HISTORIA E HIMNIT DHE FLAMURIT TON KOMBTAR

HIMNI KOMBTAR
( Degjoni Himnin Kombetar ne Windows Media Player )
N nj vshtrim t prgjithshm, shtja e himneve kombtare t
vendeve t ndryshme sht nj problem i cili filloi t popullarizohej
fillimisht n Angli, diku aty nga mesi i shek. XVIII. N fakt, himne ka
patur edhe prpara ksaj kohe, por rndsia dhe kuptimi i tyre nuk ka
qn n kt shkall kaq t rndsishme t cils i referohemi neve sot,
pasi askush nuk e mendonte se ky llojformimi i ri muzikor do t
prfaqsonte nj nga gjetjet gjeniale t t shprehurit t shpirtit t
popujve. Muzikologjia daton si t parin himn at t Holands, himn i cili
i prket vitit 1572 - Wilhelmus van Nassouwe. Ndrkoh, himni me
fjalt m te vjetra n origjin i prket himnit japonez, rreth shek. IX,
tekst i cili rrjedh kryesisht nga folklori. Po n kt arsyetim, himni m i
gjat n ekzekutim sht Marcha de la Patria, i Argjentins
kompozuar nga Blas Parera n vitin 1813; ndrkaq himni kombtar me
m shum vargje sht ai i Greqis etj. Pra si e shohim, historia e
formimit t himneve kombtare sht e ndryshme n vende t
ndryshme. Me sa duket, n prcaktimin ose jo t nj krijimi muzikoletrar si himn kombtar, rol kryesor kan luajtur edhe kontekste t
caktuara, kryesisht historike n historin e nj vendi.
Por ka edhe shembuj t tjer. Ktu gjej rastin t prmend faktin, se
p.sh himni zyrtar i Vatikanit u prcaktua n vitin 1949 me an t nj
vendimi zyrtar t Selis. N baz t himnit t Vatikanit qndron muzika
e kompozitorit francez Sharl Guno, i cili e shkroi kt muzik n vitin
1846 (vepra quhet Marcia Pontificiale dedikuar papa Piut t XI),
muzik e cila gati 100 vjet m von u vendos t ishte himn zyrtar i
Selis s Shenjt. Dhe raste t tilla ka shum.
Historiku i krijimit t himnit ton kombtar
Deri m tani, poeti Lasgush Poradeci sht ai i cili ka prshkruar
dhe botuar i pari historin e krijimit t himnit ton. N punimin Himni
kombtar Flamurit pran t bashkuar dhe gjeneza e tij, L. Poradeci
bhet kshtu edhe rrfyesi kryesor pr kt ngjarje madhore. N
rrfimin e tij t trheq vmendjen nj hollsi. Kjo hollesi, lidhet me
faktin e thjeshte se askush n ato aste historike pr Shqiprin, nuk
mendonte se ajo kng e ngritur dhe e knduar pr t parn her nga
kori i kolonis shqiptare t Bukureshtit, do t ishte himni i ardhshm. Ja
thot Lasgushi: -me fjal t tjera, himni nuk u prgatit me qllimin

e posam q t shrbej si Himn Kombtar, t prmbush misionin e

shenjt t kngs simbolike zyrtare t popullit.
Nga kto rradh, por dhe nga zhvillimi i mtejm i historis s
Shqipris, vm re se n kushtet kur nuk kishte shtet shqiptar ishte
jash mendjeje, q dikush t mendonte q n fillim t kishim himnin e
pastaj t bnim shtetin, si me thene: buxhakun para oxhakut. Shum
vite m von, poeti i shquar Migjeni shkroi poezin me titull Knga q
skuptohet, kushtuar melodis son kombtare. N prpjekje pr ta
zhvendosur titullin e poezis nga konteksti i saj, do t shohim se ky
emrtim qndron fare mir pr t, nisur jo vetm nga largsia nga data
e krijimit t himnit, por dhe se shkrimet historike pr gjenezn e himnit
ton, kan shrbyer n t njjtn koh edhe si kronik besnike e lindjes
s tij, por dhe si alibi.
Gjat hulumtimeve t materialeve dokumentare rreth lnds n
fjal, n librin The Guinnes Book of Music, sht shkruar si m
posht: himni Rreth flamurit t prbashkuar sht pranuar si himn
kombtar i Shqipris n vitin 1912, fjalt e himnit jan shkruar nga
Asdreni, muzika e himnit sht kompozuar nga Ciprian Porumbesku.
Duke i shqyrtuar nj nga nj pr sa m sipr, e vteta do q t
theksohet fakti kuptimplot, se prpara se himni t bhej himn zyrtar i
shtetit t ri shqiptar m 1912, po sipas Lasgushit, kjo ngjau se
populli e gjeti t plqyer; vet e dshiroi ai ashtu, nga gjiri i tij i dha
trajtn dhe frymn, vet e shnjtroi, duke e dashur me zemr gjer n
therori dhe m shum e prtej vettheroris. Me t luftuan etat e
kryengritjes q ishin npr gjith viset e Atdheut, dhe vdiqn vdekjen e
mbl dshmort e liris. Me t u ngrit Flamuri n Vlor. Me pak fjal,
kjo do t thot q ngritja e flamurit nn tingujt dhe fjalt e Betimit mi
flamur ishte vetm nj akt formal nga ana e Ismail Qemalit pr ta
njohur kt kng si kngn ton kombtare.
S dyti, lidhur me fjalt e himnit. N asnj vend t bots, nuk
gjejm nj himn kombtar i cili ti kushtohet po nj simboli tjetr
kombtar si sht flamuri, dhe q t dy s bashku ti kushtohen
atdheut. Ja poezia e plot e Betimi mi flamur-(Hymni patriotik) e
shkruar dhe publikuar nga Asdreni n vitin 1908:
Rreth flamurit t prbashkuar
Me nj dshir` e nj qllim,
T gjith` atij duk` ju betuar
T lidhim besn pr shptim.
Prej lufte ve ay largohet
Q sht lindur tradhtor,
Kush sht burr nuk frikohet,

