Buhay Estudyante ni Pedro at ang Kanyang Pangarap

Si Pedro ay pitong taong gulang. Siya ay punong puno ng mga pangarap ngunit sila
ay mahirap lamang. Ang kanyang ina ya mananahi at ang kanyang ama ay may
kapansanan. May mga pagakakataon na siya ay di makapasok sa paaralan dahil
walang pera at walang pamasahe. Madalas umiiyak si Pedro sa tabing ilog, at iniisip
kung papaano ang kanyang gagawin upang makatapos ng pag-aaral. Naisip ni Pedro
"Aha, pupunta ako ng bayan, maghahanap ako ng trabaho." ng pumunta ng bayan
sio Pedro, siya ay nakahanap ng trabaho bilang isang tindero sa palengke. Arawaraw siyang gumigising ng maaga at bago mag alas siyete ng umaga ay
naghahanda na upang pumasok sa paaralan at sa uwian naman ay balik trabaho
siya. Pagdating niya sa bahay, "Inay may uwi akong ulam at gamot para kay Itay."
Laking tuwa ng kanyang Ina sa mga naitutulong ng kanyang anak. Ganito na ang
naging buhay ni Pedro hanggang siya ay lumaki. Nakatapos ng pag-aaral si Pedro.
Siya ay kasalukuyang manager ng isang malaking kumpanya. Naging inspirasyon si
Pedro sa mga kabataan ngayon. Maraming tao na humahanga sa kanya.
Nakapagpatayo ng bahay si Pedro, naipagamot niya ang kanyang Itay at nabigyan
ng pinansiyal na tulong ang kanyang ina.
Ang Pag-ibig ni Rosa
Ang panahon ng kabataan ang pinaka masarap sa parte ng buhay ng isang tao. Dito
mo mararanasan ang ang maraming bagay tulad ng pakikisalamuha sa iba't-ibang
tao. Panahon na mas makikilala mo iying sarili. Ang pagbibinata at pagdadalaga, at
kung anu-anong mga bagay na ibig mong masubukan tulad ng pag-inom, ang pagattend sa JS Prom at pag-uwi ng dis oras ng gab kasama ang iyong barkada. Si Rosa
ay kasalukuyang nag-aaral bilang isang "4th year highschool", maganda si Rosa at
iniidolo ng maramingn kalalakihan. Kaklase niya si Adrian mula sila ay nasa unang
baitang pa lamang. Masyadong malapit si Rosa kay Adrian. Sila ay matalik na
kaibigan. Kilala na nila ang ugali ng bawat isa. Tampulan ng tuksuhan ng mga
kaklase nila sila parehas. Sa mga taong dumaan, nararamdaman ni Rosa na may iba
na siynag pakiramdam kay adrian. Di pa niya lubusang naiintindihan ang khulugan
ng pag-ibig. Si Adrian ay matipuno at makisig, marami ang nagkakagusto sa
kanyang mga kababaihan. At sa mga taon pang lumipas mas lalong lumalim ang
pag-ibig ni Rosa kay Adrian. Di niya alam ang kung paano ito ipagtatapat kay
Adrian. Isang gabi nagkayayaaan ang barkada, nalasing si Rosa. Inihatid siya ni
Adrian sa bahay nila. Dahil sa kalasingan at sa bigat ng nararamdaman niya kay
Adrian, di niya napigilang ipagtapat kay Adrain ang kanyang nararamdaman.
"Adrain, Mahal kita bakit ang Manghid mo?" wika ni Rosa. Di alam ni Adrian ang ang
magiging reaksiyon nito. Kinaumagaha pagapasok sa paaralan nagkakailangan ang
dalawa. Ngunit sa mga araw na dumating nagkamabutihan din ang dalawa at
naging magkasintahan. Mas lalong sumaya ang buhay pag-ibig ni Rosa.
Ang Kahalagan ng Pag-aaral
Sa Barrio ng San Carlos, kilala nag pamilya Santilyan bilang angkan ng mga
mayayaman. Kilala ang kanilang pamilya dahil sa kanilang mga negosyo. Si Romeo
Santilyan ang haligi ng tahanan, Si Hulyeta ang Santilyan ang ang kanyang kabiyak.
Mayroon na silang nag-iisang anak na si Markus. Sa kanilang kasikatan sa larangan
ng pagnenegosyo sa pagpapatakbo ng resturan, paupahan, tahian ng damit. Laging
naiimbithan sa mga pagtitipon. Sikat rin ang kanilang pamilya sa pagtulong sa mga
nangangailangan. Sabi ni Markus, sa kanyang mga kaibigan, "Maski di na ako magaral tiyak na maabot ko ang aking mga pangarap." laking pagyayabang ni Markus.
"Marami akong mamanahin mula saa aking mga magulang." Dahil lumaking
mayaman si Markus, lahat ng gusto niya ayu nasusunod, mula sa pagbili ng
mamahaling damit, sapatos, cellphone, at marami pang iba. Di niya natutunan ang
mag-ipon ng pera, l;agi lang siyang gastos ng gastos ng pera at tanbay sa paaralan.
Nagkasakit ang kanyang ama ng "Cancer". Unti-unting naubos ang kanilang
pera. Humina ang kanilang negosyo. Nagsra ang mga ito at ang perang naipon nila
sa bangko ang kanilang ginamit. Hanggang sa mamatyay ang kaniyang ama. Angf
knayang Ina naman ay matanda na upang magtrabaho. Noong mga panahon na
iyon si Markus ay 1st year college pa lamang at puro pagbabarkada ang inaatupag.
Ang kanyang Ina ay dinala na sa "Home for the Aged". Unit-unti an siyang nawalan
ng kaibigan si Markus. Dahil di natapos ni Markus ang kaniyang pag-aaral, naiisip ni

Markus na sana ay natutunan niya ang pag-iimpok ng pera nung sila ay mayaman
pa, at ang pagpapahalaga sa pag-aaral upang malayo ang marating s buhay.

Ang Pag-aaral ni Pepe

Paka-ugaliing Sumunod sa Payo't Pangaral ng mga Nakatatanda
MAAGANG PUMASOK sa paaralan si Pepe, gaya ng iba pang araw, dahil sa kanya
ipinagkatiwala ni Mrs. Selva, ang kanyang guro, ang susi sa silid-aralan. Ang
kanyang paaralang pinapasukan ay isa mga napakaraming pobreng paaralan sa
bansa. Iilan lamang ang silid-aralan, at ang bawat isa ay pinagkakasya ang mahigit
na limampung mga mag-aaral. Si Pepe, dahil nanggaling sa Maynila at lubos na mas
matalino sa kanyang mga kamag-aral, ang tinuturing ni Mrs. Selva na kanyang
kanang-kamay.
Pagpasok ni Pepe sa silid aralan ay naglilinis muna siya, dahil nga sa nauuna siya sa
kanyang mga kamag-aral sa pagpasok. Walang istorbo, at lagi niyang ikinagagalak
ang makita ang araw na sumisikat sa silangan at ang liwanag nitoy tumatagos sa
mga gula-gulanit nat inaalikabok na bintana.
Bago mag-ikatatlumpong minuto makalipas ang ala-sais ay halos lahat ng kanyang
mga kamag-aral ay nagsidatingan na. Si Pepe, dahil sa kanang-kamay nga siya ni
Mrs. Selva, ay siya ring nagpapabasa sa kanyang mga slightly engot na mga
kamag-aral ng mga sulating bukabularyot mga kwentong pambata na sinulat ni
Mrs. Selva sa manila paper. Slightly engot lang naman, kasi nasa grade 2 na e hindi
pa marurunong magbasa nang tama. Pampublikong paaralan kasi e, salat sa pondo
ng gobyerno at salat din sa mga magagaling na guro.
Medyo dumadalas-dalas na ang pag-petiks ni Mrs. Selva dahil medyo tumatanda na
siya. Mahigit dalawampung taon na siyang nagtutro sa paaralan, at di mabilang
nang mga kaluluwa ang naglabas-pasok sa kanyang silid aralan. Ilan sa kanila ay
mga naging guro na ring tulad niya, abugado, doktor, drayber ng dyip, pokpok, o
manininda ng mga piniratang DVD sa palengke.
Halos araw-araw ay ganito ang drama sa buhay-paaralan ni Pepe. Pero okey lang sa
kanya iyon, dahil isang taon lang naman siya mamamalagi sa paaralang yaon. Sa
susunod na taon e sa isang pampribadong paaralan na siya magpapatuloy ng pagaaral. Nagin maayos ang pag-aaral ni Pedro at napagtagumpyan ang kanyang mga
pangarap.
Si Prinsipe Apyan
Noong unang panahon sa malayong Kaharian ng Artur, isinilang ang isang prinsipe
na si Prinsipe Apyan, na anak ni Haring Arturo at Reyna Elizalde. Bata pa lamang
siya ay malaki na ang tiawal ng kanilang bayan sa prinsipe. Siya ang susnod na hari
kapag pumanaw na anag kanyang Ama. Maganda ang pagpapalaki ng kanyang
magulang sa kanya. Laht ng gustuhin nito ay nasusunod. Masaya man ang buhay
ng prinsipe sa kaharian dahil kumpleto sa damit, pagkain at sa lahat ng bagay
mayroong mga bagay na gusto niya pang gawin. Gusto niyang lumabas sa Kastilypo
upang mas makikilala pa niya ang kanyang bayan na kanyang pagahahrian balang
araw. Isang araw tumakas ang prinsipe, nagpunta siya sa gubat at nakilala niya si
Martha. siya ay nangangahoy sa kagubatan. nakasaluboing ng prinsipe si Martha at
agad itong humnga sa kagandahan ng dalaga. Agad itong tumulong sa dalaga sa
pangangahoy. Simula noon nasanay na ang prinsipe sa pagtakas sa kanilang
kastilyo at katagpuin ang dalaga. Umibig ang dalaga kay Prinsipe Apyan, at ng mas
lumalim pa ang kanilang pagmamahalan ay ipinagtapat na ng Prinsipe ang tunay
nitong katayuan sa buhay. Natakot ang dalaga at sinabing mahirap lamang siya at
dila bagay sa isa't-isa. Ngunit pinaglaban ng Prinsipe si Martha. Sila ay ikinasal at
namuhay ng masaya.
Ang Alamat ng Tsinelas

Sa isang malayong probinsyang napapaligiran ng mga bundok at napapalibutan ng

ibat ibang anyong tubig tulad ng talon, sapa at mababatong ilog, isinilang si Tsi.
Marahil mayroon siyang mga singkit na mata tulad ng isang Tsino kaya ito na ang
pinangalan sa kanya ng kanyang mga magulang.
Anak, bukang liwayway na, bumangon ka na at maghanda na sa pagpasok mo sa
eskwela gising ng kanyang Ina.
Lumaking masipag na bata si Tsi ang nag-iisang anak ng mag-asawang si Mang
Tarding at Aling Elsa, kaya naman alam nya na ang responsibilidad ng isang batang
tulad nya pagkagising na pagkagising pa lang sa umaga. Bitbit ang maliliit na
lalagyanan ng tubig agad na syang pumupunta sa sapa upang punuin ang bangang
wala ng laman dahil ginagamit ng kanyang Ina sa paghuhugas ng pinggan sa
gabi.Ina, puno na po ang bangga, nakaligo na rin po ako sa sapa sabi ni
Tsi Mabuti anak, magbihis ka nat kainin mo na ang iyong almusalsagot naman ng
kanyang Ina.
Agad namang nagbihis si Tsi pero parang may kulang dahil wala pa syang sapin sa
paa. Madalas na napupuna ng kanyang Ina ang mga sugat nito sa paa. Malungkot
man para sa isang Ina na makitang walang sapin sa paa ang kanyang anak wala
naman itong ibang magawa kundi mangako. Anak pasensya na ha, hayaan mo
kapag nakaani ng higit sa regular na dami ang tatay mo at naibenta sa mga
negosyante at mamimili sa bayan, makabibili na tayo sa sapin mo sa paa pangako
ni Aling Elsa. Talaga po Ina? Mainam po iyon dahil hindi na po masusugatan ang
mga paa ko sa paglalakad papasok ko sa eswkela masayang naisagot ni Tsi. Oo,
anak kaya pagbutihin mo pag-aaral mo ha, para mas lalong ganahan ang Tatay sa
pagtatraho wika ni Aling Elsa. Sige po Ina, aalis na po ko. Pwede ko po bang
kainin na lang sa daan yung almusal ko? tanong ni Tsi. Ikaw talaga ang bagal mo
kasi kumilos hindi mo na tuloy nakakain almusal mo, O sige mag ingat ka pabirong
sinabi ng kanyang ina.
Masayang lumabas sa bahay ni Tsi dala ang mga nilagang saging na Saba kasama
ang pangakong binitawan ng Ina.
Sa paglalakad, halos inaabot ng dalawang oras ang paglalakbay ni Tsi para
makapasok lang sa kanilang paaralan. Nakakainip iyon. Mabuti na lang at mayroon
syang nakasasabay sa paglalakad si Nel. Kapwa sila nasa ika-apat na baitang ng
mababang paaralan ng Bomod-Ok.O nilagang saging, kain ka pang-aalok ni Tsi sa
kanyang kaibigan.Sige sayo na lang katatapos ko lang din kumain e,,
salamat tugon naman ni Nel. Ano namang kinain mo? tanong naman ni Tsi.
Saging din. Pero minatamis na saging Sagot ni Nel Wow! Saan naman kayo
nakakuha ng asukal?. Bigtime na talaga kayo ha! pabirong tanong ni Tsi. Haha!
May asukal lang bigtime na agad? Di ba pwedeng nakadiskarte lang ang
tatay? Pabiro din itong sinagot ni Nel.
Masayang nag-uusap at nagbibiruan ang dalawang magkaibigan habang naglalakad
nang mapansin ni Tsi ang sapin sa paa ni Nel.Wow Nel! May sapin ka na pala sa
paa, napaka-swerte mo! wika ni Tsi. Akala ko di mo mapapansin e. Binili yan ni
Nanay at Tatay kahapon sa bayan, nakakapanibago nga e. sagot naman ni
Nel.Nakakainggit naman. Pwede ko din bang subukan yan?pagtatanong ni
Tsi. Naku, pasensya na ha, bilin kasi ni Ina na wag ko daw papasuot ito sa iba,
bukod kasi sa baka masira agad, baka madumihan pa sa loob Isa pa, hindi naman
tayo magkasukat ng paa di ba? Paliwanag ni Nel.
Malungkot pero nauunawaan naman ni Tsi ang paliwanag ng kaibigan. Sa kanilang
paglalakad kapansin-pansin ang pagbabago ng kapaligiran. Nel, kakaiba na ang
tubig ng ilog ng Bumod-Ok ngayon no? nagtatakang tanong Tsi Oo, sabi kasi ni
Tatay gawa daw yan ng pagmimina nila sa taas ng bundok paliwanag ni
Nel. Pagmimina? Ano namang minimina nila sa bundok? muling pagtatanong ni
Tsi. Edi ginto. Hindi ko sinasadyang marinig si nanay habang kausap ang tatay
kanina, yan daw yung dahilan kung bakit mas maayos na ang buhay namin
ngayon. Paliwanag ni Nel. Talaga? Ang galing naman. O tara na tawid na tayo sa
ilog tugon ni Tsi at agad na ring nag-aya sa pagtawid ng ilog. Teka, huhubarin ko
muna sapin ko sa paa baka agusin e pag-aalala ni Nel kaya hinubad nya muna ito.
Kinahapunan, sa muling pagbabalik ni Tsi sa kanilang tahanan, agad nyang
naikwento sa kanyang mga magulang ang bagong sapin sa paa ng kaibigan nyang
si Nel. Ina, alam nyo po ba? Si Nel may bagong sapin na sa paa pagbabalita nito
sa Ina. Talaga anak? Huwag kang maiinggit sa kanya ha paalala naman ni Aling

