Wadareed Mass

WAXBARASHADA
OF

Fechner
AMAR
THE

Royal SAXON BULSHO EE SAYNISKA

Published
OF

GOTTL.FIEDR.LIPPS

Leipzig
PUBLISHER OF 1897th Wilhelm ENGELSMANN

content
qayb ka mid ah

statements hordhaca
Hordhac
I. Hordhac. 1, 2
II. Guudmarka hordhaca ah qodobada muhiimka ah, kuwaasi oo loo
isticmaalo in baaritaan ee wax wadajir ah tixgelin, iyo u magacyada la
xiriira. 3-11
III. Guudmarka hordhaca ah ee wax muunad iyo kormeeris guud oo
dheeraad ah. 12
. IV jeesada; Aan caadi ahayn. 13-23
V. sharciga Gaussian of khaldama random (Baadi daawashada) iyo isku
qaadyo ay. 24-37

VI. Caan ku walxaha wadareed loo yaqaan by sida ay uga go'an ama
xabbadood Qaybaha.. 38-46
Daaweyntu waxay xisaabeed oo ka mid ah walxaha wadareed
VII. Darfahoodii qaybinta Hoose. 47-52
VIII. Darfahoodii qaybinta jaban. 33- 67
IX. Determination of a, a , , a ', m , m', , , '. 68-75.
-Habaynta X. oo xiriir ah sifooyinka ugu muhiimsan ee ka mid ah saddexda qiimaha
weyn ee A, C, D, sii R, T, F. 76-86
XI. Qiimaha cidhiidhi ah D. 87-92

kaqabto ayaa ka mid ah waxyaabaha shaqada.

XII. Sababaha kaqabto in la taaban karo ee khaldama si ixtiraam leh in ay
xisaabta ku macnaheedu iyo saxsanaanta sharciga qaybinta sinnayn marka la
eego qiimaha cidhiidhi ahD gudahood macnaha sharciga guud Gaussian
(Cutubka V) waa kiiska guud. 93-95
XIII . Xaaladaha Xisaabeed xarunta of kaqabto lagama maarmaanka ah iyo
kuwa aan daruuriga ah. 96
XIV. Qaaciidooyinka hoose iyo qiimaha badan tahay ee farqiga u tiirsan
Gaarna random kaqabto u. 97-101
XV. qodobada itimaalka ee ku tiirsan of farqiga kaqabto Gaarna random u soo
saarka ee xarunta runta ah. 102-111
XVI. qodobada itimaalka ee ku tiirsan of farqiga kaqabto Gaarna
random v saarka ka soo hab qaldan. 112-117

sharciyada Qaybinta alaabta wadajir ah by mabda'a xisaabta.

XVII. The fudud iyo sharciga labada dhinac Gaussian. 118 122 si ay u
XVIII. Wadarta of Law iyo Supplementarverfahren ah. 123-128
XIX. Sharciyada kaqabto. 129-136
XX. Sharciyada xad-dhaaf ah. 137-142

Sharciga Qaybinta logardam ah.

XXI. Daaweyntu waxay logardam ah ee walxaha wadareed. 143 146 si ay u

XXII. daaweynta Wadajirka ah ee xiriirka u dhaxeeya dhinacyada. saamiga
Mean. 147-151
cutubka Lifaaqa.
XXIII. xiriirka Tiirsanaanta. 152-155

qayb labaad.
baaritaanka gaarka ah.
XXIV. About macnaha da'ayeen iyo temporal, kala duwanaansha of size ka
qorteen. 136-163
XXV. Kormaris iyo kaqabto of galley. 164-169
XXVI. The cabbir ah farshaxankiisa gallery. 170-175
XXVII. walxaha Collective berrinkii Saadaasha hawada ka. 176-179
XXVIII. kaqabto ee saf qaladka. 180-182
Lifaaqa. The-miiska t. 183

Arar.

Warshadda Vorliegendes ayaa sanado badan abuuray ii by, ururiyay qalab iyo
nidaamka oo dhanba in diyaarinta, laakiinse waa waxyaalahaas oo inta badan kala
gooyey by shaqo kale, ilaa wakhti dheer la dhigay ilaa xad u leexdeen, waxaana uu
hadda dib dhammaystirka shaqada. in isaga dib u dheer, ma noqon doono talinayaa at
my da'da, marka shaqada waa in ay u muuqdaan at dhan, Sidoo kale waxaan
rumaysanahay si fiican u in ay ugu dambayntii ku dhici karo ka dib markii si joogta
ah dib u muuqan, ma aha sida tii shuqulkeeda si aad kaamil, laakiin sida saldhig u ah
ballaarinta dheeraad ah waxyaabaha ku xusan cilmiga. Gaarka ah ee soo socda
cutubka hordhaca ku hadla ku saabsan hawsha waxbaridda; iyo si aad u hesho waxa
ay halkan ku rid, oo keliya soo socda comments guud.
Iyada oo magaca cusub kaas oo cilmiga halkan dhacdaa, waan ku siinayaa ma aha
sida caqiido cusub; oo keliya in heerka haatan horumarka aan la soo jeediyay in loo
baahanyahay in la abid qotomiyey magac gaar ah naftooda. Meel sayniska ku
takhasusay haa Jidka ay horumar sii kordhaya iyo dalabaadka sida soocay magacyada
meelaha ay kala duwan. Haddaba malaha ugu universal, ugu xiisaha badan,

Verdienstlichste waxa jirey ee cilmiga ilaa iyo haatan, in Quetelet ee "Lettres Suur la
thorie of probabilits" (1846) iyo "bulshadda si fican." si aad u ogaato (1869), iyo
haddii aad rabto, aad awoodo isaga sida aabbe u ahaa collectives sida Weber si ay u
arkaan in psychophysics cuneyso, weli hal cadeyn karo ka-goobka shaqada this, sida
munaasabadda badan weli si ay u tagaan oo keliya ma aha si weyn u ballaariyo,
laakiin sidoo kale sixitaanka isaga.
In ixtiraam this waxaan ka hal dhinac ka badan dalagga ugu muhiimsan sameeyo,
ee aan ahayn Hauptwur-zel agagaarka waxbarasho ee soo socda, gacanta ka soo
horjeeda gacanta ku sababaynta xisaabta iyo saxsanaanta taaban karo ee guud a of
Gauss ah Xeerka kala duwanaansho random doodaya oon ku yareysey xaggeeda
jaaniska ah symmetrical iyo qalanta smallness of khaldama is kor ka celceliska
xisaabta, iyo xiriirka sharci hore oo aan la garaneyn dhacaan, waxa ugu muhiimsan
waa la wada helay 33aad Dhab ahaantii, jaangooyaha guud oo dhan u soo galeen
collectives in ay xiriirka luqadda guud this sidoo kale la siiyey, sidii sharciyada fudud
ee jaangooyaha Gauss dhammaan shuruudaha sax jirka iyo aad ubadan, oo waa in
laftiisa weli weydiiso in mabda 'ayaa sidoo kale u racfaan ka qaadan doono sharciga
guud, oo ku saabsan taas oo ka mid ah ma laga yaabaa in comments ka Halmaameen
in . 8
In ixtiraam this collectives ku salaysan xarunta ah Beobachtung- oo tirinaya xiriir
is, waxaa laga yaabaa in ay faa'iido waxbaristii saxda ah. The casharada in ay xaq u
leeyihiin magac noocan oo kale ah, laakiin ka tago si heer aad u kala duwan oo
ammaanka ee natiijada at dhan. At madaxa waa makaanikada, xiddigaha,
physics, jirka waxaa sabab u ah dhibaatooyinka oo waajahaan dhibaatooyin iyo tirayn
ee hantida, ilaa hadda ka dambeeya, dheeraad ah, waayo dhibaatooyin weyn ee
arrintan la xiriira, psychophysics. The saamiyada collectives dhibaatooyinka sida,
iyada oo aan ku dhibaatooyin isku mid ah mabda 'in hoos sida psychophysics, tani
waxay bixisaa dulsaar ku ool ah oo dheeraad ah, si kastaba ha ahaatee, ay yihiin ilaa
hadda ka liita iyada xiiso falsafada. Laakiin waxaa jira yaraanta ma collectives si
fiican oo dhan ee noocan oo kale ah ilaa iyo inta hoos jooge ku dhex socda fursad
yimaado sharciyada guud halkan gobolka iyo hab si ay faa'iido, oo aan ilaa iyo haatan
la tixgelin guuleysan.
In ku saabsan qaabka iyo width versions badan oo la qaadi doonaa tixgelin in
shaqada Looguma tala gelin labadaba xisaabyahannada xirfadeed, taas oo halkan
hoos tixgelin dhibcood asaasiga ah waa la yaqaan horay, ka badan kuwa aadan in ay
fiira gaar ah iyo arjiga codsiga oo ah cilmiga waa, isagoo aan la horeba oo haysta
aqoon sida.
Halkan Next waxaan jeclaan lahaa in ay kor our cilmiga weli hagaya codsi ah in
computer ka saxaarad. In miisaska la yaqaan, taas oo sida caadiga ah lagama
maarmaan itimaalka Gaussian reer khaldama random ka hoose (Baadi daawashada)
sida

muujiyeen wakiil muran la t kaliya ay maamulaan ilaa laba dhibcood tobanle, kaas
oo ay leeyihiin inay sameeyaan isticmaalka xadidan, ka physicists iyo
cirbixiyeyaasha of filan by interpolation tashanaya kala duwan koowaad iyo
labaad, laakiin waxaa loo isticmaalo fog ballaadhan, taas oo ah in la sameeyo ee
collectives of xaddi si la mid ah sida haddii aad la yareeyo biilasha badan oo in lagu
hayo taasi oo ka logarithms, muran tirada, kaas oo logarithms yihiin oo keliya laba
ama saddex lambar iyo qodobada ku meel gaarka ah ee keeni kara in uu noqdo oo
kaliya interpolation ah. Sidaas noqon lahayd suurad wacan, haddii danta of our
cilmiga, taas oo ah, kadis ah, la wadaago by habka psychophysical of premisses sax
ah oo aan sax ahayn, miisaska, kuna waari dhexdeeda t yaraan afar tobanlayaasha
ordo waa 1) in tudhi interpolations qayb ahaan si loo fududeeyo ka qayb, iyo in kiis
kasta xataa aniga qudhayda ayaa seegay miisaskii kuwii markii fulinta shaqadan
daran. Dabcan, ilaa xad ah ee miisaskii ay markaas u koraan lahaa, laakiin faa'iido u
muuqatay in ay koraan in xiriirka ka xoog iyaga la. Oo waa inuu jiraa ma machadka
ubadan ama tirakoobka, taas oo uu leeyahay in ay leeyihiin ciidamada xisaabeeddii
farsamo oo waxay ahaayeen in ay qaataan wax ka!Sidoo kale waxay noqon kartaa
laga yaabaa in tartanka abaalmarinta ah ka samaysaa.
1)

version of A miiska this on saddex tobanlayaasha of t, la xadaynta qiimaha

lagama maarmaan in afar RESP. shan tobanlayaasha, waxaa laga heli karaa lifaaqa
183rd ah

I. Hordhac.
1. Under ah maado wadareed (K.-G. gaaban) Waxaan fahamsanahay maaddo oo,
nuqul ka kooban tiro aan xad lahayn, kala duwan kala sooc lahayn, oo waa la wada
qabtay by noocyada ama muddo generic.
Sidan buu ninkii foomamka wax wadareed ee dareenka ballaadhan, oo ahaa ninkii
tartanka gaar ah, da 'gaar ah iyo sirdoonka qaarkood sida in dareenka adag, oo dhab
ahaan waxa ka mid ah baaxadda K.-G. a waxaa loogu yeedhi, ka dib markii
ballaarinta panulirus ama Artbegriffs, kaas oo ay dhacdo, u beddeli doonaa.
The koobiyada K.-G. waxay noqon kartaa spatially ama temporally kala duwan oo
intaas ka K.-G. a da'ayeen ama temporal foomka. Sidaas darteed, shaqaalaha dalka
ama dhegaha la cornfield ah nuqulo ka mid ah K.-G. a da'ayeen . codsan Sidaas oo
kalay yihiin (celcelis) heerkulka 1aad ee January, daba meel siiyo by tiro ka mid ah
sano, nuqulo sida badan oo ka mid ah temporal K.-G .. Halkii, January 1 noqon
kartaa guuradii kasta oo kale, halkii maalin gaar ah siiyo bil, halkii heerkulka si
Baaroomitirka goob cadaadis, iwm iyo sidaas nuqulo ka mid ah sida badan
temporal K.-G. helay.
Anthropology, cilmi barasho xayawaan, cilmi barasho dhir leeyihiin abid badan la
K.-G. samayn, maxaa yeelay, ma noqon karto sifo ka mid ah tijaabooyinka, shakhsi,
laakiin keliya in xaqiiqda ah in dhan ah oo dhanba iska leh. ka ama dhibic in of view
waxa lagu soo koobay sida panulirus ama noocyada in width weyn ama ka

yar Saadaasha hawada waa in ay kaliya ka faallooday tusaalooyin ku ifafaale ay

cimilada aan wareegsan tusaalooyin badan waa; iyo xataa in artistry ka hadli karin ee
sida, buugaagta la siiyaa, kaararka ganacsiga hoos jira.
The koobiyada K.-G. Hadda on the hal gacan sare, on gacanta di tiro kale by size
iyo tirada, goostay, oo kaliya go'aan dambe waa in collectives ah. K.-G. A ma dhab
ahaantii marka la eego sida ay uga go'antahay taranta, sheegashada isla hal
shay, kaliya in qaar ka mid ah (Dabcan, oo kaliya qaar ka mid ah) ixtiraamaya
qaybaha gaarka ah ee shayga iyada oo nuqul ka mid ah K.-G. matalo. . Kharashka
sida ay tusaale qortaan dal siiyey, su'aasha soo baxdo: sida badan qorteen waa in
dhexda, sida ballaaran oo kala duwan dhinacyada in ay iyaga taladooda, waa sida
weyn ee ugu weyn iyo yar, dhaqanka xadka dagaalyahaniin hoos qodobada kuwa ee
vintages kala duwan, sida dalalka kala duwan leh kasta oo kale. Noocan oo kale ah oo
la xidhiidha, ka dib hoos tixgelin su'aalo noqon kartaa K.-G. kasta kicin, iyo shardi ah
shay da'ayeen leeyahay dhowr qaybood oo distinguishable iyo cabbir, waxay noqon
kartaa mid ka mid ah qaybaha iyo dhinacyada gaar ahaan kicin, oo kuwanuna waxay
ka koobnaan K.-G. gaar ah daweeyo, sidaas oo kale ayaa dhakada, maskaxda,
gacmaha, cagaha qof, dhererka, miisaanka, mugga of nin oo dhan ama qaybo ka
siiyey Aadanaha, laakiin sidoo kale xiriirka taranta iman doonaa su'aasha ku saabsan
sida loo qaataan barbar dadka jinsiyadaha kala duwan, saamiga of height celcelis
ahaan, width, cimri dhaladii xiiso gaar ah Claim.
2. About intaas oo dhammu waxay su'aalo shakhsi, balse waxa ay kor u qaaddaa a
more guud, waxa ugu muhiimsan oo ay matali karta oo dhan cilmiga iyo sida hoos ku
dhaqmaan, su'aasha ah ee sharciga, sida nuqulada K.-G. qaybiyey by size iyo
tirada. Under printouts qaybinta laakiin go'aan ay u fahmaan sida tirada koobiyada
K.-G. a siiyo kala duwan yahay iyadoo ay size. Mar kasta oo, ka jira tiro badan oo
nuqullo K.-G. ka mid ah tijaabooyinka, yar iyo ugu weyn sheegay, gaaban ba'an,
naadir, inta badan kuwa of a size celcelis ahaan gaar ah. Laakiin ma jirto guud ah, oo
dhan ama ugu yaraan K.-G. ugu sharciga Khusayso of-bedelka ee tirada size ee
nuqullo ah? Indeed, sida waxaa kor ha, oo taga shay maamulaha oo ka mid ah ka dib
markii ay natiijada.
Bilowgiiba, dabcan, mid shaki kartaa in kala duwanaanshaha aan caadi ahayn of
K.-G. saamiga qaybinta National hubin in la helo meel fagaare ah oo dhan. Dhanka
kale, sida in shuruudaha K.-G. mid ka mid ah waxaa kala duwan kala sooc lahayn
nuqul ka dhigay, ka heli kiis kasta shuruucda guud ee jaaniska ah fursad - iyo xisaab
kasta waa ogyahay in ay jiraan kuwa - on codsi. Dhab ahaantii, saamiga qaybinta ku
doonaa K.-G. guud ahaan maamulaa sida, si kastaba ha ahaatee, sharciyada la mid ah
itimaalka in Mabestimmungen siyaada ah jirka iyo aad ubadan oo kaliya ammaanka
oo ka mid ah dhinacyada qoondeymaha helay ayaa la rabay halkan halkaan ka
ciyaaro xaaladda oo aad u kala duwan oo badan ka yar ku ool ah ka badan ee
Malehre ee K.-G .. Laakiin Skokkelund shilka hoos qaar ka mid ah oo kala
duwan K.-G. kala duwan, ciyaaro xaaladaha dibadda iyo gudaha, waxaa laga yaabaa
in, by ugu jirin xaaladaha ka mid ah oo kala duwan K.-G. kala duwanaayeen sifo,
laga dheefay karaa saamiga qaybinta geysid ay. Kuwaasu waa kuwa ku, halkaas oo
go'aan oo dhan waa la nasasiiyay ka dhan ah midba midka kale, oo waxay khuseysaa

oo la xiriira sharciyada guud ee jaaniska tashadaan. Haddaba waxaa loo qaaday

saaraysa mar walba celceliska xisaabta ee tijaabooyinka ee isha iyo dadaala in uu
go'aan ku kala duwan K.-G. jeestay, ka sokow waxa kale oo ay u badan tahay, marar
dhif ah la tixgelinayo dhinacada ah, leexasho celceliska ka celceliska. Laakiin
muhiimada ay leedahay arrimahan go'aaminta, iyo mar walba sii joogi doonaa, ay la
tixgeliyey laakiin ilaa hadda in ay hal dhinac, halka qaar kalena, mabda 'lahayn
muhiim ah ka yar, taas oo inta badan iska indho.
In si fog sida daaweynta K.-G. sidii dhammaan oo ka mid ah xiriirka hore ku xiran
dhamaan meelaha kale ee view iyo takhasuso kale xanbaarsan yahay, sida in
tallaabooyin jirka iyo ubadan in tixgelin iman, Malehre ku K.-G. ah, ama aynu
nidhaahno collectives kooban, sida cilmiga ah ee noociisa ah si gaar ah loo
diyaariyey iyo loola dhaqmo ahaan, iyo waxa ay kala yihiin: hawsha.
Sida in fikradda ah K.-G. our fikradda ah kala duwanaansho ah random ah
tijaabooyinka helay, mid ka rajayn kartaa rabto qeexitaanka ah fursad iyo war qoraal
ah oo ay dabeecadda.isku day ah in laga tixgelin falsafada siiyo sida, balse midho u
dhali lahaa wax yar soo socda baaritaan. Waa ku filan si ay u muujiyaan ah, sababaha
soo socda si ay u dejiyaan, dhibic dhab ah oo ka xun intii halkan qof wanaagsan. Ka
mid ah kala duwanaansho ah random ah tijaabooyinka aan hal kaas oo sida of a xiriir
size u dhexeeya iyaga waa sida madax-bannaan ee joogto ah oo ku saabsan qiimaynta
go'amada, nidaaminaya sharciga dabiiciga fahmaan. Mag qaab ama mid kale in
qodobada of articles waxay leeyihiin Qayb, laakiin sidaas waa iskujoog oo madax
banaan random. Sidaa darteed waxaa la go'aamin karaa by sharciga shil lahayn, sida
weyn waa tan ama nuqul in hal, in kastoo, waxa size xad tiro siiyey isla ama degree
in jaaniska dhawri doonaa.
Tani ma aha in la diido in ay jirto fursad ma ah dhinacyada ugu guud by size of
nuqul kasta qasab waxaa laga daawan karaa sida uu go'aamiyo sharciyada hadda jira
ee dabiiciga ah hoos xaaladaha jira. Laakiin waxaan hadlo inta random, sida aynu kor
ugu
derivation
qodobada gaarka ah ee regularities guud sida, Ama in kuwa ka soo
Contribuu
a millorarah
la traducci
xaqiiqooyinka laga heli karaa sokeeye ay yihiin gabagabeeyo. In la eego in, waa
kiiska, dhagaysan shilka, oo bal dhegayso applicability ee vorzufhrenden halkan
ama xeerarka, oon fiicnayn.

Text original

II. Guudmarka hordhaca ah qodobada ugu muhiimsan, taas

oo baaritaanka ka mid ah K.-G. a iman tixgelin, iyo
magacyada waxa la xiriira.
3. duwidda soo socda waa in ay u adeegaan, ku xad iyo dabiiciga ah ee
waxbarashada, oo waxaan ku khasbannahay in folgends macaamilo si aynu qaarkood
looma eego, iyo in la hagaa inta badan isticmaalka si waafaqsan generic la filayo ee
la xidhiidha; dood faahfaahsan oo dheeraad ah oo ka mid ah dhibcood laakiin weli
cutubyada soo socda loo hayaa.
Si ka random ah oo nuqulo ka mid ah K.-G. a Joogtee oofin, mana muuqaalka guud
ee shuruudaha waxaa laga yaabaa in faa'iido isla by size iyo tirada, mana processing
ah Nidaamsanaan isku mid noqon lahaa haddii ay, guud ahaan la ah dhinacyada in la
loo qoondeeyey in si isku mid ah random, taas oo ay heshay iyo in a ku rabeen in ay
waxa loogu yeero liiska asalka ah ayaa arkay, bidix. Sidaas daraaddeed way u
leeyihiin in ay la kala soocaa ugu horrayn sida ay size iyo sidaas qabanqaabiyaa miis,
si loo yaqaan. Guddi qaybinta si ay u qabtaan. Ma hadda ma jiraan tiro badan oo
nuqulo ka mid ah shay, ka dibna mid kasta ka ama laakiin inta badan ka soo muuqan
hal mar oo keliya in miiska, iyo size of kala fogee oo isku xigta ay noqon a isbedel si
qayrul caadi ah, in walxaha koritaanka badan laakiin, waa hadiyad ka nuqulo badan
inta ay haatan yihiin ee soo socda inta badan koobbantahay ahaan, haddii aan
dhammaan, laakiin kuwo badan ama ugu of a, oo waxaad dhali doonaa baaxadda iyo
qiyaasta, ka badan ama ka yar noqnoqda dhici dibna loogu talagalay guddiga
qaybinta si ay, in column ah a kasta a run mar liisaska, laakiin in column ah la socda
ee z , tirada z muujinaysaa inta jeer ee ay dhacdo. tirada guud ee ah , kuwaas oo
galaan guddi qaybinta ah, xaq u dabcan la soo tirinnay z , taas waxaa laga heli by
ku daray oo dhan , waayo, ay ku jiraan goluhu, heshiiyey oo waa iga mid tii m siday u
kala horreeyaan.

Samaynta Guddi noocan oo kale ah waa in la yidhaahdo sida talaabada ugu horeysa
ee aad halka ka baaraandegidda badan K.-G. horumarineed leeyahay inuu sameeyo
liiska asalka ka.
Tallaabada labaad waa kan: in, iyadoo A ka go'an in la qoondeeyey, celceliska
xisaabta ah cabirka shaqsi iyo khaldama togan iyo kuwa taban ee tirada sida dabcan
la lilan ah ciyaarta.
Ujeedada this, laakiin waxaa loo isticmaali karaa sida dhibic upka kala halkii
a A qiyamka kale badan oo laga dheefay karaa sax xisaabta ka guddi qaybinta, u
adeega; iyo doorashada kale ee arrintan la xiriira iman xiriir cusub oo ay iftiinka,
waxaan la hadli doonaa iyaga ka dib. General Hadda waxaan wici qiimaha in loo
baahan yahay horumarinta xiriirka sida qiimaha upka ee khaldama ah, qiimaha ugu
weyn oo u yeero la H, oo sidaas A waa kaliya kiis gaar ah, on kuwaas oo account
ayaa inta badan ku jirtay daaweynta K.-G. ayaa oo keliya ku koobnayn, laakiin
xannibaad ah loo aabo yeelin ee collectives xanbaarsan, waxay noqon doonaan diyaar
muuqata ka ka dib galku wuxu soo bandhigay. General waxaan ugu baaqayaa
khaldama, oo ay sidoo kale la sameeyey waxaa laga yaabaa in qiimaha ugu weyn
shuruud ku khaldama wadareed.
4. Si fudud hadda aad ka dhaadhiciyay ka xaaladdu soo socda. An abid weyn m in
guddi qaybinta K.-G. ah galo, si joogto ah waa guurka oo ka mid
ah a dhiganta z, noqon iyo in ka badan oo gaar ah si loo muujiyo regularities ah in
aan u leeyihiin in ay ka hadlaan. Kiiska fiican u noqon lahaa mid ka mid ah in aan la
koobi karayn m leeyihiin, halkaas oo aad leedahay koorso aad si joogto ah sida in loo
filayaa iyo fulinta aad u dhabta ah oo ka mid ah regularities ku habboon, ka dib
markii taas, xataa xaaladaha ku haboon iyo regularities, sida ay siin lahaa guddi
haboon iyo taaban karo oo ka jira qiyaas ka badan ama ka badan ka yar ku daraa, waa
in la kala duwanaayeen.
Dhamaan sharciyada itimaalka ee fursad ah oo dhan, iyo shuruucda qaybinta K.-G.
ah waa kuwa ku leeyihiin in caadiga ah in ay waafaqsan yahay ka badan qaar la
filayaa on tiro abid kiisaska ay gudbiyaan, laakiin waxay u jireen ansax fiican
leedahay kaliya haddii ay dhacdo of tiro aan la koobi karayn kiisaska, taas oo meesha
kama saarayso in mar hore at siman si fiican u soo iibsanayo tiro ka mid ah
xaaladaha, xaqiijinta sharciyada ee su'aal meel qiyaas u dhow. Si aad mid ilaa xad in
hadda si kasta ee xaqiiqada kaliya K.-G. leeyahay inuu sameeyo ka tiro uguna ee
tijaabooyinka, oo wakiil ka ah kiisaska ugu badan; Waxaan ugu baaqayaa kala
duwanaanta taas oo qaadan meel ay sabab u tahay finiteness tirada nuqulo ka mid ah
sharciga ku haboon, sida aan qiimo lahayn, iyo, ilaa hadda sida ay u tagaan kala
jecleeyn in ay hal dhinac oo dhinaca kale, ay keento jirin xaaladaha qaloocan, halka
aniga kan, waayo, xaaladda aan la koobi karayn ah tiro ka mid ah xaaladaha, our case
of noocyada, xeerarka lagu dabaqi karo sida lagama maarmaanka ah ama caadi ah
call. feature guud ee insignificance ee Rizqi waa in ay baaba'aa ka badan si aad wax
dheeraad ah tirada kiisaska, siday u kala horreeyaan. Nuqulada, iyada oo la raacayo
shuruudaha oo fikirka ah K.-G.go'aan ka soo kordhayaan si mid u qaadan karto,
waxay baabi'i lahaa gebi tiro aan la koobi karayn kiisaska; oo baaritaan sharciyada ay

dhacdo in this at dhan oo kaliya dhowr ah waxyaabaha kala duwan ku haboon yihiin.
Xitaa yar m laakiin insignificance ee Rizqi daliil xaqiiqada ah in ku cel-bixinta isla
yar ee m size iyo jihada of isbedel go'aanka aan xad lahayn uga nuqulo cusub oo wax
la mid ah, halka in daruuri isku dhexe ee aqlabiyadda ah kamay helin sabab u size
gaar ah iyo jihada gaar ah si la mid ah sida ay muuqato adag, weyn ee tirada Ilaah
aaminin iyo m kasta waa ka duwan yahay.
Waxaan ku hadli of qaybinta a symmetrical of qiimaha for qiimaha maamulaha a
siiyey H, haddii weecasho mid ka mid ah a positive-ka H weecasho negative siman
badan oo kale ahee H dhiganta, si siman in labada dhinac ee H lilan a siman
weyn z iska leh , In K.-G. a tiro uguna koobi noqon kartaa sababta oo ah coincidences
ekaan ma filan marka la eego qiimaha wax ugu weyn si aad u hesho qaybinta a si
buuxda symmetric, iyo dabcan, qaybinta a symmetrical marka la eego qiimaha ugu
weyn ee aan ka sii daranba jira; laakiin waa mawduuc muhiim ah oo baaritaan haddii
aan ka heli kartaa qiimaha weyn in la ixtiraamo oo qaybinta u sii dhawaado ka
symmetrical, mid aad u sii m of K.-G. kor u kacay, jidkii uu ugu koobi
karayn m koobbantahay yaabaa qaybinta si dhab ah symmetrical sida gaari, taas oo
haddii aad, sida aan la koobi karayn m ma aha in ay leeyihiin, laakiin la hadli kartaa
ee jaaniska ah symmetrical of khaldama.
5. Laakiin xitaa ka duwan ka badan dhinacyada hore lagu kala sooci karaa guddi
qaybinta haboon ee natiijooyinka la taaban karo oo ku tiirsan haboon iyo taaban
karo. Waayo, cabbirka, nuqul ka ma aan tegi karo dhaafsiisan qaar ka mid ah sax ah,
sida ay dhali doonaan soocidda ee baaxadda iyo qiyaasta u dhexeeya. Mid ka mid ah
kartaa tusaale ahaan, xitaa millimeter ah, xataa meelood millimeter ah, xataa
milimitir boqol laakiin aan ka baxsan kala.. Waayo, in kala duwan milimitir oo
keliya, qulquli dhamaan dhinacyada shaqsi in ay been gudahood xuduudaha
millimeter ah, indistinguishably wada, iyo waxa ay ku lug leedahay oo dhan ,
waayo, nuqul in si dhab ah waxaa loo qaybiyey in ka badan bareeg ah oo dhan 1 mm,
in hal qiimaha a manidu dhexe ee bareeg this. guud ahaan Noqo i farqiga weli cad ee
degree, si maqlo in for kasta oo ah guddi taaban dhab bareeg oo dhan
size i dhexeeya a - 1 / 2 iiyo a + 1 / 2 i on, halka ay tahay guddiga taaban karo si ka
saaro iyo dib u soo kabashada oo dhanba waxaa inta badan si kooban, sida haddii
dhexdeeda dhicidda cabbiro a is- z jeer vorkme. In horyaal ah, in uu yahay joogto ah
si xadka cabbir sax iyo qiimaysay laakiin lahaa i soo qiimo ah infinitesimal 1) in kala
duwanaayeen a sabuuradda saari taas ay z laakiin hoos u sida; halkan kala duwan
yihiin guddi ku haboon ka taaban karo ah.
1)

Qiimaha An Rowan yar halkan guddoominaya dareenka kalkulas yahay, laakiin

ma aha in lagu khaldo eber, laakiin, inkasta oo si joogto ah hoos u size kasta Citable
iyo size waadaxa by indeterminable, laakiin biilka hoos weli ku saabsan xiriirka uu la
qiyamka kale infinitesimal goostay.
Laakiin haddii taaban i waa mid aad u yar, natiijada guddiga taaban karo ku kala

duwan yihiin sida ay ula xidhiidhaan si xajmiga iyo Joogaba, oo ka mid ah derivable
qiimaha ugu weyn iyo qiimaha weyn oo weecasho aan si weyn uga duwan kuwa ku
haboon ah, laakiin farqiga waxaa guud ahaan ku hadlaya in la tixgeliyo oo ka dib ka
heli doontaa ka fiirsaneysa inay meeshay ka timaado tixgelin la taaban karo. xeerarka
taaban karo iyo shuruudaha kuwaas oo waxaa loo arkaa ma loo baahan yahay, laakiin
waxaa la arkaa haddii ay dhab ahaantiiloogu talagalay kasta a this a aad zukme,
waxaan ugu baaqayaa cayriin, kuwii halkaas oo uu yahay intii suurtogal ah
tixgeliyaan, af badan.
6. Si kastaba ha ahaatee, haatan waa in aan si fiican u ahaa guddi ku haboon ka
natiijada guddiga taaban karo ku ool ah kici, halkan ka madhnayn in, ka cayriin si
fiiqan raadinaya, oo ay ku jiraan sida processing ah kala oo looxyada qaybinta iska
leh.
Marka tan la eego, farqiga u dhexeeya darfahoodii hoose iyo hoos waa in la
sameeyo. Mid darfaha hoose Waxaan fahansanahay kuwa sida toos ah helay amar of
dhinacyada ka soo liiska asalka iyo halkan ka Data-aragnimo isku mid ah kuwan oo
kale ah, laakiin kaliya amar ku bixiyay in la joogo. My name loox jaban kuwa
oo z for weyn Maintervalle, waa distinguished sida darfahoodii hoose, iyo in kastoo
ay wadarta guud ee loogu talagalay inay isku qiyaas dhan guddiga, ugu z laakiin dura
weyn xarumaha oo dhan, sida hoos ah, waxaa lagu siin qoraal ah , iyada oo
faa'iidooyinka ah oon koorso dheeraad ah oo joogto ah sida in la helo in ka guddi oo
saldhig ay ku habboon xisaabaha, haddii aan isku dhacnay darrada sababtoo ah
wayneeyo of i, . dambe soo noqon korkoodana Soo socda waa baayacmushtari jireen
by hab formation iyo shuruudaha darfahoodii hoose iyo hoos ee Cutubyada VII iyo
VIII, iyada oo suurtagal ah ee heerarka kala duwan ee hoos iyo yaraynta layers of af
yimaado.
7. In kasta oo aan si aan joogto ahayn aasaasiga ah ama si joogto ah u sameeyey
by yaraynta guddi ka mid noqon doona mid ka mid ah.
The yar z waxaa laga heli karaa ka dib markii labada soohdimaha goluhu waxa sida
hore taabto, ugu yaraan iyo ugu badnaan ah ugu yaraan inta badan dhacaan, ugu
weyn sida laakiin guud ahaan in qayb ka mid ah gobollada dhexe ee guddiga. The
ugu badnaan z ku dhacaa, qaar ka mid ah ee qeybtan dhexe, halkaas oo labada
kooxood z in dhinacada si joogto ah, inkastoo hoos ku filnayn weli halkan iyo halkaas
kala gooyey by khaladaad, yaraadaan. Qiimaha ah mid ka mid ma aha in guddi
aasaasiga ah ama aan joogto ahayn qaybinta, si ay uguz dhaco, waxaan ugu baaqayaa
meel cidhiidhi ah tabular ama u mareysa qiimaha cidhiidhi ah ee shayga, taas oo dhab
ahaan waxa loo arki karaa oo keliya sida socdo qiimaha ku haboon cidhiidhi ah mid
ka mid ah la Rowan badan m iyo Rowan yar i heli lahaa, laakiin aan ka yarayn
ka a khusaysaa guddiga, laakiin mar hore kasbadeen sida category hab noocan oo uu
taageero si ay qiyaas badan oo sax ah by xisaab hab dambe u fiirsasho leh. waxaa u
mareysa ama fiican Noqo, marka la isku daro in this ama hab in, waxaan u yeedhayaa
isaga guud laD.
Mid ka mid ah qabaa waxaa laga yaabaa in qiimaha cidhiidhi weyn, sidaas darteed
si adag ku hadlaya, oo aad u ballaaran, koobi karayn m iyo aad u yar, si adag ku

hadlaya, a Rowan yar i, goostay, iyadoo xisaabta la cimri lahaa macnaheedu, iyo in
xaqiiqda jilicsan ee inta badan ee K. -G. labada badan ka dib markii go'aanka m yar
iyo weynba i yar ku filan oo ka walba kale oo laga yaabaa in aad la dhigin, waxaana
uu horay u qabtay, dhab ahaantii, si loo hubiyo in weecasho weli ka harsan tahay oo
keliya waa arrin nasiibka qaloocan. Laakiin waxa ay noqon doontaa mid ka mid ah
natiijooyinka ugu muhiimsan ee baaritaanka ka dib, in farqi la taaban karo oo u
dhexeeya xisaab macnaheedu iyo qiimaha cidhiidhi ah waa halkii kiiska guud, sida in
magnitude iyo jihada of weecasho this laftiisa caan ku K.-G. kala duwan waa. In si
fog sida waa in ay sidoo kale u hoggaansamaan kala duwanaanta labada qiimaha
saamiyada kala duwan, waa qiimaha u mareysa meel cidhiidhi D sida xisaabta ah
macnaheedu ka A si ay u aqoonsadaan guddi la mid ah indistinguishable, gundhigga
muhiim qiimaha di weyn ee khaldama wadareed.
At laba hore ugu weyn ee qiimaha A, D , laakiin weli dhacdo hore oo laba
indistinguishable, saddexaad, waxaan sida qiimaha dhexe ama xarunta qiimaha
leh C yeero doonaa di qiimaha a, ee ka sii badan a badan oo yar yar ayaa dhexdooda
ka badan oo in aragti this, tirada a xaq u dhex saamiyada. At kaasaa soo bixi
doonaan, haddii aad dhihi waa qiimaha kuwaas oo tirada khaldama wanaagsan marka
la eego tirada isku mid xun. From xisaabta ka dhigan, waa ka duwan yahay by labada
qodobada in, halka ku saabsan A wadarta weecasho labada dhinac waa loo siman
yahay, si kastaba ha ahaatee, marka la eego C , tirada khaldama labada dhinac waa
loo siman yahay, iyo in halka mar. A wadarta godadka of khaldama ugu yaraan , di ka
yar bez. wax kasta oo qiime kale hore waa, halkan ka dhanka ah bez. C , wadarta
khaldama fudud (kiiska xun la filayaa in qiimaha buuxda) oo isku jiho ah waa ugu
yaraan 2) . wajiha The this qiimaha weyn ee saddexaad in labada hore ay hadda furo
xiriirka mar cusub sifo for K.-G. noqon doonaa hadalka ku saabsan waxa.
2)

Tani, hantida aan hore dareentay qiimaha dhexe ee aan qabo in khuseeya gaar ah
oo ku saabsan la mid ah la xaqiijiyay [badan qiimaha asalka ah ee wadarta yar
farqiga; Abhandl. of Mathematics iyo waxb. Class of Royal ah. Sachs. Society of
Sciences, Volume II., 1878].
Ka sokow, kuwaas oo saddex qiimaha weyn ee awood weli qaar kale oo ka guddi
qaybinta xisaab derivable qiyamka sida hore ee khaldama iyo halkan u adeegaan sida
qiimaha ugu weyn oo loo arko qayb madax banaan oo ka mid ah la soo dhaafay, ayaa
lagu wadaa doonaa qayb ahaan ee xiriirka la mid ah; laakiin at heerka kasta ee la soo
dhaafay ugu weyn, oo waxaan sii joogo halkan marka hore la heli karo. In a cutubka
dambe (cutubka X.) Laakiin waxaan dhaca doonaa saddex qiyamka kale ugu
muhiimsan ee sida siilka qiimaha R , qiimaha cuslaa T iyo kala qiimaha
diiradda F account, taas oo haddii ay dhacdo wax kasta oo ay soo bandhigaan dano
xisaabta.
8. xayawaanka waxaa ay dhista hoose sidii lagu gartaa maskaxda, wadnaha,
caloosha, beerka, iwm, size iyo goobta meydadka, kuwaas oo ka dhan ah midba
midka kale, ka afferent iyo dariiqyo efferent in. Sidaas darteed, K.-G. a ay go'aan

tirada gudaha by gartaa xisaabta ka dhigan, bartamaha, qiimaha dadku iyo haddii kale
oo ku saabsan qiimaha ugu weyn zuzuziehende, xajmiga iyo meesha oo ka mid ah
qiimaha ugu weyn ee ka dhanka ah midba midka kale iyo khaldama waxaa ka; iyo
qiimaha kuwaas oo aan ka yarayn waa in xisaabta badan meydadka la xidhiidha
organic kuwa. K.-G. A foomamka si in la yidhaahdo shaqeeyo xisaabeed oo waa
falanqayn awood u noqon doono in uu ka jawaabo Aakhiro. Oo haddii aan ka si ay
sheegayaan in wax walba ay leedahay in la sameeyo si ay u hirgelinta sida
sheegashada dissection ah, si ay dhacdo in kasta oo Kollektionsmalehre guud ayaa
la dhibcood guud si la mid ah mashquulin.
Si loo horumariyo Halkan lagu xusay kartaa in inkastoo xaalad gaar ah, labada
qiimaha weyn ee D iyo C leh A oo sidaas daraaddeed dhammaan saddexda beeganto
maanta uu doonaynin, hoos xaaladda kuwaas oo in ka khaldama is bez. A hantiyeen
jaaniska ah symmetric, ie la sii kordhaya m oo ah qaab qaybinta a symmetrical (ee
dareenka kor ku xusan) dhawaaday in mid aan la koobi karayn m u aragto laga
yaabaa sida gaari. Laakiin waxaa loo arki doonaa in K.-G. halkii jaaniska ah sinnayn
ee khaldama bez. A ayaa si koobbantahay in sida laga soo xigtay la sii kordhaya m ma
qaybinta a symmetric, laakiin mid ka mid ah in loo keeno si sharci gaar ah, muhiimad
hababka qaybinta dhufo. Haa, waxay noqon kartaa marka laga reebo marka laga
reebo kaliya waxa loo arki karaa xooga burburo of D iyo C leh A gebihaanba ma jirto
qiimaha for K.-G. heli bez. ay jaaniska symmetric of khaldama qaadan lahaa meel in
labada dhinac.
Haddaba haddii aad hore ee daaweynta ee K.- G. kaliya in A, qaadashada khaldama
oo dhan, oo ku saabsan tixgelinta ba'an, mid ka Vorigem arka hore u ma aha oo kaliya
in saamiga sifo aad u muhiim ah oo kala duwan oo alaab ah waxaa caadi iska indho,
laakiin waxa ay sidoo kale muujin doonaa in sharci guud ee qaybinta koobiyada K.G. ma inaan ku guuleysto by hab kooban this daaweynta.
Laakiin ma waxaa lagu muransan yahay ee salkeeda in uu wareejiyo qodobada
hoggaamineed oo ka mid ah jirka iyo ubadan Malehre collectives oo aan arkeyn laba
farqi weyn jira ee u dhexeeya labada, dheehan kuwa hab kooban oo daaweynta
cilmiga hore sida dhiiriyo sidii loogu talagalay dambe ku xiran yahay. Wixii hore,
celceliska xisaabta ayaa A oo ka mid ah qiyamka arkay of dhinacyo in la go'aamiyo
article kasta oo la kala duwanaansho ah ee A, khaladaad di dhawrid, xukuma,
goolasha sidaas oo keli ah asal ahaan, muhiimada maxaa yeelay yaqaan by sabab, ka
ganacsiga-xisaabyahannada iyo physicists waa, in qiimaha la eego taasoo wadarta
Khaanadaha of khaldama, khaladaad di waa yar suurtagal ah, xisaabta ka dhigan,
sidoo kale arko qiimaha, taas oo, si ay qiimaha run, in ay go'an tahay in ay u badan
tahay soo socda ma samayn , taas oo si kastaba ha ahaatee helay kala duwanaanta
adeegsanayo si loo ogaado xaddiga by kaas oo qiimaha runta ah, laakiin weli la
jaaniska ah siiyey mid ama dhinaca kale lagu waayi doonaa. Sidaas sababta daryeel
waxbariddan in qiyamka kale ee caawiya iyo khaldama si ay u fuliyaan hawsha
waxba barayay! Haddaba sidaas daraaddeed of a qiimaha dadku, weli qiimaha dhexe
ee ubadan oo jirka Xusuuso Malehre, habase yeeshee qiyamka kala duwan la
fiirsanayo ee wax la mid ah waxa ku jira, sida a la isku daray, oo iniinahoodu ku dhex
siman si fiican u soo dheegato a D iyo C siin kartaa kaca; sida nuqulada kala duwan

ee K.-G. a Laakiin waxa uu noqon lahaa oo aan waxtar lahayn, daawashada gaar ah
oo la mid ah qandaraas, iyo in dhacdo kasta oo aanay dhicin.
Waayo, collectives, laakiin waxa uu leeyahay dhinaca, oo naxa karaa celceliska
xisaabta ee khaldama waxaa ka mabda 'in jirka iyo ubadan Malehre ah, macnaha
lahayn. Dhamaan nuqulo ka mid ah K.-G. ah, waxaa laga yaabaa in weli ilaa hadda
laga daayo qiimaha celceliska xisaabta ama wax qiyamka kale ugu weyn waa isla
dhabta ah oo run ah, iyo doorbidayaa light of hore ka mid ah oo kale ee la mid ah u
ah dhammaan dhinacyada Ciyaalle dabcan macno lahayn ka dhigaysa , Against this
leeyahay wax qiimo kale ee ay la eego ay muhiimadda sifo oo qayb ahaan xitaa ku
ool ah waayo K.-G. ah, oon ku gacan si aad u kala saaro shay kale.
Marka labaad, si kastaba ha ahaatee, ku kala duwan yihiin ee Malehre la taaban
karo oo aad ubadan qireen halkii WardheerNews.com, ama qiyaasayey in la si cad u
xaqiijiyay, ixtimaalka symmetric ee logu bez baadi. xisaabta ee logu hab dhawrid ku
wanaagsan, saddexda qiimaha maamulaha ma maarmaanka ah, laakiin keliya by
coincidences qaloocan ee midba midka kale, si ay in ka fiican sababta oo celcelis
ahaan ku qeexan xisaabta xaalad ka mid ah qiyamka arkay waqti isku mid ah mittrifft
qiimaha badan tahay oo ka mid ah qiyamka kale maamulaha, halka ee jugG , bemerktermaen jaaniska ah sinnayn ee khaldama bez. xisaabta ku macnaheedu
yahay in la tiriyaa sida kiiska guud, ka dib markii taas oo ah qiimaha ugu weyn ee
kala duwan si weyn u kala daadin.
Ka, waxa ay u ekaan kartaa xitaa more su'aal haddii uu qofku run ahaantii waa la
postulate in khaladaad daawashada in dhammaan xuquuqaha, su'aal taas, inkastoo aan
wax badan halkan na walaac, laakiin goor dambe oo cutubkan gaar 3) waxaa loo
tixgelin doonaa.
3)

[Iyadoo .Rcksicht su'aashan waa in qayb ka mid labaad, cutubka. XXVIII,

kaqabto ee saf baadi baaro.]
laakiin waxaan hadda ku soo laabto shuruudaha lagama maarmaanka u ah collectives
ah.
9-xubno sub ama xabbadood oo go'aan K.-G. Waxaan fahamsanahay doonaa
falanqaynta ee sida at dhan qiyamka soo socda ee soo socda, qaar iyaga ka mid ah
horay hore loo isticmaalay, tilmaamood.
1) The guud ahaan m tirada loo qoondeeyey guud ee nuqullo ah mid rabay guddi
qaybinta.
2) guud ahaan H qiimaha ugu weyn ee loo qoondeeyey ama wax soo saarka
qiyamka khaldama, oo bemerktermaen xisaabta macnaheedu qiimaha A ,
dhexfurka C iyo cidhiidhi ah qiimaha D waa waxa ugu muhiimsan. Tan iyo qiimaha
dhexe ee guud ahaan inta u dhaxaysa A iyo D waa inuu doondoono, sida danbe
muujisay, hore saddex heer weyn ee had iyo guud ahaan noqon doontaa in amarka
of A, C, D ku qoran yihiin ii by. Ujeedada this, qaar ka mid ah, ku tacaluqda in la

tixgeliyo qiimaha ugu weyn, kuwaas oo looga hadlay Cutubka X.

celceliska The xisaabta waa, ka ah guddi aasaasiga ah ay go'aamiso
iyadoo A 1 , kaas oo ah hoos u goostay by A 2 waxaa loogu talagalay, iyadoo la
raacayo C. In D kala soocin sida la sameeyey waxaa, maxaa yeelay, sababta oo ah
isdaba marin si ahaan meel kasta oo kale laakiin ka darfahoodii hoos ayaa taagan
dalab darfahoodii hoose laga dheefay karaa, halkani meel la D 2 yeero lahaa. Against
tani waa. si ay u sameeyaan ka dib markii Herleitungsweise farqi u dhaxeeya. Ka dib
markii aan u yeedhana habka saamiga, wixii aan ku kalsooni ugu, soo jeeda, waxaan
isaga u yeedhaan D p , dheefay si waafaqsan interpolation yar aamin ah oo
leh D i . From faraqa u dhexeeya labada hababka nidaamka, hadalka sii joogi doonaa.
All qiyamka, kaas oo dhinaca wanaagsan ee qiimaha ugu weyn oo ay la xiriira
yihiin, dhici, waxaan la kusiga a kor ku xusan, oo dhan u dhaco dhinaca xun, oo leh
wax yar stroke hoos u yeedhaan, intii aan in kuwa aan kala sooc lahayn si ay u labada
dhinac la xidhiidha in kusiga oo dhan ka baxaan waxa la ' ayaa qiimaha
a a tusinaysaa in H badan ah , sida in ofH la dhaafo.
Under Waxaan fahamsanahay khaldama guud ka mid ah qiimaha ugu weyn
ee H, hoos = a '- H si wanaagsan oo hoos , = a , - H waa negative marka
dabeecadda xun ee , waa in la haystaa, laakiin sida guud ahaan, waxay noqon
doontaa in mowjadda ka khaldama negative by qiimaha ay sixun sida wanaagsan,
waa ka dhigay , = H - A , . Sida laga soo xigtay this,
la ' = ( a'H ) wadarta kala wanaagsan, la , = (H a , ) ka khaldama
negative by qiimaha buuxda, la = ' + , wadarta guud ee khaldama ku
bez.H tusmeeya.
3) ugu weyn ee tirada weecasho di, tirada khaldama of siiyey qiimaha weyn
ee H, taas oo, dabcan, iyadoo tirada qiimaha kala duwan ah soo baxdey, si tirada
guud in wax kasta oo nooca qiimaha ugu weyn ee loo siman yahay m waa, halka
tirada togan iyo kuwa taban gaar ahaan, kala duwan la nooca qiimaha ugu weyn oo
sida wanaagsan ah in guud ahaan la m ', sida xun la m , waxa loo soo
gudbinayaa. Of m ' iyo m , ka dibna kala duwan yihiin ( m' - m , ) iyo saamiga
ee m ' : m , iyo m , : m' ku xidhan tahay oo halkii m ' iyo m , waxaa laga yaabaa in
ku xusan, iyaga ka bixisay wada tashiga ee m , qiyamka m ' iyo m , raac (s. hoose).
4) wadaraha ugu weyn ee kala duwan yihiin oo. khaldama leedahay celcelis ahaan,
di wadaraha khaldama, loo qaybiyey tirada iyaga ka mid ah. Wadarta guud ee
khaldama in ay labada dhinac wada, at qiimaha ay waadaxa ah, sida aan aaminsan
inay had iyo jeer ka muujiyey by ka gaar ah by labada dhinac, gaar ahaan
by ' iyo , si = ' + , . Iyadoo ku xiran on this markaas khaldama
fudud celcelis ahaan ama khaldama celceliska par 4) :

Isugeynaha khaldama ee ma sii sida tirada guud ee mitir , taas oo ku xidhan

qiimaha ugu weyn ee loo siman yahay, laakiin ma beddelo yar ka badan idiina gooni
ku xiran tahay qiimaha ugu weyn.
4)

In baadi xisaabinta jirka iyo ubadan halkii haysaa weecasho ah celceliska par
xididka macnaheedu baadi square , bez. A si aad u dalbato, oo aan, halkaas oo ku
saabsan in la gudbiyo, ee ka dib markii laga soo galo ee hoos tirada socda 5) sida a
weecasho celceliska saablay soocin kor ku xusan qaarkood fudud iyo q yeero
doonaa.