Po vdes, po vdes si nj dshmor!

N dor armt do t`i mbajm
T mprojm atdhen m do knt,
T drejtat tona ne s`i ndajm;
Ktu armiqt s`kan vnt.
Se Zoti vet e tha me goj
Q kombe shuhen prmi dhe,
Po Shqipria do t rroj;
Pr t, pr t luftojm ne!
O flamur, flamur, shenj` e shenjt,
Te ty betohemi ktu,
Pr Shqiprin` atdhen` e shtrenjt,
Pr nder` edhe lavdimn` e tu.
Trim, burr quhet dhe nderohet
Atdheut kush iu b theror;
Pr jet` ay do t kujtohet
Mi dhet, mi dhe si nj shenjtor!
Lidhur me origjinalitetin e poezis s himnit do t citonim prsri
Lasgushin i cili thot se tituli Betimi mi flamur, q i ka vn himnit
Asdreni, sht nj koncept dhe nj akt e fakt etnikrisht shqiptar. Po
t njjtn gj n koncept e pohon edhe Migjeni, qysh n vargun e par
t poezis kushtuar Melodis kombtare: U vodh knga nga zemra e
kombit. Q t gjith e njohin edhe kontekstin e betimit popullor mbi
flamur: - Nn hijen e tij qofshim dhe n dorn ton valoft.
S treti lidhur me muzikn e himnit. Si Migjeni, po ashtu edhe
Lasgush Poradeci anojn t paktn n karakterizimin e prgjithshm t
himnit ton pr nga prbrsi muzikor i tij. Kng a vaj? je?
Thuejma, zemr kombi! (Migjeni); U b Shqipria! Po u b duke
vuajtur me buzqeshje, duke u kurajuar me kngn e jets dhe t
vdekjes nr dhmbe: me Himnin e saj Kombtar Shqiptar (Lasgushi).
M tej, Prof. Sokoli thot se motivi i ktij himni e ka burimin te
tradita muzikore gjermane , meq kngt e lartprmendura (nga kjo
tradit-shnimi yn) jan m t hershme se kompozimi i
Porumbeskut. Edhe kompozitori i shquar bashkkohor George Ligetti
konstaton me t drejt ngarkesn edhe origjinn internacionale t
parakrijimit t Himnit Shqiptar t Flamurit. Pohimi i ksaj t dhne
sht me rndsi jo vetm pr faktin se krijimi i himnit ton n
pikpamje muzikore ishte drejtuar prkah orientimit t prgjithshm
perndimor, por dhe se n kt mnyr nuk ka arsye q ende t
citohet Porumbescu si krijues i tij. Vet krijimtaria muzikore e
Purumbeskut ka nj lidhje t fort me traditn e shquar muzikore t
Austris, vend ku ai studioi muzik pran konservatorit t Viens.
Tashm njihet fakti, se n baz t himnit t tij qndron nj nga

melodit m te njohura t rinis austriake t gjysms s dyt t shek.