Elsa. Nakakainggit nga po e, pero sabi ko naman po sa kanya na bibilhan nyo din
ako kapag nakabenta ng madaming gulay si Itay. Totoo ba yun Tay? patuloy ni tsi at
pagtatanong nito sa Tatay. Ahh e.. sige pagbubutihan ng tataysagot naman ni
Mang Tarding na may kasamang pagkabigla sa tanong ng anak. Ayan ang saya! da
best po talaga kayo tay! Sige po mag iigib na po ako pero po sa kabilang sapa na,
medyo malabo na kasi yung sa likod, isa pa ginagahan kasi ako mag-igib
e! masayang may kahalong pabida ng anak. Malabo na ba? Baka dahil yan sa
madalas na pag-ulan nitong mga nakaraang araw. Sige mag-iingat ka paalalang
sabi ni Mang Tarding.
Dahil sa nagulat si Mang Tarding sa nabanggit ng anak tungkol sa sapin sa paa,
kaya nagkausap ang mag-asawa. Mahal, hindi mo dapat pinapangakuan ang anak
natin ng ganyan, sa kadahilanang baka hindi natin ito matupad, baka sumama pa
ang loob di ba? wika ni Mang Tarding. Alam mo namang binibigyan ko lang ng pagasa ang anak natin Tarding, sa ganoon mas lalo syang magsipag kahit pa ilang
kilometro ang nilalakbay nya makapag-aral lang paliwanag ni Aling Elsa. Haaay..
Alam mo Elsa parang gusto ko na ngang tanggapin yung alok ni Mang Isko sa itaas
ng bundok para magmina, nang guminhawa naman ang buhay natin salaysay ni
Mang Tarding. Naku Tarding, kakayanin mo ba iyon? Pag-aalalang tanong ng
asawa. Susubukan ko nang matupad naman natin yung kahilingan ng bata kahit
yung sapin man lang sa paa sagot ni Mang Tarding.
At di nga nagtagal tinanggap na rin ni Mang Tarding ang trabaho sa minahan. Kaya
laking tuwa ni Tsi isang umaga nang nakita nyang mayroong bagay nakabalot sa
tabi ng kanyang unan. Nagulat na lang siya sa kanyang pagbubukas nang nakita
nya ang isang asul na sapin sa paa. Agad nyang pinasalamatan ang kanyang mga
magulang at agad ding isinuot pangpasok sa eskwela.
Sa pagpasok sa eskwela, muli na naman silang nagkasabay ni Nel Aba Tsi!
Asensado na rin kayo ha! May sapin ka na rin sa paa masayang sinabi ni
Nel. Tama nga sabi mo, malaki nga ang kita sa minahan. Salamat sa Tatay mo
ha sagot ni Tsi. Sabi ko sayo e! Masayang tugon ni Nel.
Kasabay noon ang pagbuhos ng malakas na ulan. Hindi lang ulan kundi mabilis na
pagtaas ng tubig isang mabilisang pagbaha. Naku Nel! Kailangan na nating
magmadali tumataas na ang tubig sa ilogpangambang sambit ni Tsi. Sa bilis ng
agos ng tubig sa Ilog, naging mabilis din ang pangyayari sa dalawang batang
magkaibigan. Sa pagmamadali nilang makatawid nadulas si Nel sa bato sa gilid ng
Ilog.Tsi, tulungan mo ko! nagmamakaawang sigaw ni Nel. Hindi naman
nagdalawang isip si Tsi para tulungan ang kaibigan nito. Hawakan mo kamay ko,
kumapit ka lang, huwag kang bibitaw! wika ni Tsi. Isa pang rumaragasang tubig
ang sumaklob sa magkaibigan upang kapwa sila lamunin ng tubig. Sa huli, hindi na
sila muling nasilayan maliban sa magkabilang pares ng sapin sa paa ni Tsi at Nel.
Ikinalungkot iyon ng buong baryo ng Bumod-Ok. Lalung-lalo na ang pamilya ni Tsi at
Nel. Wala silang ibang masisi bukod sa sarili kundi ang minahan na naging bunsod
ng sakuna. Nawala na kasi ang mga punong sumisipsip ng tubig tuwing umuulan.
Nadaragdagan pa ang lupa sa ilalim ng tubig mula sa pagmimina sa taas ng bundok
kaya mas lalong bumababaw ang tubig na nagiging sanhi upang maging mabilis at
tumaas ang mga agos ng tubig sa ilog.
Naging aral iyon sa buong baryo kaya gumawa sila ng paraan upang matigil at
maipasara na ang minahan. Nagkaroon naman ng ibang pagkakakitaan ang baryo
bukod sa pagtatanim, -ito ang turismo. Bumalik sa dating ganda ang ilog lalung-lalo
na ang talon ng Bumod-Ok at dumami ang turista. Naging dahilan ito upang
magkaroon ng pondo ang baryo para mabigyan ng mga sapin sa paa ang mga
masisipag na batang tulad ni Tsi at Nel ang mga batang kinuha ng kalikasan nang
madulas sa minsang pag-ulan sa baryo.
At ang mga sapin sa paang iyon ay tinawag na Tsinelas (Tsi+Nel+Dulas) bilang pagalala sa mga batang naging daan para lubos na maunawaan ng mga tao ang
delubyong pwedeng maging sanhi ng di responsableng pagmimina.
Si Mimi At ang Tatlong Bilog
Labing dalawang taong gulang na ang batang si Mimi at nasa ika-Limang baitang na
siya sa kanyang pag-aaral. Siya ang pinaka mahusay sa kanilang klase. Bata pa
lamang kasi siya ay tinuturuan na siya ng kanyang mga magulang para mag-basa,
sumulat at bumilang. Kaya naman naging mahusay na siya sa kaniyang unang pag-

pasok sa paaralan. Ipinag-mamalaki siya ng kanyang magulang kahit kanino.

"Ang anak ko ang pinaka mahusay sa kanilang klase."
Pag-mamalaki ng kanyang ama sa kasamahan nito sa bukid.
Kahit mahirap ang buhay ng batankg si Mimi ay nag tatiyaga siya sa kanyang
eskwela. Araw-araw niyang tinatawid ang dalawang ilog sa kanilang lugar upang
siya ay makapasok lamang sa kanyang paaralan. Kahit ganoon man ay pinipilit
parin niyang mag-sumikap upang marating niya ang nais niyang kurso pag tapak
niya sa kolehiyo.
Marami siyang kaibigan, mabait kasi si Mimi. Magalang sa matatanda at masunurin
sa mga utos nito.At sa mura niyang edad ay alam na niya ang dapat niyang gawin
sa araw-araw. Katulong siya ng kanyang ina sa sa pag-hahatid ng pag-kain ng
kanyang ama sa bukid, sa tuwing wala siyang klase. Tumutulong din siya sa
gawaing bahay at pagluluto tuwing siya ay libre.
Ngunit ng araw na iyon ay mag isa lamang siyang mag hahatid ng lutong pag-kain
sa kanyang ama. Naglalaba kasi ang kanyang ina ng araw na iyon. Linggo ng
tanghali ang araw na iyon, may dalang basket si Mimi upang dalhin sa knayang ama
sa bukid. Masaya siyang nag-lalakad sa pilapil ng bukid at paawit-awit pa, ng bigla
siyang matapilok at mawalan ng balanse. Nalag-lag sa bukid ang bata. Naputikan
ang kanyang mga kamay at paa, subalit hindi iyon ang kanyang ikinagulat ng
sandaling iyon. May nakita kasi siyang tatlong bilog sa kanyang pinag bag-sakan.
Hindi niya alam kung anung uri ng bagay ang mga iyon. Kulay pula , asul at puti ang
mga kulay nito.
"Itlog ba ang mga ito? "
Pag tatanong niya sa sarili.
"Hindi naman siguro malaki ito sa normal na itlog at iba ang kulay nitong dalawa."
Inilapit pa ng bata ang isang bilog na bagay sa kanyang tainga. Para pinakikinggan
nito kung anu man ang nasa loob ng bagay na iyon. Inalog alog pa at sinuring
mabuti.
"Naku! Baka magalit na si itay ang mga pag-kain niya . "
Naalalang bigla ni Mimi. Dali-dali siyang tumayo at inilapag ang mga itlog sa loob ng
kanyang basket.
"Ama! Nandito na po ako. Andito na po ang inyong tang-halian. "
Masaya nyang bungad sa ama habang tintawag niya ito mula sa bukid.
"Anong nang-yari sa iyo anak?"
May halong pag-tataka niya sa anak.
"Naglaro kaba sa putikan?"
"Naku! Hindi po, nalalag-lag po ako sa bukid."
Natatawang sabi ni Mimi.
Dahil sa pagkukwento ng bata sa kanyang ama ,nalimutan niya ang mga itlog na
napulot niya sa putikan ng siya ay mahulog dito. Pauwi na siya at pabalik na sa
kanilang tahanan ng ma-alala ulit niya ang mga bagay na napulot niya. Napag
pasyahan niyang huminto muna at umupo sa ilalim ng punong mangga na

nadaanan niya. Tahimik siya umupo at kinuha ang isang bilog sa kanyang bitbit na
basket.
"Ano kaya ito?"
Muli niyang tanong sa kanyang sarili.
Habang pinag mamasdan ay naisip niyang ilagay sa kanyang harapan ang dalawa
pang nasa kanyang lalagyan. Humiga siya sa damuhan at humarap sa kanyang
nasa harapan. Hanggang sa makatulog siya sa kanyang posisyon.
Pahapon na ng siya ay magising,pag mulat niya ay nasa harapan pa rin niya ang
tatlong bagay sa kanyang harapan.
"Hinahanap na ako ng ina sigurado."
Pag-aalala niyang sambit.
Iiwanan sana niya ang makukulay na bilog na natagpuan niya kanina. Subalit naisip
niyang kunin na lamang ito at gawing palamuti sa kanyang silid. Nadatnan niyang
na-nanahi ng sirang bao ang kanyang ina sa harap ng pintuan. Agad siyang nag
mano at pumasok sa kanyang silid. Kasama niyang inakayat ang tatlong bilog at
inilagay iyon sa lamesita nasa tabi ng kanyang higaang kawayan. Matapos niyon ay
bumaba n siya at nagluto ng kanilang hapunan, pag-dating ng kanyang ama ay
sabay sabay silang nagsalo-salo sa hapag.
Matapos non ay nag-linis siya ng kanyang katawan at pumanhik na muli sa kanyang
silid. Nag-basa ng aklat at nag-aral sa kanyang mga aralin. Nananalagin na siya
para sa kanyang pag-tulog ng mapansin niyang muli ang tatlong bagay na napulot
sa bukiran.
Pinagmasdan niyang muli ang bagay na iyon. Inilagay sa kanyang mga kamay at
ipinatong ang isa sa kanyang sikmura. Hanggang sa mahimbing na siya.
Kalagitnaan iyon ng tulog ng bata ng magising siya. Nakarinig kasi siya ng hindi
kilalang ingay. Para iyong isang pagaspas ng malaking ibon sa tabi ng kanyang silid.
Dudungaw sana siya sa binatana ng mapansin niyang may-kakaiba sa mga bagay
na nakuha niya sa bukid. Maya liwanag kasi na nang-gagaling sa paligid nito.
Animoy parang mabibiyak. Lalong lumakas ang ugong sa labas ng kanyang silid,
kasunod nito ang isang huni na parang pito sa pandinig niya ng malaking ibon.
Napaupo siya sa isang sulok ng kanyang kwarto ng makitta niya na isang
dambuhalang ibon ang sumungaw sa kanyang bintana.
"Inay! Itay!"
Sigaw ni Mimi na may halong takot at kaba. Subalit parang hindi siya naririnig ng
mga ito. Napansin ni Mimi na nakatuon ang pansin ng malaking ibon sa mga bagay
na nasa kanyang higaan. Umiilaw ang mga ito na parang may lalabas mula sa loob
ng tatlong bagay na iyon. Humuhuni oa rin ang ibon. Lakas loob na lumapit ang
bata sa kanyang higaan dahan-dahang hinawakan ang umiilaw na bagay. Para
namang nagalit ang malaking ibon at sumigaw ito ng malakas. Napaatras si Mimi,
subalit muli siyang sumulong sa pag-lakad. Hinawakan niya ang mga ito at kinuha
ng dahan-dahan. Ganoon din ang ginawa niyang pag-lakad papunta sa ibon.
Marahan niyang inaabot ang bagay na pinagtutuunan ng pansin ng malaking ibon
nkatoon ito sa hawak niya. Para namang nakaintindi ang ibon. Mula sa kanyang mga
tuka ay binit-bit ng ibon.
Mula sa kanyang silid ay marahang lumabas ng bahay ang batang si Mimi naroroon
kasi ang bata .Muli pa'y nakita ni Mimi ang napakalaking ibon na maaring sumakop
sa kanilang munting tahanan.

