UNIVERZITET U TRAVNIKU

FAKULTET ZA MENADMENT I POSLOVNU EKONOMIJU

STATISTIKI SKUP I STATISTIKE VARIJABLE

SEMINARSKI RAD IZ STATISTIKE

Studenti
Bei Amina 2283/15
Brki Enes 2243/15

Mentor
Prof.dr.Rasim Daci
Kiseljak, decembar 2015.

SADRAJ
SADRAJ...................................................................................................................................1
UVOD.........................................................................................................................................2
STATISTIKI SKUP I STATISTIKE VARIJABLE................................................................3
Statistiki skup i njegove karakteristike.................................................................................3
POJAM, PROCES MJERENJA I KARAKTERISTIKE STATISTIKE VARIJABLE........5
Nominalna skala..................................................................................................................5
Ordinalna skala...................................................................................................................5
Intervalna skala.................................................................................................................6
Metrika skala.....................................................................................................................6
PREZENTACIJA STATISTIKIH PODATAKA.......................................................................7
Grafiko prikazivanje podataka..............................................................................................8
ELEMENTARNE ANALIZE PODATAKA.............................................................................9
ZAKLJUAK...........................................................................................................................12
LITERATURA..........................................................................................................................14

UVOD
Prilikom odabira teme za izradu seminarskog rada, zainteresovali smo se za izradu navedene

teme
zbog toga to je to osnovna oblast statistike i da se vei dio statistike bavi
istraivanjem,zakljuivanjem,donoenjem odluka,predvianjima i prognozama o osnovnom skupu na
osnovu rezultata dobijenih iz uzorka.
Inferencijalna statistika obuhvata statistike metode koje primjenjujemo da bismo na osnovu
rezultata iz dijela osnovnog skupa (uzorka) doli do zakljuka o karakteristikama osnovnog skupa.Ona
slui analizi uzoraka i pronalaenju pravilnosti ili razlika unutar ili meu uzorcima.To moe ukljuivati
testiranje hipoteza,otkrivanje veza meu varijablama,modeliranja odnosa ili slinih postupaka poput
analize varijance,faktorske analize itd.
Osnovni skup se sastoji od svih elemenata ili jedinica posmatranja ije karakteristike
ispitujemo-pojedinaca(bia),stvari ili predmeta.Osnovni skup koji se prouava naziva se jo i ciljnom
populacijom.Dio osnovnog skupa koji je izabran u svrhe statistike analize naziva se uzorkom.
Prikupljanje podataka o elementima osnovnog skupa ili uzorka moe se vriti putem nekoliko
metoda na primjer putem ankete.Anketa koja ukljuuje sve elemente osnovnog skupa naziva se
popisom.Svrha sprovoenja ankete na osnovu uzorka jeste donoenje zakljuka o karakteristikama
osnovnog skupa iz kojeg uzorak potie.Uzorak koji u najveoj mjeri odraava karakteristike osnovnog
skupa jeste reprezentativni uzorak.Uzorci mogu biti sluajni i nesluajni.Jedinica posmatranja ili
element uzorka ili osnovnog skupa jeste odreeni subjekat ili objekat(na primjer
osoba,firma,predmet,drava ili zemlja) o kojem se prikupljaju podaci,odnosno na kojem se odreena
pojava statistiki posmatra.Promjenljiva(varijabla) je osobina (karakteristika)koja se prouava ili
istrauje ,koja podrazumijeva razliite vrijednosti po jedinicama posmatranja.Za razliku od
promjenljive,vrijednost konstante je uvijek fiksna.Vrijednost promjenljive koja se odnosi na jednu
jedinicu posmatranja naziva se opservacijom ili podatkom.Promjenjiva moe biti kvantitativna
(numerika) i kvalitativna (atributivna).Promjenjiva koja se moe brojano izraziti naziva se
kvantitativnom (numerikom)promjenjivom.Podaci prikupljeni o kvantitativnoj promjenjivoj nazivaju
se kvantitativnim podacima.Ona moe biti prekidna i neprekidna.Promjenjiva(varijabla) koja ne moe
uzeti numerike vrijednosti,ali moe da se klasifikuje u dvije ili vie kategorija naziva se
kvalitativna(atributivna) ili kategorijska promjenjiva.Podaci prikupljeni o ovakvoj promjenjivoj
nazivaju se kvalitativnim podacima.U nastavku rada emo pisati o tome neto opirnije.

