Gjimnazi:"Ibrahim Rugova"

Klasa:11-2
Lenda:Gjeograf
Tema:Rajoni ideal qe do te doja te jetoja
Punoi:Armela Mikli
Krisitjana Jaku
Mirela Qokaj
Ina Toi
Pranoi:Fran Martini

Rajoni Perendimor
Esht rajoni m i zhvilluar i Evrops. Prbhet nga gjasht shtete t Unionit Evropiann dhe
Monako.
Mbretria e Bashkuar,
Irlanda,
Holanda,
Belgjika,
Luksemburgu,
Franca,
Monako dhe
Korsika .

Pozita gjeografike
Evropa Perndimore me tr pjesn e saj del n Oqeanin Atlantik, andaj shpesh n literaturn
gjeografike quhet regjion i Atlantikut. Evropa Perndimore ka shtrirje meridionale prej Skocis n
veri, deri te Spanja, n jug.
Evropa Perndimore pr shkak t pozits s saj quhet edhe dritarja e Evrops n bot.Evropa
Perndimore ka pozit t prshtatshme gjeografike. Kt pozit e ka shfrytzuar q nga zbulimet e
mdha gjeografike, kur komunikacioni detar kaloi prej Mesdheut n Atlantik. Jeta e popujve q
dalin n Oqeanin Atlantik sht e lidhur me detin.
Evropa Perndimore dhe veriore z 9% t siprfaqs dhe 20 % t popullsis s Evrops n trsi.
N jug-perendim shtrhet deri te malet Pirineje, ne jug-lindje deri te Alpet, m pas n lindje shtrihen
deri te lugina e lumit Oder dhe Malet e ekis. N pjesn veriore zonat lagen nga ujrat e dy
oqeaneve t mdhenj O.Antlantik dhe O.e Ngrire t Veriut si dhe nga detet qe jan formuar nga
kto oqeane : Deti Barenc,Deti Norvegjez, Deti i Veriut, Deti Baltik. Nga deti Baltik formohet gjiri i
madh i Botnis.

Relievi
N morfologjin e relievit dallohen mallet n t cilat mbizotrojn formacionet e vjetra gjeologjike.
Pr ndryshim prej pjess s ult t fushs n t ciln jan me ndrtim mt ri gjeologjik.
Hapsirn malore e bjn pjesa veriore dhe perndimore e Britanis s Madhe, n t ciln
mbizotrojn malet e ulta mesatare, t coptuara nga luginat e depresionet n nj sisem pllajash
dhe masivesh n form kubesh. Malet e ngritura rrallher kalojn lartsin mbi 1000 m. Pjesn
m t lart t rrafshnalts s Skocis veriore e bjn malet Grampian, n t cilat sht pika m e
lart e Britanis s Madhe, Ben Nevis 1343 m.

N pjesn qendrore t Britanis s Madhe jan malet Penine dhe ato Cambrian si pjes m t
ngritura t relievit, ndrsa nga ana perndimore vazhdojn malet Kembriane q, duke shkuar nga
jugperndimi, arrijn n gadiahullin Kurnel. Si pjes m t ngritura kan en nn ndikimi t
drejtprdrjet t fuqive ekzogjene, q ksaj pjese ia kan dhn karakteristikn themelore me
format e llojllojshme t krijuara.N ndrrimin e relievit inicial ka kontribuar posaqrisht akullzimi i
kuaternarit. N Skoci masat e akullit nn influencn e pjerrtsis kan lvizur n drejtim t
perndimit, duke formuar kshtu fjorde t thella. Prkundr ksaj, n pjesn tjetr t Anglis jan
depozituar shtresat e trasha morenike.

Klima
Klima e Evrops Perndimore sht nn ndikimin e detit dhe rryms s Golfit. Evropa
Perndimore ka klim oqeanike, e cila dallohet me vera t freskta , e dimra t but, me mjaft t
reshura gjat tr vitit. Rryma e Golfit gjat tr bregdetit t Atlantikut sjell ujra t ngrohta, kurse
errat prndimore e bartin avullin e ujit kah toka, duke sjell mot t ndryshueshm me vransira
dhe t reshura . Dallimet mes temperatuave verore e dimrore nuk jan t mdha. Mjegullat e
shpeshta dimrit pengojn komunikacinin si n tok, ashtu edhe n det. Edhe prgjat bregdetit t
Norvegjis klima sht oqeanike, kurse n brendi t Gadishullit merr edhe veori kontinentale. N
malet e lata t Skandinavis dhe n skajin verior t Evrops, klima sht polare.

Hidrografia
Evropa Perndimore ka nji rrjet t dendur t lumenjve, memjaft uj q rrjedhin ngadal. Lumenjt
m t njohur jan: Temza, Sena, Shelda, Loara Garona, Masi etj.

