Gra|anite na Republika Makedonija, Makedonskiot narod, kako i gra|anite

koi `iveat vo nejzinite granici koi se del od albanskiot narod, turskiot narod,
vla{kiot narod, srpskiot narod, romskiot narod, bo{wa~kiot narod i drugite,
prezemaj}i ja odgovornosta za sega{nosta i idninata na nivnata tatkovina, svesni
i blagodarni na svoite predci za `rtvite i posvetenosta vo nivnite zalo`bi i
borba za sozdavawe samostojna i suverena dr`ava Makedonija i odgovorni pred
idnite generacii za za~uvuvawe i razvoj na se {to e vredno od bogatoto kulturno
nasledstvo i so`ivot vo Makedonija, ednakvi vo svoite prava i obvrsi kon
zaedni~koto dobro Republika Makedonija vo soglasnost so tradicijata na
Kru{evskata Republika i odlukite na ASNOM i na Referendumot od 8 septemvri
1991 godina, odlu~ija da ja konstituiraat Republika Makedonija kako samostojna,
suverena dr`ava, so namera da se vospostavi i zacvrsti vladeeweto na pravoto, da
se garantiraat ~ovekovite prava i gra|anskite slobodi, da se obezbedi mir i
so`ivot, socijalna pravda, ekonomska blagosostojba i napredok na li~niot i
zaedni~kiot `ivot, preku svoite pretstavnici vo Sobranieto na Republika
Makedonija, izbrani na slobodni i demokratski izbori, go donesuvaat ovoj
(amandman IV)

USTAV
NA REPUBLIKA MAKEDONIJA
I. OSNOVNI ODREDBI
^len 1
(1) Republika Makedonija e suverena, samostojna, demokratska i socijalna
dr`ava.
(2) Suverenitetot na Republika Makedonija e nedeliv, neotu|iv i
neprenosliv.

^len 2
(1) Vo Republika Makedonija suverenitetot proizleguva od gra|anite i im
pripa|a na gra|anite.
(2) Gra|anite na Republika Makedonija vlasta ja ostvaruvaat preku
demokratski izbrani pretstavnici, po pat na referendum i drugi oblici na
neposredno izjasnuvawe.

^len 3
(1) Teritorijata na Republika Makedonija e nedeliva i neotu|iva.
(2) Postojnata granica na Republika Makedonija e nepovredliva.
(3) Granicata na Republika Makedonija mo`e da se menuva samo vo
soglasnost so Ustavot, a vrz principot na dobrovolnost i vo soglasnost so
op{toprifatenite me|unarodni normi.
(4) Republika Makedonija nema teritorijalni pretenzii kon sosednite
dr`avi.(amandman I)

^len 4
(1) Gra|anite na Republika Makedonija imaat dr`avjanstvo na Republika
Makedonija.
(2) Na dr`avjanin na Republika Makedonija ne mo`e da mu bide odzemeno
dr`avjanstvoto, nitu da bide proteran ili predaden na druga dr`ava.

(3) Dr`avjanstvoto na Republika Makedonija se ureduva so zakon.

^len 5
(1) Dr`avni simboli na Republika Makedonija se: grb, zname i himna.
(2) Grbot, znameto i himnata na Republika Makedonija se utvrduvaat so
zakon koj se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj
pratenici.

^len 6
Glaven grad na Republika Makedonija e Skopje.

^len 7
(1) Na celata teritorija vo Republika Makedonija i vo nejzinite
me|unarodni odnosi slu`ben jazik e makedonskiot jazik i negovoto kirilsko
pismo.
(2) Drug jazik {to go zboruvaat najmalku 20% od gra|anite, isto taka, e
slu`ben jazik i negovoto pismo, kako {to e opredeleno so ovoj ~len.
(3) Li~nite dokumenti na gra|anite koi zboruvaat slu`ben jazik razli~en
od makedonskiot jazik, se izdavaat na makedonski jazik i negovoto pismo, kako i na
toj jazik i negovoto pismo vo soglasnost so zakon.
(4) Koj bilo gra|anin koj `ivee vo edinicite na lokalnata samouprava vo
koja najmalku 20% od gra|anite zboruvaat slu`ben jazik razli~en od
makedonskiot jazik, vo komunikacijata so podra~nite edinici na ministerstvata,
mo`e da upotrebi koj bilo od slu`benite jazici i negovoto pismo. Podra~nite
edinici nadle`ni za tie edinici na lokalna samouprava odgovaraat na
makedonski jazik i negovoto kirilsko pismo, kako i na slu`beniot jazik i pismo
{to go upotrebuva gra|aninot. Sekoj gra|anin vo komunikacija so ministerstvata
mo`e da upotrebuva eden od slu`benite jazici i negovoto pismo, a ministerstvata
odgovaraat na makedonski jazik i negovoto kirilsko pismo, kako i na slu`beniot
jazik i pismoto {to go upotrebuva gra|aninot.
(5) Vo organite na dr`avnata vlast vo Republika Makedonija slu`ben jazik
razli~en od makedonskiot jazik, mo`e da se koristi vo soglasnost so zakon.
(6) Vo edinicite na lokalnata samouprava jazikot i pismoto {to go
koristat najmalku 20% od gra|anite e slu`ben jazik, pokraj makedonskiot jazik i
negovoto kirilsko pismo. Za upotrebata na jazicite i pismata na koi zboruvaat
pomalku od 20% od gra|anite vo edinicite na lokalnata samouprava, odlu~uvaat
organite na edinicite na lokalnata samouprava. (amandman V)

^len 8
(1) Temelni vrednosti na ustavniot poredok na Republika Makedonija se:
- osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot priznati so
me|unarodnoto pravo i utvrdeni so Ustavot;
- slobodnoto izrazuvawe na nacionalnata pripadnost; Soodvetna i
pravi~na zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici vo organite na
dr`avnata vlast i drugite javni institucii na site nivoa. (amandman VI)
- vladeeweto na pravoto;
- podelbata na dr`avnata vlast na zakonodavna, izvr{na i sudska;
- politi~kiot pluralizam i slobodnite neposredni i demokratski izbori;
- pravnata za{tita na sopstvenosta;
- slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto;
- humanizmot, socijalnata pravda i solidarnosta;

- lokalnata samouprava;
- ureduvaweto i humanizacijata na prostorot
unapreduvaweto na `ivotnata sredina i na prirodata i

za{titata

- po~ituvaweto na op{to prifatenite normi na me|unarodnoto pravo.

(2) Vo Republika Makedonija slobodno e se {to so Ustavot i zakon ne e
zabraneto.

II. OSNOVNI SLOBODI I PRAVA NA ^OVEKOT I

GRA\ANINOT
1. Gra|anski i politi~ki slobodi i prava
^len 9
(1) Gra|anite na Republika Makedonija se ednakvi vo slobodite i pravata
nezavisno od polot, rasata, bojata na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto
poteklo, politi~koto i verskoto uveruvawe; imotnata i op{testvenata polo`ba.
(2) Gra|anite pred Ustavot i zakonite se ednakvi.

^len 10
(1) @ivotot na ~ovekot e neprikosnoven.
(2) Vo Republika Makedonija ne mo`e da se izre~e smrtna kazna po nitu
eden osnov.

^len 11
(1) Fizi~kiot i moralniot integritet na ~ovekot se neprikosnoveni.
(2) Se zabranuva sekoj oblik na ma~ewe, ne~ove~ko ili poni`uva~ko
odnesuvawe i kaznuvawe.
(3) Se zabranuva prisilna rabota.

^len 12
(1) Slobodata na ~ovekot e neprikosnovena.
(2) Nikomu ne mo`e da mu bide ograni~ena slobodata, osven so odluka na
sudot i vo slu~ai i vo postapka utvrdena so zakon.
(3) Liceto povikano, privedeno ili li{eno od sloboda mora vedna{ da
bide zapoznato so pri~inite za negovoto povikuvawe, priveduvawe ili li{uvawe
od sloboda i so negovite prava utvrdeni so zakon i od nego ne mo`e da se bara
izjava. Liceto ima pravo na branitel vo policiskata i sudskata postapka.
(4) Liceto li{eno od sloboda mora vedna{, a najdocna vo rok od 24 ~asa od
momentot na li{uvaweto od sloboda, da bide izvedeno pred sud, koj bez odlagawe
}e odlu~i za zakonitosta na li{uvaweto od sloboda.
(5) Pritvorot do podignuvawe na obvinenieto, po odluka na sud, mo`e da
trae najdolgo 180 dena od denot na pritvoruvaweto. Po podignuvawe na
obvinenieto, pritvorot go prodol`uva ili go opredeluva nadle`niot sud vo
slu~aj i vo postapka utvrdeni so zakon .
(6) Pritvorenoto lice mo`e pod uslovi utvrdeni so zakon da bide pu{teno
da se brani od sloboda.

^len 13
(1) Liceto obvineto za kaznivo delo }e se smeta za nevino se dodeka
negovata vina ne bide utvrdena so pravosilna sudska odluka.
(2) Liceto nezakonito li{eno od sloboda, pritvoreno ili nezakonito
osudeno, ima pravo na nadomest na {teta i drugi prava utvrdeni so zakon.
(3) Za prekr{oci opredeleni so zakon, sankcija mo`e da izre~e organ na
dr`avnata uprava ili organizacija i drug organ {to vr{i javni ovlastuvawa.
(4) Protiv kone~na odluka za prekr{ok se garantira sudska za{tita pod
uslovi i postapka uredeni so zakon.(amandman XX)

^len 14
(1) Nikoj ne mo`e da bide kaznet za delo koe pred da bide storeno ne bilo
utvrdeno so zakon ili so drug propis kako kaznivo delo i za koe ne bila
predvidena kazna.
(2) Nikoj ne mo`e povtorno da bide suden za delo za koe ve}e bil suden i za
koe e donesena pravosilna sudska odluka.

