerno unoenje pogrenih podataka u odreene fajlove.
55. Trojan Horse je namjerno unoenje sitnih izmjena u programe koji ne mjenjaju nita u
samom izvravanju program, ali mogu obaviti odreene nedozvoljene opercije.
56. Salami Shaving je karakteristian za finansijske institucije i sastoji se u odsijecanju
odreenog broja decimalnih jedinica u obraunima kamata na velike iznose i prebacivanja tog
dijela na poseban raun.
57. Wiretapping je poseban sluak prislukivanja raunarskih sistema preko upada u sisteme
komunikacije.

I poglavlje

Uvod u IT

58. Softvare Piracy je softversko piratstvo ili neovlateno kopiranje.

59. Hacking hakerstvo je oblik kompjuterskog kriminala i odnosi se na aktivnosti razbijanja
sistema zatite raunarskih sistema.
60. Computer Viruses kompjuterski virusi su programi koji izazivaju neeljene aktivnosti
raunara koje mogu nanijeti razne vidove oteenja na sistemu. Postoji Antivirus softver koji
detektuje viruse i brie ih (McAfee, Norton, F-Prot,)
61. Kompjuterska etika se odnosi na odreene norme ponaanja kada je u pitanju
neautorizovano koritenje softvera.

II poglavlje

Uvod u IT

1. Raunarski sistem se sastoji od: hardvera, sistemskog softvera i aplikativnog softvera.

2. Superraunari imaju najveu brzinu obrade od svih raunara, glavna primjena je u naunim i
vojnim ustanovama.
3. Mainframe raunari se koriste kao podrka informacijskih sistema velikih firmi i imaju na
stotine terminala i korisnika. Brzina procesiranja je od 10 do vie stotina MIPSa
4. Miniraunari minicomputers su raunari srednje veliine i koriste se za kompjuterizaciju
manjih organizacija, imaju na desetine terminala i korisnika. Brzina procesiraja od 4 do vie od
20 MIPSa.
5. Radne stanice workstation su zasnovane na RISC procesorima (Reducal Instruction Set
Computer). Osigurava visoku brzinu obrade i visoku rezoluciju slike na ekranu. Najee se
upotrebjavaju u naunim ustanovama.
6. Mikroraunari microcomputers su najmanji raunari. Koriste se kao podrka personalnog
computinga sa jednim korisnikom, a koriste se za pristup podacima i sistemima na mini
mainframe raunarima. Mogu se podjeliti u osnovne grupe: desktop, laptop, notebook, palmtop
raunari.
7. Savremeni raunarski sistemi su: poslovni serveri, radne stanice i personalni raunari.
8. Poslovni serveri ili enterprise su mone maine koje se koriste u velikim poslovnim i drugim
organizacijama za masovne obrade i sa vie stotina ili hiljada korisnika.
9. Proizvoai poslovnih servera su: IBM, Compaq, Suna, HP
10. Radne stanice su maine koje rade pod UNIX poslovnim sistemom, a koriste se za grafike
obrade, naune proraune, aplikativni razvoj itd.
11. Personalini raunari su obino stand-alone raunari, tj. kuni raunar ili raunar u kancelariji
koji nije povezan u mreu. Meutim danas se PS konfiguracije koriste kao osnovne platforme
za podrku poslovnog kompjutinga u manjim i srednjim firmama.
12. Tipovi PC-a: Server i radna stanica.
13. Server PC obino ima jednu ili vie monih maina koje igraju ulogu servera, a ostali raunari
su u funkciji radnih stanica.
14. PC radne stanice koriste se standardni personalni raunari.
15. Portabilni runi raunari su minijaturni raunari poznati i kao hand-held. Razlikuje se pet
tipova portabilnih raunara: standardni runi ureaji tj runi PC, personalni digitalni asistenti,
mobilni telefoni, pametni ili smart telefoni i tablet PC.
16. Standardni runi ureaji/runi PC (Standard hand-held devices or hand-held PCs)
posjeduju mali ekran i tastaturu. Unos podataka je preko tastature, funkcijskih tipki ili preko
mia. Koristi Windows CE OS.
17. Personalni digitalni asistenti - PDA (Personal Digital Assistents) je ureaj bez tastature i
koristi se preko funkcijskih tipki. Koristi Windows CE OS ili 3Com Palm OS.
18. Celularni ili mobilni telefoni se sve vie koriste za klasinu komunikaciju i kao ureaj u
obradi podataka.
19. Palm ili smart telefoni (Smart Phones) su beini telefonski ureaji sa ugraenim Internet
browserom i ekranom. Koristi se za govorne poruke, slanje i primanje elektronske pote, fax
poruka itd.
20. Tablet PC koristi Microsoft Windows XP Tablet PC Edition OS. Posjeduje svojstva notebooka,
uz nove mogunosti u cilju poboljanja efikasnosti mobilnog kompjutinga. Za unos podataka
koristi se tablet olovka i mogunost prepoznavanja govora.
21. Podjela poslovnih servera:
- mainframe serveri
- UNIX bazirani serveri
- serveri koji rade pod propriety OS
- Intel/AMD serveri
- Apple Macintosh serveri
22. Mainframe serveri odlikuju se

II poglavlje

Uvod u IT

- velikom brzinom obrade

- visokim stepenom stabilnosti i pouzdanosti
- podrkom velikog broja konkurentnih korisnika
- monima Fault-tolerance sistemom
23. Kategorije poslovnih servera:
- high-end serveri
- midrange serveri
- workgroup/department, small business serveri
24. IBMova serija poslovnih servera:
- S/390 serveri (OS/390, mainframe)
- AS/400 serveri (OS/400, srednja klasa)
- RS/6000 serveri (AIX, IBMova verzija UNIXa)
- Netfinity serveri (NT ili IBM OS/2, Intel procesori)
25. Redefinisana linija IBM poslovnih servera. (2002 je dao druga imena serverima)
- Intel-based: xSeries
- UNIX: pSeries
- Midrange: iSeries
- Mainframe: zSeries
26. PC Intel/AMD serveri su jedna od skupina poslovnih servera koji slue za podrku obrade
podataka u srednjim, veim i velikim poslovnim sistemima. Rade uglavnom pod Windows NT
Server/2000 Server OS, mada postoji mogunost instaliranja i neke UNIX verzije.
27. PC Intel/AMD serveri se djele u 3 klase:
- Enterprise
- Workgroup/Department
- Entry Leel (Small Business)
28. Apple Macintosh serveri se koriste u malim i srednjim firmama i za specifine server
aplikacije kao to su Web server, Print server, aplikacijski server itd. 1999 Apple je izbacio nove
server sisteme Apple PowerMac G4.
29. Operativni sistem (Operating System OS) je glavna komponenta sistemskog softvera.
30. Vrste OS klasina podjela: jednokorisniki i viekorisniki OS, jednozadani i viezadani
OS, multiprocesorski OS, stand-alone i mreni OS, distribuirani OS.
31. Jednokorisniki i viekorisniki OS (Single-User and Multi-User OS) je podjeljen prema
broju korisnika koji mogu raditi na sistemu u isto vrijeme. Viekorisniki OS daje mogunost
koritenja jednog raunara od strane vie korisnika u isto vrijeme. Ovi sistemi se jo nazivaju i
multiprogramming.
32. Jednozadani i viezadani OS (Single-Tasking and Multi-Tasking OS) je podjeljen prema
broju operacija koje se mogu izvravati u isto vrijeme. Multitasking OS omoguava koritenje
vie od jednog programa u isto vrijeme.
33. Multiprocesorski OS su slini multiprogrammingu, samo to se ovdje radi o vie procesora
koji na takvim sistemima koriste/dijele zajedniku memoriju.
34. Stand-alone i mreni OS (Networking OS NOS) se djeli prema broju raunara kojima
upravlja. Stand-alone OS upravlja samo jednim raunarom, a NOS upravlja sa vie raunara
koji su povezani u raunarsku mreu.
35. Osnovni tip NOSa: Peer-to-peer i client/server.
36. Peer-to-peer NOS omoguava korisnicima da djele resurse na njihovim raunarima i da
pristupe resursima sa drugih raunara koji su definisani kao djeljivi (shared).
37. Client-server NOS su raunari na kojima rade korisnici koji se nazivaju radne stanice
(workstation) i predstavljeju client stranu modela, a ulogu servera na koji je instaliran NOS i
veina aplikacija koje se koriste sa radnih stanica. Client-server NOS moe biti dodjeljen
(dedicated) i nedodjeljeni (non dedicated).
Dodjeljeni jedan raunar igra ulogu servera i ne moe se koristiti u drue svrhe.
Nedodjeljeni moe se koristiti za standardne operacije.