Marka la eego xisaabta macnaheedu A gaar ah, weecasho is

koobaysaa 'iyo , si siman loo baahan yahay, sababtoo ah waa xataa marka la
eego taasi ka dhigan tahay, si kastaba ha ahaatee, tirada weecasho is m', m , bez. hab
this ma siman yihiin guud ahaan, kaas oo xanbaarsan in gooni khaldama
hoose '= ' : m ' , , = , : m , . bez A guud ahaan ma eka. Ciidamada
caadi ah in labada dhinac = : m ma aha celceliska sida fudud u
dhexeeya ' iyo , = ( ' + , Elliott si aad u hesho) ama si loo ogaado sida aan
been ku khuseeya Maraykan ah oo ku saabsan dhinacyada dagaalyahaniin (ee 5) )
helayo cayimay sababta oo ah ma lagu gartaa on

celinta, laakiin tani tahay oo kaliya kiiska marka sawirka dhexe ' iyo , oo ka mid
ah miisaanka loo arkaa, taas oo ay dhaqan wanaagsan oo iyaga ka
mid m' iyo m , kaas oo ay ku heleen, soo dir, sets Aakhiro:

waxa ku soo socda fudud daawashada = : m celinta. Tan iyo wax soo saarka ee
wakiilka ka kala duwanaansho in tirada taas oo loo siman yahay si ay u soo tiriya reer
reer weecasho, markaas m ' ' = ' iyo m , , = , sidaas m' '+
m , , = ' + , = , dhinaca kale
m ' + m , = m.
5)

[EB Elliott, On the tirakoobka ciidamada Maraykanka of America, Berlin 1863.

International kulan tirakoobka ee Berlin.]
The weyn weecasho celceliska of qiimaha guri waa qaraabo, celcelis ahaan in ka
badan xadka dheeraad ah jilicsan qiimo kasta oo ah isku ka, ama aad bay u sii kala
duwan celcelis ahaan la mid ah. ka size waadaxa ah Marka laga reebo , laakiin
sidoo kale ku yimaado xiriirka uu la leeyahay ee H, oo korkoodana waxaa waxaa

loola jeedaa, oo sidaas daraaddeed : H tixgelin waxa aan wici kala duwanaansho ku
qaraabo. Celceliska sida kala duwanaanshaha celcelis ahaan saami u siiyey m socday
ma saami u qiimaha ugu weyn ee kala duwan,laakiin waxay qaadan, guud ahaan ku
hadlaya, ee ilaa hadda leh kasta oo kale oo ka mid ah in marka la eego qiimaha gaar
ah maamulaha si xoog leh ama imaanshada isbedela wax la malaysan karin in ay
vacillating xoog ama itaalka daran ayaa sidoo kale ku saabsan qiyamka kale ugu
weyn, iyo si aad u eegin gargaarka ee qaar a qiimaha ugu weyn u hadli karin ee
xooggan iyo mid itaal ee walxaha dhexe ama xad isbedbeddel.
Intaas ka dib, tacliiq soo socda. size ee wadarta fudud ee oo fudud celcelis
baadi = : m marka la eego celceliska xisaabta ee A ma aha gebi ahaanba ka
madax bannaan tiradam qiyamka ah, kaas oo u dhigma A waxaa soo minguuriyey,
laakiin waxay qaadataa celcelis ahaan la sii kordhaya m wax; aad awoodid, laakiin in
wax uguna m qiimaha helay iyo bez. A dhufashada by dib u xaaladda caadiga
ah ogan, inay bez. ah A ka tiro aan la koobi karayn of a helay wixii aan edbinta ay
6) . Iyadoo haatan iyo = : m waa
sabab u tahay uguna ka m call
qiimaha la saxin, sidaa darteed waxaan kula wac c iyo c qiyamka saxo:

iyo

Kaliya ee aad u yar m laakiin qiimaha saxo si weyn u kala duwan yihiin la saxin, iyo
sida aan guud ahaan ballaaran m, waxay leeyihiin inay sameeyaan, halka 1 dareemi
baaba'aa, aniga qudhaydu waxaan raalli ka yahay guud ee waxqabadka ee canaasiirta
gudbiyo caadi ah, di qiimaha la saxin , , taasoo keentay in iskaashi la had iyo
jeer loo yaqaan m qiyamka saxo si fudud u heli karaan marka ay tahay in ay
sameeyaan. tacliiq la mid ah waa dhul caadi ah wadaraha weecasho iyo khaldama
celcelis bez. qiyamka kale ee muhiimka ah sida Aansax haddii baaritaanka si toos ah
ayaa arrintan la xiriira oo keliya in ay ka khaldama of A ayaa jiida. Laakiin waa
munaasabadda ka yar hoggaanka iyo isticmaalka of at a siiyey ugunam u naxa
qiyamka saxo xubno ka helay, sida ma aha oo kaliya wadaraha weecasho iyo
khaldama celcelis bez. qiimaha ugu weyn ee kala duwan, laakiin sidoo kale ka
khaldama oo ka mid ah qiimaha ugu weyn ee naftooda ka mid kale oo sarkhaansan
yihiin isla uguna m taagan, saamiga oo dhan sidaas darteed aan la beddeli lahaa by
saxo caadiga ah. Waayo, baaritaan ee shuruucda qaybinta laakiin waxa ay leedahay in
waxa noo yimid oo halkii inay xiriir sida waadaxa ah. Halkee aad rabto si ay u
tagaan, laakiin kuwa aan saxo ixtiraam of qiimaha gooni ', , iyo ' , , note
ah in la qabto si aanay samayn siday u kala horreeyaan by oo ah, laakiinse sidii
mid iyo by
ayaa dhici doona, maxaa yeelay, haddii kale by danbaysay qiyamka
saxo ', , wadarta saxo ma soo kaban lahaa. Halkan, sidoo kale, waa
qodobka ugu qumman ee view, in wadaraha weecasho dhinac walba sida xubno ka

mid ah wadarta guud ee wadarta weecasho of size ee ay ka m waa in la wada

influiert.
6)

Waxaa la og yahay in Gauss dheer ka hor mar hore lacag ee labajibaarane

ee bez. A iyo dheefay ka, ii yeedhay. Root macnaheedu baadi square
edbinta sabab u tahay uguna m goostay, ka dib markii taas oo hore by dhufasho
by m: ( m - l), ku beegneyd dambe la noo saxo fudud qalad ah hab
dhacdaa. derivation The af iyo saxsanaanta taaban edbintu of our iyo laakiin
waa iga mid ah warbixino of Royal. Saxon Society, Xisaabta iyo waxb. XIII Class,
Vol., 1861, p 57 f. Dhacaan, iyo tan iyo tijaabo la sameeyay guul go'aansaday in
khaldama wadajir ah, waxaa laga yaabaa in ay sida cad u codsato sida.
5) weecasho ayaa dhici kara w iyo saablay celceliska weecasho q. Waxaa ka mid
weecasho tahay w bez. qiimaha ugu weyn waa in weecasho si ay u fahmaan waxa uu
leeyahay oo kaliya sida ugu badan ee weyn khaldama by qiimaha buuxda isu saabsan,
badan dhexdooda yar, si bez. khaldama ee wuxuu leeyahay macnaha la mid ah sida
qiimaha dhexe ee C bez.of a. Under square. Waxaa loola jeedaa baadi q waxaan si
kooban u fahmaan xididka macnaheedu khaldama square, di qiimaha la helay markii
ugu khaldama guud ee ah qiimaha ugu weyn ee H gaar kicisaa waxay god, wadarta
god oo kuwan, di (in la kala duwanaayeen ka square oo ka mid ah tiriya, di ah
( ) 2 ,) by wadarta tirada m kala qaybsan oo ka qeybtu waxay qaadataa xidid,
gaaban
,
Halkii si wadajir ah labada dhinac, qiimayaashan cayimi kartaa sida. fudud weecasho
celcelis labada dhinacba si gaar ah loogu talagalay iyo sababta oo ah uguna m in la
saxo, taasoo aanan halkan ma wax looga qabto, sida aan verspare wixii aad odhan
lahaydeen oo ku saabsan, iyo xataa ilaa cutubka Kamadhan ku Gauss 'sharciga (XVII.
cutubka), by taas oo qiimaha waxay leeyihiin xiriir gaar ah leh kasta oo kale, taas oo
u oggolaan dhanba a derivative ka mid kale, taas oo u tudhin, oo haddana waxay si
gaar ah u qabtaan ka dib qaab ciyaareed ah e ka mid ah xubno ka.
6) ba'an ayaa la qiimeeyo a sabuuradda, ie ugu yar iyo ugu weyn a sabuuradda,
hore sida , E ' dambaysta ah sida E , si loogu magacaabo. Sida laga soo xigtay hab
dhaqanka ee uu goluhu laakiin waa in qiimaha sare ka dib markii aad u daran
lowermost oo wada sarreeyey niederere.
10. Haddii labada qiimaha a, ku xiran sida soo socota by parentheses,
sida a ( ) , hadal tani waa isku mid ansax ah la a , wax soo saarka di of a iyo ,
laakiin haddii ay ku xiran yihiin ay ku dhxe ee soo socota waa: a [ beta ] , tani
macnaheedu ma aha in a la u badsado, laakiin in a shaqada yahay; . Sidaas

tusaale ahaan, [ A ] tusinaysaa weecasho ahA, [ C ] sida ee C iwm, m [ A ] tirada

guud ee duwanaansho bez. A; m [ C ] bez isku si. C & c.
Laakiin waajibka ku doorbidayaa noqnoqda Gebrauche qiimaha weyn ee A iyo D ,
ee tibaaxaha la xiriira iyo qaaciidooyinka by geysto sida ay noqon doonto raaxo iyo
sirgaxan, waxaan jeclahay guud ahaan la joogo, waayo, , m, , iyagoo ku xidhan
shaqada A ama D waa loo siman yahay si ay dhowr si ay u dejiyaan marka la eego
fudud, kuwaas oo ay taasi dhici doona soo socda, taas oo ka yar yahay qiimaha ugu
weyn tilmaamood khusayso oo ka dalban oo aan kala soocin si kala duwan labada
dhinac oo aan kusiga, taas oo ku xidhan in ay laakiin dhinaca togan ama taban gaar
ahaan iska leh, xitaa a kusiga double kor ama hoos si ay u bixiyaan waa:
A

Oo sidaas daraaddeed waxay ka dhigan tahay z. B. weecasho ah , sida

ee D. Tan iyo markii tirada guud ee khaldama waa ka madaxbannaan doorashada ee
qiimaha maamulaha, sida uu yahay guud ahaan m = = m , halka ma
qummana , iyo ma aha loo siman yahay e. waa.
The kala duwan yihiin '- , (Bez. A gaaban la ansax ah) u ku kala duwan
yihiin m ' - m , (.
Bez D leh) u jeedaa. From u socota ' iyo , ka u socota m ' iyo m , sida ay
isleegyo soo socda:
.
,
Waayo badan in la tixgeliyo oo dhan faraqyo ah xad-dhaaf ah sare iyo hoose ka
xisaab ah ula jeeddaan u-qiyamka buuxda, xarfaha,
U '= E' - A iyo U , = A - E , .
Halkii tirada guud ee duwanaansho, waa in si gaar ah ay u guuraan si labada dhinac
ama in labada dhinac tixgelin, waxaan ka heli doonaa mar, waxay ka qiyamka weyn
ee kaliya ilaa xad ama inta u dhaxaysa xadka la siiyey, waa qiimaha buuxda ama
xaaladaha ay in m , m ' ama m , sida laga soo xigtay si ay u eegaan waxa loola jeedo

isticmaalka calaamado iyo waxaa si gaar ah looga hadlay ka dib (ee V. Ch.).
Sida caadiga ah, waa in darfahoodii dhinacyada yar a by weyn, sidaas oo ay booska
dabiiciga ah ee xaashida hormartay ka hor sare ee indhaha in qaybta hoose ee miiska,
taas oo dabcan waa sidaas khilaafsan in mid ka mid ah qiyamka yar hoose , hoose, ka
badan sare, qiimaha sare ugu fasiray. Sidaas in aad go'aansato sida ay xaaladda ama
tilmaan ku cad in erayada "sare," "hoose"; "Sare", "heerka hoose" waxay ku salaysan
yihiin meesha uu guddi ama ratio size of qiimaha. Si looga fogaado this khilaafka
rasmi yar dhibsado waxaa u roon in mustaqbalka, darfahoodii qaybinta leh ugu weyn
ee la qiimeeyo ah inay iska bilowdo; laakiin ka dib markii aan soo raacay by qaybta
hore ugu weyn ee waxbarashada jidka caadiga ah ee line-up aan, anigu ma aan
beddeli karin oo aan miisaska iyo ordaya halista naftayda wareeriya dhiska. kusiga
ayaa kor iyo hoos qiimaha gudbin kiis kasta oo in ratio size ee la qiimaynayo ee aan
xiriirkooda mawqifyada in guddiga.
Sida laga soo xigtay this, xataa macnaha iyo Eray bixin si uu ugala hadlo
shuruudaha soo socda, kaas oo ka ciyaaraan door muhiim ah in baaritaan our.
Under Vorzahl, Vorsumme waxaan u kala horreeyaan fahmo tirada z iyo
wadarta a of a, oo qiyamka ah siin ah ka hor tagaan in guddi ee size hoos
Nachzahl, Nachsumme oo qiimaha la siiyo a raacaan guddiga ee size. Dabcan,
kuwaas oo tiro iyo wadaraha la beddelo la qiyamka a sabuuradda, kaas oo ay ku
hormaraan oo raac, iyo ka hortagga prolixity halkan waxaan keeni waayo kiisaska oo
ay tahay in loo tixgeliyo in codsiyada la doorbidayo, tilmaamood gaar ah. jacaylka
General la v , V , n, N ah Vorzahl, Vorsumme, Nachzahl, Nachsumme ixtiraam leh in
ay wax u qalma bilowga ah oo ku dhow a qaybinta ah guddi la siiyey ayaa loo soo
gudbiyaa, ka mid ah v , V , n , N qiyamka ee su'aasha si ixtiraam leh u a , halkaas oo
ugu weyn z iska leh, di ah u mareysa qiimaha cidhiidhi ah D ,
iyadoo v i , v i , n i , n i , marka la eego ah a, kuwaas oo gacan bareeg waa in la
interpolated in go'aanka fiiqan ee canaasiirta in ka dib in la tilmaamay hab, jidka ee
xaaladaha intooda badan si hore, qiyamka cidhiidhi ah la cimri tahay, taas oo markaas
la suulin karin iyo magacaabista by index ah.
11. Ugu dambeyntii tacliiq soo socda. Waxa ay noqon doontaa munaasabadda,
xisaabta iyo daaweynta logardam ah K.-G. in la kala saaro, kuwaas oo hore ee articles
sida soo isticmaalka, ka khaldama celcelis ahaan marka la eego qiimaha ay ugu
waaweyn yihiin yar, midda kalena kuwa meesha ay joogaan in ay yara badan. hore
waa marka hore ma aha oo kaliya in ay tixraac kiiskan waa ka fog dheeraad ah oo ku
soo noqnoqda oo sidaas daraaddeed ilaa xad ka weyn labaad in la tixgeliyo, laakiin
sidoo kale ka hawl yar in la daweeyo kiiska, iyo dhammaan qodobada iyo shuruudaha
cutubkan waa, laakiin waxay noqon lahayd ma tixgelin dheeraad ah kiiska labaad
baaritaan oo dhan guud ee loo baahan yahay ka maqan.
Farqiga muhiimka ah ee u dhexeeya labada hababka daaweynta waa kan:
In nidaaminta xisaabta, iyo khaldama shakhsiga waa a of qiimaha weyn ee ay ku
dareen caadiga ah sida xisaabta, di u qaatay sida kala duwan togan iyo kuwa taban ka
qiyamka asaasiga ah, iyo qiyamka ugu weyn xataa isla markiiba ka dib markii la

bixiyey sharciyada ka ah ee guddi qaybinta goostay. Marka logardam daaweynta kala

duwanaanta oo ka mid ah hawl yihiin, u qaatay sida logardam ah, ie sida kala duwan
ee logarithms of a ee loo yaqaan. Qiimaha ugu weyn logardam ah, ie qiimaha weyn
ee ay u dhan xeerarka la mid ah ka mid ah ka gali a , sida xisaabta ugu weyn ee la
qiimeeyo fudud ka a soo jeeda. guurka ka xisaab daaweynta logardam keentaa qaar
ka mid ah dhinacyada cusub, xeerarka iyo magacyo, laakiin in ka badan ka dib in uu
ka jawaabo, ka dib markii mar ay soo bandhigi doono, in la gudbiyo (s. Gaar ahaan
cutubka. V ( 36) iyo XXI) ,
Mid waa sidii caadiga ahayd tirada LUDOLF'sche ah = 3.1415927 hoos e tirada
salka logarithms dabiiciga ah = 2.7182818 hoos Ducooyinkii carabida. = Log. waxay
jeelka. efahamsan modulus waxa loogu yeero nidaamka logardam caadi =
0,4342945. taas oo ay sabab u tahay isticmaalka joogtada ah ee solubilizing, waxaa
laga yaabaa in ay waxtar leh sheegayaan logarithms caadi ah. Waxa uu leeyahay:
gasho = 0.4971499; gasho e = 0.4342945; gasho Ducooyinkii carabida =
0.6377843 -. 1 ,.
Under t , 't , t , qaraabo in qiimaha qaraabo:

fahamsan yahay. Under t- Shaxda A ee Annex ah, 183, miiska soo socda oo
muujinaya in ay t Related ah, in laga doodo Cutubka V. qiimeeyo muujinaysaa
dareenka Act Gauss ee kala duwanaansho random. Tan iyo qiimaha EXP
[- t 2 ] 7) waxaa loo isticmaalaa si joogto ah iyo si ka sii adag xisaabinta, sida laga
yaabaa in halkan lagu qeexay, xisaabinta ee ay logarithm, kuwaas oo isaga
qudhiisuba wuxuu si toos ah waxaa la dheefay.
7)

[daraaddiis xog, halkan iyo hoos, ku shaqayn jibbaaranaha ex by EXP

[ x Khaanadaha], ka dib markii taas oo ugu sareeya EXP [- t ] halkii e - t ayaa qarka
u saaran.]
Si aad u gasho EXP [- t ] = gasho 1: EXP [ t 2 ] si aad u ogaato, ku dar 2 log t (. Di
inay gasho Ducooyinkii carabida) si 0,63778 1 oo doonaya inay logarithms tirada oo
si xun u dhigay, si aad ku logarithm loo baahan yahay 8) , laakiin in ka badan ee kala
duwan iyo codsiga ah ee logarithms in dheegato EXP [- t ] laftiisa ka qaab aan
habooneyn. Si aad isaga aad u hesho in ay tahay qaab la lugeeyaa, gooyaan
miraheeda waadaxa ah ee sare ee 1 abyoonaha iyo dib ku dar si kala duwan yihiin si
ay calaamaddu ku taal - si. Sidaas darteed haddii EXP log [-t] = - 0,25 ama - 1.25
ama - waxaa laga heli lahaa 2.25, waxaad ka dhigi lahaa this leeyihiin RESP. 0.75 ilaa
1; ama ka 0.75 ilaa 2 ama 0.75 ilaa 3 iwm
8)

In fact, logarithm ee EXP [ t ] waa loo siman yahay t gasho e , sidaas

daraaddeed log ah. ee l: EXP [ t ] waa loo siman yahay si xun ee logarithm ee EXP

[ t ].

Hoos E , unit cabbirka waxaa loogu tala galay kaas oo nuqul ka tirada a, ugu weyn
ee qiimaha H xaddi iyo weecasho waxaa muujiyay oo dhanba.
Halkii ixtimaalka sida caadiga ah waa W . , qaado wax wadajir ah, sida horeba u
xusay, K.-G. oo meeshii ay sharciga Gaussian in mustaqbalka set GG tacliiq.

Text original
Contribuu a millorar la traducci

III. Guudmarka hordhaca ah wax waxbarasho iyo guud

indhaynta.
12. An dhib muhiim u ah baaritaan sida this been in sahayda ee wax this loo
baahan yahay. Noocan oo kale ah kuwaas oo awood oo kaliya hannaanka mid ah K.G. laga helo meelaha kala duwan, kuwaasoo mid walba uu ku jiraa isagoo sida tiro
badan oo ah noocyada in shilalka of qaybinta by size iyo tirada nahehin - maxaa
yeelay, gabi ahaanba waxaan suurogal ahayn - waxa loo arki karaa magdhow sida
sharciga ah tiro aad u badan, iyo mid kasta oo taas oo ah in la sameeyo cutubka xiga
ku doodaya jeesada rumaanka ah looma tixgelin rumoobay karaa in ka yar
nahehin. Ugu dambeyntii macluumaadka ku saabsan waa in ku jiraan dhamaan
macluumaadka lagama maarmaanka u ah xogta processing.
Laakiin on qaar ka mid ah K.-G. oo waa in aan la iska indho, in la siiyo shacabka
looga baahan yahay inay baadhitaan ku, weligood ahaa ilaa iyo haatan waxba ka hor,
iyo haddii ay jirto uma baahnaan macluumaad kale in, haa, waayo qaar ka mid ah,
sida dhinacyada dagaalyahaniin, a embarras de richesse joogo, laakiin waa isku mid
oo ay version joogo ma kulmi dhan oo ka mid ah ujeedooyinka baaritaanka ilaa ugu
dambaysta kale si aad u dalbanaya. Si aad u leedahay cabbirka laakiin waa kaliya a
walxaha dhawr at amarkiisa, oo ay tahay in la qiyaasi kasta nuqul aad u tiro badan oo
si fudud u keenaan darfahoodii gacanta, heli waqti iyo samir in this, langmhigen
siman oo dheer, dukaamo soohdintooda.
Si kastaba ha ahaatee, waxa ii yahay laakiin u suurtagashay in ay keenaan on qaar
ka mid ah caadi ah oo eheeyn baaraandegidda folgends lagu duubay wax for our
daraasadda wada, taas oo dabcan, qaar badan oo ka mid ah eedeymaha loo soo
jeediyay in la sameeyo jeesada u dhiganta oo keliya qayb ahaan sidaas, laakiin sidoo
kale waa fursad lagu muujin guusha waxaa ka mid ah.
I. Anthropology.

A. qorta xad par, DS dhererada dagaalyahaniin xitaa-da'doodu ka soo jeedo gaar

ah, inta badan Saxon, oo aan i garanaysaan nuqul ka mid ah ay ku helaan Urlisten
darfahoodii gacanta foom ku haboon qaab baaritaan oo dhanba. Waxa ugu muhiimsan
ee aannu baaritaanka guud ee qaybaha ugu horeysay 20 vintages arday Leipzig qorta
cabbir la a total m = 2047; ugu dhakhsaha badan loo yaqaan 17 sano geerka
dhinacyada magaalada Leipzig, di marka la eego qorta dadka kale Leipzig ee, iyadoo
wadar ahaan. D = 8402; Sidoo kale qorta dhinacyada 3 Muga, siday u kala
horreeyaan. Borna iyo Anna Berger Amtshauptmannschaft la m = 2642 iyo 3067.
Ujeedada this, in bez labaad qayb Rekrutenmatafeln. dalalka kale, halkaas oo
habyaalada sida iyo horaantii qabta Quetelet, khibrad sida gaar ah Belgian, Faransiis,
Talyaani iyo Maraykan ah, dib u eegis qayb muhiim ah, qayb ka mid ah daaweynta
QUETELET'schen kala duwan; iyo cabbirka ee miisaanka jidhka iyo wareega
xabadka qoro in la tixgeliyo.
B . Cabbirka Cranial la saaray ii by Prof. Welker ee Halle banaan, a) ee goobada
ku toosan, b) ee baaxadda siman 450 oo nin skulls Yurub.
C. miisaanka oo ka mid ah xubnaha gudaha ee jirka aadanaha , JIRKA sida ee
macluumaadka 1) .

1)

[Dr. Boyd ayaa Shaxan oo ka mid ah miisaanka oo jidhka bini'aadamka iyo

xubnaha gudaha. Macaamilada falsafada of Society Royal ee London; 1861.]

Cilmi barasho dhir. II.

From naftayda galley cabbiro ( cereale Secale ) oo ka mid ah goobaha iyo sanadka
socda, 217 lix-membered (marka laga reebo Fruchthre) iyo 138 shan
membered; kasta oo ka mid ah xubnaha gaar cabbiro iyo qayb ahaan sida K.-G. gaar
ah loola dhaqmo, qayb qaatay xiriirka uu la leeyahay xubnaha kale tixgeliyaan.

III. Saadaasha Hawada.

a) qiimaha maalin walba iyo bil kasta kulul iyo wajhadda ama kala duwanaansho si
faahfaahsan in laga doodo hoos 19 iyo 20 dareen. iyaga ka mid ah waxaa ka mid ah
ka Quetelet in uu Mashaakil sidooda Lettres Suur la duubay, folgends in laga doodo
hoos 21, 10 sano ee lagu magacaabo ".. Isbadalka Diurnes " la m 282-310; caadadii
suuqa compilations xogta maalin kasta kaamerada iyo wajhadda oo ka indhaynta on
Peissenberge wada guddoomeen tiro dheer oo sannado ah, oo ka kala duwanaansho
kaamerada by bil DOVE'schen treatises.
b) ururiyay marna maalin walba biyo ku dhacay, waayo, Geneva sannado badan,
inay ka Bibliothque de OHRC universal (Archives des cilmiga physiques et
naturelles) iga.

IV. Miiska Artis.

a) Business iyo cinwaanka kaararka ka baayacmushtariyaashii iyo saarayaasha,
gaar ahaan qiyaasay nafsaddayda ku dhererka iyo balladhka.
b) cabbir, height h iyo width b , ah farshaxankiisa Gallery (gaar ahaan ka go'an in
Lichten of jir ah), si ay haayaha of ururinta la yareeyo in qiyaas isku mid ah
farshaxankiisa nooca, Bbc, weli iga; soocin A of the case meesha b > h iyo
meesha h> b.
Tani overview horudhac ah oo kaliya, gaarka ah waxaa tegaya ridday wax ka yar
cutubyada gaarka ah ee qaybta labaad, halka ay sidoo kale halkan ka maqan
faahfaahin dheeraad ah si aad u ogaato oo ku saabsan iyo in la tilmaamayaa, in kastoo
in qaybtan hore ee this qalab tixraac waa in la sameeyaa.
Waa in la ogaadaa laga yaabaa in hoos articles hore oo kale dhacaan, taas oo si ay
isu mashquulin jirin ama yar xiiso Ujeedada jira. Laakiin barta of view of xiiso
Ujeedada maanka aan halkan go'aan ay doorashada iyo daaweynta; laakiin kaliya ay
geynta sida saldhig u ah our waxbarasho, kuwaas oo qaar ka mid ah walxaha ay
ixtiraamaan translucent Fudud, ka badan sida dhinacyada ah farshaxankiisa gallery
iyo meelaha roob maalin kasta u noqday muhiim ah.
In la eego in, si kastaba ha ahaatee, goob joog ka ahaa xiiso Ujeedada waxyaabaha
ku, waxaa laga yaabaa in aan sabab la mid ah ma filan daaweynta ee isku daalay oo si
aad u hesho halkan xiiso this, xitaa haddii qaar ka mid ah natiijada in ku dhici
doonaan isku taabtaan, isaga qudhiisa of sida-burka ee daaweynta. Mid kasta oo ka
mid ah kuwaa siin waayeen sabab ah daaweynta monographic; laakiinse waxay u
weyn oo kale u baahan tahay oo kaliya ilaa xadka ay qorteen, falanqayn barbardhig
iyo dood oo dhanba waa in la fuliyaa ee dalal kala duwan oo dalalka isku mid ah
vintages kala duwan ama sida loogu talagalay dhinacyada dhakada ee jinsiyadaha
kala duwan ama saamiga qeybinta ah cows kala duwan oo kale! At bushings noocan
ah waa in aan halkan qabaa. By ka duwan, ma waxa sharxay halkan isticmaalaya
tusaalooyin ka beeraha kala duwan iyo Insina leh, si kastaba ha ahaatee, sheeganaya
in la helo daaweynta mar dambe ballaaran oo ka mid ah meelaha isku mid ah iyo
codsi la tixgelinayo. 2)
)

[Fiiro gaar ah: Macluumaadka ku jira cutubkan waa in la intaa ku daray in

helitaanka a qayb cusub ee tijaabada ahayd lagama maarmaan, maxaa yeelay, aan ka
ahayn tiro yar oo dhinacyada dagaalyahaniin iyo dhinacyada of caws galley by mid
ka mid ah K.-G. loo qoondeeyey Urlisten ama qaybinta hoose darfahoodii laftiisa
vorfanden. Inkastoo tijaabada ahaa, sidii ay uga bixi jiray oo suurtogal, kaabaya ka
ilo ku qeexan; Gaar ahaan waxay ahaayeen run ah in Gallery rinjiyaynta haayaha of
Pinakothek Alte ee Munich iyo Gallery Rinjiyeynta at Darmstadt ah; waayo meelaha
roob maalin ee Geneva ku Archives des cilmiga physiques et naturelles Bibliothque
universal saaro (s. cutubka. XXI iyo XXVI iyo XXVII). Laakiin halkii arkaysid xogta
maalin kasta kaamerada iyo wajhadda Peissenberge u adeegeen u dhiganta qiimaha
2

ee Utrecht daabacay buug sano Saadaasha hawada Netherlands yihiin (s. cutubka.
XXIII iyo XXVII). bedelka ee dhinacyada dhaladii (Cutubka s.. VII iyo XXII) ugu
danbeyn waxaan ahay cafinnaa in Prof. WELCKER lahaa roonaantii ii Gaadhsiin
xadka of qiyaastii 500 oo nin oo skulls Yurub.]

. IV jeesada; Aan caadi ahayn.

13. Haddii K.-G. a U ogolow in baaritaan lagu guuleysto, waxa waa in ay
buuxiyaan shuruudo gaar ah, qaar ka mid ah kuwaas oo marka la eego uu, qayb ahaan
in ay soo gudbiyaan si ay aragti ballaaran.
Ka dib war hordhaca ka hor si K.-G. a diray nooca muddo gaar ah la fahmi karo,
waxay noqon in ay go'aan tirada by Random maado isbedbeddel of tiro aan la
cayimin oo ah nuqul.Haddaba nuqul Rowan badan waxaa ka mid ah aan lahayn,
laakiin waa in aan besprochenermaen sida badan isaga oo raadinaya in la helo, sidaa
darteed dad badan in si adag loo qaaday in la qaado oo kaliya tiro aan la koobi karayn
si ay u dhamaystiraan, sharciyada haboon ee fursad xitaa la bartilmaameed u ah
kooxaha heerka sax qiyaas ku filan la xaqiijin karo. Laakiin haddii xaaladan ku filan
la kulmay, waa in ay isticmaalaan K.-G. weli caadi ah ama qalad ka dhibcood oo kale
oo ka mid ah aragtida, sida aan jeclahay in aan muujiyo nafteena si kooban in aad ku
darto in qodobada sharciga, sida guud laftiisa for K.-G. ha, taas oo aan ku xiran yihiin
khaladaad kuwan.
Tani waxaa ka mid ah gaar ahaan in u-ekaanta kasta oo dhinacyo kale si K.-G.
a wada qaaday, weli kuwa laga saaray, sidii xaq loo eego maqaalka waxaa ku jira
maado ee vielzahlig ma aha oo kaliya ka soo dhinacyo vorigem, laakiin sidoo kale in
vollzahlig in uu ahaa, sidii dhammaan xadka ay fikradda in isa soo taagaan uga nuqul
dhab tiriyo , ma ka ama dhinacaas of tixgelin iman hal ama qayb kale ee miisaanka
ku tegay, halkan shayga la googooyay doonaa si, in la yidhaahdo, siday u noqon
lahayd tusaale ahaan. kiiska marka in Rekrutenmatafeln waxa loogu yeero. Under
homogenizing waa in laga joojiyaa, si kastaba ha ahaatee waa in sidoo kale la helaa
sida saafi ah intii suurto gal ah oo aan kor lagu daray qayb ka mid ah maadada,
tijaabooyinka, ie in ka soo baxo shuruudaha uu jihada a random, waa in laga saaraa
ka, si z B.. halkaas oo muddo si wadajir ah dib shaqsiyaadka caafimaad,
tijaabooyinka la buka waa in dhinacyada l'iman; Sidaa darteed ee iga in laguula
dhaqmo dhinacyada dhakada WELCKER'schen mana foosto qaabeeya hydrocphale
barar go'aansaday dhakada weli microcephalic la galaan. By this laakiin hadaladiisa
in la sameeyo baaxadda guud.
14. Si aad u hubiso, in xuduudda u dhexeysa skulls caafimaad iyo cudur lama
yaqaan iyadoo la hubo, iyo hubaal la'aan ah oo u dhiganta ku saabsan xadaynta reer
celinta ku xiran xaaladaha kale oo badan, mar kale, laakiin haddii kaliya la hubin
dhaqmayso si dhow ula dedejiyo xadka, in xuduudaha la hubin in waa in aan kor
yeelay jirin xaaladaha qaloocan, ma dhaafto, ma meteli karo khasaare weyn oo dhan
waxaa ka mid ah ku koray, oo waxay laftiisa waa ay guusha qanacsanaanta heli karaa
marka, halbeegyada tayada ee maado ikhtiyaar aan ku shuruucda qaybinta caadi ku
darayaa, ama wuxuu noqon doonaa si nuqulo badan jari karaa in uu yahay kiiska.

Si kastaba ha ahaatee, tani waxay kicisaa su'aasha soo socota oo muhiim ah:
Dabcan waxaa macquul la fahamsan yahay in markii shakhsiyaad caafimaad ama
qaybo ka mid tahay in la baaro by sida dhaladii, in saamiyada qoondaynta of nuqul,
ay ma kuwaas oo loo aqoonsaday inay jiran ama aqbalayn, la Waxaa laga yaabaa in
lagu daray, oo aan ka yarayn, dabcan, in go'aan ka soo baxay shuruudaha u soo
xareeyaan caafimaad ayaa xiiso weyn yahay, waayo, isku dar ah ee buka caafimaad
iyo, waxa keliya ayaa u muuqda in uu ordo lid ku ah guud ee shayga of collectives
ah, si loo ogaado shuruucda guud ee ugu qaybinta si K.-G. ka koobiyada kaliya
caafimaad quman in hoos isku dar ah ee caafimaad qaba cudurka.
Dhab ahaantii, haddii skulls buka ka ereyada ah oo caafimaad qaba, si ay weli hoos
fikradda dhakada at dhan, iyo waxa noo xaq inay sahamiyaan shuruucda guud ee K.G. dhaladii buka faafiso sababtoo ah waxaan halkii keeni kaliya muddada kale oo ka
mid ah dhakada oo dhan, halkii ay cidhiidhi ku codsan lahaa caafimaad; oo waxaa
jira xaalado kale oo aan tiro lahayn, halkaas oo macquul ah loo siman yahay ee
version cidhiidhi waana ka sii ballaadhan jira; Haa, si adag hadlayay, waxaa jira sida
meel kasta oo tan iyo markii la soo dhaafay oo dhan K.-G. midoobaan karaa
shuruudaha nidaamka jira, kaas oo lagu cidhiidhi karaa oo keliya by jiho kala
duwan. versions Laakiin waxaan lahaa tijaabo ah, our adduunka soo saaray sharciyo
aad u balaadhan oo ah K.-G. si ay u caddeeyaan, driving xun keligeed ma caddayn
lahaa ama imperfectly sababtoo ah halka ay weli at filan dhow ee qoraalkii ugu kala
duwan K.-G. isku sii joogi iyo sidaas u caddeeyaan caalamiyeen. Haddaba naftaada
weydii, waxa dhibic waa muhim waayo xadaynta in lagu arkay fogaanshaha.
Su'aashani waxay u muuqda adag tahay in la jawaabay oo la xiriira xaaladaha
dhabta ah ee soo socda.
Haddii aan waxyaabaha u dhigma la version filan cidhiidhi iska caadi ah ee kala
duwan ee sharciyada walxaha qaybinta isku darka, xaalad soo socda waa in la
buuxiyaa, xitaa haddii ey ku ah sharciyada isku midna u dhigma doonaa, iyada oo
qeexaysa geysid ama waxyaalaha lagama maarmaanka ah, saamiyada qaybinta
noqon, sidaas oo kale ayaa ugu yaraan xisaabta hoose oo macnaheedu weecasho oo
xubno kale oo la xiriira ka badan ama ka yar, loo oggol yahay curinta waxyaabaha
aan ku kala duwan yihiin midba midka kale ka, sida ay coincidences qaloocan lagu
macnayn karaa, sida ay taas oo aanu kala saari karaa waxyaabaha loo dhan yahay oo
kala duwan sida kuwa dhergin xaaladan, iyo in aanay la kulmi, on uniform gacanta
kale iyo madmadowga ka badan kuwii ka dhan yahay, kaas oo ka kooban yihiin
walxaha kala duwan. kordhin kasta oo fikradda ah K.-G. a Si kastaba ha ahaatee, oo
sideeda oo ah kuwii la mid ama ka badan oo kale, waxyaabaha suurto gal kala duwan
waxaa la.
Laga bilaabo halkan of view hadda waa isla markiiba muuqata in walxaha badan in
aanay lagu qasi karaa. Dhab ahaantii, waxaa jira dhacdo lahayn, rag iyo dumar ama
carruurta iyo dadka waaweyn labadaba K.-G. isla in la mideeyo markii qaybinta
koobiyada ay waa in la tixgeliyaa marka la eego dhererka jirka, eegin wada dhici
iyaga ka hooseeyey kala fikradda guud ee aadanaha; Laakiin waad og tihiin in horay
in qiimaha celceliska si weyn u kala duwan ka jira ee ay tahay in ay alaab kala

duwan. Oo waa in aan sidoo kale ka kooban caafimaad dhakada la skulls

pathologically doorsoon si K.-G. la aqbali karin ilaa hadda laga helay dhaqanto
labada kala duwan ku wajahan mid kasta oo kale.
15. Laga bilaabo halkan of view ila eg tahay natiijooyin aad u Waano
daraasaadka galaya xadka kuwaas oo, ka dib markii (Cape. Kor ku xusan ay III hoos
I. A) waxaa fleetingly ku xusan, in qaybta labaad ee shaqada this (Cutubka XXIV.) In
la ogeysiiyo socda ,
cabbir askareeyayaasha abid soo koobi karaa dalalka kala duwan, jeer, da'doodu ka
yar tahay shuruudaha ballaran ee dhinacyada sida, laakiin sidoo kale waa mid aad u
gaar ah, iyo bilowgaba waa tusaale ahaan 18-sano qorta dal ma doonayo in lagu
daweeyo isku qasan oo leh 20-kii sano ee dal kale, sida labaduba waa kala
duwanaayeen dhinacyada kala duwan.laakiin sidoo kale dagaalyahaniin da'da isla
dalka isla oggolaadaan takhasuso in kaskooda ku kala duwan. Sidaas daraaddeed
waxaan u leeyihiin dhinacyada dagaalyahaniin ah (2ojhrigen) ardayda Leipzig on
gacanta ka mid ah iyo kuwa ka mid ah dadka kale ee Leipzig yeedhay Leipzig xadka
magaalada., Daaweynta gacanta kale oo gaar ah. Waayo, markii hore ee uu leeyahay
aad iyo aad u dheregto, waayo, mid kale by a ixtiraam gaar ah xaqiijinta xasilooneyn
soo saaro sharciyada qaybinta guud oo waxaan idiinku yeedhi asaasiga ah, sara
joogso, by la muujiyay in marka la barbardhigo u dhexeeya xisaab iyo dhawrid ku
dhaca xad si joogto ah ee dambe ilaa xadka ugu yar ee in loo yeelo kiiska sida ay
xisaabinta ku saleysan sharciyada asaasiga ah oo aan jirin xaaladaha qaloocan
ahaayeen ku filan si ay u sharaxdo. Kaasu wuxuu helay ee dhinacyada dagaalyahaniin
ee dadka isku qasan ee degmooyinka kala duwan weyn Saxony. Waa maxay faraqa u
ah ee ugu horeysay oo ka mid ah xaaladaha kale? xadka Kuwa dhawaanta la
shaqaalaysiiyay ardayda la xidhiidha ilaa xad kooban oo xad loo nicmeeyay, caadi
Wachstume ah shaqsiyaadka ka dhigan tahay ma ku guuldareysteen xero; kale oo ku
saabsan shakhsiyaadka ka dar ah ee taribuunka sida la taribuunka, taas oo la'aan ah
rimidda iyo dhalmada of wakiilada sida badan ama ka yar ah, oo si aan caadi ahayn
faaqidaad shakhsiyaadka ma yihiin si kaladuwan, kuwaas oo dhinac ah waxaa daray
in Rekrutenmaliste ah, inkastoo dadka oo ayan marnaba dhigay adeega si ixtiraam
leh werden.Indieser badan tahay in uu xiiseeyo Data.
Add to my amarka 20 sano maraa ka arday Leipzig qorta cabbir iyadoo wadar
ahaan m = 2047 ka mid shakhsi keliya dhaco (60 inches) ka hooseyso heerka 64
inch 1) ; 17 vintages ee cabbirka dadka ku haray Leipzig (magaalada Leipzig
dhinacyada gaaban) iyada oo wadar ahaan m = 8402 dayrta 197 shaqsiyaadka hoos
64 inches (ka yar 48 inches); oo aan loo yareeyo in tiro ka mid ah wadarta 197 D, si
dhici dhanka ah 1 shaqsi oo ka mid ah ardayda Leipzig noqdaan weli 48 Qiyaasaha
magaalada Leipzig hoos 64 inches. The dadka isku qasan Leipziger ka mid ah, laakiin
sida magaalo kasta oo weyn, boqolkiiba weyn proletariat naxo. Laakiin dheeraad ah:
3 vintages qorta xadka of Borna Amtshauptmannschaft Leipzig marka laga reebo
(doorbidayaa magaalooyinka yar yar iyo tuulooyinka beeraha cunugtii oo ay ka mid
yihiin) la m = 2642 siiyey buuxda 50 ama, sida horay u dhimay 39 degree ka
hooseeya 64 inches (la dhinacyada ugu yaraan 51 inches), iyo 3 vintages

dagaalyahaniin Anna Berger Amtshauptmannschaft (dadka badan buuraleyda iyo

masaakiinta warshad ay ku jiraan) oo leh m = 3067 gebi 62, hoos 41 digrii ka
hooseeya 64 inches (la dhinacyada ugu yaraan 49 inches). Sidaas sida qaybta
of m waxaan leenahay abid beziehentlich ee 4 waaxaha cayimay mid kastaba:
1 48 39 41
Qiyaasaha hoos 64 2) , oo waxaynu habka xisaabinta tagaan (sida ay darfahoodii
hoose) kor ku xusan, ka dibna qiyamka soo socda waxaa laga helaa inches Saxon:
Lpzg. Haraaga. St. M. Borna Annaberg
71,76 69,61 69,34 69,00.
Sidaas celceliska xisaabta ee ardayda Leipzig waa ka badan 2 inches badan ee dadka
isku qasan-Saxon, oo la mid ah uu u khuseeyo qiimaha dhexe iyo qiimaha cidhiidhi
ah. Dhinaca kale, weecasho hoose marka la eego xisaabta ee macnaha uniform u ah
dhammaan waaxyada ogaado siyaabaha inches Saxon for:
Lpzg. Haraaga. St. M. Borna Annaberg
2,01 2,26 2,14 2,33.
Dabcan, farqiga labada xiriirka noqon lahaa xataa more sidaas marka dadka isku
qasnaa oo saddex qaybood ee la soo dhaafay la dumiyey galay kuwa caadiga ah iyo
kuwa aan caadiga ahayn Wachstume iyo labada la barbar dhigi karo oo barbar.
1)

[1 Saxon inch = 23.6 mm.]