Tatlong maliliit na huni ang narinig ng bata. Mula sa tatlong bagay pala na napulot
niya ay may mga munting ibon na magmumula sa loob nito mabuti na lamag at
hindi niya naisipang pag-laruan ang mga iyon. Sa kanyang kinalalagayan ay muling
humarap sa kanya ang malaking nilalang at humuni ito ng marahan paharap sa
kanya.
Natuwa ang bata, ilang saglit pa'y muling kumampay ang pak-pak nito at marahang
inisakay ang tatlong maliliit pang ibon sa likuran nito. Umangat na ito sa lupa
marahang-marahan. Para namang nag papasalamat ang malaking ibon sa kanya.
Nginitian niya ito hanggang sa lumipad ito palayo ng palayo.
Naging maganda ang kinabukasan ni Mimi ng sumunod na araw ,hindi maalis sa
isipan niya ang mga pangyayari sa kanya ng nagdaang gabi. Umaasa siya na
makikita pa niyang muli ang mga nilalang na hinid nawala sa isipan niya..
Ang Inahing Manok
Sa silong ng isang puno ay mayroong isang inahing manok na nagli-limlim sa 5
itlog. Masayang-masaya ang inahing manok dahil malapit na ang pag-sapit ng pagpisa ng kanyang mga itlog. Ilang araw na lang ang kanyang hihintayin ay makikita
na niya ang kanyang mga sisiw. Maging ang mga katabi niyang hayop na
naninirahan din sa malaking punong iyon ay tuwang tuwa para sa kanya.
"Sa saglit na araw na lamang ay makikita mo na ang iyong mga sisiw manok."
Masayang pa-alala ng katabi niyang bibi na nag aalaga ng sampung kiti. ito na rin
ang kanyang naging kaibigan simula ng siya ay mapunta sa ilalim ng punong iyon.
Ito rin ang naging katulong niya sa pag babantay sa kanyang mga itlog tuwing siya
ay nag hahanap ng makakain.
"Naku bibi napaka-saya ko sa aking mga itlog sana ay malulusog silang sisiw at
walang karamdaman sa kanilang mga katawan. "
Tuwang-tuwa namang sagot ng inahing manok.
Isang araw habang nag lalakad ang inahing manok sa bukid ay nakita niya na may
isang ahas na papunta sa malaking puno na tinitirhan niya kasama ang ibang mag
hayop na nandoon. Nakaramdam ng kaba ang inahing manok. Alam niya kasi na
kaaway ng lahat ang ahas na iyon. Marami na kasing tinakot na mga hayop ang
ahas. Dali dali siyang bumalik sa kanyang pugad upang tignan ang mga naiwan
niyang mga itlog, na binabantayan naman ng bibi ng mga sandaling iyon.
Tahimik naman niyang dinatnan ang ibang mga nakatira doon. Mga maliliit lamang
na uri ang mga hayop na kasama ng inahing manok. Pumasok siya sa kanyang
pugad, nakita niyang natutulog ang bibi kasama ang kanyang mga kiti na
nakapalibot sa inahing bibi.
Lulukuban na sana ng inahing manok ang kanyang mga itlog ng makita niyang nasa
likuran pala niya ang malaking ahas at nakangiting nakalabas ang matatalim na
ngipin nito. Natakot ang manok at nag-puputak ito. Nagising ang hayop na naroroon
na mga tahimik na nag papahinga. Naalarma ang lahat. Maging ang bibi ay natakot
din. Agad nilubukan inahing bibi ang mga kiti niyang takot na takot din sa malaking
ahas. Takot na takot ang lahat. Alam nilang wala silang laban sa malaking ahas na
naroroon. Hindi alam ng manok ang kanyang gagawin. Natatakot siya para sa
kanyang mga itlog, nag isip ng maigi nag manok.
Habang nag i-isip itoy biglang nag sungit ang panahon. Bumuhos ang malakas na
ulan. Lalong natakot ang inahing manok habang ang ahas naman na kanina pa
lumiligid sa kanila ay lumapit pa sa pugad ng inahin. Hin di naman hinayaang
makalapit ng inahin ang ahas, Sa halip ay hinampas niya ito ng papak sabay ng pag
kahig. Maging ang bibi ay tumulog din sabay nilang pinag tulungan ang ahas na

nais kainin ang itlog ng inahing manok.

Nasaktan naman ang ahas, dahilan upang mag wala ito doon. Hindi naman sinsadya
nitong mataamaan ang pugad ng manok. Lumabas na ang ahas subalit nataob ang
pugad. Gumulong ang mga itlog ng manok. Kumalat ang mga ito sa kulob ng
kanilang tahanan.Habang ang isa naman ay gumulong patungo sa labas . Nabasa
ito ng tubig, sa takot ng manok ay nag mamadali itong lumabas ng pugad at
hinabol ang gumugulong na itlog. Oras na hindi iyon huminto ay malalag-lag an g
itlog sa ilog at hindi na makukuha pa ng inahing manok . Naataranta ang ibang
hayop para sa itlog, nag labasan din ang ibang hayop na tutulong sa manok upang
masagip ang itlog nito. Subalit walang umabot ng makita nilang nahulog na ang
itlog papunta sa ilog.
Para namang nawalan ng pag-asa ang inahing manok sa pang-yayari iyong .
NAlungkot ang lahat para sa manok. Sumilip ang manok kasama ng ibang hayop na
naroroon sa ilog. Para namang nabuhayan ang manok ng makita niyang nakasalalak pa pala ang itlog niya sa mga ugat ng kahoy na naroroon. Nakasalalak ito doon
at malapit ng malag-lag. Nag mamadali namang bumaba ang ibang naroroon.
Nandoon pala sa puno ang matsing na nag mamasid , agad itong bumaba sa puno
at patalon ng inabot ang itlog sa pag kalag-lag sa ilog.
Nakahinga ng maluwag ang lahat. Masaya sila sa ginawang pag-tulong ng matsing
sa manok. Ang manok nama'y kinuha agad ang kanyang itlog sa nag magdang loob
na kapwa niya hayop.
"Maraming salamat kaibigang matsing sa ginawa mong pag-tulong sa aking itlog."
Walang humpay na pasasalamat nito sa matsing.
Masaya namang dinala ng matsing ang itlog sa pugad ng manok. Tumulong na rin
ito upang ipunin ang itlog na gumulong kanina sa iba pang bahagi ng kanilang
pugad. Ng maipo'y masayang pinag masdan ng manok ang knayang mga itlog.
Nagulat naman ito ng dahan-dahang napipisa ang itlog. Napatingin ang lahat dito,
Inabangan nila kung ano ang mga susunod pang manyayari.
isang maliit na tuka naman ang sumilay sa itlog. Tinulungan naman ng inahing
manok ang kanyang itlog sa pag-pisa nito. Lumabas na ang unag sisiw. Masayang
nag hiyawan ang mga hayop, sunod sunod naman na ang pag pisa ng mga itlog.
Limang malulusog na sisw ang lumas sa itlog. Gaya ng hiling ng inahin para dito.
Masayang nilukuban ng manok ang kanyang mga bagong pisang sisiw at nagpasalamat sa lahat ng mga naroroon..
Kwentong Kutsero ni Karding
Alam nyo ba kung bakit nilalagayn ng tapolodo ang mga mata ng kabayo? Para
diretso ang tingin? Tama at para hindi siya magagambala ng mga kasabay niya na
nsa tagiliran niya.
Isang Kutsero si Karding, bata pa lamang siya ay ito na ang pinag kakaabalahan
niya. Dito rin siya kumikita dahil ito ang itinuro sa kanya ng kanyang ama noong
nabubuhay pa ito. Masipag siya, mabait at magalang sa mga nagiging pasahero ng
kanyang kalesa. Iyon nga lang ay may mga bagay na hindi kanais nais niyang
gawain. Sa tagal na niyang Kutsero ay madami nadin ang kanyang karanasan. Na
paayos niya ang pamanang kalesa ng kanyang ama. Ito kasi ang nag iisang pamana
nito para sa batang kutsero noon. Ngunit sa tagal ng panahon ay nasira na rin ito.
Kaya't ng kumita siya ng malaki ay pinaayos niya at piankumpuni ang nasirang
kalesa.
Nakabili na rin siya ng isa pang kabayo. Matanda na rin kasi ang katuwang niya sa
kanyang hanap buhay. Ang pangalan nito ay si Noning. Ang sampung taon na
niyang katuwang na ibinigay naman ng kanyang ina. Ngayon ay pinag pahinga na

niya ito at nakalagay na lamang sa isang kubo , kung saan din niya nilalagay si
Ameng, ang kanyang bagong kabayo. Sa edad na dalawamput pito ay binata pa rin
si Karding. Wala kasi siya matipuhan sa kanilang lugar. Gayunman ay ayos lang sa
kanya. Mahirap daw kasi ang buhay at kailangang pagipunan muna at mag handa
sa pag-aasawa.
SA tagal ng kutsero ni karding ay alam na niya ang laht ng mga bagay na maari
niyang gawin upang mag karoon ng madaming pasahero . Isa na dito ang pagiging
mabait sa mga tao. Maasikaso at magalang. Subalit may isa lamang na hindi
kaayon ayon sa kanyang gawain. Kahit hindi naman maari ay kanyang ginagawa.
Isang turistang dayuhan ang nais sumakay sa kanyang karwahe ng araw na iyon.
Maaga pa lamang kasi ay handa na siya upang mag hanap buhay. Maaga siyang
gumising upang maaga din siyang makahapon sa kanyang tahanan at maagang
makapag pa hinga.
"Maari bang makisakay sa iyong kutsero iho?"
Wika ng matandang babae. Sa itsura pa lamang nito ay malalaman ng hindi ito taga
roon mula sa kanilang bayan. Makinis ang kutis nito, maganda ang kasuotan, at
maganda ang tindig. Propesyonal ito sa kanyang paningin. May edad man ay hindi
naman halata sa kanyang dating.
"Sige ho"
magalang niyang sagot sa pasahero.
"Saan ho ba tayo?"
Tanong niya sa babae.
"Nais kong dalhin mo ako sa magagandang pasyalan dito sa inyong lugar. Bago
lamang ako dito at nais kong maiba ang aking paningin. "
"Naku wala hong problema."
Sambit naman ng lalaki.
Inaalayan niya itong makasakay mula sa kalesa. Maingat ang knayang ginawang
paghatak sa lubid na kumokontrol sa babae. At ilang saglit pa'y lumalakd na sila.
"Marami hong magagandang lugar dito sa aming nayon"
Nakangiti niyang panimula sa Ale, habang nililingon niya ito mula sa kanyang
likuran.
Ngumiti naman ito sa kanya.
"Ang ama ko ho ay dating kapitan sa pook na ito, nag simula ho akong maging
kutsero ng yumao ang aking ama. "
Ano ito? Mali ang kwento ni Karding? Hindi naman na ito kataka taka, dahil isa ito sa
asal na hindi na nabago simula ng siya ay naging kutsero. Marami ang nakakakilala
sa kanya dahil sa kanyang mga gawa gawang kwento at walang katotohanan.
"Kilalang kilala ho ako rito. Oras na sambitin ninyo ang aking ngalan ay agad ho
akong makikilala"
Dugtong pa niya.
Tuwang tuwa lamang ang kagalang galang na ale mula sa kanyang likuran habang

palingon- lingon siya rito.

Tuwang-tuwa naman ang pobreng kutsero sa kanyang ginagawang kwento na
ibinabahagi niya sa kanyang pasahero. Kahit walang katotohanan at kahit mali ay
diretso pa rin siya sa kanyang istorya.
Ng matapos niya itong igala ay tuwang tuwa siya ng bayaran siya ng tatlong daang
piso nito. Bihira lamang ang mag abot sa kanila ng ganitong halaga. Pahapon na ng
siya ay bumalik sa kanyang tahanan. Matutulog na lamang siya ay iniisip pa rin niya
ang kanyang susunod na kwentong kutsero na ibabahagi niya sa kanyang magiging
pasahero sa darating pang mga araw.
Dahil sa kanyang gawain ay mraming kutsero ang sa kanya'y nagagalit. Subalit
tinataasan na lamang niya ito ng kanyang balikat.
"Naku karding huwag kang maging imbento sa iyong mga pasahero at baka sa
huli'y pag sisihin mo iyan. "
Paalala sa kanya ni Mang Kanor minsang mag kasalubong sila nito sa daan habang
siya ay pauwi sa knayang tahanan.
Minsan habang siya ay nasa karinderya na paborito niyang pag kainan ay isang
batang babae ang nakita niyang patawid sa malaking kalsada nila. Sa itsura nito ay
nasa sampung taong gulang pa lamang ito. Pinag mamasdan niya ito sa malayo
dahil nkita niyang papalapit ito sa kangyang pinupwestuhan. Hindi niya inaasahang
isang kotseng puti ang rumaragasang sasagi sa bata, mabuti na lamang at
naabutan pa niya itoat madali niya naiiwas sa aksidente. Kinabahan siya sa maaring
mangyari sa bata
Nasagip niya ito mula sa kapahamakan, tuwang tuwa ang mga tao sa kanyang
paligid. Maging siya ay masaya din . Kahit papano kasi ay naging bayani siya sa
simpleng paraan lamang. May maganda rin paalng dulot ang pagiging malikot ng
kanyang mga mata sa kanyang kapaigiran.
Lumaki ang kanyang mga tainga sa kanyang mga narinig, msarap ito sa
pakiramdam at maginhawa ang tingin niya sa kanyang mga kapaligiran. Sinwerte
naman siya sa kang pasada ng araw na iyon . Marami ang naging kita niya sa araw
na iyon, iyon nga lang at hindi pa rin nag bago sa kanyang dating gawain.
imbentong istorya naman ang kanyang ibinahagi sa mga pasaherong sumasakay sa
kanya.