Na slici 1.1.prikazane su vrste promjenjivih(varijabli).

Slika 1.1. Vrste promjenjivih.

STATISTIKI SKUP I STATISTIKE VARIJABLE

Statistiki skup i njegove karakteristike

Statistiki skup ine jedinice ija su obiljeja (osobine, karakteristike) predmet istraivanja
statistikom metodom. Statistiki skup po obimu moe biti konaan ili beskonaan. Statistiki skup
moe biti realan u sluaju kada je sastavljen od jedinica koje postoje. Hipotetini skup ine jedinice
koje se definiu nekim modelom. Da bi se mogao analizirati, statistiki skup mora biti definisan.
Definisati statistiki skup znai odrediti obiljeja koja mora imati svaka jedinica da bi se mogla
smatrati elementom tog skupa.
Statistiki skup se definie pojmovno, prostorno i vremenski.
Pojmovna definicija skupa utvruje pripadnost skupu s obzirom na pojam jedinice (elementa).
Uobiajeno je da se za veliki broj skupova pojmovne definicije utvrde zakonom ili aktima raznih
institucija. Npr. statistiki skup (populaciju) studenata predstavljaju osobe koje su upisane na
visokokolske ustanove i koje imaju studentska prava i obaveze. Moemo definisati skup nezaposlenih,
skup aktivnog stanovnitva, skup visokokolskih institucija,
skup privatnih preduzea, itd.
Prostorna definicija definie prostor kojem pripadaju jedinice statistikog skupa.
Vremenska definicija odreuje vrijeme u kojem se statistike jedinice posmatraju i analiziraju. Osnovni
skup moe biti definisan u vremenskom trenutku ili vremenskom intervalu. U vremenskom trenutku se
definiu npr. broj stanovnika, broj preduzea, broj zaposlenih, osnovna sredstva. Uobiajeno je da se u
vremenskom intervalu posmatra npr. poslovni rezultat ili proizvodnja nekog proizvoda u godini,
trimestru ili mjesecu.
Predmet statistikih istraivanja su obiljeja (svojstva, karakteristike) jedinica posmatranog skupa.
Skup podataka o posmatranom obiljeju za sve jedinice predstavlja osnovni skup ili populaciju. Skup
podataka o posmatranom obiljeju za dio jedinica skupa predstavlja uzorak koji slui kao osnova za
zakljuivanje o osnovnom skupu (populaciji).
Na primjer, da bi se pomou ankete na osnovu uzorka utvrdio prosjean prihod porodica koje ive u
Njujorku, uzorak mora da obuhvati porodice iz razliitih kategorija po prihodima u gotovo istoj
srazmjeri u kojoj one postoje i u osnovnom skupu. Takav uzorak naziva se reprezentativnim
uzorkom.Zakljuci na osnovu reprezentativnog uzorka bie mnogo pouzdaniji. Uzorak koji u najveoj
meri odraava karakteristike osnovnog skupa jeste
reprezentativni uzorak.
Uzorak moe biti sluajan i nesluajan. Ako prilikom izbora uzorka svaki element osnovnog
skupa ima unaprijed poznatu vjerovatnou da bude izabran u uzorak, tada je rije o sluajnom
uzorku. Ovo se ne odnosi na nesluajne uzorke. Vrijednost promjenljive koja se odnosi na jednu
jedinicu posmatranja naziva se opservacijom ili podatkom. Serija podataka je skup podataka koji se
odnosi na jednu ili vie promjenljivih.
Slika 1.2.prikazuje izbor uzorka iz osnovnog skupa.