XIX. N rastin e himnit t vjetr t Rumanis Pe al nostin steag, t
kompozuar nga C. Porumbescu me fjal t A. Barteanut, po sipas Prof.
Sokolit, mjafton t krahasojm fillimet e ktyre kngve gjermane
me fillimin e Himnit t Flamurit pr t par ngjashmrin e madhe, ose
pothuajse njjtsin e disa masave.
N Shqipri n vitet 1900-1945, nga muzikologjia jon konstatohet
se krahas folklorit muzikor dhe tendencave t para t muziks
profesioniste shqiptare, u krijua dhe kultivua edhe nje repertor kngsh
me origjin vendase dhe internacionale, kng t cilat kndoheshin n
gjuhn shqipe. Kjo gj u vu re si n aspektin e kngve lirike si psh
serenatat, po ashtu edhe n fushn e kngve patriotike e m pas
atyre partizane. Pa u zgjatur ktu do t prmendja kngn T gjith ne
o djema, me fjal dhe muzik nga Spiridon Ilo (1876-1950); kngn
Vlora-Vlora, me kompozitor Thoma Nasin dhe poezi nga Ali Asllani;
Kngn e dshmorve t Shkodrs, me fjal dhe muzik nga Kol
Jakova; Kngn e Asim Zenelit me fjal nga Qamil Buxheli dhe
muzik nga Mustafa Krantja; Bashkohi shok me ne n et, me fjal
dhe muzik nga Kol Jakova; Shkrep me zjarr porsi rrufeja, me fjal
nga A. Skali dhe muzik nga Kristo Kono; kngt Kushtrimi i liris,
Britma e lirimit, Hakmarrja , Ato maja rripa-rripa, Rini-Rini,
Himni i ushtris me muzik t Dhora Leks e shum t tjera. E gjith
kjo krijimtari kishte br jetn e saj nga goja n goj dhe vetm gjat
viteve 50, tek ne u bn prpjekjet e para pr t grumbulluar dhe
notizuar kngt patriotike edhe partizane q ishin knduar nga populli
pr vite me rradh duke prfshir ktu edhe himnin e flamurit. Dy
botimet e para t ksaj fushe i prkasin vitit 1959 t prgatitura
prkatsisht nga Gaqo Avrazi -Kng patriotike, dhe nga Baki Kongoli
- Kng partizane.
N materialet shoqruese t tyre me t drejt konstatohet se n
prgjithsi pr t gjith kt repertor vihet re se pjesrisht jan krijime
me autor, pjesrisht t popullit dhe pjesrisht melodira t importuara
q tashm ato jan asimiluar n thesarin e muziks son. Konstatimi
vazhdon me faktin se populli kto kng i ka br t tijat duke marr
formn shqiptare saq po ti krahasosh me origjinalin ndryshojn mjaft
njera nga tjetra. Dhe ky nuk sht vetm nj fenomen shqiptar. N
kulturn muzikore t do vendi, n t gjitha kohrat gjendet nj
repertor i tr muzikor i cili qarkullon pa ndrprer, duke ndryshuar
gjuhn si dhe stilemat muzikore t materialit fillestar. Kjo sht nj
dukuri normale e shkmbimit t kulturave.
Pr sa m sipr, edhe muzika e himnit kurrsesi nuk mund t quhet
plagjatur e pr m tepr imitim. Po ashtu, ajo nuk duhet t
konsiderohet si nj pamundsi kompozimi prej krijuesve shqiptar.