II poglavlje

Uvod u IT

38. Distribuirani OS predstavlja varijantu Osa koji se koristi u mrenom okruenju.

39. Server OS su istovremeno viekorisniki, viezadani i mreni OS i instaliraju se na server
mainama.
40. Prema veliini sistema iji rad podravaju Server OS se djeli na OS za:
- superkompjutere
- velike sisteme (high-end servers)
- srednje sisteme (midrange servers)
- male sisteme (small business servers), sisteme za odjele (department servers) ili sisteme za
radne stanice (workgroup server)
41. Prema tipu OSa od jednog proizvoaa koji rade na hardverskim platformama tog
proizvoaa:
- UNICOS (Silicon Grapshic)
- MVS (OS/390, z/OS) (IBM)
- OS/400 (IBM)
- Open VMS (Digital/Compaq)
- MPE/iX (Multi Programming Executive) (HP)
42. Prema tipu OSa od jednog proizvoaa koji rade na hardverskim platformama drugih
proizvoaa:
- Windows NT Server/Windows 2000 Server
- Novell NetWare
- Linux
43. Prema tipu UNIX OS
- AIX (IBM)
- HP-UX (HP)
- IRIX (Silicon Graphic)
- True64UNIX (Compaq)
- Solaris (SUN)
44. Prema procesoru koji je osnova konfiguracije
- OS koji radi na IBM procesoru koji je osnova mainframe sistema (MVS (OS/390))
- OS koji rade na RISC procesorima razliitih proizvoaa (PA-RISC-HP, Sun SPARC-Sun,
Alpha-Digital, R6000-IBM,)
- OS koji radi na Intel procesoru (Win NT Server/2000 Server, Novell NetWare, OS/2 Warp
Server, Sun Solaris, SCO Unix Ware, Linux)
45. Desktop OS su OS pod kojim rade personalni raunari i koriste se u tri naina rada:
- desktop OS (stand-alone konfiguracija PC)
- client OS (client/server okruenje)
- peer-to-peer lokalne mree, za povezivanje (djeljenje podataka rograma, hardverskih ureaja
itd)
46. Osnovne funkcije OSa su:
- upravljanje zadacima
- upravljanje resursima
- upravljanje podacima
47. Osnovne komponente OS su:
- upravljanje procesima, glavnom memorijom, pomonom memorijom, I/O sistemom,
datotekama
- sistem zatite
- mrena komponenta
- komandni interpreter, tj. korisniki interfejs
48. DOS (Disk Operating System) je tekst-bazirani OS, verzije DOSa 4.0 pa dalje su raspolagale
sa shellovima koji su predstavljali inicijalne napore ka grafikom interfejsu.
49. MS Winodws 3.1 i 3.11 (Windows for Workgroups). Ove verzije Windowsa su bile samo
nadogradnja DOSu, a ne novi OS.

II poglavlje

Uvod u IT

50. Windows 95 osnovne karakteristike:

- korisniku orijentisan grafiki interfejs
- multitasking
- fleksibilnost
- 32-bitni nain rada
- ugraena mrena komponenta
- ugraeno rjeenje za elektronsku potu
- Plug and Play tehnologija
51. Windows 98 je unio neke novine:
- maintanance wizard
- task schedule
- windows update
- active desktop
- internet channels .
52. Windows 9x OS (95, 98) prednosti u odnosu na Windows NT Workstation:
- podrka plug and play standardu i Advanced Power Management
- podrka veem broju drajvera
- Win 9x podrava 16-bitne i 32.bitne aplikacije i kompatibilan je sa DOSom, a Win NT
Workstation podrava 32-bitne i smo neke 16-bitne i DOS aplikacije
- Bolja odrka za PCMCIA kartice
53. Windows NT Workstation prednosti u odnosu na Windows9x :
- optimiziran za rad sa 32-bitnim aplikacijama
- koristi NT File System
- obavezan log-in kod pristupa raunaru
- bolje karakteristike kao peer-to-peer mrenog OSa
54. Windows 2000 ima dvije pod verzije: Windows 2000 Professional i Windows 2000 Server.
55. Windows 2000 Server ima podverzija
- Windows Standard Server
- Windows Advanced Server
- Windows Data center Server
56. Windows 2000 Professional karakteristike
- vei stepen stabilnosti u odnosu na Windows 9x
- bolja podrka Plug and Play standardu
- iri spektar podranih drajvera
- dva nova alata za laku instalaciju na lokalnoj i LAN razini: Setup Manager i System
Preparation Tool
- reducirana potreba restartiranja kod instalacije novog hardvera
- reducirano vrijeme reboota
- poboljana odrka za Power management
- poboljane RAS usluge
- poboljana podrka za VPN mree
- Encrypted File System EFS novina koja omoguava pohranjivanje povjerljivih fajlova na
disk sa veim stepenom zatite
- Poboljanainhronizacija fajlova unutar Win Brifcase modula
- Poboljana podrka za multimedijske tehnologije
- Bolji kao OS z anotebook raunare
57. Mac OS x je zasnovan na UNIX jezgru
58. Mac OS interfejs. Aqua je novi naziv ua interfejs Mac OSa. Ikone su velike i prikazane u
mnogo boja. Svi prozori imaju sjene i prozirni su, itd.
59. Windows 98 desktop glavni elementi: Mz Computer, Network Neighborhood, Outlook,
Internet Edxplorer, Recycling bin
60. Macintosh desktop elementi: Trash Icon, Menu Bar

II poglavlje

Uvod u IT

61. Apple Menu: File, Edit, View. Label, Special

62. Sistemski folder na Mac OS:
- Control Panel
- Extensions
- Preferences
- Apple Menu Items
- Startup folder
- Fonts
63. Plug and Play standard oznaava novi standard u instaliranju i setovanju novo-instaliranih
ureaja ili periferala na raunaru.
64. Sistemski folder na Mac OS sadri sve neophodne programe za razna setovanja na macintosh
raunaru.
65. Povezivanje macintosha u mreu, imaju dva osovna naina:
- pomou Apple talk (Local Talk) protokola z aumreavanje
- pomou Ether Talk koji predstavlja Apple-ovu verziju Ethernet protokola
66. UNIX je OS pod kojim rade monije maine koje spadaju u klasu servera i radnih stanica
67. UNIX glavne odlike OS:
- sistem je pisan u jeziku visokog nivoa (C jezik)
- jednostavan korisniki interfejs
- portabilnost aplikacija
- hijerarhijski fajl sistem z alake odravanje i efikasnu implementaciju
- jednostavan i kozistentan interfejs ka perifernim jedinicama
- viekorisniki, viezadani OS
- podrava programske jezike C, C++, Fortran, Cobol, Lisp, Prolog
- veliki broj programskih biblioteka za aplikativni razvoj
- grafiki interfejs
68. Verzije UNIX OS i proizvoai
- HP-UX (HP)
- AIX (IBM)
- Tru64UMX (Compaq)
- IRIX (Silicon Graphics)
69. Terminal Window kod UNIXa. Terminal window ili terminal emulator je prozor koji
korisniku omoguava unoenje komandi. Terminal windowsi su povezani na sistem i mogue je
istovremeno koritenje vie terminala.
70. Windows NT Server je viezadani i viekorisniki servere OS firme Microsoft. Zasnovan je
na 32-bitnoj arhitekturi, a radi na CISC i RISC procesorima. Omoguava high-perfprmance
computing tao to podrava vieprocesorski rad.
71. Karakteristike Windows NT Servera su:
- posjeduje performanse server sistema
- podrava remote access service (RAS)
- podrava fault tolerance sistem
- ukljuuje Internet informacijski server (IIS)
- GUI bazirana sistemska administracija
- Podrka za Macintosh klijente
- Dodatne mrene usluge
- Windows NT direktorij sistem (NTDS)
72. Windows 2000 Standard Server predstavlja entry level i namjenjen je malom i srednjem
biznisu.
73. Windows 2000 Advanced Server je novo izdanje verzije Win NT Server 4.0 Enterprise
Edition i predstavlja monu platformu sa mogunostima multiprocesorskog rada do 8 procesora
(8 way SMP) o clusteringa do 8 GB radne memorije.