Slika 1.2.Osnovni skup i uzorak

Uzorak moe biti izabran sa ili bez ponavljanja. Prilikom izbora uzorka (uzorkovanja) sa
ponavljanjem, element koji smo iz osnovnog skupa izabrali u uzorak vraamo u osnovni skup prije
slijedeeg izvlaenja. Prema tome, osnovni skup sadri isti broj elemenata u svakom narednom
izvlaenju, pa svi elementi imaju podjednaku vjerovatnou da budu izabrani u uzorak. Zbog toga isti
element moe da bude izabran u uzorak vie od jednog puta. Uzmimo za primjer kutiju sa 30 loptica
razliitih boja. Pretpostavimo da smo izvukli jednu kuglicu, zapisali njenu boju, a zatim je vratili u
kutiju prije nego to smo izvukli slijedeu. Svaki put kada ih izvlaimo, u kutiji ima 30 kuglica. Ovo je
primer izbora uzorka sa ponavljanjem.Prilikom izbora uzorka bez ponavljanja jednom izabrani element
u uzorak se ne vraa u osnovni skup. U ovom sluaju, u svakom narednom izvlaenju elementa veliina
osnovnog skupa se smanjuje za jedan element. Prema tome, kod izbora bez ponavljanja isti element
moe da bude izabran samo jednom. Statistiki uzorci se biraju najee bez ponavljanja.
Logike greke pri upotrebi statistikih podataka
Najea logika greka je nereprezentativan uzorak pri ispitivanju. Samo ispitivanje moe biti
socioloki izvedeno savreno (ispitanici popunjavaju uputnik neometani i anonimno), matematika
analiza je izvedena bez greaka (zbroj svih izbora daje 100%, ne manje ili vie, to se takoer moe
dogoditi), no rezultati ipak nemaju previe veze s realnou.

Uzorak moe biti nereprezentativan iz vie razloga:

premali broj ispitanika

ispitanici samo jednog spola

ispitanici samo odreene dobi

Rezultati dobiveni valjanom analizom nereprezentativnog uzorka su nevaljani, kao i oni dobiveni
nevaljanom analizom reprezentativnog uzorka.

POJAM, PROCES
VARIJABLE

MJERENJA

KARAKTERISTIKE

STATISTIKE

Obiljeja po kojima se razlikuju jedinice statistikih skupova nazivaju se varijable. Rezultati

prikupljanja podataka o obiljejima jedinica statistikog skupa su najee prezentovani u formi skupa
vrijednosti u kojem se procesom prebrojavanja i mjerenja pridruuju jedinicama skupa brojevi ili
oznake prema odreenim pravilima. Pravila pridruivanja su definisana mjernim skalama. Mjeriti
varijablu elementa statistikog skupa znai konstruisati podatak koji se nalazi na mjernoj skali. Postoji
vie tipova mjernih skala koje se razlikuju po logikim i matematikim operacijama koje se mogu
primijeniti na analiziranu varijablu. Statistike varijable (promjenljive) mjerene na nominalnoj i
ordinalnoj skali nazivaju se kvalitativne varijable. Varijable mjerene na intervalnoj i numerikoj skali
su kvantitativne varijable.

Nominalna skala
Nominalna skala je predstavljena u obliku liste obiljeja po kojima se razlikuju elementi
statistikog skupa. Nominalna obiljeja mogu biti atributivna i geografska. Skala moe predstavljati
dva (npr. pol muki /enski) ili vie modaliteta (nacionalnost, mjesto stanovanja, zanimanje).
Modalitetima nominalne varijable se mogu pridruiti brojevi koji slue kao identifikatori ili kodovi.
Matematikeoperacije na ovoj skali nisu dozvoljenje. Jedina operacija koja se moe primijeniti je
prebrojavanje. Poredak kategorija je arbitraran.Ime skale i varijable se esto koriste i kao sinonimi.

Ordinalna skala
Ordinalna skala pridruuje elementima skupa obiljeja koja se mogu porediti, rangirati i
klasirati prema nekom logikom redosljedu. Ordinalne varijable se mogu prebrojavati i uporeivati i u
ovom sluaju se mogu koristiti operatori (>, =, <), ali matematike operacije nisu dozvoljene.Kao
primjere ovog tipa varijabli navodimo varijablu ekonomska razvijenost zemalja prema sljedeim
modalitetima: razvijene zemlje, zemlje u razvoju i nerazvijene zemlje. Modalitete ove skale moemo
kodirati. Dozvoljena je i njihova transformacija uz uslov da se njom ne mijenja poredak modaliteta.