2)

ka yar dareemi ka badan marka la eego dhinacyada yar yahay farqiga u dhexeeya
dhinacyada ardayga iyo dhinacyada oo ka mid ah saddex kala qaybsanaan kale marka
la eego ugu weyn; oo Ogolaaday account qaybinta ee dambe kor u khayr badan soo
degay, laakiin farqi in ilaa xadka ugu weyn aan gebi ahaanba maqan. Ardayda
Cabirka ku biiray sadex dhinac 80; 80,75; 82.5; ka Cabirka Leipzig magaalada 79.5
(4 jeer) iyo 79,75; Borna la 77,25; 77,75; 78,25; Annaberg'schen la
76,75; 77,25; 78,5.
Ma aha in la yidhaahdo in haddii aan ka qorteen of proletariat ka fiican naftooda u
leeyihiin ina hor ka badan fasalada hodanka ah ee ardayda, sharciyada qaybinta
asaasiga ah oo kaliya sidoo kale in kuwa badan xaqiijin doono sababtoo ah proletariat
laftiisa toona a dheer Next, taas oo ah takhasuska ee jiho oo kala duwan oo awood ah
oo aan ahmiyadda ah waa in ay hubiyaan in u gaarka ah waa si wadajir ah ee
dareenka kor ku xusan. Haa bilowgaba noqon lahaa la mid ah, in la yidhaahdo sida
wax yar oo ka mid ah wakiil ka ardayda fasalada barwaaqo ah, laakiin sida aragnimo
laftiisa barayaa in takhasuska u sugi la 'yahay ilaa hadda ku filan in ardayda loo
qiyaaso in ay u ogolaadaan xaqiijin ah xeerarka ay ku su'aal, ilaa sida jirin xaaladaha
qaloocan waa at dhan ay suurtagal tahay, sidaas oo kale ayaa laga yaabaa in aan
caawin deji, halka aan halkan iyo halkaas eryi lahaa takhasuska xitaa dheeraad ah
haddii kuma filna.

Sidoo kale si aad u wanaagsan loo qirtay in, haddii aan kaliya m ballaadhisay
ardayga xad qorta sharci iyo markaas sidii shuruudaha kala duwan, tusaale ahaan.
Sida waxaa soocay ku xiran tahay asalka ah ee tuulooyinka ama magaalooyinka ama
ka vintages kala duwan ama heerarka kala duwan ee waaxyaha in ay leeyihiin a , ku
filan m leeyihiin lahaa in la helo kala duwan khiyaano ah cunsur muhiim ah u huba,
waxaa jiri lahaa uma baahnaan sida, taas oo ka hor imanayn lahaa qudheedu kaamil
ah; oo aan waxba ka hortagtaa in shay baaritaanka samee.
Laakiin haddii kala duwan, kuwaas oo yar yar yihiin, iyo qaybaha kala duwan ee
aad samayn karto si qodobada ugu kala duwan, taas faraqa u dhexeeya xubno ka
naftooda, kala duwanaan leh dabiiciga ah ee nasiibka, waxay noqon kartaa ma aha oo
kaliya si macquul ah u qaadan, laakiin barayaa xaqiiqada laftiisa in kala
duwanaanshaha ay khusayso xubno ku jirin xaaladaha qaloocan lama huraan
indistinguishably darsamaan probation iyo shuruucda aasaasiga ah ka soo hor jeedaa
caqabad weyn.
16. Weli ka yar, laakiin waxaa la ogol yahay in khaldama ah oo saamiga qaybinta
aad u fog degayso iyo K.-G. sidaas maqlana show of sharciyada asaasiga ah, ka eeg
khilaaf ah in sharciyadan, sida waxa ku filan in mabda 'ah in la ogaado saamiga isku
daro iyo waxyaalaha muhiimka ah ee curinta articles of shay la qiyaasi karin si ay u
xisaabiso saamiga qaybinta maqaalka kooban sida ay sharciyada asaasiga ah
naftooda, si ay u Sayidka saaraysa ay dalab ansax guud.
General socota ka kor ku xusan, in helo iyo baaritaan ee shuruucda asaasiga ah ee
qaybinta ah in aan waa ma aha oo kaliya ilaaliyaan in ka dib markii jiho oo kala
duwan marka laga reebo Socda natiijada qaybinta in qeexidda ballaadhan,
waxyaabaha isku qasan untriftig si guud ah ee ku filan si ciriiri ah ku qeexan,
waxyaabaha uniform sharciyada undrawn ku doodaya samaynta, laakiin sidoo kale in
doorashada u dhexeeya natiijooyinka kale iyo version cidhiidhi, iyo waxyaabo kale
isagoo loo siman yahay, waxay leeyihiin cidhiidhi waayo Konstatierung sharciyada
asaasiga ah ka fiican. The tixgelin hore si weyn u abaabuli hoos soo socda.
asalka ah nuqulo ka mid ah K.-G. a meelo kala duwan ama muddo ama labadaba
waqti isku mid ah si fudud u keenaysaa kala duwan oo tayo leh, laakiin sidoo kale
tirada oo keliya ma aha ee isla wixii fiiro gaar ah ilaa hadda kasbatay ka badan hal in
ku filan oo waaweyn m sii korodhsan doonaa baaritaan lagu guulaystay, sida caadiga
ah keena ama laga hubsanayo , K.-G. ah ka nuqullo taas oo qolalka ama waqtiyo kala
duwan ka tirsan tahay arrin qol isku mid ah iyo waqti isku mid ah ma ay iska karo
shirin. In saaraysa, khilaafka hadda dhacaya.tijaabooyinka, ka koror aad u wada by
meelaha kale fog ama aad u ballaaran iyo jeer, waa khatar ah midaynta waxyaabaha
kala duwan iyo halkan inuu seego saamiga qaybinta asaasiga ah; tijaabooyinka, ka
meel iyo wakhti cidhiidhi xad yeedho kor, waa coincidences qaloocan qolka aad u
badan si ay xataa dheegato xubno muhiim ah oo leh darajo kasta oo ah xaqiiq.The
xadka waajib saaraysa laakiin ma noqon karaan isku aadka ahmiyadda koowaad, iyo
ugu dambayntii guusha in uu go'aan ka gaadho in aad qaadi karto fogaanta qaatay
temporal ama aan ollogga ah ee shayga waafaqsanaanta lagu qanci karo la sharciyada
asaasiga ah ee qaybinta; haddii kalese, foosha sii wadidda, iyo haddii aad ka dalban

in in qiimaha yar oo msoo gala si ay u helaan natiijada xaqiiq ku filan, siiyo

baaritaanka si aad u hesho tiro badan oo nuqul. Guud ahaan, xooggiisii this kiis kasta
noqon ugu wax ku ool ah.
17. fiiro gaar ah in la bixiyo, in su'aasha ah in shay ka kooban kala duwan ka
kooban, ka dib markii qeyb horay u taabtay saamiyada oo looxyada qaybinta.
In sharciyada asaasiga ah been in z si joogto ah la a ilaa size gaar ah u kaca, oo la
sii kordhaya a si fiican u joogto dagta laakiin in uu jiro ugu badnaan sida qiimaha
cidhiidhi ah waxa loogu yeero in qayb ka mid ah gobollada dhexe ee guddiga
qaybinta (marka. ) iyo laba minima, siday u kala horreeyaan at bilowgii iyo
dhammaadka ee miiska (at xad dhaaf ah a ) waa.Marka a sida abscissae, ee z sida
duwo ku qaadataa, mid sidaas matali kara hab loo yaqaan qaybinta sharci garaaf
ahaan iyo sidaas hesha qalooca la yar ka noqday i habsami u kacda ugu sarreysa oo
halkaas mar kale soo degaa. Laakiin in waxa loogu yeero ii by hoose, ie si toos ah
uga dhinacyada ka soo jeeda darfihiisa Urlisten aad insgemein doonaa ka bilaabatay
guddi oo dhan galo aan caadi ahayn iyo ka bixitaanka of sida in koritaanka joogto
ah a taas ka heli texture ku socoto ee xariiqa qallooca qaybinta; oo ay ku jiraan
looxyada qaybinta aasaasiga ah ee deeqda Cutubka tusaalooyin ku filan VII.. ugu
badan, Sababta marna ka maqan of khaladaad sida hadda waa in kiis kasta oo in jirin
xaaladaha qaloocan, oo ku tiirsan dul cusp ee xariiqa qallooca ayaa baaba'aan by hoos
ku filan kala kexeeyey oo ah guddiga, oo la tilmaamay by hore ( 6) Ku-dhawaaqista,
wada qaadashada z qabtay dura siman of aorod iyada oo guddi oo dhan sida ku cad
Cutubka VIII, oo lagu taageeray by tusaale oo darfahooduna dhimay. Laakiin
mararka qaarkood sababta sidoo kale waxay noqon kartaa in K.-G. ayaa lagu daray
dabiicadda kala duwan ee qiimaha ay ugu weyn waa.
Indeed, di hore u baasi ka tixgelin guud in haddii aan z. B. doonayay dhinacyada of
tiro la mid ah oo rag iyo dumar, waxay aad u kala duwan taas oo ku xidhan xisaabta
ka dhigan sida qiimaha cidhiidhi ah ee isku dhafka kasta, oon ku ool ah, marka laga
reebo qaloocan shilalka, kaca in soo bixitaanka of laba badnaan z sidaas daraaddeed
laba qiimaha cidhiidhi ah kici lahaa, haa, waxa ay ku khalda walxaha more duwan
loox qaybinta la badnaan weyn dheeraad ah ayaa laga yaabaa z kac. Anyway, haatan
ku haboon jirrabaya sharciyada asaasiga ah ee qaybinta kaliya darfahoodii qaybinta la
badnaan waayo Bestande ugu weyn ee guddiga, halka khaladaad yar yar si ay ugu
shishaysa goluhu waa inuu ka maqnaan doono carqalad waaweyn. Sidaa darteed
Haddii ay jiraan darfahoodii gacanta in aadan buuxin xaalad this, si ay u yihiin si ay u
tijaabiso sharciyada waxtar leh oo kaliya ka dib markii hoos u sida, inay by sixitaanka
filan jirin xaaladaha isku ciyaarta, in sharciyada ee su'aal weli noqon kartaa guddiga
hoos si aad u wanaagsan loo xaqiijiyo haddii inta badan ee ugu for Bestande ugu
weyn ee sabuuradda run ahaantii ku xiran jirin xaaladaha qaloocan oo kaliya.
Si kastaba ha ahaatee, ma aha in la iska fududaysto in, tan iyo dura ay go'aamisay
by hoos u of guddi qaybinta a kordho, waqti isku mid ah, ku tiirsan kula jirin
xaaladaha qaloocan ee dabeecadda kala duwan oo ka mid ah qaybaha of guddiga, ugu
ah ugu badnaan z la wiiqay karaa haddii this kuwaas oo maanta dhow ah ku dhacaan,
oo wada dhacaan waa sharfeen by bareeg hoos u, halkani waa indistinguishable, si

aad u baahan tahay oo kaliya la yareeyo iyo halkan kordhin dura inuu tago ilaa xad
wax kasta oo ay arrintaas si ammaan ah. Sidaas runtii waa sharci in ay u yareeyo si ay
ugu badnaan uun helitaanka guddi imtixaanka z markaasaannu meeshaas ka labada
dhinac ee marinka soo degaya oo ka mid ah z lagu hayo si loo yareeyo, laakiin in laga
leexdo sharciyada asaasiga ah markaas weli suurto gal ah dabiiciga ah kala duwan oo
ka mid ah qaybaha uu goluhu, kaas oo lagu darsan by hoos u xiran tahay waxaa laga
yaabaa; Sidaa darteed saaraysa kaliya daraasadda of qaybinta dhici karta xitaa in
go'aan.
18. Si kastaba ha ahaatee, waxaan la jeesada our halkaas kuma dhammaato. Items
in waxaa loogu talagalay dadka oo la xiriira ujeeddooyinka ama fikrado gaar ah,
kaliya aynu u wici farshaxanka, maadada, inkastoo ujeedka uu obgewaltet Kolkay
kacaan, laakiin marka la eego xeerarka size, kaas oo weli ka tago bannaan in fursad,
Kollektivmagesetzen ah;laakiin haddii wax ujeeddooyinka ama ujeedooyin sarreeya
sokow si weyn u xaddido xorriyadda fursad by doorbidayey ama ka saarida ee
dhinacyada shaqsiga, sidaa sharciyada ayaa sidoo kale si weyn u dhici kartaa
xasuuqay, taas oo ay tusaalooyinka soo socda sharxay.
Kaararka Ganacsiga, sidoo kale waxa loogu yeero. Adrekarten ee
baayacmushtariyaashii iyo saarayaasha loo arki karaa on ugu kala duwan sida ay
dhererka sida width kala duwan, oo aan ku fikiray markii hore in ay leeyihiin wax
wanaagsan u ah baadhista sharciyada waxaa ugu wacan inay yihiin tiro badan, waxay
ka timid maalin ka gaadiidka, in laga buugaagta saamiga ay gaare, kaas oo laga heli
karaa dhegaan koobiyada tijaabada (oo aan dad badan u isticmaalay kala duwan
Verfertigern in cabbirka) waxaa laga heli karaa, oo oon siin faa'iido ah in saxnaanta
cabbir iyo qiimaysay badan walxaha kale oo badan leeyahay in gacanta. Laakiin in
kastoo ay tahay, waxa ay noqon dhererka, waxaa la qiyaasay by width, dhuunto
sharciyada aad u fog, waxay bixiyaan, laakiin kaliya tijaabo ah oo aad u
dhammaystirnayn oo isku waa waxa aad ka raadsan kartaa sababta in xaaladahan soo
socda.
Inkastoo kala duwanaansho ah ee dhinacyada laakiin xorriyadda fursad waxaa
xadiday xaqiiqda ah in kii insgemein dhinacyada sida door bidaan ogolaanshaha in,
sheet baakado ka kaararka waa ka go'een, suurto gal ka faa'ideysan, in waa sida
dhamaystiran sida ugu macquulsan si loo dhammeeyo, waxaa kale oo laga yaabaa in
qaar ka mid ah , saamiga gaar ahaan caan ah oo u dhexeeya width iyo dhererka, gaar
ahaan 2 arkay 5 (qiyaasida in ratio dahabka ah): 3 ama 3 iyo in xaqiiqda, Anigu
waxaan ahay ee cabbirka kaararka sida aan buugaagta saamiga sameeyey aqlabiyadda
saarayaasha, ka dhaadhiciyay in ay dhacaan marar badan la mid kasta oo iyaga ka
mid ah dhinacyada qaar, sida mid ka fiirsan karin sida shil. The dhinacyada sawirka
gallery ee Lichten of jir ah, laakiin ma hoos gasho khasaaro isku mid ah iyo ka dib
markii aan dhinacyada badan oo dhanba ka haayaha oo ka mid ah meelo kala duwan
oo isu keenay samatabbixin (eeg. Cutubka XXVI.), Wax wanaagsan probation
logardam Magesetze.
19. In waxyaalaha dabiiciga ah ayaa dhanka kale waa mid ka mid ah shuruud ah
by dheer laftiisa aysan gaabin doonin in nuqul ka mid ma aha in ku tiirsanaanta ah

sharciga dabiiciga ah waa ka midba midka kale, taasoo ka shuruucda fursad

soobixi. dhibic Tani waa gaar ahaan K.-G. saadaasha hawada in tixgelin. Heerkulbeeg
oo arka halbeegga taagan, iyo macluumaad kale oo saadaasha hawada ayaa
tilmaamaya meel kasta Iyadoo a faahfaahsan by coincidences dhibay, laakiin doogo'aansaday in qiimaha celceliska noqon sharci iyo off, oo aan ka yarayn by
maalmood ama bilood xitaa marka Track dhex saacadood ee maalintii sano. Kuwani
waxa loogu yeero. Qiyamka saadaasha wakhtiyeysan ma dhici gudahood qeexidda
K.-G. ah, laakiin kaliya aan wareegsan, Skokkelund waxay waxaa loo arkaa variable
random. In ixtiraam this waxaan kartaa qiimaha maalin kasta ugu dhakhsaha badan
saadaasha hawada, qiimaha bil kasta iyo qiimaha sanadlaha ah, Skokkelund ay
weecin ka sannado badan oo khayraadka, oo waxay isku kala duwanaansho kuwan
kala duwanaansho sida maalin walba; duwanaansho Billaha iyo kala duwanaanta
sanadlaha kala saaro waxa wax ogaan doonaan in ay qaataan, tan iyo xaalado badan
siin kaca. kuwa ku soo laabto.Waxaan samee sharraxaad in ay qiimaha kaamerada iyo
khaldama, taas oo keenta in kala iibsiga si ay noocyada kale ee qiimaha saadaasha
hawada iyo khaldama laftiisa ka.
qiimaha maalin kulul waxaa laga yaabaa in si gaar ah wax u gaar ah si ay maalinta
taariikhda sannadlaha ah, ku odhan z. Sida 1da January. Ha noo qaado heerkulka
maalintii meesha la siiyey sanadkii siiyey, gaaban sida qiimaha cadaalad ah
kaamerada on January 1, waa mid ka mid ah gaar ah oo 24 saacadood miraheeda
celcelis ahaan ama heerkulka a, ka dibna si joogto ah la hayn, saacad siiyey maalinta
ama isku celceliska ah ee ugu badan - iyo heerkulka ugu yar ee maalintii. Qiimaha
Tani cadaalad on January 1 ayaa lagu arkay by tiro ka mid ah sano oo isku xigta. The
sano ka dib markii aan kala sooc lahayn beddelo qiimaha maalin walba matalaan
koobiga ah hal mar K.- G. soo bax ka xisaab macnaheedu qiimaha qeybi wadarta
qiimaha maalin walba tiradooduna waxay, kaas oo, iyadoo tirada sano kaas oo uu la
arkay la kulmeen. Tani waxay ka dhigan celcelis guud kulul kaamerada maalin walba
of 1 January iyo khaldama ka helay sannadihii kala duwan xogta maalin kasta ah ee
celceliska guud maalin A ka dibna u sameeyaan walba khaldama maalintii, taas oo
hab ku cad qoraalka la ka dib waa in la qoondeeyey. Qodobada laga heli karaa for
January 2 iyo guuradii kale oo kasta ee qodob kasta oo dhawrid gaar ahaan.
Halkii maalin kasta oo sannadka ah, laakiin waxaa laga heli karaa xitaa ka yar
indhaynta multi-sano qodobada sida toddobaadka kasta gaar ee sannadka, bil kasta
sanadka oo sanadka oo dhan, oo markaas sidii qiimaha todobaadle ah, kala
duwanaansho todobaadkii, xogta bil kasta, kala duwanaansho bil kasta, qiimaha
sanadlaha ah, kala duwanaansho sanadlaha waxa lagu sharaxay. Kuwaas oo kala ah,
xogta bil kasta kaamerada iyo kala duwanaanta bil walba waxay mudan yihiin fiiro
gaar ah sababtoo ah waxa ay yihiin qodobada gaar ahaan fara badan meelo badan
laga heli karaa waxa loogu talagalay. Xogta bil kasta kaamerada sida a mid sidaas
helay, tusaale ahaan, maxaa yeelay, January (oo u dhiganta bil kasta oo kale) ee uu
go'aamiyey tiro ka mid ah sano, heerkulka celceliska of January oo waa isku mid ka
31 maalmood si ay u helaan. ka khaldama kaamerada bisha Janaayo sida ee
khaldama of a ka kheyraadka guud ee a. Halkii xisaabta ka dhigan tahay iyo kala
duwanaanta oo dhanba, waxay noqon kartaa, laakiin sidoo kale qiyamka kale

muhiimsan iyo dheegato khaldama ka qiyamka sida.

Saadaasha Hawada K.-G. noocan ah ayaa lagu qiyaasay waxbarasho ee sharciyada
guud ay abid ka dhowr aragtiyo; mar sababtoo ah waxyaabaha la badan, oo waa
hadiyad in ilaha Saadaasha hawada ama waxaa laga qaadan karaa labaad, saxnaanta
qodobada, taas oo lagu gaari karo iyada oo la socodka saadaasha hawada ka dhigan
tahay iyo hababka, markii saddexaadna qaar sida waxyaabahaan hore siiyaan wax
kaliya oo xaakinka haddii K.-G. temporal ku xiran sharciyada la mid ah sida
da'ayeen. Sida ay dhibaatadu ka aragno khasaare aad u muhiim ah in, tan iyo m isla
Tirada Sanooyinka ay aragtida hodan ku beegan, aan si fudud u weyn m isku mid ah,
haa tahay meel la sida jirta sidii ay u ammaanka waxaa ka mid ah noqon lahayd
suurad wacan in la soo dhax ka natiijada. 3)
3)

ka mid ah 70 noocyo xaq u qoolley oo ku taxan kala duwanaansho bishii

kaamerada mid ka mid ah treatises uu, waa kaliya Berlin, halkaas oo 100 sida m la
dhaafo by raacdada yahay by 138 sano gesche-hen, iyo Prague iyo London oo keliya
ay u muujiyaan a m 90, siday u kala horreeyaan 94 iyo 92aad
20. Hadda waxaad kartaan, si kastaba ha ahaatee, a aad u balaaran m , ka tiro
Siiyey sano helay, sida tirada sano waa in jidka soo socda, taas oo aan si iska tuur ee
alaabooyinka par waaweyn.
Si ka shuruudaha gaarka ah ee ah tusaale ahaan QUETELET'schen faa'iideysan (s.
Lettres Quete-ha ee, column soo dhaafay toosan ee miiska p. 78) inuu baxo, waxaan u
qaadan in heerkulka oo dhan maalmood ee January iyada oo loo adeegsanayo
dhexeeya yaraan iyo heerkulka ugu badan ee maalin kasta ee gaar ah a meelaha
(Brussels) ayaa lagu arkay by 10 sano, waxaan nahay in caadada qoray go'aan kaas
oo la rumeysan yahay in ay sax tahay, waayo, mid kasta oo ka mid ah 31 maalmood
oo ah January sida K.-G., ugu horeysay, labaad, saddexaad, iyo si a m = 10 helaan
waxa waa ka fog tahay wax aad u yar inaad wax ka barato sharciyada qaybinta ku
daraa, oo Halkan waxaan ka gees noqon doonaa a m = 310 oo dhan ee bisha January
sida K.-G. helaa haddii aan sii wado ka dib tusaale Quetelet ee tusaalaha ah ee
su'aasha si aan u wada 31 maalmood heerkulka of January sida koobiyada heerkulka
January ee maalin kasta 10kii sanno ee waa 310 koobiyada, sawiri ka this xisaab ah
ula jeeddaan u-qaybintii by 310, oo dhanba 310 khaldama qaado oo marka waxaan
rabnaa, iyo qiyamka kale ugu muhiimsan ee la khaldama xaggeeda ogaado.
Haddaba, dabcan shiday ahmiyadda koowaad ah in, sababtoo ah ka isbedelada
random heerkulka of January korayo 1 ilaa 31 maalmood by sharciga la'aantiis, aan
ku xirin dhibaato ah ku qaatid shil leh dabcan sharci dabiiciga ah ee xogta maalin
kasta, qaaday halka adag sharciyada dabiiciga ah guurka in baaritaan ee shuruucda
waaweyn qaybinta laga saari doonaa.Indes sidoo galin karaa in isbeddelka heerkulka
maalin walba in la mid ah waxaa keena inta lagu guda jiro bil ah by horumarka
sharci, soo kacay size celcelis ah isbedel kadiska ah ee heerkulka shaqsi maalin walba
wax aad u yar account si loo carqaladeeyo sharciyada random loo galay; si kastaba,

isku mid ma burin, laakiin kaliya si hufan dhibin. Laakiin walaac badan oo muhiim u
kacaya oo ka xaqiiqda ah in arrin laga reebo horumarka sharci sabab hal bil meel
kasta gacangelin xaaladaha saadaasha hawada ee wakhtigii si toos ah oo isku xigta ku
tiirsanaanta gaar ah on kasta oo kale, taasoo aan la siiyaa in shuruucda fursad. Guud
ahaan, in ka badan diiran, di kor ku xusan qiimaha bartamihii heerkulka of January
taagan, iyo in ka badan qabow, di hoos maalmaha isla dhacayay oo isku xigta, iyo
dhammeeyo guurka raacay by mid ka mid kale ma by aadamiga iyo gudbee, laakiin
jiirtii tartiib ah in a height qaarkood ku xusan xarunta qiimaha iyo tan u kaca laakiin
aan xad lahayn ma aan tegi karo, mar kale dhici heer hoose ama ka hooseeya xarunta
qiimaha, marka laga reebo in aan periodicity caadiga ah ee isbedelka this u dhexeeya
oo kor u kacaya oo ku soo degaya oo la arki karo. Sidoo kale la dhammu garanayaan.
Isbedel wareegsan joogta ahayn.
Waayo, waxan keliya oo ay u muuqataa mid waxtar leh in la sameeyo dhawrid ah
in uu jiro hab aad u fudud, waa siman qanacsanahay oo ka mid ah sheegashada fursad
saafi ah kiisaska sida ugu qanacsan-aan ee kiisaskan. Waxaan leeyahay, sawiri liiska
lotteries Saxon bixisaa dhowr sano, taas oo tirada ku guuleystay in si sida ay u soo
baxaan, duubay. Haddii meel kasta, halkan fursad u ciyaaraa ay duudduuban saafi
ah. hadda in midani xitaa tirada la + a, cajiib ah la a -, oo ay ula socdaan tirada
characters by tiro badan oo ah tirada guulaha isku xigta, waxaan ka heli, marka laga
reebo a kala duwan yar ay sabab u tahay jirin xaaladaha qaloocan, isku xigxigta, sida
qaar badan oo characters isku sida sarrifka ee aan qummanaynu. Laakiin sidoo kale
waxaan ku samaynaa kiisaska + iyo - kiisaska hoos qaar ka mid ah gabi ahaanna ee
xarunta kiisaska qiimaha miisas maalin saadaasha hawada, si culus go'aansaday
tirada dhacdooyin badan sarrifka, iyo xaqiiqaynta soo baxaysaa xeerarka fursad ku
xiran ee isku xiga qiimaha maalin saadaasha hawada. Laakiin dheeraad ah, haddii aan
qaato magaca hore ee tirada bakhtiyaa oo isku xigta kasta oo ka badnaan tiro by soo
socda la +, in la taago mid ka mid ah kuwan soo socda hoos hore la - yeero, waxaan
ka heli goobka by a tiro badan (ka jirin xaaladaha qaloocan gooni) ee tirada isbedelka
laba jeer sida weyn sida in cawaaqibka; laakiin waxaan samayn sidii la calaamadda
ku habboon oo ka mid ah xogta maalin oo isku xigta saadaasha hawada, tirada isbedel
dhaco fog gaaban tirada jeer ee dhacdooyin dib, caddeyn labaad oo soo bixitaankii
iyo dhicitaankii oo ka mid ah qiyamka saadaasha maalin ka maalin aanu adeecin
xeerarka Gaarna random , Waxaa dhameystiraya oo sii xoojinaysa baaritaan this,
waxaan kaliya muujinaya waayo, haatan, inuu ku soo laabto, waxa uu ku sugan
cutubka dambe, by ficil u khaldama kuwa sharciyada fursad saafi ah, taas oo si adag
kaliya ee aan la koobi karayn m dalban, by jirin xaaladaha qaloocan in account, sidoo
kale, ay dabiicadda ka uguna of m -dependent khaldama tahay iyo celcelis ka hadal
ah sharciga ay go'aamiso waxa la dhigay kartaa ilaa qaaciidooyinka, dhab ahaantii.
From ah qoto-dheer baaritaan igu leeyahay hadda siin 4) in, halka qiimaha
saadaasha maalin oo isku xiga isla bishaas tusi sifooyinka ku qeexan ee ku
tiirsanaanta eminently, xataa khaldama bishii sano oo isku xigta ka mid ah oo aan
gebi ahaanba ka noqday hadduu durba ay si daciif ah oo muujinaya yar go'aansaday
si aad u hesho marka la isticmaalayo qas isku lahayn muhiim ah sharciyada random
oggol yahay; oo laakiin waa khaaliska qalmaa aqoonsado shay xataa toos ah iyo

baaritaan ballaaran by saadiyayaasha xirfad isticmaalaya shuruudaha kuwa danaha

Saadaasha hawada laftiisa, sidii aan qayb ka noqdaan, halkaas oo ay ahayd oo kaliya
danta isaga halkan, waxa sort K.- G. at dhan ku haboon imtixaanka iyo codsiga
sharciyada Gaarna random.
4)

[Si taas dhamaadka, in XXIII ah. Cutubka. Marka la eego cadaymaha.]

Dhanka kale waxaa muhiim ah in la ogaado in ku saabsan suurtagalnimada hore

laga saaray translucent in sharciyada random on qiimaha saadaasha hawada, taas oo
muujinaysa tiirsanaanta ah nooca ku xusan by kasta oo kale si aad u codsato, la soo
celin karaa in ay dhacdo in aad u ballaaran m xaaladaha tiirsanaanta xitaa aan kala
sooc lahayn u beddeli ,
Ha sharaxaad oo dhan sanduuq la kubadaha cad iyo madow aan la koobi karayn, oo
waxaa lagu calaamadeeyay tirooyin oo u dhigma noo tirada weecasho of a qiimaha
ugu weyn ee la siiyey, sidan oo kale in tirada dhacdooyinka kasta oo kubadaha nooca
tirada ka mid ah kuwan dhacdo oo ka mid ah qiyamka weecasho kala oo jira
waafaqsantahay sharciyada Gaarna random. Sidaas in ay dhacdo itimaalka
symmetrical in sharciga Gauss 'waa ku saabsan khaldama ka xisaab ka dhigan, in ay
dhacdo itimaalka sinnayn besprechendes our dambe sharciga guud wakiil
sidan; isagoo fiican by kubadaha cad, khaldama xun waxaa lagu soo bandhigay by
kubadaha madow. haatan sameeyey wax badan oo tareenada arrin si random ka
sanduuq this, ka dibna kubadaha soo dhuray duruufaha ay si aan sharciga, ka
la'aantiis, sababta oo ah tirada kaliya uguna ee tareenada weli harsan, jirin xaaladaha
qaloocan, si fiican u matalaan.Laakiin sidaas oo kale ayay noqon doonaan kiiska
haddii laba, saddex ama in ka badan kubadaha, taas oo u dhow midba midka kale in
qiimaha ay yihiin, in ay sharci gaar ah ama aan lahayn sida, wada dhegi, si ay u kala
fujin karo ka soo wada oo kaliya; kaliya waa tiro weyn ee tareenada, a weyn m , oo
ay ku jiraan in ay helaan fiican oo isku mid ka dhergin sharciyada ee su'aasha, sida uu
yahay kiiska la kubadaha dabacsan.
Dabcan, su'aasha ah in ay u dhaqmo kuwii la qiyamka maalin saadaasha hawada
isu ekaysiinta, looma tixgelin isu ekaysiinta sida degeen, oo muujinaya keliya in ay
suurto gal camal fali karin. Weliba (78 Lettres p.) Aan ku darayaa keliya tusaale
ahaan QUETELET'sche la m = 310 (dhab ahaan halkii ay cuntola'aan daraaddeed
maalin daawashada 309) markuu baaro by hab qaybinta uu ku waayo si fiican
xaaladda noocan oo kale ah, laakiin sidoo kale tusaalooyin kaamerada iyo wajhadda
la fog weyn m , taas oo naftayda daraasaddan waxaan barbaro (eeg. XXVII
Cutubka.), ku hadla, waayo, isku si ay u la oran karo waa ansax ah ugu yaraan ay u
badan tahay waxa keliya ma aha ee cilmiga, laakiin sidoo kale for Saadaasha hawada
oo xiiso leh u badan tahay inuu noqon. Quetelet qudhiisu kama ay soo jawaabin
su'aasha.
21. Ka, waa mid aad u jecel yahay laakiin tusaale saadaasha hawada inay dalab u
istaagaan, taas oo dhacdo ee kiisas shaqsi badan la la'aan ah ku tiirsanaanta kiisaska
isdaba joog ah oo xidhiidhinaya midba midka kale. In ka Bibliothque universelle de

OHRC (Archives des cilmiga physiques et naturelles) waxaa laga heli karaa
Monatshefte kasta miis saadaasha for Geneva 5) , kaas oo ka mid ah tiirar kale,
kuwaas oo khuseeya heerkulka, barometers, iwm, sidoo kale waxay leeyihiin column
ah la cinwaanka, "Eau tombe dans les 24 heures" la siiyo, taasoo muujinaysa
xaddiga biyaha dhacday in milimitir maalin kasta roobaadka soo qaaday meel ka mid
ah bisha ku habboon in sannadihii la xiriira. Hadda, si kastaba ha ahaatee, raac caadi
dhowr maalmood sida qalalan qoyan oo isku xigta, laakiin - iyo in uu yahay waxa
noo muhiim, oo ka mid ah oo analog ma aha kiiska la kaamerada ama wajhadda
qiimaha maalin oo isku xigta - kaas oo lagu qabto meelaha roob eeg roobka ee isku
xigta maalmood gacangeliyey size ma ku xiran tahay mid kasta oo kale. Dhab
ahaantii, aad hore u arki kartaa jaleecada ugu maqaar saar, height of roob ku biiro
safka ku habboon si ay ugu aan caadi ahayn iyo inta badan beddeli socda roobka
height amaanaa hal maalin aad u yar maalin ee soo socda ama. Laakiin arrin muhim
in siyaabo kala yihiin laba shuruudaha aannu kor ku xusan; waana cajiib ah, waxa
natiijooyinka kale ee ay siin ku saabsan macnaha fahamsan at marna hore maalin
walba sida roobka on qiyamka maalin kaamerada iyo wajhadda, oo ay ku jiraan mid
ka mid ah ka dib (Cutubka XXIII.) ka heli doontaa waraaqaha.
5)

kale, ilaa xad sida lagu qurxiyey miis xarun saadaasha hawada on St. Bernard.

Waxaan sida aan la ii murugaysay dhibaato, xogta ku qoran Geneva Journal of roob
meelaha Geneva oo dhan vintages, kaas oo ay ka gaaraan qaadan off, oo la aasaasay
12kii bilood ka dib markii 12 waaxaha oo dhanba, mid kasta isagoo K a si gaar ah in
la daweeyo .-G. matalaa. Tan waxaa ka mid B. tusaale ahaan., Sida koobi a of
January ma aha oo kaliya oo dhan meelaha roob (waxanse inta badan ka baraf
dhalaalay), kaas oo ka dhacay bishii January a, laakiin kuwaas oo ay la yeesheen
bishii January ee dhammaan sano kuwaas oo meelaha roobka waxaa eryadeen,
qaaday wada, oo sidaas aad u badan bil kasta m helay. Haddaba hubaal ah ha u hesho
in dadaalkan aan waxtar lahayn, waayo, ujeeddada in, sababtoo ah ma at
dhan ahmiyadda koowaad la odhan karaa in meelaha roobka noqon weligood
shuruucda qaybinta isku dar ilaa xad sida dagaalyahaniin Qiyaasaha dhakada &,
iwm.., laakiin on lid ku ah, waxay u qalantay xaqiiqda ah in meelaha roob la cabbir
ah taariikhda farshaxankiisa gallery ah siiyaan wax kaliya ee la socday wax
sharcigayaga qaybinta logardam xaqiijin karin resoundingly by kaqabto wayn taas oo
ka dhigaysa dhaco qiimaha ugu weyn ee aad bay u kala duwan yihiin, labadaba
xiriirada qiimaha ugu weyn oo aad u kala duwan celcelis ahaan xoog siin, sidaas
applicability ee xisaabta looga cararana daaweynta (s. cutubka. XXI, XXVI iyo
XXVII iyo). Oo khaaliska waxa ay leedahay dano gaar ah in wax badan oo kale
rinjiyaynta sharciyada qaybinta cabbir, dhererka roob si la hubo, iyo hanti, sida aynu
yeelan doonaan in ay soo, wada gudbiyo.
Aad u suurto gal jidka, waxaa jira kiiska kale oo qiimaha saadaasha maalin ee u
dhiganta madaxbanaanida isku xigta, in la isticmaalo kuwaas oo muddo gaaban, sida
waa height roob macnaheedu, loogu sii baahan yahay si ay u qaataan dhow ah, markii

uu wada-soo dadajin la socdaan qoraallada ka taaban karo oo ka mid ah baaritaanka

iyo waxaa laga Quetelet isaga qudhiisa in uu u gaar ah in my opinion, dabcan, aan
hab cogent, waxay noqon doontaa in wixii jidka inuu yimaado dhawr jeer dib ii by
on. Kuwani waa waxa loogu yeero. Isbadalka Diurnes of Quetelet, oo Quetelet in uu
Lettres p. 174 FF., Iyada oo miisaska p. 408-411 waa, si kastaba ha ahaatee, waxaan
naftayda ku Cape ah. XXVII dhow faallo doonaa on; halkan laakiin kaliya nooca
ogeysiis isla hordhaca ah, iyo qaban marka la eego arrinta madaxbanaanida ee isha.
Waxaa la kor ku sheegay, in heerkulka Quetelet maalintii oo dhan, maalin kasta ka
go'an (for Brussels) iyada oo loo adeegsanayo dhexeeya badnaan iyo heerkulka ugu
yar iyo tan sii marayo 10 sano ee bil kasta. Farqiga u dhexeeya labadaas heerkulka,
sida ay xarunta heerkulka maalintii khusaysaa, waa hadda waxa Quetelet " diurne
kala duwanaansho " wicitaanada (duwanaansho qaafiyad). Halkan waa mid hubaal
ay ogaadaan in weecasho this laba maalmood dhinacada of kasta oo waaweyn iyo
kuwo yaryar oo isku heerkul hoose ee u dhaxeeya, sidaas oo isku heerkul ah maalin,
waxaa laga yaabaa in sidaas daraaddeed, ma loo baahan yahay shaqo isku xigta oo
muujinaysa heerkulka maalintii on the ku Diurnes Isbadalka in la kordhiyo u baahan
yahay. Dhab ahaantii, heerkulka maalintii la mid ah, tusaale ahaan., Of 10 , kac
iyada oo loo adeegsanayo 9.5 iyo 10.5 , 8 iyo 12 , 5 iyo 15 , oo kala
duwanaansho RESP. 1 , 4 , 10 yihiin; Haa, haddii heerkulka sii joogto hal maalin
oo dhan, si ay weli waxay noqon kartaa sida sare ama hooseeyo, iyo kala
duwanaanshaha u noqon doono laakiin eber. Sidee haatan Quetelet heerkulka
maalintii ayaa ku raacay bil kasta ilaa 10 sano oo ka mid ah in sida koobiyada K.G. xamili karin, u dhigma Isbadalka Diurnes dhex dhigteen mid ka arki kartaa
nuqulada K.- G kale .. Inkastoo Quetelet leeyahay Diurnes Isbadalka ma gaarka ah
maalin walba bil kasta, kuwaas oo loo baahan yahay lahaa miisaska ballaarinta wayn,
oo aan siiyey suurtagalnimada of kooban kooban, laakiin waxa uu leeyahay p. 410,
halkaas oo 411 miisaska, halkaas oo bil walba waa tirada jeer inta lagu jiro 10 sano
diurne kala duwanaansho u dhexeeya 0 iyo 1 , inta u dhaxaysa 1 iyo 2 ah, lacag
u dhaxaysa 2 iyo 3 c, si kooban u dhimay loox bareeg gudahood macnaha
mustaqbalkeena (VIII) cutubka.
Haddii, sida kor ku xusan, waxay Diurnes Isbadalka muuqan sida ay size si weyn
loo eegin size ee been u dhaxeeya heerkulka maalin walba, sidaas daraaddeed shaqo
isku xigta oo dhan ma daruuri u leeyihiin in ay wadaagaan, iyo sidoo kale shaqada
noocan oo kale ah ay ka hor imaanayso in miisaskii kuwii bil kasta kala
duwanaansho Diurnes markii m, tusiya kala duwan bil kasta inta u dhaxaysa 282
(February) iyo 309 si ay u 310 (January iyo August), koorso si joogto ah iyo heshiis
noocan oo kale ah oo wanaagsan sharciyada haddii kale ansax qaybinta ku dhufo,
sida mid la tiirsanaanta xigta ee hadda jira si dhib leh fili lahayd; si kastaba ha
ahaatee waxa ay muujinaysaa in Quetelet p. 78 miiska siiyey heerkulka maalintii July
iyadoo miiska u dhiganta marka la barbar dhigo Isbadalka Diurnes p. 411, in
koorsada ah sida la mid ah oo loo siman yahay si joogto ah labada miisaska, sidaa
darteed ka dib markii ugu horeysay ka hadlay mabda'a, shaxdan waxtar leh xitaa aan
ansaxinta ee madaxbanaanida ka arki kartaa in dareenka ah in loo sameeyo noo by
noqon lahaa.