Pikrisht zgjedhja e ksaj melodie ndoshta mund t ket qn edhe e

rastsishme, por ne mendojm se paraplqimi i saj synonte zgjedhjen
e nj gjuhe muzikore tepr t lexueshme e t qart pr t tjert, pr t
kuptuar aspiratn e kombit shqiptar n ato vite t errta t historis s
tij. Duke pasur dhe prdorur n ndrtimin e tij melodik, gjymtyr t
tra pan-evropiane, himni synonte (me gjetjen muzikore rastsore),
pikrisht Europn. I krijuar n kohn e riprtritjes s ndrgjejges
historike shqiptare, melodia me tekstin e Asdrenit sillte dhe ende sjell
zrin e njrit prej popujve t rilindur t Europs.
Rreth historis s shkrim-notizimit t himnit kombtar
Duhet theksuar se q nga krijimi i tij e deri n fund t viteve 40 t
shek. XX, himni yn prve se sht knduar dendur, ka br nj jet
m s shumti goj m goj dhe pjesrisht sht interpretuar me nota.
Pas vitit 1912, interpretimi me nota i himnit ishte domosdoshmri pasi
ai ishte i destinuar t luhej edhe n ceremoni t ndryshme t shtetit
shqiptar jasht vendit. N nj letr t drguar nga Faik Konica, n at
koh prfaqsues n legatn e Mbretris Shqiptare n Washington,
drejtuar Ministris s Punve t Jashtme shkruhet shprehimisht se
morra nga ministria e detit e Sh.B.A nj letr ku m luten tu gjej nj
kopje pr band tavazit kombtar t Shqipriskuptova q avazi yn
sht i vetmi avaz kombtar q nuk e kan.
Pr her t par pr partiturn e himnit flet Lasgushi kur prshkruan
drgimin e himnit n atdhe nga kolonia shqiptare e Bukureshtit n vitin
1908 me an t Tashko Ilos dhe Hil Mosit i cili punonte ne kete kohe si
sekretar prane nje tregetari te madh te Korces. Lasgushi i quan ata me
qllim kasnec, pasi ishin n t vrtet mbarts t nj mesazhi q
fillimisht duhej knduar. Q t dy erdhn n Kor me partiturat e
himnit t bra imtsisht gati me fjal shqip, dhe prej ktu filloi msimi
dhe prhapja e himnit kombtar n t gjith Shqiprin. Po sipas
Lasgushit prhapja parashikonte n krye t t gjithave msimin e
kngs. Pikrisht pr kt arsye u zgjodh Hil Mosi i cili kishte prve
formimit letrar dhe intelektual edhe talentin muzikor.
Mendoj se prhapja e himnit n popull do t ket pasur vshtirsi
serioze pr dy arsye. E para lidhet me mungesn e msimit t muziks
dhe t sistemit muzikor n Shqipri n ato vite, dhe e dyta lidhet me
veshin muzikor t shqiptarit. Prhapja e himnit n nj rrug goj m
goj, ndrmjet transmetuesve t tij (shpesh her pa arsim muzikor),
dhe bartsve t tij t ardhshm , me siguri duhet ket sjell nj
rikrijim t mundshm t tij. S dyti, historia ka provuar se sht tepr e
vshtir, pr t mos thn e pamundur, q nj populli si i yni ti
imponosh nj melodi t huaj, aq m tepr melodin q do t
shndrrohej m pas n kngn kombtare shqiptare.

N nj koh me ardhjen e Hil Mosit dhe Tashko Ilos n Kor, nj

shtytje msimit t muziks n prgjithsi dhe msimit t himnit n
veanti i dha krijimi i Bands s Liris themeluar m 1 tetor 1908.
Qysh n formim banda prbhej prej 25 muziktarsh me vegla t
ndryshme. Fakt sht se komuniteti i ri i muziktarve n Kor, pajtoi
me pages nj dirigjent italian t quajtur Pasquale i cili shrbeu si
dirigjent i Bands s Liris. Aq shum u lidh ai me t sa m von
edhe himnin e bands s Liris e kompozoi ai vet me fjal t Hil Mosit.
Pas ksaj periudhe, me gjallimin edhe t formacioneve t tjera
muzikore npr qytetet e Shqipris si Shkodra, Elbasani, Gjirokastra,
Vlora, Gjakova etj, prhapja e himnit me nota u b m e leht.
Mbi regjistrimet muzikore t himnit ton kombtar
Regjistrimi i par muzikor n disk i himnit ton kombtar, sht
br nga shoqria diskografike Albanian Phonograph Records. Kjo
sht shoqria e par diskografike shqiptare e shekullit t XX, e ideuar
dhe themeluar n Amerik n vitin 1923 nga muziktari dhe patrioti
Spiridon T.Ilo nga Kora. N nj kontekst m t prgjithshm, vlera e
A.P.R sht shumplanshe dhe lidhet me gjith zhvillimin e kulturs
dhe artit muzikor shqiptar t viteve 20-40. Himni yn kombtar sht
knduar dhe regjistruar n disk nga vet Spiridon Ilo s bashku me
tenorin arbresh Giuseppe Mauro. Vlen t theksohet se tenori arbresh
Giuseppe Mauro, n vitet 20 t shek. XX ka qn nj ndr tenort me
fam botrore. N kohn kur s bashku me Spiridon Ilon regjistroi
himnin ton kombtar n diskun e prodhuar nga shoqria diskografike
Albanian Phonograph records, me nr. E-3948, G. Mauro ishte ftuar n
New York nga Metropolitan Opera pr t interpretuar atje rolin e Otellos
nga opera me t njjtin titull e Verdit.
Himni yn ka njohur shum versione t regjistruara n disqe duke
filluar prej viteve 40 e deri n fund t viteve 60. Ndr kto regjistrime
n disqe, prmendim at te regjistruar pran ODEONIT me nr. Ab 56
me mbishkrimin: Hymni i flamurit, Nj pjes e korit t shkolls
Normale Femrore t Kors drejtue prej Maestro Z. Sotir V. Kosmos. Ky
kor ka interpretuar gjithashtu n diskun me nr. Ab 55 edhe Hymnin
Mbrentor etj. Regjistrimi m i mir profesionalisht i himit ton
kombtar, sht ai i vitit 1995. Ky regjistrim sht interpretuar nga
orkestra simfonike e Bambergut-Gjermani dhe sht orkestruar
posarisht pr kt orkestr nga kompozitori yn i shquar Prof. esk
Zadeja (1927-1997(-Artist i Popullit) me rastin e vizits s Presidentit
gjerman n Shqipri.
Historiku i prpjekjeve pr himne t tjera kombtare