Intervalna skala
Na intervalnoj skali obiljejima elemenata populacije se pridruuju brojevi. Razlike u mjerenim
obiljejima elemenata su predstavljene razlikama brojeva na intervalnoj skali. Poloaj nule i mjerna
jedinica su odreeni arbitrarno. Nulu moemo postaviti na skali gdje elimo ali se mora uvijek
zadovoljiti osobina ove skale da razlike meu mjerenim obiljejima odgovaraju razlikama brojeva na
intervalnoj skali. Tipian primjer intervalne skale su
temperaturne skale npr. Celzijusova ili Farenhajtova skala. Operacije dozvoljene na ovoj skali su
prebrojavanje, poreenje i oduzimanje.
Metrika skala
Omjerna, metrika ili numerika skala posjeduje prirodnu nulu koja ukazuje na odsustvo
posmatranog obiljeja. Vrijednosti pridruene elementima predstavljaju vrijednosti numerike
varijable. Na numerikoj skali su doputene osnovne matematike operacije i zbog toga ova skala ima

najbolje metrike osobine i omoguava najiru i najprecizniju analizu.

Razlike i omjeri izmeu mjerenih obiljeja su izraeni numeriki i imaju precizno znaenje. Numerike
varijable mogu biti prekidne (diskretne) i neprekidne (kontinuirane). Numerika varijabla koja moe
poprimiti konano ili prebrojivo mnogo cjelobrojnih vrijednosti naziva se prekidnom (diskretnom), kao
npr. broj lanova porodice, broj studenata upisanih na odreeni fakultet, itd. Numerika varijabla je
kontinuirana ako moe poprimiti neogranien broj vrijednosti (ili bilo koju vrijednost iz nekog
intervala) npr. visina, teina, itd.
Primjer 1.1.
Tabela 1.1. Nastavnici sa punim radnim vremenom na visokokolskim ustanovama
U Federaciji Bosne i Hercegovine od 2001/2002 do 2004/2005 godine

Statistiki godinjak Federacije Bosne i Hercegovine 2002, Federalni zavod zastatistiku, Sarajevo, str.325.
Statistiki godinjak Federacije Bosne i Hercegovine 2004, Federalni zavod zastatistiku, Sarajevo, str. 259.
Statistiki godinjak Federacije Bosne i Hercegovine 2005, Federalni zavod zastatistiku, Sarajevo, str. 287.

Analizu podataka prezentovanih u tabeli 1.1. emo izvriti za 2004/2005 godinu.

Posmatrana populacija su nastavnici sa punim radnim vremenom na visokokolskim
ustanovama Federacije Bosne i Hercegovine
Statistika jedinica je nastavnik.
Veliina populacije je 947 nastavnika.
Populacija je analizirana prema varijabli nauno zvanje nastavnika.
Varijabla ima etiri modaliteta: redovni profesor, vanredni profesor, docent i ostali.
Prikupljeni podaci se odnose na 2004.-2005. akademsku godinu.
Frekvencija modaliteta npr. redovni profesor je 313.
U ovom sluaju radi se o kvalitativnoj ordinalnoj varijabli i njen grafiki prikaz je dijagram sa
stupcima.

Izvor: Rabija Somun-Kapetanovi/Statistika u ekonomiji i menadmentu

PREZENTACIJA STATISTIKIH PODATAKA

Prikupljene statistike podatke moemo prikazati na vie naina.Najee primjenjivani u praksi su:

Tabelarni

Grafiki

Formalni

Deskriptivni

Raspoloive podatke moemo predstaviti u tabelarnom obliku kompletirajui negrupisane statistike

serije i ureene i grupisane statistike serije.
Negrupisana serija se moe formalizirati na sljedei nain: {xi ; i=1........N }
Ureenu ili rangiranu statistiku seriju dobijamo ako podatke rangiramo(uredimo)po rastuem
redoslijedu i formaliziramo sljedeom relacijom: {x(i);(i)=1,...., N}gdje (i) predstavlja rang
opservacije.Na ureenoj statistikoj seriji mogue je uoiti najvei i najmanji podatak,te neke
neuobiajene katrakteristike.
Kompletiranu grupisanu seriju ili statistiku distribuciju frekvencija dobivamo na osnovu ureene
statistike serije i izraava se na sljedei nain: {xj:fj, j= 1,2..J}gdje fj predstavlja frekvenciju
modaliteta xj.Ova serija sadri dvije kolone,u prvoj su predstavljeni modaliteti, a u drugoj svakom
modalitetu pridruujemo njegovu frekvenciju.Odreujemo najei podatak(mod)
Kada je broj podataka veoma veliki ,moemo kompletirati intervalno grupisanu
distribuciju.Amplituda(irina,veliina)intervala je jednaka broju modaliteta koji pripadaju tom
intervalu i dobija se kao razlika desne(gornje)x j i lijeve (donje)xj-1 granice svakog intervala. aj=
xj-xj-1.Svakom intervalu se pridruuje odgovarajua frekvencija.Cilj je da se u jednom intervalu
grupiu relativno sline vrijednosti.Broj razreda se najee kree izmeu pet i petnaest.Svaki
interval ima donju i gornju granicu.Ako je vrijednost gornje granice i-tog intervala jednaka
vrijednosti donje granice (i+1) intervala radi se o pravim(preciznim) granicama intervala.Kada
ovaj odnos nije ispunjen radi se o nominalnim granicama intervala.Prave granice se najee
odreuju kada se donja granica umanjuje,a gornja uveava za polovinu razlike izmeu gornje
granice i-tog i donje granice (i+1) intervala.Interval je otvoreni kada prvi interval nema donje i
posljednji interval nema gornje granice.U praksi se esto primjenjuje Strugesovo pravilo prema
kojem se broj intervala k za grupisanje N podataka aproksimira sljedeim izrazom:
k=1+3,3 log N
i= Xmax-Xmin / K
k- broj intervala
N- broj statististikih jedinica
i- irina (veliina) intervala
Xmax - najvea vrednost obeleja
Xmin - najmanja vrednost obeleja

Pri formiranju grupnih intervala preporuljivo je poeti sa vrijednou manjom od najmanje u

seriji a zavriti sa veom od najvee vrijednosti u seriji. Interval se sastoji iz donje granice i gornje
granice intervala. Radi matematike obrade ovakvih serija interval se zamjenjuje jednom brojkom koja
predstavlja razrednu sredinu (sabere se donja i gornja granica intervala i podijeli sa dva).Vana veliina
je i relativna frekvencija koja se dobija kada se frekvencija vrijednosti obiljeleja (i) stavi u odnos
prema ukupnom broju jedinica tog skupa (i) i poto se izraava u procentima pomnoi se brojem
100.Pored pomenutih frekvencija upotrebljavaju se i kumulativne frekvencije. Kumuliranje je sabiranje
- pridruivanje frekvencija. Tako se dobija rastua kumulativna frekvencija, pridruivanjem frekvencija
prethodnih intervala redom do posljednjeg intervala. Obrnutim redom oduzimanjem frekvencija
prethodnih intervala od zbirne frekvencije dobija se opadajua kumulativna frekvencija.

Grafiko prikazivanje podataka

Postoji izreka da Slika govori vie od hiljadu rijei.Na osnovu grafikog prikaza jasno se
mogu vidjeti glavne karakteristike nekog skupa podataka.Postoji vie oblika grafikih
prezentacija.Najee koriten oblik grafikog predstavljanja su dijagrami koji se dijele na
stigmograme,linearne dijagrame,povrinske dijagramei stereodijagrame.
Dijagrami, konstruiu se uz pomo geometrijskih pojmova (taka, linija, slike i likovi iz planimetrije,
tijela iz sterometrije). Prema grupama ovih geometrijskih pojmova koji se koriste za izradu grafikona,
dijagrame dijelimo na:takaste (stigmogrami); linijski (poligoni); povrinski (histogrami) i prostorni
(stereogrami).
Kartogrami su grafikoni na geografskim kartama i prikazuju geografske serije. Na slikovit in ilustruju
statistike podatke.
Piktogrami ( sama rije potie od latinske rijei pictur to znai slika ili crte) na popularan i slikovit
nain prikazuju pojave. Slike ili figure su srazmjerne veliini pojave koja se prikazuje. Oni dobro
informiu o obimu, strukturi i promjeni posmatranih pojava ali nisu dovoljno precizni.Grafiko
prikazivanje mora da bude jasno, jednostavno i pregledno i pritom da odgovara brojanim podacima
upisanim u tabeli i da im bude proporcionalno.