II poglavlje

Uvod u IT

74. Windows 2000 Data Center Server predstavlja high-end verziju. Podrava 32 procesora i do
64 GB fizike memorije. Namjenjen je za podrku mission-critical aplikacije u velikim
firmama.
75. Windows .NET Server je planiran kao etiri konfiguracije:
- Windows .NET Standard Server
- Windows .NET Enterprise Server
- Windows .NET Data Centar Server
- Windows .NET Web Server
76. Open VMS je server OS firme Digital i jedan je od najstabilnijih i najpouzdanijih server OSa i
koristi se u poslovnom i tehnikom kompjutingu.
77. IBM MVS (OS/390, z/OS) je OS firme IBM koji je instaliran na eim IBM mainframe i server
raunarima. z/OS je 64-bitna verzija OS, a OS/390 u zadnje vrieme dolazi sa UNIX korisnikim
aplikacijskim interfejsom.
78. IBM OS/400 je OS koji radi na IBMovim mainama srednjeg ranga AS/400, i raspoloiv je
samo na toj hardverskoj platformi.
79. IBM OS /2 Warp Server je OS koji u svom programu ima IBM. Radi na Intel platformi i
podrava vie OS na client strani. OS/2 Warp Server se moe koristiti kao: aplikacijski server,
mreni OS, sistem management server, server za backup, printer server i server za podrku
remote rada.
80. HP-MPE/iX. MPE (Multi Programming Executive) je viekorisniki OS koji je kreirao HP.
81. Novell NetWare je client/server OS. Instalia se na fajl serveru i sa njega kontrolie sve resurse i
obradu podataka na itavoj lokalnoj mrei.

III poglavlje

Uvod u IT

1. Podatkovne komunikacije (Data Communications) ili raunarske komunikacije

(Computer Comunications) podrazumjeva elektrosku razmjenu podataka izmeu raunara,
odnosno korisnika koji iniciraju tu razmjenu. Proces transmisije podataka odvija se izmeu dva
ili vie raunarskih sistema posredstvom nekog od komunikacijskih medija ili ureaja.
2. Abalogni signali su kontuinirani talasi koji prenose informacije u formi talasa. Sistem radio i
telefonskih komunikacija je primjer analognih signala.
3. Digitalni signali prenose informacije u formi jedinica ili nula.
4. Voeni mediji su: twisted-pair kabal, koaksijalni kabal, fiber-optiki kabal.
5. Twisted-pair kabal je najee koriteni medij za analogni i digitalni sistem kounikacije.
Sastoji se od dvije ili vie bakarnih ica koje su isprepletene unutar plastinog omotaa. Moe
biti duine segmenta do 100 m. Koriste se u kombinaciji sa RJ-45 konektorom koji se stavlja u
port mrene kartice.
6. Koaksijalni kabal se koristi u raunarskim komunikacijama i LAN okruenjima. Koristi se u
kombinaciji sa BNC-T konektorima pomou kojih se ostvaruje fizika veza kbla i mrene
kartice. Dolazi u dvije forme: thin (tanki) i thick (debeli). Thin moe biti duine do 185 m, a
thick duine do 500 m. koaksijalni kabal sastoji se od fizikog kabla koji nosi sinal i okruen je
drugim fizikim kablom od kojeg je odvojen izolacijskim slojem.
7. Fiber-optiki kablovi se sastoje od velikog broja stalenih iliplastinih vlakana koji mogu
prenositi podatke u formi svjetlosnih pulseva koji osiguravaju veu brziu i kapacitet prenoenja
podataka. Pojediniani stakleni fiber moe prenositi do 30000 simultanih telefonskih poziva.
Ovi kablovi nisu podloni elektromagnetnim uticajima.
8. Paralelne i serijske komunikacije spadaju u grupu voenih medija i slue za povezivanje
nekih perifernih ureaja sa raunarom. Postoji paralelni port, koji slui za povezivanje printera
na raunar i serijski port zprikljuivanje mia i modema.
9. Appletalk kablovi slue za povezivanje Apple Macintosh raunara i zasnovan je na Appleovom Local Talk Cabling sistemu. Svi Apple Macintosh raunari dolaze sa ugraenim portom z
apovezivanje na ovakv tip mree.
10. USB (Universal Serial Bus) predstavlja novu tehnologiju za povezivanje raunara i njihovih
periferala. USB podrava brzinu od 12 Mbita/s za verziju 1.1, a nova verzija USB protokola 2.0
ima mogunost prenosa na 480 Mbita/s.
11. IEEE 1394 (High Performance Serial Bus) je najenjen za povezivanje periferala sa
raunarom, kao to su skeneri, digitalne kamere i ureaji za pohranjivanje podataka. IEEE 1394
podrava brzine prenosa do 400 Mbps. Dvije najpopularnije implementacije su: FireWire firme
Apple i i.Link firme Sun.
12. Mikrovalni sistemi su prilagoeni za teleonske prenose na velikim razdaljinama jer
osiguravaju stostruki kapacitet prenosa podataka po ici. Mikrovalne transkisije su podlone
uticajima iz okruenja za vrijeme vremenskih nepogoda.
13. Komunikacijski sateliti slue za brz i kvalitetan prenos podataka na velike daljine.
14. Radio tehnologija se koristiti u raunarskim komunikacijama za premoivanje odreenih
udaljenosti gdje nije mogue postaviti direktne veze.
15. Infracrveni zraci se primjenjuju kod televizijskih i video daljinskih upaljaa, a od raunara se
koriste z auspostavljanje komunikacija na kraim udaljenostima izmeu raunara i periferne
opreme ili izmeu raunra i lokalne mree.
16. Cellularna ili mobilna tehnologija je razvijena za osiguranje glasovne komunikacije pomou
mobilnih i beinih telefona, ali se koristi i za raunarske komunikacije.
17. Komunikacijski ureaji se djele na: LAN ureaje, Internetworking ureaje i ureaje za
konekciju na Internet.
18. Modemi konvertuju digitalne signale iz raunara u analogne signale koji se prenose preko
obinih telefonskih linija i to konvertovanje iz digitalne u analognu formu se zove modulacija.
A demodulacija je kad modem konvertuje prispjele podatke iz analogne u digitalnu formu.
Brzina prenosa podatake je 56 Kbps.