Demografia
Veori e prgjithshme e vendeve t Evrops Perndimore sht dendsia e madhe e popullsis,
q shpeshher i kalon 200 b/km2.
Megjithat edhe n Evropn Perndimore ka dallime t mdha n dendsin e popullsis.
P.sh. Anglia sht shum m e banuar se Skocia dhe se Irlanda, pastaj m e dendur
sht Holanda e Belgjika se Franca etj. Pjest m t banuara jan ato ku jan prqendruar
objektet ekonomiko-industriale, rrethina e qyteteve t mdha dhe viset me tok t plleshme.
Zhvillimi i industris n nj periudh t gjat ka ndikuar n zhvillimin e qyteteve t vjetra dhe n
ngritjen e qyteteve t reja. Ky proces ka ndikuar n migrimin e popullsis fshat qytet, andaj n
vendet e Evrops Perndimore pjesa drmuese e popullsis jeton n qytete.
Veori tjetr e popullsis s Evrops Perndimore sht emigrimi n SHBA dhe n kontinentet
tjera n 200 300 vjett e fundit sidomos prej pjess s dyt t shekullit XIX. Niveli i lart izhvllimit
ekonomik dhe shtimi i ult kan shkaktuar mungesn e fuqis puntore, e cila ka migruar prej shum
vendeve t Evrops dhe t bots Azis e Afriks.

Shtimi natyror i popullsis s vendeve t Evrops Perndimore sht i vogl, por nivei arsimor e
kulturor ipopullsis i lart. Kto vende kan pasur shtim t lart t popullsis n fazn e zhvillimit t
industris kur ishin krkesa t mdha pr fuqin puntore.

Europa qendrore
Evropa qendrore sht regjion i Evrops kufijt e s cilit vshtir definohen. Evropa qendrore
shtrihet ndrmjet asaj Perndimore, Jugore dhe Evrops lindore.
Zakonisht konsiderohet se Evrops qendrore i takojn
Gjermania,
Polonia,
ekia,
Sllovakia,
Zvicra,
Austria,
Hungaria,
Estonia,
Lituania,
Letonia,
Sllovenia

Ka pozit shum t mir gjeografike sepse sht ur lidhse mes Evrops Perndimore, Evropes
Jugore dhe Evropes Lindore.
Evropa Qendrore nuk ka kufij t qart me rajonet tjera, pos me Evropn Jugore. Ajo sht
udhkryq i komunikacionit evropian. Ky regjion shtrihet prej Detit t Veriut e Baltik e deri n Detin e
Zi, prej Ultsirs Gjermano-Polake e deri n Ultsirn e Panonis e t Vllahis. Edhe pse n veri
dhe n lindje ka dalje n dete, ky regjion m tepr ka karakter kontinental.
Evropa e Mesme prfshin 10 % t siprfaqes s Evrops dhe 23,1 % t popullsis.

Relievi
N relievin e Evrops s Mesme dominojn tri njsi t mdha regjionale : Ultsira n
veri, Malet mesataren mes dhe Malet e larta n jug.

Ultsira Veriore sht pjes prbrse e fushs s madhe evropiane, e cila shtrihet prej
maleve Urale n lindje, deri n brigjet e Detit t Veriut n perndim. N kuadr t ktij regjioni
hyn fusha Gjermano-Polake e cila prfshin territorin prej lumit Rajna n perndim deri te
lumi Vistulla n lindje, nga jugu e mbyllin Malet Mesatare, e n veri shtrihen deri n brigjet
e Detit Baltik dhe t Detit t Veriut.

Malet Mesatare shtrihen n mes Fushs Gjermano-Polake n veri dhe barriers malore
t Alpeve dhe Karpateven jug. Malet mesatare karakterizohen me lartsi mesatare, me majat
e sheshura ose n form kubeje dhe shpatet me pjerrtsi t but n t cilat vrehet procesi i
erodimit intensiv.

Malet mesatare t ksaj trsie jan Vogezet, Shvarcvaldi, Malet Shistoze t Renit, Harci, Pyllii
Turingis, Malet Minerale, Shumava, Sundet.
Me orogjenezn alpine shum prej ktyre maleve kan pasur ngritje horstike, si sht rasti me i
Malt Harc dhe Vogezet.

Alpet (gjermanisht Alpen, frngjisht: Alpes, italisht: Alpi, sllovenisht: Alpe)

jan vargmalet m t larta n Evropn e Mesme. Ato shtrihen prej brigjeve t detit Ligur deri te
fusha e Vjens n Danub n gjatsi prej 1.200 km, gjersi 150-250 km duke
prshkuar Austrin dheSllovenin n lindje,
prmes Italis, Zvicrs, Lihtenshtajnit dhe Gjermanis e duke arritur gjer n Franc n
perndim.