Ayon sa mga matatanda lahat ng bagay daw na ginagawa ay may katapat na bagay.
Mabuti man o masama.
Isang matandang ermetanyo ang naglalakad ng araw na iyon . Papunta sa hindi
alam kung saan. Aksidente naman itong madadaanan ni Karding. Nakasuot ang
matanda ng sira sira at aduming kasuotan. Ang suot na sapatos nito ay butas sa
ilalim at ang sumbrero nito at nangungutim sa kadumihan. Sa anyong iyon ng
matanda ay nahabag ang matagal ng kutsero.
"Sakaya na ho kayo tatang, at madala ko kayo sa inyong paroroonan. "
Subalit tinignan lamang siya nito mula ulo hanggang paa. Animo'y sinusuri ang
kanyang itsura.
"Ah, dadalhin ko ho kayo sa inyong tirahan."
Pag mamagandang loob niya dito. Subalit hindi niya inaasahan ang sumunod na
sambit ng ermitanyo. Bumulong ito sa hangin at maya maya pa'y nanghina na

lamang ang kutsero at bumagsak sa lupa. Huling nakita na lamang niya ay ang pag
layo ng matanda.
Masakit ang ulo ng magising si Karding. Nakaramdam siya ng kagat ng lamok ng
siya ay bumangon. Nandoon pa rin siya sa lugar kung saan siya iniwan ng
matandang nais niyang pag magandahan ng loob. Inikot niya ang kanyang mga
mata.
"Salamat naman at nandoon pa rin ang kanyang kabayo at ang karwahe nito.
tahimik na kumakain ang kanyang kabayo. Tatayo sana siya ng mapansin niyang
mabalahibo ang kanyang kamay. Dahan dahan niyang sinalata ang kanyang
katawan. Mula sa kanyang mga kamay nagulat siya ng makita niyang iba na ito.
Wala ang kanyang limang mga daliri, at mga kuko nito. Nagulat siya ng mpansin
niyang maging ang kanyang mga paa ay katulad din ng kanyang mga kamay.
Animoy nakasuot siya ng makapal na sapatos ang kulay kayumanggi niyang
mabalahibong kamay ay nakalapat sa lupa. Nakaramdam ng uhaw ang binata. Malui
siya tumayo. Tumayo na nakalapat ang parehas niyang mga paa sa lupa. Iinom siya
sa ilog ng makita niya ang kanyang sarili. mula sa repleksyon ng tubig.
Napaatras siya at muling bumalik sa harapan ng tubig. Hindi siya maaring
magkamali, hindi niya anyo ang nasa kanyang harapan. Mahaba ang mukha, may
buhok sa likuran ng ulo. Mbalahibo ang kanyang katawan. Isang Kabayo. Tama isa
nga itong kabayo. Naging kabayo si Karding, hindi niya alam ang kanyang gagawin.
Natulala siya at hindi makagalaw sa kanyang kinatatayuan. Umiiyak na siya,
"Ano ito? Anong nangyari sa katawan ko? Bakit ako naging kabayo? Huhuuh"
Tanong niya sa kanyang isipan.
Lumalalim na ang gabi. Kailangan na niyang umuwi. Nandoon pa rin ang kanyang
kabayo. Tinawag niya ang kanyang alaga. Subalit walang lumalabs ng letra sa
kanyang mga bibig. Tanging huni lamang ng isang hayop ang lumalabas sa kanyang
bibig. Lumapit naman ito sa kanya. Patakbo pa ang ginawa nito sabay hinto ng
malapit na sa kanya ang hayop.
Palakad na ang dalawang hayop ng may narining si Karding na pulotong ng isa pang
kabayo. At tinig ng isang lalaki.
"Hiyyaaaaa"
Sigaw nito. Maganda ito para kay Karding ay makakatulong nrin sa kanya sa wakas.
Nakita sila nito.
"Whoaa, Ano kayang ginagawa ng mga kabayong ito dito? Hindi bat kay Karding na
mapangimbento ang isang hayop na ito? "
Parang nanliit si Karding sa kanyang narinig. Hindi niya kilala ang lalaki at hindi rin
niya ito mukha. Kinuha ng lalaki ang lubid hintak nito ang Alaga ni Karding na
kabayo. Hindi sana siya susunod dito, nanghinayang lamang siya sa kanyang alaga.
Binigyan sila Karding ng pag kain. Tubig at silungan. Subalit hindi siya kumakain ng
damo, wala siyang nagawa kundi ang tiisin na lamang ang gutom para sa gabing
iyon. Tinitignan lamang siya ng ng ibang hayop na naroroon at tahimik na
kumakain. Sa laki kasi ng lugar na kanilang pinuntahan kay daming hayop din ang
naninirahan doon.
"Kumain kana."
Kinagulat na gumising sa kabayong si Karding. Walang tao na naroroon tanging mga
kabayo, baka , kalabaw at ibang hayop lamang ang tangi niyang mga kasama. Si
Ameng pala ang nag salita.

"Paano kang nakapag salita!?"

Gulat niyang tanong.
"Hindi ako nag sasalita nag kakaintindihan lamang tayo sapagkat isa ka n ring
kabayo"
" Tao pa rin ako . Malungkot niyang wika. "
Pumunta sa sulok ang dating kutsero at tumalikod na lamang dito.
"Nagalit sa iyo ang matandang ermitanyo"
Kwento ni Ameng.
"Mahilig ka kasing gumawa ng kwento na hindi naman totoo. "
Napag isip si Karding. Hindi niya inaakala na may mga taong nagagalit din pala sa
kanyang gawain. Nakaramdam siya ng panghihina sa sarili. Ni ayaw niyang mag
pahinga ng gabing iyon. Madaling araw na ng maipikit ni Karding ang kanyang mga
mata. Umaasa siya na sa kanyang pag dilat ng mata kinabukasan ay babalik na siya
sa normal.
Maaga ring nagising si KArding, masaya niyang iminulat ang kanyang mga mata.
Umaasang paniginip lamang ang lahat. Ngunit bigo siya sa kanyang isipin.
Nalungkot siya at bumalik sa pag kakahiga. Labis na nalungkot si Karding sa
nangyari sa kanya. HIndi niya ninais na ma- aaring mag ka ganon ang mangyayari
sa kanyang pag ka tao. Inisip niya ang lahat ng kanyang ginawa. Lahat ng ginawa
niyang pag iimbeno at pag sisinungaling sa mga tao.
Umiiyak si Karding habang nag lalakad papunta sa Farm na pagpapastulan sa
kanila. Sinusundan niya ang mga kabayong nasa kanyang harapan, habang nasa
likuran naman niya si Ameng.
"Naku Karding hayaan mo na mgiging msaya ka rin kahit na ikaw ay isang kabayo.
Tignan mo kami masaya kami kahit mga alaga lang kami. Tulad mo noong ako ay
inaalagaan mo dati. "
Kahit papano ay nabawasan ang kanyang pag-kalungkot. Nag karoon kasi siya ng
katuwang sa kanyang problema. Hindi niya inaakala na ang kanyang alaga ay siya
rin pala niyang magiging kaibigan.
Sa katagalan ay nakasanayan na rin ni Karding ang kanyang pagiging isang Kabayo.
Natuto siyang kumain ng mga damo darak at ibat-ibang pag kain ng isang hayop.
Nilagyan na rin siya ng tatak ng taong nakapulot sa kanilang dalawa ni Ameng ang
dati niyang alaga. Katunayan na pag mamay-ari na sila.
Lumipas pa ang mga araw , linggo , buwan at panahon. Hindi pa rin nag babago at
bumabalik sa dati si Karding. At nawala na rin sa isipan niya ang pagiging isang tao.
Para sa kanya ay natural na sa kanya ang pagiging isang kabayo.
Minsan habang sila ay nag lalakad ay nakita niya ang isang pamilyar na mukha.
Nakasout ito ng smaduming kasuotan, butas na sapatos at maduming sumbrero. Ito
ng ang ermitanyong bumulong sa hangin at nag pahina ng kanyang katawan. Dalidali niya itong hinabol at hinarang. Wari niya'y nakikilala siya nito, at natatandaan.
Tumingin ito sa kanya at tumawa.
"Ikaw pala iyan Karding. Natutuwa ako at nakikilala mo pa pala ako. "
Gusto niya itong sigawan, subalit tanging huni na lamang ng isang kabayo ang

lumalabas sa kanyang tinig.

"Huwag kang magalit Karding. Binigyan lamang kita ng leksyon. Sana ay naging aral
sa iyo ang nangyaring ito. "
Napagisip ang Kabayo.
"Huwag kang mag-alala at ibabalik na kita sa iyong dating pag ka tao. Subalit hindi
na maari ang iyong gawain lagi kitang babantayan sa lahat ng iyong gawain. "
Natuwa si Karding sa narinig. Pangako niya sa sarili na hindi na niya uulitin ang
kanyang pag iimbento ng kwento, . Maya-maya pa'y nag laho ang matanda,
kasunod nito'y ang pag iiba ng kanyang anyo, Kasunod ay ang bagong Kutsero na
nasa tabi niya na may nakapangalangang KARDING sa likuran nito. Nandoon rin si
Ameng nakasuot ito ng bakal na tumatakip sa gilid ng mga mata nito. (Tapalodo ang
tawag dito.)
Nag pasalamat si Karding sa matanda kahit wala na ito sa kanyang paningin.
Nakabalik na nga siya. Tuwang tuwa siyang lumapit kay Ameng at niyakap niya ito.
Masayang masaya sila at nag sisisi sa lahat ng ginawa niyang panloloko sa tao.
Bumalik na sa normal ang lahat, nakabalik na siya sa kanyang trabaho. Binago na
niya ang kanyang gawain, at mag mula noon ay hindi na gumwa ng Kwentong
Kutsero si Karding.
ARAL: Maging totoo at huwag mag imbento.
Ang Kwento Ng Pagong At Pusa
Isa itong kwento na kailanman ay hindi maaring mangyari kahit sa tao man. Ang
lathalang ito ay mula sa pinapalawak kong isip at pag-likha sa pamamagitan ng
pag-sulat.
Masaya ang buhay ng bawat hayop na nakatira sa gubat na hindi pa napupuntahan
ng kahit sinong tao. Malaya sila sa kanilang mga nais gawin at mga nais na
mangyari sa kanilang mga buhay. Masagana sa pang araw araw ,magkakasundo
ang bawat isa sa pamamalakad ng kanilang hari na si Haring Leon. Si Leon ang
pinakamataas na na uri ng hayop na naninirahan sa kagubatang iyon. Sumunod
naman ay si Kwago ang pinakamatalinong hayop na kanang kamay ng Leon, siya
ang may nakakaalam ng lahat ng pasikot sikot sa gubat. Lahat ng gawain ng bawat
hayop at pati ang mga tao na hindi pa nakikita ng ibang mga haop ay nalalaman
nya din . Bawat araw na lumilipas sa gubat na iyon ay ang pag usbong din ng mga
hayop upang maging mag-kaisa at mag tulungan sa bawat pakikitungo nila.
Ang mga ibon, mga hayop sa lupa at mga hayop tubig ay nag kakaisang nagbibigayan para mabuhay. Kabilang na dito sina Pagong at Pusa. Hindi sila
magkatulad at hindi rin sila magka-uri. Hindi rin sila magka-kilala at hindi rin
maaring mag sama..
Masayang naglalakad ang pusa ng umagang iyon, parating kasi ang kapatid nya
galing sa pangunguha ng pag kain. Maligaya itong nag-aabang sa tabi ng kanilang
tahanan, habang pinapanuod ang mga batang aso na nag-lalaro malayo sa kanya.
Nilapitan siya ng Babaeng aso at kinausap.
" Kamusta kana"
Nakangiting bungad nito ng batiin siya.
"Halika doon tayo sa lilim ng punong akasya, mag kwentuhan tayo habang
hinihintay mo ang iyong kapatid. Masarap ang hangin doon , tanaw ang buong
tanawin."
Anyaya nito sa kanya.

Ngumiti siya dito at saka nag salita.

"Salamat sa anyaya. Halika at dumoon tayo."
Mula doon ay nag lakad sila papunta sa puno ng akasya, masaya silang nag usap at
nagkwentuhan.
Maya-maya pa'y lumapit na sa kanila ang dalawang tuta at nag lambing sa inahing
aso. Saka naman ito dinilaan ng ina upang linisin ang katawan ng dalawa. Tuwang
tuwa ang Pusa sa ganoong eksena ng mag iinang aso.
Pagabi na noon kaya nag aya na ang Pusa na bumalik na sa kanilang mga tahanan,
Saglit pa'y dumating na ang amahing Aso at ang kapatid ng pusa. Inabutan ng
dalawang lalaki ang dalawang babae na papasok na sa kanilang mga tahanan.
"Kapatid ko!"
Tawag ng pusa sa kanyang kapatid na babae.
Lumingon ang pusa at ngumiti ito .
"Kamusta kuya. Marami kabang nahuling isda ngayon?"
Masaya nitong wika sa kapatid.
"Ayus lang naman. Sapat na para sa isang linggo nating pag kain. Gusto sana kitang
yayain sa susunod na panghuhuli ko para matulungan mo ako."
Sagot ng kanyang kapatid.
"Sige ba, hindi ba sinabi ko na sayo dati na gusto kong sumama sa iyo upang
matulungan kita sa pangingisda mo, para sa pagkain natin?"
"Oo, subalit ayoko sana na tulungan mo ako kasi baka mahirapan ka. Binilin ka kasi
sakin ni inay bago siya pumanaw, na alagaan daw kita at wag pababayaan."
"Kasama mo naman ako kuya eh. Mababantayan mo naman ako kasi mag kasama
naman tayong nanghuhuli na pag kain natin."
"Hayaan mo't sa susunod na linggo'y isasama kita."
Ilang saglit pa'y sabay na naghapunan ang dalawa.
Bata pa ang mag-kapatid na pusa ng pumanaw ang kanilang mga magulang.
Nabaril kasi ito ng isang mangangaso sa dati nilang tinitirahang gubat na ngayon ay
isa ng syudad. Sa tulong ng Kwago dinala sila sa gubat na iyon at doon na nabuhay
hanggang sa makayanan na nilang tumayo sa kanilang mga paa.
Mula pag kabata hanggang sa pag-tanda ay magkasama na ang dalawang pusa
hindi sila nag-iiwanan. Lagi silang magkasundo sa kahat ng mga bagay na nais nila.
Kinabukasan maagang nagising ang mga hayop. Kaarawan kasi iyon ng kanilang
hari na si Haring Leon, ang humahawak sa kanilang kagubatan, ito rin ang nagbabantay sa gubat upang protektahan ito.
"Magandang umaga aso."
Bati ng Lalaking pusa sa Amahing aso.
"Malaking selebrasyon ngayon ang magaganap sa ating kagubatan. Kaarawan kasi
ng ating Hari."