III poglavlje

Uvod u IT

19. Kablovski modemi predstavljaju novi tip komunikacijskih ureaja koji se mogu koristiti u
podatkovnim komunikacijama. Imaju izgled slian standardnim modemima, a koriste se za
povezivanje raunara na sistem kablovske TV, imaju dva osnovna porta: Ethernet Port i Coaxial
Port. Brzina prenosa podataka je 1,5 Mbps.
20. XDSL modemi se koriste kod xDSL komunikacije
21. ISDN ureaji predstavljaju komunikcijski sistem koji postojeu telefonsku mreu pretvara u
digitalni sistem prenosa podataka. Podaci se prenose velikom brzinom, a mogu je istovremeni
prenos podatake preko jednog kanala i telefonskog razgovora mpreko drugog.
22. Mrene adapter kartice (Network adapter Cards ili network interface Card) omoguavaju
povezianje raunara ulokalne mree. Fiziki se instaliraju tako to se umetnu u jedan od praznih
slotova, a softverski dio instalacije se obavlja instaliranjem drajvera sa diskete.
23. Dva osnovna tipa slotova na PC koji se koriste za umetane mrenih kartica su: ISA (Industry
Standard Architectue) i PCI (Peripheral Component Interconnect).
24. Ruteri su komunikacijski ureaji koji determiniraju narednu taku na mrei na koju treba oslati
data packet ka krajnjem odreditu. Koriste se u mrenim okruenjima u kojima postoje dva ili
vie razliitih mrenih protokola.
25. Repeater je ureaj koji slui pojaavanje i obnavljanje mrenih signala.
26. Gateway se koriste za povezivanje razliitih kompjuterskih sistema koji koriste razliite
komunikacijske protokole na vie OSI nivoa.
27. Bridge je komunikacijski ureaj koji se koristi z apovezivanje lokalnih mrea koje rade pod
istim protokolom.
28. Hub je ureaj koji slui u fukciji konvergacijskog mjesta na koje kabloi sa vie raunara i sa
kojeg se podaci usmjeravaju ka drugim ureajima u mrenoj topologiji.
29. Switch se koristi u lokalnim mreama u kombinaciji sa hubovima, a u funkciji ureaja vieg
nivoa, koji imaju zadatak da usmjeravaju podatke prema pojedinim konvergacijskim takama.
30. Transiver slui za knvergacije izmeu dva raziita porta.
31. Multiplekser je komunikacijski procesor koji omoguava pojdinanom komunikacijskom
kanalu simultano prenoenje transmisija sa mnogih terminala.
32. Pametna kartica (Smart Cards) je plastina kartica veliine kreditne kartice sa umetnutim
mikroipom koji moe obraivati podatke. Moe se koristiti u vie modaliteta: kartice za
memorisanje odreene vrijednosti, bezkontaktne kartice i kartice sa integrisanim krugovima.
33. Tri grupe Pametnih kartica: pasivne, memorijske i mikroprocesorske.
34. Pasivne kartice su magnetne kartice a magnetnom trakom na zadnjoj strani koja moe
pohraniti oko 200 bajta podataka.
35. Memorijske kartice ne sadre procesor i ne mogu dinamino obraivati podatke. Imaju tri tipa
memorijskih kartica: kartice sa obinom memorijom, kartice sa zatienom ili dijeljenom
memorijom i kartice sa pohranjenom vrijednou.
36. Mikroprocesorske kartice imaju CPU, RAM, ROM, EEPROM. Posjeduju i OS koji je obino
pohranjen unutar ROMa, a veina podataka unutar EEPROMa. Imaju dva OSa: JavaCard i
MULTOS.
37. MULTOS (Multiple Operating System) je OS koji omoguava da se vie aplkacijskih
programa instalira na smart karticu s tim da se OS svaki program dri izoliran u odnosu n
aostale aplikacije.
38. CTE (Conect Transformation Engine) je ureaj za transformaciju sadraja, koriste se za
konverzaciju sadraja standardnih Web formata u format prilagodiv za beine ureaje kao to
su IP telefoni, GSM ureaj i sl.
39. Protokoli koji zavise od raunarskh ureaja (Device-based protocols):
- Desktop raunari: HTTP-HTML
- Pocket PC raunari: HTML
- Palm ureaji: Clpped HTML
- RIM pageri: Clipped HTML
- Beini telefoni: cHTML, HDML, WML

III poglavlje

Uvod u IT

- IP telefoni: XML
40. Aplikacijski-orijentisani protokoli:
- Internet tehnologija: TCP/IP
- E-mail messaging tehnologija: SMTP
- Wet tehnlogija: HTTP, HTML, Clipped HTML, cHTML, HDML, WML, XML
- Mobilni kompjuting: WAP, WML, XML
41. OSI model (Open System Iterconnection) je posebanmehanizam koji osigurava da se podaci
poslani sa jednog ureaja na drugi transmituju bez greke.
42. Brzina prenosa podataka u raunarskim komunikacijama se izraava u bitima u sekundi i
oznaava broj broj bita koji se moe transferirati u sekundi. Vee jedinice su Kbps i Mbps.
43. Brzina komunikacijskih ureaja
- Modem: 56 Kbps
- ISDN: 56 Kbps, 1,544 Mbps
- Kablovski modem: downstream 1,5 Mbps, upstream 128 Mbps
44. Ciljevi raunarskog umreavanja:
- dijeljenje fajlova i programa
- dijeljenje hardverskih resursa raunara
- dijeljenje printera
- centralizirano upravljanje resursima koji su na mrei
- efikasniji rad u grupama itd.
45. Tipovi mrea
- Lokaln mree (Local Area Networks LAN)
- Rasprostranjene mree (Wide Area Networks WAN)
- Globalna mrea (Internet)
46. Pristup koji mree djeli na nekoliko konfiguracija:
- kampus mree
- metropolske mree (Metropolitam Area Network MAN)
- mree poslovnih sistema
47. Raunarska mrea se sastoji od hardverskoh i softverskog dijela:
- raunara
- komunikacijskih medija
- komunikacijskih ureaja
- softvera (sistemskog i aplikativnog)
48. LAN Lokalna mrea je skup raunara direktno vezanih jedni za druge na uskom lokaltetu.
LAN mrea povezuje raunare koritenjem komunikacijskih kablova i mrenih kartica.
49. Mrena topologija se odnosi na fiziko i logiko ureenje raunara unutar mree.
50. Vrste mrene topologije: bus (Bus), prsten (Ring) i zvijezda (Star).
51. Bus tehnologija vorovi su organizovani du komunikacijskog kabla sa mogunou
dodavanja vorova i za povezivanje se koristi T konektor.
52. Prsten topologija - vorovi supovezani u krug.
53. Zvijezda topologija mrea ima centralni vor za koji se veu svi drugi vorovi pojedinanim
vezama.
54. Beine LAN (Wireless LAN) mree prenose podatke kroz zrak putem sistema radio
frekvencija
55. Standardi na podruiju standardnog LANa:
- 802.11b ili W-Fi standard za wireless ureaj sa brzinom od 11 Mbps
- 802.11a (54 Mbps)
- 802.11g (54 Mbps)
- 802.15 ili Bluetooth sa brzinom transfera podataka od 1 Mbps
56. Bluetooth ili IEEE 802.15 omoguva sistem beinog komuniciranja za male personalne
mree sa brzinom prenosa podataka od 1 Mbps
57. Wireless LAN:

III poglavlje

Uvod u IT

- eliminiraju sistem kabliranja

- omoguavaju kompjuting za mobilne korisnike
- omoguuju laki pristup informacijama u odreenim situacijama (aerodrom, bolnica, itd)
58. Rasprostranjene mree (WAN) prdstavljaju kombinaciju dvije ili vie lokalnih mrea
povezanih komunikacijskim medijima i ureajima.
59. Internet je globalna mrea raunarskih mrea. osnova internet mree je TCP/IP protokol
(Transmissin Control Protocol Internet Protocol) koji predstavlja standardni protokol za
povezivanje raunara razliitih konfiguracija.
60. Softverski protokoli kod mrenih operativnih sistema omoguaaju razmjenu podataka
izmeu raunara povezanih u mreu. Najvaniji protokoli su: transportni, mreni i aplikacijski.
61. Transportni protokoli osiguravaju pouzdani transfer podataka, a tipovi su:
- IBMov APPN
- TCP dio Internet TCP/IP protokola
- SPX dio Novell NetWare IPX/SPX protokol
- Microsoft NetBIOS i NetBEUI
- Apple Talk
62. Mreni protokol je skup konvencija ili pravila koje koristi program ili OS da bi komunicirao
izmeu 2 ili vie krajnjih taaka.
63. Glavni mrni protokoli su:
- IP dio TCP/IP protokola (Internet protokol)
- SNA (IBMov mreni protokol)
- DECnet (Digital-ov mreni protokol)
- IPX (Novell-ov mreni protokol)
- NetBIOS (Microsoft-ov protokol)
- AppleTalk (Apple Macintosh mreni protokol)
64. Aplikacijski protokololi funkcioniu na aplikacijama, prezentacijama i Session nivou
OSI modela.
- IBMov APPC
- SMTP protokol za elektronsku potu
- Protokol za transfer fajlova FTP
- Telnet protokol z audaljeno logiranje na UNIX maine
65. Hardverski protokoli u raunarskim komunikacijama su hardverska komunikaijska rjeenja, tj
standardi ili protokoli koji se primjenjuj kao mediji z aprenos podataka sa odreenim
performansima u smislu brzine prenosa, udaljenosti i sl. djele se na LAN tehnologije,
Internetworking ili WAN tehnologije i tehnologije z aremote access ili tehnologije za
povezivanje na internet.
66. U LAN tehnologije se mogu svrstati prenosni standardi: USB, IEEE 1394, Ethernet, Token
Ring, FDDi i Fiber Channel.
67. Ethernet Fast Ethernet Gigabit Ethernet je protokol (IEEE 208.3 standard) koji se koristi
za umreavanje raunara u lokalne mree. Standardna brzina prenosa podataka je 100 mbps
Fast Ethernet, a postoje i gigabitne i 10 gigabitne Ethernet kartice. Kod debelog Ethernet (Thick
Ethernet 10Base5) maksimalna duina kabla je 500 m, a sa repeaterima 2,5 KM. Kod tankog
Ethernet (Thin Ethernet 10 Base2) maksimalna duina kabla je 185 m.
68. Token-ring je IBMov mreni protokol, oznaen je sa IEEE 802.5. brzina transmisije podataka
je 4 i 16 Mbps.
69. FDDI sistem (Fiber Distributed Data Interface) je baziran na koritenju fiber optikih
kablova i koristi se za LA mree. Transmisija podataka je brzina od 100 Mbps.
70. Fiber Channel se koristi kao komunikacijski medij za povezivanje raunara unutar klaster
sistema i Storage area networks (SAN). Sastoji se od fiber kablova, specijaliziranih hubova i
Gigabit-interface konektora (GBIC). Brzina prenosa do 100 Mbps.
71. WAN tehnologije Internetworking tehnologije
- telefonske linije