Na duhet t themi se mbas plqimit t prgjithshm t Rreth

flamurit t prbashkuar si himn kombtar (1912), n mnyr t
vazhdueshme jan shkruar kng apo qoft edhe vetm poezi pr
himn kombtar. Poezi pr himn kombtar kan shkruar At Gjergj Fishta
m 1913, Ernest Koliqi m 1921 si fitues i vendit t par n konkursin
pr himn kombtar shpallur nga Ministria e Arsimit, Fan S.Noli m 14
nntor 1926 me titull Hymni i flamurit, Mihal Grameno me titull
Knga Kombtare, Hil Mosi Himn i Bands s Liris. Himn kemi
edhe nga poeti Lasgush Poradeci m 1933, t botuar tek Vallja e
yjeve etj. E prbashkta e gjith ktyre poezive sht fakti se q t
gjitha pothuajse i referohen prsri simbolit t flamurit,gj q sht
edhe n thelb t poezis s Asdrenit.
Mbi njat flamur Perndia
me dor tvet Ai ka shkrue:
Pr shqiptart do tjet Shqupnia.
At. Gjergj Fishta
O vend e vatr,
O nne e bab.
Fan Stilian Noli
Nj poezi t shklqyer prsa i prket references son lidhur me
flamurin kemi edhe nga Zef Serembja:
Flamuri shqiptar
S`i shihet n`horizont i dlir shklqimi
Dhe as nuk i fal ngjyrat pr fitore
M nuk shartohet mbi lavdin njerzore
Porsi nj shenj drite apo mjerimi.
I grisur ra dhe s`e prfill njeri,
Dhe gjindja e Arbrit, e ndershme e krenare
mori mrgimin dhe as ndalet fare
n nj breg mikprits n`siguri.
N`mshir t fatit prher duke ndeshur
Intruga diplomatsh, n`hidhrim
`do shpres e `do premtim ngadal i tretet
Dhe koha kalon, rend fluturim.
Nga gjithshka na premtuan asgj s`mbetet.
M keq na shkelin se sa truall`n e zhveshur.
Qysh n vitin e par t vendosjes s mbretris nga Ahmet Zogu,
Shqipria u b edhe me himnin e mbretris. N ndyshim nga himni
Betimi mi flamur, himni i i ri mbretris i kushtohej trsisht figurs
s mbretit, nj tradit e njohur kjo pr t gjitha himnet e mbretrive,
me muzik t Thoma Nasit dhe me fjal t Kristo Floqit. Nj tjetr

