Di bng hong lan: truyn ngn gi ngh

20/10/2005 20:10 GMT+7

V truyn ngn Di bng hong lan (DBHL), nh ph bnh V Ngc Phan trong Nh vn hin
i vit: Trong tp Si Tc, c tt c 5 truyn, th tr truyn DBHL khng c g c sc, cn
nhng truyn Ti Ba Mi, C Hng Xn, Tnh Xa, Si Tc, u l nhng truyn vo hng
nhng on thin tiu thuyt ng k l hay nht trong vn chng VN".
Vi li bnh trn, nh ph bnh V Ngc Phan c l l mt trong nhng c gi u tin ng
thi vi nh vn Thch Lam tha nhn ti nng ca tc gi hng u y ca vn xui VN. Th
nhng khng hiu v sao li c lng trong mt ph nhn: tr truyn Di bng hong lan
khng c g c sc?
Di bng hong lan l truyn ngn khng c ct truyn. N khng k mt cu chuyn. N su
xa gi ngh. Thi gian ng li, khng gian tnh, nhng h l kn o bi kch i ngi m c
gi phi c k mi cm c.
Thanh lch cch ca g khp, nh nhng bc vo, cu y, m u DBHL ng k l
mt trong nhng cu m truyn ngn bc thy. Ngn v gn, n gin, tht th, m k thc kh
lng vit ra ni. Mt cu nh khng, song chc chn nh vn phi rt k cng. Bi kh hng
u ca mt truyn ngn l cu m u. Ngi c c c sang cu th hai v c n cu cht
ca truyn hay khng l do cu u truyn quyt nh.
Vi dng truyn khng ct truyn th cu m truyn li cng trng hn, cng i hi cng phu v
thc ti ca nh vn hn. Trong cu m ca DBHL, tng t mt c la khng ch theo ngha
m cn bng vo m thnh nn c nhp iu c ting ng cho cu. Cu m nh th a
ngi c vo ngay ci thn ca truyn l ni nao nao m h, bng khung v m thm.
Truyn ngn kim li, ch gi , khin ngi c phi t ngm ra.
Thanh nghn hng; mi chng mi ct c ting gi kh: B i. Mt ni au bun thong
nhanh trong cu y, tc gi khng l r ra, Thanh l chng trai m ci cha m mt b mt
chu qun qut nhau. Thanh ra tnh lm ri i v hng nm, cc ngy ngh. Ln tr v ny
cch k trc hai nm. C phi i sng th thnh nhiu lc khin Thanh qun bng ngi b
tc bc ph ang sng nhng ngy cui cng trong i mi mt trng ch anh? p li ting gi
B i, mt ci bng l lng t trong vt ra, ri xung mt bn. Thanh nh thn nhn: con mo
ca b chng Thanh mm ci li gn vut ve con mo: B my u?
Chn Thanh v mi th u gi ci v khng i. Thi gian nh quay ngc li, khng gian
ng lng. Phong cnh vn y nguyn, gian nh vn tch mch v b chng vn tc bc ph v
hin t. Trong cnh bnh yn v thong th ca chn xa, mt hnh nh ti mt hin ln. C
thiu n xinh xn trong t o trng, mi tc en lnh bung trn c nh, bn cnh mi tc bc
trng ca b chng.

Cuc i cc nhn vt ca DBHL dng nh hon ton m tri xui. Tuy nhin vn c ci g
bt an m truyn buc ta phi ngh ti. Nhng tnh hung hin lnh ny s ko di c bao
lu? Liu Thanh c th c u u hng nm tr v ni bnh yn v thong th ny? Ri y
Thanh v c Nga lng ging s gn b lu di hay ch l gp li nhau vy thi ri ngy mai chng
li ra i?
phi l tnh yu cha khi c Nga ni khe kh Nhng ngy em n y hi hoa, em nh anh
qu. Vn Thch Lam c bit hay nhng li thn thng v cng gin d nh th ca con
ngi. Thanh chng bit ni g; chng vt mt cnh lan xung gi trong tay Nga tm hoa, ri
nh nhng bung ra cho cnh li cong ln. V trong m khuya khi sp chia tay: Khng lng l,
Thanh cm ly tay Nga, yn trong tay mnh, Nga cng ng ln yn lng. Lu lu, Nga rt tay
kh ni: Thi, em v.
Thanh i tr vo rt thong th. C ci g du ngt chng t u y, khin chng vng phi.
Chng n trng k ngi bn n.
Cu cui ny ngm vo lng ngi bi ni bun v hn v khng li ca n. Ngi c ng
thi vi Thch Lam c th ch cm thy thng v bun cho mi tnh cha kp ng l, mi tnh
qu i mong manh, m h, thoang thong nh hng hong lan trong bng vn xa. Bun v
lng mn, vn hay, tht vy, nhng ch th thi, chng c chuyn g, nn ngi ta d cho rng
DBHL khng c g c sc.
Tuy nhin mt nh vn ln nh Thch Lam khng bao gi li ct cng vit mt ci g v thng
v pht. Chc chn ng vit DBHL bi ng cm thy mt ci g , mt ci g khng thy
c v khng hiu c nhng r rng l ang p ti, cn k nhng thng ngy dng nh
l cc k tnh lng ca bui ng thi cuc i ng. V vy ni bun ca DBHL thc ra l ni
au thng, mt ni au thng m thm, mt nim tin cm v cuc i tc gi v c hon
cnh ca t nc na nhng nm thng sau .
Tht s l ni au bun, d rng khng th nhn thy.
Ti cng, Thanh cn ng li nhn cy hong lan v cc cy khc trong vn. Bc Nhn nhanh
nhu cm va ly cho chng. Thanh dn kh: Bo ti c li cho c Nga nh.
Mi tnh khng ng li, khng tin a, khng gp c nhau ln cui. Tt c u tr thnh
nhng mnh tri xanh tan tc.
Thanh ci nhn bng chng lay ng trong lng b vi mnh tri xanh tan tc
Khng l y khng phi l li d bo, khng phi l im bo trc?
i su vo s trng ca mnh l miu t nhng tm trng i ngi n l, nhng nh vy m
ngi bt Thch Lam v hnh trung th hin c mt phn tm trng ca c mt thi.

Bng hong lan y l bng mt cui cng ca thi qu kh. Mt chn bnh yn v thong th
cho ngi b hnh tr tui trn dc ng i. Nhng l mt chn bnh yn khng bao gi cn
c li, ch t l vi ring cuc i nh vn.
V H MINH (Bo Vn Ngh tr)