III poglavlje

Uvod u IT

- iznajmljene linije
- ISDN linije
- Kablovsko-modemska tehnologija (Cablle Modem)
- XDSL tehnologija
- Frame Relay i X.25 protokoli
- ATM
- Sinhrona optika mrea
- Virtuelne private mree
72. Telefonske linije osiguravaju prenos na velikim razdaljinama i koriste se u kombinaciji sa
modemom i drugim komunikacijskim ureajima. Brzina prenosa je 56 Kbps.
73. Iznajljene linije (Leased Lines) su dodjelene ili posebno namjenjene teleonske linije izmeu
dvije komunikacijske take. Telefonske linije se iznajmljuju od PTTa, a brzina prenosa
podataka je 64, 128, 256, 512 Kbps.
74. ISDN linije (Integrated Services Digital Network) predstavlja skup standarda za digitalni
prenos preko obinih telefonskih linija. Brzina prenosa je od 56 do 1,544 Mbps. Postoje dva
nivoa ISDN usluga: BRI (Basic Rate Interface) i PRI (Primary Rate Interface).
75. Kablovsko-modemska tehnologija koristi infrastrukturu kablovske televizije za prenos podataka. Koristi se za
povezivanje na Internet od kuce, na infrastrukturu kablovske TV putem kablovskog modema. Brzina prenosa
podataka od 1,5 Mbps.

76. XDSL tehnologija (Digital Subscriber Line) ili Digitalna pretplatnika tehnologija je
novijeg datuma. Sa xDSL modemima omoguen je prenos podataka izmeu 1.5 i 6 Mbps.
77. Frame Ralay i X.25 protokoli su dva tipa paket sviovanih mrenih protokola. X.25 standard
ima brzinu prenosa izmeu 9.6 i 256 Kbps i to je internetworking tehnologija, a Frame Relay
ima brzinu prenosa izmeu 56 i 1,544 Mbps i to je WAN tehnologija.
78. ATM sistem (Asynchronous Transfer Mode) predstavlja vrstu dedicated tehnologije koja
organizuje digitalne podatke u 53-bajtne pakete i transferira ih koristei tehnologiju digitalnih
signala. Prenos podataka od 622 Mbps, a koristi LAN i WAN tehnologiju.
79. Sinhtona optika mrea (Synhronus Optical Network SONET) je tehnologija koja koristi
optika fiber vlakna i omoguuje prenos podataka na brzinama od nekoliko Gbps.
80. Virtualne privatne mree (Virtual Private Network VPN) predstavljaju komunikacijsku
infrastrukturu koja koristi Internet kao komunikacijsku platformu, a izgleda kao privatna
mrena struktura.
81. Tri tipa VPN mree:
- Internet VPN veza izmeu ureda unutar firme, a preko Interneta
- Extranet VPN veza izmeu uredam kupca i dobavljaa, a preko Interneta
- Access VNP remote pristup korisnicima sa razliitih lokacija
82. Tehnologije koje se koriste za pristup internetu (Internet Access Technologies):
- 56 K modemska dial-up konekcija
- ISDN konekcija
- XDSL tehnologija
- Kablovski modem
- Fiksni beini sistem
- Mobilni beini sistem
83. Osnovni Internet servisi (aplikacije9 su:
- Elektronska pota (E-mail)
- Telnet
- Ftp
- Gopher
- World Wide Web (WWW)
- Internet
- Extranet

III poglavlje

Uvod u IT

84. Elektronska pota (E-mail) predstavlja mogunost slanja i primanja poruka izmeu korisnika
posredstvom raunara.
85. Osnovni i dodatni internet domeni:
- Osnovni su: .edu, .gov, .mil, .int, .net. .com, .org
- Dodatni su: .info, .museum, .aero, .name, .biz, .pro, .coop
86. E-mail origrami: Eudra, Pegasus, Microsoft Outlook, Netscape Messenger
87. Telnet je Internet servis i mrena aplikacija koja se koristi za pristup na udaljene raunare na
Internetu sa lkalnih mrea.
88. FTP je Internet servis i mrena aplikacija koja omoguava pristup udaljenom raunaru. Koristi
se za razmjenu podataka u smislu kopiranja programa i podataka sa i na udaljene raunare.
89. Web protokoli: TCP/IP, HTML, URL, HTTP
90. TCP/IP protokol kao osnova Internet protokola
91. HTML (Hyper Text Markup Language) je jezik koji se koristi za pripremu fajlova koji e biti
locirani na Webu
92. URL (Uniform Resource Locator) je sistem adresiranja na Internetu
93. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) je protokol koji omoguava pojavljivanje HTML
stranice na Webu.
94. GPRS (General Packet Radio Service) protokol koji omoguava koritenje messaging i Web
tehnologije oreko GSM ureaja. Ima brzinu prenosa podataka od 115Kbps.
95. Web brovseri se koriste z apristup Web stranicama, a poznati su netscape navigator i Internet
Explorer
96. Talk je komunikacijski program koji se nalazi na UNIX mainama, a slui za interaktivno
komuniciranje uzmeu udaljenih korisnika.
97. Chat softver je oblik interaktivnog komuniciranja izmeu korisnik na Internet mrei.
98. GroupWare tehnologije prua informacijsku podrku grupnom radu sa naglaskom na sistem
za slanje poruka
99. Glavni GroupWare proizvodi:
- Notes/Domino firme Lotus odnosno IBM
- Exchange firme Microsoft
- Group Wise firme Novell
100. Fax softver predstavlja rjeenje koje omoguava korisnicima slanje i primanje faxova
direktno sa raunara.
101. Firewall ili vatreni zidovi su posebna vrsta hardvera ili softvera iji je osnovni zadatak
sprijeavanje ili minimizacija neeljenih tj neautorizovanih pristupa mrenoj infrastrukturi.
102. Osnovna podruija mrenog upravljanja:
- upravljanje konfiguracijom
- upravljanje performansama mree i kvarovima na mrei
- podrka krajnjim korisnicima