 22. Intaas ka dib, galku guud ee soo socda:

Guud ahaan, waxaan tilmaami doonaa dheehan K.-G. xataa ku filan oo waaweyn
in m, ie marka laga reebo jirin xaaladaha qaloocan oo ka dhuunto karaa tijaabo
sharciyada, sida improprieties ama aan caadi ahayn, walxaha laakiin kuwa waa lacag
la'aan, wac einwurf free. aan caadi ahayn waa, sida aan ku aragno, noocyo kala
duwan ah oo waxaa laga yaabaa in la kordhiyo ansaxnimada sharciga siyaabo aad u
kala duwan iyo darajo aad u kala duwan saamayn. Waxaa la filayaa in ay ka yar
yihiin hawlaha guud ee collectives si loo ogaado saamaynta ka mid ah kuwan aan
caadi ahayn, taas oo tixgelin qayb teori sharciyada alaabta baadi-free qaybinta qiray,
qayb ahaan la samayn karaa u mareysa, kuwaas oo dambe on hab double. Marka aad
raad karaa guusha aan caadi ahayn in tusaalooyinka aan caadi ahayn naftaada oo
bixisa xaqiiqada dhabta ah, Marka labaad, iyo tan ila eg tahay waqti isku mid ah ka
badan dhala, oo si loo xakameeyo Jidka ugu horeysay tan iyo qaabka zuzuziehende
aad kiimikaysan dhiso karo darfahoodii qaybinta waxyaabaha la siiyo, taas oo dhab
ahaan u dhigma shuruucda qaybinta hufan, ka dibna loo soo dajiyo ama aan caadi
ahayn in ay gudaha iyo guusha on qiyamka ka saar xubno iyo saamiga ay dhanba.
Halkan waa beer waxbarasho loogu talagalay dadka kale ka hor, waxaan wax la
mid ah oo ku saabsan hawsha hore u ramified, saamiga of K.-G. loo ogaado xaaladda
of flawlessness, ma ay samayn ku filan.
In ixtiraam kasta walxaha gebi ahaanba hufan la weyn m khaladaad ay suurtagal
tahay in si fiican u kala cayncayn ah inay si dhib leh u yeelo, oo sidaas daraaddeed
waa in walxaha kaas oo empirischerseits helo ama tijaabo ah sharciyada asaasiga ah
ee K.-G. waxaa loogu talagalay, marka lagu daro khaldama ka saamiga sharci fiican
qaybinta for finiteness of m of size iyo i weli Duwanaanta la'aan waafaqsanaanta
jeesada ama gaaban ay sabab u tahay ogolaanshaha xad defectiveness sida ay been
xad ku filan cidhiidhi ah si aan loo ansaxnimada sharciyada asaasiga aasaasay xitaa si
kor loogu qaado shaki ah oo ku saabsan koorsada in go'aan shakhsi ahaan mar walba
waxay noqon doontaa xaddi gaar ah oo leeway. Qodobada iyo shuruudaha in labada
khaldama ka imanaysa dabeecadda uguna of m sidii ay sabab u size of the i , sida
waxaa lagala sabab u waafaqsan ku filnayn la jeesada ah, waxaan hadda ka wac,
marka laga reebo printouts hore u isticmaali aasaasiga ah, xitaa sida caadiga ah ama
horyaal, ilaa iyo inta kaliya ee ay xaqiiqadu ka dhacaan qiyaasida.
Waxana aanu arki ka Vorigem waajibka ku for collectives, habase yeeshee in ay ay
filanayaan in ka sheegay in dhibcood hordhac u waxbaristii saxda ah, oo dhib ku
yahay si aad u hesho in codsiyada in ay natiijo lagu kalsoonaan karo. Waxaa jira
dhibcood kale, sida jirka iyo ka kooban psychophysics in arrintan la xiriira, laakiin
waxay guul la mid ah. Weli, waxaa weli mudnaan ah oo ku baraya oo dhan, kuwaas
oo sida dhabta ah, laakiin xitaa in la wado ammaanka si faahfaahsan intii suurtogal
ah, marka labaadna inay keeni regularities guud.
23. The comments hore jeesada la xiriira, taas oo ah in la qaado in baaritaan K.G. leeyihiin laftiisa in ka dheregtaan; laakiin waxaa jira sidoo kale aysan gaabin
doonin, taas oo uu leeyahay in ay u hoggaansamaan baaritaanka. looxyada Qaybinta
lagu rakibi karo qaab ka badan ama ka yar ku haboon ama macne waxa

cutubka. faahfaahin VII iyo VIII la sheegay.The khaladaad lama huraan in ka go'an in
cabbirka of tijaabooyinka, waa in ay ahaadaan aan qiimo lahayn ku filan si aan
faragelin ku jirrabaadda kuwa aan sharciyada, iyo saxsanaanta cabbirka darteed guud
ahaan in ay ilaa hadda la wado in baadi cabbirka la dayacay karo ka dhanka ah
khaldama wadareed. In cabbir ah, waaxaha ku tilmaamay on baaxadda u muuqdaan
in ay la weli qaybiyey qiyaasta, taasina waa mid caadi ah in qaybo ka buuxa iyo badh
ayaa la doorbiday, waxa aan wici qaladka qiyaasta nonuniform, iyo waxa aan Tusaale
bez. shaqaalaha cabbir iyo cabbirka qalfoofka cutubka. VII Battle Muuqaal. qaladaad
noocan oo kale ah wuxuu noqon karaa dhaawici go'aan sax ah oo xubno ka ah, oo
sidaas daraaddeed waa lid ku ah hat uu ku noqon karo iyo meesha la joogo, inay ka
sameeyaan iyada oo hoos ku haboon sida u sir la'aada sida ay suurtagal tahay, waxa
mustaqbalka uu faahfaahin bixiyo. Marka qadarka in la qaado qalad Cabirka
qiyaasteeda laftiisa ama duubista waa mid aad u fudud loo heli karo oo waxaa laga
yaabaa ma aha ee kale, waxay ka fogaadaan, sida cabbirka jeer ka dhigay madax
banaan kasta oo kale, oon ku xakameeyo sida aan dhici marka lagu qiyaaso galley
ah, laakiin tan iyo markii uu hawsha u laban laabo, waxa ay noqon doontaa adag
tahay in la fahmo waxan oo dhan. Xitaa ka badan waa ku adag tahay in ay ka
fogaadaan qalad xisaab sameeyey ururinta xaddi weyn oo cabbirka ee go'aaminta
waxyaalaha aasaaska oo sharciyada probation; iyo ugu yaraan marka la eego natiijada
kasta oo aan caadi ahayn ama muhiim ah in aan u tudhin gacanta a by cel-qoraalka.
Guud ahaan waxaa jira si loo ogaado waxyaabaha siyaabo ammaan iyo ammaan
darro iyo dabcan, quman ugu horeysay per se; laakiin sida abid, kaliya qiyaasida in
qiimaha ugu fiican ee xubno ka yihiin la heli karo, sidaas darteed waxaa laga yaabaa
inContribuu
faa'idoayar
saaraysa
millorar
la traducciumana yimaado gargaarka rabay oo siiyey a yar jidka ammaan
ka yar iyo si ka dhibic la taaban karo of view, sida a laakiin waxaa ka fiican haddii ay
tahay ku filan, oo sabab u ah waxa aad maskaxda ku haysaa, weli in la sheego la
ammaanka lagu qanci karo. saxnaanta iyo ammaanka ubadan hadda noqon kartaa
xataa haddii ay taasi ma gaaro, oo waxaa laga yaabaa in uu yahay wax aan macquul
aheyn abid by sheegashada falayaal, a doonaya in ay gaaraan sida laakiin baaritaan.

Text original

V. sharciga Gaussian of khaldama random (Baadi

daawashada) iyo isku qaadyo ay.
24. Ka dib markii Gauss 1) Dastuurka waxa loogu yeero baadi fiirsasho ah., Sida
ku khaldama random of daawashada ka dhigan tahay, ayaa la aasaasay ma aha oo
kaliya aragti ahaan, laakiin sidoo kale la mid ah ka BESSEL 2) ayaa la caddeeyey
inay xogta aad ubadan u mareysa, la malaysan laga yaabaa in ay khuseysaa oo
keliya , sharcigan ku khaldama random koobi ah mid K.-G. ee ay xisaabta
macnaheedu A, sidaas oo kale ayaa in la kala qaado si ixtiraam leh in ay sida ay u
leeyihiin dhiganta baadida dhawrid ah, ie, si ay u leeyihiin sharciga ah kaas oo u
fasaxaya qaraabo in go'aanka ah taaban karo ee xisaabta ku macnaheedu iyo qiimo
kala duwan ugu weyn ee sida weecasho hoose = : m, si loo ogaado qaybinta oo
dhan K.- G. by size iyo tirada, di si loo ogaado taas oo shuruudo tirada guud

ee m (haddii loo maleeyo in this ma aha mid aad u yar) nuqul ka mid ah xadka size of
fogaanta dhexdeena ka celceliska dhacaan.
1)

[Theoria motus corporum Coelestium, 1809. V. II . III. - Theoria combinationis

observationum erroribus minnimis obnoxiae; societ
Commentationes. Reg. Scient. Gtting. REC. . Vol V., 1823.] 2)[Fundamenta
astronomiae, 1818; Dariiqadan. II.]
Hadda waxaan nahay in hawsha sharciga guud ee qaybinta for K.-G. si aad u
ogaato, in ay dhacdo mid ka mid ah sharciyada Gauss ah (GG gaaban) wuu bixi
doonaa, ayaa si joogta ah ugu soo laabto this, oo waa Yaabe Illeen waa in
xaddidaadda gaar ah oo ku saabsan K.-G. heli dhow ku filan, ugu dambeyntii kaliya
sharciyada guud gudbiyaan si ay u arkaan, si halkan waa walax arar ahaan sharcigan
ka badan. cirbixiyeyaasha Professional iyo physicists, inkasta oo mar hore la og
yahay oo caan ah, oo ay la xisaabayo sameeyey go'aaminta logu ah waxay ka dhigan
tahay qalad tahay sabab u tahay isku mid ah; laakiin waxaan u leeyihiin in ay qaataan
wareegyada kale ee akhristayaasha iyo isticmaalka kale ee sharciga oo sidaas
daraaddeed lahaa si ay u tagaan, halkii ay ka muujinta jeclaysan muhiim ah oo
sharciga la turjumay, ka fudud si ay u fahmaan printouts tabular ka, galay, taas oo la
mid ah waxaa loo turjumi karaa iyo isticmaalka wax ku ool ah meel walba si kasta
waa in ay ahaadaan. Later (. Chapter XVII) si la mid ah ee wax soo saarka ee
printouts ay lagama maarmaan loo soo celin doonaa; waayo, haatan, soo socda filan.
Waa maxay sharciga tilmaamayo, unugyo assaasi ka mid ah oo ku jira, 4, wada
hadlay macnaha; taas oo ka mid ah, laakiin sida ugu fog ee abid sharcigu ku saabsan
yahay, ee u dhaw in ay rajaynayaan in ay yimaadaan abid ka badan tirada qiyamka
iyo faya khaldama, ka dib markii taas oo ku salaysan yahay, labalaabka. War haatan
aynu uga wada hadlaan isla xitaa in ay codsiga in khaldama wadareed. Under
Heshiiska, 10, ra'yi guud karaa marka la eego A kula , iyo la waxaa
beddeli; laakiin waxaan halkaan sii joogo la eego guud ahaan waa.
25. Ujeedada guud ee sharciga waa in Gauss horeba kor ku sameeyey soo
jeedinaya, haddii loo maleeyo in jaaniska ah symmetrical of khaldama bez. xisaabta
macnaheedu A oo ballaaran, si adag u hadlayay, a koobi karayn m waxa derivative
of A been ugu hooseysa, tirada qaraabo ama waadaxa ah ee khaldama iyo halkan ka
lilan ah si loo ogaado waxa ku jira u dhexeeya xadka weecasho siiyo, iyadoo la
tixgelinayo in bixinta this la siman beddeli karaa by jirin xaaladaha qaloocan
dheeraad ah si yar derivation ee ah salka m iyo halkan kam waa isu
leexashooyinkaasi. 3) gaaban GG waa sharciga ah qaybinta khaldama iyo wixii
halkan ka lilan ah hoos shuruudaha kor ku xusan.
3)

Waxa kale oo laga yaabaa in kiiska dhici in A of a badan m qayib, laakiin

saamiyada qaybinta waxaa lagu baaro oo kaliya tiro yar oo kala duwan, laakiin
waxaan la taaban karin halkan ka this waxaan leenahay xiisaha yar, kiiska kooban.
Sidaas aad leedahay a K.-G. koritaanka badan midig, oo dhergiyaa ku xusan ee

jeesada cutubka hore, helay qaar ka mid ah, bemerktermaen la ah xisaabta ka dhigan
tahay in loo xilsaaro, nuqulo A = a: m barbaro, waxay leeyihiin khaldama togan
iyo kuwa taban shaqsi oo dhan ah ee A qaaday iyo ka wadarta guud ee iyada
oon loo eegin in ay calaamad, ie qiimaha ay waadaxa ah, hab = : m jiido, si aad
u leeyihiin in ay sharaxaad ka hor la siiyey wax-u fudud bez weecasho
celceliska .. A, sida celceliska par weecasho halkan khusaysaa.
26. Si horeysay in lagu muujiyo codsiga sharciga ku sheegay war
saxaafadeedkiisa kiiska gaar ah, waa in la helay, tirada khaldama oo ka A si ay u, di
of = 0 ilaa xadka weecasho a = 0,25 safafka , ama, waxa ay ujeeddo leedahay
waa isku mid, taas oo ka mid ah : = 0 in : = 0,25 waa ku filan yahay, sidaa
darteed waxaa jirta tirada in miis, kaas oo loo tarjumi karaa in GG ah, loo siman
yahay 15,81 p. C. wadarta tirada m ama = 0,1581 m , kula proviso in tirada labada
dhinac ee A waxaa ay kor u raacay soohdinta la mid ah oo soo koobay, waayo labada
dhinac. Waayo, wax kasta oo xad weecasho kale : = 0,25 waa miiska la mid ah
tirada kale weecasho qaraabo; laakiin marka hore waxaan u sharax go'aan hore oo
tusaale ahaan la taaban karo.
Ka soo qaad aan lahaa 10,000 dagaalyahaniin, kuwaas oo lahaa A iyo go'aamiso
hore = 71.7 inches, ugu dambaysta = 2.0 inches helay (sida ay khusaysaa nahehin
ardayga Leipzig qorta xadka), si GG lahaa, waayo, haddii loo maleeyo, khusaysaa,
1581 dagaalyahaniin dhexeeya a + 0,25 hal gacan, oo ah - 0,25 dhanka kale ku
dhacaan, di 71.2 in 72.2 inches.Noqo qaladka yareysey ee dhinaca isku , taas oo
mid ka mid ah = 0 waa mid ka mid ah, loo siman yahay 0.5 qaaday, sidaas
daraaddeed : = 0.5, ka dibna sida ay miiska sharciga, tirada of = 0 inay tagaan
si ay labada dhinac isku waqti gaarey khaldama iyo qiimaha awgeed kala
duwan ah, ie, tirada 70.7 in 72.7 inches, 31,01 p. C. tirada guud ama 0,3101 m , siday
u kala horreeyaan. Oo sidaas daraaddeed waxaa sida sharciga bixinta ah ee qiimaha
wax : sida xad ilaa taas oo mid ka mid ah : count = 0, galaan. In ixtiraam this
laakiin dhammaantiin ma aha qiimaha suurto gal : iska diiwaan boqolkiiba la
xidhiidha ama saamiyada ee horyaalka sharciga, mid u aragto kuwa qaatay meelsha
oo si dhow shaxda ku filan qaybshay in interpolate karaan iyaga u
dhexeeya. Jadwalka hadda waxay tahay ma ku filan a meeshaa interpolation sax ah,
taas oo waa in aad u hoggaansamaan miis ka dhameystiran, laakiin ku filan faham iyo
bulsho darafyadiisa oo halkan wada. Oo anigu waxaan aaminsanahay in aan soo wac
lambarada sida 0,1581 iyo 0,3101 saamiga gaaban iyo xil doono, iyadoo [ : ],
haddii, sida in miiska soo socda, sida shaqo ah : muujiyay waa. By dhufasho
saamiga iyadoo wadarta tirada m, si kooban m , mid hesha tirada buuxda
ee : = 0 ilaa a xadka siiyey : . Taa waxaa helay markii tirada buuxda u
dhexeeya xadka kuwaas oo la og yahay, saamiga qeybi buuxda la m.

27. [ : ] miiska ama gaaban miiska ee Xeerka Gauss.

[:]

[:]

0.00

0,0000

2.75

.9718

0,25

1581

3.00

9833

0.50

3101

3.25

9905

0.75

4504

3.50

9948

1.00

5751

3.75

9972

1.25

6814

4.00

9986

1.50

7686

4.25

9993

1.75

8374

4.50

9997

2.00

8895

4.75

9998

2.25

9274

5.00

9999

2.50

9539

5.25

1,0000

In shaxdan, saamiga waxaa angegebenermaen had iyo jeer on saarka ee : =

0 ilaa a xadka siiyey : goostay. Laakiin in saamiga si dura u dhexeeya laba kala
duwan : ka badan khaldama ka A si aad u hesho, waxaad ku tidhaahdaa
dhexeeya : = iyo : = , kaliya ayay qaadataa kala duwan yihiin oo ka mid
ah oo u dhiganta qiyamka, ie [ ] - [ ] in ay qaataan, oo guud
ahaan waxaa loo yeedhi karaa, taas oo, tusaale ahaan, sida ay miiska hore ee bareeg
u dhexeeya. : = 0,25 iyo : = 1.00 la [1.00 si 0 , 25] in loo qoondeeyo
saamiga 0,5751 - 0.1581 = 0.4170 iska leh. Shaxda soo socota ayaa ku jira qiimaha
for size isla, si toos ah iskaga darsamaan mid dura kale dhexeeya oo isku
xigta : of hore in miiska tan iyo bilowgii.
miiska ee Xeerka Gauss
dura siman xiga
dhexeeya
:

isku xiga
dura dhexeeya

0.00 in 0,25

.1581

2.75 in 3.00

0,0115

0,25 in 0.50

1520

3.00 ilaa 3.25

0072

0.50 in 0.75

1403

3.25 in 3.50

0043

0.75 in 1.00

1247

3.50 in 3.75

0024

1.00 in 1.25

1063

3.75 in 4.00

0014

1.25 in 1.50

0872

4.00 in 4.25

0007

1.50 in 1.75

0688

4.25 in 4.50

0004

1.75 in 2.00

0521

4.50 in 4.75

0001

2.00 in 2.25

0379

4.75 ilaa 5.00

0001

2.25 in 2.50

0265

5.00 in 5.25

0001

2.50 in 2.75

0179

Sidoo kale, lambaradan yihiin tirada guud ee m inay sii bataan si aad u hesho
tirada buuxda ee dura ee su'aasha.
Naqshadeysan ee : of miiska oo had iyo jeer : . = 0 baxay xadka ugu
horeysay, sida gaaban Lim, waxaa la arkay in qiimaha gudahood yar oo Lim. tirada
qalanta in Lim.tago ku dhowaad saami; haa aad tagto a dheeraad ah oo
buuxda miiska, sida halkan Lim ku tilmaamay. hoos si hoose 0,25, si ka sii dhaw in
ay ku badanyihiin ee qaadataa meel, ka. qiimaynayo infinitesimal of Lim waxaa laga
daawan karaa sida; halka in casriyaynta si weyn Lim qiyamka. su'aasha
dheellitirnaanta dhammaan guuldareysto, iyo natiijo waa in ee miiska saamiga
tirada , taasoo hore ee dura siman oo isku xigta u dhexeeya Lim ah. iska leh, waa
ku dhawaad sidaas oo kale; halkan ka gees ah si ay si weyn Joogaba, gaaban qaadan
off si degdeg ah sidaas oo kale qof shishe on tagaa; sida u dura siman ee : 0 ilaa
0,25; 0.75 in 1.0; 3.0 in 3.25 iyo si qiyamka ( RESP 0,1581 ;. 0,1247, 0,0072
lacagta iwm
28. Si ay u qiimeeyaan jiritaanka iyo applicability of Law aasaasiga ah ee ku
saabsan empiricism la in ay soo laabtaan, isla shuruud symmetrical W. khaldama
is bez. A been ugu hooseysa sida in loo maleeyo weyn, si adag ku hadlaya, koobi
karayn m kasta dhinaca wanaagsan siman waa in laga filayaa dhinaca xun; iyo
saamiyada ee iyo waa sida hadal ah oo ka mid ah W. of dhacdo koobi ilaa xadka
Siiyey fogaanta dhexdeena ka A si aad u eegto ama dura Siiyey weecasho this.
Tani waxay haatan mar hore ka mid ah bemerktermaen kama saarayso in inkastoo
ansaxnimada asaasiga ah ee sharciga ku hoos xaaladaha la wareegay sida uu
khaldama badan ama ka yar taaban dhacaan ka dalabkooda, sababtoo ah xaalad ka
mid ah ah la koobi karayn m u mareysa ma aha in uu la kulmo, oo sidaas daraaddeed
waxaa khaldama ka dalbaday inuu kaliya kuwa ka dhigay karaa sheegashada la mid
ah sida weyneeyey reer m ma caawin in ay keenaan waxyaabaha khaldama lumis
dhow, Skokkelund gaaban oo kaliya sida, ma ay joogaan in ay jirin xaaladaha
qaloocan for finiteness of m loo riixay karo, waxa aan ka dhiman furayaasha in ay
yihiin in laga doodo meelaha ay. Laakiin marka hore waxaan u tag cawaaqibka
sharciga ku hoos male ah in ay tahay aasaas sax ah ka dib.
In hore ee ku qoran sida saamiga iyo tirada buuxda m wadajir wada by

qiimaha : ku xiran tahay, ay ogan in labada dhinac. Haddii tani waxaa la kaliya
samayn hal dhinac, sidaas by W. ku qiyaasayey symmetrical tirada buuxda noqon
doontaa inay aqbalaan dhinac walba size badhkiis kor u taagaysa xadka, sida haddii
ay ahaayeen raaceen sidii labada dhinacba u xadka isla weecasho. Laakiin tan iyo
tirada guud ee labada dhinac, kula ballaaran, si adag u hadlayay, koobi karayn m ilaa
by ee W. symmetrical isla m dhimay, sii, ka dib markii GG in la xisaabiyo,
saamiyada ee bog kasta, siday u kala horreeyaan. iyo , waa loo siman yahay si
ay u total ratio , halka shuruudaha buuxda gooni m m ,inay aqbalaan
dib markii GG ee qeybtii sida badan sida is dhaafsi tirada m inay xadka isla .
Dabcan u mareysa kulmay sinnaanta ee tirada buuxda labada dhinac in ay xadka ka
mid ah ay sabab u tahay coincidences qaloocan ma aha in, laakiin GG ah si hufan
abstracts ka Agabkaan iyo qabanayaa kiiska halkaas oo faraqa m '- m , =
u si m baaba'aa. Sidaas darteed waa ay qaldan tahay haddii aad Xisaab,
ee ' siman : m' iyo kuwa , si siman u , : m , qaadan lahaa,
laakiin 'iyo , waa in sidoo kale sida kooban gabi ahaanna loo xisaabin
qiimaha = : m loo isticmaalo, tan iyo haddii kale W. symmetric xaaladda, taas
oo ku salaysan Law aasaasiga ah ee is burinaya heli lahaa tirokoobyada weecasho
kala duwan ee labada dhinac si ay xadka weecasho isku. Sidoo kale Quetelet
leeyahay this haddii kale ay weheliso miisaskii ay barbar statements by GG oo
dhawrid. Anders dabcan meesha W. ah sinnayn Duwanaanta bez. A ka kooban tahay,
sida runtii waa kiiska in khaldama wadajir ah, halkaas oo Law aasaasiga ah ee waa
mid ku habboon oo dhan, oo kaliya la-habeynta dheeraad ah in laga doodo, laakiin
wax kasta ka sarreeya, weli waa inuu ku soo bilowdo ka Go'aamada saafi ah laftiisa
GG, oo sidaas ayaan raaci cawaaqibka ay weli sii.
From W symmetrical ee pre-statutory . The bez. A hadda socota si toos ah in
dhexe qiimaha C, rel. taas oo tirada khaldama labada dhinac la siman, wax badan in
celceliska xisaabta ee A, bez. taas oo wadarta weecasho labada dhinac waa loo siman
yahay, baxdey, sida in labada kala duwan karaa oo keliya by jirin xaaladaha qaloocan
ee maanta. Maxaa yeelay, haddii dib markii W. symmetrical kasta wanaagsan on
hal gacan ku siman waa in laga filayaa dhinaca kale, waa in la filayaa leh wadarta
isla sidoo kale tiro isku mid ah khaldama in labada dhinac. Si kastaba ha ahaatee, waa
looga baahan yahay in ay dhaqan wanaagsan W symmetrical . Farqiga u = ( m m , ) u dhexeeya tirada khaldama togan iyo kuwa taban la sii kordhaya m iyo aad u
badan oo aan baaba'aan, on size ee waadaxa ah ee u, laakiin xiriirka wadarta
tirada m, di u: m in ay la xidhiidhaan sababtoo u xataa sharciyada loo yaqaan of
fursad on balaartay m in xaaladaha
sii kordhaya, qiimaha, laakiin dhanka
ah m ka badan baaba'aa, weyn m waa, oo aan la koobi karayn m baaba'aa. Waxa kale
oo weli at Wachstume waadaxa ah ee u ku shuruudaha
jihada caddayn of farqiga
u per se.
Si haddii loo maleeyo in ansaxnimada GG ayaa sidoo kale qiimaha cidhiidhi
ah D si weyn ula A baxdey, raaceen by hortiisa ku - Table ka xaqiiqda ah in tirada
kala duwanaansho iyo qiimaha sidaas daraaddeed kala duwan ah si ay labada dhinac

u dura isku waa weyn dhow ee dura ah A yimaado, ugu weyn sidaas at A is xiga iyo
dura oo dhamaystiran isla iyaga u dhexeeya, sida yar waxaa kale oo aad qaadan this.
29. Ka dib markii this tacliiq ah in miiska GG ah ma xidhna waxa by, xuduudaha
u dhexeeya oo ay u muujiyaan si loo ogaado hawlaha qaladka fudud celcelis
ahaan. In miisaska caadiga ku salaysan nidaamka halkii : Halkii :
ama : w 4) xushay waxa miisaska kale waa sida kor ku xusan, gaaban aniga oo
sida miiska loogu talagalay, iyo waxa aynu eegi doonaa isla in la cayimay sababo
mustaqbalka in la sameeyo codsiyada halkii miis la eego :
ka badan mar ku
xusan. : qabtay; iyo tan iyo mid ka mid :
sida caadiga ah la t yeedhay,
sidaas darteed waxaan ahay noocan oo kale ah in ay t kooban miiska la xiriira t- wac
miiska iyo a ordaya t dhawaaqo miiska LABAGEEDI 183rd Laga soo bilaabo
bilowgii ayay loogu talagalay hoostana aad sidaas:

[t]

0.00

0,0000

0,25

.2763

0 , 50 .5205
0.75

0,7112
iwm

4)

[noocan oo kale ah, oo ku saabsan qaladka tahay w miiska la xiriira waxaa laga
heli karaa dhamaadka astronomer Berlin ah. Uqaylin 1834 (Edited by Encke.) Sida
miiska II, cry oo loo sheegi doonaa in 108th]

Dhacdo, miiska noocan oo kale ah arrin sida waafaqsan ee - si ay u isticmaalaan

miiska, sida lagu sharxay doonaa on tusaalaha kore, halkaas A = 71.7, = 2.0 inches
waxaa la wareegay. Iskusoo wada duuboo, waxa ay leedahay la , di tarmin 1,77245,
3,5449 oo haatan diyaar u yahay inuu ka t - Table tusaale ahaan tirada. , oo
halkan ah ku xiran u dhexeeyaA iyo + 0,25 3,5449 A - 0,25 3,5449, inta u
dhaxaysa 71.7 + 0,25 3,5449 iyo 71.7 di - ku jira 0,25 3,5449, gaaban ka 72,5862
inay 70,8138, = 0 2763 m helo.
Sababta ma na waa mustaqbalka u in ay sii miiska waxa track fudud, waa in
an miiska ee design u dhiganta sida t miiska ilaa hadda ma jirto xitaa ogeyn, iyo
sharaxaad sidaas daraaddeed kaliya ugu fudud, ee ku miiska ee wax soo saarka la
qaado hab in, haddii ay vorlge toogasho faa'iido keliya lahayd, dhufasho la
in

meel walba u tudhin.

A socda t - miiska laakiin waxaa laga heli karaa meelo kala duwan, tusaale ahaan
dhamaadka astronomer Berlin .. Uqaylin 1834 in Quetelet ee Lettres thorie Suur la
mid ah probab.p. 389 flg., Labada loo baahan yahay oo keliya in ay t = ordi
2.00. Mid ka mid ah, aan taagan amarka, miiska lithographed in ma aha laakiin in
dukaamada buuggta, waa dil ilaa t = 3.00 7 jirey 5) . The kor ku xusan miiska
xaggayguu ku yimaado maahee by interpolation la kala duwanaanshaha labaad
ka t miiska ahayd, ilaa hadda la joogo waa la helay oo si toos ah loo xisaabaa qiimaha
xataa sare.

5)

[A coextensive miiska baahisey helay A. Meyer, muxaadarooyin ku saabsan

aragtida ixtimaalka (German saxar by Czuber), Leipzig 1879, pp 545-549, halkaas
oo t by waxaa bedelay. Maadaama uu halganka isku ogeysiiyo LABAGEEDI 183,
ee Daraasaadka falsafada ah (Edited. By Wundt), IX Volume, p 147-150, miiska ugu
horaysay la daabacay waxaa loo xisaabiyaa in oo shaqada la qiimeeyo gaabisay in 4
tobanlayaasha, dood ka t RESP. , si kastaba ha ahaatee, kordhiyay 3 meelaha jajab
tobanle ee u dhexeeya xadka 0 iyo 1,51. miiska A ee u dhiganta ballaarinta la
qiyamka shaqo shan tiradaasi laga heli karaa sidoo kale in qabsinka. - Shaxda
koowaad ee noocan oo kale ah, kaas oo loo saarin karaa sida il sidoo looxyada ayaa
Kramp xisaabiyaa ka integrals of EXP [- t DT qiimaha uguna t in t = halkaas oo
logarithms of integrals kuwan. Eeg "Analysis of Refractions astronomiques et
terrestres"; par le citoyen Kramp, Strasbourg, l'ah VII, p. 195-206.]

30. this waxaan u imid inaan sababaha taas oo ay mar si loo baxo ee khaldama
wadareed ku xusan GG fudud, sida ayaa hore u sharaxay ka dib.
From Gauss xitaa aan sharci jirin, waayo, khaldama wadajir ah, sida khaldama ah
muunada shaqsi tirada a ka xisaab macnaheedu, laakiin bemerkter- oo caan ku baadi
tijaabo, sida khaldama oo ka mid ah qiyamka shaqsi fiirsanayo shay kaalinta ka
xisaab macnaheedu; oo iniinahoodu ku dhex jiraan waa wax ka yar is-cad in a gudbin
sharciga doonana on hore ee qaadataa meel. Dhab ahaantii, waa ka wax ku horeba
aad u kala duwan, in ay leeyihiin khaldama isaga ka soo hor, kuwaas oo lagu helay
la'aan macaamiloon of alaabtii lagu qiyaaso ama macnaha iyo rabshooyin dibadda
random at cabbirka soo noqnoqda ee hal shay ka celceliska xisaabta ee cabbiraadda
ah, iyo khaldama oo badan nuqulo ka mid ah K.-G. bixiyaan ka xisaab macnaheedu
sababo taas oo nooca waxyaabaha naftooda iyo waxay ku yaalliin saameyn xaaladaha
dibadda. Waxa kale oo uu ahaa ma waxay ka dhigan tahay ahmiyadda koowaad
la saadaaliyo nooca in kuwan khaldama ka celceliska, sharciga baadi dhawrid ku
raaceen, laakiin waxay ahayd oo keliya baaritaan si toos ah K.-G. isla xitaa ka dhigi.
Dhanka kale, sida aad si fudud u gartay bilowgaba in badan m sidii khaldama
wadajir bez. A sida khaladaad dhawrid, tirada duwanaansho waayo qiimaha a in qayb

ka mid ah gobollada dhexe ee guddiga qaybinta waa ugu badnaan, ka dibna on laakiin
in dhinacada in ay sida caadiga ah hoos u, ka weyn m sidoo kale waa sharci jirin jirey
sida Gauss, in mid ka mid ah at sahaminta sharciga qaybinta ah K.-G. malayn kartaa
waxa ay aheyd wax dabiici ah in ay maray gaar ahaan imtixaanka this. Kuwaasu
waxay qorta cabbir ayaa shayga ugu horeeya, iyo (la mid noqoshada ee awoodda
xabadka iyo sambabka la qoray) ka kale ilaa iyo haatan la mid ah oo kaliya taas oo
sharciga ayaa la isku dayay.
Tani multi-dhinac (ka Quetelet, BODIO, Gould, Elliott oo laga yaabaa in
kale) 6) jeegaga fuliyay soo galaya dhinacyada dal oo kala duwan ayaa hadda markii
hore u muuqatay meel kasta qirid sharciga si ay u bixiyaan, by khaldama ka
shuruudaha sharciga yar ku filan oo ay kaliya sida muuqday u badnayn in aad dalbato
ujeedooyinka ku cad; oo ansax ah qiyaas ayaa GG ugu yaraan for dhinacyada
dagaalyahaniin, kaliya ma si ballaaran ka badan ayaa markii hore si ay u awoodaan in
ay aqbalaan, sida aan ku qanacsan ahay qayb by muhiim Revison ee hore oo ku
saabsan baadhitaanka, oo qayb ahaan iyada oo ay falanqaynta u gaar ah xitaa isuma
vielzahliger Rekrutenmatafeln, halka waxaa jira oo kale K.- G. taas oo GG fudud
guul oo gebi ahaanba, si kastaba ha ahaatee, waxay ku sameeyaan guud ah sharcigan
waa ku filan.
6)

[BODIO, La taille des recrues en Italie; Ann. de gudaha dmographie Paris 1878.
Gould, Baarista on the military iyo tirakoobka anthropological askari American. qorka United States Sanitory Garsoorka. New York 1869. Elliott, On the tirakoobka
ciidamada Maraykanka ee America. Berlin 1863.]
Dhab ahaantii, si kastaba ha ahaatee, waxaa la diyaarin karaa by waayo-aragnimada
la dheereeyey ii siiyaan soo socda ay labo dhibcood of view oo weligoodba aad u
muuqdaan kuwo aan macquul aheyn bilowgaba, GG fudud ansax ah guud ee K.G. gool. marka hore waa kan 7) :
7)

[s labaad. 34 iyo 35.]

31. Haddii GG waxay noqon guud ahaan ku habboon khaldama wadajir ah, ka
dibna cawaaqibka ka dhasha ee presupposed ee khaldama W. symmetrical isla bez.
Lahaa A ah, xaqiijin guud ahaan, taas oo aan kiiska, oo haddii aan yarayn ku dhex
dagaalyahaniin dhexdhexaad ah iyo waxyaabaha kale ee ay weli ahaan karto mid aan
la hubin baaritaan maqaar saar haddii nasiibka qaloocan ama la'aanta dhammaystirka
deynta xaq u lahaa, laakiin waxyaabaha kale in xaqna u baxso go'aansaday markii in
dhabanada muhiim ah khaldama marka la eego a qof sida guud ee K.-G , u aragto
laga yaabaa. Dhab ahaantii, horay Quetelet in uu "Lettres Suur la thorie of
probabilits" p. 166 xusay in qaar ka mid ah K.-G. farqiga u dhexeeya khaldama
ba'an U ' , U , labada dhinac bez. A joogto ah oo sharci ah si togan, in dadka kale
waa negative, sida jaanqaadi itimaalka symmetrical; oo aan halkaan ku leeyahay ku

sheegay in ixtiraamka arinka kale oo W. aqoonta symmetrical ka hor baarista in in

qaar ka mid ah K.-G. ka bez tirooyinka weecasho. A di m ' iyo m , ma aha oo kaliya
joogto ah oo sharci ah, laakiin sidoo kale in ka badan by coincidences qaloocan lagu
macnayn karaa, ku kala duwan yihiin midba midka kale ka. Waxa uu labadaba ka dib
Quetelet uu na tusay sida aan waayo-aragnimo in ku xiran tahay nooca K.-G. farqiga
u dhexeeya U ' iyo U , ama farqiga u dhexeeya m' iyo m , ama in jihada u
hoggaansamaan; Sidaas halka ay ka badan tahay inta uu le'eg yahay sidii qiimaha la
rajeeyo in ay sabab u tahay shil qaloocan, sidoo kale caan ku jihada ka mid ah ama
nooc kale oo K.-G. waa.
Haddaba waxaan u wac sida kaqabto ah oo dhan, marka weecasho u dhexeeya U
' iyo U , ama m iyo m , waa; laakiin tan oo kale ma fududa maxaa yeelay of maqan
jirin xaaladaha qaloocan, sidaa darteed waa kaqabto weyn ka badan kuwa aan la
samayn karaa tiirsan jirin xaaladaha qaloocan, in la kala duwanaayeen ka nonmaarmaanka ah ama shil ah kaqabto sida, taas oo laga yaabaa in la sameeyo si ay ku
xiran tahay.
U mareysa, laysku daraa kaqabto ee lagama maarmaanka ah, xataa meesha sida
jirta, had iyo jeer la random, maxaa yeelay, waxaad had iyo jeer uguna m leeyahay
inuu sameeyo waxa kuwa ku tiirsan, laakiin sida ku tiirsan of farqiga muhiim ah
kaqabto in saamiyada ee m, keliya random ku tiirsan in xaaladaha
sii kordhaya,
qiimaha dambe baaba'aan ka dhanka hore ka badan oo sidaas oo kale ayaa ka
badan m koraa, oo wuxuu soo geli qodobada muhiimka ah kaqabto tiirsan soo
dhahiran ee, ka weyn m waa, oo waxa uu xitaa laga yaabaa in lagu tiriyaa sida feature
a kaqabto muhiim ah marka ay dhacdo weyn m kala duwan yihiin laga helay inta u
dhaxaysa u iyo u , ama m iyo m , la sii wayneeyo kaydka jihada isku. In
muuqaalada kale, laakiin waxaan markii dambe doonaa 8) yimaadaan, taas oo ka
dhigi in ay u muuqato shakiyi karin in meelaha of K.-G. ma had iyo jeer u maamuli la
male ah oo keliya kaqabto random.
8)

[Comp. in cutubka gaar ah. XII "sababaha kaqabto wax la taaban karo".]

32. Waa hagaag horreeyaba socda kale.

1) Waxaa qiyaasi lahaa in kaqabto ah, iyo meesha ay tahay in la aqoonsado oo
kaliya muhiim ah disorder ah GG ah, taas oo ku xidhan nooca K.-G. waa in loo arkaa
mid ka mid dareen ah ama mid kale, add laftiisa in kasta oo sharciyada xisaabeed
gaar ah loo diyaariyey.
2) Waa in la maleeyay in laga yaabaa in ansaxnimada lagama maarmaanka ah ee
Law aasaasiga ah ee khaldama guud ka xisaab macnaheedu laakiin sii xukunka,
kiisaska, si kastaba ha ahaatee, meesha ma aha ay khuseyso, waa in la arkaa ka
reeban, kaas oo sidoo kale ay dhacaan ama dhab assignable hoos Case 1) laakiin
kaliya si gaar ah oo sax ah, ku xiran sharciyada kale ee badan Gauss ah.

3) Tan iyo weecasho u dhexeeya U ' iyo U , iyo sidoo kale inta u
dhaxaysa m iyo m , for a siiyey m , Skokkelund waxay ku xiran tahay kaqabto la
taaban karo, taas oo ku xidhan nooca K.-G. size kala duwan iyo halkan kaqabto
lagama maarmaanka ah qaadan kartaa darajo kala duwan, sidaas dhabanada lagama
maarmaanka ah, halkaas oo sida ay dhacdaa, sida kiiska gaar ah oo dhamaystiran oo
dhan degrees suurto gal guud ahaan ku dhici kartaa view of kaqabto, halkaas oo
degree oo isla soo degin inuu eber, waxaana laga yaabaa qabaa in boqortooyadii reer
K.-G. kaqabto u muhiim ah in kiiska guud ee darajo kala duwan qiyaasi in dhabanada
la taaban karo, laakiin kaliya kiis gaar ah, marka ay dhacdaa at dhan in strictness oo
dhan, oo kaliya waxa loo arki karaa kiis gaar ah, in ka mid ah degrees kala duwan aan
la koobi karayn suurto gal ah kaqabto, wadarta lumis ayaa W. ah Rowan yar, taas oo
meesha kama saarayso in darajo taagta daran ee kaqabto, kaas oo noqon kara u
mareysa si fudud lagu wareero oo la a oo kaliya by coincidences qaloocan dhibtay,
xooga dhabanada, waxay u badan tahay badan xoog ah in baxsasho suuragalnimada
in qalad noocan oo kale ah , In la xiriirta view this, laakiin qiyaasi lahaa in waxa ay
sidoo kale ku siin ansax ah kiiska guud sharci guud oo keliya kiis gaar ah soo
koobaysaa GG in W. ku sinnayn galaa symmetrical.
Waa kuwee ka mid ah saddex doorasho, iyo gaar ahaan haddii mid ka mid ah
labada ugu horreeya, kuwaas oo ah beddelka keliya ee midba midka kale, ama
saddexaad waa in ka badan sax ah, ka dibna aan go'aan ka gaari waayay oo aan ugu
buuqaysaan oo dheeraad ah, laakiin waa mid ka mid ah uu ahaa mar go'aanka in guud
a GG ee dhacdo of kaqabto la taaban karo sida ay mabaadiida isku by kaas oo waxaa
la dheefay for kiis gaar ah dhabanada lagama maarmaanka ah, run ahaantii waa
suurto gal, marka labaad, in K.-G. imtixaanka ku haboon taaban karo waxa jeesada
waxaa si gaar ah lagu tilmaamay in cutubkii hore in ay sidaas oo kale ayaa derivable
sharciyada runtii ku dar. Waxaan ka dhigay baaritaanka on labada dhinac, iyo labada
su'aalo lagaga jawaabi karaa af ku raaca ee niyadda wanaagsan si wadajir ah u
faa'iido u ah kiiska saddexaad ee kale. Laakiin taas oo dabcan ka mid ah design a
waxbarashada af iyo qoraal taaban karo, taas oo aan geli karaa hal mar iyo in
dhawaan, laakiin cutub ka dib weli loo hayaa, oo kaliya hordhaca ah ee dabiiciga ah,
waxa aan aaminsanahay in baaritaan teori muhiimsan ee aasaaska u ah ee XIX
ah. Cutubka, fursadaha ay bixiyaan salaysan taaban karo in joogitaanka kaqabto la
taaban karo runtii sida kiiska guud ee meelaha K.-G. si ay u arkaan in, in XII
ah. Chapter ku jira. First, si kastaba ha ahaatee, waxay u badan tahay in ay leeyihiin
xiiso, haddii aan qodobada ugu muhiimsan ee guud ee Law aasaasiga ah ee
symmetric in W. sinnayn, taas oo ka symmetric in qaybinta sinnayn ee
waaweyn m, wada saaray waxa ii on darka ah ee aragti iyo empiricism ayaa
horseeday, halkan ku meel gaar beweislos , iyo in kastoo aan xuso, kuwaas oo
qodobo dhowr jeer in laga qaado faa'iidooyinka dib waxaa loo tixgeliyaa in
sharciyada gaarka ah ee W. sinnayn ama qaybinta hoos shuruudaha gaarka ah, sida
soo socota, in sharciyada, kuwaas oo aad noqon kartaa qanacsan ilaa iyo inta aan kala
duwanaansho ah oo la taaban karo qalanta ee K.-G ,halkaas ( 9) kala hadlay
macnaha siinayaa kor u sawiri guud oo dheeraad ah in la ixtiraamo oo ka dib laga
wada hadli doonaa, oo ma keeni laakiin si qalad ah, laakiin la adkeeyo oo keliya

sharciyada soo socda.