^len 15
(1) Se garantira pravoto na `alba protiv odluki doneseni vo postapka vo
prv stepen pred sud.
(2) Pravoto na `alba ili drug vid na pravna za{tita protiv poedine~ni
pravni akti doneseni vo postapka vo prv stepen pred organ na dr`anata uprava ili
organizacija i drug organ {to vr{i javni ovlastuvawa se ureduva so
zakon.(amandman XXI)

^len 16
(1) Se garantira slobodata na uveruvaweto, sovesta, mislata i javnoto
izrazuvawe na mislata.
(2) Se garantira slobodata na govorot, javniot nastap, javnoto
informirawe i slobodnoto osnovawe na institucii za javno informirawe.
(3) Se garantira slobodniot pristap kon informaciite, slobodata na
primawe i prenesuvawe na informacii.
(4) Se garantira pravoto na odgovor vo sredstvata za javno informirawe.
(5) Se garantira pravoto na ispravka vo sredstvata za javno informirawe.
(6) Se garantira pravoto na za{tita na izvorot na informacijata vo
sredstvata za javno informirawe.
(7) Cenzurata e zabraneta.

^len 17
Se garantira slobodata i nepovredlivosta na pismata i na site drugi
oblici na komunikacija. Samo vrz osnova na odluka na sud, pod uslovi i vo
postapka utvrdeni so zakon, mo`e da se otstapi od pravoto na nepovredlivost na
pismata i na site drugi oblici na komunikacija, ako toa e neophodno zaradi
spre~uvawe ili otkrivawe krivi~ni dela, zaradi vodewe krivi~na postapka ili
koga toa go baraat interesite na bezbednosta i odbranata na Republikata.
Zakonot se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj

pratenici. (amandman XIX)

^len 18
(1) Se garantiraat sigurnosta i tajnosta na li~nite podatoci.
(2) Na gra|anite im se garantira za{tita od povreda na li~niot integritet
{to proizleguva od registriraweto na informacii za niv preku obrabotka na
podatocite.

^len 19
(1) Se garantira slobodata na veroispovesta.
(2) Se garantira slobodno i javno, poedine~no ili vo zaednica so drugi,
izrazuvawe na verata.
(3) Makedonskata pravoslavna crkva, kako i Islamskata verska zaednica vo
Makedonija, Katoli~kata crkva, Evangelsko-Metodisti~kata crkva, Evrejskata
zaednica i drugite verski zaednici i religiozni grupi se odvoeni od dr`avata i
se ednakvi pred zakon
(4) Makedonskata pravoslavna crkva, kako i Islamskata verska zaednica vo
Makedonija, Katoli~kata crkva, Evangelsko-Metodisti~kata crkva, Evrejskata
zaednica i drugite verski zaednici i religiozni grupi se slobodni vo osnovaweto
na verski u~ili{ta i na socijalni i dobrotvorni ustanovi vo postapka
predvidena so zakon. (amandman VII)

^len 20
(1) Na gra|anite im se garantira slobodata na zdru`uvawe zaradi
ostvaruvawe i za{tita na nivnite politi~ki, ekonomski, socijalni, kulturni i
drugi prava i uveruvawa.
(2) Gra|anite mo`at slobodno da osnovaat zdru`enija na gra|ani i
politi~ki partii, da pristapuvaat kon niv i od niv da istapuvaat.
(3) Programite i dejstvuvaweto na zdru`enijata na gra|anite i
politi~kite partii ne mo`at da bidat naso~eni kon nasilno urivawe na
ustavniot poredok na Republikata i kon pottiknuvawe ili povikuvawe na voena
agresija ili razgoruvawe na nacionalna, rasna ili verska omraza ili
netrpelivost.
(4) Zabraneti se voeni ili poluvoeni zdru`enija {to ne im pripa|aat na
vooru`enite sili na Republika Makedonija.

^len 21
(1) Gra|anite imaat pravo mirno da se sobiraat i da izrazuvaat javen
protest bez prethodno prijavuvawe i bez posebna dozvola.
(2) Koristeweto na ova pravo mo`e da bide ograni~eno samo vo uslovi na
voena i vonredna sostojba.

^len 22
(1) Sekoj gra|anin so napolneti 18 godini `ivot steknuva izbira~ko pravo.
(2) Izbira~koto pravo e ednakvo, op{to i neposredno i se ostvaruva na
slobodni izbori so tajno glasawe.
(3) Izbira~ko pravo nemaat licata na koi im e odzemena delovnata
sposobnost.

^len 23
Sekoj gra|anin ima pravo da u~estvuva vo vr{eweto na javni funkcii.

^len 24
(1) Sekoj gra|anin ima pravo da podnesuva pretstavki do dr`avnite organi
i drugite javni slu`bi i na niv da dobie odgovor.
(2) Gra|aninot ne mo`e da bide povikan na odgovornost, nitu da trpi
{tetni posledici za stavovite izneseni vo pretstavkite, osven ako so niv ne
storil krivi~no delo.

^len 25
Na sekoj gra|anin mu se garantira po~ituvawe i za{tita na privatnosta na
negoviot li~en i semeen `ivot, na dostoinstvoto i ugledot.

^len 26
(1) Se garantira nepovredlivosta na domot.
(2) Pravoto na nepovredlivost na domot mo`e da bide ograni~eno
edinstveno so sudska odluka koga e vo pra{awe otkrivawe ili spre~uvawe, na
krivi~ni dela ili za{tita na zdravjeto na lu|eto.

^len 27
(1) Sekoj gra|anin na Republika Makedonija ima pravo slobodno da se
dvi`i na teritorijata na Republikata i slobodno da go izbira mestoto na svoeto
`iveali{te.
(2) Sekoj gra|anin ima pravo da ja napu{ti teritorijata na Republikata i
da se vrati vo Republikata.
(3) Ostvaruvaweto na ovie prava mo`e da se ograni~i so zakon, edinstveno
vo slu~aite koga e toa potrebno zaradi za{tita na bezbednosta na Republikata,
vodewe na krivi~na postapka ili za{tita na zdravjeto na lu|eto.

^len 28
(1) Odbranata na Republika Makedonija e pravo i dol`nost na sekoj
gra|anin.
zakon.

(2) Ostvaruvaweto na ova pravo i dol`nost na gra|anite se ureduva so

^len 29
(1) Strancite vo Republika Makedonija u`ivaat slobodi i prava
garantirani so Ustavot, pod uslovi utvrdeni so zakon i me|unarodni dogovori.
(2) Republikata im garantira pravo na azil na strancite i na licata bez
dr`avjanstvo, progoneti zaradi demokratsko politi~ko uveruvawe i dejstvuvawe.
(3) Ekstradicija na stranec mo`e da bide izvr{ena samo vrz osnova na
ratifikuvan me|unaroden dogovor i vrz na~eloto na reciprocitet. Stranec ne
mo`e da bide ekstradiran zaradi politi~ko krivi~no delo. Dejstvijata na
terorizam ne se smetaat za politi~ki krivi~ni dela.

2. Ekonomski, socijalni i kulturni prava

^len 30
(1) Se garantira pravoto na sopstvenost i pravoto na nasleduvawe.

(2) Sopstvenosta sozdava prava i obvrski i treba da slu`i za dobro na

poedinecot i na zaednicata.
(3) Nikomu ne mo`at da mu bidat odzemeni ili ograni~eni sopstvenosta i
pravata koi proizleguvaat od nea, osven koga se raboti za javen interes utvrden so
zakon.
(4) Vo slu~aj na eksproprijacija na sopstvenosta ili vo slu~aj na
ograni~uvawe na sopstvenosta se garantira praveden nadomest koj ne mo`e da bide
ponizok od pazarnata vrednost.

^len 31
Stransko lice vo Republika Makedonija mo`e da steknuva pravo na
sopstvenost pod uslovi utvrdeni so zakon.

^len 32
(1) Sekoj ima pravo na rabota, sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita pri
raboteweto i materijalna obezbedenost za vreme na privremena nevrabotenost.
(2) Sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e dostapno sekoe rabotno mesto.
(3) Sekoj vraboten ima pravo na soodvetna zarabotuva~ka.
(4) Sekoj vraboten ima pravo na platen dneven, nedelen i godi{en odmor.
Od ovie prava vrabotenite ne mo`at da se otka`at.
(5) Ostvaruvaweto na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se
ureduvaat so zakon i so kolektivni dogovori.

^len 33
Sekoj e dol`en da pla}a danok i drugi javni dava~ki i da u~estvuva vo
namiruvaweto na javnite rashodi na na~in utvrden so zakon.

^len 34
Gra|anite imaat pravo na socijalna sigurnost i socijalno osiguruvawe
utvrdeni so zakon i so kolektiven dogovor.

^len 35
(1) Republikata se gri`i za socijalnata za{tita i socijalnata sigurnost
na gra|anite soglasno so na~eloto na socijalna pravednost.
(2) Republikata im garantira pravo na pomo{ na nemo}nite i na
nesposobnite za rabota gra|ani.
(3) Reublikata im obezbeduva posebna za{tita na invalidnite lica i
uslovi za nivno vklu~uvawe vo op{testveniot `ivot.