"Oo. At mamayan kasama kong pupunta ang mag-iina ko papunta sa gitna ng

kagubatan. Maarin kayong sumabay sa amin kung nais ninyo"
Sambit ni Aso.
"Salamat , Yamo't sasabihin ko sa aking kapatid upang mag kakasama tayo pagdalo. "
Pasasalamat naman ng Pusa.
Malaking kasiyahan ang ka-arawan ng haring Leon. Sari-saring hayop ang dumalo,
mga hayop na lumilipad at gumagapang. Sa kabila nama'y mga hayop na
lumalangoy . Kabilang na dito ang Pagong at ang kanyang pamilya. Masaya ang
lahat na nag kukwentuhan at nag tatawanan. Ang pusa ay nag lalakad sa tabi ng
ilog upang uminom ng tubig. Ng hindi inaasahan isang ingay ang umalingaw-ngaw
sa langit dahilang upang mataranta ang lahat. Nagtakbuhan, nagtulakan at isang
dahilan upang matulak ang pusa at malag-lag sa tubig. Nakita iyon ng Pagong dahil
sa kupad nitong kumilos naiwan na sya ng ibang hayop na lumangoy. Naging
dahilan pa iyon upang masagip ang pusa mula sa pag kakalunod nito.
Sinagip ng Pagong ang Pusa dinala niya ito sa tabi upang alisin sa tubig. Maya pa'y
kinagat ng lalaking pusa ang leeg ng kanyang kapatid upang itakbo. Hindi na
nakuhang magpasalamat ng babaeng Pusa.
Sa tahana'y takot na takot ang bawat hayop. Walang lumalabas na baka'y marinig
muli nila ang ingay na narinig nila. Natakot ang lahat. Nasira ang kasiyahan at
kaarawan ng hari nilang si Leon.
Araw na ng panghuhuli ng pag kain nila. Sumama ang babaeng Pusa sa kapatid
niya, kasama din nila ang mag-asawang aso at kanilang mga anak. Sabay sabay
silang nanguha ng kanilang pag kain. Nagkwentuhan at kumain . At habang
umiinom ang babaeng Pusa isang mukha ang kanyang naaninag. Ang hayop nga na
nag ligtas sa kanya. Si Pagong!
Natulala siya at di nakapag salita, hanggang s amauna na itong bumati sa kanya.
"Kamusta kana?"
Tanong nito. Simula sa pag kakatitig nama'y parang natauhan ang Pusa.
"A-ayo-s lang ako. Sa-salam-at nga pala sa pagliligtas mo sa a-akin."
Pautal utal na kibo ng pusa. Nakatingin sa kanya ang Pagong habang nakangiti ito.
Para namang napahiya ang Pusa kaya tumalikod ito.
"Ako nga pala si Pagong. "
Pakilala nito.
"Ikaw?"
Tanong nito sa kanya. Hinarapan nya ito at magalang na nagpakilala .
"Ako si Pusa. Dito kaba nakatira?"
Sagot naman nito na may halong tanong din.
"Oo, kasama ng ibang mga hayop na lumalangoy din. "
Nag-usap pa ang dalawanhanggang sa hindi na nila namalayan ang oras. Oras na

para umuwi. Inaya na ng Lalaking Pusa ang kanyang kapatid.

"Uuwi na ako. Ikaw din. "
Masayang pag papa-alam ng Pusa sa Pagong.
"Sige, sa susunod naman.'
Sagot nito.
Katulad kanina. Sabay-sabay na umuwi ang mga Pusa at Aso. Sabay sabay na
nakarating sa kanilang mga tahanan. Sa isang sulok naman ng Utak ng pusa ay ang
saya sa pag kaka-kilala nya sa isang bagong kaibigan.
Naging mahina na ang ilog na pinaghuhulihan nila ng isda nababalita kasing may
mga taong nakapasok sa gubat. Nakita iyon ng Kwago minsan. Nakita daw ito ng
Kwago na kumukuha ng mga isda sa ilog at ibang mga hayop. Naging mdalas tuloy
ang pag punta ng Pusa at Aso sa ilog.
Araw-araw na rin ang naging pag kikita at pag uusap nina Pagong at Pusa. Masaya
siya sa tuwing makikita niya ito. Hindi niya maipaliwanag na sarili kung bakit. Ganito
din ang naging pakiramdam ng Pagong sa Pusa. Hindi nabubuo ang kanilang mga
araw kung hindi nila makikita ang bawat isa. Araw-araw sabay silang kumakain.
Minsan nag-lalaro sila at nag hahabulan. Naguunahan sila na makarating sa batong
nakagitna sa ilog. Tumatakbo ang Pusa at lumalangoy naman ng mabilis ang
pagong. Unti-unti nilang nararamdaman ang bawat sarili nila tuwing sila ay nag
kakaharp. Hanggang umamin ang Pagong sa Pusa ng minsan sersyoso silang nag
uusap tungkol sa kanilang mga karanasan.
"Hindi ko alam kung ano ito. Galing ito dito. Sabay turo ng Pagong kung saan
nakalagay ang tumitibok niyang puso. "
Nadam naman iyon ng Pusa.
"Hindi ko rin malaman ang ganitong pakiramdam. Masaya ako tuwing kasama kita.
Malungkot naman ako kung hindi kita nakikita. "
Seryosong pag-amin nito.
Tanghali na ng lumabas ang pusa mula sa kanilang tahanan, umuulan kasi ng araw
na iyon. Hindi makalabas ang magkapatid na pusa at ang mag aswang hayop.
Mabuti na lamang at may natira oa siang pag kain na nkuha nila sa tulog ni Pagong.
Palukso luksong patakbo ang ginawa niya upang lumipat sa bahay ng mga Aso. May
nais lang kasing itanong ang Pusa sa inahin g aso, tungkol iyon sa nararamdaman
niya mula sa kanyang saloobin. Pakiramdam niya'y mag kakasakkit saiya oras na
hindi niya ito nailabas mula sa isang nakakaalam.
"Napasugod ka Pusa."
Bigkas ng inahin.
"May nais lamang kasi akong itanong sa iyo, kung iyong mamarapatin.
"Halika't tumuloy ka. Magpatuyo ka ng iyong balahibo't baka sipunin ka."
Pag mamagandang loob ng inahing aso sa kanya.
"Anu ba ang atin? "
Panimula nito sa kanya.

Parang nahihiya namang mag salita ito dito. Wari niya'y parang dapat nalang niya
itong itago.
"Huwag ka ng mahiya sa akin. Kaibigan mo ako't hindi ka dapt mag-alangan."
Nakangiti naman nitong banggit sa kanya.
"Ahm, kasi ano.,"
Namumulang panimula ng Dalagang pusa.
"Nag tataka lamang ako kung bakit sa tuwing kasama ko si Pgong may
nararamdaman akong kakaiba mula sa aking dib dib. "
Imbis na payuhan ay tumawa ang Aso at tumingin ito sa kanya na sobrang saya at
hindi maintindihang ibig sabihin.
"Kasi nag mamahal kana."
"Anu yon?"
Tanong niya dito.
"Iyon ang nadarama namin ng asawa ko. Masaya kami kasi parehas naming
nraramdaman yon. Pero ang sa iyo. Nagkibit balikat na lamang ang Aso at hindi na
kumibo. "
Hindi nakapunta sa ilog ang Pusa ng boung araw na iyon. Hindi kasi siya makalabs
dahil sa sama ng panahon. Subalit na gulat na lamang siya ng makita nyang may
nag lalakad na papunta sa kanya. Habang siya ay nakatanod sa pintuan ng kanilang
tirahan. Hindi siya nag kakamali . Si Pagong nga iyon. Papunta sa kanya. Palapit
iypon ng palapit sa kanya. Kasabay naman ang magkahalong tuwa at pananabik.
Kabog sa dibdib at ligaya.
"Kamusta ka?"
Masaya nitong bati sa kanya. Nakangiti ito ng sobra. Ganito din naman ang bungad
nya dito nakangiti rin siya dito.
"Mabuti naman. Ikaw kamusta kana? Halika. Pumasok ka. "
Anyaya niya dito sa loob ng kanilang tahanan.
"Naku hindi na . Kinamusta lamang kita. Nalungkot kasi ako at hindi ka makapunta
sa ilog ngayon,"
"Masama kasi ang lagay ng panahon. Pasensya kana ha?"
"Ayos lang, masaya na ako't nakita kita. "
Masayang dugtong pa nito.
Sa ganitong paraan lalong napalapit ang loob ni Pusa sa Pagong. Pakiramdam niya
ay lalong siyang nahuhulog dito at hindi na niya ito makontrol.
Isang araw masayang nag uusap ang Dalawang hayo sina Pagong at Pusa, Hindi nila
namalayan ang pag mamasid ng pangalawa sa pinakamataas ng hayop sa gubat. Si
Kwago! Nakadapo pala ito sa isang puno kung saan kitang kita ang bawat hayop na
nasa ilog at nasa tabi nito.
Nagulat ang lahat sa nabalitaan nila. Nakarating ito sa ibang mga hayop. Sa mataas

na hayop. Maging kay Haring Leon ay nakarating na rin ito. Ipinag babawal sa batas
ng Kagubatan ang pag- patol sa hindi mag- kauring hayop kapag napatunayan ito.
Maaring paalisin at palayasin siya sa gubat . Oras na mag kasala. Hindi iyon
maganda sa pandinig ng kapatid ng lalaking Pusa. Kapatid nya kasi mismo ang usap
usapan sa buong kagubatan. Pag kadatin na pagkadating nito'y isang kalmot ang
tumama sa mukha ng babaeng pusa. Napasimangot ito sa sakit.
"Alam mong bawal na bawal ang pakikipag mabutihan sa hindi natin kauring hayop.
At maari kang mapaalis oras na malaman ito at napatunayan. !"
Pasigaw na wika ng Lalaking Pusa.
Hindi na nakakibo ang babaeng Pusa sa halip ay tumalikod ito at humiga na lang sa
isang sulok.
Masama ang loob ni Pusa. Kinagabihay. Dali-dali syang pumunta sa ilog upang
hanapin si Pagong. Subalit hindi niya inaasahan ang makikita niya. Si haring Leon
ang nandoon. Nakita siya nito. Akmang tatakbo siya palayo ng harangin siya nito.
"Saan ka pupunta Pusa?"
Malaking boses na tanong nito. Nanginig ang katawan ni Pusa at sumagot.
"Dadalawin ko lamang poa ng kaibigan kong si Pagong. "
"Simula ngayon ay hindi kana maaring mag-punta at sumilip sa ilog na ito. Oras na
maulit pa ito'y paalisin ko kayong dalawa mula sa kagubatan na ito.'
Nalungkot ang Pusa at Pagong sa pangyayaring iyon. Hindi nila iyon inaashan na
mangyayari. At iyon ang isa sa mga kinatatakutan nila sa kanilang biuhay.
Subalit hindi sila sumuko. Sa isang liblib na lugar ng kagubatang iyon ay palihim
muling nag kikita ang dalawa. Kahit na mahirap para kay pagong iyon dahil sa uri
ng kanyang pagkilos ay kinakaya niya para lamang makita niya ang pinaka
mamahal niyang Pusa. Doon ay tahimik silang nag kikita at palihim na nag uusap.
Tanging ang inahing aso lamang ang naging katuwang ni pusa para sa pagkikita
nila. Naiintindihan kasi ito ng aso. Kahit na bawala at kahit na hindi maaari at
makakabuti sa kanila. Ninais pa rin nito, sapag kat alam niya ang nag mamahal.
"Ayokong mawala ka sa akin Pagong."
"Ayoko din mawala ka sakin pusa. Mahal na mahal kita't hindi ko makakaya oras na
mawala ka sakin. "
Minsang pag uusap nila sa pag tatagpo nilang iyon.
Kahit sa ganoong paraan lamang ay masaya pa rin sila. Kahit na lihim ito ,hindi pa
rin sila nag papadaig sa iba. Pinapakinggan pa rin nila ang tibok ng knailang mga
puso at damdamin. Nahihirapan ma'y patuloy pa rin sila. Dahil iyon sa sobrang pag
mamahal na nanaig sa knailang mga damdamin. Umiiyak na lamang ang Pusa
tuwing maaalala niya ang knailang napakahirap na sitwasyon .Tangi si Pagong na
lamang ang knayang nagiging lakas para mag patuloy ang kanilang pag
mamahalan sa isa't-isa.
Nagpatuloy ito ng nagpatuloy. Lalong lumalim asila sa isat isa. Kahit na minsan hindi
na nila kinakaya basta't iniisip lamang nila ang kanilang minamahal ay lumalakas pa
rin sila. Subalit hindi parin talaga maari ang kanilang mga nais.
Minsan ng minsang magkikita ang dalawa sa knailang tagpuan ay sinundan ang
Pusa ng kanyang nakatatandang kaptid. Bawat kilos nito ay hindi pinlampas.
Hangaang sa makarating ito sa kanilang tagpuan. Dali-dali namang tinwag ng Pusa
ang Leon. Ilang saglit pa'y nanduon na rin ang pagong ngunit. Nahuli sila. Nakita ng