33. Kuwaas shuruuc gaar ah waa waxa ugu muhiimsan, saddexdii hore, kuwaas
oo runtii aad halkan diyaariyey, laakiin raacaan shuruudaha ka xisaabeed ee kaqabto
midnimo wadajir ee macnaha, sida in ka XIX. Si ay u muujiyaan cutubka. Inta kale
waa qayb ka mid corollaries toos cad oo dhanba, qayb ahaan xisaab inay lean iyaga
ka, sida ay sidoo kale ka dib muujiyaan.
Sharciyada gaarka ah qaybinta si weyn u sinnayn for K.-G. at kala
duwanaansho qalanta aan aad uga xoog badan oo dhanba.
1) laga bilaabo sharciga . khaldama waxaa la qabtaa by celceliska xisaabta
ee A oo ka mid ah in kiiska ka mid ah kaqabto weyn sidoo kale ku ool ah ka A lilan
qiimaha cidhiidhi ahD filan karo in ay weligood la fahmi karo in ay ku hoos
noolaayeen xukunka fudud oo si aad u hesho qaybinta waayo-aragnimo ku habboon,
xeer in, in ay dhacdo in kaqabto muhiimka baaba'aa, halkaas oo d si weyn u leh A ku
beeganto, waxay keenaysaa in xukunka sharciga aasaasiga ah ka dib.
2) laba-column sharciga Gaussian . Qaybinta bez hadefka. D raacay, ee gaaban,
in kasta oo labada dhinac, gaar ahaan xukunka la mid ah, sida la bez W.
symmetrical. A wadajir wadaago waxaa la socda. Waxay dhacdaa halkan oo keliya
ayaa ah meesha m, , = : m bez. A positiverseits m ', ', '= :
m , gacanta negative m , , , , , = , : m , . bez D, waa la tixgelin this
weli miisaskii isla, ka miiska iyo t miiska, waayo, qaybinta biilka ka dib bog kasta
si gaar ah faa'iido leh, sida xisaab, ka dib markii GG la symmetrical W. bez. A si
wadajir ah u codsan lahaa labada dhinac , Waxaan hadda bedelo gudahood macnaha
10 shir qaaday tilmaamood rasmi m ' , m , , ', , , , , mar in. kasta oo
qiimaha ugu weyn ee jira, by m ' , m , , ' , , , e ' , e , haddii aan la xiriira D waa,
waxaa ku leexasho qalanta tirooyinka togan iyo kuwa taban waa idlaan
doonaan iyo' , , iyo tirada buuxda m iyo , m , , sidaas
oo ' iyo , , ' m ' iyo , m , dhinac kasta ee hawlaha ka mid ah tilmaamood
on.
3) sharciga tirada . Tirada weecasho is m ' , m , bez. qiimaha cidhiidhi ah u
dhaqmaan sida khaldama celcelis ahaan kuwa garaadka daran e ' , e , , di sida
: m iyo , : m, bez. D , sidaas
.
oo soo socda waa corollaries.
a) Khaanadaha of tirooyinka weecasho labada dhinac, di m ' 2 , m , 2 dhaqmaan sidii
ku wadaraha weecasho is ' , , si:
m ' 2 : m , 2 = ' : , .
b) The qiimaha cidhiidhi ah D , waxaa go'aan laga yaabaa in sida qiimaha, kulan
tirooyinka weecasho labada dhinac iyo khaldama celcelis ahaan shuruucda

saamiga. Haa, sidaas ayaan qabaa, guud ahaan ku hadlaya, waayo, ma ay u sahlan,
laakiin sax ah hab go'aan iyo ka dib siin (XI Chapter) on sida loo ordo. Jaho ayay
jecel ee saami kulul oo si gaar ah D , marka waxaa lagama maarmaan ah in ay si cad
u tilmaamaya hab in bixinta la D p waxa loo soo gudbinayaa. Tani D p ka dibna la si
toos ah u mareysa go'aamin karaa D , di qiimaha on tirada ugu badan z , is barbar
dhicistu in guddi qaybinta ah, iyo xaqiiqda ah in weli duwan oo kaliya gudahood
xadka la hubin zuzugestehenden, mid ka mid ah xujooyin waayo ansax ah oo sharci
sinnayn heli.
4) sharciyada Masaafada . masaafada u dhexeeya saddexda qiimaha weyn ee
go'aamisay in sidan. Noqo m "waa wadarta tirada, " wadarta, e "= " m " ,
waxay ka dhigan tahay isticmaalka C ama A (hadba meel fog oo ka mid
ah C ama A baaritaan by D) khaldama isle bez. D , ie oo in kooxdiisa isla D tago, ka
dib markii taas C ama A dista dhanba, waxaase laga yaabaa in dhinaca togan ama
taban, si kastaba ha ahaatee, index laba kusiga laga yaabaa in macnaha la xiriira
qiimaha scalene hoos si helay hoos 131:
C - D = T "e"

waajibka ku t " qiimaha t waa, in miiska t in

.
Soon in iska leh "dheeraad ah .:

saami qiimaha sharciyada 2 a "e" Ogolaaday sida si ay u muujiyaan in 131, oo

waxaad sidoo kale sameyn kartaa:
,
Sida laga soo xigtay this, A - C sida farqiga labada masaafo hore:
A - C = ( A - D ) - ( C - D ) = (2 - t

)e,

Gudaheedana waxaa "iyo t" waa go'an yahay hab lagu tilmaamay.
5) The -Gesetze . Waayo, kiiska caadi ahaan dhaca in masaafada of C ka D yar
(adag hadlayay infinitesimal) saamiga si hoose weecasho e ' ama e , dhinaca kaas
oo C ah D dista si kooban e " ayaa, mid ka mid uu leeyahay sicad:

. Jirin xaaladaha ka qaloocan oo aan caadi ahayn, kuwaas oo in cutubka reebo Waxaa
loogu tala galay IV, dheehan xiriirka kuwan, sida oo dhan halkan posted sharciyada
lagu beddeli laga yaabaa, xaaladahan adag codsan lahaa haddii ( C - D ) 2 :
3 e 2 gebi ahaanba ka gees ah 1 la dayacay laga yaabaa, si abid C - D yar marka la
barbar dhigo e " . Skokkelund laakiin lumay, laakiin si buuxda marnaba qaadataa
meel, waa kor ku hawlaha D , C, A RESP bedel dhab :.
.
waajibka ku waa qiimo fiican oo ka badan 1 ee Joogaba yar.
smallness The aragti derivable shardi ah in saami loo maleeyo ee C - D dhanka
ah e " ee qiimaha

qiyaas = = waa in ay ahaadaan 0,78540, Eebaa iska leh ee dadweynaha, kaas oo

uu isaga qudhiisu u mareysa helaa, ee cadeynta ugu duwanyihiin of sharciyada
qaybinta sinnayn, iyo qiimaha p sidaas daraaddeed waa mustaqbalka gaar tilmaamay
in miisaskii canaasiirta daweeyo alaabta ii si of qiyaas oo dhan u noqon
qancin. Sidaa darteed ciyaarta An saxda ah ma aha in loo yeedho mabda ', ee
aragti waa in, sida kor ku xusan, Qoomaan ka badan ah ka imtixaanada, laakiin
tani xad dhaaf yar teori si fudud kaga adkaato karo by jirin xaaladaha qaloocan, oo
sidaas daraaddeed ayuu leeyahay (ka dib markii ay macquul tahay go'aanka saxda
saami of D sida D p ) ee laga soo qaaday beerihii ugu kala duwan K.-G. in la bartay
ayaa laga yaabaa in la xiriirta ansaxnimada sharciyada kor ku xusan (cabbirka
qalfoofka, qorta dhexdhexaad ah, botanical, cabbirka saadaasha hawada), kala duwan
ee tallaabooyinka hoos iyo yaraynta layers oo looxyada qaybinta u dhexeeya 0.6 iyo
0.9 helay.
Halkii p inay dhawraan, sidoo kale waxaad la xiriiri kartaa laba kale ee - qaban
hawlaha, marka laga reebo in ay sabab u tahay saamiga yar, taas oo A - C inay C D oo gebi ahaanba ka gees D - A , kuwaas oo muuqaalada kale ee saamiga weyn uu
leeyahay jirin xaaladaha qaloocan saamayn ku yeelan karaan.
From saddexaad - isla'eg, taas oo
.
lagu ogaan karaa hab aad u fudud, D qiyaasi weli hab kale si loo ogaado si toos ah
taaban karo ama saami, taas oo ah in, ka dib markii A iyo C ayaa goostay waa
masaafada of this D eeC 3.66 jeer korodhka weyn sida masaafada ka A ee C waxaa
laga helaa. Soon aannu sidan u goostay laga yaabaa D qiimaha sida D yeero. Dhanka kale, bixinta this waa mid aad u hubin in ay u yeelaan waxa qiimaha kasta
si, gaar ahaan marka laga reebo go'aanka caadi ah ee D sida D P , amase jidkiisa

go'aan kasta oo kale oo aad u fudud qiyaas sida sidaas. D i , amarka, taas oo
Kap.XI. waxaa ka wada xaajoon doonaa.
Si aad u qaadato si ay u helaan qiyaas oo keliya, go'aan sax ah oo ka mid ah saddex
xiriir fog, aad leedahay si ay dib ugu noqdaan qiimaha dhabta ah ee saddexda
masaafo laftiisa, oo sharciyada fogaanshaha ku qoran yihiin, sida uu sheegay, kaas
oo:
.
.

saamiga waxay leeyihiin laba xadka u dhexeeya, taas oo ay u hoggaansamaan, kuwii

hore ka mid ah oo kiiska m ' = m " , ay dhacdo libdho kaqabto di, halkaas oo = 1
waafaqsantahay,labaad kiiska halkaas oo m ' , in m " vanishingly yar, sidaa = 0 lagu
hagaajin karo. Waxaa loogu talagalay
1.Grenze: 2.Grenze:

= P 0,7
8540 0,84535
0,21460 0,15465
3,65979 5,46609.
Qiimaha p sidaas daraaddeed sida caadiga ah ma dabooli karaa by 0,78540 oo mana
ay kici 0,84535.
6) Sharciga Location . The qiimaha dhexe C iyo celceliska xisaabta ee A been in
kooxda la mid ah oo ka mid ah qiyamka meel cidhiidhi D ka, iyo in hab
in C dhexeeya A iyo Ddhibciyo (s. 134).
7) beddeli sharciga . . Kaqabto ee khaldama bez D . Leh calaamad ka soo horjeeda
ka khaldama ku bez A , di, haddii m '- m , Bez. A (di ' - , ) waa wanaagsan; sidaa
darteed waam '- m , bez. D (di m ' - m , ) (. arki 134 ee) waa negative, iyo
qeybsanaan ku xigeenka. Dheeraad ah, farqiga u dhexeeya khaldama bez xad-dhaaf
ah. A , di U '- U , , calaamad ka soo horjeeda sida farqiga u dhexeeya tirooyinka
weecasho, di u = ' - , (s . 142).
8) Sharciyada xad-dhaaf ah . [Haddii tirada RESP kor ku xusan. hoose D been

khaldama siman yahay m ' siday u kala horreeyaan. m , si jaaniska ah:

la hubiyo in:
U ' = t'e'
qiimaha xad dhaaf ah wakiilka weecasho sare. Sida laga soo xigtay W. waa xaqiiqda
ah in:
U,=t, e,
xad-dhaaf ah ee weecasho hoose waa loo siman yahay si:
,
Aakhiro waa qiimaha badan tahay ee ku xiga sare. weecasho ba'an hoose loo siman
yahay:
RESP.

Marka t ' iyo t, by hab oo ka mid ah T miiska ka:

RESP.
loo go'aamiyo. (Cutubka Comp.. XX)] 9)
9)

[Iyadoo qaansada ku square, sidii "indhaynta hordhac ah" ayaa lagu xusay,
sameeyey daro ubaxyo tifaftirka aqoonsaday.]
ka reebo Eigenbetriebsgesetze 5) iyo sharciyada ba'an 8), oo aan kaliya lagugu
leeyahay aragtida ah, laakiin mar dambe ayaa sidoo kale cadeeyay u mareysa,
sharciyada hore ayaa la iga heleen oo ay ugu horeysay Gaarna u mareysa waxa kuwa
sidoo kale sharciyada ansax ah taaban arxan on aragti oo dhan abaalmarinayn iyo
gacanta keeni kara kalsooni aragti si baxdey. In aan micne lahayn, dabcan waxaad
lahaa by go'aan cayriin ee aasaasiga ah, interspersed khaladaad badan oo
darfahooduna go'aan sax ah oo ka mid ah D faa'iido iyo la xiriira lahaado qiyamka
iyo Quraanka raadinaya jeeg sharciyada hore inay ku guuleystaan; sidaa daraadeed
waxa uu sii joogi doonaa si uu ugala hadlo sida loo helo in ujeedada iyada oo hoos u
habboon iyo interpolation ee darfahoodii qaybinta.
34. cad u soo sheegnay in sharcigu hore ee kiiska ma aha in kala duwanaansho
xoog qalanta ee K.-G. (Gudahood macnaha 9) la oran karo waa ku filan, la kala
duwanaansho qalanta xoogan, lakiin guud oo dheeraad ah codsiga GG ah. Hadda
xitaa sheeg waxa laga yaabaa in tani sabab, iyo sida loo qaato guud this.
G G. ee aan la koobi karayn by Dabiicadda qudheedu karaa m noqon oo keliya

sharciga ah qiyaas iyo ayaa xitaa sheegay kaliya by Gauss for 10) ; maxaa yeelay, waa
size ee khaldama ka A si ay labada dhinac xadka lahayn, laakiin u ogolaanaya oo
kaliya W. of khaldama la size kordhaya oo dhanba hoos iyo aad u badan. Si kastaba
ha ahaatee, waxa ay u taagan tahay inay fikiraan in haddii khaldama of A galay
territory negative ka badan A laftiisa waa in, qiyamka kala duwan ah ay ka yar yihiin
eber, oo waa wax aan macquul aheyn. Sidaas GG wuxuu qaadan karaa bilowgaba ma
aan go'neyn inaad buuxiso, inkastoo sii sax ah iyo qiyaasta ugu weyn ee kiisaska
isdhaaf hadhay oo ka xisaab ka dhigan, in ugu yaraan tiro badan, in celcelis ahaan ka
dhow oo aad u yar. Laakiin wax la mid ah in arrintan la xiriira, sida in ay ka
khaldama xun ee A khuseysaa GG saafiga ah, waa wax ka yar ma run ah khaldama
bez negative. D iyo guud hore oo halkan ku bedelayaan Sharciga Aasaasiga ah, oo
waxaa jira K.-G. halkaas kala duwanaansho ku qaraabo u dhexeeya D waa sidaas u
weyn in ay tahay mar dambe ku filan la mabda'a hore ee guud.
10)

Theoria motus corporum Coelestium; V. II. . III. artic. 178 Theoria

combinationis observ. baadi. minim. obnoxiae; Pars ka hor,
farshaxanka. 17; Comment. societ. Gtting. REC. V. Vol.
Taas ka dib waa guud ah GG ee applicability in K.-G. in la kala saaro laba jiho ama
laba siyaabood: 1) haddii khaldama wadareed aan qalad dhawrid ku aaneeyey
symmetrical W. muujiyaan ixtiraam leh in ay xisaab ka dhigan, in ay dhacdo kaqabto
waxa loo arki karaa in ka badan guud laakiin in dhabanada kaliya sida kiis gaar ah
dhexdooda fahamsan, 2) haddii khaldama wadareed, haddii sidoo kale muujinaya inta
badan ee K.-G., laakiin ma at dhan qaladaad daawashada Ehelka kala duwanaansho
yar oo qaraabo u dhexeeya qiimaha ugu weyn.
Tan iyo K.-G. aad samayn leh guud ah GG ee jihada ugu horeysay, ilaa hadda ma
aha oo kaliya badan, laakiin sidoo kale inta badan ka sahlan in ay la tacaalaan ka
badan kuwa ku jira kuwaas oo ay lagama maarmaan tahay in guud dheeraad ah ee
labaad si aynu dhulka faa'iido jihada, iyo sida fududeeyey Sugi guud ee dhinac ugu
horeysay, sawir ee mabda'a guud ee dhinaca labaad, eegaayo in this waxaa halkan
haatan sameeyey laakiin in la siiyo baadhitaankayaga ee guud looga baahan yahay oo
dhan, ee galaan guud ee dhinaca labaad, kuwaas oo la kulmi ka horeba laba dhinacyo
in fikradda ah jihada a siiyo sida guud tani waxay noqon lahayd inay haleelaan.
35. Ilaa hadda waxaan mar walba lahaa isdhaaf keliya arithmetical ku saabsan
wax kasta oo qiimaha ugu weyn maanka, ie, oo loo qaadan karo sida kala duwan
togan iyo kuwa taban waxaa ka mid ah, oo inta badan waa sida ay sidoo kale sii
dhacay, fahamsan yahay by khaldama par. Waxaan ugu baaqayaa angegebenermaen
guud ahaan la . sidoo kale, laakiin mid ka mid hadli kartaa ee kala duwanaansho
ratio ee ah qiimaha ugu weyn ee la siiyo, tusaale ahaan, xaaladaha kaas oo siiyey a
qiimaha maamulaha H waxaa kor kaalinta ama in aan guud ahaan yeedhi
doonaa. Sidaas darteed haddii = a - H leexasho ku ah xisaabta waa = a:
H weecasho cabirku yahay, iyo halka aynu 'iyo , distinguished sida khaldama
xisaabta togan iyo kuwa taban ku xiran a > H ama < H , waxa loo kala soocaa berrito

isku dhinacyo iyo , sida khaldama ratio sare iyo hoose.

Iyadoo haatan keeni hoos khaldama xisaab adag oo ah qiimaha ugu weyn ee galay
negative hoos size ee qiimaha ugu weyn oo halkan ku noqon wax aan macquul aheyn,
tani ma aha khaldama ratio hoose xoogan oo laga yaabaa in halkii ay sida ugu fog
waxay hoos ugu dhaadheceen, oo kaliya ilaa qiimaha jajabka abid yar oo hogaanka
qiimaha maamulaha oo kaliya laakiin joogaan sida wanaagsan sida qiimaha ugu weyn
naftooda, taas oo ay u gudbiyaan; maxaa yeelay, ratio negative Duwanaanta ma jiro,
laakiin kaliya mid fiican in ka badan 1, iyo kuwa gaaro (sida jajab habboon) ma aha
kii ugu horreeyey ee Maxaa ka tagay fikirka by xaqiiqada ah in sharciga qaybinta si
ay u yara si adag isbedela K.-G. hoos xitaa inuu sii sida lagu dabaqi karo sida ay u
imaanshada isbedela, mabda 'at dhan halkii khaldama xisaabta noqon lahaa referable
in weecasho ratio.
laakiin tani dhinacyada xisaabta taaban karo la kulmo oo isku jiho ah.
waa qalad ah loogu fiirsado, guud ahaan ku hadlaya, ugu yaraan marka la eego
cabbirka of meel dheer, ku ool ah oo madax banaan ee size ee shayga laga cabbiro,
haddii la size of eeg waxay ka dhigan tahay isbedel, ka kooban, adkayn; maxaa
yeelay, dabcan, Baadi daawashada in cabbirka of mile ah uu noqon doono weyn
yahay marka lagu qiyaaso oo dhererkiisu cagta ah, laakiin oo kaliya sababtoo ah
hawlaha badan iyo wada hurdaysiin ka mid ah cabirka ee hore; Si kastaba ha ahaatee,
khaladaad daawashada guud marka lagu qiyaaso heerkulbeeg sare ama ay hiigsadaan
jiraan wax ka sii badan tahay marka lagu qiyaaso yar yahay a.
Against kala duwan K.-G. guud ee la taaban karo ku xiran ay size, haddii ay tani la
fahamsan yahay in dareenka ka mid ah tusaalooyinka soo socda. tagfi A waa celcelis
ahaan wax yar uun ah, oo sidaas oo kale ayaa khaldama oo ka mid ah tijaabooyinka
tagfi shaqsi ka tagfi dhexe waxaa celcelis ahaan oo kaliya yar, kaliya tiro yar oo size
dhexdhexaad ah, iyo farqiga u dhaxeeya kaliya aad tagfi u yar oo ugu weyn ayaa weli
yar. mouse waa celcelis ahaan inta ka badan aad tagfi, iyo faraska iyo aad u badan ka
badan jiirka, geed aad u weyn ka badan kaabash ah mar kale, oo meel kasta ah celinta
tacliiq ku haboon. The khaldama oo ka mid ah nuqulada jiir gaarka ah ee mouse
dhexe yihiin celcelis ahaan ka badan kuwii ka mid ah tijaabooyinka tagfi shaqsi ka
tagfi dhexe iwm .. Sidoo kale tiirsanaanta this of size celcelis ah kala duwanaansho of
size celcelis ahaan article si ay u fahmi karaan xaqiiqada ah in labiska gudaha iyo
dibadda sababa badan diidan bartilmaameed ka badan waxaa loo isticmaalaa sida
yar. Inkastoo tayada articles uu leeyahay istareexsan weyn ama yar oo u edbiyey u
saamayn beddelo, saamayn, sidoo kale waxay noqon kartaa helitaanka kala duwan ee
saameynta dibadda xaaladaha is-beddelaya. Sidaas waa saamigal ah saxda ah ee size
celcelis ahaan weecasho la size celcelis ahaan waxyaabaha la doonayo in la filayaa
bilowgaba. Laakiin kiis kasta weli size ee alaabta waa qodob weyn xajmiga isbedel
ay, iyo in kastoo ay size celcelis at K.-G. kala duwan ma size hab of alaabta waa
Gaarna saami, laakiin weli aad hubaal in isla sharciga ugu fudud qaybinta kala
duwanaansho waayo, gaar ahaan kasta marka siiyey isaga yareeyo in la raaco
saamayn beddelo, iyo helitaanka halkii on khaldama qaraabo sida xisaabta ku
tilmaamayaa khaldama.

 36. First, dabcan, yimaado fikirka ka dhanka ah dhib ka muuqata in GG uu

dabeecadda waa la heli karo by kaliya khaldama kuwaas oo Tumeeya sida a kala
duwan togan iyo kuwa taban ka qiyamka hore ay, hadda ka dib ma dhici kartaa sida
kiis gaar ah oo hoos imanaya sharciga in uu yahay waxaa loola jeedaa khaldama
qaraabo, oo weli aan raadinayso sharci in uu for the case of libdho kaqabto iyo kala
duwanaansho qalanta daciif ah in GG ama ay hab of celin qaybinta. Laakiin waxaan
turjumi khaldama saamiga = a: H ee logarithms ay, gasho = gasho a - gasho H ,
waxaan si kooban sida kala duwan logardam la xil laga yaabaa, iyo ogeysiis in ay:
1) in khaldama logardam = gasho a - gasho H qof ee xisaabta share, waxa lagu
soo koobi karaa kala duwanaanshaha togan iyo kuwa taban ka ah qiimaha wax soo
saarka la siin, oo kaliya in laftiisa tani waa logardam ah, ma a H , laakiin
gasho H yahay;
2) in inta kala duwan xisaabta waa yar ay qiimaha ugu weyn marka la barbar dhigo,
si kala duwanaansho yar ee u dhexeeya isku mid ah qaadataa meel sida lagu bixiyay
Sharciga Aasaasiga ah, saamiga of kala xisaabta wuxuu la jiraa kuwa ka mid ah
logardam dhiganta yaabka joogto ah, taas oo aan xisaab ahaan oo kaliya provable,
laakiin sidoo kale u mareysa in logarithms waa dareemi by kaas oo isbarbar kala
duwan oo ka mid ah logarithms oo ka mid ah tirooyinka la socda.
Sidaas awgeed, waxaan oo kale ee is beddel yar ee mabda'a logardam ah, sida de
ugu badan zulnglichen ah, ka dhigi kartaa isticmaalka faa'iido oo kaliya faa'iido in la
kala duwanaansho xad daciif ah waa mid aad u yar in ay ka qiimo dadaalka sii
kordhay, oo waxay keentaa daaweynta logardam ah, si kastaba ha ahaatee, ayuu
soobixi go'aansanay kala duwanaansho xad sare, oo ay ku jiraan cadaymaha taaban
raacayaa, maxaa yeelay, dabcan, aan caddeyn taaban karo in fikrad hore ee abid ka
muuqan karaa oo keliya sida ka dhisay fikrad hawada. Isticmaalka daawada logardam
on empiricism laakiin waa tan.
Man yaraynta dhinacyada shaqsi siiyey a K.-G. ah logarithms ay a = gasho a ,
raadinaya hab la mid ah sida ay ku sahaminta of qiimaha cidhiidhi
ah D ka ah samaysay waxa ka dib qaarkood in ay ka jawaabaan, qiimaha meel
cidhiidhi ah a , taasoo D kulul, iyo, ka dib sharxaya qaar, ma la log D lagu khaldin,
qaado ka this qiimeeyo D oo khaldama logardam = a- D = gasho a - D , kaas oo
noqon doona qayb wanaagsan oo qayb negative, doonaya ka in ay dhinac walba
gaar ahaan, di ' iyo , , xisaabta fudud macnaheedu, ama wax-u khaldama
bartamihii logardam ah. e ', e , siday u kala horreeyaan,
,

waajibka ku m ' iyo m, tirada khaldama togan iyo kuwa taban, ma aha sida in ay la
isticmaalay ah ee D, laakiin of a of D macnaheedu, ka dibna go'aan ka qaybinta ah
khaldama logardam ', , dhinac kasta, gaar ahaan sidoo kale in la
xiriira e , e , , m ' , m , sida GG zwiespltigem, sida kor ku xusan ( 33) waxa lagu
tilmaamayaa hoos 2), in marka laga reebo e' , e , , m ' , m, halkan logarithmically

hab tilmaamay, halkii ay hore ugu waxaa arithmetically goostay.

On kuwa ay khuseyso inay khaldama ku logardam ah qodobada raaco by turjumaad
oo dhanba in ay leeyihiin qodobada logardam tiro for kala duwanaansho saamiga iyo
qiimaha ay ugu muhiimsan, waxa aan in ay qaataan waayo, haatan, oo ay sharaxaad
lagama maarmaan sii saabsan hayaa cutubka dambe, waxa abid ka daaweynta
logardam ah K.-G. helay dhow (cutubka. XXI).
Ka sokow logardam qiimaha cidhiidhi ah D awoodo ka dibna waxay sidoo kale
tahay logardam G sida a : m , ie sida celceliska xisaabta ah logarithms of a, iyo
bartamaha logardam C , sida qiimaha a , tiro la mid ah a iyo ayaa dhexdooda ka
badan , go'aamiyo.
From qiyamka logardam noqon kartaa dheeraad ah si tirada, kaas oo iska leh iyaga
sida ay loox oo logarithms, gudbin, Oogna shuruudaha gaarka ah ee waxa ay tahay
ma aan waxtar lahayn, tan iyo qiyamka waxay leeyihiin ay muhiimadda caan
ah. Sababo la this si ay D dhiganta qiimaha tirsi la J loo yaqaan qiimaha saamiga
ciriirisan isagoo muhiimadda ay leedahay in saamiga la mid ah ka fogaadaa uga kasta
dhinaca ka badan qiimaha a iyo sidaas oo kale midaysan badan ee masaafooyinka
tiro isku mid ah ka soo kasta oo kale ah.
Ee qiimaha logardam dhexe C dhiganta qiimaha tirsi kulan ku arithmetically
qaarkood C ciyaarta, sababtoo ah haddii qiimaha a of a , di C , isla xaddi ah oo uu
leeyahay in ka badan dhexdooda, sidaas oo kale ayaa logarithm ee C , di C , iyadoo
aan loo eegin logarithms of a, di xaddiga isku ah , in ka badan oo isu hoos.
The la G in la qoondeeyey, taas oo sida qiimaha tirsi in G iska leh, ka dhigan
celceliska joomatari of a matalaa.
37. saasaana u leeyihiin in la kala saaro saddex sharciga socda guud ama mabda,
kuwaasoo mid walba uu soo socda sida guud ah iyo waqti isku mid ah adkaynaya
qorani waxaa loo qaadan karaa, oo khilaafkooda la taaban karo inaan halkaan soo
koobaysaa si kooban.
1) The saafi ah, fudud, asalka Gauss 'sharciga ama mabda, waayo xaaladda
itimaalka symmetrical of xisaabta double Duwanaanta ' , , ka celceliska
xisaabta. Halkan, wax soo saarka ka soo xisaabta ku jeednaa A qaaday, go'aamisa
khaldama labada dhinac sida xisaabta, ka weecasho hoose = : m labada dhinac
wada sida qeyb ka mid ah wadarta ka khaldama is by qiimaha waadaxa by tirada
guud oo ka mid ah si toos ah (ama ka dib a formula yaqaan ee wadarta Khaanadaha
sida xisaabiyaa) iyo ka dib t go'aamiso miiska qaybinta.Si aad u muujin kala xiriir ee
khaldama ee A waxaan bedelo shuruudaha guud ee m , , by , , .
2) guud The xisaabta bir ah ee kabka, waayo xaaladda khaldama W.
sinnayn ' , , ka hab xisaabta, guud ahaan lagu dabaqi karo noocyo kala duwan
oo darajo of kaqabto, laakiin ku filan oo keliya is beddel xad daciif ku wareegsan
qiimaha weyn ee sida K ugu .-G. Eebaa iska leh. Halkan waa wax soo saarka ee
xisaabta qiyamka cidhiidhi ah d laga qaado qiyamka cabbir ah hab in mar dambe u

fiirsasho leh L1) waa la helay, oo aan marka hore la turjumay logarithms. The
khaldama is ', , waa sida xisaabta si ay labada dhinac ee Dgaar ahaan ka
dhigay, oo ay qiimaha hoose ' = : M ' iyo , = , : m , goostay, ka dibna
for bog kasta si gaar ah, qaybinta sida ay GG laba-column ah ( 33) ka dib dejinta oft
'=:'
dhinaca wanaagsan ee t , = , : ,
dhinaca xun u t miiska
goostay. Si aad u muujin kala xiriir ee kala duwanaansho ee D Waxaan bedelo
shuruudaha guud ee m , , by m , , e.
11)

[S. Cutubka. XL]

3) guud The logardam sharciga hore ama mabda, ansax ah kaqabto sharci darro
weyn oo kala duwanaansho qaraabo sharci darro weyn. Aakhiro waa dhan qiyamka
cabbir hal alogarithms a = gasho a in ay qaataan xaggeeda qiimaha cidhiidhi ah D si
loo go'aamiyo ka khaldama logardam ', , in ay qaataan on labada dhinac, tan
macnaheedu waa isku mid e ',e , in ay qaataan iyo on a , D , ' , , , e' , e , ka
codsan oo dhan qodobada khuseeya badan ee hore, guud ee xisaabta si
ay a , D , ', , , e' , e , . From qiyamka logardam awood markaas u yimid inuu
saamiga sida in logarithms la xidhiidha tirooyinka.
Haddaba intii mabda 'adag oo aan kala hadli doono oo kaliya guud ee logardam ah
GG ah, di 3); laakiin waa mid aad u xun si ay u isticmaalaan, iyo kala duwanaansho
yar hal aad u wanaagsan 2) habka la isticmaalayo karaa guud ee xisaabta, sida u
mareysa Sugnaaday. dhergiyey ugu fudud oo dhan GG 1), si kastaba ha ahaatee, waxa
ugu sahlan waa in aad codsato sababtoo ah xisaabta ugu macnaheedu A khaldama
gundhigga xumbo qiyamka meel cidhiidhi D iyo D waa in la go'aamiyo saxsanaan
qaraabo; la kaqabto daciif ah, laakiin natiijada 1), 2) iyo 3) in yar oo jilicsan midba
midka kale ka.
Iyada oo ku xidhan waxaan folgends daaweynta maqaal ahayna khaldama W.
symmetrical bez. Haddaba A, ie ka dib mabda'a koowaad, ama bez ahayna sinnayn W
.. A saas yeeleen ka dib markii mabda'a labaad ama kan saddexaad ku hay, waxaan
doonaa si kooban ee daaweynta hadal mabda 'a symmetrical ama ku dhufo; oo ku
xiran ii on. daaweynta codsiga of khaldama xisaabta, sida ay mabda'a koowaad ama
labaad, ama codsiga khaldama logardam ah, sida ay mabda saddexaad, ayaa ku hay,
anna waan hadli doonaa of xisaabta ama daaweyn logardam
Guud ahaan, waxaad ka heli doontaa soo mabda'a xisaabta si loogu daweeyo soo
socda oo ka mid ah articles iyo formation of qaybood; guurka si mabda'a logardam ah
iyo daaweynta waxyaabaha ay ka mid muhiim ah dalbanayaan laakiin Cutubka XXI
ee gaar loo hayaa.

VI. Caan ku walxaha wadajir ah ay

wax-u bixinta ama xabbadood Qaybaha..
38. Aan tagaan si ay horaantii (cutubka. II) oo la tixgelinayo dabeecadaha K.G. dhigay comments guud hadda wax ka mid ah qaarkood.

Haddii mid ka mid K.-G. dhammaantiis la go'aamiyey by size iyo tirada, sidaa
daraadeed waxa uu abid ka codsan lahaa, ma aha oo kaliya in la mid ah oo dhan
jooga tirin, laakiin sidoo kale dhawaan ay ahayd nuqul mustaqbalka iyo in ay qaataan
ka aragti kasta si shabahay ah, ku siin meel go'aan taranta, sida size sida in sadex
dhinac ugu weyn, miisaanka, cufnaanta, dhererka. Tani waa guud ahaan wax aan
macquul aheyn. tiro ka mid ah tijaabooyinka of shay la siiyey abid inta badan
indeterminable badan yahay, oo ka mid ah lacagta badan indeterminable sida caadiga
ah waa uun tiro aad u kooban oo u tallaabooyin at amarkiisa. Waayo, kan waxaa iska
cad in haddii z. B. miisaanka maskaxda ee Yurub iyo negro in la barbar dhigo, taas oo
aan la samayn karin hal juxtaposes Dhagaxyada miisaanka oo kun maskaxda
miisaanka Yurub ee kun maskaxda Negro. Waa natiijo caadi ah. Sidaas waa Yaabe
Illeen waa codsan in hadaladiisa ka hor dhigay nuqul aad u badan tahay in la baaro oo
wuxuu qiyaasay inay is barbar dhigaan waxyaabaha badan ee suurtogalka ah oo aan
loo aabo yeelin saarida tirada gaar ah oo aad samayn karto oo aad u badan si aan loo
siiyo meel aad u badan jirin xaaladaha qaloocan ee ah in in uu abaabulo cabbirka
helay hab lagu tilmaamay in tirada iyo baaxadda ee darfahoodii qaybinta, iyo sida ay
taasi laakiin kaliya keenta in ay iska fududaysto kala guurka ah qiyamka guud ahaan,
ka darfahoodii qaybinta qiimayaashan qaarkood, waxa loogu yeero. xabbadood
go'aan ama xubno ka K.- G. lean kuwaas oo bixiya caan ah oo ka mid ah shay oo
macquul ah oo ay kula walxaha kale ee ay xiriirka taranta barbardhigo. Dhab
ahaantii, mid ayaa si aad u aragto sida midhaha shaqsi iyo Mabestimmungen badan
si ay u bixiyaan.
Haddii mid ka mid ah waa qanacsan hadda, sida inta badan waa kiiska, iyadoo
calaamad u ah ee celceliska xisaabta ee K.-G., mid kastaba ha ahaatee waxay
leedahay sida muhiim ah oo laga samri karo in kasta oo qiimo go'an tahay kiiska iyo
qiimaha barbardhig walxaha kale; laakiin waxaa laga yaabaa in laba K.-G. oo dhan
ama u dhow heshiin laakiin ku kala duwan yihiin si weyn loo soocay xidhiidhada
kale. Haddaba waxaa u muuqan kari lahaa ku filan ka hor, xaddiga celceliska is
beddel iyo kala duwanaansho width oo dhan K.-G. a in la tixgeliyo muujinaysa of
weecasho celceliska ka celceliska xisaabta iyo dhinacada ah si ay ugu muhiim ah
dabeecad u daalay, oo dhab ahaantii, tani waxaa mararka qaar sameeyo.Laakiin
aqoonta K.-G. ah in guud sidaas u weyn oo darajooyin kala duwan si sida ay hal ama
jihada kale u qaadan kartaa hantida kaqabto ma uu dareemay baahida loo qabo ka
dhacay kaas oo K.-G. in la tix geliyo oo dhan baaritaan buuxa iyo isbarbardhigga of
qiimaha, xitaa in jihada this in sifaha, di marka la eego isku mid ah in ay qaataan
qiyamka ugu weyn ee kala duwan, kuwaas oo distinctness waxaa sabab u ah kaqabto
ah, iyo qiyamka weecasho ee isha, taas oo aan si ay sheegayaan in wax kasta oo uu
leeyahay inay xiiso ku filan si ay u galaan in sida qayb ka mid ah ay caan, si kastaba
ha ahaatee, waa in kiis kasta oo la hadlay a waxaa collectives guud.
39. Haddii aad markaas collectives guud ee caadiga ah, tixgelin hore kooban oo
aan A sii joogi kartaa oo la xiriira lahaado khaldama, laakiin daray sida kor ku xusan,
ma qof walba K.-G. dhigi karo sheegashada in tixgelin dhammaan waxyaabaha la
go'aaminayo in ay ku qeexan cutubka II., sidaa darteed ma noqon doonto mar fudud
si ay u tagaan tixgelin ah ku wareegsanaa oo dhan-oo dhanba, haddii in K.-G. ah, mid

ka mid ah aad u gaarka ah muhiimadda qabsadey, oo ay ugu adeegaan sida tusaale u

ah Bulshda ee interoperability fiirsaneysa laftiisa. Sidaas karaa Waxaad weydiin
qabanayo dhinacyada kala duwan ee xulashada ah in la qaado.
All wada hadda, waxaan u malaynayaa, meesha aad rabto in lagu badbaadiyo la
raashin, waana shir oo si aan qiimo weyn waa la doorbidayo haboon Gudbey sifo
siiyey K.-G. si uu u qabto, celceliska xisaabta iyo kala duwanaanta ay mar walba sii
joogi doonaa dookha hore gartay, marka laga reebo in waqti isku mid ah u lumiya la
diidmada arrimo kale go'aaminta of aragti in dastuurka taranta of K.- G. iyo jilayaal
isku illowsiin kartaa, ee se ma ka yar muhiimsan tahay in si ay u dhisaan on xisaabta
ka dhigan, iyo halmaaami in sameynta sharci-qaybinta guud. Caddeyn wuxuu ahaan
doonaa laabto ay horey u kor ku xusan (cutubka. II) cayimay guryaha oo ka mid ah
qiimaha ugu weyn ee kala duwan la ballaariyo iyo daawashada sharaxaadda.
[Tani waa in cutubka X. faahfaahsan. dhici. Laakiin halka ay jiraan dabeecadaha
qiimaha kasta maamulaha loo soo bandhigi doono laftiisa in, halkan waa qiimayn la
barbar dhigo qiimaha weyn ee marka la eego is-resetting macaashka ay K.-G. ku
caan Waayo, tan sabab, soo socda oo keliya xisaabta macnaheedu A, qiimaha
dhexe C iyo qiimaha cidhiidhi ah Dtixgelin, maxaa yeelay, siilka qiimaha R, iyo
qiimaha ugu daran T iyo kala qiimaha diiradda F waa in ay ka soo bilowgaba
sababtoo ah muhiimadda hoose ee doorashada aad u badnaayeen kooxda. Si kastaba
ha ahaatee, waa in la kala duwo kuwa in saddex qiimaha ugu weyn marka la eego
sharciga qaybinta ansax ah fuulaan ama loo eegin sida ay tahay in la arkaa sida ku
xiran mahad oo dhan kala duwan ee meel isla helaa.]
40. [Haddii aan ha kuwaas oo hoos u male ah in sharciga qaybinta a koorsada
of sida kontaroolada qiyamka guddi qaybinta ah, sidaas dambe ee asal ahaan waa
sida raasamaal ah random uuraysatay qiyamka, iyo Haddaba waxaa laga yaabaa in
qiimaha ugu weyn oo keliya loo arko in ay tilmaamayso, sida koobaan celceliska
kuwa adag random hab sax ah oo badan ama ka yar si ay u matalaan. Laakiin
markaas shaki ku jirin ku xiran yahay, in qeexidda A waa ka qiimo badan in ka mid
ah C ama D. Maxaa yeelay A ka dhigan celceliska xisaabta ee qiimaha celcelis ahaan
waa, run ahaantii la gelin karaa meel kasta oo qiimaha marka la mid ah lagu daro si
lacag waa. C dhinaca kale ma aha xarunta qiimaha, taas oo ah sida inta badan ugaga
sida hoos ku, iyo sidaas ka dhigan tahay qiyamka miiska la isku halaynta hoose
sababtoo ah waxa ay jeclaan ma A waxa ay ku xiran tiriya, laakiin kaliya on tirada
khaldama labada dhinac. D danbeyn laga yaabaa la looma oggola sida celcelis
xigeenka, tan waxaa loola jeedaa oo keliya inay u mareysa qiimaha ciriirisan ay
nidaaminaya by nasiibka kasta oo sharciga iyo meel aan go'aamiyo xisaab, laakiin
waxaa laga heli karaa oo keliya by arkaya sabuuradda. Ever hortiisa dhabta ah ee
guddi kala sooc lahayn kordhin waa in la arkaa oo keliya sida kadis ah nasiib, ka
muhiimadda lahayn waa in lagu lifaaqo.]
[Waxaa haddii kale waa marka jiritaanka sharciga qaybinta la ansixiyay. Inkasta oo
markaas xajisto A sida ku qeexan sida celceliska, waxa kale oo uu leeyahay in miiska
random iyada oo aan wax si toos ah ku guuleystay. Muhiimadda C dhinaca kale waa
weyn waxaa sababtoo ah ,. Iyadoo la tixgelinayo soo socda dhaqan galay hadda la

eego badan tahay, sida xarunta qiimaha yahay qiimaha tahay In xarunta of dareenka
laakiin dhigeysa D, tan waxaa loola jeedaa in qiimaha in sida u mareysa qiimaha
cidhiidhi ah, ugu yaraan qiyaastii, ie gooni ka jirin xaaladaha qaloocan, taas oo uu
leeyahay W ugu weyn .. D Sidaa darteed waa in midnimo ku xiran sharciga qaybinta,
ugu badnaan ka mid ah oo mabda ' waa in la cimri tahay waxaa la. Sidoo kale cad isla
markiiba in Jid nuqul waayo go'aan ka soo baxay Oogidda run sharciga qaybinta
ay D waa furan yihiin, mid ka mid ah oo ku saleysan sharciga, miraheeda badnaan
aragti ahaan ka dhigan tahay qiimaha badan tahay; kale ee ay sabab u tahay guddiga,
kuwaas oo qiimo cidhiidhi ah u mareysa waxay muujinaysaa qiimaha badan
tahay. Waa aan qiimo lahayn in marinka of sida in goluhu si toos ah ayaa shaaca ka
qaaday qiimaha meel cidhiidhi ah ama kaliya u janjeera in ay soo saaraan
sida. Maxaa yeelay, sida natiijo ah oo galay sharciga ciidanka waa a iyo z ee macnaha
a functional, si by yaqaan xeerarka cidhiidhi ah z loo xisaabin karaa by interpolation
ka qiyamka miiska siiyo haddii uu go'aan ceeriin ku guuldareystay hortiisa si toos ah
guddi ka ama u muuqataa sax ahayn. Haddaba Skokkelund laakiin waa in dhigma
go'aan taaban karo ah ee qiimaha badan tahay la aragtida in, baahida loo qabo
in D guryaha oo dhan waxaa lagu gar gooyn in loo sameeyo qiimaha ugu badan ee
sharciga qaybinta, si qayb ka mid ah la xisaabayo D by interpolation siisaa hab ah,
ansaxnimada ah sharciga qaybinta adkeeyey inuu xaqiijin qayb kale, xagga sharciga
barbaro kor, aqoonta sifooyinka konstatierten ku taaban D of darfaha siin karaan
furayaasha in helitaanka sharciga qaybinta ah.]
41. [link Tani solidary dhexeeya dabeecadaha qiimaha cidhiidhi ah D iyo
sharciyada qaybinta ka D oo heshay ka hormariyaan waadaxa badan wax qiyamka
kale ugu weyn, iyo xataa in aragtida ah jirka iyo ubadan qalad, nuurkuu yimaadaa
si. Isla loo arkaa oo loo yaqaan qiimaha daawashada run celceliska xisaabta oo ka
mid ah qiyamka arkay, khaldama ka in ay yihiin qalad ah loogu fiirsado. The laakiin
qiimaha runta ah waa wax ka badan qiimaha u badan tahay in tiro qalad ah in uu
yahay ku filan oo waaweyn si loo ogaado guurka sharci ah bannaan, u mareysa waa
qiimaha meel cidhiidhi ah si ay isu aqoonsadaan. Sidaas darteed waa sheegaya
mabda'a ah in qiimaha runta ah ama dhici kara, xisaabta ku macnaheedu Awaa,
ka A helay muhiimadda ay leedahay, sidoo kale qiimaha cidhiidhi ah D u noqon. Tani
looga baahan yahay ee soo beegay aasaasiga ah ee A iyo D hadda keenaysaa in
sharciga qalad Gauss, sida B. ah z. ENCKE ka ee 1) wakiil ah habka of god ugu
yaraan waxaa lagu arki karaa. Maaddaama ay isku mid ka dibna sii wadaan in ay
raacaan heshiiska mabda 'ah qiimaha dhexe ee C leh A iyo D , iyagoo booska United
marinkii bez dhabanada guddiga. A kooban, halka ay natiijada kaqabto ayaa gooni u
dhaqaaqin.]
1) [Berlin

buugga ubadan for 1834, S. 264 FF.]