^len 36
(1) Republikata im garantira posebni socijalni prava na borcite od
Antifa{isti~kata vojna i od site nacionalnoosloboditelni vojni na
Makedonija, na voenite invalidi, na progonuvanite i zatvoranite za ideite na
samobitnosta na makedonskiot narod i negovata dr`avnost, kako i na ~lenovite na
nivnite semejstva koi nemaat mo`nosti za materijalna i socijalna egzistencija.
(2) Posebnite prava se ureduvaat so zakon.

^len 37
(1) Zaradi ostvaruvawe na svoite ekonomski i socijalni prava, gra|anite
imaat pravo da osnovaat sindikati. Sindikatite mo`at da osnovaat svoi sojuzi i
da ~lenuvaat vo me|unarodni sindikalni organizacii.
(2) So zakon mo`e da se ograni~at uslovite za ostvaruvawe na pravoto na
sindikalno organizirawe vo vooru`enite sili, policijata i organite na
upravata.

^len 38
(1) Se garantira pravoto na {trajk.
(2) So zakon mo`e da se ograni~at uslovite za ostvaruvawe na pravoto na
{trajk vo vooru`enite sili, policijata i organite na upravata.

^len 39
(1) Na sekoj gra|anin mu se garantira pravoto na zdravstvena za{tita.
(2) Gra|aninot ima pravo i dol`nost da go ~uva i unapreduva sopstvenoto
zdravje i zdravjeto na drugite.

^len 40
(1) Republikata mu obezbeduva posebna gri`a i za{tita na semejstvoto.
(2) Pravnite odnosi vo brakot, semejstvoto i vonbra~nata zaednica se
ureduvaat so zakon.
(3) Roditelite imaat pravo i dol`nost da se gri`at za izdr`uvawe i
vospituvawe na decata. Decata se dol`ni da se gri`at za starite i iznemo{teni
roditeli.
(4) Republikata im obezbeduva posebna za{tita na decata bez roditeli i
decata bez roditelska gri`a.

^len 41
(1) Pravo na ~ovekot e slobodno da odlu~uva za sozdavawe na deca.
(2) Republikata, zaradi usoglasen ekonomski i socijalen razvoj, vodi
humana populaciona politika.

^len 42
lica.

(1)Republikata posebno gi za{tituva maj~instvoto, decata i maloletnite

(2) Lice pomlado od 15 godini `ivot ne mo`e da bide vraboteno.

(3) Maloletnite lica i majkite imaat pravo na posebna za{tita pri

rabota.
(4) Maloletnite lica ne smeat da bidat vrabotuvani na rabotni mesta {to
se {tetni za nivnoto zdravje i moralot.

^len 43
(1) Sekoj ~ovek ima pravo na zdrava `ivotna sredina.
(2) Sekoj e dol`en da ja unapreduva i {titi `ivotnata sredina i
prirodata.
(3) Republikata obezbeduva uslovi za ostvaruvawe na pravoto na gra|anite
na zdrava `ivotna sredina.

^len 44
(1) Sekoj ima pravo na obrazovanie.
(2) Obrazovanieto e dostapno na sekogo pod ednakvi uslovi.
(3) Osnovnoto obrazovanie e zadol`itelno i besplatno.

^len 45
Gra|anite imaat pravo, pod uslovi utvrdeni so zakon, da osnovaat privatni
obrazovni ustanovi vo site stepeni na obrazovanieto, osven vo osnovnoto
obrazovanie.

^len 46
(1) Na univerzitetot mu se garantira avtonomija.
(2) Uslovite za osnovawe,
univerzitetot, se ureduvaat so zakon.

vr{ewe

prestanok na

dejnosta

na

^len 47
(1) Se garantira slobodata na nau~noto, umetni~koto i na drugite vidovi
tvore{tvo.
(2) Se garantiraat pravata {to proizleguvaat od nau~noto umetni~koto
ili drug vid intelektualno tvore{tvo.
(3) Republikata go pottiknuva, pomaga i {titi razvojot na naukata,
umetnosta i kulturata.
(4) Republikata go pottiknuva i pomaga nau~niot i tehnolo{kiot razvoj.
(5) Republikata gi pottiknuva i pomaga tehni~kata kultura i sportot.

^len 48

(1) Pripadnicite na zaednicite imaat pravo slobodno da go izrazuvaat,

neguvaat i razvivaat svojot identitet i osobenostite na svoite zaednici i da gi
upotrebuvaat simbolite na svojata zaednica.
(2) Republikata im ja garantira za{titata na etni~kiot, kulturniot,
jazi~niot i verskiot identitet na site zaednici.
(3) Pripadnicite na zaednicite imaat pravo da osnovaat kulturni,
umetni~ki, obrazovni institucii, kako i nau~ni i drugi zdru`enija zaradi
izrazuvawe, neguvawe i razvivawe na svojot identitet.
(4) Pripadnicite na zaednicite imaat pravo na nastava na svojot jazik vo
osnovnoto i srednoto obrazovanie na na~in utvrden so zakon. Vo u~ili{tata vo
koi obrazovanieto se odviva na drug jazik se izu~uva i makedonskiot
jazik.(amandman VIII)

^len 49
(1) Republikata se gri`i za polo`bata i pravata na pripadnicite na
makedonskiot narod vo sosednite zemji i za iselenicite od Makedonija, go pomaga
nivniot kulturen razvoj i gi unapreduva vrskite so niv. Republikata pritoa nema
da se me{a vo suverenite prava na drugi dr`avi i vo nivnite vnatre{ni raboti
(amandman II)
(2) Republikata se gri`i za kulturnite, ekonomskite i socijalnite prava
na gra|anite na Republikata vo stranstvo.

3. Garancii na osnovnite slobodi i prava

^len 50
(1) Sekoj gra|anin mo`e da se povika na za{tita na slobodite i pravata
utvrdeni so Ustavot pred sudovite i pred Ustavniot sud na Republika Makedonija
vo postapka zasnovana vrz na~elata na prioritet i itnost.
(2) Se garantira sudska za{tita na zakonitosta na poedine~nite akti na
dr`avnata uprava i na drugite institucii {to vr{at javni ovlastuvawa.
(3) Gra|aninot ima pravo da bide zapoznat so ~ovekovite prava i osnovni
slobodi i aktivno da pridonesuva, poedine~no ili zaedno so drugi za nivno
unapreduvawe i za{tita.

^len 51
(1) Vo Republika Makedonija zakonite moraat da bidat vo soglasnost so
Ustavot, a site drugi propisi so Ustavot i so zakon.
(2) Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.

^len 52
(1) Zakonite i drugite propisi se objavuvaat pred da vlezat vo sila.
(2) Zakonite i drugite propisi se objavuvaat vo Slu`ben vesnik na
Republika Makedonija" najdocna vo rok od sedum dena od denot na nivnoto
donesuvawe.
(3) Zakonite vleguvaat vo sila najrano osmiot den od denot na
objavuvaweto, a po isklu~ok, {to go utvrduva Sobranieto, so denot na
objavuvaweto.
(4) Zakonite i drugite propisi ne mo`at da imaat povratno dejstvo, osven
po isklu~ok, vo slu~ai koga toa e popovolno za gra|anite.

^len 53
Advokaturata e samostojna i nezavisna javna slu`ba {to obezbeduva pravna
pomo{ i vr{i javni ovlastuvawa vo soglasnost so zakon.

^len 54
(1) Slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da se ograni~at
samo vo slu~ai utvrdeni so Ustavot.
(2) Slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot mo`at da bidat
ograni~eni za vreme na voena ili vonredna sostojba spored odredbite na Ustavot.
(3) Ograni~uvaweto na slobodite i pravata ne mo`e da bide
diskriminatorsko po osnov na pol, rasa, boja na ko`a, jazik, vera, nacionalno ili
socijalno poteklo, imotna ili op{testvena polo`ba.
(4) Ograni~uvaweto na slobodite i pravata ne mo`e da se odnesuva na
pravoto na `ivot, zabranata na ma~ewe, na ne~ove~ko i poni`uva~ko postapuvawe
i kaznuvawe, na pravnata odredenost na kaznivite dela i kaznite, kako i na
slobodata na uveruvaweto, sovesta, mislata, javnoto izrazuvawe na mislata i
veroispovesta.

4. Osnovi na ekonomskite odnosi

^len 55
(1) Se garantira slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto.

(2) Republikata obezbeduva ednakva pravna polo`ba na site subjekti na

pazarot. Republikata prezema merki protiv monopolskata polo`ba i
monopolskoto odnesuvawe na pazarot.
(3) Slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto mo`at da se ograni~at so
zakon edinstveno zaradi odbranata na Republikata, za~uvuvaweto na prirodata,
`ivotnata sredina ili zdravjeto na lu|eto.

^len 56
(1) Site prirodni bogatstva na Republikata, rastitelniot i `ivotinskiot
svet, dobrata vo op{ta upotreba, kako i predmetite i objektite od osobeno
kulturno i istorisko zna~ewe opredeleni so zakon se dobra od op{t interes za
Republikata i u`ivaat posebna za{tita.
(2) Republikata garantira za{tita, unapreduvawe i zbogatuvawe na
istoriskoto i umetni~koto bogatstvo na Makedonija i na site zaednici vo
Makedonija, kako i na dobrata koi go so~inuvaat bez ogled na nivniot praven
re`im.(amandman IX)
(3) So zakon se ureduvaat na~inot i uslovite pod koi opredeleni dobra od
op{t interes za Republikata mo`at da se otstapat na koristewe.