ELEMENTARNE ANALIZE PODATAKA

Odreeno statistiko obiljeje (statistika varijabla) X moe biti kvalitativno i
kvantitativno.Modaliteti jedne varijable odreuju njen tip.neke promjenjive mogu numeriki da se
iskau na primjer cijena kue dok druge ne mogu npr.boja oiju.
Varijable iji modaliteti se ne mogu kvantitativno odnosno numeriki izraziti su kvalitativne
varijable.Ona ne moe uzeti numerike vrijednosti,ali moe da se klasifikuje u dvije ili vie
kategorija.Postoji dvije vrste kvalitativnih varijabli.To su kvalitativna nominalna i kvalitativna
ordinalna.Kvalitativna nominalna varijabla je ona varijabla iji su modaliteti dati u obliku atributivnih

ili geografskih obiljeja i koje nije mogue klasirati prema nekom redoslijedu koji bi imao
smisla.Kvalitativna ordinalna varijablaje ona varijabla kod koje je mogue klasirati njene modalitete
prema nekom redoslijedu koji ima smisla.
Kvantitativna varijabla je ona varijabla iji se modaliteti mogu kvantificirati,odnosno brojano
izraziti.Prihod,broj studenata,broj automobila koji se posjeduje su primjeri kvantitativne
varijable.Kvantitativna varijabla se dijeli na prekidnu i neprekidnu.Varijabla je kvantitativna prekidna
ako su njeni modaliteti prebrojivi.Vrijednosti ove varijable se nalaze u skupu prirodnih brojeva.Na
primjer moemo prebrojati broj automobila koje posjeduje jedna porodica itd.Postoje varijable ije
vrijednosti se ne mogu prebrojati,pa prema tome mogu imati bilo koju numeriku vrijednost izmeu
dva broja,to su vrijednosti koje pripadaju skupu realnih brojeva i takve varijable se nazivaju
neprekidne(kontinuirane)varijable.
Viestrukim ponavljanjem mjerenja veliine X dobijemo konaan niz (statistikih)
podataka X1,X2,X3...........Xn koji predstavljaju realizaciju varijable X.
Svakom elementu ai moemo pridruiti broj fi koji predstavlja frekvenciju ili uestalost pojavljivanja
elemenata ai u nizu podataka.Apsolutna frekvencija je broj ili uestalost pojavljivanja jednog
modaliteta. Relativna frekvencija je jednaka apsolutnoj frekvenciji modaliteta podijeljenoj sa totalnom
frekvencijom. Relativna frekvencija predstavlja
proporciju jedinica osnovnog skupa koji imaju posmatrani modalitet.
Kumulativna rastua apsolutna frekvencija jednog modaliteta je jednaka zbiru frekvencija modaliteta
za koje varijabla ima vrijednost manju ili jednaku od tog modaliteta.
Kumulativna opadajua apsolutna frekvencija jednog modaliteta jejednaka zbiru frekvencija modaliteta
za koje varijabla ima vrijednost striktno veu od tog modaliteta.
Kumulativna rastua relativna frekvencija jednog modaliteta je jednakaproporciji modaliteta za koje
varijabla ima vrijednost manju ili jednaku od tog modaliteta.
Kumulativna opadajua relativna frekvencija jednog modaliteta je jednaka proporciji modaliteta za
koje varijabla ima vrijednost striktnoveu od tog modaliteta.
Prema navedenim definicijama zbir kumulativne rastue relativne frekvencije jednog modaliteta i
kumulativne opadajue relativne frekvencije istog modaliteta je jednak jedinici (ili 100% ako
frekvencije izrazimo u procentima).