[Taasi waa mabda 'dabcan heli by waayo-aragnimo xaqiijin. Tani looma baahna in
saf qalad, oo dhigaya ballaarinta ee gobolka si ay u bixiyaan qiimaha dadku u arko
tooska ah ee isku xigta ama xisaab interpolationsmige, isku mid sax ah oo leh A ku
beegan, maxaa yeelay, had iyo jeer waxaad yeelan doontaa in ay qaataan on jirin
xaaladaha isu tixgelin keeni kara taaban karo ah dhaqaaqin gooni ah qiimaha ugu

weyn ee aan wax u dhimin labada ansaxnimada mabda'a aasaasay su'aal. Oo weliba,
waa tijaabo ah oo mabda 'halkii waafaqsan of dhab joogo in ku qaatid is xigta baadi
of qiimaha la baahan yahay sharciga ku hoos habka, sida in kadis ah taaban karo
ee A iyo D doondoono oo ay helaan, sida z. B. Bessel siiyey ee "astronomiae
Fundamenta" by horjeeda marinkii baadi sidii aragtida ah, oo ka dib markii la kulma
tijaabo ah GG. Magac ahaan, ka jirin xaaladaha qaloocan, gaar ahaan in hoos ku filan
in miiska qaladka, saamayn koorsada of qiimaha uu goluhu in yar dabadeed oo dhan,
waxaa la filayaa in ay faragelin jagada qiimaha shaqsiga mararka erbeblich iyo saaray
splaying a xad la taaban karo qiimaha ugu weyn ee burburkii oo ka mid ah aragtida
waxaa loo baahan yahay, wuxuu keeni karaa.]
Laakiin ilaa hadda qaadataa meel noocan oo kale ah u dhaqaaqin marka laga reebo,
xisaabta ku macnaheedu kaydka doorashada, waa in mid ka mid ah sida qiimaha
badan tahay kuwa loo arkaa by mabaadi'da Gauss in la ixtiraamo oo wadarta god oo
waa ka wada yar suurto gal ah, ama marka la eego taasoo wadarta khaldama ee
labada ahaa pages waa isku mid,labadaba qiimaha laakiin beegay in xisaabta ka
dhigan, dhabanada ama kaqabto laga yaabaa in marka la eego darina dhacaan. Sidaas
doorashada ee xisaabta ku jeednaa waa, xataa halkaas oo aanu ku beeganto qiyamka
kale ugu muhiimsan, isla kiis kasta go'aansaday in Malehre la taaban karo oo aad
ubadan on ujeedooyin ah.
Si kastaba ha ahaatee [Tani waa runta ah oo keliya ka yar male ah in, in mabda,
celceliska xisaabta waa in la arkaa sida qiimaha badan tahay. Luminta this mabda'a ay
ansax, iyo sidoo kale laga badiyay A booska uu door bidayo; maxaa yeelay, iyadoo
waligiiba macnaha asalka ah sida celcelis ahaan, laakiin marka la eego sharciga
qaybinta hadda galo qiimo in ay meel, kaas oo la wareegay hadda soo saaro iyada oo
la raacayo mabda'a doorka qiimaha badan tahay oo mabda 'ku beegan tahay qiyamka
cidhiidhi ah. Tusaale ahaan, qiimaha dhexe Cama mid kale "qiimaha awoodba"
marka la eego ay formation, iyo dood ku saabsan maqaalka 2) : Tixraaca waa in la
sameeyey "in ka badan qiimaha asalka ah ee wadarta yar weecasho", ka badan
qiimaha loo arkaa, W. ugu weyn inay u yimaadaan, si doonaan oo xidhiidh la leh this
sharciga qaybinta kale ee ciidanka, by jiritaankeeda, qiimaha dahsoon tahay arrin sida
sarraynta helay sida codsiga sharciga aasaasiga ah, xisaabta ka dhigan.]
2)

maqaalo of Mathematics iyo waxb. Class of Royal

ah. Sachs. Gesellsch. Wissensch ah. Volume XI , 1878th (Gaar ahaan, Qaybta VI:
"Comments on su'aasha ah ee saxsanaanta of mabda'a ah ee celceliska xisaabta" iyo
Qaybta VII: "Xeerarka itimaalka ee khaldama of awoodba bez kala duwan ahayna
ansaxnimada ay mabda '..")
waa 42. [Waayo collectives hadda si la mid ah qiimaha meel cidhiidhi ah oo xiiso
asaasiga ah sida ugu dhakhsaha badan qaybinta koobiyada K.-G. a sharciga itimaalka
xukuma yimaado su'aal. Sida in ay go'aan ka mid ah sifooyinka qiimaha cidhiidhi ah
iyo in la aasaasay on derivation isla sharcigan ma karo laakiin halkan mabda'a of
xisaabta ka dhigan, ama wax kale oo mabda ' ahmiyadda a la aasaasay. Maxaa yeelay,

K.-G. ah waxaa la siiyaa oo keliya by waayo-aragnimo, oo waxaa jira ahmiyadda aan

xitaa si yaqiin ah in guud ahaan qiime isku mid ah oo laga heli karaa sida qiimaha
badan tahay, ama in - in si kale loo dhigo - qiimaha u mareysa ciriirisan K.-G. kala
duwan lagu gartaa karo by sifooyinka la mid ah.Waxaa Sidaa darteed waa in la arkaa
sida natiijo aasaasiga ah ee waayo-aragnimo ah in K.-G. kala duwan kuwaas oo ku sii
jiraya, dhab ahaantii, u ogolaan go'aanka ee qiimaha badan tahay, iyo in dambaysta
ah oo ku filan la kulmeen u dhow qiimaha wixii ka ratio of the khaldama celceliska
labada dhinac ( e ', e , ) waa loo siman yahay si ay saamiga of tirada weecasho
labada dhinac ( m ' : m , ) . qiimaha cidhiidhi ah sidaas darteed waa in mabda 'ee
collectives ee xisaabta ku jeednaa kala duwan oo waa halkii mabda waafaqsan ee loo
baahan yahay la by saamiga e ', e , = m ': m , qiyamka lagu qeexay. The dambe (oo
ka dib loo qaaday cutubka. II qamaar la D p lagu tilmaami karaa D
i interpolationsmig xisaabinta u mareysa qiimaha guddiga cidhiidhi ah renames)
sidaas darteed halkan sheegtay dareenka la mid ah sida xisaabta ka dhigan in aragtida
ah ee qalad. Waxa uu sidoo kale leeyahay macnaha aad u la mid ah; maxaa yeelay,
sabab u tahay mabda'a ah in qiimaha badan tahay ee K.-G. a ka
qayb e ', e , = m ': m , kulmi, ama in D p = D i noqon waa, waxaa laga heli karaa sida
sharciga qaybinta ah in mar hore waxyeellaynta aasaasay cutubkii hore Advanced GG
la mid ah sida ay sabab u tahay mabda'a ah in ka qiimaha badan tahay, celceliska
xisaabta, ama in A = D i ahaan waa in GG fudud sida sharciga qalad baxdo.]
[Kaliya Skokkelund laga yaabaa in A sidoo kale caddayn Lagaga in kaqabto hibada
daciif ah sida ay K.-G. si dhow ula D p la kulmeen in ay tahay ku filan in la keeno
GG qiyaastii fudud halkii labada-column in la isticmaalo.]
43. Lama oggola in ay sii Halmaameen marka aad dooranayso mida qiyamka kala
duwan ee heerka of istareexsan oo sax ah oo ay tahay inay ku guuleysato. Ma waxay
ku xiran tahay go'aanka cayriin Diintooda, si qiimaha cidhiidhi ah waxaa go'aansaday
ugu fudud oo sahlan, tan aad tahay oo kaliya ka dib markii guddi qaybinta a a baahi
si ay u arkaan meesha ugu weyn z dhegaysan, ugu dhakhsaha badan raaceen in
arrintan la xiriira go'aanka qiimaha dhexe, taas oo ay jirto kaliya Iskudar
ah a ama labada dhinac in xarunta si sinnaan ku helay ee m iyo m , ayaa loo
baahan yahay; on xaaladda ku saabsan in of A, tan dheer ee shaqsi dhan ah guddiga
badan koritaanka qaybinta ama, waxa ka dhigan tahay in wax la mid ah, ee formation
iyo sii dheer alaabta za loo helo wadarta a kaas oo la m waa in la kala qaybiyey,
kiis ee weyn m dheer iyo daalin hawlgalka.
Laakiin haddii kale, ay haa tahay, on lid ku ah, waa xiriirka marka aad fiiqan, rabo
inaan aado horyaal waxaa qodobada soo socdo ay suurtagal tahay. Laga soo bilaabo
go'aanka cayriin ee qiimaha cidhiidhi ah ka dib markii isaga ugu badnaan z waa la
filayaa kaliya qiyaas aad u hubin in ay qiimaha ku haboon; ugu darnayd laakiin, on
the ratio m ' : m , = e : e, in la aasaaso, runtii waa in la keeno gaar ah oo aan u
adag tahay in biilka keentay laakiin waa unstreng oofiyo, oo ku baaqay in dhimista
iyo interpolation, la soo dhaafay ee weli ka tago meel yar ee ay u kombiyuutarka
natiijada. Qeexidda fiiqan ee C , inkastoo wax badan ka sahlan yahay kii D , ma aan

samayn karo aan lahayn qalabka sida, halka go'aan ka soo baxay A sida aan loo
baahnayn. awkwardness ee formation of wax soo saarka za waxaa looga fogaan karaa
by a ka dib (cutubka. IX) si farsamo imaging.
44. Sida ay dood hore oo ka mid ah muuqaalada iyo faa'iidooyinka ka mid ah
qiimaha ugu weyn ee kala duwan ay noqon doontaa wax in la yidhaahdo ka barta of
view ka soo dhinacada iyo hawlaha weecasho tixgelin.
Waxaa laga yaabaa in laba K.-G. oo dhan ama kulan ku dhow in ay qiimaha ugu
weyn oo weli width kala duwanaansho iyo qiimaha is beddel celceliska nuqulo ka
mid ah qiimaha ugu weyn ee ay ku kala duwan yihiin si balaadhan, oo ma yihiin
differentiators taag daran. Sidaas darteed, heerkulka celceliska ah jasiirad Bad iyo
meel dhexe ee qaaradood ah waxaa laga yaabaa in la mid ah, laakiin khaldama ah
heerkulka gaarka ah ee qabsaday-heerkulka dhexdhexaad ah ee ugu horeysay ee
xadka cidhiidhi iyo waa celceliska in ka yar ee labaad, ka dib markii taas oo aan la
kala saaro cimilada badda iyo cimilada qaaradda.
[Waxaad hadda la dhigin doonaa si kala duwan sida by siinta ugu weyn oo qiimaha
ugu yar, ie of E ' iyo E , kaas oo in tiro ka mid ah nuqulada K.-G. a dhici sifaha hab
aad u fudud.]
Sidaas talinayaa laakiin ay calaamad u yihiin qiimaha ba'an E ' iyo E , waa si ay u
muujiyaan xadka gudahood kaas oo fadhin size ee nuqulada, weli isticmaalo waxaa
ka mid ah wax ka badan hal xiriirka aan sugnayn oo kooban. Marka qiimayaashan ku
xiran yihiin shilalka waaweyn, si hal ma tirin karaa on markii dhinacada iyo is beddel
ba'an of taxane ah oo cusub oo tijaabooyinka la isla m ka go'an in ay mar kale ka heli
uu qiimuhu isku mid, marka labaad, cayimista isku mid ah oo dhan, oo kaliya tirada
koobi, ka m , kaas oo la mid ah waxaa soo minguuriyey, qiimaha a by at
weyn m baaxadda isbedelada waa weyn, oo sidaas daraaddeed mid kula weyn m guud
dheeraad ah si ballaaran u dhaxeyso ba'an, yar ah E , , a weyn e ' oo sidaas
daraaddeed weyn is beddel u daran e' - e , waxaa bedelay yar a badan m. hadda u
malaynayaa tusaale ahaan aad rabto in aad koombo tirayn buuxda iyo qaraabo of K.G .. in qiimaha E '- E , ama ( E' - E , ) : A search, sida ay si fiican u dhacdo, iyo ka
dib markii dhowr K.- G. barbardhigi, si aad u samayn doonaa qalad weyn markii
waxyaabaha ka duwan mleeyihiin oo waxaan ahay qaladaad noocan ah, kaas oo sidoo
kale keentay in gabagabada khalad, run ahaantii la kulmeen meelo kale. 3)

3)

[Baaragaraafka Tani waa soo bandhigaan ah Fechner ee ku saabsan khaldama

celcelis ahaan iyo ba'an saaray, kaas oo la xiriiray in 1868 Prof. WELCKER oo ay
bixiyaan this heli karo ii.]
Better badan width is beddel ah E '- E , sidaas darteed waa kala duwanaansho
celceliska, dhexdhexaadka ah isla marka laga reebo degree of tirayn shay, sida ay ilaa
xad madax-bannaan ee m , iyo si buuxda u madax bannaan waxaa lagu sameyn karaa
saxo ku habboon. Si kastaba ha ahaatee, tallaabadan bedeli doonaa ka dib markii

qiimaha ugu weyn ka mid ah oo doonayo in uu tirin khaldama, oo waa, guud ahaan
ku hadlaya, kala duwan oo dhinaca togan iyo kuwa taban. tixgelin ee farqiga dambe
laakiin mid Badbaaday marka meel kasta wadarta guud ee khaldama ee labada
dhinacba, loo qaybiyey tirada guud ee duwanaansho in labada dhinac, waxaa loo
isticmaalaa, si dib muddo guud badan is beddel ama macnaheedu celcelis par
leexasho ku saabsan a nooc qiime maamulaha siiyey:
,
Haddii aad rabto in aad isticmaasho ah kala duwanaansho ka mid ah ama qiime kale
ugu weyn ee hoos u yimaaddo, waxa ka mid ah uu doonayo in uu u gudbin at dhan,
oo mid ka mid ah uusan ka kale kama saarayso. Sida aad arki karto, isbedel heerka at
a siiyey m in wadarta tirada guud ee labada dhinac kala duwanaansho in qiimaha ugu
weyn ee kala duwan, ilaa haatan waxaa sameeyey oo keliya isticmaalka weecasho ee
celceliska xisaabta, iyo waxaan sii kiiska ugu horeeya waa, waxaan u hesho sida
celceliska qiimaha is beddel sida kor ku xusan Name:
,
Hadda, si kastaba ha ahaatee, waa aan gebi ahaanba madax banaan of size ee m ,
laakiin kiiska waa kan: Qiimaha A , ka khaldama waa la qaaday, kala duwan xoogaa
ku xiran tahay tirada ka mid ah a, halkan ka m isla, kaas oo uu yahay wakiilka ; iyo
ugu sax suurto gal A karaa oo keliya ka ah aan la koobi karayn m waxaa loo
helay. Iyadoo size ah oo ka mid ah uguna m, si kasta oo ay dhacdo khalad A , laakiin
sidoo kale badala size ee khaldama iyo awgeed tiriya iyaga ka mid ah, ay kala
qeybinta by m , qiimaha waa la helay, kuwaas oo bara aragti iyo
khibrad 4) in iyo faya = : m la sii kordhaya m celcelis ahaan in
saamiga
ku koraa, raaceen by , iyo in kiiska caadi ah, in go'aan ka
soo baxay a la khaldama ka ah aan la koobi karayn m dhici lahaa , noqon karaa
by RESP. leh
, dareemi = 2 m (2 m - 1) bateen, waxa loo yaqaano
edbinta sabab u tahay uguna mwicitaanada. The saxo si kulul c , oo waxay heleen
sidan:
,

4)

In labada shabahay Comp. My khuseeya ee wararka ee Royal ah. Saxon Society

of Sciences, Volume XIII, 1861 [ "About kaabidda inay go'aan sax ah loogu fiirsadotallabooyinka ah, go'aan ka soo baxay kala duwanaansho ah ee qiimaha saadaasha
shaqsi ku wareegsan ay celceliska iyo Mabestimmungen ku psycho-jirka by habka

of baadi celcelis"].

saxo Tani ma khusaysaa ay dhacdo in kasta oo, laakiin celcelis ahaan kiisaska, iyo
tan waxa ay leedahay ma aha iyaga lagu dabaqi karo in si hufan loo ogaado kiiska
kasta oo gaar ah, waxaa lagama maarmaan ah in ay u hoggaansamaan qiimaha in uu
haystaa celcelis ahaan kiisaska, oo sidaas daraaddeed, haddii mid ka mid ma ilaalin
kartaa dadaalka yar oo la saxo, in collectives ka door bidaan in c sida
in qabsaday.

Haddii is beddel celceliska ee C ama D waa go'an yahay, in aan marka hore
leeyihiin saxo ma aha haddii ay = : m , labaad, haddii e = : m , iyo
hagaajinta, laakiin wuu diiday, sida ugu badan ee aan arko, ayaa weli isku mid ah. is
beddel Celceliska in C leeyahay danaha in ay ka yar marka la eego A iyo D , xataa
yar macquul tahay, maxaa yeelay, sida ay hore u sameeyey cayimista wadarta
khaldama si ixtiraam leh in C guud yar waxaa suurtagal ah, oo waa in ay qeyb
by m kala iibsiga.
Guud ahaan, inkasta oo ay tani ku dhici kara marka laga reebo, iyo dheellitirnaanta
sax ah ma dhici karto, waxay kordhisaa is beddel celceliska la size ee alaabta, iyo
waxa laga yaabaa inay xiiseyneyso in la baabi'iyo saamayn this intii suurtogal ah lagu
gartaa in is beddel celceliska qaybiyey size ee shayga isbedbeddel, halkan qaraabo ay
jirin kala duwanaansho buuxda loola jeedaa xisaabta ku.
45. A muhiimadda ka muhiimsan heerka uu is beddel ah ee shay ku saabsan
qiimaha ay ugu weyn ee ku guuleystay weecasho celceliska sida xubin dhexe ee
go'aaminta qaybinta shayga. Malehre The jirka iyo aad ubadan ka dhigaysa ujeedada
by weecasho hoose eego A ama in qiimaha la xiriira
isticmaalaan,
laakiin tani waxaa loo ogol yahay oo kaliya shardi ee this barayay khaladaad W.
symmetrical of daawashada, halka collectives ka dib markii iyaga, waayo, dhab
ahaan jira xaalad guud ee kaqabto kaliya ee weecasho hoose marka la eego D , aan
caado u ah labada dhinac, laakiin bog kasta si gaar ah ka dhigi kara isticmaalka (eeg
33), ie.:
,
Halkan, sidoo kale, ma aha adag edbin ah ay sabab u tahay uguna m si loo soo
dajiyo, laakiin qiimaha sixi ma aha, sida mid ka mid ah u malaynayaa laga yaabaa in
ay qarka u saaran:
,
laakiin:

.
Dhab ahaantii lahaa haddii kale la xiriira in ay ku saxo wadaraha weecasho ee
labada dhinac ha la saxo sida caadiga u ah wadarta guud ee u dhigma oo dhanba.
Waayo, wadarta guud kuwaas oo uu leeyahay:
,
Haddii mid ka mid ah uu doonayay in si gaar ah ku riday wadaraha weecasho labada
dhinac:
,

si loo heli lahaa by danbaysay qiimayaashan:

.
waxa la qiimeeyo ee kor ku for c waa khalad.
46. Ugu dambeyntii weli ku xusto qiimaha qaar ka mid ah kuwaas oo ay si joogta
ah u taabtay on, laakiin aan ilaa wakhti danbe mooye si faahfaahsan in laga doodo,
waa xeerarka kaqabto aad u muhiim ah in xiriirka. Ku-meelgaarka ah oo kaliya socda
ee ku saabsan qiimaha kuwan.
Waxaa hore waa faraqa u '- , = u dhexeeya tirada khaldama togan iyo kuwa
taban ee A iyo farqiga U - U , = ( E - A ) - - (E A , =) E' + E , - 2A dhexeeya
baaxadda weecasho ba'an togan iyo kuwa taban ka A, taas oo iman saaraysa
tixgeliyaan. Laakiin xitaa ka muhiimsan kuwan kala duwan buuxda yihiin qaraabo:
iyo

Halkan ku meel gaar oo keliya soo socda ee la xidhiidha ka dib in la sameeyey la

isticmaalo waxaa ka mid ah ku saabsan.
From farqiga u dhexeeya wadarta ka khaldama togan iyo kuwa taban
ka A, di 'iyo , dabcan noqon kartaa su'aal ma, tan iyo A waxaa si cad la siiyaa
si ay labada wadaraha siman yihiin; laakiin in uusan keeni in waqti isku mid ah
labada tiro weecasho ' , , waa loo siman yahay si uu midba midka kale, oo mid
ka mid ah ugu random mar kale ka heli doontaa. Laakiin waxa aad awoodo, ugu
yaraan in guud ama marka laga reebo a random celcelis ahaan kala duwanaansho
wadareed ee A meel waa in ' - , la size ee m korayo.
On malo ee W. khaldama togan iyo kuwa taban siman kuwaas oo barayaa aragtida
ixtimaalka by kiiska soo laabtay sanduuqa tiro isku mid ah kubadaha madow iyo

caddaan in - , qiimaha ay waadaxa by celcelis ahaan ka mid ah saamiyada

ee

kordhay. Laakiinse in m kordhay waa, yar ee ratio of : m , si, at koobi

karayn m , eber oo ka mid yahay.

Mid ka mid ah cawaaqibkii ay tani waa mid ka mid in baaritaanka ka dib soo socda
in mid fiican oo. khaldama negative bez. A si dhab ah u leeyihiin W. siman, oo aan si
fudud u kala duwan yihiin buuxda u qaban karo oo aan ka dhiman guud ayaa sidoo
kale la W. isku, laakiin on xiriirka uu la leeyahay m , taas oo laga yaabaa in aan ka
badnayn size gaar ah, si ay u gleicheW ah . ma noqon mid aad uma badna, maxaa
dheeraad ah oo la sheegay in markii dambe doonaa.
Ilaa hadda waxaan leenahay sinnaan la'aanta ka mid ah tirada laba jibbaar ah
khaldama bez. A di ' , , sida feature a oo ansixiyay in qaar ka mid ah ixtiraam
sida koombo kaqabto ah. Dabcan aad waayeen by kaqabto ah ay sabab u tahay
sinnaan la'aanta ka mid ah wadarta kala ', , . Bez A su'aal ma, sababtoo ah
waa in la eego A waa in ' = , si A in la go'aamiyo si sinnaan ay taasi dhacdo
ayaa, . Dhinaca kale waxaa sidoo kale laga yaabaa inuu feature ama qiyaas ah
kaqabto aan la qoro on faraq ah ee tirada khaldama C hagaagaan, waa sababta oo ah
marka la eego C waa in tirada is dhaafsi ah khaldama ee la xiriirta in ay waa isku
mid, halkan ka gees ah looma laftiisa in looga hortago lahaa kaqabto in lagu qabtay
marka la eego celceliska xisaabta ee A on qiimaha cidhiidhi ah D by sinnaan la'aanta
ah ee tirooyinka kala m , m , si loo ogaado, in ay dhacdo ee labada qiimaha ugu
weyn ee kala duwan ku filan ka midba midka kale, iyadoo faa'iido ah marka la
eego D maalgashigaa ah in sharciyada kaqabto diverging xoog of
khaldama m , m, midba midka kale ka, sida khaldama ku ', , bez. A si ay u
helaan midba midka kale; iyo m ' , m , in labada-madaxyo simanna G. G, gelin karaa
xiriirka, halka qaadan meel ka dhanka ah kaqabto A mana fudud, labada dhinac GG
qiimaha weecasho ee ixtiraamka A waa dheeraad ah oo sax ah. Xaggee in la ogaado
in haddii bez. A badan , overlaps, taas bedelkeeda m , in ka badan m
overlaps. Laakiin A oo intaas ka ', , inta badan ka sahlan in la ogaado ka D oo
intaas ka dib m ' , m , iyo Isasaaray by kaqabto ka weyn ama ka yar. A had iyo jeer in
ka weyn ama ka yar, kaliya haddii ay dhacdo kasta bez ah kaqabto ah. A ku saabsan
anigoo goor bez sinnaan. D ee dhinaca ka soo horjeeda waa la xiri karaa, sidaa
darteed waxa ay u muuqataa guud ahaan wax ku ool ah, marka hore on natiijada
go'aan ka soo baxay kaqabto ah by - , . bez A qabsaday sidaas darteed waa
weeraryahanka fog si sinnaan ah ee m iyo m , . bez Dxidhana way noqon
karaan; waa haddii laakiin inay sameeyaan go'aan sax ah, taas oo weli la bartay, gaar
ahaan by aragti iyo empiricism.

VII. Darfahoodii qaybinta Hoose.

47. [In cutubyada hore, qodobada muhiimka ah ee daraasadda soo bandhigay
waxyeellaynta leh. Hadda waa wakhtigii si dhab sameeyo baaritaanka. Tan iyo markii
la mid ah aan la ku salaysan fikrado khiyaali ah, laakiin gebi ahaanba ku salaysan

waayo-aragnimo laftiisa, sidaa daraadeed waxa kaliya ee u mareysa siin karaa K.G. isu soo baxay. Si kastaba ha ahaatee, tan dambe ayaa ku jira qaab usprnglichen
ay Uma qubo ah, weli ku haboon siidayn sharafeed sharciyada lagu dabaqi karo
aragti. waa Sidaas darteed la bari gaar ahaan ay daaweynta xisaabta. Kaasu wuxuu la
xiriiraa qayb ka mid ah diyaarinta haboon a foomka of wakiil baaraya iyadoo la
samaynayo loox qaybinta hoose iyo hoos u dhacay (Qaybta VII iyo VIII.); qaybta
kale ay yihiin xeerarka xisaabinta qiimaha hoose iyo hawlaha weecasho, taas oo ah
sifooyinka iyo sifooyinka K.-G. ah (. Cutubka laftiisa soo bandhigaan - XI
IX).Halkan, maxaa yeelay, daacad ah oo keliya by daaweynta xisaabta ee K.-G. Noqo
hadalka; maxaa yeelay daaweynta logardam ah, oo kaliya guud buuxda ee habka
baaritaanka waxaa lagu gaarayaa, la kulmeen xisaabta ee khusuusan by xiriir oo
kaliya logarithms cabbir ku meel of shahaado laftiisa.]
[Haddaba saldhig ku haboon daraasadda teori hadda soo kabsaday, si hore ayaa
hawsha in kaqabto of K.-G. qotonsaday inay wada hadlaan iyo in la kala saaro
shuruudaha kaqabto muhiim ah oo aan lagama maarmaanka ah (Chapter XII -.
XVI). Laakiin markaas sax ah inta lagu guda jiro dhabanada la taaban karo oo
muhiim ah kaqabto Veteilungsgesetze yihiin si ay u horumariyaan (Qaybta XVII XX.). Halkan, kala duwanaansho kiiska caadi ahaan dhaca yar qalanta ee qiimaha
shakhsiga la siiyaa qiimaha ugu weyn.]
[Qayb Tani weyn ee daraasadda waxaa la socda dood ku saabsan beddelka wixii ay
sabab u tahay kala guurka ah si ay sharciga qaybinta logardam ah. daaweynta A
logardam ugu horrayn u baahan K.-G. ah la kala duwanaansho qalanta xoog, laakiin
sidoo kale xidhiidhka ka dhexeeya dhinacyada kala duwan ee K.-G. ee u baahan sida
(Chapter XXI. iyo XXII).hab Lifaaqa dambeyntii xiriirka tiirsanaanta of K.-G.
ah (XXIII Cutubka.) Ka wada hadleen.]
48. [Haddii mid ka mid ah uu doonayo K.-G. qaadan baaritaanka, waa horreeya
oo dhan, nuqulo kala duwan oo la mid ah si ay u random, da'ayeen ama temporal,
taas oo ay isa soo taagaan in la qiyaasay, oo ah diiwaan in loo xilsaaro in dhinacyada
in liiska asal ah. Halkan waa in la hubiyaa in xaq u cayimay in Kap.IV u noqoto, sida
gaar ahaan caadi ahayn tiro ku filan oo cabbirka in laga saaro waa kulan.]
[Liiska asalka noocan oo kale ah waa, sida horay loo xusay ( 3), ma ku haboon
daaweynta xisaabta. Si kastaba ha ahaatee, waa qiimo leh in la eego, maadaama ay
awood go'aan ah in u-ekaanta K.-G. kala duwan gaar kasta oo kale ama ku jira xaalad
ku tiirsan. 20 xeerarka ahaayeen in xiriira this tilmaamay in cutubka. XXIII heli
doontaa muuqashadii oo dheeraad ah. In danta of processing xisaabeed, laakiin aad
leedahay si aad u sameysato dhinacyada sidii ay u size oo halkan soo saaraan liiska
asalka, guddi qaybinta a. Waxaa loo isticmaalaa in ay la kala saaro miiska la dhimay,
oo ay diyaarinta iyo daaweynta la baraa in cutubka xiga, wuxuu u yeedhay guddiga
qaybinta hoose. In la mid ah ka dhigi cabbiraadda ee ah mid yar oo ka mid ah
qiyamka horusocod ah column weyn in kasta ah oo ka kooban hal mar oo keliya,
halka beige a daray column tirada baahisey for liisaska in sheeg inta jeer
kasta a dhacdaa.]
[Guddi Tani aasaasiga ah ee hadda noqday bar billow ah ee baaritaanka oo

dhan. Waa, si kastaba ha ahaatee, inta badan weli dhibaato ay ka soo khaladaad aad u
daran oo inta badan uu leeyahay sida dheeraad ah in ay sii daayo qaadan lahaa meel
aad u badan. Sidaas awgeed ayaa dooni doona inay la kulmaan laba cillado by
samaynta ee hoos, ka dibna guud ahaan ku koobnayn waxqabadka goluhu in qaabka
hoos laftiisa. Halkan waxaa ku qoran, laakiin arrin of qaadan in la ogaado nooca
darfahoodii hoose iyo in ay helaan aragti ah galay sifooyinka in laga yaabaa inuu
dhaco, waxaa waa, Sidaa darteed, afarta, adeegaya sida tusaalooyin K.-G. The
darfahoodii aasaasiga ah waxaa lagu soo bandhigay.]
49. [Labada darfahoodii ugu horeysay aniga iyo II siin cabbir ee xadka joog iyo
jiif ah 450 oo nin skulls Yurub. Waa in la ogaadaa in halkan iyo hoos si joogto ah la
hadhay calaamadda "qiyaasta Vertical" noqon lahaa dheeraad ah oo sax ah in la
badalay "cimri xoodaan vertex ah" by aan xad guud, laakiin kaliya on foodda, vertex
iyo occiput in Geesta hore ee Mark ah godka ku gaarsiinayaan arc, sidaas oo kale
ayaa hoos u dhigay saldhig dhakada xad taagan waxaa la siiyaa in miiska ka. Sida
III. Cutubka xusay xadka of Prof. WELCKER la siiyey, kuwaas oo laga soo ururiyey
hodan, wax si siman loola dhaqmo, halka haysta hal iyo habka ka mid ah
cabbirka. 1) unit ee cabbirka waa millimeter ah. Si loo cabbiro u adeegi jireen qiyaas
cajalad. Cabirka waxay tixraac qoraal WELCKER ee "caadi ah" dhakada
lab. Dhakada la Nahtabnormitten xataa afjaro dhakada kama tollayn dusha laga
saaro.]
1)

[Comp. H. Welcker, koritaanka iyo qaab-dhismeedka dhakada aadanaha, Leipzig

1862; sidoo kale, waxay awood iyo saddex dhexroor ugu weyn ee dhakada ee
quruumaha oo kala duwan; Archives of Anthropology, Vol. XVI].
[Plate III ku jira Cabirka dagaalyahaniin 2047 labaatan sannadood ardayda Leipzig
ka 20 vintages 1843 - 1862. Laga soo bilaabo liiska asalka ah ee qiyaastaas oo waa in
la ogaadaa in ay la aasaasay by ay habka diyaarinta marka Aushebungsgeschfte,
nasiibka daahir yahay fiican ee Duke of bartilmaameedyo ka, taas oo ah sababta isla
cutubka. isticmaali XX la probation sharciyada xad-dhaaf ah. unit waa inch Saxon ah
= 23.6 mm, waxaa jiray, si kastaba ha ahaatee, ma aha oo kaliya qiyaasay oo dhan,
laakiin sidoo kale kala bar iyo quarter inch.]
[In Table IV, dhinacyada ah xubin sare (Internode) of caws galley 217 lixmembered waa la duubaa. Faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan dib u soo kabashada
ee wax this waxaa laga heli karaa qaybta labaad, cutubka. XXV. Iyadoo habkan
cabbirka tilmaamay ilaa halkaas kula xaqiiqada ah in sida unug sentimitir qeybtii
dhacdaa.]
50. [Afarta darfahoodii yihiin caawimada ee isku xigxiga: 2) ]
Chart I. 450 euro. Ragga dhakada, xadka taagan .
E = 1 mm, m = z = 450, A 1 = 408.5.

368

400

13

425

371

401

12

426

376

402

13

427

378

403

428

379

404

10

430

380

405

18

431

381

406

432

382

407

433

383

408

16

434

384

409

13

435

385

410

20

438

386

411

440

387

412

15

442

388

413

443

389

414

12

447

390

415

21

448

391

416

392

417

393

418

16

394

419

395

12

420

15

396

421

397

422

398

14

423

399

424

12

2) [Sida

ayan Urlisten, mana darfahoodii aasaasiga ah ee halkan lagu daaweeyaa K.G. ku yaal vorfanden (comp. Fiiro gaar ah si ay u cutubka. III), darfahoodii kor ku
xusan in la dib lahaa. Waxaan Shaxda iyo III ahaayeen shan RESP ee. afar lakab
yareynta in qaybta xigta ( 64 iyo 65) waxaa lagu duubay, ha la celiyo, waayo miiska
II iyo IV ahaayeen hawlaha u dhiganta ma joogo in ku filan dhamaystirmo.Dhanka
kale helay Table IV, ka logarithms of a qiimaha. The qiyamka Shaxda II ayaa dhanka
kale waxaa laga Prof. ii WELCKER la siiyo la size a of 500 nin skulls Yurub soo
kabsaday. Laakiin tani lahaa in 63 dhinacyada in ay u badan tahay ay leeyihiin u
dhigma dhinac taagan yihiin ku daray, sida kaliya ee heshiiska sida la guddiga hoos u

cutubka xiga ah ( 58) waxaa lagu gaari karaa. Si kastaba ha ahaatee, tani waxay ka
dhigi laga yaabaa in shuruud, kala duwanaansho yar oo saamayn image ee goluhu ma
in aan wax badan laga isuna soo socda tixgelin.]
Plate II. 450 euro. Ragga dhakada, xadka Horizontal.
E = 1 mm, m = z = 450; A 1 = 522.2.
a

481

510

13

535

10

484

511

12

536

11

485

512

14

537

486

513

538

488

514

539

489

515

13

540

14

490

516

11

541

491

517

542

492

518

543

493

519

10

544

494

520

15

545

495

521

546

496

522

547

497

523

14

548

498

524

17

549

499

525

21

550

500

526

552

501

527

553

502

528

554

503

529

555

504

530

13

558

505

531

561

506

532

567

507

533

576

508

534

509

Shaxda III. Ardayda qorta cabbir .

E = 1 inch, m = z = 2047; A 1 = 71.77.
a

60,00

70,00

70

76,00

24

64,00

70,25

65

76,25

17

64,75

70,50

71

76,50

65,00

70,75

61

76,75

65,25

71,00

78

77,00

14

65,50

71,25

75

77,25

65,75

71,50

81

77,50

66,00

71,75

89

77,75

66,25

72,00

79

78,00

66,50

72,25

81

78,25

66,75

19

72,50

82

78,50

67,00

72,75

63

79,00

67,25

11

73,00

79

79,50

67,50

25

73,25

79

80,00

67,75

15

73,50

68

80,75

68,00

35

73,75

56

82,50

68,25

27

74,00

64

68,50

37

74,25

42

68,75

34

74,50

55

69,00

43

74,75

33

69,25

48

75,00

43

69,50

57

75,25

26

69,75

54

75,50

25

75,75

17

Plate IV. Xubin The top of 217 sechsgliederigen caws galley.

E = 0.5 cm, m = z = 217, A 1 = 86.54.

a

42,9 1

75,6

49,7 1

75.8

52,8 1

85,4 1

91,7

99,0

85,5 1

91,9

99.2

76,1

85.7 1

92.0

99.3

55,6 1

76,2

85,8 1

92,3

99,4

57,6 1

76,4

85,9 1

92,8

99.5

58,9 1

76.7

86,0 2

93,0

100,3

59.0 1

77.0

86.2 1

93,1

100.5

61,4 1

77,2

86.3 1

93.3

100,8

61.9 1

77,5

86,8 2

93,4

100, 9

62,2 1

77,6

86,9 1

93.5

101,0

62,3 1

77,7

87,0 3

93.7

101,1

63,0 1

77.9

87,1 2

94,4

101,3

64,1 1

78,0

87,4 2

94.6

101.5

64,3 1

78,1

87.5 1

94,7

101,9

65.5 1

78,4

87,8 1

95,7

102.2

67,4 1

78,8

87,9 2

95,8

102,3

67.7 1

79,0

88.0 2

95,9

102,7

67,8 1

79,4

88,3 1

96,0

102,8

68,1 1

80.0

88,6 1

96,1

103,3

68,3 1

80.4

88,8 1

96.2

103,4

68.9 1

80,7

88.9 2

96,3

104,0

69,6 1

80,9

89.2 2

96,5

104,2

69,9 1

81,3

89,3 2

96,8

104,4

70.5 1

81,9

89,4 1

96,9

105,3

71.4 1

82,0

89,7 2

97.0

105,5

72,0 2

82,1

89,9 2

97,1

105,6

72.1 1

82,3

90,0 1

97,5

105,8

72.5 1

82.4

90,2 3

97.6

106,0

72.9 1

82,8

90,4 1

97,7

106,2

73,7 1

83,0

90,5 1

97.8

106,3

73,9 1

83,1

90,6 1

97,9

108,0

74,1 1

83.4

90,7 3

98,0

110,0

74,8 2

83.7

91,2 1

98.2

111,2

75,1 2

83.9

91,3 1

98.6

112,0

75.2 1

84.6

91,4 1

98,8

112,2

51. [eegno A barbardhig ee gooldhalinta, kuwaas oo sidoo kale muujinaysa

ixtiraam leh in ay ku qaatid sida sida marka la eego isku xigta ee ah farqiga la taaban
karo ee saddexda darfahoodii hore ee la soo dhaafay. hore ee kala leeyihiin dastuurka
dhexe ugu weyn oo z koraan ka dhanka ah xarunta guddiga si guud, iyo a foomka
inay ka Goynta dhowr darafyadiisa, taxane ah meelsha gooni. Sidaas meelsha ugu
kordhiyo in I. ah ee taxanaha ah kala go '378-428 oo 430-435, halka z , laakiin
isbedbedelka joogto noqnoqda, oo kaliya u koraan iyo hoos intaas ka dib. In II. Ma
tirada meelsha a 488-550 oo waa, ka dib markii la dhexgelin by la'aanta ah ee ah =
551, 552-555 sii, halka Warega z show-guurka la mid ah.Shaxda III. Ugu dambeyntii
kala duwanaayeen dhaqanka dhiganta z u dhexeeya xadka 64,75 iyo 78,50 by
equidistance ah loo igmaday of a ka. Tani weyn ee Bestande xirtey in kasta oo ka mid
ah saddex darfahoodii at bilowgii iyo dhammaadka ee tiro yar oo ah qiyamka oo
masaafo aan kala sooc lahayn beddelo, iyo z badan loo siman yahay 1:
Endabteilungen qiyaasi la kala firdheen a matalaan. In guddi afaraad, si kastaba ha
ahaatee, ayaa talaabo weyn u ah si joogta ah dura aan joogto ahayn ka hor, oo waxaa
la ogaadaa karaa oo kaliya in dura yar inta badan soo noqnoqda dhexda ka badan at
dhammaanaysaa, waqti isku mid ah, tirada ugu badan ee sida loo siman yahay 1. Mid
ka mid ah awood sidaas darfahoodii in qeyb weyn ka ah meelsha ka Endabteilungen
soo socda la kala firdheen a qabsaday, iyo kuwa u kala firdhiso guddiga oo dhan by si
qayrul caadi ah ku kala duwan yihiin. Sida wakiilada nooca ugu horeysay, darfaha
waxaan u leeyihiin in ay III. si aad u codsato, nooca labaad, guddi IV ku matalaan
Labada nooc yihiin muhiimad ka duwan midba midka kale ..; sababta oo ah waxa loo
arki doonaa in darfahoodii nooca labaad ee ka badan ballaaran hoos u baahan yihiin
sida sida kuwii hore, haddii ay daaweynta waa si ay u guulaystaan.]
[In la qeexo ku haynta ugu weyn ee guddi hadda in la tixgeliyo, si kastaba ha
ahaatee, in aysan u daayo in definiteness fiiqan ee Endabteilungen ah. Inkasta oo
waxa laga yaabaa in madmadowga kasta by gelinayn counter koorta in qayb ugu
weyn waa in la kordhiyo ilaa baxay sida equidistance oo ka mid ah a kala duwan. Si
kastaba ha ahaatee, waxaa cad bilowgaba in sida no bixinta la taaban karo ku dhuftay
lahaa. Maxaa yeelay, in kiisas badan, waxaa dhici kara in xitaa dhinaca dhexe ee
goluhu si equidistance ah by la'aan ah awareersan, marar badan waa laga xarunta
xagga sare ama dhamaadkii in la la'yahay a a mar taxane ah oo meelsha ka raacaan
sida this dhab waa for aniga iyo II ay sabab u tahay maqnaanshaha a = 429
RESP. a run = 551st Xaaladaha noocaas ah, qayb ka mid ah ugu weyn ee xad-dhaafka
ah xadiday lahaa u hogaansanaanta qaanuunka kor ku xusan ama u noqon gebi
ahaanba furan su'aasha. Dhinaca kale, waxaa kale oo suuragal ah in a runtii kordhin
aan ka dhimman, koorsada of z wax ka Bestande ugu weyn ee ka saarida muuqan

suurad wacan. Sidaa darteed waa in Waa in la tagay si ay go'aan ah oo ka mid ah

tirada ugu weyn gudahood loolka gaar ah oo fuliya go'amada, sida caadiga ah waxay
noqon kartaa oo kaliya ilaa xad in equidistance ee ah qiimaha ma sakhiray in ay fara
badan iyo ixtiraam ah sida, ugu yaraan oo dhan, koritaanka dhinaca dhexe waa in loo
aqoonsadaa. Sidaas, Si kastaba ha ahaatee, waa suurto gal ah in xuduudaha taagan
ugu weyn waayo, waxaan 378 iyo 435, oo qarka u saaran II 488 iyo 555, waayo III
64,75 iyo 78,50, iyadoo tacliiq ah in xadka this si aad u wanaagsan u ogolaan wareeg
ah.]
[Dhacdo, equidistance ee qasac ah a yaraan rasmi ah iyo in ay dhacdo
la'aan ah doonista sameeyey markii la waayay a , la z = rakibay 0, lagu daro
guddiga. Waa in this sida galinta madhan ah waxa loo soo gudbinayaa. Tusaale
ahaan, qayb ka ugu weyn ee aniga iyo II sidan si joogto ah meelsha marka waxaan
429, ee II 551 la z a = 0 la geliyo.]
Maxaa dheeraad ah horumarka z ee ugu weyn Bestande looxyadiina waxaan - III la
xidhiidha, sida horay loo sheegay in kororka dhinaca xarunta dambayso isbedbedelka
joogto ah.Hadda, si kastaba ha ahaatee, waa koritaanka a joogto ah iyo dib u
labisnaayeen oo aan la filayaa sababtoo ah jirin xaaladaha qaloocan weligeed
joogta. Laakiin waa in sidan oo keliya waa sababta, sii joogi doono periodicity ka
hormariyaan maslaxadda caan gilgilaysay ee sida la garaneyn. Sidaa darteed, waa in
weli noqon sabab kale oo ay u sabab. Isla sidaas waxa muujiyay ka galku wuxu soo
bandhigay.]
[In Bestande ugu weyn waxaan of dhici dhan 18 saacididoono qaraabo, 17 minima
guda; 8 saacididoono galay sida dayrta a, oo ka dhigan sentimitir oo dhan ama
qeybtii, halka ugu yaraan ma sida a maqli. Of the 17 danbow idinkoo ah ugu weyn ee
II dayrta 10, mid ka mid ahaa 16 minima ku ah nooca loo yaqaan. Tani waa ku filan
si ay u muujiyaan in lagu qiyaaso dhaladii by hab oo ah qiyaas cajalad ah, taas oo
macnaheedu yahay millimeter bayaan la helay by qiyaasidda, oo dhan iyo sentimitir
qeybtii ahaayeen waxey jecelyihiin, maxaa yeelay, haddii kale jaaniska sida ay
saacididoono iyo minima waa faafin siman on hoosaadyada centimitir ah. In qiyaasta
nonuniform, sida ay guushu qaybaha buuxa iyo kala badh miisaanka loo adeegsaday,
mid sidaas helaa isha of khaladaad horumarka ee soo noqnoqda z. Tan waxaa lagu
xaqiijiyay ee guddiga III. Of the 19 danbow haystaa ugu weyn ee ay 9 dayrta oo
dhan, 7 on bar inch, 18 Minima la soo biiray by 2 oo keliya qiimaha ganzzolligen,
halka haray - ama zolligen qiyamka iska leh].
[Sidaa darteed waxaa yeelan doonaan in ay iska jira markii sixiddiisa darfahoodii
gacanta ka khaladaadka ay sabab u tahay qiyaasta non-uniform iyo waa in la
tixgeliyaa ay ka saarida by hoos ku habboon. Sidaas darteed, sida laga soo xigtay in
uu abaabulo darfahoodii, muddada qiyaasta non-uniform in waaxaha. isla waa sii
wado, tusaale ahaan, in miisaskii ay aniga iyo II of 5 ilaa 5 mm, in miiska III by bar
inch ah ama in ka badan hal inji ah oo dhan. Guud ahaan, waa inuu ku soo bilowdo
tan kala qaybsanaan weyn oo la Bestande ugu weyn ee guddiga. Waxaa markaas laga
heli karaa faa'iido si ay u qeexaan ka kooban ugu weyn si ay kaliya koobaya tirada
buuxda oo waaxaha. Markaas z. B. Waa in aan ka gooyay saddex qiyamka Bestande

ah sida lagu qeexay kor ku xusan in guddi oo ku saabsan qiyamka 380 iyo 434 xulay
sida xuduudaha u dhexeeya oo 11 waaxaha waa lagu siin karaa, sida ku cad miiska
laftiisa.]
52. [Ugu dambeyntii, waxaa jira soo socda, in la xuso dhibcood ansax ah guddi
kasta qaybinta ee ay ilaa xad dhan. cabiraada kasta waa xuduudda ee saxnaanta
bixiyo si ahmarnaba si joogto ah iyadoo Jilib Xidhan, laakiin kala bareeg ah, kuwaas
oo size ku xiran tahay darajo of sax cabbir, waa in si gooni ah ay maamulaan. bareeg
Tan waxaa loo yaqaannaa bareeg aasaasiga ah iyo i waxa loo soo gudbinayaa. Waa
joogto ah kordhinta ee guddiga oo dhan, maadaama ay dhab ahaan waxaa ku
koobnayn oo kaliya by miisaanka, ma by size oo ka mid ah walxaha qiyaasay.]
[In uu jiritaanka mid uu leeyahay in la raadiyo sababta in qayb meelsha ugu
muhiimsan ee ay gacanta ku yiilleen darfaha waa suurto gal. Maxaa yeelay, bareeg ah
ee taagan ugu weyn waa wax kale oo aan ahayn hoose i, taas oo aan la tagi karaa,
laakiin si cad oo kaliya sida ku caddahay, tirada ugu weyn ee nuqulo ka mid ah loo
qiyaasi K.-G. - The m ee goluhu - waa.The hoose i laakiin sidoo kale darfahoodii aan
qayb weyn ka ah qiimaha xaq u arkay. Waayo, z miiska IV. B. waa loo siman yahay si
ay meelood E , di = 0.05 cm.]
[Muhiimadda ayaa muhiim ah joogitaanka bareeg hoose hadda waa laakiin waa in
xubin ka mid ah sida loogu talagalay a, , waa maxay kuwa beige qoran galay
looxyada iftiinka saxda ah. Mid ka mid ah kuwaas oo aqoonsan in a kaliya waa in la
tixgeliyaa sida ka wakiil ah dura hoose, xarumaha ay iyagu matalaan; Sidaa darteed
sidoo kale waa waayo uma uu samayn sidii a, laakiin sida ay a qoondeeyey ka tirsan
yimid abaabul dura hoose iyo interspersed gudahood dambe isku si loo qabaa, maxaa
yeelay waxa ay ka maqan stop kasta oo kala duwan oo loogu talagalay, qaybinta
sharci ah. Skokkelund bareeg aasaasiga ah in la xidhaa ama encircles, waa gacan ku
of bareeg u ah waxa loo yaqaan. Waxa uu xuduudaha labada dhinac waa a
- i iyo a + i ; isku dhow guddi oo dhan by kale si toos ah, si ay xuduud ugu
horeysay ee bareeg ah loo aabo yeelin la kulmeen labaad ee la soo dhaafay.]
[The a - iyo z qiyamka waxaa sidaas ku xidhay by hab of bareeg la xidhiidha gacan
midba midka kale. Haddii xarunta tani waxaa la kala diri iyo a tixgeliyo waxaana
lagu micneeyey keligeed, sidaas darteed waa in sida qaawan ah waxa loo soo
gudbinayaa.]
[Xubinimada kaliya tilmaamay of z in a hadda ogolaatay ah wakiil joomatari sax ah
oo darfahooduna qaybinta. kuwaas Waxaa jira a dalban in line abscissa ah oo
muujinayo qiimahaa - i iyo a + i dura gacan ku weheliyay la mid ah; ka dibna
waxay leeyihiin in la dhiso on the laydiga dambe, waxa ku jira ka mid ah oo ah beige
sabuurad saxiixay waayo, waa in ay matalaan; this awood, dabcan, labada size of a ,
iyo sidoo kale dhismaha laydiga ah qiyaasta ah loo aabo u adeegaan sida tixraaca, tan
iyo markii ay khuseysaa oo keliya in ay helaan sawir oo ka mid ah shuruudaha
qiimaha miiska.]
[Helay sida tusaale ahaan soo bandhigidda soo socda ee qaybta dhexe ee Table
waxaan :.]