^len 57
Republikata go pottiknuva ekonomskiot napredok i se gri`i za
poramnomeren prostoren i regionalen razvoj kako i za pobrz razvoj na stopanski
nedovolno razvienite podra~ja,

^len 58
(1) Sopstvenosta na trudot se osnova za upravuvawe i u~estvo vo
odlu~uvaweto.
(2) U~estvoto vo upravuvaweto i odlu~uvaweto vo javnite ustanovi i
slu`bi se ureduva so zakon i vrz principite na stru~nost i kompetentnost.

^len 59
(1) Na stranskite vlo`uva~i im se garantira pravoto na slobodno
iznesuvawe na vlo`eniot kapital i dobivkata.
(2) Pravata steknati vrz osnova na vlo`eniot kapital ne mo`at da se
namaluvaat so zakon ili drug propis.

^len 60
(1) Narodnata banka na Republika Makedonija e emisiona banka.
(2) Narodnata banka e samostojna i odgovorna za stabilnosta na valutata,
za monetarnata politika i za op{tata likvidnost na pla}awata vo Republikata i
kon stranstvo.
(3) Organizacijata i rabotata na Narodnata banka se ureduvaat so zakon.

III. ORGANIZACIJA NA DR@AVNATA VLAST

1. Sobranie na Republika Makedonija
^len 61
(1) Sobranieto na Republika Makedonija e pretstavni~ki organ na
gra|anite i nositel na zakonodavnata vlast na Republikata.
(2) Organizacijata i funkcioniraweto na Sobranieto se ureduvaat so
Ustavot i so Delovnikot.

^len 62
(1) Sobranieto go so~inuvaat od 120 do 140 pratenici.
(2) Pratenicite se izbiraat na op{ti, neposredni i slobodni izbori so
tajno glasawe.
(3) Pratenikot gi pretstavuva gra|anite i vo Sobranieto odlu~uva po svoe
uveruvawe.
(4) Pratenikot ne mo`e da bide otpovikan.
(5) Na~inot i uslovite za izbor na pratenicite se ureduvaat so zakon {to
se donesuva so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

^len 63
(1) Pratenicite vo Sobranieto se izbiraat za vreme od ~etiri godini.
Mandatot na pratenicite go verificira Sobranieto. Mandatot po~nuva da te~e
od konstitutivnata sednica na Sobranieto. Novoizbranoto Sobranie se sostanuva
na konstitutivna sednica najdocna 20 dena po odr`anite izbori. Konstitutivnata
sednica ja svikuva pretsedatelot na Sobranieto od prethodniot sostav.
(2) Dokolku ne se zaka`e konstitutivna sednica vo predvideniot rok,
pratenicite sami se sostanuvaat i go konstituiraat. Sobranieto na dvaeset i
prviot den od denot na zavr{uvaweto na izborite.
(3) Izbori za pratenici vo Sobranieto se odr`uvaat vo poslednite 90 dena
od mandatot na stariot prateni~ki sostav ili vo rok od 60 dena od denot na
raspu{taweto na Sobranieto.
(4) Mandatot na pratenicite vo Sobranieto mo`e da se prodol`i samo vo
slu~aj na voena ili vonredna sostojba.
(5) So zakon se utvrduva nespojlivosta i neizbirlivosta na funkcijata
pratenik vo Sobranieto so vr{ewe na drugi javni funkcii ili profesii.
(6) Sobranieto se raspu{ta ako za toa se izjasni mnozinstvoto od vkupniot
broj pratenici.

^len 64
(1) Pratenicite u`ivaat imunitet.
(2) Pratenikot ne mo`e da bide povikan na krivi~na odgovornost ili da
bide pritvoren za iska`ano mislewe ili za glasawe vo Sobranieto.
(3) Pratenikot ne mo`e da bide pritvoren bez odobruvawe na Sobranieto,
osven ako e zate~en vo vr{ewe krivi~no delo za koe e propi{ana kazna zatvor vo
traewe od najmalku pet godini.
(4) Sobranieto mo`e da odlu~i da se primeni imunitet nad pratenik i koga
toj samiot ne se povikal na nego, ako e toa potrebno zaradi vr{ewe na funkcijata
pratenik.
(5) Za vreme na mandatot pratenicite ne podle`at na obvrska vo
vooru`enite sili.
(6) Pratenikot ima pravo na nadomest utvrden so zakon.

^len 65
(1) Pratenikot mo`e da podnese ostavka.
(2) Pratenikot ostavkata ja podnesuva li~no na sednica na Sobranieto.

(3) Na pratenikot mu prestanuva mandatot koga e osuden za krivi~no delo

za koe e propi{ana kazna zatvor vo traewe od najmalku pet godini.
(4) Na pratenikot mo`e da mu bide odzemen mandatot koga e osuden za
krivi~no ili drugo kaznivo delo {to go pravi nedostoen za vr{ewe na funkcijata
pratenik, kako i za neopravdano otsustvo od Sobranieto pove}e od {est meseci.
Odzemaweto na mandatot go utvrduva Sobranieto so dvotretinsko mnozinstvo
glasovi od vkupniot broj pratenici.

^len 66
(1) Sobranieto e vo postojano zasedanie.
(2) Sobranieto raboti na sednici.
(3) Sednicite na Sobranieto gi svikuva pretsedatelot na Sobranieto.
(4) Sobranieto donesuva delovnik so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj
pratenici.

^len 67
(1) Sobranieto od redot na pratenicite izbira pretsedatel i eden ili
pove}e potpretsedateli, so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(2) Pretsedatelot na Sobranieto go pretstavuva Sobranieto, se gri`i za
primena na Delovnikot na Sobranieto i vr{i drugi raboti utvrdeni so Ustavot i
so Delovnikot na Sobranieto.
(3) Funkcijata pretsedatel na Sobranieto e nespojliva so vr{ewe na druga
javna funkcija, profesija ili funkcija vo politi~ka partija.
(4) Pretsedatelot na Sobranieto raspi{uva izbori za pratenici i izbor
na pretsedatel na Republikata.

^len 68
(1) Sobranieto na Republika Makedonija:
- go donesuva i izmenuva Ustavot;
- donesuva zakoni i dava avtenti~no tolkuvawe na zakonite;
- gi utvrduva javnite dava~ki;
- donesuva republi~ki buxet i zavr{na smetka na buxetot;
- donesuva prostoren plan na Republikata;
- ratifikuva me|unarodni dogovori;
- odlu~uva za vojna i mir;
- donesuva odluka za menuvawe na granicata na Republikata;
- donesuva odluka za stapuvawe i istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi
dr`avi;
- raspi{uva referendum;
- odlu~uva za rezervite na Republikata;
- osnova soveti;
- izbira Vlada na Republika Makedonija;
- izbira sudii na Ustavniot sud na Republika Makedonija;

- vr{i izbori, imenuvawa i razre{uvawa i na drugi nositeli na javni i

drugi funkcii utvrdeni so Ustavot i so zakon;
- vr{i politi~ka kontrola i nadzor nad Vladata i nad drugite nositeli na
javni funkcii {to se odgovorni pred Sobranieto;
- dava amnestija i
- vr{i drugi raboti utvrdeni so Ustavot.
(2) Sobranieto za vr{ewe na rabotite od svojata nadle`nost donesuva i
odluki, deklaracii, rezolucii, preporaki i zaklu~oci.

^len 69
(1) Sobranieto mo`e da odlu~uva ako na sednicata prisustvuva mnozinstvo
od vkupniot broj pratenici. Sobranieto odlu~uva so mnozinstvo glasovi od
prisutnite pratenici, a najmalku so edna tretina od vkupniot broj pratenici, ako
so Ustavot ne e predvideno posebno mnozinstvo.
(2) Za zakoni koi direktno gi zasegaat kulturata, upotrebata na jazicite,
obrazovanieto, li~nite dokumenti i upotrebata na simbolite, Sobranieto
odlu~uva so mnozinstvo glasovi od prisutnite pratenici, pri {to mora da ima
mnozinstvo glasovi od prisutnite pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne
se mnozinstvo vo Republika Makedonija. Sporot vo vrska so primenata na ovaa
odredba go re{ava Komitetot za odnosi me|u zaednicite.(amandman X)

^len 70
(1) Sednicite na Sobranieto se javni.
(2) Sobranieto mo`e da odlu~i da raboti bez prisustvo na javnosta so
dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

^len 71
(1) Pravo da predlaga donesuvawe na zakon ima sekoj pratenik vo
Sobranieto, Vladata na Republika Makedonija i najmalku 10.000 izbira~i.
(2) Inicijativa za donesuvawe na zakon do ovlastenite predlaga~i mo`e da
dade sekoj gra|anin, grupa gra|ani, institucii i zdru`enija.

^len 72
(1) Interpelacija mo`e da se postavi za rabotata na sekoj nositel na javna
funkcija, Vladata i sekoj nejzin ~len poedine~no, kako i za pra{awa od rabotata
na dr`avnite organi.
(2) Interpelacija mo`at da podnesat najmalku pet pratenici.
(3) Prateni~ko pra{awe mo`e da postavi sekoj pratenik.
(4) Na~inot i postapkata na podnesuvaweto i raspravata po interpelacija
i prateni~ko pra{awe se ureduvaat so Delovnikot.