pagong na nakagitna sa dalawa ang pusa. Bigla na lamang syang dinakma ng leon.
Dali naman siyang pumasok sa kanyang proteksyon upang hindi masaktan.
"Ito na ang huling pag kikita nyo dahil ikaw Paging. Ay hahatulan na makulong.
Hindi na kita papapalisin sa kagubatang ito dahil hiling iyon ng pusang lalaki.
Kapalit noon ay pag ka bilanggo at ang pagf puputol ninyo ng ugnayan ng pusang
ito."
Nakakatakot na sabi ni leon. Sabay alis habang kagat kagat ang Pagong. Iniwan ng
lalaking Pusa ang knayang kapatid. Ginawa niya iyon para lamang ma- protektahan
ang kanyang nakababatang kapatid mula sa pag papalayas sa kagubatang kanilang
tinutuluyan. Mahirap mag hanap ng tahanan. Katulad ng nagyari sa kanila bago sila
mapunta sa lugar na ito.
Tumulo na lamang ang luha ng dalaga at umiyak na lamang ito ng umiyak.
Pag- uwi'y hindi nag deretso sa bahay ang babaing Pusa sa halip ay pumunta ito sa
bahay ng aso.Upang makipag usap sa inahing aso. Umiiyak siya habang nag sasaad
ng mga nangyari ng sandaling iyon. Malungkot ang Aso para dito. Naiintindihan niya
ang nasa saloobin niya. Alam niyang mahirap talaga ang kanilang sitwasyon subalit
nauunawaan din naman nito ang nakakatandang kapatid. Nalala tuloy ng Inahing
Aso ang nangyari noon. Ang katulad ng pagmamahalan ni Pagong at Pusa. Noong
siya ay bata pa lamang at wala pang masyadong alam.
Nagmamahalan din sina Ibong Maya at Dagang . Madalas kasi itong mag kasama sa
pangunguha ng pag kain at pamamasyal sa gubat. Nalaman din iyon ng mataas na
antas ng hayop. Sina Leon at Kwago. Pinaalis nila si Daga subalit sinundan ito ng
Ibong Maya. Ang huling balita nila noon ay namatay ang daga dahil sa gutom sa
labas g gubat at napatay naman si Ibong Maya dahil sa isang taong naghuhuli ng
mga hayop sa gubat.
Ayaw iyon mangayari ng kapatid ni Pusa sa kanya kaya gnaun na lamang ang pag
protekta nito dito. Lumipas ang marmaing araw. Walang maisip na paraan ang
dalawa hanggang sa maisipan ng Pusa na pumuslit at makita man lang si Pagong sa
kulungan ng haring Leon.
Maraming nakabantay sa labas. Sari-saring hayop iyon. Nandoon din si kwago at si
Haring Leon. Katabi nila ang Ibong Loro na tahimik na nag mamasid at gumagala
ang paningin. Isa ito sa pinaka kinatatakutan nilang banaty dahil kakaiba ito sa
lahat ng hayop. Kumuha ng tyempo ang pusa para makalusot sa mga nag babantay
n mga hayop doon. Inabot siya ng mahabang oras subalit hindi siya napgod sa
kahihintay. Hanggang sa dumilim. Unti-unting nawawala ang mga bantay na hayop.
Nababawasan na ang mga ito. At hanggang sa makatulog na ang Loro. Nawala na
rina ng hari dahil ito ay bumalik na sa kanyang tahanan , maging ang Kwago ay
ganun din. Nakapasok ang Pusa. Dahil sa tahimik niyang pag lalakad at magaang
kilos ay napasok niya ang kulungan.
Hayun nakita na niya Ang pinakamamahal niyang Pagong. Matahimik niya itong
tinawag.Tuwang tuwa naman itong lalapit na kanya. Niyap niya ang Pagong sa
sobrang pag ka sabik. Umiyak siya. Hindi niya makontrol ang sarili sa harapan ng
Pagong. Ganun din ang Pagong. Malungkot na may halong tuwa ang kanilang
nadadama . Malungko dahil ang hirap ng lagay nila. Masaya sapagkat muli silang
nagkita.
Patago pa rin ang ginawa nila upang hindi mahalata ang pag puntang iyon ng pusa.
Ligtas naman itong nakalabas at nakabalik sa kanyang tahanan. Masaya itong
ibinalita ni Pusa sa Inahing Aso. Masaya naman ito sa nalaman. Naging kakampi na
rin niya ito at naging kunsinti para lamang sa kanya. Inilahad niyakung paano siya
nakapsok at nakalabas sa kulungan. Sa wakas ay mababawasan na rin ang kanyang
pag aalala sa kanyang minamahal na hayop. Kahit saang anggulo tignan ay
sadyang mahirap. Mali na kung mali sa paningin ng iba. Subalit, prara sa dalawang
nilalang na nag mamahalan .Hindi na iisipin ang mali at tama mahalaga ayang

kaligayahan sa piling ng isa't isa. Maipakita lamang na mahal talaga nila ang
nagpapakumpleto sa sandali ng buhay nila.
Mula sa labas ay nakatanaw ang pusa mula sa tanawin na makikita malapit sa
kanilang tahanan. Tahimik ito at nag-iisip ng malayo sa kuryosidad. Hindi na niya
namalayan na nasa tabi na pala niya ang kanyang nakatatandang kapatid . Katabi
na pala niya ito't pinakikiramdaman lamang siya.
"Mahal kita kapatid ko"
Iyon ang bumasag sa oag iisip ng dalagang pusa ng mga sandaling iyon.
"Ayaw ko lamang na ikaw ay mapahamak. Kaya ginagawa ko ang mga bagay na
iyon. "
Dugtong pa nito. Samantalang siya ay tahimik lamang na nakikinig at nakitingin sa
malayo.
"Ikaw na lamaang ang nag-iisang kayaman ko sa mundo. Kaya nais kong maging
mabuti ang lagay mo sa lahat ng oras."
Bigla na lamang tumulo ang luha ng kuya niya at napatingin siya dito.
"Hindi ko kakayanin kung pati ikaw mawawala pa sa piling ko. Hindi ko na kakayanin
pa kung pati ikaw kukunin nila sa akin. Wala na tayong magulang . Ikaw na lang nag
papalakas sa akin. Ayoko ng mawawala kapa."
Sabay talikod ito sa kanya. Hahabulin sana niya ito, ngunit na huli siya nakalyo na
ito dahil mabilis na itong tumakbo. Naiwan siyang nag-iisa doon at naguguluhan.
Naguguluhan siya dahil mahal niya ang kuya nya ayaw niyang mawalay dito, subalit
ayaw din niyang mawalay sa kanyang pinakamamahal na pagong.
Wala na siyang nagawa kundi hintayin na lamang ang pag uwi ng kanyang
nakatatandang kuya . Hindi kasi niya alam kung saan ito nag punta at anung oras
babalik. Ngunit pahapon na'y wala pa rin ito. Inisip tuloy niyangsundan ito at
hanapin kung saan man ito naroroon. Lumabas ang pusa para hanapin ang kanyang
kuya . Pinuntahan niya ang madalas nitong puntahan ang puno ng nara na nasa
gawing gilid ng kagubatan. Subalit wala ito doon. Pinuntahan niya sa kaibigan
nitong kalapati. Subalit bigo pa rin ito. Wala pa rin ito doon. Wala siyang nagawa
kundi ang umuwi na lang at bumalik sa kanilang tahanan.
Habang nag lalakad siya pauwi ay hindi niya maiwasan ang mata na tumingin sa
mga hayop na nakamsid sa kanya. Animo'y inuuri siya nito at minamaliit.
Nakayukong nag lalakad ang pusa at sabay patakbong nag madali. Pag dating niya
sa bahay ay inabutan na niya ang kanyang kuya. Tahimik lamang ito at hindi
kumikibo.
"Kuya pasensya kana. Hindi ko lamang makontrol ang bugso ng damdamin ko.
Mahal ko si Pagong , alam kong bawal subalit hindi ko siya kayang mawala sa akin. "
Pag-uuna niya dito.
"Naiintindihan kita kapatid ko kaya nga hinayaan kita ng patago kang pumunta sa
kulungan ng mga nag kasala sa kagubatan."
Nagulat siya dito at niyakap niya ang kuya niya. Nauunwaan siya nito. Umiyak siya
ng umiyak. Niyakap siya ng kuya niya.
"Patawarin mo ako kuya. "
Nasa ganoong sitwasyon sila ng biglang may narinig silang mga pag putok.
Maingay, nakakatakot nakakagimbala sa lahat.nagulat ang mag kapatid. Napalabs

sila pati na rin ang mag asawang aso. Nakita nila ang isang grupo na may dalang
mga liwanag papunta sa kagitnaan ng kagubatan kung saan naroroon ang
kanayang pinakamamahal na pagong! Bigla siyang nakarmdam ng panganib.
Naalarma naman ang lahat ng hayop na naroroon lahat sila ay natakot.
Mabilis na tinungo ng Pusa ang gitna ng kagubatan . Hindi na siya nag paalam pa sa
kanyang nakatatandang kapatid. Alam niyang hindi siya nito papayagan. Subalit
nagulat siya ng nasa likuran pala niya ito at sumusunod sa kanya. Ikinagulat niya
iyon. Sa kabila nito ay masaya siya. Dahil sa ginagawa ng kanyang kapatid na lalaki.
Nakarating sila sa gitna ng kagubatan. Walang ng masyadong hayop na naroroon.
Maging ang Leon Kwago Loro at ibang matataas na antas ng hayop ay wala na rin.
Tanging naiwan ay ang mga nakabilanggong hayop kasama na si Pagong. Dalidaling nag punta ang mag-kapatid na Pusa sa kinalalagyan ng pagong . Itatakwa
nila ito upang hindi mapahamak. Hindi nila alma ang kanilang gagawin. Palapit na
ng palapit ang mga nilalang na may dalang maliwanag na bagay at maiingay sa pag
lalakad. Sa wakas nakatakas na ang tatlo subalit nagulat sila ng masulubong nila
ang isang tao! May hawak itong apoy at sa kabilang kamay nito ay mag nakahawak
ng parang isang matigas na bagay. Wala silang ideya kung anu iyon. Patakas silang
tumalon. Si Pagong naman ay marahang nag lakad. Dahil madilim hindi siya
masyadon kita, hindi katulad ng mga kapatid na Pusa na puting puti ang mga
balahibo.
Tumalon ang magakapatid subalit.biglang tumunog ang hawak ng tao sa kanyang
kamay. Malakas ang tunog niyon. Nakakabingi, nakakatakot. Naalarma ang Pusa.
Napalingon siya, dahil nakita niyang bumasak ang kaniyang kapatid. Ang kapatid
niyang babae, bumagsak! Babalikan sana iyon ng lalaking Pusa subalit. Akmang
sasaktan siya ng tao nakatalon naman na ito. Ilang oras pa ang lumipas. Nakita pala
ng pagong ang mga pangyayari. Nilapitan niya ang pusa. Naghihingalo na itong
subalit nakuha pang magsalita.
"Ma-ha-l n-a mah-al ki-ta Pa-g-ong"
Pa-putolputol nitong salita sa pagong Habang iyak naman ng iyak ang pagong. Hindi
niya alam kung ano ang nangyayari sa pinakamamahal niyang pusa. Tanging alam
lamang niya ay nasasktan ito at nahihirapan.
"Wag kang bibitaw mahal na mahal kita , huhuhuh!."
"Pa-ki sabi- sa ku-ya k-o maha-l k-o sy-a."
Pumikit na ang Pusa at hindi na nakapg salita. Pinipilit itong gisingin ng Pagong
subalit hindi na ito gumagalaw. Wala na siyang nagawa kundi umiyak na lamang at
yakapin ang pinakamamahal niya.
Dumating ang umaga hindi umaalis ang pagong sa tabi ng pusa. Dumating ang
kapatid nito. Lumapit ito sa nakakababatang kapatid at niyakap ito. Malamig na ang
kanyang katawan. Hinidi na ito humihinga at hindi na rin ito kumikibo. Tanging
bakas na lamang ng dugo ang makikita dito. Napahagul-gol na lang ang
nakatatandang pusa. Naawa siya at nag sisisi sa sinapit ng kaniyang kapatid.
Habang ang Pagong naman ay malungkot at hindi na lang matanggap ang nangyari
sa kanilang minamahal...
Si Mila At Ang Nuno
Nag-lalaro si Mila sa bakuran ng kanilang bahay isang hapon na iyon. Kahit mag-isa
lamang siya at walang kalaro masaya pa rin siya. Wala kasi siyang kapatid na
pwede nyang makalaro at makasaya. Subalit sabi ng kanyang ina ay hindi na siya
mag kakaroon ng kapatid dahil wala na siyang ama. Ang ama niya ay pumanaw
noong siya ay sanggol pa lamang. Inatake daw ito ng mabangis na hayop kaya hindi
na niya ito naabutan ng siya ay lumalaki na.