IV poglavlje

Uvod u IT

1. Aplikacijska platforma se sastoji od:

- Aplikacije za obradu transakcija (Transaction Processing Applications)
- Aplikacije za podrku odluivanju (Decision Support Systems, Business Intelligence
Applications)
- Aplikacije za komuniciranje i saradnju (messaging and Collaboration Applications)
- Aplikacije za elektronsku trgovinu i elektronsko poslovanje (Electronic Commerce
Applications)
2. Tri osnovna modela aplikacijske platforme:
- In-house aplikacijska platforma
- Off-the-shelves aplikativna rjeenja
- Aplikacijska platforma bazirana na implementaciji ERP integriranih paketa.
3. In-house aplikacijska platforma moe biti bazirana na dva osnovna modela:
- File-sistem bazirana arhitektura
- DBMS-bazirana arhitektura
4. Off-the-shelves aplikativna rjeenja imaju razliite form, od standardnih uredskih aplikacija
tipa Office paketa, do kompleksnih c/s aplikacija koje pokrivaju kompletne poslovne funkcije.
5. Aplikacijska platforma bazirana na implementaciji ERP integriranih paketa ima dva
pristupa u implementaciji ovih sistema:
- in-house implementacija
- ASP (Application Service Provider) model implementacije
6. Programski jezik je sredstvo pomou kojeg programer kreira softver sistemski ili aplikativni.
Postoje programski jezici niskog i visokog nivoa.
7. Programski jezici niskog novoa (low-level language) su mainski i asamblerski jezik.
8. Mainski jezik predstavlja i obrauje podatke iinstrukcije u formi binarnih znamenki nula i
jedinica.
9. Asemblerski jezik (assembler labguage ili assembly language) je korisniki orijentisan.
Program pie instrukcije koje se odnose na specifine hardverskeelemente kao to su procesor,
registri, RAM lokacija itd.
10. Programski jezici visokog nivoa su zasnovani na komandama koje odgovaraju rijeima iz
prirodnog jezika kao to su INPUT, OUTPUT, PRINT, SET, ADD, itd. Ovi programski jezici se
djele na: proceduralne, ne-proceduralne i programsek jezike koji podravaju vizuelno
programiranje.
11. Proceduralni jezici su jezici koji zhtjevaju od programera tano specificiranje korak po
korak kako raunar mora obaviti odreenu operaciju. (COBOL, Pascal, Basic, PL/1, Fortran,
C, C++)
12. Fortran (FORmula TRANslation) je jezik tree generacije razvijen za ininjerske,
matematike i druge naune aplikacije
13. COBOL (Common Business Oriented Language) je prvi programski jezik koji se oristio za
poslovne aplikacije (plaanje, fakturisanje, glavna knjiga, osnovna sredstva, itd)
14. BASIC (Beginners All-Purpose Symbolic Instruction Code) je bio jedan od
najjednostavnijih i najpopularnijih jezika, a koristio se kao programski jezik koji poetnivi u
programiranju ue.
15. PL/1 (Programming Language 1) je razvijen od strane IBMa, a nastao je kao rezultat
nastojanja da se napravi programski jezik koji e se moi koristiti i za poslovne i matematikonauno-inenjerske aplikacije.
16. Pascal je nastao kao jezik koji je trebao posluiti za jednostavnije uenje principa
proceduralnog i struktuiranog programiranja. Koristi se kao osnova nekih savremenih razvojnih
alata kao to je program Delphi firme Borland.
17. Ada je programski jezik razvijen z potrebe Ministarstva odbrane SAD ali se koristi i za druge
aplikacije, i moe se koristiti na razliitim hardverskim platformama.

IV poglavlje

Uvod u IT

18. LISP i Prolog su nastali u okviru posebnog podruija koje se naziva umjetna inteligencija
(Artificial Intelligence) i oriste se u kreiranju Al-aplikacija.
19. C je programski jezik koji se koristi za razvoj aplikacija i operativnih sistema.
20. C++ je jezik nastao kao rezultat uticaja novog pristupa u razvoju softvera nazvanog objektnoorijentirano programiranje.
21. Java programski jezik je nastao pojavom Internet i Web tehnologije kao rezultat nastojanja ka
kreiranju efikasnijih i efektivnijih Web-baziranih aplikacija. Program pisan u tom jeziku je
portabilan, a to znai da se moe koristiti na mrei.
22. C# (C sharp) je novi objektno-orijentirani programski jezik kreiran od strane Microsofta sa
ciljem objedinjavanja postojeeg C++-a sa jedne i jednostavnosti i lakoom koritenja Visual
Basic-a sa druge strane.
23. Neproceduralni jezici su jezici koji korisniku dozvoljavaju specificiranje eljenog rezultata
bez navoenja detalja u proceduri potrebnoj za ostvarivanje tog rezultata. Ovaj jezik
omoguava korisniku da specificira eljeni rezultat bez potrebe definisanja naina kako e se do
njega doi.
24. Vizualno programiranje (visual programming) je pristup programiranju koji se bazira na
daljem pojednostavljenju procesa programiranja, tj cjelokupnog razvoja aplikacije, koritenjem
GUI baziranih razvojnih alata.
25. Input se odnosi na unoenje podataka, sa tastature, sa diska ili nekog drugog ulaznog ureaja.
Svaki jezik ima posebno definisanu sintaksu za ovaj dio programa.
26. Podaci predstavljaju strukturu koja sadri:
- brojeve (cijele i realne)
- tekst (slova ili specijalni znaci i njihove kombinacije u formi stringova)
- logiki izrazi
- adrese varijabli ili drugih struktura.
27. Operacije podrazumjevaju:
- pridruivanje jedne vrijednosti drugoj
- kombinovanje vrijednosti u formi odreenih matematikih operacija kao to su sabiranje,
djeljenje itd
- uporeivanje vrijednosti.
28. Output oznaava izdavanje rezultata na ekran, disk ili neki drugi izlazni ureaj.
29. Uslovna izvrenja (uslovne strukture) se odnose na izvravanje jedne ili vie instrukcija ako
je odreeni uslov ispunjen, tj preskakanje odreene instrukcije ako uslov nije zadovoljen.
30. Petlje ili strukture sa ponavljanjem su programske strukture u okviru kojih se instrukcije
izvravaju odreeni broj puta, i postoje 3 glavna tipa: while, repeat...until i for.
31. Ostali programski alati koji se koriste u procesu programiranja su: debager, SCCS ili RCS,
make ili makefile i podprogrami ili programse biblioteke.
32. Debager (debugger) je alat koji pomae u otkrivanju run-time greaka u programu
33. SCCS ili RCS su alati koji slue za kontroli i upravljanje izvornim kodom u situaciji kada na
projektu radi vie programera, tj kad s ekreira vie verzija koda.
34. Make program ili makefile datoteka je alat koji omoguava upravljanje sistemom veze
izmeu pojedinih fajlova izvornog i objektnog koda.
35. Podprogrami ili programske biblioteke (libraries) su prekreirani programski moduli koji
mogu biti koriteni u razliitim programima.
36. Dva osnovna tipa fajlova: podatkovni ili dokument i programski fajlovi.
37. File management system ili sistem zasnovan na vezivanju podataka z aodreenu aplikaciju.
38. DBMS (database management system) ili sistem za upravljanje bazom podataka u kojoj su
smjeteni podaci.
39. Baza podataka je integrirana kolekcija logiki povezanih fajlova. Postoje dvije osnovne vrste
baze podataka: flat file i relacijske baze podataka.
40. Najpoznatiji i najee koriteni sistemi za upravljanje bazama podataka su: Oracle,
Sybase, Informix, MS SQL Server, InterBase, Ingres.

IV poglavlje

Uvod u IT

41. osnovne operacije nad bazama podataka su:

- dodavanje slogova
- brisanje slogova
- trazenje odgovarajueg podatka
- sortiranje
- povezivanje tabela itd
42. SQL (Structure Query Language) predstavlja metu ptogramskih jezika za operacije nad
bazama podataka.
43. Glavne prednosti DBMSa su:
- eliminiranje zavisnosti izmeu programa i podataka
- reduciranje ili potpuno uklanjanje ponavljanja
- podravanje dijeljenja podataka
- osiguranje integriteta, sigurnosti i zatite podataka
- poboljanje mogunosti pristupa podacima
- smanjenje trokova razvoja i odravanje programa
44. Aplikativni softver se kreira za rjeavanje problema i zbog irokog spektra problemskih
situacija sa kojima se ljudi susreu u obradi podataka, postoji veliki broj aplikacija
45. Aplikativni softver se moe podjeliti na kategorije:
- softver za podrku u uredskom poslovanju Tehnologija za autatizaciju uredskog poslovanja
(Pffice Automation Technology)
- softver za podrku internog i komuniciranja sa okruenjem Komunikacijska tehnologija
(Communication Technology)
- softver za podrku u pripremi i donoenju odluka Tehnologija za podrku odluivanju
(Decision Support Technology)
- softver za podrku poslovnih transakcija Tehnologija za ibradu transakcija (Transaction
Processing Technology)
- softver za e-commerce Tehnologija za elektronsku trgovinu i elektronski business (Ecommerce, E-bussines Technology)
- softver za integraciju sistema obrade podataka Tehnologija za sistemsku integraciju (Systems
Integration Technology)
- ostale aplikacije
46. Standardne uredske aplikacije su skupina od nekoliko programa koji se koriste za pomo u
obradi teksta, kalkulacijama, organizaciji podataka, grafikim prezentacijama i slino.
47. Programi za obradu teskta omoguavaju korisnicima kreiranje i manipuliranje tekstom.
Paketi za obradu teksta su: Microsoft Word, Word Perfect i Word Pro.
48. Spredit programi omoguavaju krajnjim korisnicima razvoj aplikacija i bez poznavanja
programskog jezika. Spredit programi su: Excel, Lotus 1-2-3 i QuatroPro.
49. Desktop softver za upravljanje podacima su sistemi ua upravljanje bazom podataka koji
pruaju korisniku mogunosto efikasnog upravljanja podacima (pohranjivanje, sortiranje,
traenje i pretraivanje, izvjetavanje i sl.). Database programi su: Microsoft Access, Oracle,
Informix, Microsoft SQL, Sybase, itd.
50. Grafiko-prezentacijski softver omoguava korisniku kreiranje, pohranjivanje, prikazivanje i
tampanje raznih slika, grafova, mapa, itd. Paketi kreirani za ovu svrhu su Corel Draw i Adobe
PhotoShop.
51. Personalni informacijski menader (Personal Information Manager) je kreiran da korisniku
prui mogunost efikasnog upravljanja personalnim informacijama kao to su: informacije o
poslovnim partnerima, raspored sastanaka u odreenom vremenskom periodu, planiranje
aktivnosti.
52. Microsoft Office firme Microsoft sadri aplikacije Word, Excel, PowerPoint, Access, Outlook.
53. Lotus Smart Suite firme Lotus sadri module: WordPro, Lotus1-2-3, Approach, Freelance
Graphic, Organizer.

IV poglavlje

Uvod u IT

54. Corel Suite firme Corel ima komponente: Word Perfect, Quattro Pro, Paradox, Corel
Presentations.
55. Excel funkcije:
- finansijske
- datum i vrijeme
- matematike
- statistike
- lookup & Reference
- Funkcije baze podataka
- Text
- Logike
- Informacijske
56. Osnovni elementi Accessa:
- Tabele (tables)
- Piti (Queries)
- Forme (forms)
- Izvjetaji (reports)
57. Microsoft Outlook sadri module:
- Inbox
- Calendar
- Contacts
58. OCR (Optical Character Recognition) je softver koji obino ode u kombinaciji sa skenerima i
slui za konvertiranje dokumenata u soft-editable format, tj u raunarske fajlove koje je mogue
koristiti u okviru Worda ilineke druge aplikacije.
59. Desktop publishing softver ili softver za stono izdavatvo kosrisi se u izdavatvu za pripremu
materijala za tampu
60. ERP (Enterprise Resource Planning-Integrirani Poslovni Sistemi) su softverska rjeenja koja pokrivaju sve
61.

aspekte poslovanja firme.

ERP osnovni moduli su: Financije, raunovodstvo, ljudski resurs, upravljanje materijalom, prodaja i distribucija,
upravljanje troskovima, upravljanje servisom itd.
Najvei proizvoai ERP sistema:
SAP
Baan
Oracle
PeopleSoft
QAD

62.
63. SAP R/3 firme SAP je najcesce koristeni paket iz klase integriranih sistema poslovnog softvera
zasnovanog na modelu client/server komjutinga.
64. Sarp R/3 moduli:
- Finansijsko raunovodstvo
- Kontroling trokovno raunovodstvo
- Kontroling firme sistem izvjetavanja i kontrole na nivou firme
- Planiranje proizvodnjom
- Upravljanje materijalom
- Servis i odravanje
- Upravljanje kvalitetom
- Upravljanje projektima
- Prodaja i distribucija
- Upravljanje ljudskim resursima.
65. RAID tehnologija predstavlja koncept po kojem se isti podatci pohranjuju na vie diskova.

IV poglavlje

Uvod u IT

66. Elektronska razmjena podataka (Electronic Data Interchange EDI) predstavlja prenos
dokumenata elektronskim putem direktno izmeu raunarskih sistema, odnosno kompanijakoje
posluju jedna sa drugom.
67. ODBC (Open Database Connectivity) je iroko aplikacijsko programski interfejs za pristup
bazama podataka.
68. OLE (Object Linking and Embedding) je Microsoft-ov standard za integrisanje objekata iz
razliitih aplikacija.
69. OLE DB je Microsoft-ov standard koji proiruje mogunosti pristupa podataka izvan dometa
koji prua ODBC, omoguavajui pristup podacima bez obzira na format ili metod
pohranjivanja.
70. ADO (AcitiveX Data Objects) je Microsoft-ov objektno orijentiran metod pristupa podacima
sa OLE DB provajdera kao to je system ASP (Activ Server Pages).
71. CORBA (Common Object Request Broker Architecture) je standard razvijen u cilju
efikasnije razmjene objekata programa zasnovanih na objektno orijentiranom pristupu u
mrenom okruenju.
72. COM se koristi za meusobnu komunikaciju objekata u distribuiranom okruenju.
73. XML (Extensible Markup Language) je format protocol za razmjenu I integraciju podataka
putem Web tehnologije.
74. Simple Object Access Protocol (SOAP) predstavlja nastojanje uosiguravanju komunikacije
izmeu aplikacija koje se izvravaju na razliitim OS koristeiprotokole HTTP i XML kao
mehanizme za razmjenu podataka.
75. MSIL (Microsoft Intermediate Language) je jedan od kljunih komponenti Microsoftove
.NET platforme, a to je jezik u koji se prevode svi Visual Studio .NET jezici.

V poglavlje

Uvod u IT

1. Osnovne komponente standardne PC konfiguracije su:

- Osnona jedinica (Base unit)
- Monitor
- Tastatura (keyboard)
- Mi (mouse)
- Komunikacijski kablovi (communicaton cables)
2. Osnovna jedinia sadri:
- Matinu plou
- Eksterne memorijske ureaje
- Jedinicu na napajanje
- Ostae ureaje
3. Matina ploa sadri integrisane sklopove (ipove) oji imaju zadatak da pohranjuju i obrauju
podatke.
4. Glavne komponente na matinoj ploi:
- Procesor/CPU
- ROM memorija/Read Only Memory
- RAM memorija/Random Access Memory
- BIOS
- Bus
- Slotovi za proirenje sistema
- Ostale komponente
5. Procesor ili Centralna procesna jedinica (Central Process Unit-CPU) predstavlja centar
obrade podataka raunarskog sistema. Izvrava aritmetiko-logike operacije i kontrolu
raunarskih operacija.
6. Procesor se sastoji iz osnovnih komponenti:
- Aritmetiko-logika jedinica
- Kontrolno-upravljaka jedinica
- Skup registara
- Ostale jedinice
7. Aritmetiko-logika jedinica (Arithmetic-Logic Unit ALU) izvrava aritmetike i logike
operacije, takoe obavlja i elementarne relacijske operacije.
8. Kontrolno-upravljaka jedinica koordinira i upravlja radom pojedinih djelova procesora i
raunara, generiranjem ili prihvatanjem odgovarajuih kontrolno-upravljakih signala.
9. Skup registara / registri (registers) slui za lokalno memorisanje podataka potrebnih za
izvravanje odreene operacije. Razlikuju se interni (IR, MAR, MDR, IB) i adresabilni (PC,
AR, DP, BR, DC, XR, FX, XC, SP, DR, AC, SR, GR) registri.
10. Ostale procesorske jedinice su:
- jedinica za dekodiranje (Decode Unit)
- Jedinica za pribavljanje (Prefetch Unit)
- Bus jedinica (Bus Unit)
11. Tranzistori (Transistors) su minijaturni elektronski prekidai o predstavljaju osnovne gradivne
elemente mikroprocesora. Tranzistori imaju dvije osnovne pozicije on i off, tj. ukljuen i
iskljueno.
12. Instrukcijski cache (Instruction Cache) predstavlja skladite instrukcija na samom ipu i
njegov osnovni zadatak je storiranje odreenog seta instrukcija koje dlaze iz glavne memorije, a
u funkciji efikasnije obrade.
13. Prefetch jedinica odluuje kada dobavljati podatke i instrukcije iz instrukcijskog kea ili
glavne memorije. Ona uruje instrukcije i alje ih ka jedinici za dekodiranje.
14. Jedinica za dekodiranje (decode Unit) dekodira, tj prevodi kompleksne instrukcije mainskog
jezika u format razumljiv od strane ALU i registara.