^len 73
(1) Sobranieto odlu~uva za raspi{uvawe na referendum za oddelni
pra{awa od svojata nadle`nost so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj
pratenici.
(2) Odlukata na referendumot e usvoena, ako za nea glasalo mnozinstvoto
od izbira~ite koi glasale, dokolku glasale pove}e od polovinata od vkupniot broj
izbira~i.
(3) Sobranieto e dol`no da raspi{e referendum koga predlog }e podnesat
najmalku 150.000 izbira~i. Odlukata donesena na referendumot e zadol`itelna.

^len 74
(1) Sobranieto donesuva odluka za menuvawe na granicata na Republikata
so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(2) Odlukata za menuvawe na granicata na Republikata e usvoena na
referendum, dokolku za nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot broj izbira~i.

^len 75
(1) Zakonite se proglasuvaat so ukaz.
(2) Ukazot za proglasuvawe na zakonite go potpi{uvaat pretsedatelot na
Republikata i pretsedatelot na Sobranieto.
(3) Pretsedatelot na Republikata mo`e da odlu~i da ne go potpi{e ukazot
za proglasuvawe na zakonot. Sobranieto povtorno go razgleduva zakonot i
dokolku go usvoi so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici,
pretsedatelot na Republikata e dol`en da go potpi{e ukazot.
(4) Pretsedatelot e dol`en da go potpi{e ukazot, dokolku spored Ustavot,
zakonot se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj
pratenici.

^len 76
(1) Sobranieto osnova postojani i povremeni rabotni tela.
(2) Sobranieto mo`e da osnova anketni komisii za site oblasti i za sekoe
pra{awe od javen interes.
(3) Predlog za osnovawe anketna komisija mo`at da podnesat najmalku 20
pratenici.
(4) Sobranieto osnova postojana anketna komisija za za{tita na slobodite
i pravata na gra|aninot.
(5) Naodite na anketnite komisii se osnova za poveduvawe postapka za
utvrduvawe na odgovornost na nositelite na javnite funkcii.

^len 77
(1) Sobranieto izbira naroden pravobranitel so mnozinstvo glasovi od
vkupniot broj pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot
broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika
Makedonija.
(2) Narodniot pravobranitel gi {titi ustavnite i zakonskite prava na
gra|anite koga im se povredeni od organite na dr`avnata uprava i od drugi organi
i organizacii {to imaat javni ovlastuvawa. Sobranieto izbira naroden
pravobranitel so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to mora
da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na
zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.(amandman XI)
(3) Narodniot pravobranitel se izbira za vreme od osum godini, so pravo
na u{te eden izbor.
(4) Uslovite na izbor i razre{uvawe, nadle`nosta i na~inot na rabotata
na narodniot pravobranitel se ureduvaat so zakon.

^len 78
(1) Sobranieto osnova Komitet za odnosi me|u zaednicite.
(2) Komitetot go so~inuvaat 19 ~lena od koi po sedum ~lena od redot na
pratenicite vo Sobranieto Makedonci i Albanci i po eden ~len od redot na
pratenicite Turci, Vlasi, Romi, Srbi i Bo{waci. Dokolku nekoja od zaednicite

nema pratenici, narodniot pravobranitel, po konsultacii so relevantnite

pretstavnici na tie zaednici, }e gi predlo`i drugite ~lenovi na Komitetot.
(3) Sobranieto gi izbira ~lenovite na Komitetot.
(4) Komitetot razgleduva pra{awa od odnosite me|u zaednicite vo
Republikata i dava mislewa i predlozi za nivno re{avawe.
(5) Sobranieto e dol`no da gi razgleduva mislewata i predlozite na
Komitetot i da donese odluka vo vrska so niv.
(6) Vo slu~aj na spor vo vreka so sproveduvawe na postapkata za glasawe vo
Sobranieto, utvrdena vo ~lenot 69 stav 2 Komitetot odlu~uva, so mnozinstvo
glasovi od ~lenovite, za toa dali }e se sprovede postapkata.(amandman XII)

2. Pretsedatel na Republika Makedonija

^len 79
(1) Pretsedatelot na Republika Makedonija ja pretstavuva Republikata.
(2) Pretsedatelot na Republikata e vrhoven komandant na vooru`enite
sili na Makedonija.
(3) Pretsedatelot na Republikata svoite prava i dol`nosti gi vr{i vrz
osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite.

^len 80
(1) Pretsedatelot na Republikata se izbira na op{ti i neposredni izbori,
so tajno glasawe, za vreme od pet godini.
(2) Za pretsedatel na Republikata isto lice mo`e da bide izbrano najmnogu
dva pati.
(3) Pretsedatelot na Republikata mora da bide dr`avjanin na Republika
Makedonija.
(4) Za pretsedatel na Republikata mo`e da bide izbrano lice koe na denot
na izborite napolnilo najmalku 40 godini `ivot.
(5) Za pretsedatel na Republikata ne mo`e da bide izbrano lice koe do
denot na izborite ne bilo `itel na Republika Makedonija najmalku deset godini
vo poslednite 15 godini.

^len 81
(1) Kandidat za pretsedatel na Republikata mo`at da predlo`at najmalku
10.000 izbira~i ili najmalku 30 pratenici.
(2) Za pretsedatel na Republikata e izbran kandidatot koj dobil
mnozinstvo glasovi od vkupniot broj izbira~i.
(3) Ako vo prviot krug nitu eden kandidat za pretsedatel ne go dobil
potrebnoto mnozinstvo glasovi, vo vtoriot krug se glasa za dvajcata kandidati
koi vo prviot krug dobile najmnogu glasovi.
(4) Vtoriot krug na glasawe se odr`uva vo rok od 14 dena od zavr{uvaweto
na prviot krug na glasaweto.
(5) Za pretsedatel e izbran kandidatot koj dobil mnozinstvo glasovi od
izbira~ite koi glasale, dokolku glasale pove}e od polovinata izbira~i.
(6) Dokolku i vo vtoriot krug na glasawe nitu eden od kandidatite ne go
dobil potrebnoto mnozinstvo glasovi, se povtoruva celata izborna postapka.
(7) Ako za pretsedatel na Republikata e predlo`en eden kandidat, a vo
prviot krug na glasawe ne go dobil potrebnoto mnozinstvo glasovi, se povtoruva
celata izborna postapka.

(8) Izborot za pretsedatel na Republikata se vr{i vo poslednite 60 dena

od mandatot na prethodniot pretsedatel. Vo slu~aj na prestanok na mandatot na
pretsedatelot na Republikata od koi i da e pri~ini, izborot za nov pretsedatel se
vr{i vo rok od 40 dena od denot na prestanokot na mandatot.
(9) Pred prezemaweto na dol`nosta, pretsedatelot na Republikata dava
sve~ena izjava pred Sobranieto so koja se obvrzuva na po~ituvawe na Ustavot i
zakonite.

^len 82
(1) Vo slu~aj na smrt, ostavka, trajna spre~enost da ja vr{i funkcijata ili
prestanok na mandatot po sila na Ustavot, do izborot na nov pretsedatel na
Republikata, funkcijata pretsedatel na Republikata ja vr{i pretsedatelot na
Sobranieto.
(2) Nastapuvaweto na uslovite za prestanok na funkcijata pretsedatel na
Republikata go utvrduva Ustavniot sud na Republika Makedonija po slu`bena
dol`nost.
(3) Vo slu~aj na spre~enost da ja vr{i funkcijata, pretsedatelot na
Republikata go zamenuva pretsedatelot na Sobranieto.
(4) Koga pretsedatelot na Sobranieto ja vr{i funkcijata pretsedatel na
Republikata, toj u~estvuva vo rabotata na Sobranieto bez pravo na odlu~uvawe.

^len 83
(1) Dol`nosta pretsedatel na Republikata e nespojliva so vr{ewe na druga
javna funkcija, profesija ili funkcija vo politi~ka partija.
(2) Pretsedatelot na Republikata u`iva imunitet.
(3) Za odzemawe na imunitetot na pretsedatelot na Republikata odlu~uva
Ustavniot sud na Republika Makedonija so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od
vkupniot broj sudii.

^len 84
Pretsedatelot na Republika Makedonija:
- go opredeluva mandatot za sostav na Vladata na Republika Makedonija;
- gi postavuva i gi otpovikuva so ukaz ambasadorite i pratenicite na
Republika Makedonija vo stranstvo;
- gi prima akreditivnite
diplomatski pretstavnici;

i otpovikovnite pisma na

stranskite

- predlaga dvajca sudii na Ustavniot sud na Republika Makedonija;

- predlaga dvajca ~lenovi na Sudskiot sovet na Republika Makedonija;
(amandman XXII)
- imenuva trojca ~lenovi na Sovetot za bezbednost na Republika
Makedonija;
- imenuva i razre{uva i drugi nositeli na dr`avni i javni funkcii
utvrdeni so Ustavot i so zakon;
- dodeluva odlikuvawa i priznanija vo soglasnost so zakon;
- dava pomiluvawe vo soglasnost so zakon i
- vr{i drugi funkcii utvrdeni so Ustavot.

^len 85
(1) Pretsedatelot na Republikata go izvestuva Sobranieto za pra{awa od
negovata nadle`nost najmalku edna{ godi{no.
(2) Sobranieto mo`e da pobara od pretsedatelot na Republikata mislewe
za pra{awa od negovata nadle`nost.