Tanging ang mga halaman at hayop na alaga nila ang mga nakakalaro niya arawaraw. Araw-araw din ay nag umaalis ang kanyang ina para magtrbaho sa bayan.
Tanging siya lamang ang naiiwan na mag-isa sa kanilang bahay para mag bantay at
mag asikaso dito. Nakatira sila sa gitna ng kabundukan, madalang ang mga bahay
pati na rin ang mga tao na naninirahan doon.
"Mila anak, huwag na huwag kang lalabas ng ating bakuran kapag umaalis ako. At
huwag kang pupunta sa mataas na bahagi ng kabundukan marami kasing hayop na
mababangis ang nandoon at baka saktan ka nila."
Laging paalala ng kanyang ina bago ito umalis. Ng hapong habang siya ay nakaupo
sa harap ay isang maliit na boses ang kanyang narinig galing sa mga halaman na
nasa harapan niya. Dahil sa murang isip niya, hinanap niya ang maliit na boses na
nag salita at tumawag sa pangalan niya. Hinawi niya ang mga halaman na nandoon
at nagsimulang igala ang kanyang paningin. Bigala siyang napaatras ng bumungad
sa kanya ang isang maliit na taong kasinlaki lamang ng kanyang hintuturong daliri
sa kamay. Naksuot ito ng kulay pulang maliit na damit, maliit na kulang itim na
sapatos, at maliit na sumbrerong matulis sa dulo na kulay pula din.
"Wag kang matakot. Ako si Berto"
Wika ng maliit na nilalang sa kanyang harapan.
"Ako ay matagal ng nag babantay sa iyo dito, lgi kita pinapanuod habang ikaw ay
nag lalaro. "
Dugtong pa nito.
Imbis na matakot ang bata. Ay hinarap nya pa ito. Inuri niya na parang tumitingin
ng isang di kilalang maliit na bagay.
"Ako si Mila. sampung taong gulang."
"Kilala na kita. Matagal na kitang kilala. Subalit ako ngayon mo lang ako nakilala,
dahil ngayon lang ako nagpakita sa iyo. Ako ay isang nuno. Naawa kasi ako sa iyo.
Wala kang kalaro. Nais ko sanang makipag laro sa iyo."
Nakangiting wika ng nuno.
"Sabi ng nanay ko wag daw akong makipag usap sa mga estranghero. Baka daw
kasi mapahamak ako kung hindi ko kilala ang tao."
"Subalit hindi naman ako isang estranghero. Matagal na kitang kakilala. Kahit ako ay
ngayon mo lamang nakilala. "
Naglaro ang bata kasama ang nuno. Tuwang-tuwa siya habang ang maliit na tao ay
nag ku-kwento sa kanya ng mga nakakatawang bagay, Nagtatalon talon ito sa
harapan niya at umaarteng gaya ng isang artista sa entablado. Natapos ang araw
na iyon ni Mila na masaya, nag karoon siya ng bagong kaibigan at kalaro. Ilang
saglit pa'y dumating na ang kanyang ina, sinalubong niya ito at sabay humalik sa
kamay. Ganoon lamang ang kanilang buhay sa araw-araw ng dumadaan sa kanila.
Kinabukasan ay maagang nagising ang ina ni Mila para mag-luto ng kanilang
agahan sa umagang iyon. Maaga kasing aalis ito paara mag punta sa bayan at
maghanap buhay muli. Ginising na nito si Mila at sabay na silang kumain sa hapag.
Ilang saglit pay nag paalam na ito sa kanya at lumakad na. Maya-maya'y sumulpot
si Berto sa kanyang harapan. Nakangiti ito at nakatingin sa kanya.
"Kamusta ka Mila. ? Halika't bilisan mong kumain. Maglaro na tayo sa labasan. "
"Naku mag lilinis pa ako ng bahay, binilin nya kasi iyon sa akin. Bago daw ako mag-

laro, huwag ko daw kakalimutan ang binilin nya. "

"Naku! Mamaya kana mag linis. Dapat ang ginagawa mo ay nag lalaro lamang.
Maglaro ng maglaro.!"
Sambit ng nuno sa kanya.
"Halika na Mila. Bahala ka mamaya aalis na ako at wala kang makakalaro. Pupunta
ako sa taas ng bundok para duon mag-hanap ng ibang kalaro. "
Sa pagpupumilit'y napapayag din nito ang bata. Hangggang sa mawaglit na dito
ang mga bilin ng kanyang ina. Naglaro sila ng naglaro . Tuwang-tuwa si Mila,
hanggang mag salita ang nuno sa kanya.
"Halika Mila sumama ka sa akin."
Anyaya nito.
"Saan tayo pupunta?"
"Sa lugar namin. Duon tayo mag lalaro maraming pwedeng laruin doon. Marami pa
tayong makakalaro."
"Naku hindi pwede. Huwag daw akong aalis sa kulob namin sabi ni inay sakin. "
"Sandali lamang naman iyom. Bababalik din tayo. "
"Baka kasi magalit ang inay ko at pagalitan ako."
"Naku hindi naman natin sasabihin. Huwag kang mag alala. Masaya sa amin.
Walang kaungkutan. "
Sinundan ni Mila ang nuno. Sa likod ng kanilang tahanan ay may isang punso .
"Paano tayo makakapasok diyan? Wala namang lagusan ?
Tanong ni mila.
"Yumuko ka at ilagay mo ako sa iyong mga palad. Sabay tayong papasok sa loob at
sabay tayong papasok doon." Sabay turo sa punso.
Nakapasok na sila sa loob isang madilim na daanan at kakaibang amoy ang
nalanghap ng bata. Hanggang isang liwanag ang kanyang naaninag.
Parang isang kweba na may tumutulong tubig sa itaas na galing sa hamog, at
maliliit na nilalang ang nabungaran ni Mila. Lahat ay kasing laki ni Berto. Nakaitim
na kasuotan ang iba at ang iba naman ay naka pula. Natakot si Mila ng tumingin sa
kanya ang mga ito..
"Tinitignan nila ako Berto. Ang sasama ng tingin nila sa akin."
Lumayo ang katabing nuno ng bata Humalo ito sa mga kauri nitong mga nuno.
Tinignan din siya nito at tumawa ng malakas.
Lalong natakot ang bata. Tatakbo sana ito sa palayo sa mga ito subalit bigla siyang
napaupo, tumama kasi ang kanyang paa sa batong nasa paanan niya.
"Hindi kana makakaalis dito!" Sigaw ng maliit na boses na katabi ni Berto.
"Dito ka na lamang habang buhay." Dugtong pa ng isa doon.

Umiyak na ang bata.

"Gusto ko ng umuwi sa amin."
Iyak niya.
Tumawa ng tumawa ang mga nuno, Akmang lalapit na ang isa na may dalang
manipis na animoy sinulid. Ng biglang marinig ni Mila ang boses ng kanyang ina.
Pagabi na nga pala noon at umuwi na ang kanyang ina. Subalit hindi siya nito
makikita.
Huminto sa pag lapit ang nuno. Sabay nito ang pag sigaw ng malakas ni Mila.
"Inay huhuh. Tulungan ninyo ako!"
Mula sa labas ng punso narinig iyon ng ina ni Mila.
"Anak nasan ka!"
"Nandidito po ako sa loob ng punso! Tulungan ninyo ako sasaktan nila ako!"
Nataranta ang nanay ng batang babae. Maya-maya pa'y nawala na ang boses ng
ina ni Mila. Lalong umiyak ang bata. Mula sa ilalim ay itinali ng nuno ang paa ng
bata.
"Niloko mo ako Berto. Sabi mo kaibigan kita pero hindi mo ako tinutulungan
makaligtas dito! huhuhu! Gusto ko ng umuwi sa amin. "
Iyak niya
"HAHAHA! Hindi kana makakauwi iniwan kana ng ina mo! "
"Hindi totoo iyan.! Babalikan nya ako huhuhu!"
Tuwang tuwa ang mailiit na nilalang habang ang batang si Mila ay iyak ng iyak.
Isang boses ang narinig ng lahat mula sa itaas ng punso ang nakapg pagimbal sa
lahat ng nuno. Isa kasi sambit ang isinasagawa nito. Para silang sinaksaktan sa
bawat salita na kanilang naririnig. Ilang saglit pa'y nawalan ng malay ang bata.
Hindi na niya alam ang mga sumunod na pangyayari.
Nagising si Mila sa sa kanlungan ng kanyang ina, sa tabi nito ay si Mang Tino ang
kilalang albularyo sa kanilang lugar. Ito pala ang tumulong sa kanya mula sa punso.
Yumakap siya sa kanyang ina.
"Hindi ko na po uulitin ina. Hindi na ako sasama sa hindi ko kakilala. Susundin ko na
ulit ang bil;in ninyo sa akin."
Niyakap siya nito at nagpasalamat sa matandang tumulong sa kanila.
At mag mula noon hindi na nag pakita ang maliit na nilalang sa kanya. Lumipat na
rin ng bahay sila Mila sa bayan kung saan nakatira ang kanyang lola. Ito na ang
mag babanaty sa kanya habang wala ang kanyang ina.
ARAL: Huwag sasama sa hindi masyadong kakilala, at sumunod sa magulang..
Pangarap ng Diwata
Sa isang kagubatan ay masyang nag lalaro ang lambana at iba pang uri ng
engkanto na tahimik na nag babantay sa isang kagubatan. Isa na dito si Wana isang
diwata na nais magkaroon ng kaibigang tao. Subalit isang daang taon na siyang

nabubuhay sa mundo ay wala parin siyang nakikilala ni wala siyang ideya kung ano
ang itsura ng tunay na tao. Narinig lamang niya iyon sa isang tikbalang na nakakita
daw ng tao sa isang kakahuyan nuong bata pa lamang siya. Simula nuon ay ninais
na niyang makakita ng tunay na tao.
Ang kaharian ng mga engkanto na gaya ni Wana ay sa likuran ng mga punong
malalaki at walang nkakapasok na kahit anong nilalang na galing sa labas ng
kanilang kaharian o kahit anong nilalang na may isip na galing sa gubat. Maganda
sa kanilang kaharian , masaya , walang problema. Ang lahat ng engkanto ay mag
kakasundo at masayang nag lalaro. Subalit ang engkantong si Wana ay nag nanais
ng kakaibang karanasan. Nais niyang lumabas sa kanilang kaharian at makita at
makakilala ng mga tao.
"Naku hindi kaba masaya dito sa ating kaharian Wana?:
Minsang tanong nga kaibigan nitong si Yumi, isa ring diwata.
"Masaya, kaso nag sasawa na kasi ako dito sa ating kaharian."
Sagot niya dito na walang kagatol-gatol.
Isang gabi habang nagpupulong ang pamilya ni Wana kasama siya at mga kapatid
niya. Ay nasambit nya sa kanyang ama na nais niyang lumabas ng kaharian at
makakita ng tao. Hindi niya inaasahan ang pag sagot nito sa kanya ng tinanong niya
kung maari ba.
"Hindi maari! Hindi mo ba alam na masasama ang mga tao at mapanakit sila sa
katulad nating mga engkanto? "
Ikinagulat ito ng diwata at hindi na lamang kumibo , subalit sa kanyang utak at
isipan ay hindi pa rin iyon naalis. Narinig niya noon na mababait daw ang mga tao
at hindi nanakit. Subalit bakit ganun ang sinabi ng kanyang amang engkanto?
Sa mga panahon at araw na lumilipas ay lalong nanabik ang diwata na makalabas
sa kanilang kaharian.
Naglalakad ang dalagang engkanto isang araw sa isang masukal na daanan upang
kumuha ng prutas at pagkain na dadalhin niya sa kanilang tanahan ng isang
mangkukulam ang nakasalubong niya at tinitigan siya nito ng matagal. Napahinto
siya sa pag lalakad at tinanong ang matanda kung bakit siya nito tinitignan. Subalit
iba ang sinagot nito sa kanya.
"Matutulungan kita sa pangarap mo. Kaya kong ibigay sa iyo ang daan upang
makalabas dito sa ating kaharian at makakilala ng mga tao na pinapangarap mo. "
Nagulat ang magandang diwata at nag tanong siya sa matanda.
"Paano nyo po nalaman iyon?"
Tumawa lamang ito at nag salita.
"Ang tahanan kpo ay nasa dulo ng gulod na iyon maari mo akong puntahan para
akin kitang matulungan."
Isang kisap lamang ay nawala na ito sa kanyang paningin. Dali dali na lamang
umuwi ang diwata sa kanilang tahanan at hindi na kumha ng pagkain.
Matagal na pinag isipan ni Wana ang pag punta sa bahay ng mangkukulam na
nakatira sa gulod. Nabuo ang kanyang desisyon na puntahan iyon. Naglalakad na
siya papunta roon ng makadama siya ng panlalamig sa katawan. Subalit hindi niya
iyon pinansin. Hanggang sa makarating siya sa gulod. Nakita niya ang munting

kubo na nakatayo sa ilalim puno at natatakpan na iyon ng mga ugat at makakapal

na dahon. Lumapit siya sa bahay at tangka na niyang katukin iyon ng bigala itong
bumukas at nagulat siya sa pag-labas ng matanda mula roon.
"Kanina pa kita hinihintay dahil alam kong darating ka"
Malamig na salita ng mangkukulam sa kanya.
"Tungkol po ito sa sinabi ninyo sa akin nuong nakaraang mag kasalubong tayo."
Ngumiti ang nakakatakot na matanda. Lumabas ang maiitim nitong ngipin at lalong
kumulubot ang balat nito sa mukha.
"Nais kong pumunta sa lupa kung saan nakatira ang mga tao"
"At ano ang magiging kabayaran nito?"
Nagulat ang diwata sa sinabing iyon ng matanda. At napapapayag siya nitong
ibigay ang gintong suklay na suot suot niya.
Binigyan siya ng matanda ng isang sambit ng magbubukas ng pinto patungo sa
lugar ng mga mortal. Sa ilog niya ito gagawin subalit siya lamang ang pwedeng
gumamit non at hindi na siya makakabalik oras na gawin niya iyo, Ngunit nanaig pa
rin sa kanya ang kanyang nais.
Kabilugan iyon ng buwan buwan ng magpunta siya sa ilog. Sa malaking bato na
nakaharang papunta sa malaking talon ay binigkas niya ang sambit na ibinigay sa
kanya ng matanda upqng buksan ang pintuan na itinuro sa kanya nito.
Mahabang panahon na rin ang nakakalipas simula ng hindi nabubuksan ang pintuan
patungo sa mundo ng imprtal. At pinag babawala na ang pag bukas nito dahil
mapanganib na sa mga engkantong naninirahan dito.
Yumanig ang paligid at umabot ito sa buong kaharian ng mga engkanto. Na alarma
ang mga naninirahan dito subalit ilang sandali pa ay may liwanag na lumabas mula
sa liwanag galing sa bato. Na mangha ang diawata subalit takot naman iyon sa
ibang engkantong nakaramdam niyon.
"May nagbubukas ng pintuan patungo sa mortal. " wika ng matandang tikbalang sa
mga kapawa engkantong nasa loob ng tahanan nito.
"Masama ang pangitaing ito. Hindi nakakabuti. Kailangan nating isara ang pinto
ngayun din."
Dali dali nilang pinuntahan ang ilog at nagulat sila ng nakabukas na ang pinto.
Isinara nila iyon sambit ang ibang bulong na alam ng mga matatandang engkanto.
Nakalabas na si Wana, nakita niya ang paligid naglakad lakad siya at may nakita
siyang isang tahanan sa sa tabi ng puno. May naglalarong bata sa tabi nito. Tangka
niyang lapitan ito subalit ng makita siya nito ay dali-dali itong nag tatakbo at
pumasok sa loob ng bahay. Sinundan niya ito, kumatok siya sa pinto at natanaw nya
mula sa bintana ang takot na takot na itsura ng bata.
Nagtataka siya sa kakaibang itsura ng bata. Maliit ang tainga nito hindi katulad ng
sa kanya. Kakaiba ang kasuotan na suot nito . Samantantalang ang kanya ay dahon
lamang na tuyo na pinag tagpi-tagpi. Mayroon siyang mahabang buhok na umaabot
na sa kanyang tuhod. Lalapitan sana niya ang bata ng bigala siya nito sinigawan.
Subalit hindi niya maintindihan ang sinasabi nito. Natakot siya ng inambahan siya
nitong babatuhin ng hawak nitong parang isang matalim na bagay .Dali dali siyang
nag tatakbo palayo, nanginginig ang kanyang katawan.