V poglavlje

Uvod u IT

15. Podatkovni cache (Data Cache) radi u kooperaciji sa Alu, registrima i jedinicom za
dekodiranje. Ovdje se storiraju podaci koji stiu iz jedinice za dekodiranje, a koji e kasnije biti
koriteni od strane ALU.
16. Tri karakteristike procesora su veliina rijei, brzina i tehnologija izrade.
17. Veliina rijei (Word Size) je prva karakteristika koja odreuje snagu procesora. Predstavlja
broj bita koji procesor moe obraivati kao jedinicu podataka.
18. Brzina procesora (Processor Speed) se izraava omou MHz, MIPS, FLOPS
19. Tip procesora isntrukcijski set. Procesor sadri jedinstven skup komandi kao to su ADD,
STORE, LOAD, itd kojise nazivaju set instrukcija. Postoje dva modela procesora: CISC i
RISC.
20. CISC procesor ima oko 200 komandi praktino jedna za svaku vrstu operacije i veina
raunara koristi ovaj tip procesora
21. RISC procesor je novijeg datuma i nastao je kao rezultat nastojanja da se eliminiu manje
koritene naredbe
22. Raunarska memorija se moe podjeliti na dvije vrste: primarnu i sekundarnu memoriju.
23. Primarna memorija je u fizikom smislu implementirana putem ipova koji se nalaze na
matinoj ploi unutar ili u neposrednoj blizini procesora.
24. Tipovi primarne memorije
- memorija koja se nalazi unutar procesora (registri)
- glavna memorija RAM
- ROM memorija
- Cache memorija
25. Sekundarna (pomona ili periferna) memorija (Secondary memory) je kreirana tako da
moe storirati velke koliine podataka na dui vremenski period.
26. Osnovne karakteristike sekundarne memorije:
- dui vremenski period u pogledu pristupa podatcima u odnosu na RAM
- nia cijena u odnosu na RAM
- moe s ekoristiti u formi razliitih medija
27. Tipovi registara:
- Instrukcijski i adresni registri
- Memorisjki registri
- akumulatori
28. Cache meorija je mala ali vrlo brza memorija koja se nalazi na samom procesoru ili u
neposrednoj blizini. Postoji primarna i sekundarna cache memorija.
29. Glavna memorija (random Access Memory RAM) uva podatke o programske elemente za
CPU. I ima etiri osnovne namjene:
- da skladiti podatke koji su uneseni dok se ne poalju do ALU za procesiranje
- da skladiti podatke i rezultate za vrijeme meufaza procesiranj
- da dri podatke nakon procesiranja dok se ne poalju ka izlaznom ureaju
- da dri programske elemente ili instrukcije primljene od ulaznih ureaja i vanjske memorije.
30. RAM se djeli na statiki SRAM i dinamiki DRAM
31. Statiki RAM (SRAM) automatski odrava sadraj sve dok postoji napajanje strujom, bez
potrebe osvjeavanja. SRAM je najbre dostupna memorija, ali je skpa i zahtjeva dosta
napajanja.
32. Dinamiki RAM (DRAM) pohranjuje podatke za samo jedan mali djeli sekunde prije nego te
podatke izgubi. Da bi se podaci sauvali sistem mora stalno osvjeavati DRAM sa novom
koliinom elektirciteta.
33. Tri vrste DRAMa: SDRAM, DDR, RDRAM
34. SDRAM (Synchronous Dynamic Random Acces Memory) sinhronizirani dinamiki
RAM je memorija koja se najee koristi na dananjim PC raunarima. ova memorija trai
stalno osvjeavanje sadraja minijaturnih kondenzatora koje u sebi sadri.

V poglavlje

Uvod u IT

35. DDR (Double Data Rate SDRAM) memorija ima duplo veu propusnost, jer za vrijeme
jednog signala alje dva podatka. U jednom trenutku moe izvesti dvije transakcije, mogue je
pisati u emoriju i iz nje itati. Brzina memorije je 200, 266, 333 MHz.
36. RDRAM (Ramus Random Access Memory) koristi Rambus in-line memory modul (RIMM).
RDRAMov 400 MHz memorijski bus predstavlja mogunost slanja podataka na brzini od 800
MHz.
37. Nove DRAM tehnologije:
- DDR II (dual channel DDR); propusnost DDR II modela iznosi 4,2 GB/s.
- MRAM (magnetic RAM); je RAM tehnologija koju razvija IBM I koja umjesto elektricne
energije treba da koristi magnetizam za sortiranje podataka u radnoj memoriji.
- QBM (QuadBandMemory); je RAM tehnologija koju je razvila firma Kentron.
38. ROM (Read Only Memory) je memorija koj au konfiguraciji raunara predstavlja memorijski
ip. Rom emorija sadri programe koje se ne mjenjaju, a to znai da njen sadraj ne nestaje ni
kada se raunar iskljui. ROM memorija ima dva specijalna tipa memorije PROM i EPROM.
39. BIOS predstavlja posebnu vrstu softvera, a uloga BIOSa je u uitavanju operativnog sistema.
40. Sabirnica ili Bus jedinica (Bus Unit) predstavlja skup ica koji povezuju komponente matine
ploe. Slui za komunikaciju procesora sa ostalim raunarskim komponentama bez obzira da li
je to memorija ili neki I/O ureaj. Mogu biti interni i externi bus
41. Bus se izraava:
- veliinom u bitima (8-bit, 16-bit, 32-bit, 64-bit)
- brzina je izraena u MHz
- lokacoija (direktno na matinoh ploi, na adapteru.kartici)
42. Najpoznatije I/O bus arhitekture:
- ISA (Industry Standard Architecture, 1984) bazira se na 16-bitnim procesorima i 16-bitnom
busu.
- EISA (Extended Industry Standard Architecture, 1988) je baziran na 32-bitnom interfejsu.
- MCA (Micro Channel Architecture, 1987)
- PCI (Peripheral Component Interconnect, 1993) moe da prenosi 32 bita istovremeno u 124pinskim modelima i 64 bita u 188-pinskim modelima.
43. AGP sabirnica (Accelerated Graphics Port) radi smao sa grafikom i omoguava grafikoj
kartici direktan pristup podacima u memoriji raunara. AGP je 32 bitna sabirnica i radi na brzini
do 133 Mhz i propusnost je od 532 Mbps.
44. Slotovi za proirenje slue za proirenje raunara putem dodatnih adaptera (kartica) kao to su:
mrena kartica, kartica sa paralelnim i serijskim portom, modemska kartica, TV kartica i sl.
45. Ulazno-izlazni portovi (Input-Output ports) slue za povezivanje razliitih tipova ulaznih,
izlaznih i memorisjkih ureaja.
46. Grafika kartica predstavlja tampanu plou sa memorijskim ipovima i procesorom. Procesor
ima za osnovnu funkciju obradu slike. Osnovne komponente grafike kartice su: grafiki
procesor, memorija, grafiki BIOS, digital-toanalog converter, displej konektor, AGP konektor.
Proizvoai grafikih kartica su Ati i Nividia
47. Portovi na mrenim karticama: NBC, UTP, AUI.
48. Zvuna kartica je namjenjena za snimanje i reprodukciju zvuka. Osnovne komponente su:
analog-to-digital converter ip, digital-to-analog converter ip, Rom ip, digital signal
processor (DSP) ip i U/I portovi
49. Ulazno/izlazni ureaji (U/I) predstavljajiu sredstva komuniciranja izmeu korisika i raunara.
Podaci i instrukcije se unose preko ulaznih ureaja (tastatura, mi, skener, itd), rezultati obrade
se prikazuju na izlaznim ureajima (monitor, tampa).
50. Najee koriteni I/O ureaji su: tastatura, mi, ureaji za skeniranje, CRT ili monitor,
printer, mediji za pohranjivanje podataka.
51. I/O ureaji se mogu klasificirati kao:
- periferni ureaji
- ureaji za pohranjivanje odataka i programa na eksternim medijima.