^len 86
(1) Pretsedatelot na Republikata e pretsedatel na Sovetot za bezbednost
na Republika Makedonija.
(2) Sovetot za bezbednost na Republikata go so~inuvaat: pretsedatelot na
Republikata, pretsedatelot na Sobranieto, pretsedatelot na Vladata, ministrite
koi rakovodat so organite na dr`avnata uprava vo oblastite na bezbednosta,
odbranata i nadvore{nite raboti i trojca ~lenovi koi gi imenuva pretsedatelot
na Republikata. Pri imenuvaweto na trojcata ~lenovi, pretsedatelot }e obezbedi
sostavot na Sovetot, kako celina, soodvetno da go odrazuva sostavot na
naselenieto vo Republika Makedonija.(amandman XIII)
(3) Sovetot gi razgleduva pra{awata svrzani so bezbednosta i odbranata na
Republikata i dava predlozi na Sobranieto i Vladata.

^len 87
(1) Pretsedatelot na Republikata e odgovoren za kr{ewe na Ustavot i
zakonite vo vr{eweto na svoite prava i dol`nosti.
(2) Postapka za utvrduvawe na odgovornost na pretsedatelot na
Republikata pokrenuva Sobranieto so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od
vkupniot broj pratenici. Za odgovornosta na pretsedatelot odlu~uva Ustavniot
sud so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj sudii.
(3) Ako Ustavniot sud utvrdi odgovornost na
Republikata, funkcijata mu prestanuva po sila na Ustavot.

pretsedatelot

na

3. Vlada na Republika Makedonija

^len 88
(1) Vladata na Republika Makedonija e nositel na izvr{nata vlast.
(2) Svoite prava i dol`nosti Vladata gi vr{i vrz osnova i vo ramkite na
Ustavot i zakonite.

^len 89
(1) Vladata ja so~inuvaat pretsedatel i ministri.
(2) Pretsedatelot i ministrite ne mo`at da bidat pratenici vo
Sobranieto.
(3) Pretsedatelot u`ivat imunitet. Za negoviot imunitet odlu~uva
Sobranieto.(amandman XXIII)
sili.

(4) Pretsedatelot i ministrite ne podle`at na obvrska vo vooru`enite

(5) Funkcijata pretsedatel na Vladata i minister e nespojliva so vr{ewe

na drugi javni funkcii ili profesii.
(6) Organizacijata i na~inot na rabotata na Vladata se ureduva so zakon.

^len 90
(1) Pretsedatelot na Republika Makedonija e dol`en vo rok od deset dena
od konstituiraweto na Sobranieto mandatot za sostav na Vladata da go doveri na
kandidat na partijata, odnosno partiite {to imaat mnozinstvo vo Sobranieto.
(2) Mandatorot vo rok od 20 dena od denot na doveruvaweto na mandatot, na
Sobranieto mu podnesuva programa i go predlaga sostavot na Vladata.
(3) Vladata, na predlog na mandatorot i vrz osnova na programata, ja izbira
Sobranieto so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

^len 91
Vladata na Republika Makedonija:
- ja utvrduva politikata na izvr{uvaweto na zakonite i drugite propisi na
Sobranieto i e odgovorna za nivnoto izvr{uvawe;
- predlaga zakoni, republi~ki buxet i drugi propisi {to gi donesuva
Sobranieto;
- predlaga prostoren plan na Republikata;
- predlaga odluka za rezervite na Republikata i se gri`i za nivno
izvr{uvawe;
- donesuva uredbi i drugi propisi za izvr{uvawe na zakonite;
- utvrduva na~ela za vnatre{na organizacija i za rabota na ministerstvata
i drugite organi na upravata, ja naso~uva i vr{i nadzor nad nivnata rabota;
- dava mislewe za predlozite na zakoni i drugi propisi koi na Sobranieto
mu gi podnesuvaat drugi ovlasteni predlaga~i;
- odlu~uva za priznavawe na dr`avi i vladi;
- vospostavuva diplomatski i konzularni odnosi so drugi dr`avi;
- donesuva odluki za otvorawe na diplomatsko-konzularni pretstavni{tva
vo stranstvo;
- predlaga imenuvawe ambasadori i pratenici na Republika Makedonija vo
stranstvo i imenuva {efovi na konzularni pretstavni{tva;
- predlaga javen obvinitel na Republika Makedonija po prethodno mislewe
od Sovetot na javni obviniteli; (amandman XXIV)
- vr{i imenuvawa i razre{uvawa na nositeli na javni i drugi funkcii
utvrdeni so Ustavot i so zakon i
- vr{i drugi raboti utvrdeni so Ustavot i so zakon.

^len 92
(1) Vladata i sekoj nejzin ~len, za svojata rabota odgovaraat pred
Sobranieto.
(2) Sobranieto mo`e da izglasa nedoverba na Vladata.
(3) Pra{awe za doverba na Vladata mo`at da postavat najmalku 20
pratenici.
(4) Glasaweto za doverba na Vladata se vr{i po istekot na tri dena od
postavuvaweto na pra{aweto za doverba.

(5) Povtorno pra{awe za doverba na Vladata ne mo`e da se postavi pred

istekot na 90 dena od poslednoto glasawe za doverba, osven ako pra{aweto za
doverba go postavi mnozinstvoto od vkupniot broj pratenici.
(6) Odlukata za izglasuvawe nedoverba na Vladata se donesuva so
mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici. Ako na Vladata i e izglasana
nedoverba, Vladata e dol`na da podnese ostavka.

^len 93
(1) Vladata ima pravo da postavi pra{awe za doverba pred Sobranieto.
(2) Vladata ima pravo da podnese ostavka.
(3) Ostavkata na pretsedatelot na Vladata, negovata smrt ili trajnata
spre~enost da ja vr{i funkcijata, povlekuvaat ostavka na Vladata.
(4) Na Vladata i prestanuva mandatot koga Sobranieto se raspu{ta.
(5) Vladata na koja i e izglasana nedoverba, koja podnela ostavka ili na
koja mandatot i prestanal poradi raspu{tawe na Sobranieto, ostanuva na
dol`nost do izborot na nova Vlada.

^len 94
(1) ^len na Vladata ima pravo da podnese ostavka.
(2) Pretsedatelot na Vladata mo`e da predlo`i razre{uvawe na ~len na
Vladata.
(3) Za predlogot za razre{uvawe na ~len na Vladata odlu~uva Sobranieto
na prvata naredna sednica.
(4) Dokolku pretsedatelot na Vladata predlo`i razre{uvawe na pove}e od
edna tretina od ~lenovite na Vladata od prvobitniot sostav, Sobranieto
odlu~uva kako za izbor na nova Vlada.

^len 95
(1) Dr`avnata uprava ja so~inuvaat ministerstva i drugi organi na
upravata i organizacii utvrdeni so zakon.
(2) Se zabranuva politi~ko organizirawe i dejstvuvawe vo organite na
dr`avnata uprava.
(3) Organizacijata i rabotata na organite na dr`avnata uprava se
ureduvaat so zakon {to se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od
vkupniot broj pratenici.

^len 96
Organite na dr`avnata uprava rabotite od svojata nadle`nost gi vr{at
samostojno vrz osnova i vo ramkite na Ustavot i zakonite i za svojata rabota se
odgovorni na Vladata.

^len 97
So organite na dr`avnata uprava vo oblasta na odbranata i policijata
rakovodat civilni lica koi neposredno pred izborot na tie funkcii bile civili
najmalku tri godini.

4. Sudstvo
^len 98
(1) Sudskata vlast ja vr{at sudovite.

(2) Sudovite se samostojni i nezavisni. Sudovite sudat vrz osnova na

Ustavot i zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo soglasnost so
Ustavot.
(3) Zabraneti se vonredni sudovi.
(4) Vidovite, nadle`nosta, osnovaweto, ukinuvaweto, organizacijata i
sostavot na sudovite, kako i postapkata pred niv, se ureduvaat so zakon, {to se
donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(amandman XXV)

^len 99
(1) Sudijata se izbira bez ograni~uvawe na traeweto na mandatot.
(2) Sudijata ne mo`e da bide premesten protiv svojata volja.
(3) Na sudijata mu prestanuva sudiskata funkcija:
- ako toa sam go pobara;
- ako trajno ja zagubi sposobnosta za vr{ewe na sudiskata funkcija, {to go
utvrduva Sudskiot sovet na Republika Makedonija;
- ako gi ispolni uslovite za starosna penzija;
- ako e osuden so pravosiln sudska presuda za krivi~no delo na bezuslovna
kazna zatvor od najmalku {est meseci i
- ako e izbran ili imenuvan na druga javna funkcija osven koga sudiskata
funkcija miruva pod uslovi utvrdeni so zakon.
Sudijata se razre{uva:
- poradi pote{ka disciplinska povreda {to go pravi nedostoen za vr{ewe
na sudiskata funkcija propi{ana so zakon i
- poradi nestru~no i nesovesno vr{ewe na sudiskata funkcija pod uslovi
utvrdeni so zakon. (amandman XXVI)

^len 100
(1) Sudiite u`ivaat imunitet.
(2) Sudija ne mo`e da bide povikan na krivi~na odgovornost za iska`ano
mislewe i odlu~uvawe pri donesuvaweto na sudskite odluki.
(3) Sudija ne mo`e da bide pritvoren bez odobruvawe na Sudskiot sovet na
Republika Makedonija, osven ako e zate~en vo vr{ewe na krivi~no delo za koe e
propi{ana kazna zatvor vo traewe od najmalku pet godini.Sudiskata funkcija e
nespojliva so ~lenuvawe vo politi~ka partija ili so vr{ewe na druga javna
funkcija ili profesija utvrdena so zakon. (amandman XXVII)
(4) Se zabranuva politi~ko organizirawe i dejstvuvawe vo sudstvoto.