Si berde. 1.

VIII. Darfahoodii qaybinta jaban.

53. qayb si darfahoodii qaybinta dheeraad ah si ay u soo guurto cidhiidhi iyo
sidaas in ay qaataan meel yar si ay u buuxiyaan, qayb ahaan ay ku buuxin karaan
khaladaad ah jidka qiyamkooda iyo in la sameeyo wax aan uniformities of qiyaasta
aan dhib lahayn, mararka qaarkood la xisaabayo arrimo go'aaminta ama loo yaqaan.
Qaybaha K.-G. ah Iyamaa hawl yar, mid ayaa noqotay ka darfahoodii qaybinta hoose
u dhimay iyo inay u leeyihiin iyaga u istaag kuwa, oo loo eegin si buuxda u bedeli
karaa ka dib markii la eego gaar ah guddi hoose oo aan hoos u, kaydka guddi hoos
laakiin run ahaantii in faa'iidooyinka xiriirka cayimay ka hor hoose loo horumariyo,
oo ay lagama maarmaan tahay in la jidkooda formation in hab iyo hab isticmaalka
macaamilo.
Si aad marka hore ha xisaabo hoos u of darfahoodii aasaasiga ah sida in isha, oo
sidaan III qayb weyn la meelsha a of Endabteilungen la kala firdheen ah lagu kala
sooci karaa. Si aad u diyaariso oo ah guddi aasaasiga ah ee noocan ah, la dhimay,
qaybintii, sida hore loo sameeyey ku xusan waxyeellaynta leh ee 50, qayb ka ugu
weyn oo dhanba in waaxaha, oo iyada in a column, tiro la mid ah meelsha [haddii loo
baahdo madhan by gelinta a sameeyey meelsha) , waxa loogu yeero. qaawan ah ku
jira, iyo koobaysaa ah z kasta oo ka mid ah qaybaha gaar ahaan. Intaas ka dib loo
arko hoos i size ee bareeg oo dhan, taas oo tirada aasaasiga ah doonistiisa, oo ay ku
jiraan dura gacan ay, soo koobay, sida hoos waayo wadarta z, taas oo xogta ku jira ku
dura hoos u soo dhaco, sida hoos oo kale, oo hoos z waxaa beizuschreiben, celceliska
ah oo dhan u dhashay a ama, waxa ka dhigan tahay in la mid ah, celcelis ah ee xaddhaaf ah ee u dhashay a, kuwaas oo posted in bareeg ah.
Si aad u muujiso adeegi hoos u waaxda gaar ah oo ka mid ah tirada ugu weyn ee

waxaan ka guddi aasaasiga ah, sida:

u
dhashaya

380

381

382

383

384

hoose for

By summation ee aasaasiga ah z aan heli hoos for tirada 11, halka hoos
u ah celceliska 5 aasaasiga ah ee u dhashay a waaxda walaacsan ama waxa sababtoo
equidistance xaddiyo isku mid ah si isku mid ah, isku celceliska ah ee xad-dhaaf ah
u ah , 380 iyo 384, sidaas awgeed waa 382, ee waajibka ku ah hoos u z = 11
beizuschreiben Xuduudaha hoos i laakiin ma daahii dibadda wiil ah 380 iyo 384, oo
sidaas bareeg hoos ma 384-380 = 4, sababtoo ah xitaa in bareeg hoos, dura gacan oo
soohdinta ah , isagoo helay, dheehan bareeg oo dhan by mid ka mid ah iyo dhanka
kale oo hoose ah i kordhiyay; maxaa yeelay, haatan koowaad i = 1, sidaas yihiin
xuduudaha bareeg u dhimay by dhinac 380 - = 379,5, ka dib markii 384 kale + =
384,5, iyo size of bareeg oo dhan hoos farqiga u dhexeeya labada = 5 ,
Sidaas halka mid ka mid ah in hoos u ah is sida wakiilka ah ee hoose daahii
dibadda u dhashay a helo, kuwaas oo posted in maaddadu ay tahay in la hoos
waaxda, waxaad ka arki kartaa size ee bareeg ah hoos u ma aha sida masaafada
labada u dhexeeya arrintaas oo yareysey a xaalad, laakiin kaliya hoos wayneeyo
masaafada si labada dhinac by badh, ie wadar ahaan ku wareegsan oo dhan aasaasiga
ah i. Tani waa badan tahay in la arkay oo aan ku meel runtii ogaaday sida dheeraad
xusay.
Haddii n dhashay meelsha ah oo halkan ni lagu daro in waaxda kasta oo guddi
aasaasiga ah, sidaas oo kale waa i guddida hoos ku n wakhtiyada i of guddiga
hoose. Haddaba, in kasta oo waaxda Table aniga iyo II per 5, in III 4 per
qaawan ah in waaxda kasta; hoose i in aniga iyo II waa 1 mm, at III inji, Haddaba
sidaas daraaddeed ayaa i darfahoodii at waxaan hoos iyo II loo siman yahay 5 mm, at
III siman 1 inch.
54. Iyadoo la raacayo, alwaaxyo koowaad aadan ku aqbalo at marka loo eego
hoos in hoos u ah is sidaa daraadeed xaaladaha qaarkood waxaa dhacda marka isaga
dhimis beige xayaysiinayaan waayo dalalka laakiin in bareeg ah, sida ka muuqata
hoos u wakiil, tusaale ahaan qiimeeyo a faafidda, kaas oo qaban dhexeeya
xuduudaha bareeg u dhimay, iyo sidoo kale la siiyaa a darfahoodii hoose asal ahaan
wakiil bareeg dhan ah, kaas oo iyada z qaybiyey, oo kaliya ka yar a badan ee la
dhimay ah, asal ahaan waa inta u dhaxaysa hoose iyo hoos u ah oo kaliya farqiga qof
qaraabo ah. Halkii hoos A laakiin waxaa laga yaabaa in darfahoodii hoos sidoo kale
bareeg xitaa sheeg waxa wakiil u by, oo ay timaado in darfahoodii hore joogo hoos ka
hor mid ka mid ah oo kale ah, oo aan la kala soocin -self iyo darfihiisuba
bareeg. Just, sababtoo ah qaar ka mid ah jaho waxaan inta badan door bidaan qaab a plate hore;farqiga dhabta ah, laakiin ma aha dhexeeya a -self iyo darfihiisuba bareeg,
oo aad si fudud u abuuri karaan aragtida ah oo ka mid ah oo dhinaca kale ah, in
hoos u of a -plate dhexe u dhexeeya xuduudaha dura dhimay waa, si kastaba ha

ahaatee, xadka of dura sida sida in darfahoodii hoose - a + i, a i tahay, oo kaliya

in ay dhacdo in this hoos u ah iyo i qaadan meeshii hoose xiriir sida lagu muujiyey by
tusaalooyinka soo socda, iyadoo Shiddo ku hoos la sii on mabda'a ku dhawaaqay of
kala qaybsameen on, iyo mid usugnaada ruux si halkan ku soo socda a column iyo
column bareeg waa:
Red. A cas. dura
382

379,5 in 384,5

387
384,5 in 389,5
Waxaan hadda qarka u saaran in masaallo, hoos u waafaqsan mabaadiida isku sii
marayo guddi waxaan sii, aan helno si kale taaghayn soo socda hoos u a- iyo guddi
bareeg:
a

dura

382

379,5 in 384,5

11

387

384,5 in 389,5

25

392

389,5 in 394,5

31

397

394,5 in 399,5

40

402

399,5 in 404,5

54

407

404,5 in 409,5

63

412

409,5 in 414,5

64

417

414,5 in 419,5

57

422

419,5 in 424,5

47

427

424,5 in 429,5

22

432
429,5 in 434,5
18
Waxaan u aragnaa in tusaale ahaan this in dura huurada hoos u burburto xuduud
labaad ee bareeg kasta la xuduud hore ee bareeg soo socda sida dhow kale oo kasta
sida xadka bareeg kala ah darfahoodii hoose (s. 52).
Laakiin oo dhan ma laga heli karaa meelo kale, xuduudaha bareeg on xukunka hore
si sax ah loo dhigay, laakiin dhaafin dura gacan oo soohdinteeda ku ah is la siiyey
kala qaybsanaan ku hoos sida xad bareeg, sida in Belgian Rekrutenmatafeln si kale
u estimable, laakiin tani ilaa iyo haatan u muuqataa inay xaq tahay, sida waayo
aragnimo isla markiiba laakiin kaliya xadka kuwaas oo ah yihiin, halkaas oo aad si
fudud u gudbin kartaa dib u soo kabashada ee darfaha on xadka bareeg runta
ah; laakiin waxa ay u muuqdaan kuwo ka badan talinayaa, kaliya in la siiyo
xuduudaha run xitaa ka dib markii xukunka hore ee darfihiisa. Haddii magaca
xuduudaha bareeg ka dhici gudahood macnaha darfahoodii Belgian ee miisaska our,

waxaan doonaynin in tusaale noo hore, ee ah ayaa xidhiidhinaya saaray -plate

sabuuradda bareeg:
a

waxaanntervalle z

382 380-384

11

387 385-389

25

392 390-394

31
iwm

Laakiin waxaa dhacdaa inaynu halkan si siman u khasaaro ee lid ku sal this, in dura
ma yihiin meel u dhow midba midka kale, laakiin ka tago farqiyada, oo midkood
kastaaba unit u dhaxeeya, kuwaas oo waxaa kaloo ku jira tallaabooyin ay xaqiiqadu
tahay, kuwaas oo miiska waa la xisaabtanka lahayn. Si kastaba ha ahaatee, waxa soo
baxaya khasaare this, Kuna qaadi karaan, in uu gadhwadeen ka dhigaysa xadka
kuwaas oo hab of barbaro isaga xuduudaha dura oo isku xigta ee miisaskii aragti
Belgian.
55. Waxa aan hadda vorstehends sharaxay isticmaalayo tusaale u ah
Schdelmatafeln, codsan doonaa inay loox oo dhan isticmaalaan oo weligoodba mid
qayb weyn oo la meelshaka leeyihiin. Laakiin waxaan ka dhigi codsigan on
Studentenmatafel III ah, sida dhacdaa carqalad ah oo looga hortagi karo by hab hab
muhim in la yareeyo aan la kala z yeedhi doonaa. Ha noo sii this si ay u sharxaan ah
laba qaybood ugu horeysay ee taagan ugu weyn ee guddiga hoose III. Waxay kala
yihiin:
Anigoo 65,0 65,25 65.5
qaawana
Primaryz 6
3
Halkee i = 0, 25 inches.

65,75 66,0

66,25 66,5

66,75

19

Haddii aan la yareeyo hadda waaxaha kuwan, sida ay xeerarka hore afar jeer i
aasaasiga ah, waxaan ka heli soo socda la jab aadka u nugul raaxo a- iyo guddi
bareeg:
dhimay
a

dura

65,375

64,875 in 65,875

19

66,375
65,875 in 66,875
42
Dhab ahaantii, tani waxaa la dhimay a = 65,375 celceliska ee xadka hoose ah 65 iyo
65,75 iyo xadka bareeg hoos 64,875 iyo 65,875 waa u siman yihiin in ay ku hoos a =
65,375 nus la dhimay i.

[Si wax looga qabto dhib this, waxaa la sheegay in qayb ka ugu weyn ee guddi la
meelsha ah ma in xadaynta af of Endabteilungen la kala firdheen a hadiyado. Sidaas
qayb ugu weyn ee Table III halkii 65,0 sidoo la 64,75 ama, ka dib galinta madhin
yaabaa a bilowga bannaan, la 64.5 ama 64,25. shaqada noocan oo kale ah ee stock
ugu weyn ka mid ah, laba ama saddex hoose oo dhan i uusan horseedi doonin in
goolka, maxaa yeelay, xataa markay shaqada ka, labadaba hoos lahaa a iyo sidoo kale
xadeynta ee dura hoos dhexe ee u dhaxaysa laba hoose ku xiga a la weli qaba dayrta
iyo ka dilaaca raaxo. Fiiro dhibic dheeraad ah waa in, sida ayaa xusay dhowr jeer
in for goluhu ma beige saxiixdeen ah si toos ah tashaday, laakiin inuu bareeg u gacan
dhan of a faafidda. Sidaas awgeed waa la ogol yahay, ee aasaasiga ah i share, iyo kudura sub saamiyada saami ku z in laguleeyahay. Gaar ahaan, awood koowaad ikala
baray, sidaa darteed halkii bareeg la xuduudda ah - i, a + i laba dura la
xuduudda ah - i, a iyo + a, a i yimaado, in kasta z dhageystay. Dhaca dambe
ee miiska hoose III, waa la helay, tusaale ahaan, halkii:
hoose
dura

64,875 in 65,125

65,125 in 65,375

65,375 in 65,625

5
iwm

ka dib markii iska wada bareeg iyo z taxanaha:

ugu horayn (kala bar)
dura

64,875 si 65,0

From 65,0 in
65,125

65,125 si 65,25

1.5

65,25 in 65,375

1.5

65,375 si ay u 65.5 2.5

Laga soo bilaabo
65.5 in 65,625

2.5
iwm

Mid ka mid ah hadda Wareegeyso qayb ugu weyn halkii ay guud ahaan ku dhowaad
nus hoose i, oo loo ogol yahay in ay isku 65,0 bilaabo meel la 64,875, kuwaas oo la
qiimeeyo xuduudaha bareeg ah oo aan a qiimaha hoose, waxaan u hesho soo
socda a- guddi oo bareeg:

dhimay
a

dura

65.5

65,0 in 66,0

20

66,5 66,0 in 67,0

41,5
aad balse qayb weyn ee la 64.5 bilaabatay sida xad bareeg Halkaan hoose, natiijadu
waa:
dhimay
a

dura

65,0

64.5 65.5

15.5

66,0 65.5 si 66,5

26
Sidaas, by wareegaayo iyo qeybinta dura ah, had iyo jeer waxaa lagu gaari karaa by
xadka bareeg ugu yaraan ama a qiyamka guddiga hoos ahaan abyoonaha ah, haddii
oo kaliya hoos i unugga dahsoon ama ka badan loo siman yahay si la mid ah.]
56. Laakiin sidoo kale waxaa jira miisaskii sida Table IV waayo, galley, halkaas
oo dhinacyada ka gaddoomi miiska oo dhan aad, halkaas oo qayb weyn la
meelsha ah ahmiyadda kajirin oo xad-dhaaf ah loo soo saaro oo kaliya ka-qabashada
dirqi-gal ah oo madhan a waxaa laga yaabaa in. Markaas waxaad yeelan doontaa in la
sii wado sida soo socota.
First, mid ka mid uu leeyahay (60 ) kor loogu bixiyey by qodobada ugu
dhakhsaha badan si ay u go'aamiyaan on a sida weyn i aad rabto in aad si loo
yareeyo. Si aad kooras nahehin caadiga ah ee qiimaha for si aad u hesho, waxaad
noqon doontaa miiska our at la i looma oggola inay tagaan afar cutub. Haddaba aynu
u jeesanaynaa dadka ugu horeysay ee aasaasigaah ilaa dib in ujeedada this waxaa
lagu gaarayaa = 42,9 weli in lagu daro in bareeg ugu horeysay ee la dhimay, oo ay
xuduud ugu horeysay, waxa ku filan, xuduud ugu horeysay ee casaan ugu
horeysay. Bareeg = 42 in ay qaataan, oo ay markaas 42,9 in bareeg ugu horeysay 42 46 dhibcood 1) . The hoos for bareeg this ka dibna waa wadarta hoose for in bareeg
42 - ka. 46 dhibic, di 1, casaan A kalabadhkeeda u dhexeeya 42 iyo 46 si 44. cas
labaad. Bareeg Aakhiro waa 46-50, galay, taas oo mar kaliya hal tusaale Falls, sidaas
daraaddeed cas. Z = 1, iyo wixii la mid ah, kuwaas oo ahmiyadda koowaad ka dib
markii miiska hoos:
dhimay
a

dura

44

42-46

48

46-50

52

50-54

56
54-58
2
Haddii xad bareeg ee random la a ku beegneyd of guddiga hoose, ka dibna kaliya
qeybtii hoose for this a ee hoos z mashquulin bareeg ah by qeybtii kale , waayo, (sida
ka dib kala habka z ) iska leh bareeg deriska.
1) Ujeedada

isku mid sidoo kale tegi karin dib dheeraad ah la xadka ugu horeeyay,
in 41, 40, 39, halkaas oo waa bareeg ugu horeysay noqon lahaa qaraabo 41-45, 40-44,
39-43. In kasta oo iyaga ka mid ah, laakiin ku dhacay 42,9. Tani waxay ku siinaysaa
layers yaraynta kala duwan, kuwaas oo hadda; laakiin kiis kasta waa ku filan tahay 42
sida bareeg ugu horeysay xaddido ujeedooyin ah.
57. Waxaan hadda u yimid inuu darfahoodii qaybinta sida I, II, III dib, taas oo
dastuurka weyn la meelsha a of a column by Endabteilungen la kala firdheen a kala
duwan karaan, sidaas waxaa weli sheeg sida aad u la dambe qaban. Taas waxaa la
samayn karaa laba siyood. Ama ) waxa ay taasi ka ah Endabteilungen ah by
bedesheen madhan a iyo sidoo meelsha, sida uu yahay kiiska ee waaxaha ugu
muhiimsan, oo waxay yaraynaysaa intaas ka dib sida ay mabaadi'da hore, maxaa
yeelay, waxay ka dibna aan ku kala duwan yihiin mabda'a ka waaxaha ah; ama ), oo
ku saabsan hoos u by Endabteilungen ka joojiyo, laakiin waa content macluumaad
Bausch ku saabsan. Habka dambe waa, sida hadda sida aan ka arki kartaa, ilaa iyo
haatan kaliya dhaqameedka, laakiin hore ka fiican ka gaar in la bixiyo sababaha iyo
mustaqbalka anigaa ah oo keliya raaceen.
Sidaas aad aragto meel kasta oo hab dhexdooda dagaalyahaniin dhexdhexaad ah)
hoos Bestande tilmaan weyn Bausch tirada dhinacyada hor kuwaas oo ka yar xuduud
hore ee ilayska hoos ugu weyn, iyo xirto sanduuqa kubada muujinaysaa tirada
dhinacyada, oo waa ka weyn yahay soohdinta labaad ku haynta ugu weyn ee hoos u
yihiin, iyada oo aan faahfaahinta of dhinacyada kuwan: saarnayd laakiin waa in aan
la ku koobnayn, maxaa yeelay, waxaad weli qiimaha dhexe, laakiin waa awoodi
waayeen in ay go'aan ka xisaab ah uga jeednaa ka dibna, in aan ku xuso khasaaraha
kale; halkii, waa in, haddii aad waligaa doonayaan in la siiyo ilaa hirgelinta hoos by
Endabteilungen ee wadarta tirada dhinacyada mooyee, sheeg wadarta isu dhinac ah
kuwaas oo ku jira Endabteilungen ah, oo aan xanibayo waxa ay sii kordhineysaa
doonaa ba'an hoose , Ha na loogu yeero hal gacan sida Vorzahl v iyo Vorsumme V ,
lambarka (ku z ) iyo wadarta ( az ) ee hoose ah, kuwaas oo ka yar xuduud hore
ee ilayska hoos ugu weyn, ayaa dhanka kale, sida Nachzahl n iyo
Nachsumme Ntirada iyo wadarta ee aasaasiga ah a, kuwaas oo ka sii weyn tahay
xadka labaad ee stock this, sida e , iyo e ' waa ugu yar iyo ugu weyn ee ah agagaarka
miiska hoose at dhan, sidaas darteed waa qayb ka hoos maamulaha xataa la
tilmaamayo v , v , n , n , e , , e ' dheeri, sidaas samaynta miiska kale oo muhiim ah,
laakiin waxa hubaal ah in ay faa'iido of jaho, saafiga ah oo kaliya , lumiya habka
deeqaha.
The habka ) ma aha oo kaliya nidaamsan, by markaas waxaa laga yaabaa in hoos

u of guddi hoose oo dhan oo aan kala soocin, Had iyo xoogaa aan sabab lahayn oo u
dhexeeya dadka deegaanka ugu muhiimsan oo Endabteilungen oo aan dheeri ah
nooca la soo dhaafay on mabda'a isku mid ah in la sameeyo, laakiin waa ka hadlaya
oo kaliya sida darfahoodii dhimay waxtar leh soo bandhigid qiyaastii dakhliga loo
baahdo.
Haddii aan haatan u tag mabda this, hoos si aad ah i = 5 mm iyada oo darfahooduna
oo dhan aniga iyo II, la tixgelin, by bedesheen madhan ah ma ahan oo
keliya a samaynaysaa miiska wareegsan meelsha, laakiin sidoo kale xoog ugu
horeysay ee aasaasiga ah aad u badan bannaan ah faruuray ka hor tago, in hoose ugu
horeysay ee a (at waan 368, ee II 481) weli ku dhacaa bareeg ugu horeysay ee la
dhimay, si aad u awooddo si ay u gutaan xaaladan, waxayna ku xiran tahay lakabka
xulay hoos 1, 2, 3 ama 4 madhan ah cinwaanka iyo, haddii loo oggol yahay inay ka
hor tagaan, tusaale ahaan laba, kartaa doonaa ugu horeysay by madhan a leeyihiin in
ay qoraan waaxaha kaabaya ee guddiga hoose, waxaan si:

hoose ah 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375
hoose for 0

0 2
iwm

cas oo ugu horeeya. Bareeg intaas ka dib, marka la eego dura gacan of xadka
hoose ah , 366 - in 370 +, di 365 - 370, 370 labaad - 375; . Cas a of
bareeg ugu horeysay ee waa 368 sida xarun 366-370, labaad 373; iyo danbaysay
koowaad z hoos u helay waaxda kasta , waayo, waa qaybta ugu horeysay 1, waayo
labaad 2, waa maxay sare ee guddiga hoos:
dhimay
a

dura

368

365,5 in 370,5 1

373

370,5 in 375,5 2
iwm

Iyadoo la raacayo, waxaan nahay at casho labada ugu horeysay by madhan II ah ayaa
kaabaya waaxaha ay sidaa u qor:
hoose ah 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489
hoose for 0

halkan loo yaqaan bilowgii guddiga hoos:

a

dhimay
dura

482

479,5 in 484,5

487
484,5 in 489,5 6
58. Haddii aan soo bandhigno hadda hoos u this iyada oo darfahooduna oo dhan
aniga iyo II, waxaan u hesho hoos xadaynta on qaabka of a -self socda darfahoodii
dhimay, kuwaasoo mid walba uu yahay mid aad u faa'iido badan ee column
mustaqbalka S , waxaa ku lifaaqan, kaas oo ka xaqiiqda ah baxdo in in z oo ka mid
ah z column tan iyo bilowgii ilaa ee a ee (jiraan.) a column, taas oo ujeedada
khuseeya S , waxaa ku biiray koobay:
Dhimista ee darfahoodii hoose waxaan (ilaa xad toosan) iyo II (ilaa
xad siman) la guduudan. Waxaan = 5 mm.
waxaan II
a

S,

S,

368

482

373

487

378

492

10

19

383

17

25

497

13

32

388

24

49

502

30

62

393

36

85

507

28

90

398

41

126

512

52

142

403

59

185

517

50

192

408

65

250

522

60

252

413

65

315

527

53

305

418

51

366

532

39

344

423

40

406

537

43

387

428

17

423

542

30

417

433

19

442

547

14

431

438

446

552

12

443

443

448

557

446

448

450

562

447

567

449

572

449

577
1
450
Isbarbar kor ku yiilleen darfaha hoos la aasaasiga ah, taas oo ay ka dhalatey, waa
galku wuxu soo bandhigay waxaa ka mid ah baaxadda munaasabadda guud.

Waxaan fahamsanahay oo dhan hoos koorso joogto ah z sida in ay la kor u go

'kordhaya by degaya ugu badnaan, ka dambaysana slimming laakiin sidoo kale kala
go' by sarakicidda, halkan siin qallooc ah qaybinta siman marka la eego 17, sidaas
tusi doono oo dhan darfahoodii hoos at jaleecada hore si hoose, kaas oo ay soo
minguuriyey, faa'iido ugu duwanyihiin of joogto. Oo keliya ka dib markii guurka ah
qiyamka by yaraynta ugu yaraan agagaarka xarunta uu noqday boos joogta ah, ka mid
ah sharciga a hadli doonaa isla ogaado ama maran hubiyo sharciga voraussetzliche
waxaa ka mid ah a.
Si aan laba badnaan isku xiga z muujinaysaa oo keliya dhaca iyo waa habka
caadiga ah jidka ha, sida ay noqon doonto kiiska haddii ay ay
faragaliyeen a yar z ayaa furay. II leeyahay, sida caadiga ah, kaliya ugu
badnaan z . Daawaday dhow, waxaan muujinaysaa oo keliya ku wajahan mid ka mid
dhamaadka marka laga reebo yar jidka joogto ah, inta z = 17 iyo 19 waxay noqon
lahayd in ay is dhaafsadaan ay size si ay si sax ah u raac ilaa; iyo inta badan ma
leeyihiin dhinaca darafyadiisa oo kor u gebi on khaladaad yar yar sida, iyada oo aan
loo eegin kabashada ee darfaha badan yimaado hoos u si, ayaa in ka badan sidaas oo
dhan marka kuwa degaanka ee meel cidhiidhi ah, ie, waxa ugu weyn sida uu
leeyahay in la qaato meel,oo aan fahmi jaho ku hoos muhiimka ah ee uu goluhu meel
cidhiidhi ah oo ay laba sare iyo laba hoose deriska la ah si aannu yeelan doono
doorbidayaa si ay u dalbadaan in diirkja joogta ah si uu helayo xaqiijiyay iyadoo la
jaangooyey lagu qanci karo oo ka mid ah xeerarka caadiga ah ee qaybinta. Haddaba,
halka xudunta u ah I, taas oo ay sabab u tahay labanlaab ugu badnaan z on lix ah oo
ku filan u waasiciyo, xaaladda joogta ah, tani waa marka la eego II sii weynaydba
(sida ay cabbir yar) ma kiiska, iyo sidoo kale hoos u socota tirada 43 qalad ka dhanka
xadka tirada 39 ee asaasiga ah.
Intaas ka dib, waxaa la Xukumi karo bilowgaba in Panel II ee xad siman hab
caadiga ah ee qaybinta dar yar oo noqon doona ka yar ku haboon probation
sharciyada caadiga ah, sida Table waan xad toosan.
59. Laakiinse haatan soo baxay oo ku filan, Plate aniga iyo II inay laba
jeer i badan ka hor, halkii ay ka hoos si 5mm in 10mm, in wariyaasha ay si joogto ah
u sameeyaan labada darfahoodii, oo si fudud loo samayn karaa by qasin laba
israac ah ee inay i = 5 mm darfahoodii in hab ay la dhimay iyo la
xidhiidha z midoobay in ay soo tiriya. Haddii tani waxaa loo sameeyaa in miiska
waxaan ( 58) ka kor ku xusan si weli sababtoo ah tirada unpaired ee u
dhashay a miiska this, a = 448 la z = 2 bidix, laakiin waxba ka hortagtaa in a -plate
448 ayaa sidoo kale si joogto ah u sii wadi by isagoo intaa ku daray in ay a = 448
5mm weyn a = 453 la z = darayaa 0; celceliska a 448-453 waxaa markaas hoos a
= 450,5 la dhimay z = 2. Dhab ahaantii, waxaad ka heli darfahoodii soo socda:
darfaha ayaa aniga iyo II, inay i = hoos 10mm.
waxaan II
a

S,

S,

370,5

484,5

380,5

22

25

494,5

23

32

390,5

60

85

504,5

58

90

400,5

100

185

514,5

102

192

410,5

130

315

524,5

113

305

420,5

91

406

534,5

82

387

430,5

36

442

544,5

44

431

440,5

448

554,5

15

446

450,5

450

564,5

449

574,5

450

From looxyadii hore oo aad Doono, by mabda'a isku mid ah, in ay i = xujeesan, 20
mm guddi hoos u, iwm, waxa aan wici tallaabooyinka hoos kala duwan. Iyadoo
marxalad kasta oo cusub oo hoos hoos guddiga ilaa aad soo dhaafay on cas
hal. A kula cas hal. Z yimaado.
Si ay sidaa sameeyaan oo kaliya miiska waxaan, waa la helay dul qaraabo yareynta
20, 40 mm, iwm ka hoos ee i = 5 mm soo socda a -other:
20 mm 40 mm 80 mm 160 mm
a

375,5 25

385,5 185

405,5 448

395,5 160

425,5 263

485,5 2

415,5 221

465,5 2

445,5 450

435,5 42
455,5 2
Oo sidaas daraaddeed waa at dhan haddii at yaraynta in la siiyo i ma kala guurka ah si
joogto ah qiyamka toona , waayo, waa in la helo, iyadoo la kordhinayo
ee i yimaadaan sida ama waxa loo dhowaan karin, sidaas oo kale. Oo sida ay u
fududahay in la arko, waa isku mid bilowgaba suuragalnimada in la yareeyo si weyn
duwan i. Waxaan ku yeelan karto at I iyo II, koowaad i marxalad hore ee hoos by
dheeraad ah ama ka yar shan jeer, at III in ka badan ama ka yar ka badan afar
jeer i kordhin kartaa, by dheeraad ah ama meelsha ugu yar (RESP. by galinta
madhan a meelsha ka dhigay) aasaasiga ah wada qabsaday. Sidaas waxaa jira
dhinacyo taas oo go'aan ka gaari kara doorashada ee arrintan la xiriira. All guud iyo
go'an kasta isu soo hordhigaya golaha kiiska gaar ah hadda ma laga yaabaa in ku siin
kartaa soo socda, taas oo xaddido karaa xorriyadda doorashada ilaa xad iyo xeerar
gaar ah.
60. Waxaa jira khilaaf ah oo u dhexeeya faa'iidada iyo khasaaraha of korodhka

ama hoos u dhac ah ee hoos i halkii. From dhibcood qaar ka mid ah aragtida kaasu
waa kan ugu faa'iidada badan in i sii duqeeyey sida ay suurto gal, maxaa yeelay jeexi
ka dib markii horaantii ( 5) Dood ku saabsan sharciyada qaybinta horyaal adag
hadlayay kiiskan koobbantahay iyo saaraysa qalmo xitaa miiska hoose Hunguriyeeyn
Darteed hoos kasta, ka had iyo jeer kala duwan oo ka mid ah aasaasiga ah i ku
jira; haa noqon lahayd fiican haddii i la laftiisa uu doonaynin in la dhimay smallness
koobi karayn ee guddiga hoose, oo sida xaqiiqada ah hadda ma sheegi karo. Sidoo
kale xaalad soo socda ka geysta, hoos duruufaha isku mid, hoos ku yar i hoos u in uu
horay u la keenay weyn. Miyayse ku habboon tahay xaqiiqada ah in on a
siiyey a lambarka ku qoran , waayo, dhab dhegaystay bareeg ah oo dhan, taas oo at
hoose sida darfahoodii hoos la size ee i koraa, loo tixgeliyo loo baahan yahay
go'aaminta canaasiirta, sidaas waxa uu leeyahay ka dib (IX cutubka.) fuliyaan
interpolation of bareeg ka soo jeedaan waxaa loo isticmaalaa sida gargaar ah, oo waa
in aan laga yaabaa in aad dhawrtid dura yar oo ku filan in ku filan by interpolation
fudud; maxaa yeelay, collectives noqon lahaa ficil ahaan ku dhowaad aan macquul
aheyn marka hal meel jiid lahaa interpolation la kala duwanaanshaha labaad si loo
ogaado dhammaan qaybaha iyo la barbardhigo u dhexeeya xisaab iyo
daawashada. Oo in kastoo aan sheeg doonaa habka ah in ka dib, waxaan aan
isticmaalka guud ahaan ka dib markii aan ku koobnayn ee tirada loo
adeegsaday i faa'iido ciqaab u awoodin inuu iyaga ma helo dhibaato ka mid ah
isticmaalka iyo carqalad ah wakiil.
lid The, sixitaanka ee jirin xaaladaha kaas oo koorsada si joogto ah sida faragelin in
guddi aasaasiga ah iyo waxaa laga heli karaa in la barbardhigo la horumarka sharci
ahaan loo baahan in jidka, laakiin kaliya by yaraynta iyo halkan kordhiyo i waa la
helay, oo aan aad u weyn i waxyeellooyinka in this ixtiraam, wax badan ka yar
isdhaafin ah sida xad-dhaafka badan. Intaas ka dib, waxaad samayn doonaa ugu
wanaagsan oo dhan in i si weyn oo aan weli in la qaado ka weyn yahay, waayo,
guurka caadiga ah qaadataa meel ugu yaraan gudahood muhimka ah ee uu goluhu la
dhimay, tan iyo sinaansho ee horumarka ah ee laabka yar z abid leeyihiin on go'aan
ka soo baxay xubnihii iyo xaaladihii sharci aan si weyn u dhibaayo saameyn. Laakiin
meesha, sida saddex darfahoodii hore tijaabada, xataa kuwa dhacaan si isdaba sabab
u jirin xaaladaha qaloocan qiyaasta non-uniform, mana noqon doonaan xaalad
dheeraad gaar ah oo i ma aha yar yar, oo sidaas daraaddeed tirada lagu soo koobi
meelsha ah ma in la qaado in ka yar muddada waafaqsantahay qiyaasta non-uniform,
iyo wayneeyo oo ka mid ah i taas loo sameeyo, waayo, waxaa Multiplis oo dhan,
maxaa yeelay, kaliya ka yar xaalad this on sixitaanka qalad sababtoo ah qiyaasta
nonuniform ayaa la filayaa. Haddaba shid cabbirka qalfoofka ah waxaan Tab. Iyo II
sida uu 51 Maximalma- ah z ka dib kasta 5 horusocod by 1 mm ah, ee ardayga
qorta dhinacyada Tab ah. III by 4 halkii horumar by 0,25 inches a dambe ee guddiga
hoose, si hoos u meeshii yar darey tusaale i in aniga iyo II kaliya i = dhici 5mm in III
kaliya 1 inch, sida in miisaskii ( 58 iyo 62) waa kiiska, si weyn i laakiin in ay
qaataan, waxaad lahaa mar keliya marka sidaas ma marinka joogto ah z hoos u gaaro
lahaa.
61. Inkastoo aad hadda wuxuu heli doonaa sababaha sheegay sababo lahayn in ay

ku talaabsato sixiddiisa miisaska muunad si aan u talaabooyinkan hoos sare, waxaa

laga yaabaa in ay weli xiiso inay isla soo arkaan, waxa macno at dhan in ay ka
filayaan isbedel ku waxyaalaha aasaaska ah ee horumarka noocan oo kale ah, oo anna
waan idin siin Aakhiro ugu horreeya oo dhan, waayo, waxaan miiska soo socda
miiska oo ka mid ah arimaha ugu muhiimsan siday u kala derivation ka marxaladaha
hoos kala duwan. go'an ee D p lagu sameeyo sababta oo ah jeclayn kaliya labada
tallaabo hoos ugu horeysay. Ka dib markii la beddelo qiimaha ugu weyn dabcan
bedesho hawlaha leexasho ku tiirsan, u , u iyo p horaantii ( 10 iyo 33) ayaa
macnaha siiyey, kaas oo ' , , , m ' , m , iyadoo iskaashi ee tirada guud ee m in la
siiyo jidka waa in la soo gabagabeeyey. derivation ee m ' , m , iyo halkan of u ,
iyo e' ,e , waa meel ka D p , ma ka D i sameeyey. The oo ka soo jeeda miiska
hoose A , di A 1 waxaa lagu tilmaamay in cinwaanka la. Dhamaan xubno ka yihiin
dheefay by loogu yeero. Habka afaysan Kap.IX iyo X by interpolation fudud bareeg
faragelinta. Ma gebi dhiganta dhan darfahoodii sii socda ee ka tirsan si ay u fahmaan.
Members of Panel waxaan, taas oo ku xidhan derivation ee heerarka kala
duwan ee hoos .
E = 1mm, m = 450; A 1 = 408.5.
i

5e

10 e

20 e

40 e

A2

408,2

408,1

408,2

409,2

C2

408,6

408.6 2)

409,1

411,6

Dp

409,7

410,1

Di

410,5

409,8

410,6

414,7

u
u

+ 10

+12

+ 20

+ 31

- 29

- 40

e,

11.9

12.4

10.4

10.4

0.74

0.75

2)

waxaa laga yaabaa Waxay u muuqdaan qalad in C 2 waayo, i = 10 arrin qiimo la

mid ah sida loogu talagalay i helay =. 5 [Waxaa guuro, laakiin xaqiiqada ah in bareeg
ah ee C 2 dhaco, waayo, i = 10, labo jeer sida weyn for isagoo sida bareeg ah
ee C 2 waayo, i = dhacaa 5, kaas oo laba ugu badnaan la mid ah ku dhereran z stage
hoos i = 5 waxaa ugu wacan.]
Waxaa la arkay in, marka laga reebo tixgeliyo halkan marxalad la soo dhaafay
hoos, si i = 40, halkaas oo uu goluhu hoos u sii yaraanaa saddex qiimaha kaliya ku

kala duwan by qiyamka maamulaha sida ay wareega yareynta tirada dayac iyo kala
sooc lahayn translucent midba midka kale; halka u , u , iyo
halkan , , ', m , , m ' ma aha isbedelka dayac badan ka dib markii taas oo lagu soo
gabagabeeyey karaa in, haddii ay tahay oo kaliya in lagu ogaado qiimaha maamulaha,
aan wax badan ku xiran tahay heerka hoos u, haddii oo kaliya in aan heerka ugu
sareeya si tagaa; halka qaybinta lasku waa in ay ahaadaan loo influiert of
marxaladaha hoos u, iyo Haddaba sii wadi doonaa in sidaas la sameeyo sabab this, u
badan tahay, haddii la arkay inay is barbar dhigaan la qaybinta xisaabiyaa taas oo
heerka ugu hooseeya ee suuragalka, taas oo weli waa qaybinta si joogto ah ee diirkja
ee, waa in ay . joogoHalkee heerka ugu hooseeya hadda ma aha by tixgelinta qiyaasta
a suurto gal jira nonuniform marxaladihiisa, sida in Table waxaan, II iyo III, waxaa
aan ku xidhay, ee cusub ee la doortay i in ay laba kaliya si ay u tagaan, waayo,
ujeedada muhiimka ah si joogto ah waxa kaliya faa'iido ah oo rasmi ah uu leeyahay
in aad si fudud lean karaa heerka hore hoose heerka sare. Laakiin haddii mid ka mid
ah waxay ka dhigan tahay muhiimka ah si joogto ah hoos u nugul yihiin laban
laabmay hore ee i heli kartaa, si aadan u maciinsan doonaan in hal hawl this, laakiin
markaas u leeyihiin in ay dib u asturidda hoos ku habboon ee miiska hoose.
62. Si aad u aragto sida, kuwaas oo natiijada la K.-G. kale ka heli doontaa, ka mid
ah xaaladaha kale, waxaannu u jeesanaynaa dadka ka Table Waxaan, kuwaas oo
loogu talagalay cabbirka qalfoofka la m khuseysaa = 450 3) in Table III arday qorta
cabbir la m = 2047th
3)

Panel II badan waxaan mari, ma aha oo kaliya sababtoo ah waxay soo

bandhigaysaa xaaladaha le'eg oo sidii aan, laakiin sidoo kale sababta oo ah waxay
bixisaa sababta oo ah wax isdhaafin ee nuclei ee guddiga hoose ammaan yar Anhalt.
In Table waxaan, waxaynu ku qasbi karo by dhaqanka ee qiyaasta non-uniform,
koowaad i = 1 mm marxalad ugu horeeyay ee shan jeer si loo yareeyo; Jadwalka III,
waxaan xajiyey sabab la mid ah, ee aasaasiga ah i = 0,25 inch in afar jeer, di yareeyo
1 inch, kuwaas oo ka ugu sareeya 55 asal sheegay kala habka z waxaa laga
codsadaa. Tani waa, haddii aan bilaabo meel ka mid ah hoos ugu horeysay
sida 4) in la isku dhacaan aan jab, darfahoodii qaybinta socda iyo xubno ka.
4)

Awooda of layers yaraynta kala duwan sii wadi doonaa in laga wada hadlo.

At marxaladaha kala duwan hoos Plate III.

E = 0,25 inches, m = 2047; A 1 = 71.77.
inches

i = 1 inch
i = 8 inches

i = 2 inches

i=4

60

60,5

61.5

63.5

98.5

61

62.5

65.5

97,5

71.5

1815

62

64.5

17.5

69,5

823

79,5

133,5

63

66,5

80

73.5

992

87.5

64

68.5

280

77,5

129,5

65

15.5

70.5

543

81,5

66

26

72.3

626,5

85,5

67

54

74,5

365,5

68

108

76,5

113

69

172

78,5

16.5

70

253

80,5

71

290

82.5

72

330,5

84.5

73

296

74

223,5

75

142

76

75

77

38

78

13

79

3.5

80

81

82

0.5

83 0.5
Qaybaha of Table ah III by derivation ka marxaladaha hoos kala duwan .
E = 1 inch, m = 2047; A 1 = 71.77.
i

1e

2e

4e

8e

A2

71,75

71,76

71,77

71,64

C2

71,81

71,83

71,91

71,58

Dp

71,99

72,06

Di

72,04

71,98

72,16

71,54

u
u

+ 39

+ 41

+ 70

- 29

-120

- 147

e,

2.16

2,26

e'

banayeen
1.92

1,96

p
0.75
0.77
Sida aad arki karto, xaqiijin by shaxdan gunaanad ka marxaladaha hoos u gal,
waayo, anigu circuiting.
63. Plate IV ku saabsan galley la m gaaray = 217, si aan ku dhex socdo baaritaano
badan tegey ogaaday in si ay u yimaadaan muhiimka ah si joogto ah, ma raaxo hoos u
dhimay i =4 E tegi kartaa hoos meesha E = 0 , 5 cm, kaas oo, bilowga ah ee uu
goluhu la dhimay a = 42, siinaysaa natiijooyinka soo socda:

. Dhimidda dhowr heerarka Plate IV

E = 0.5 cm, m = 217; A 1 = 86.54.
i=4E

i = 8 E i = 16 E i

= 32 E
a

42

44

48

56

26

46

52

64

22

88

176,5

50

60

80

85

120

14.5

54

68

14

96

91,5

58

76

35

112

14.5

62

84

50

66

92

51.5

70

100

40

74

15

108

13

78

20

116

1.5

82

25

86

25

90

32

94

19.5

98

24.5

102 15.5
106 10
110 3
114 1.5
118 0

Laga soo bilaabo tan waxaan content in ay xujeesan, qiimaha ugu weyn, kaas oo
sidoo kale muujinaya isbeddel aad u yar ku xiran tahay tallaabo hoos kaliya ahay.

qiimaha Main of Table IV in hoos in marxalado kala duwan .