Grafiko predstavljanje statistikih serija moe biti:

I Kvalitativna varijabla:
- jednostavni stupci
- strukturni stubac
- strukturni krug ili polukrug
Ako je nominalna varijabla poredak nije bitan, ako je ordinalna varijabla poredak stubaca je bitan i ne
smije se mijenjati.
U sluaju kombinovanja vie varijabli:
- strukturni - razdijeljeni stubac
- viestruki stupci
- razdijeljeni stupci
Kod geografske serije mogue je nacrtati i kartogram.
II Kvantitativna varijabla:
1. mali broj podataka, negrupisana serija:
- Tukey-ev stablo - list dijagram (S-L)
- x - osa
2.grupisana serija:
- razdijeljeni stupci (prekidna serija: ako su intervali po nominalnim granicama ili ako je
neintervalno grupisanje)
- strukturni stubac
- strukturni krug
- histogram - spojeni stupci (prekidna serija sa pravim intervalnim granicama i neprekidna
serija)
- poligon apsolutnih frekvencija
- poligon kumulanti
- linijski dijagram (prekidna neintervalno grupisana serija)

Zadatak 1.2.Ispit iz predmeta matematika je bio sastavljen od 6 pitanja.Poslije ispravke 100

radova,nastavnik je evidentirao broj tanih odgovora svakog studenta u sljedeoj tabeli:

Definiite populaciju,elemente populacije,i posmatranu varijaablu.Koji je tip posmatrane

varijable?
Koja je veliina populacije?Koji su modaliteti posmatrane varijable?
Kompletirati statistiku distribuciju.
Predstaviti grafiki ovu distribuciju.
Koji je prosjean broj tanih odgovora?Odrediti mod i medijanu.

Odgovori:
Populacija:redovni studenti,element populacije:rad studenata,varijabla je kvantitativna .
Veliina populacije je 100 radova studenata,broj odgovora ima 7 modaliteta.

Grfiki prikaz:

Izvor: Rabija Somun-Kapetanovi/Statistika u ekonomiji i menadmentu

Prosjean broj tanih odgovora je3.Mod je jednak 2.Medijana je jednaka 3.

ZAKLJUAK

Po zavretku rada moemo donijeti nekoliko zakljuaka.Statistika kao nauka predstavlja skup
numerikih podataka o raznim prirodnim ili drutvenim pojavama ,a ti podaci se mogu prikupljati
putem razliitih
metoda.Jedan
od tih naina je putem direktnog posmatranja
(evidentiranja),anketiranja,eksperimentisanja,te putem indirektnih metoda prikupljanja podataka.Nakon
procesa prikupljanja podataka pristupa se obradi podataka,analizi,tumaenju i koritenju u razliite
svrhe s ciljem informisanja i donoenja odluka ,uporeivanja itd.Da bi se podaci mogli koristiti u
masovnim pojavama,oni moraju biti obraeni i analizirani.Postoji nekoliko etapa pri dobivanju znanja
zasnovanog na bazi podataka a to su:definisanje ciljeva,definisanje problematike istraivanja,zatim
dolazi trea etapa,a to je prikupljanje podataka,obrada i analiza dobivenih podataka ,provjera,tumaenje