^len 101
Vrhovniot sud na Republika Makedonija e najvisok sud vo Republikata i go
obezbeduva edinstvoto vo primenata na zakonite od strana na sudovite.

^len 102
(1) Raspravata pred sudovite i izrekuvaweto na presudata se javni.
(2) Javnosta mo`e da bide isklu~ena vo slu~ai utvrdeni so zakon.

^len 103
(1) Sudot sudi vo sovet.
(2) So zakon se utvrduva koga sudi sudija poedinec.
zakon.

(3) Vo sudeweto u~estvuvaat i sudii porotnici koga toa e utvrdeno so

(4) Sudiite porotnici ne mo`at da bidat povikani na odgovornost za

mislewe i odlu~uvawe pri donesuvaweto na sudskite odluki.

^len 104
(1) Sudskiot sovet na Republika makedonijae samostoen nezavisen organ na
sudstvotot.Sovetot js obezbeduva i ja garantira samostojnosta i nezavisnost ana
sudskata vlast.
(2) Sovetot go so~inuvaat petnaeset ~lena
(3) Po funkcija ~lenovi na Sovetot se pretsedatelot na Vrhovniot sud na
Republika Makedonija i ministerot za Pravda.
(4) Osum ~lena na Sovetot gi izbiraat sudiite od svoite redovi. Trojca od
izbranite ~lenovi se pripadnici na zednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika
Makedonija, pri {to }e se zapazi soodvetnata i pravi~na zastapenost na gra|anite
koi pripa|aat na site zaednici.
(5) Trojca ~lenovi na Sovetot izbira Sobranieto na Republika
Makedonija so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to mora da
ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite
koi ne se mnozinstvo vo Republika makedonija.
(6) Dvajca ~lenovi na Sovetot predlaga pretsedatelot na Republika
Makedonija, a izborot go vr{i Sobranieto na Republika Makedonija od koi eden e
prpadnik na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.
(7) ^lenovite na sovetot {to gi izbira Sobranieto na Republika
Makedonija odnosno {to gi predlaga pretsedatelot na Republika Makedonija se
od redot na univerzitetskite profesori po pravo, advokatite i drugi istaknati
pravnici.
(8) Mandatot na izbranite ~lenovi na Sovetot trae {est godini, so pravo
na u{tee den izbor.
(9) Uslovite i postapkata za izbor, kako i osnovite i postapkata za
prestanok na funkcijata i razre{uvaweto na ~len na Sovetot se ureduvaat so
zakon.
(10) Funkcijata izbran ~len na Sovetot e nespojliva so ~lenuvawe vo
politi~ka partija ili so vr{ewe na drugi javni funkcii i profesii utvrdeni so
zakon.(amandman XXVIII)

^len 105
(1) Sudskiot sovet:
- gi izbira i razre{uva sudiite i sudiite porotnici
- utvrduva prestanok na sudiskata funkcija
- gi izbira i razre{uva pretsedatelite na sudovite
- ja sledi i ocenuva rabotata na sudiite
- odlu~uva za disciplinskata odgovornost na sudiite

- odlu~uva za odzemawe na imunitetot na sudiite

- predlaga dvajca sudii na Ustavniot sud na Republika makedonija od redot
na sudiite
- vr{i drugi raboti utvrdeni so zakon
(2) Pri izborot na sudiite, sudiite porotnici i pretsedatelite na
sudovite }e se zapazi soodvetnata i pravi~na zastapenost na gra|anite koi
pripa|aat na site zaednici.
(3) Sovetot za svojata rabota podnesuva godi{en izve{taj do Sobranieto na
Republika makedonija, ~ija forma sodr`ina i na~in na usvojuvawe se ureduvaat so
zakon.(amandman XXIX)

5. Javno obvinitelstvo
^len 106
(1) Javnoto obvinitelstvo e edinstven i samostoen dr`aven organ koj gi
goni storitelite na krivi~ni dela i na drugi so zakon utvrdeni kaznivi dela i
vr{i i drugi raboti utvrdeni so zakon.
(2) Javnoto obvinitelstvo gi vr{i svoite funkcii vrz osnova na Ustavot i
zakonite i me|unarodnite dogovori ratifikuvani vo sogasnost so Ustavot.
(3) Funkcijata na javnoto obvinitelstvo ja vr{at Javniot ovbinitel na
Republika Makedonija i javnite obviniteli.
(4)
Nadle`nosta,
osnovaweto,
ukinuvaweto,
organizacijata
i
funkcioniraweto na javnoto obvinitelstvo se ureduva so zakon {to se donesuva so
dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(5) Javniot obvinitel na Republika Makedonija go imenuva i razre{uva
Sobranieto na Republika makedonija za vreme od {est godini so pravo na
povtorno imenuvawe.
(6) Javnite obviniteli gi izbira Sovetot na javni obviniteli bez
ograni~uvawe na traewe na mandatot.
(7) Pri izborot na javnite obviniteli }e se zapazi soodvetnata i pravi~na
zastapenost na gra|anite koi pripa|aat na site zaednici.
(8) Za rzre{uvawe na javnite obviniteli odlu~uva Sovetot.
(9) Nadle`nosta, sostavot i strukturata na Sovetot, mandatot na negovite
~lenovi kako i osnovite i ostapkata za prestanok i razre{uvawe na ~len na
Sovetot se ureduvaat so zakon.
(10) Osnovite i postapkata za prestanok i razre{uvawe na Javniot
obvinitel na Republika Makedonija i javnite obviniteli se ureduva so zakon.
(11) Funkcijata Javen obvinitel na Republika Makedonija i javen
obvinitel e nespojliva so ~lenuvawe vo politi~ka partija ili so vr{ewe na drugi
javni funkcii i profesii utvrdeni so zakon.
(12) Se zabranuva politi~ko organizirawe i dejstvuvawe vo Javnoto
obvinitelstvo. (amandman XXX)

^len 107
Se bri{e so amandman XXX

IV. USTAVEN SUD NA REPUBLIKA MAKEDONIJA

^len 108
Ustavniot sud na Republika Makedonija e organ na Republikata koj ja
{titi ustavnosta i zakonitosta.

^len 109
(1) Ustavniot sud go so~inuvaat devet sudii.
(2) Sobranieto gi izbira sudiite na Ustavniot sud. Sobranieto izbira
{est sudii na Ustavniot sud so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
Sobranieto izbira trojca sudii so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj
pratenici, pri {to mora da ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici
koi pripa|aat na zaednicite koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija.
Mandatot na sudiite trae devet godini bez pravo na povtoren izbor.(amandman
XV)
(3) Ustavniot sud izbira pretsedatel od svoite redovi za vreme od tri
godini i bez pravo na povtoren izbor.
(4) Sudiite na Ustavniot sud se izbiraat od redot na istaknati pravnici.

^len 110
Ustavniot sud na Republika Makedonija:
- odlu~uva za soglasnosta na zakonite so Ustavot;
- odlu~uva za soglasnosta na drugite propisi i na kolektivnite dogovori so
Ustavot i so zakonite;
- gi {titi slobodite i pravata na ~ovekot i gra|aninot {to se odnesuvaat
na slobodata na uveruvaweto, sovesta, mislata i javnoto izrazuvawe na mislata,
politi~koto zdru`uvawe i dejstvuvawe i zabranata na diskriminacija na
gra|anite po osnov na pol, rasa, verska, nacionalna, socijalna i politi~ka
pripadnost;
- re{ava za sudirot na nadle`nostite me|u nositelite na zakonodavnata,
izvr{nata i sudskata vlast;
- re{ava za sudirot na nadle`nostite me|u organite na Republikata i
edinicite na lokalnata samouprava;
- odlu~uva za odgovornosta na pretsedatelot na Republikata;
- odlu~uva za ustavnosta na programite i statutite na politi~kite partii
i na zdru`enijata na gra|anite i
- odlu~uva i za drugi pra{awa utvrdeni so Ustavot.

^len 111
(1) Funkcijata sudija na Ustavniot sud e nespojliva so vr{ewe druga javna
funkcija i profesija ili so ~lenuvawe vo politi~ka partija.
(2) Sudiite na Ustavniot sud u`ivaat imunitet. Za nivniot imunitet
odlu~uva Ustavniot sud.
(3) Sudiite na Ustavniot sud ne podle`at na obvrska vo vooru`enite sili.
(4) Na sudija na Ustavniot sud funkcijata mu prestanuva ako podnese
ostavka. Sudijata na Ustavniot sud }e bide razre{en od dol`nosta ako bide osuden
za krivi~no delo na bezuslovna kazna zatvor od najmalku {est meseci ili koga

trajno }e ja zagubi sposobnosta da ja vr{i svojata funkcija, {to go utvrduva

Ustavniot sud.

^len 112
(1) Ustavniot sud }e ukine ili poni{ti zakon ako utvrdi deka ne e vo
soglasnost so Ustavot.
(2) Ustavniot sud }e ukine ili poni{ti drug propis ili op{t akt,
kolektiven dogovor, statut ili programa na politi~ka partija ili zdru`enie, ako
utvrdi deka tie ne se vo soglasnost so Ustavot ili so zakon.
(3) Odlukite na Ustavniot sud se kone~ni i izvr{ni.

^len 113
Sudot.