prpjhekje pr himn mbretror kemiedhe nga Loni Logori, i cili nuk

arriti t njihej si i till. Nj variant i himnit t mbretris sht
interpretuar dhe regjistruar n disqe nga sazet e Selim dhe Hafize
Leskovikut n vitet 20.
N vitin 1922, Kshilli i Ministrave shpall konkursin pr brjen e
Himnit zyrtar kombtar. Pr shpalljen e konkursit dhe kriteret e tij
caktohet Ministria e Arsimit ku ndr t tjera u prcaktua edhe masa e
shprblimit prej 1000 franga ari pr vjershtarin e himni dhe 3000
franga ari pr kompozitorin e tij. M tej, n vitin 1937, n prvjetorin e
25 pavarsis, u organizua nj konkurs, me qllim brjen e nj himni
tjetr kombtar. Sipas arsyetimeve t Komisionit t ngritur pr
kremtimet e 25 vjetorit t vetqeverimit, hymni i sotm i flamurit
kombtar asht fjal pr fjal prkthimi i nj marshi rumun dhe
gjithashtu melodija e tij asht nji kopjim i plot i muziks rumune.
Duke e konsideruar ekzistencn e ktij himni si nj cen pr
ndrgjegjen kombtare dhe pr sedrn t`on atdhetare, komisioni i
prbr nga Zj. Parashqevi Kyrias, Mati Logoreci, Kol Rodhe, Telki
Selenica, Sotir Papakristo, Karl Gurakuqi, Zoi Xoxa, Lasgush Poradeci,
Qemal Butka dhe Odhise Paskali n mbledhjen e dates 05. 03. 1937
vendosn hartimin e nj himni tjetr me frym thjesht shqiptare. Ky
komision ngriti edhe nj komison-juri, e cila do t vendoste pr
caktimin e krijimit artistik i cili do t ishte himni i ri kombtar. Komisioni
prbhej nga At Gjergj Fishta, Mid`hat Frashri dhe Konstantin Cipo.
Pr hir t s vrtets, Mid`hat Frashri bn dorheqjen nga kjo Juri,
dorheqje e br e ditur publikisht me letrn e tij t dt.26. 07. 1937.
drejtuar Komisionit qndror t kremtimeve t vetqeverimit. Nga 76
krijime, juria e prbr nga At Gjergj Fishta dhe Kostaq Cipo shpalln
fitues himnin e krijuar nga Beqir ela[16]., i cili mbante pseudonimin
Osoja i Ri.
O Flamur, yll i liris,
Valvit me plot shklqim;
E prej qiellit t`Shqipris
T dgjohet n amshim
Fakt sht se ky konkurs pr poezin e himnit nuk u pasua edhe
nga nj tjetr konkurs i cili do t`i kushtohej muziks s tij. Pr kt
arsye, duke mbetur vetm nj tekst, kjo poezi nuk pati popullaritet dhe
si e till u fshi nga qarkullimi, megjithse pjesmarrsit dhe krijimet e
ktij konkursi u botuan n shtypin e kohs. Pr variacion t tems s
njohur t flamurit, edhe konkursi n fjal u quajt Tekstet pr konkursin
e Hymnit t Flamurit. M pas kemi edhe nj konkurs pr melodin e
himnit kombtar. N konkurs u shpall fitues nj kompozitor italian mjaft
i njohur, por edhe pr kt nuk pati nj vendim zyrtar t metjshm

pr ta zyrtarizuar si himnin ton kombtar. Krijime artistike mbi kt

tem, t konsideruara n vetvete t pavaruara (por me titullin Hymni
Mbretnor), kemi t realizuar me vargje t Loni Logorecit dhe
muzikuar si e kndon Spiridon T. Ilo n tonalitetin Fa +. Ky variant
sht botuar edhe me nota (facsimile e partiturs) dhe hapet me
strofn:
Ardhi koha e bekuar
Pr Shqipri t lftojm
Mbretin ton ta nderojm
Dhe t vdesim t gzuar
N kopertin t ktij botimi krahas titullit Hymni Mbretnor, gjejm
edhe foton e tenorit t shquar arbresh Giuseppe Mauro dhe shnimin
knduar prej t dgjuarit tenorit shqiptar Zotit Giuseppe Mauro.
N kt koh, nj prpjekje tjetr pr t ndryshuar himnin ekzistues
t flaumurit, u b edhe nga ana e kompozitorit Thoma Nasi dhe poetit
Kristo Floqi. N ndryshim nga sa m sipr, kta dy autor e ruajtn t
paprekur linjn melodike t Himnit t Flamurit, por synuan
ndryshimin e vargjeve t tij. Me kt rast, kompozitori Thoma Nasi
realizoi t parin klavir t himnit ton kombtar s bashku me
harmonizimin prkats.
Pas pushtimit , n vitet 1942-43, n malet e Shqipris partizanja
Dhora Leka krijoi himnin e ushtris lirimtare, himn i cili njihet edhe sot
zyrtarisht si himni i ushtris son, kjo krahas shum himneve t
brigadave partizane apo formacioneve t tjera luftarake etj. Pas lirimit
t vendit m 29 Nndor 1944, rreth fundit t vitit 1945-fillimit t 1946,
u organizua konkursi i par shtetror pr himn kombtar. Krahas
shum krijimeve t paraqitura, si krijimi m i mir u shpall Himni i
Shqipris s re, me poezi t Sknder Luarasit dhe muzik t Kristo
Konos, rezultat q u b i ditur me shpalljen e Shqipris republik m
11 Janar 1946. Koha tregoi se edhe ky krijim artistik nuk u ligjerua q
t zvendsonte himnin ekzistues pr arsye nga m t ndryshmet,
megjithse Himni i Shqipris s re (n ndonj rast edhe me fjel t
tjera), pati interpretime t ndryshme, kryesisht nga kori i ushtris. Pas
ksaj, prpjekjen tjetr serioze pr t shkruar nj himn, e kemi n fillim
t viteve 70. Nga Kshilli i ministrave t asaj kohe, n bashkpunim
me ministrin e arsimit dhe kulturs si dhe Lidhjen e Shkrimtarve dhe
Artistve t Shqipris u shpall nj konkurs pr Himnin e Republiks.
N kt konkurs morn pjes ajka e krijuesve tan, ndr ta esk
Zadeja, Ismail Kadare, Tish Daija, Fatos Arapi, Nikolla Zoraqi, Xhevahir
Spahiu, Pjetr Gaci, Feim Ibrahimi, Tasim Hoshafi etj. Sipas ish sekretar
t lidhjes s shkrimtarve dhe artistve, studiueses dhe kritikes s
muziks zj. Hamide Stringa konkursi pati nj organizim shum serioz si