i interpretacija ,nakon ega dolazi zavrna etvrta etapa,a to su zakljuci i donoenje odluka zasnovanih
na dobivenim podacima.
Statistiki skup ine jedinice ije su osobine predmet istraivanja statistikom metodom.Po
obimu statistiki skup moe biti konaan i beskonaan.Osnovni skup koji se prouava naziva se jo i
ciljnom populacijom.Da bi se mogao analizirati,statistiki skup mora biti definisan odnosno moraju se
odrediti opte osobine koje mora imati svaka jedinica da bi se mogla smatrati elementom tog skupa.
Pojmovno definisanje skupa odreuje pripadnost skupu s obzirom na pojam
jedinice(elementa),npr.statistiki skup (populacija) nezaposlenih osoba predstavljaju osobe prijavljene
na Zavodu za zapoljavanje.
Prostorno definisanje, kao to i sama rije govori opisuje prostor u kojem pripadaju jedinice
statistikog skupa.
Vremensko definisanje odreuje vrijeme posmatrane statistike jedinice.Skup moe biti
definisan u vremenskom trenutku ili u vremenskom intervalu.
Predmet statistikog istraivanja su osobine jedinica posmatranog skupa.Dio osnovnog skupa
koji se posmatra u cilju statistike analize naziva se uzorak koji slui kao osnova za zakljuivanje o
osnovnom skupu(populaciji).Osobine kojima se razlikuju jedinice statistikog skupa nazivaju se
varijable ili promjenjive.
Statistike varijable(promjenjive) mogu se klasifikovati na kvalitativne i kvantitativne.Ono to
odreuje tip varijable su njeni modaliteti.Kvalitativne varijable su one varijable iji modaliteti se ne
mogu numeriki izraziti.Kvalitativne varijable se dijele na kvalitativne nominalne i kvalitativne
ordinalne varijable.Kvalitativne nominalne varijable atributivno ili geografski opisuju modalitete te se
ne mogu klasifikovati po nekom redoslijedu ili rangu koji bi imao smisla.

Kvantitativne varijable su one varijable iji modaliteti se mogu numeriki iskazati.Kvantitativne

varijable se dijele na prekidne i neprekidne.Kvantitativna varijabla je prekidna ako su njeni modaliteti
prebrojivi.Vrijednosti ovih varijabli se nalaze u skupu prirodnih brojeva.Kvantitativna varijabla je
neprekidna(kontinuirana) ako su vrijednosti iz njenih modaliteta neprebrojive,te takva varijabla moe
uzimati bilo koju vrijednost iz intervala koji pripada skupu realnih brojeva. Uzorak koji u najveoj meri
odraava karakteristike osnovnog skupa jeste reprezentativni uzorak.
Uzorak moe biti sluajan i nesluajan. Ako prilikom izbora uzorka svaki element osnovnog
skupa ima unaprijed poznatu vjerovatnou da bude izabran u uzorak, tada je rije o sluajnom
uzorku.
Uzorak moe da bude sa ili bez ponavljanja.Ukoliko je uzorak sa ponavljanjem tada nakon
izabranog elementa uzorak se ponovo uzima u razmatranje.Uzorak bez ponavljanja je uzorak koji
jednom kad se izabere vie nije u opticaju niti u mogunosti da se ponovo izabere.U statistici se
uglavnom koriste uzorci bez ponavljanja.
Prilikom izrade seminarskog rada zakljuile smo da prilikom uzimanja i prezentovanja

statistikih podataka moe doi do nepouzdanih informacija odnosno greaka pri upotrebi statistikih
podataka.Najea logika greka je nereprezentativan uzorak pri ispitivanju.To znai da iako
socioloki ispitivanje moe biti uredno to jest da ispitanici popunjavaju uzorak neometano i
anonimno,zatim da se matematika analiza izvede bez greaka,ipak rezultati nemaju realnu
sliku.Uzorak moe biti nereprezentativan iz vie razloga:ukoliko je mali broj ispitanika,ako su oni
samo jednog spola,te ukoliko su ti ispitanici samo odreene dobi. Rezultati dobiveni valjanom analizom
nereprezentativnog uzorka su nevaljani, kao i oni dobiveni nevaljanom analizom reprezentativnog
uzorka.Ukoliko se utvrdi da je dolo do nereprezentativnog uzorka potrebno je ponoviti analizu.

LITERATURA
Rabija Somun-Kapetanovi/Statistika u ekonomiji i menadmentu/Ekonomski fakultet u
Sarajevu/Sarajevo 2008./str.19-25
Emina Resi,Zbirka zadataka iz statistike,Sarajevo,2006
Internet izvori:
http://medijan3.host56.com/index.php?option=com_content&view=article&id=6:deskriptivna-iinferencijalna-statistika&catid=5:o-statistici&Itemid=5
http://bs.wikipedia.org/wiki/Statistika