Padilim na subalit lakad pa din siya ng lakad. Gutom na gutom na sya subalit
walang pag kain siyang nakikita. Sa sobrang pagod at gutom na nararamdaman
niya ay nanghina siya at bumagsak sa tabi ng isang puno.
Nagising na lamang siya na nakatutok ang muka ng isang bata at isang matandang
babae sa kanya. Nakangiti ang dalawa sa kanya. Animoy nakikipag kaibigan sa
estrangherong hindi nila kakilala. Nginitian siya nito. Nagsalita ang matanda. Subalit
gaya ng nauna hindi rin niya ito naintindihan. Binigyan siya ng bata ng isang bagay.
Alam niyang bunga iyon ng punong kahoy. inamoy niya ito at dahan dahan niyang
kinagat. Kinain niya iyon at naubos niya ang binigay pa ng matanda sa kanya.
Matahimik siya ng bigla siyang kalabitin ng matandang babae. Nakangiti ito at nag
salita. Nagulat siya ng mag salita ito ng katulad ng kanilang lengwahe.
"Anong pangalan mo diwata?"
Tanong nito
"Wana po."
Kinuwento ng diwata kung paano siya napunta sa mundo ng mga mortal at kung
bakit siya nag punta dito. Lumongkot ang mukha ng matanda at humarap ito sa
kanya.
"Isa din akong diwata kami ng apo ko ay nakatira sa kaharian na pinaggalingan mo
din.Subalit umalis ako doon upang sundan ang aking yumaong anak dito. "
Lumongkot din ang mukha ni Wana. Nauunawaan niya nag matanda.
"Hindi maganda ang naging trato ng mga tao sa katulad nating engkanto. Muntik na
kaming mpatay ng mga tao. Mabuti na lamang at may natitira pa akong
kapangyarihan noon . Humina ng humina ang aking katawan simula ng umalis ako
sa kaharian. Sa ngayon ako ang katulad na lamang ng isang mortal. Subalit ninanais
ko pa rin na masilayan ang kaharian na aking pinaggalingan. "
Nakaramdam ng pagsisi si Wana hindi na sana niya ninais ang ganito. Lumipas pa
ng lumipas ang panahon., Nasa lugar pa rin ng mortal ang diwatang si Wana.
Nakakaramdam na siya ng panghihina. Nasa labas ng bahay si Wana ng bigla na
lamang may bumato sa kanyang ulo dahilan upang bumagsak ito. Nakita niya ang
isang lalaki na papalapit sa kanya may hawak itong matalim na bagay at patutuko
sa kanya..Kahit nanghihina ay dali daling siyang bumangon at nag tatakbo siya
paloob sa bahay ng matanda. Umiiyak ang diwata. pinag babato ng tao ang bahay
na pinag tataguan nito. Takot na takot ang diwata. Nawala na ang ingay sa labas.
Nawala na rin ang lalaking nais siyang saktan. Dumating ang matanda at yumakap
siya sa lola. Nais na niyang bumalik sa kanilang kaharian. Ayaw na niya sa mundo
ng mga mortal . Ayaw na niyang mag-tagal pa dito. Gusto na niyang umuwi kung
saan siya talaga nakatira.
Dumating na ang panahon para makabalik siya sa kanyang mundo. Sa tulong ng
matandang tumulong sa kanya. Nag-punta sila sa ilog na pinanggalingan niya ng
siya ay lumbas, ngunit hindi iyon naging mabuti sa kanilang pag alis. Isang grupo ng
mga tao ang nakakita sa kanya at tinatangka siyang hulihin papalapit ito sa kanila,
natakot ang diwata. Sinubukan sila nitong saktan sa pamamagitan ng pag babato
ng mga matitigas na bahay. Palapit na iyon sa kanila ng bigkasin ni Wana ang
sambit na tanda niya. Sa kamalasan ay tinamaan ang matandang diwata bumagsak
ito at umiiyak na nag salita.
"Umalis na kayo at isama mo na ang apo ko... malapit ng magsara ang pintuan. At
kayong dalawa na lamang ang may kakayahan upang makapasok sa pintuan.'
Umiiyak ang bata at ang diwatang si Wana. Ayaw niyang iwanan ang matanda
subalit, kailangan niyang maisalba ang buhay niya at ng bata. Dali dali niyang

kinarga ang bata at patakbong tumalon sa pasara ng lagusan. Huli na lamang

niyang narinig ang umiiyak na nasasakatang matanda.
Nakabalik na nga siya at ligtas na. Sa lagusan ay nakita niya ang kanyang pamilya
at kaibigan kasama ang mga iba pang engkanto. Sinalubong siya nito at niyakap.
Umiiyak siya at malungkot na nagsalita.
"Patawwad po ama hindi ko kayo sinunod, hindi ko na po uulitin. "
Simula noon ay hindi na pumasok sa isipan niya na ang mundo na mananakit at
sisira sa kanya.
Ang Mayabang na Rosas
Sa isang malaking hardin ay may mga nag gagandahang halaman at mga bulaklak.
Nabibiliang dito si Rosas na Ubod ng yabang, dahil sa kanyang kagandahan at aking
kayabangan ay marami ang sa kanya ay naiinis. Lalo na si Gumamela at ang kapwa
bulaklak nito na si Kampupot. Sila Rosas ay matagal ng Nakatanim sa hardin na
kasbayan nyang itinanim sina Kapupot at Gumamela. Noon una ay hindi naman sya
ganon kaarte at kayabang, ng kumapal ang kanyang mga dahon at nag karoon siya
ng mga bulaklak ay nag bago na ang ugali nito at naging mapag mataas na sa
ibang kapwa nya bulaklak. Lalo pa't naging pansinin siya ng kanilang tagapag alaga
dahil sa kanyang mapupungay na bulaklak.
"Ang ganda ko talaga lalo na kapag ako ay nababasa ng tubig. "
Misang sambit ni Rosas isang umaga matapos silang diligan ng kanilang taga pag
alaga.
"Ang yabang mo talaga!"
Paangil naman na sagot ni Gumamela.
"Kung hindi ka lang namin kauring bulaklak baka pinakain ko na ang mga dahon mo
sa kaibigan naming uod!"
Maasim naman na singit ni kampupot.
"Inggit lang kayo dahil ako ang pinakamaganda sa inyo. Hmp!"
Pag mamataas pa ni Rosas sa kanila.
Hindi na lamang kumikibo ang ibang mga halaman na naroroon dahil alam nilang
mayabang talaga si Rosas, kaya wala itong kaibigang halaman na pumupuri sa
kanya.
Minsan isang Paru-paro ang lilipad lipad sa hardin na iyon. Lumapit ito kay
Gumamela para sumipsip ng nectar sa bulak-lak nito. Masayang binigyan ito ng
halaman.
"Sige lang Paru0-paro sumipsip ka lang para sa iyong pag kain."
Nakangiting wika ni Gumamela.
Sumunod naman ay nilapitan nito si Kampupot na Masayang pinag mamasdan ang
lilipad lipad na Paru-paro. Uminom din ito ng Nectar sa iba pang halamang may
bulaklak na nandoon sa hardin na iyon. Matapos ay huli nitong pinuntahan ang
Rosas. Ng dadapo na ito sa kanyang Tangkay ay biglang sumigaw ang Rosas.
"Ih! Huwag mo nga akong lapitan! At wag kang lalapit sa mga bulaklak ko! Baka
masira ang mga talulot nito at pumanget pa ako! Subukan mo lamang at

hahampasin kita ng aking mga tinik!"

Ang pagsigaw ng Rosas ay hinid kina tuwa ng Paro-paro. Nag-salita ito at tinitigan
sya nito.
"Ang arte mo! Hindi mag tatagal ay malalagas ang mga dahon at bulaklak mo.
Mauubos lahat hanggang sa alisin kna ng tagapag alaga mo dito. Hmp!"
Napahiyang iniwan ng Paru-paro ang mayabang na Rosas. Habang sa paligid niya ay
nag bubulungan at nag tatawanan ang mga halamang naroroon. Dahil sa pag ka
pahiya ng Rosas ay hindi na lamang ito kumibo at tinignan ng matalim ang kanyang
kauring halaman. Sabay talikod sa mga ito.
Tuwing hapon ay binibisita sila ng kanilang tagapag-alaga upang alisan ng mga
natutuyong dahon sa kanila. Araw araw ay nililinis ang kanilang paligid at
sinisinghap singhap nito ang kanilang mga amoy. Dahil sa walang amoy si
gumamela ay hindi na ito nilalapitang masyado ng kanilang tagapagalaga. Laging si
Kampupot at Rosas lamang ang tinatanuran nito at hinahalikan sa mga bulaklak.
Subalit ng hapong iyon ay nag-taka ang mga halaman ng hindi dumating ang
kanilang tagapag alaga. At nagulat sila ng may mga lalaking nag punta roon na may
dalang malaking paso na nakasupot ng kulay brown na plastic. Takang taka ang
mga halaman kung bakit mayroong nagpasok sa kanilang hardin noon. Napaisip
tuloy si Rosas at nag-salita.
"Hmm. Alam ko yan isa iyang malaking lalagyan para sa akin. Ilalagay nila ako dyan
para hindi ako masira.Ang swerte ko talaga, haha!"
Sabay tawang may halong pangi-inggit sa mga halamang naroon.
Pinag taasan na lamang ito ng sanga at dahon ng iba pag naroroon sabay talikod sa
kanya.
Kinabukasan nagising sa pag kakahimbing ang mga nakatanim na halaman sa
harding iyon dahil sa pag ka bangong halimuyak na kanilang naamoy. Nuon lang sila
nakaamoy ng ganuong halimuyak na hindi nakakasawang amoy katulad ng kay
Rosas na lagi nyang ibinibida. Maging ang halamang Rosas ay nagtaka sa amoy na
iyon. Hindi nya alam kung saan nanggagaling ang kakaibang halimuyak na hindi
naman sa kanya nag mula. Sinundan ni rosas ang amoy kung saan nanggagaling
iyon. At nagulat siya ng makita nya ang bagong halaman na naroroon na may
puting puting bulalak, at maliliit na talulot ang bumungad sa kanya. Iyon pala ang
tinatakpan ng
kulay brown na plastic na nasa malaking paso kahapon ng dalhin ng mga tao iyon
sa hardin.
Hindi naka imik ang Rosas ,nakita nyang nakatingin sa kanya ang ibang halaman na
naroroon na nakangiti sa kanyang may halong insulto.
Nagising na ang misteryosong halaman na kanina pa nila pinag mamasdan at
inaamuy amoy. Habang ang rosas naman ay naka simangot at naktingin lamang.
Nakangiting nag salita ang halaman sa kanila at bumati.
"Magandang umaga sa inyo mga kapwa ko halama, ako si Sampaguitta ang bago
ninyong kasama sa hardin na ito."
Masayang bumungad dito ang dalawang halamang bulaklak na sina Gumamela at
Kampupot. Nakipag kamustahan ito at nakipag batiaan sa sa bagong halaman.
Mabait naman itong nakipag usap sa ibang halaman na naroroon at madaling
nakipag kaibigan.
Binati ni Sampaguitta si Rosas ngunit hindi sya nito kinibo at tinalikuran na lang.

"Hayaan mo na siya Sampaguitta ganyan talaga iyan. Ayaw niya ang natataasan ng
iba."
Singit ni Gumamela dito. Ngumiti na lamang ito at Tumalikod na.
Malakas ang hangin ng gabing iyon. Bababla na may parating na bagyo oras na
hindi ito huminto ay maaring masira ang ang ibang halaman kasama na si Rosas.
Subalit hindi ito pinansin ng Rosas hindi sya nakiipon sa mga halamang naruruon
upang hindi masira. Nilapitan naman ito ng Sampaguita ngunit tumanggi lamang
wala ng nagawa ito kundi hayaan na lamang.
Nagtuloy ang ulan at malaks na hangin ang nag iipon ipon na halaman ay hindi
nasisira habang ang Rosas ay nag iisa at unti-unting nalalagas ang mga talulot nito
at dahon. Iyak na ito ng iyak. Hanggang sa hindi na nito nakayanan at humingi na
ito ng tulong sa ibang halaman.
Hindi naman ito napahiya at niyakap ng malalalaking halaman.
Kinabukasan ay huminto na ang bagyo at nakit nilang si Rosas ay lagas- lagas ang
dahon. Iyak ito ng iyak. Nalungkot naman ang iba para sa kanya. Wala na ang
kanyang magagandang dahon at bulak-lak.
Nilapitan ito nila Gumamela at Sampaguitta. Akala ng halamang bulaklak ay lalaitin
sya nito subalit nag kamali sya ng yakapin ito ng dalawa at sabay na nagsabi.
"Hayaan mo na Rosas andito lang kami mga kaibigan mo. Wag kang mag alalay
babalik din ang mga nasira mong bulaklak. "
Naiyak ang rosas at nanghingi ito ng tawad sa mga halamang pinag mataasan niya.
Pinatawad naman siya ng mga ito at Naging magkaibigan silang lahat sa harding
iyon..