Na~inot na rabota i postapkata pred Ustavniot sud se ureduvaat so akt na

V. LOKALNA SAMOUPRAVA
^len 114
(1) Na gra|anite im se garantira pravoto na lokalna samouprava.
(2) Edinici na lokalnata samouprava se op{tinite.
(3) Vo op{tinite mo`at da se osnovaat oblici na mesna samouprava.
(4) Op{tinite se finansiraat od sopstveni izvori na prihodi opredeleni
so zakon i so sredstva od Republikata.
(5) Lokalnata samouprava se ureduva so zakon koj se donesuva so
dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici, pri {to mora da
ima mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite
koi ne se mnozinstvo vo Republika Makedonija. Zakonite za lokalno
finansirawe, lokalni izbori, op{tinskite granici i za gradot Skopje, se
donesuvaat so mnozinstvo glasovi od prisutnite pratenici, pri {to mora da ima
mnozinstvo glasovi od prisutnite pratenici koi pripa|aat na zaednicite koi ne
se mnozinstvo vo Republika Makedonija.(amandman XVI)

^len 115
(1) Vo edinicite na lokalnata samouprava gra|anite neposredno i preku
pretstavnici u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od lokalno zna~ewe, a
osobeno vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto planirawe,
za{titata na okolinata, lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe,
komunalnite dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{tita,
obrazovanieto, zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so
zakon.(amandman XVII)
(2) Op{tinata e samostojna vo vr{eweto na nadle`nostite utvrdeni so
Ustavot i so zakon, a nadzorot nad zakonitosta na nejzinata rabota go vr{i
Republikata.
(3) Republikata so zakon mo`e da i doveri vr{ewe na opredeleni raboti na
op{tinata.

^len 116
Teritorijalnata podelba na Republikata i podra~jata na op{tinite se
utvrduvaat so zakon.

^len 117
(1) Gradot Skopje e posebna edinica na lokalna samouprava, ~ija
organizacija se ureduva so zakon.
(2) Vo gradot Skopje gra|anite neposredno i preku pretstavnici
u~estvuvaat vo odlu~uvaweto za pra{awa od zna~ewe za gradot Skopje, a osobeno
vo oblastite na javnite slu`bi, urbanizmot i ruralnoto planirawe, za{titata na
okolinata, lokalniot ekonomski razvoj, lokalnoto finansirawe, komunalnite
dejnosti, kulturata, sportot, socijalnata i detskata za{tita, obrazovanieto,
zdravstvenata za{tita i vo drugi oblasti utvrdeni so zakon (amandman XVII)
(3) Gradot Skopje se finansira od sopstveni izvori na prihodi opredeleni
so zakon i so sredstva od Republikata.
(4) Gradot Skopje e samostoen vo vr{eweto na nadle`nostite utvrdeni so
Ustavot i so zakon, a nadzorot nad zakonitosta na negovata rabota ja vr{i
Republikata.
(5) Republikata so zakon mo`e da mu doveri vr{ewe na opredeleni raboti
na gradot Skopje.

VI. ME\UNARODNI ODNOSI

^len 118
Me|unarodnite dogovori {to se ratifikuvani vo soglasnost so Ustavot se
del od vnatre{niot praven poredok i ne mo`at da se menuvaat so zakon.

^len 119
(1) Me|unarodnite dogovori vo imeto na Republika Makedonija gi sklu~uva
pretsedatelot na Republika Makedonija.
(2) Me|unarodni dogovori mo`e da sklu~uva i Vladata na Republika
Makedonija koga toa e opredeleno so zakon.

^len 120
(1) Predlog za stapuvawe vo sojuz ili zaednica so drugi dr`avi ili
istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi dr`avi mo`at da podnesat
pretsedatelot na Republikata, Vladata ili najmalku 40 pratenici.
(2) Odlukata za stapuvawe ili istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi
dr`avi ja donesuva Sobranieto so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot
broj pratenici.
(3) Odlukata za stapuvawe ili istapuvawe od sojuz ili zaednica so drugi
dr`avi e usvoena, ako na referendum za nea glasalo mnozinstvoto od vkupniot
broj izbira~i.

^len 121
Odluka za stapuvawe vo ~lenstvo ili za istapuvawe od ~lenstvo vo
me|unarodni organizacii donesuva Sobranieto so mnozinstvo glasovi od vkupniot
broj pratenici po predlog od pretsedatelot na Republikata, Vladata ili najmalku
40 pratenici.

VII. ODBRANA NA REPUBLIKATA, VOENA I VONREDNA

SOSTOJBA
^len 122
(1) Vooru`enite sili na Republika Makedonija go {titat teritorijalniot
integritet i nezavisnosta na Republikata.
(2) Odbranata na Republikata se ureduva so zakon {to se donesuva so
dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.

^len 123
Nikoj nema pravo da priznae okupacija na Republika Makedonija ili na
nejzin del.

^len 124
(1) Voena sostojba nastapuva koga pretstoi neposredna voena opasnost od
napad vrz Republikata ili koga Republikata e napadnata ili i e objavena vojna.
(2) Voena sostojba proglasuva Sobranieto so dvotretinsko mnozinstvo
glasovi od vkupniot broj pratenici po predlog od pretsedatelot na Republikata,
Vladata ili najmalku 30 pratenici.
(3) Ako Sobranieto ne mo`e da se sostane, odluka za proglasuvawe na voena
sostojba donesuva pretsedatelot na Republikata i mu ja podnesuva na Sobranieto
na potvrduvawe {tom toa }e e vo mo`nost da se sostane.

^len 125
(1)Vonredna sostojba nastanuva koga }e nastanat golemi prirodni nepogodi
ili epidemii.
(2) Postoeweto na vonredna sostojba na teritorijata na Republika
Makedonija ili nejzin del go utvrduva Sobranieto po predlog na pretsedatelot na
Republikata, Vladata ili najmalku 30 pratenici.
(3) Odlukata so koja se utvrduva postoeweto na vonredna sostojba se
donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici i ima
va`nost najmnogu 30 dena.
(4) Ako Sobranieto ne mo`e da se sostane, odluka za postoewe na vonredna
sostojba donesuva pretsedatelot na Republikata i mu ja podnesuva na Sobranieto
na potvrduvawe {tom toa }e e vo mo`nost da se sostane.

^len 126
(1) Pri postoewe na voena ili vonredna sostojba Vladata vo soglasnost so
Ustavot i so zakon donesuva uredbi so zakonska sila.
(2) Ovlastuvaweto na Vladata da donesuva uredbi so zakonska sila trae do
zavr{uvaweto na voenata ili vonrednata sostojba, za {to odlu~uva Sobranieto.

^len 127
Za vreme na voena sostojba, ako Sobranieto ne mo`e da se sostane,
pretsedatelot na Republikata mo`e da ja imenuva i razre{uva Vladata i da
imenuva i razre{uva funkcioneri ~ij izbor e vo nadle`nost na Sobranieto.

^len 128
Mandatot na pretsedatelot na Republikata, Vladata, sudiite na Ustavniot
sud i na ~lenovite na Republi~kiot sudski sovet se prodol`uva za vreme na
traeweto na voenata ili vonrednata sostojba.

VIII. IZMENA NA USTAVOT

^len 129
Ustavot na Republika Makedonija se izmenuva i dopolnuva so ustavni
amandmani.

^len 130
Predlog za pristapuvawe kon izmena na Ustavot na Republika Makedonija
mo`e da podnesat pretsedatelot na Republikata, Vladata, najmalku 30 pratenici
ili 150.000 gra|ani.

^len 131
(1) Odluka za pristapuvawe kon izmena na Ustavot donesuva Sobranieto so
dvotretinsko mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(2) Nacrtot za izmenata na Ustavot go utvrduva Sobranieto so mnozinstvo
glasovi od vkupniot broj pratenici i go stava na javna diskusija.
(3) Odluka za izmena na Ustavot donesuva Sobranieto so dvotretinsko
mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici.
(4) Odluka za izmena na Preambulata, ~lenovite za lokalna samouprava,
~lenot 131, koja bilo odredba {to se odnesuva na pravata na pripadnicite na
zaednicite, vklu~uvaj}i gi osobeno ~lenovite 7, 8, 9, 19, 48, 56,69, 77, 78, 86,104 i
109, kako i odluka za dodavawe koja bilo nova odredba koja se odnesuva na
predmetot na tie odredbi i tie ~lenovi, }e bide potrebno dvotretinsko
mnozinstvo glasovi od vkupniot broj pratenici vo koe mora da ima mnozinstvo
glasovi od vkupniot broj pratenici koi pripa|aat na zaednicite {to ne se
mnozinstvo vo Republika Makedonija.(amandman XVIII)
(5) Izmenata na Ustavot ja proglasuva Sobranieto.

IX. PREODNI I ZAVR[NI ODREDBI

^len 132
Vo vremeto predvideno vo stavot 5 na ~len 80 od ovoj Ustav se smeta i
vremeto na `itelstvo vo drugi republiki vo Socijalisti~ka Federativna
Republika Jugoslavija.

^len 133
(1) Za sproveduvawe na Ustavot }e se donese ustaven zakon.
(2) Ustavniot zakon se donesuva so dvotretinsko mnozinstvo glasovi od
vkupniot broj pratenici.
(3) Ustavniot zakon go proglasuva Sobranieto i vleguva vo sila
istovremeno so proglasuvaweto na Ustavot.

^len 134
Ovoj Ustav vleguva vo sila so denot na proglasuvaweto od Sobranieto na
Republika Makedonija.

Zabele{ka amandman 14 se menuva so amandman 28