nga ana e krijuesve ashtu edhe nga organizatort. M kujtohet se kemi

br shum takime pr t par materialet dhe pr ti seleksionuar. Pas
seleksionimit u arrit n dy variante. N himnin e krijuar nga esk
Zadeja dhe n at t Nikolla Zoraqit me poezi t Fatos Arapit t
titulluar E lir u ngrit toka jon. Pati mendime q t njihej si himn
edhe knga e Pjetr Gacit Pr ty atdhe.
Historia e himneve vazhdon edhe m tej, por gjithsesi pa sjell
ndonj rezultat i cili t ndikonte n ndryshimin e himnit ton kombtar.
N t gjith kt histori t himneve t tjera, ajo ka duhet thn sht
e lidhur me faktin se asnj vendim nga cilido forum artistik apo
shtetror, nuk ka ndikuar n zvendsimin apo ndryshimin e himnit
ekzistues t flamurit, pr arsyen e thjesht, se himni sht ngulitur
thell me rndsin, peshn dhe domethnien e tij n memorien
kolektive t shqiptarve. Ndoshta gjith ka tham m sipr mund t
jen nj argument i mjaft pr t kuptuar, se pse kan dshtuar
prpjekjet pr t ribr n himn t ri t Shqipris. Kjo nuk do t thot
se sdo t ket prpjekje t tjera, por mendoj se mbrapa tyre, edhe
sikur himni Rreth flamurit t prbashkuar t mos njihet m si himn
zyrtar, shqiptart kudo q t jen do t vazhdojn prsri t kndojn
thjesht kngn Rreth flamurit t prbashkuar.
S fundi
Ajo q duhet ritheksuar sht fakti se ndryshe dhe si n asnj himn
tjetr t bots, himni yn ekzistues sht nj me flamurin ton
kombtar. Ky binom shprehet q n titullin e poezis s himnit Betimi
mi flamur, q si e prsritm sht nj akt e fakt etnikrisht shqiptar.
Nisur nga ky vshtrim, himni sht edhe knga e flamurit dhe
njkohsisht edhe knga jon zyrtare. Pr veorit e popullit ton,
popull i ndar n katr shtete, faktor i bashkimit kombtar, faktor i
prishjes s kufijve artificial, faktor i unifikimit etj, ka qn edhe
flamuri dhe himni yn i njjt. Pr sa m sipr, e udhs do t ishte q
t presim koh m t qeta, koh gjakftohta t cilat do t na ndihmojn
q t rishikojm t gjith s bashku, me qetsin dhe maturin e duhur
gjrat t cilat mund t ishin br ndryshe, ku nj ndr gjrat mbase do
t ishte edhe himni.
Deri athere, himni i vrtet i shqiptarve apo Avazi yn kombtar,
si shprehet Konica do t jet ai q do t njihet, do t kndohet dhe do
t respektohet nga t gjith shqiptart, ashtu si sht shkruar n
nenin 14, pika 4 t Kushtetuts: Himni Kombtar sht Rreth flamurit
t prbashkuar.
------------------------------------------------------