Pamjen e sotshme Alpet e kan marr nga glaciacioni pleristocen. Kufiri i bors sht 2700-2800
m lartsi mbidetare, ndrsa akullnaja m e gjat sht Aleq (21 km).
N Alpe sht edhe pika m e lart n Evrop Mon Blan 4808 m (n kufi t Italis dhe Francs).
Pr t gjitha malet n vargmalet e Alpeve shih artikullin kryesor: Lista e maleve t Alpeve.
Fjala "Alpe" sht marr prmes frngjishtes nga latinishtja Alpes q do t thot Alpet, fjal e cila
vlersohet t ket rrjedhur nga fjala latine albus (bardh) osealtus (lart).
Alpet prgjithsisht jan t ndara n Alpet Perndimore dhe Alpet Lindore. Ndarja shkon prmes
liqenit Bodensee dhe liqenit Komo, duke prcjell lumin Rhine. Alpet Perndimore jan m t larta,

po vargu qendror sht m i shkurtr dhe i lakuar dhe jan t shtrira n Itali, Franc dhe Zvicr.
Alpet Lindore shtrihen nAustri, Gjermani, Itali, Lihtenshtajn, Slloveni dhe Zvicr. Pikat m t larta
t Alpeve Perndimore jan majat : Mont Blanc me 4.808 m, Mont Blanc de Courmayeur me
4.748 m, Dufourspitze me 4.634 m dhe Dom me 4.545 m lartsi mbidetare. Pika m e lart e
Alpeve lindore sht maja Piz Bernina me 4.049 m lartsi mbidetare.

Klima
Klima e Evrops s Mesme nuk sht e dhe gjithaq e llojllojshme sikurse n viset tjera, dhe n
pjesn m t madhe mbizotron klima e mesme kontinentale. Kontinentaliteti vjen n shprehje n
lindje ku ka m pak t reshura atmosferike. N veri-perndim n viset e ulta pranbaltike ka
ndikimt madh Oqeani Atlantik, dhe pr kt arsye mbizotron klima oqeanike, prandaj dimrat jan
m t but ndrsa reshjet jan m t mdha. Ndikimi i Mesdheut sht i kufizuar n nj hapsir t
vogl t Sllovenis prshkak t ndikimit t Alpeve. Me rritjen e lartsis mbidetare temperature
zbret dhe klima n male sht e ashpr kontinentale dhe malore. T reshurat mesatare osilojn
nga 750 1000 mm krejt n perndim, deri n 2000 mm n Alpe, ndrsa kah lindja ato sillen dhe
zbresin nga 750-500 mm. Temperatura m e ult sht nmatur n Insbruk -31 C, ndrsa m e
larta n Poznan n Poloni +39,4 C. Temperatura mesatare e janarit sht -4 C, ndrsa e korrikut
+20 C.

Hidrografia
Ujrat e Evrops s mesme u takojn tre pellgjeve detare : t Detit t Veriut, atij Baltik dhe atij t
Detit t Zi. T gjitha rrjedhat ujore t cilat jan t orientuara kah jugu dhe juglindja i takojn pellgut
t Detit t Zi, t cilat jan : Danubi me degt e veta rab, Sava, Tisa, Morava e ekis, ndrsa
pellgut t Detit Verior i takojn rrjedhat ujore siq jan : Laba, Vezer dhe Rajna. Rrjedhat nm t
rndsishme t cilat i takojn pellgut t Baltikut jan : Odra dhe Vistulla.
Sa i prket liqeneve m i madhi sht Liqeni Ballaton n Hungari, mandej liqenet e Alpeve si
jan : ai i Bodenit, dhe i Zhenevs.

Demografia
N kt regjion jetojn 51 % t popullsis gjermane, 28 % t sllavve, afro 14 % t romanve dhe
6 % t popullsis hungareze dhe popujve t tjer t vjetr t ktij kontinenti. Nuk mund t caktohet
ndonj vij ku jetojn nj popull e ku tjetri, prshkak se gjat historis popullsia e ktij regjioni
sht przier me t tjert.
Shtimi i popullsis sht kryesisht i ult, dhe pse ka diferenca t cilat dalngadal po zhduken
trsisht. Edhe dendsia e popullsis ndryshon varsisht nga kushtet natyrore dhe shkalla e
zhvillimit ekonomik. Viset e ulta, t plleshme, me bujqsi dhe industri t zhvilluar, kan dendsi
m t madhe se viset moalike ne veri ose viset malore n Alpe e Karpate, n pjesn qendrore t
Evrops s Mesme.

Pasurite natyrore dhe zhvillimi ekonomik

N aspektin ekonomik regjioni i Evrops s Mesme sht mjaft heterogjene. Ultsira Veriore ofron

kushte pr zhvillimin e bujqsis. Mirpo, klima jo aq e prshtatshme, tokat morenike, prania e

madhe e ujit n to e bjn q ajo m tpr t shfrytzohet pr kultivimin e thekrs, elbit, patates,
lirit dhe panxharsheqerit.
N kohn e fundit n Ultsirn veriore jan konstatuar rezervat e nafts, t gazit natyral dhe t
kriorave.
Malet mesatare n t kaluarn kan pasur rndsi pr shfrytzimin e komplekseve t mdha t
pyjeve.
N kohn e e revolucionit industrial fillon t afirmohet pr pasurit e mdha n mineralet e
dobishme. Sidomos rezervat e mdha t qymyrit e intensifikojn zhvillimin e industris.
Alpet n saje t siprfaqeve me kullosa dhe cilsore ekonomia sht prqendruar n zhvillimin e
blegtoris, e cila sht orientuar n prodhimin e qumshtit dhe t mishit. Energjia ujore e prfituar
nga lumenjt e shumt dhe t pasur me uj mundson zhvillimin e industris.Kumunikacioni sht i
zhvilluar,por m tepr ka karakter transit.