FLAMURI KOMBTAR
Flamuri i Shqipris sht flamuri kombtar shqiptar, nj flamur me
fush t kuqe dhe nj shqiponjn dykrenare t zez n mes. Flamuri
shqiptar e ka prejardhjen nga nga nj vul e heroit kombtar shqiptar
Gjergj Kastriot Sknderbeu, i cili i udhhoqi shqiptart n nj
kryengritje t prbashkt n shekullin XV kundr perandoris osmane
duke i sjell trojeve shqiptare pavarsin pr nj koh t shkurtr
(1443-1478). Shqiponja ishte pjes e emblems s familjes Kastrioti e
cila e ka zanafilln n perandorin bizantine.
Shqiponja dykrenare sht prdorur si simbol pushteti dhe
dokumentohet se sht prdorur pr her t par nga perandori
Kostandin dhe m pas u b tradit vendse n t gjith Ballkanin. U
prdor edhe nga Sknderbeu, pr t treguar se ishte prfaqsues i
sundimit paraosman. Kush sht rrjedha historike? Profesor Kasem
Biaku tregon: N lashtsi ka qen shum i prhapur totemizmi (lloj
besimi q adhuronte kafsht dhe shpendt, duke i konsideruar si
mbrojts dhe themelues t njerzimit). Shqiponja sht konsideruar si
bashkudhtare e perndive dhe vet perndi. Ajo dhe luani jan
konsideruar kudo si mbretr, prkatsisht t shpendve dhe t
kafshve, pr kt arsye figura e shqiponjs dhe luanit jan m
prfaqsueset n heraldikat (stemat, shenjat) e vjetra. Shqiponja sht
simbol pushteti, guximi dhe lartsimi shpirtror. Ka qen simbol
pushteti perandorak, prandaj sht dhe n heraldikat e shum
vendeve.
Shqiponja me dy krer sht prdorur si simbol q n shekullin VII
para ers son n Turkmenistan. Shqiponja e zez me nj kok sht
prdorur si simbol n perandorin romake dhe me prhapjen e
Krishtrimit u prdor edhe nga kisha katolike.
Shqiponja dykrenare sht prdorur pr her t par nga perandori
me origjin iliro-shqiptare, Kostandini (306-337), themelues i
Kostandinopojs, duke i krijuar perandoris romake dy qendra
administrative;
Romn
dhe
Kostandinopojn
dhe
shqiponja
simbolizonte keto dy vende. Gjat sundimit t perandorit iliro-shqiptar
Justiniani I (527-565) u b bashkimi i dy kishave dhe si simbol i
prbashkt kishtar u b shqiponja dykrenare, prandaj gjendet si simbol
npr kishat mesjetare t Shqipris dhe Ballkanit. N shekullin XX n
Perandorin Bizantine shqiponja dykrenare shfaqet me krah gjysm t
hapur dhe vazhdoi t shfaqej ashtu.
N Shqipri, si simbol pushteti, shqiponjn e kan prdorur familjet
sundimtare shqiptare t mesjets si Kastriott, Arianitt, Muzakajt,
Topiajt, Gjurasht, po ashtu edhe ernojovit e Malit t Zi. Duke

prdorur shqiponjn si simbol t pushtetit t tyre, dshmohet se kto

familje kan qen funksionare t larta gjat Perandoris Bizantine.
Me shembjen e Perandoris Bizantine n vitin 1453, shohim q nga
Skenderbeu u prdor edhe ngjyra e flamurit t Bizantit dhe me kt
donte t tregonte se ishte vazhdues i pushtetit paraosman, megjithse
i bri dallime qoft stems dhe flamurit, pr ta dalluar nga ai i Bizantit.
N vuln e Sknderbeut, ku sht shqiponja dykrenare, ndrmjet dy
krerve t saj sht vendosur nj yll me 6 cepa. Mbi kt yll sht nj
yll tjetr me 8 rreze.
Kurse n stemn e Kastriotve q sht gdhendur 2 her n varrin
monumental t nipit t Sknderbeut, Kostandin Kastrioti, ylli sht me
8 cepa dhe mbi krert e shqiponjs jan dy kurora mbretrore. Me kto
simbole Sknderbeu tregonte pretendimin se kishin prejardhje nga
Aleksandri i Madh, gj q e kemi t shprehur n epigrafin e Alfonsit n
nj kish t Valencias n Spanj. Pra shqiponja dykrenare sht
prdorur masivisht nga sundimtart si simbol pushteti dhe mund t
konsiderohet tradit romako- bizantine.
Gjat kohs s Rilindjes, aktivistt e saj t t gjitha feve e grupeve
punonin dhe vepronin nn hijen e ktij flamuri edhe pse ai nuk ishte i
standardizuar deri n kohn e krijimit t shtetit t par shqiptar. Me
kthimin e Ismail Qemailit n Vlor, dhe krijimin e shtetit t par t
shqiptarve bhet edhe standarizimi i flamurit kombtar shqiptar i cili
ishte gjithashtu edhe flamuri shtetror i qeveris s par t Shqipris.
Ky flamur llogaritet si nj ndr elementt kryesore t kombit t tyre. N
Shqipri dhe Kosov jan br disa ndryshime t flamurit kombtar
dhe jan prdour si flamuj shtetror apo administrativ nga qeveri e
sisteme t ndryshme. Ndr ndryshimet e bra nga shqiptart kan
qen ndryshimet q i jan br shqiponjs n nivel kombtar, ndrsa
ndryshimet tjera kan humbur diku n histori si ndryshimet qeveritare,
partiake, lokale etj.