E = 0.5 cm, m = 217, A 1 = 86.54.
i

4e

8e

16 e

32 e

A2

86,48

86,67

86.67 5)

86,30

C2

87,60

87.60 5)

87,53

86,96

Dp

90,25

Di

89,44

88,76

89,25

87,41

5)

[The waafaqsan oo ka mid ah qiyamka A 2 waayo, i = 8 oo i = 16,

iyo C 2 waayo, i = 4 oo i = 8 waxaa sabab u ah nooca guddi IV sida soo socota
sinnaanta labada A 2 dhanba in tallaabo hoos i = 8, wadarta ugu horeysay, saddexaad,
shanaad z iwm si qalad ah loo siman yahay si ay u soo tiriya labaad, afraad z waa
iwm, halka equinumerous ku for marxaladda i = 4, (waayo, A = 82 iyo 86) sinaanta
oo ka mid ah laba C 2 xaaladda.]
64. aflagaada Dhanka kale, marka laga reebo doorashada u dhexeeya
marxaladaha la dhimayo waa in ay sameeyeen weli ku saabsan doorashada u
dhexeeya yaraynta layers.
Farqiga of layers hoos ku salaysan xaqiiqada ah in, iyada oo ku xiran in mid ka mid
ah qiimaha wax soo saarka shirkadda ayaa isu hoose dhashay a isbedel, guddiga hoos
ku guuldareysto kala duwan. Marka hore waxaad la xiriirta ka fiirsada qayb ugu
weyn ee uu goluhu I. hoose kulan ayaa wada of a bilaabay in Tusaale 53 marka
hore a = 380 horyaalka heerka koowaad ee waaweyn, iyo waxaan si helay sida
hoos ah 382 la dhimay ee z = 11 hadda si joogto ah si ka hor aynu, si la dhimayo waa

heerka labaad ugu weyn ee shanta dhashaya 385, 386 flg. A hoos a = 387 la
dhimay z bixisaan = 25. Oo haatan wax ka hortagtaa bilowga wada-inkii shan
dhashay a a a horay, sidaas yareynta ay u kala qaybsanaayeen kale kac, kuwaas oo, si
ay u joojiyaan at labada ugu horreeya:
u
381 382 383 384 385 386 387 388 389 390
dhashaya
aasaasiga 1
ah ee
waxaa soo socota:

dhimay
a

dura

383

380,5 in 385,5

17

388

385,5 in 390,5

24
iwm

Tani waa, sida aad ka arki kartaa, guddi kale oo la dhimay oo ka mid ah tirada ugu
weyn ee ka badan hal hore, taas oo ugu horrayn la a = 380, hoos leh 382 sara kiciyey,
halkii hoose la 381, hoos leh 383 wiishashka. Next waxaad sidoo kale waayeen,
halkii la aasaasiga ah dalacaad = 380 ama 381, kor u leh 382, 383 ama 384, oo kaliya
haddii aad u bilaabay leh 385, ka dib dhici lahaa hoos ugu horeeyay, iyaga qaybinaya,
laga bilaabo 380, la 385 ka mid ah sidoo sii.
Inta xilalka badan oo yaraynta waa u suurtoobaan, sidii tirada
aasaasiga ah ama i waa in ee i tahay tallaabo hoos u soo koobay. Ilaa hadda i = 1 mm
ee miiska hoose waxaan ku Marxaladda koowaad yareynta inay i = 5 mm u korodho,
halkan shan layers yareynta waa u suurtoobaan in la yareeyo ilaa 10 mm toban layers
noqon lahaa si on. Oo haddii aan in dareenka habka ) ee Endabteilungen hoose by
it siyaadinta madhan a dawayn la xidhiidha direyska la wasaaradaha waaweyn, tirada
la xiriira ee layers hoos u fidiya la on this.
Si aad u gabaabsi hoos u suurto gal yeeyo marxalad hoos u siin, waxaan heysanaa
oo keliya ma aha nusqaamaha ka dhexeeya aasaasiga ah iyada oo madhan a dheeri,
laakiin sidoo kale ka danbeeya xoog ugu horeysay ee a siyaabo ilaa hadda iyo aad u
badan la madhan a soo laabtay in ciidamada ugu horeeya ee a weli hoos ku wada
kordhaya ah la mid ahaa, di shan jagooyinka ay suurtogal tahay sida ay booska kala
horreeyaan afar, saddex, laba, la maran a a. Sidaas awgeed, waxaan ku jira TafelI
halkaas oo 368 ugu horeysay ee ciidan ah la z= 1 waa in ay leeyihiin in ay ku riday
on lakabka ugu horeeya:
a

364 365 366 367 368

la guduudan. A = 366 sida xarun 364-368, iyo. cas. z = 1 sida wadarta ah casaan
ah. Bareeg ku jira z ; ee labaad la riixaya weeraryahanka ah a :
a

365 366 367 368 369

z 0
0
0
1
0
. Leh oo cas a . = 367, casaan z = 1, iyo wixii la mid ah, taasoo ay fuliyeen waxaa ka
socda shan mabaadiida:
Panel waxaan (ilaa xad vertical) ee shan layers hoos
la i = 5 mm, E = 1 mm, m = 450aad
a

366 1

367 1

368 1

369 3

370 3

371 2

372 2

373 2

374 1

375 1

376 2

377 3

378 5

379 5

380 7

381 9

382 11

383 17

384 18

385 22

386 23

387 25

388 24

389 29

390 30

391 28

392 31

393 36

394 33

395 33

396 45

397 40

398 41

399 49

400 55

401 47

402 54

403 59

404 55

405 50

406 60

407 63

408 65

409 66

410 73

411 65

412 64

413 65

414 62

415 52

416 60

417 57

418 51

419 53

420 55

421 44

422 47

423 40

424 39

425 35

426 34

427 22

428 17

429 13

430 12

431 13

432 18

433 19

434 16

435 14

436 10

437 5

438 4

439 4

440 5

441 5

442 5

443 2

444 2

445 2

446 2
447 2
448 2
449 2
450 1
Si aad u kala lakabyada kala duwan, waxaa laga yaabaa inay ugu fudud ee
magacaabista by bilowgii guddiga dhimay, di yar hoos u ah ama la
dhimay E , shaqeeyaan, ka dib markii taas oo ugu horreeya ee kor ku xusan yaraynta
layers by E , = 366, labaad by E , = 367 si loogu sidaas on.
[Saamaynta of lakabka hoos u qiyamka xubno ka ayaa lagu muujiyay Jadwalka soo
socda:]
Xubnaha guddiga I (ilaa xad toosan) la yareeyo ilaa shan layers kala

duwan.
E = 1 mm, i = 5 mm, m = 450, A 1 = 408.5.
e , 366

367

368

369

370

hab

A 2 408,6

408,7

408,2

408,5

408,6

408,5

C 2 409,1

409,1

408,6

408,9

409,1

409,0

D p 410,7

410,5

409,7

410,4

410,3

410,3

D i 411,0

410,1

410,5

410,2

410,1

410,4

m , 246

244

240

244

242

243

m ' 204

206

210

206

208

207

e , 12.3

12.1

11.9

12.1

12.1

12.1

10.2

10.3

10.4

10.2

10.4

10.3

u
u

+13

+10

+10

+11

+16

+12

- 42

- 38

- 30

- 38

- 34

- 36

0.76

0,78

0.73

0,79

0,71

0.75

Fiiro gaar ah in A 1 of miiska hoose waa loo siman yahay si 408,5, iyo
in A 2 dhanba oo dhan shan layers oo sidaas daraaddeed midba midka kale kaliya wax
yar oo kala duwan, laakiin dhammaan celcelis A 1 cod. Sidoo kale arki qiyamka kale
ugu weyn ee ku xiran meesha uu ka duwan yahay laakiin farqiga yar; wax yar oo kala
duwan si ay u muujiyaan tirooyinka weecasho iyo wadaraha weecasho iyo khaldama
celcelis iman kara.
Laakiin aad horay u aragto kartaa in si yar, qiimaha A, C, D way kala duwan yihiin
meel ka mid ah, ay ka dhacaan oo dhan layers yaraynta si isku mid ah. Waxaa
kuwaas D weyn yahay A, iyo C dhacaya inta u dhaxaysa labadan qiyamka, sida
sharciyada kaqabto loo baahan yahay. kaqabto ayaa hore u dhacdaa oon ku cad in
dhammaan m , > m waa; Haa, waxa ay sidoo kale la kulmay ay khuseyso ee
dhacdo of shuruud kaqabto in p = ( D - C ): ( D - A ) aad qiyaas = = 0,785 yahay.
65. Iyadoo aan koboca hadda sida in Table Waxaan by Samo falku of sii kordhaya
hoose i caateeyo ayaa la siinayaa ikhtiyaarka ah shan darfahoodii kala duwan la
dhimay, waxaan ka heli at III sababtoo sii kordhaya laab suurtagalnimada of afar
lakab hoos.
Plate III in afar yaraynta layers
Iyada oo i = 1 inch, E = 1 inch, m = 2047th

59.5

0.5

59,75

60

60,25 1

60,5

0.5

60,75

61

61,25 0

61.5

61,75

62

62,25 0

62.5

62,75

63

63,25 0

63.5

63,75

64

64,25 4

64.5

64,75

11.5

65

15.5

65,25 18.5

65.5

20

65,75

22.5

66

26

66,25 35

66,5

41,5

66,75

43.5

67

54

67,25 60

67.5

72

67,75

94

68

108

68,25 123,5

68.5

137

68,75

151,5

69

172

69,25 192

69,5

215,5

69,75

237,5

70

253

70,25 263,5

70.5

271

70,75

280

71

290

71,25 309

71.5

323,5

71,75

327

72

330,5

72,25 318

72.5

305

72,75

304

73

296

73,25 285,5

73.5

274,5

73,75

248,5

74

223,5

74,25 205,5

74,5

183,5

74,75

165

75

142

75,25 119

75,5

101.5

75,75

87.5

76

75

76,25 62

76,5

52

76,75

43

77

38

77,25 35

77,5

27.5

77,75

18.5

78

13

78,25 9.5

78,5

78,75

79

3.5

79,25 3

79,5

79,75

80

80,25 1.5

80,5

1.5

80,75

81

81,25 0.5

81,5

81,75

82

0.5

82,25 1

82.5

82,75

83

0.5

83,25 0

Qaybaha of Plate III ka dib markii ay hoos u dhacday afar lakab.

E = 1 inch, i = 1, m = 2047; A 1 = 71.77.
e , 59.5

59,75

60

60,25

hab

A 2 71,76

71,75

71,75

71,76

71,755

C 2 71,79

71,80

71,81

71,80

71,80

D p 71,91

71,96

71,99

71,97

71,96

D i 71,74

71,92

72,04

71,97

71,92

u
u

+ 21

+ 33

+ 39

+ 28

+30

- 76

-104

-120

-106

-101,5

2.05

2.04

2,045

e , 2.12

2.14

2, 6

2.15

2.14

1,93

banayeen
1.92

1,94

1,94

1.97

p
0,80
0.76
0.75
0,81
0,78
Waxaa loo arkaa in natiijada miiska hore aan ku dhex III ee miiska in la si fiican u
xaqiijiyay. Tani waxay sidoo kale muujinaysaa D i meel walba kula D p ku dhowaad
sax ah oo iska xanaajin, marka laga reebo meesha uu E , = 59.5, taas oo arrin gaar
ah D i ma aha oo kaliya xad xoog by D p duwan, laakiin sidoo kale ka dhanka ah
jihada of kaqabto ee lagama maarmaanka ah in ka yar A 2 iyo C 2 waa.
66. [Sida miiska IV ka socda by khaladaad ay hoos i = 4 E , hoose i = 0,1
laakiin E waa sidaas oo 40 boos hoos waa u suurtoobaan halkan asal ahaan. From la
mid ah kuwa soo socda afar lakab loo dooran doono,
Shaxda IV ee afar yaraynta layers
la i = 4 e , e = 0.5 cm, m = 217th
a

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

3.5

58

59

60

61

62

63

64

65

3.5

66

67

68

69

70

71

72

73

11

74

15

75

17.5

76

21.5

77

23.5

78

20

79

18.5

80

15.5

81

19

82

25

83

21

84

24

85

23

86

25

87

30

88

33.5

89

35.5

90

32

91

30

92

27.5

93

22

94

19.5

95

22.5

96

23.5

97

24

98

24.5

99

22

100

18.5

101

18

102

15.5

103

13.5

104

13.5

105

12

106

10

107

108

109

110

111

112

3.5

113

3
114 1.5
115 0
116 0
Qaybaha of Table IV by yareynta in afar lakab.
E = 0.5 cm; i = 4, m = 217, A 1 = 86.54.

e,

41

42

43

44

hab

A2

86,50

86,48

86,59

86,52

86,52

C2

87,90

87,60

87,87

87,85

87,805

Dp

90,19

90,25

91,31

90,58

90,58

Di

88,92

89,44

89,00

88,45

88,95

- 41

- 41

-52

- 45

- 45

e,

11,70

11,86

12,28

11,82

11.915

8,01

8,09

7,56

7,76

7.855

0,62

0.70

0.73

0,67

0,68

miiska Tani waxa ay muujinaysaa in diverging xoogan oo qiimaha ugu weyn sida ku
sugan I iyo III, samrana qaraabada ka mid ah qiimaha ugu weyn iyo hawlaha
weecasho ee layers kala duwan, joogto ah oo isku xigta ka mid ah A , C iyo D , iyo
isku dhawaanshaha ka D i iyo D p . Dhinaca kale, p si joogto ah wax ka yar qiimaha
aragti ahaan loo baahan yahay .785.]
67. Su'aasha hadda soo baxdo, taas oo ah lakabyo kala duwan yaraynta aad u
dhawrtid on keentay xubno ama jirrabaya sharciyada la aasaasay, waxa ay mar kale
waa mid aad guud ahaan, sharciyada go'an ma ogolaan karin in la siiyo, balse ay u
badan tahay soo socda guud ahaan noqon doontaa in la yidhaahdo ,
First, waxay noqon kartaa mid ku eegi isu muujiyaan in si weyn darfahoodii
our m, sida darfahoodii waa isbadalada xubno ka yihiin wax yar oo kaliya oo, ku
xiran tahay lakabka hoos guud ahaan waa amarka of hubaal la'aan ah oo loo ogol
yahay si loo ogaado waxyaabaha guud waa sida in ay u muuqato ee la xiriira arrintan
of warheynta kaas oo hoos u meel aad qaban doonaan, waxaana uu arkay oo keliya
xeerka, si loo ogaado dhamaan qaybaha in ay tahay in lagu sii hayo ka lakabka isla
hoos. Mararka qaarkood, si kastaba ha ahaatee, ay dhacdo in ka yar layers yaraynta

kala duwan ka mid ah ama wax kale sida marinkii joogto ah khasaaro ka gees ah oo
kale sida ay muujinayso sida B. shan darfahoodii our z. I ( 64), ee la soo dhaafay
la E , = 370 leexasho ka joogto ah, ay shardi tahay in natiijada z hoos: 55,50,73 helo,
halkii ay ka z waa in si joogto ah kici inay 73aad ugu badan Waxa la yaab leh, oo
dhan afar darfahoodii haray waxba nooca muujiyaan, oo sidaas daraaddeed waa la
doorbidaa in. Tani waxay haatan ka dhigaysa tilmaamay, in, haddii mid ka mid ah
ayaa iska xaadirin galay asaasiga ah hab aan caadi ahayn, ka arki kartaa haddii aadan
si fiican ula xaalad kala duwan tagaan. Ever noqon doonaa mid ka mid ah in la doorto
isbarbardhigga of layers kala duwan yaraynta muujinaya weecasho ugu yar ka
sharciyada qaybinta guud. doorasho kasta oo kadis ah oon ku nafsadooda yaabaa,
keeno dukumentiyada la yareeyo suurtagal tahay oo dhan si iyo celceliska natiijada of
barbaro, oo kaliya in this waxaa lagu fuliyaa si dhib leh oo waxaan ka dhigi lahaa
wax yar qiimo Umstndlichkeiten la.
Haddaba aynu eegno barbardhig at qiimaha hoose iyo dheefay hoos darfahoodii,
sidaas waxaa soo socota in si loogu soo daweeyo ka buuxa K.-G. labada tahay in la
dhamaystiro kasta oo kale oo halkii ay u leeyihiin in ay bedeli, taas oo kaliya in laga
qoomamayn in qolka badan, guud ahaan qaadashada darfahoodii aasaasiga ah, sida
caadiga ah qasba inay joojiyaan ay isgaarsiinta iyo to content la hoos ahaan. Anyway,
mid ka mid uu leeyahay in guddi hoose salka toos ah khibrada loogu daweeyo oo
dhan K.-G. la siiyo, iyo sababta oo ah hoos u si size ee i, booska uu ka dura ee dhan
iyo kala qaaran z mid la fulin karo oo ku saabsan joogo kasta ay joogaan guddiga
hoose sii dhaafin, waxa la doortay in uu doonayo in uu la kulmo, iyo waxa xajisto
awood u leh inay wax ka beddelo oo xitaa in la xakameeyo horeba doorashada
sameeyey intaas ka dib. Sidoo kale, celceliska xisaabta waxaa laga heli karaa oo
keliya sida xaqiiqada ah guddi hoos u lahayn sida ka hoose, xataa farqiga u badan
koritaanka iyo waxyaabaha laga yaabaa in laga samri karo. Against hal qasac ku
raad-guurka sharciga ah oo ka mid ah qiyamka K.-G. a hoos guud ee guddiga iyo
ogaado xubno ka ah in ay ku lug leeyihiin isdaba maxaliga ah ee hab gaar ah, ma
samayn oo aan hoos u maxalliga ah, iyo hoos u of guddiga waa in kiis kasta oo ay
faa'iido u keeni joogto ah si Vorscheine in aasaasiga ah guddi aan la arki karo.

IX. Determination of a , a , , a , m , , m
' , , , ' .
68. Si aad u muujiso codsiga of folgends in la siiyo sharciyo kasta oo
darfahooduna qaybinta hore loo isticmaali karo. Waxaa nayaa oo halkan laakiin
sahlaysa ee xeerarka la jaho ee darfahoodii, oo sidaas oo kale ayaan ugu horeysay ka
tago yar, guud oo keliya ka dib markii nidaamka of guddi-qaybinta guud, kadis ah,
sharci darro ah, ka kaliya sideed a of a column dabagal guddi loo dhisay in ay taas
jecel yihiin in ay sameeyaan aflagaada soo socda, si sax ah loo qaaday, waxaa laga
heli karaa codsiga dhabta ah guddiga wadajirka ah qaybinta kasta.The tiirar S , , S
' waa column kaabayaal ah, kaas oo isla markiiba heli doonaan in ay sharaxaad.
Small, si sharci darro aasaasay guddi qaybinta .
i = 2, m = 80, a = 912th

dura

za

S,

S'

2-4

80

4-6

10

79

6-8

35

77

8-10

10

90

18

72

11

10-12

30

330

48

62

13

12-14

20

260

68

32

15

14-16

10

150

78

12

17

16 - 18

34

80

80

912

304

416

wadarta

In guddi hore waa macnaha qiimaha ee columns A, Interv,. Z, za sida ay statements

hore yaqaan in qiyamka S , , S ' laakiin sidaas sharaxay, Kan ugu horreeyaa S , waa
loo siman yahay si ay ugu horeysay tusaale ahaan , labaad S , loo siman yahay si
ugu horeysay + labaad z, saddexaad siman in ay + labaad ugu horeysay +
saddexaad z , iwm, si ay ugu danbeysay ee waa loo siman yahay si ay u soo tiriya
qolo oo dhan z oo halkan = m waa. Intaas ka dib, mid kasta, a
siiyey a dhiganta S , by summation of horaysa ee ah dhiganta S , laz oo ah
in a karaa.
Tiirka ugu S waa hab la mid ah, laakiin codsatay la summation of hoose ee
dhinaca ka soo horjeeda.
69. Haddaba, marka laga reebo guud ahaan wadarta A iyo wadarta tirada m in
la kala saaro ceeriin ah iyo qeexidda af badan oo ka mid ah qiimaha ku habboon ee
dareenka horaantii tilmaamay; ceeriin ah, haddii mid ka mid ah si sidii iyadoo ay
dhammaan tirada z, on kasta oo ka mid ah guddiga qoran hoose ama hoos, isku mid
ah oo dhan iska leh, fiiqan ah, haddii tixgelin la siiyo in ay tahay in bareeg gacan ku
kasta oo dhab ah waa in ay ka fekeraan qaybiyey, sida laga soo xigtay oo qiimaha
xubno ka ah in la go'aamiyo in bareeg uu ku jiray go'aan ku kacay falal la mid ah,
kaliya bareeg ah hawlgelinta la interpolationsmig si loo ogaado sida hoos ayaa lagu
muujiyey. Ilaa hadda waxa aan la wada hadlay, halkan lagu mashquuliyo doonaa, oo
faa'iido u ah waxa lagu tijaabiyey.
The in la interpolated at bareeg go'aan fiiqan, waxa loogu yeero. Bareeg
Engagement, guud ahaan ay goobta iyo size waxaan sida doonaa in waxaan u xil. In
miiska muunad our, waa soo baxdey waxaa la marayo miiska iyada oo i 's size inay =
2, si kastaba ha ahaatee, ay meel on nooca bedeli kartaa hawsha. Guud ahaa, ee ka
dhashay column xuduud ugu horreeyey bareeg la g 1 , wiilkiisii labaadna
la g 2 qoondeeyey; Sidaas darteed haddii 10-12 bareeg ah hawlgelinta, g 1 = 10, g 2 =

12aad
sidoo kale Noqo guud ahaan:
z o qiimaha z, kaas oo ku salaysan yahay bareeg ah hawlgelinta waxaan dhaco,
a o of khaanadda a ku kala waxaan qiimaha la xidhiidha of a, taas oo xarunta
of I waa,
z o .a o sheyga aragti demgeme, kaas oo ku salaysan I , dhacaa
v lagu magacaabo Vorzahl ah., sida wadarta z iyo v wadarta za, oo tan iyo bilowgii
miiska in ilaa bilowgii waxaan ku filan
n -ka loo yaqaan. Nachzahl iyo n Nachsumme oo soo gunaanaday oo ka mid
ah waxaan si dhow ee miiska safafka,
x = H - g 1 , Eingriffsma, xaddiga by kaas oo ah in waxaan ku dhacaya qiimaha
madaxa H in bilowgii I, di g 1 hadiyado,
= y m , - v , tirada hawlgelinta, tirada by kaas oo tan iyo bilowgii in si H gaarey tiro
in bilowgii I wareejiyay gaarey,
Y wadarta hawlgelinta, wadarta ah , taasoo bilowga ah waxaan si H dhaxeysa.
Guud ahaan, mid ka mid ah uu leeyahay:
v+n+zo=m,
V + N + z o ah o = a = za.
Meeh sharaxaad soo socda, bareeg ah 10-12 our Waxaan soo bandhigi doonaa,
waxaan haysanaa:
m = 80, a = za = 912;
g 1 = 10, g 2 = 12,
z o = 30, a o = 11 , z o ah o = 330;
v = 18, V = 138;
n = 32, N = 444;
x = H - 10, y = m , - 18
Sida H qiimaha wax dhici karaan, laakiin waxaan doorbidayaa sharxaya on
celceliska xisaabta ee guddiga ee H foomkan, taas oo qeybi by za = 912 la z
= 80 siman yahay 11.4 doono, oo sidaas daraaddeed x = 1, 4 yihiin; laakiin sidoo kale
waa qiimaha dhexe sida H adeegi.
70. Determination of wadarta qiimaha a.
go'aan Tan waxaa si toos ah u sameeyey by danbaysay ee za, si A la za waxaa
loo isticmaalaa isku.
Iyadoo taarikada yar sida tusaale ahaan miiska noo haatan ka dhigeysaa formation
iyo raasamaal ee za dhib ma aha; laakiin markii sabuurad ka waddaa fog
in a of a column oo halkan la xirrira Maprodukte za yihiin kuwo aad u fara badan,

gaar ahaan waxa ay ka dhigeysaa darfahoodii hoose, dhismaha iyo summation tani
waa mid aad u adag oo si fudud ku xiran qalad xisaab. Waxaad iskuday kasta oo
darfahooduna aasaasiga ah our; iyo xataa darfahoodii hoos si aad u dhib la mid ah,
inkastoo ay u degree ka yar, sii haystaa. Iyadoo la raacayo, aadka u jecel yahay in si
siman ay khuseyso si hoose sida darfahoodii hoos hab kasta marxalad iyo meel loogu
talagalay Tartannada waxaa, a (iyo Aakhiraba A) iyadoo arrin uu qiimuhu isku mid,
laakiin in ka badan ku haboon ka badan si aad u hesho ka dib markii habka hore oo
aan in ee noocan oo kale ah u baahan, inay u yeedhaan, intii aan
auseinanderzusetzende folgends ee S call. Waxaa iska leh oo kaliya waxa habka
of za ma aha lagama maarmaan ah in darfahoodii, taas oo habka of S waa in ay ku
habboon tahay, meelsha ama madhan by bedesheen a la sameeyey meelsha, taas oo la
egtahay karaa in habka of xanibayo za la koobnayn kiisaska equidistance aan la
diyaariyey.
Mid ka mid ah hadda mid ka mid ah karaan S , ama S ' si loo go'aamiyo
wadarta a isticmaalka. Haddii marka hore go'aan loo sameeyo iyadoo la
isticmaalayo formula soo socda:

a = I '- Z , i ; (1)
kiiska labaad sida ay caanaha,

a = I , + Z 'i. (2)
Waxay leedahay waraaqaha soo socda macnaha. Under m tirada guud ee
waxaa u fahamsan, wadarta kuwaas oo sii kordhaya, di z hoos E ' ugu
weyn ah ama dhinacada sare (taas oo dabcan waa in miiska hoose), oo ay ku
jiraan E , yar ah ama ka hooseeya xad-dhaaf ah ka mid ah, kuwaas oo a , taas oo la
qiimeeyo, marka oo ku saabsan in la soo koobay ah waa in ay matalaan kaliya goosin
ka mid ah guddiga ah qaybinta dhan, waa in aad dalbato oo kaliya in ay meel, ma on
guddi oo dhan. Dheeraad ah, ha Z , wadarta guud ee S , si ay u danbaysay taas
oo ah ka tirsan, ka yar ee koonfurta , kuwaas oo ugu E ' iska leh, ama waxa sheegay
wax la mid ah, wadarta guud ee S , gaar oo ka mid ah xad-dhaaf
ah koonfurta , ;Intaas waxaa sii dheer Z ' , wadarta guud ee S gaarka ah ee waxa ay
tahay in E , iska leh, i farqiga u joogto by kaas oo ah a of a column fido.
Haddaba ha ka ah in ay qaataan guddiga muunad oo dhan, sidaas daraaddeed
waa m = for isla 80, E ' = 17, E , = 3, Z , = 304-80 = 224, Z' = 416-80 =
336, i = 2. Haddii aan hadda codsan formula koowaad ama labaad, sidaas awgeed
waa in la qiimeeyo, kuwaas oo a = 912, oo waafaqsan xaq ah wadarta
qaarkood za ogaato oo ah tiirka za taagan.
All si la mid ah wuxuu noqon karaa mid soo tiriya A xabbad kasta oo guddi
muunad helay, oo kaliya in qiyamka m , E ', E , , S , , S' ayaa sidaas wax ka beddelo,
sida haddii summation kaliya afar a of a column leeyihiin lahaa in la sameeyo 5-11,
mid doonaynaa, m = z = 47, e = 11, e , = 5, i = 2. ka tiirar of S , , S ' laakiin
lahaa si ay u sameeyaan:

S,
2 47
7 45
17 40
47
Total: 73 162
Sidaa darteed,

30

Z , = 73-47 = 26, Z ' = 162-47 = 115;

a = 465th

oo kala ah:

Waayo, khadadka aad u dheer si aad u ogaato waxa ay raaxo, in horumarka ee

qiimaha aad u weyn oo S inay u leeyihiin in ay koraan, oo si kastaba ha ahaatee si
fudud loo saxayo karo qeybi taxanaha oo dhan in laba ama ka badan waaxyaha,
iyo ah jidka vorigem gaar baaro in ugu dambeyntii iyaga midoobaan. Laakiin
markii more la taaban karo waxaa lagu talinayaa in la isticmaalo marka la isku daro
ee column S , oo S ' sida soo socota.
Mid ka mid ah oo gaar ah meel, oo ku saabsan ugu wax ku ool ah in ay xarunta of
miiska, qiimo ah ka c kulul, keeni column ee S , ilaa this c Isla, iyo sidoo kale
column ee, shoodadka. S ' shoodadka. C sii, danbaysay ka dhalanaya S , sida S ' gaar
ah; wadarta hore kulul sidii hore Z , labaad Z ' , ka dibna mid ka mid uu leeyahay:

A = mc + ( Z '- Z , ) i , (3)
taasoo keentay in:
, (4)
waajibka ku m , tirada guud ee oo dhan in la soo koobay ah waa.
71. waxaan haystaa S habka khuseeya Maraykan ah oo ku saabsan xad
dagaalyahaniin (by Elliott) 1) hogaaminayo helin daliil u ah sida qoraagu u yimid. Si
aad u badan oo aan caddayn ee ay caalamiyeen. Haddaba caddeynta this u badan
tahay in ay keeni karto, si kastaba ha ahaatee, inkastoo hoose 2) , laakiin inay ku
baaqaan in halkii eheeyn iyo daalin,Waxaan marno, Sidaa darteed, tan iyo geeddisocodka waa imtixaan kasta taaban karo, laakiin isku mid ah ku daray si ay u helaan
codsiga aflagaada soo socda ku dar.
1)

[EB Elliott, On the tirakoobka ciidamada Maraykanka ee America. Berlin 1863.

(kulan International tirakoobka ee Berlin). S. Note on dhismaha miisaska qaarkood,
p. 40.]
2)

[ahaantii. kaliya loo baahan yahay za faahfaahsan

by z 1 a 1 + z 2 a 2 + z 3 a 3 +. . Z n a n matalaan iyo quidigeysid a 2 , a 3 , ... a n by a 1 + i , a 1 + 2 i , ... a 1 + n - 1 i si ay ugu bedelaan in ay ku
haboon foosha xubnaha, wadarta beddelaa foomka: A 1 ( z 1 + z 2 + ... z n )

+ i ( z 2 + z 3 + .. z n ) + i ( z 3 + ... z n ) + ... iz n iyo sidaas u taaban karo

caanaha, e , m + Z i heli. Sidoo kale, waxay ku heli e'm - Z, i ,

markii a 1 , a 2 , a 3 ... a n - 1 siday u kala horreeyaan. by a n - n - 1 i , a n - n
- 2 i , a n - n - 3 i ... a n - i bedelay].

1. Dabcan, saxnaanta ee go'aaminta ku xiran tahay A iyo raacaan goob of A ee

saxnaanta ah S - ka columns. Haddii an S si qaldan, markaas oo dhan ka dib markii ay
sidoo kale khalad ah sababta oo ah mid kasta hore ee S gala oo dhan ka dib, iyo
cusboonaynta in qiimaha sare ee S fudud u qaldamay dhici noqon kartaa. Si kastaba
ha ahaatee, waxa uu leeyahay iftiin ah oo aan marnaba la seegay hab xakameyn waa
in marka la isticmaalayo a S - column ee ugu shishaysa koonfureed , taas oo Z aan la
helin, la m waa u dhigma; nidaamka isku dhafan ee S , oo S ' laakiin la soo dhaafay,
in Z aan la qiyamka soo socda ee S , oo S , kaas oo laga heli karaa,
la z qiyamka c tirada guud ee m waa in la siiyo.
2. S - habka, inkasta oo si siman ay khuseyso inay darfahoodii, oo aan bannaan soo
wareegay ah , iyo formation of S - Split dhacaya haddii labada by sharci isku mid
ah; laakiin weli waxay noqon doontaa mid waxtar leh, codsiga ah ee xukunka ay
dhacdo dhaca madhan a la z = 0 ama gaar ahaan si ay u sharxaan si ay uga hortagaan
wax ismaandhaaf ah oo korka ka iman kara si loo horumariyo. Ka dib markii xeerka
ku qeexan kasta ee la siiyo waa a of a baahisey column S sida wadarta horaysa
ee ah dhiganta S la z oo ah in a karaa. hadda ma dambaysta ah a madhan la z = 0, ka
dibna dabcan ka dib markii hore ahaan S soo noq-a kaliya ee S hore, oo aad u badan
madhan ah oo israacsan raaco, sidaa darteed inta badan soo noqnoqda S iyaga ka mid
ah soo dhaafay lagu dabaqi karo a. Our laba darfahoodii muunad (ee 68 iyo 70)
siiyo sharaxaad oo dhan ninna, sida ay, sida darfahoodii ugu dhimay, madhan no a ka
mid ahaa; bixin fursad dheeraad ah in darfahoodii hoose, gaar ahaan in ay
Endabteilungen. Wixii sharaxaad kooban laakiin waxaan sidoo kale halkan siin miis
yar oo qaar ka mid madhan a on sabab lahayn iyo cuslaataan halka madhan ah oo u
dhiganta, soo noqnoqda S si sahal loogu aqoonsado mid kale oo aan laakiin formation
of S iyo faya Z of of summation waa loo diidi karaa, sababtoo ah waxay halkii
samaynaya arrin sida count kale:

S,

50

(2)

(48)

(2)

(48)

10

12

48

11

30

42

38

13

47

15

(47)

(3)

50

204

246

17
wadarta

3
50

Marka, sida badan, in Endabteilungen darfahoodii hoose Tiro badan oo

bannaan ah oo sidaas daraaddeed noqnoqda bracketed S raaco oo isku xigta, waxaad
ka heli doontaa waxa ugu sahlan, this bracketing siman ee wadarta, kaliya hal in uu
leeyahay inuu iska xiga S markaas ma aha sida wadarta ah oo ka mid ah wadarta ah
ee S la cusub z , laakiin wadarta horaysa bedesheen oo qaawan S la cusub z si loo
ogaado. Sidaas darteed, taxanaha ah ee S , aqbali guddi hore foomka soo socda:
2, (4), 12, 42, iwm,
Sidaas darteed, si ay A = 9 la z = 10 dhiganta S , = 12 ma noqon si ay u sameeyaan
by dheer ee 10 ilaa hore koobay (4) laakiin taas oo xidhiidh la soo dhaafay qaawan
2; caadiga ah ay tahay in la si fiican u arkay. War haatan aynu ka dalban si talooyin
ah oo guddi hoose waxaan (VII Cutubka.), Iyo waxa ay noqon doontaa on baahan
yahay (in eedeysanuhu fikirka) ee Mase on faaruqa ah a, kuwaas oo laba 368-371,
afar 371-376, mid u dhexeeya 376 iyo dhici 378, taxanaha ah ee S , sidaas:
1, (2), 3; (12); 4, (4), 5, 6, iwm
In guddiga hoose III, halkaas oo i = waa 0.25 inches, dhacayay dhexeeya labada
ciidan ugu horeysay ee a, di 60 iyo 64 inch oo dhan qaraabo la z = 1 iyo 2, xitaa 15
madhan ah oo dheeraad ah si ay u 64 64,75 laba , iyo bilowgii design ee S , taxane
ah:
1 , (15), 3, (6), 7, iwm
Waxaa muhiim ah in la tasho. Tani isticmaalka madhan a samaynaysaa la yaqaan
iyo in la xakameeyo saxda ah ee fulinta ee dhabta ah isla isticmaalka kasta oo kiiska
ay dib u eegis si taxaddar leh, maxaa yeelay, waxaad leedahay oo keliya iftiinkuu u
bixisaa, iyo sababtoo ah ay gacanta ku xusan of formation saxda ah ee S -Kolumnen
in iyada la soo dhaafay qiimaha la m heshiiyaan, xitaa at bilowdo madhan a weli si
aad u dalbato, oo sidaas daraaddeed waa in aan la dayacay, laakiin sidoo kale, marka
ay ku dhammaystiranto, ma ka dhanka ah isticmaalka khaldan ee madhan a hubiyo.
72. Determination of the wadaraha sare iyo hoose, siday u kala
horreeyaan. A , iyo ah ' , ku saabsan qiimaha maamulaha a siiyey H.
Tusaale ahaan, ha A qiimaha ugu weyn, ee naga tusaale ahaan, miis 11.4, waxaan
leenahay oo dhan si ay cayriin go'aan ah, kuwaas oo ka yar 11.4, ie a = 3 inay ku

jiraan. A = soo koobo 11, ie u dhigma za soo koobo inay ah , si ay u leeyihiin, Si

kastaba ha ahaatee mid ka mid a by Munaasabad ka soo degaya of a helay = 13
ilaa ugu dambaysta, di A ,= 468, 'a = 444. Marka laga reebo by summation toos
ah kala za kuwan wadaraha hab tilmaamay karo by ee S - habka helay.
Wixii go'aan fiiqan aad qabto wadarta A , si fikirina ka kooban yahay laba
qaybood, Vorsumme ku V , oo tan iyo bilowgii miiska in si bilowgii bareeg
shaqaysiinta waan waa ku filan, iyo wadarta hawlgelinta ee Y , oo markaas ka H , in
ay naga kiiska a , u dhaxeysa oo helay by interpolation fudud by dejinayso in wadarta
shaqaysiinta Y in wadarta guud ee bareeg ah waxaan , di in z 0 a 0 , u dhaqmo sida
Eingriffsma ku x bareeg wadarta waxaan ; Sidaa darteed:
Y : z 0 a 0 = x : Waxaan , (5)
sidaas:
; (6)
Aakhiro:
, (7)

In miiska muunad waa V = 138, z 0 a 0 = 330 , x = 1.4, waxaan = 2; Sidaa darteed:

A , = 369; a = a - a , = 912369 = 543,

taas oo ka duwan xaaladaha xunxunna aad.
Ma habboon tahay in ay qaataan A kasta oo kale oo qiimaha ugu weyn
ee H dhacaan, ee qaaciidooyinka hore sii joogi doono isku mid ah, marka laga reebo
in x halkii = A - g 1 , halkii = H - g 1 qaadan lahaa. Noqo sida fiiqan
qaarkood C sida H qaaday. Sida laga soo xigtay 82, waxaa laga heli karaa miiska
dul saarnaado, iyadoo kunka meesha dambe tobanle, wax yar, laakiin wax yar ka
duwan A , loo siman yahay 11.467, sidaas x = 1.467; waxay kala yihiin:

a = 912 - A , = 532 in 0,055,

halkaas oo ay ka reebtay ku daro yar in 380 iyo 532, sababtoo ah waxay si fudud u
jajabka ah C xiran tahay in meesha la soo dhaafay tobanle.
[Haddii mid ka mid ah uu doonayay in; go'aanka badan oo sax ah ee wadarta
shaqaysiinta Y si ay u helaan, halkii interpolation fudud af, ka tago, mara noqanayaa
kala duwan labaad, si taas aan doonaynin in la ogol yahay. Maxaa yeelay, tanu waa

kala horeysay ku salaysan yihiin halyeeyo Products az wakiil wadarta bareeg

ah i dhacaya qiimaha a oo keliya ka yar shardi ah waa in la qiimeeyo kuwan waxaa si
siman loo qaybiyey in ka badan bareeg oo dhan. Sidaas awgeed waa in ay fikrad this,
ku tiirsanaanta ee wadarta shaqaysiinta Y oo ka mid ah dhinacyada hawlgelinta x hore
u nidaamiyo iyo in qof gaar ah oo ay ku dura interpolated horaysa ama ka dib markii
qiimaha alaabta saameeyeen az, sida ay la siin lahaa iskaashi labaad ama kala
duwanaanshaha xitaa sare ka noqday. Haddaba sidaas daraaddeed ka dhibic ka mid ah
aragtida aad doonin, summation oo dhan daboolan bareeg ah oo
dhan kadambeeyaan, wadarta shaqaysiinta Y ogaado kula macaamiloon ugu
macquulsan, mid waa qiyamka ku lug leh dhismaha wadarta shaqaysiinta ah , tirada
tirada shaqaysiinta y , iyo cutubka soo socda waa loo siman yahay si z 0 x: Waxaan la
helay dhexe ee a Eingriffsma x , qoondeeyey qayb bareeg di in g 1 + x qabaa
xirmaan iyo sidaas
(8)
Halkii, sida kor ku xusan, loo siman yahay ku tilmaamay in z 0 a 0 x: Waxaan .
Dhigay wadarta ah, mid u aragto markaas loo siman yahay:
, (9)
halkaas oo index calaamad summation ku lifaaqan waxaa laga yaabaa in ay u
adeegaan la kala saaro caanaha (7). In go'aan saami of Y sidaas daraaddeed
waa A , by xaddiga

in la kiciyey tixgeliyaan, si hab go'aan sax ah (8) siin doonaa lacagta u qalma guud
ahaan. Dhab ahaantii, mid hesha ee A our saamiga miiska = 11.4 a ' = 362,7 ka
dhanka ah ah, = 369.]
Laakiin [ma ku filan saxnaanta sidaas gaari, sidaas ma aha oo kaliya Y, laakiin
sidoo kale V iyo N si loo ogaado ay sabab u tahay fikradda ah in halkii qaybinta
uniform of a mid la xiriira gudahood bareeg kasta oo tixgelinaysa dura ku xiga, si
joogto ah u noqon labiska dhacdaa. Sidee si ay u gaaraan heerka xiga sare ee
saxsanaanta markii iskaashi ee dura deriska on mid ka mid ah laba dura toos ah ku
xiga, B. u z., Sida ay soconayo ka yar si ay u weyn ku ah bareeg koobnayn isla
markiiba soo socda. Markaas qodobada hore lagu bedelay doonaan by soo socda.]
[Jeedaa z 1 , tirada qiyamka soo dhacaya in bareeg ee dura hawlgelinta soo socda,
oo waxay ku darayaa in qiyamka ee ugu horeysay, ba'an ee E , lahaanshaha, iyo
qiyamka ee la soo dhaafay, ku xad- E ' ma jiid lifaqaya bareeg Kharashkan waa in, at
bilowgii iyo dhammaadka ee miiska ah bareeg madhan z = dar 0, ka dibna soo
tirinnay mid ah goostay a hawlgelinta oo dhan bareeg loo siman yahay

si a 0 z 0 - 1 / 12 , waxaan ( z 0 - z 1 ), ka Vorsumme siman V + 1 / 12 waxaan z 0 ,

Nachsumme ku siman N - 1 / 12 waxaan z 1 , halkaas oo V iyo N waa in loo
xisaabiyaa sida kor ku xusan, iyo guud ahaan wadarta ah a waa sidaas oo loo siman
yahay ee kor ku xusan xisaabiyaa a. si loo xisaabiyo oo dheeraad ah wadarta
shaqaysiinta waa formula ah:
, (10)
Ugu dambeyntii, ka mid ah, kaas oo:
(11)
soo socota.
73. Determination of lambarada weecasho m , , m .
Ka dib markii go'aan cayriin in la helo m , si fudud ay ku daray qiimaha for taas oo
qiimaha a waa yar yahay H yihiin; oo waannu in our miiska muunad A = 11.4
waayo, H , sidaas waxaa ku qoran , = 48 iyo = m - , = 80 - 48 = 32aad
Miyuu go'aan fiiqan in ay kici doonaan m , ka kooban oo ka mid ah Vorzahl v ,
oo ilaa bilowgii waxaan ka arki kartaa oo tirada shaqaysiinta y , oo meeshaas ka
noqday inuu Hdhaxeysa. Laakiin tani waa in aqoonta x = H - g 1 helay interpolation
on hab ee saamiga:
Y : z 0 = x : Waxaan , (12)
Sidaa darteed:
(13)
oo intaas ka dib:
, (14)
Ka soo qaad, waayo, H qiimaha A = 11.4 iyo intaas ka dib qiimaha kor ku v =
18, x = 1.4, z 0 = 30, I = 2, waxaan ka heli , = 39, = 80-39 = 41, Rizqi taas oo
iyana ka duwan cayriin ka badan si cayilka in dhici kartaa dhinaca ka soo horjeeda.
Miyayse ku habboon tahay m ma by jarin m , ee m si toos go'aamin karaa, kaas
oo noqon kara mid waxtar leh, waayo, la socodka, laakiin sidaas ayaa soo maratay
guud ahaan:
, (15)

waxa in hoos u of H = A wanaaggiisa n = 32 in ay

celinta.
Lagu qabtay A halkii C ka badan H qaaday. Ka dib markii ay go'aan ka mudaan
cutubka X.. waxaa ka heli miiska muunad our wax yar, laakiin wax yar ka duwan A ,
loo siman yahay 11.467, sidaas x qiyamka haray sida = 1,467 halka isku mid u
ah A sii. Tani waxay ku siinaysaa:

,
Labada qiimaha yihiin, sida ay u dhiganta shuruudaha qiimaha dhexe, loo siman
yahay si uu midba midka kale, si siman u m = 40, by daray darina mar dheeriga
togan iyo kuwa taban yar oo keliya by off maray ee C xiran tahay in tobanle.
[Tani bixinta lambarka shaqaysiinta y isticmaalaya interpolation fudud in la
tixgeliyo sax ah, ilaa iyo inta qaybinta a gudahood bareeg kasta la malaysan karin in
ay uniform. Haddii ay taasi dhacdo ma aha, ka dibna by interpolation af badan,
iyadoo la isticmaalayo kala duwan labaad iyo sare, darajo kasta oo ah saxnimada lagu
gaari karaa. Maxaa yeelay, dura ku soo koobaan tirada a in z qiyamka in ay yihiin
inay interpolation sida kala duwan ugu horeeyay ee sabab ma aha, sida u dhiganta
isku tijaabadooda ee ah in za - qiyamka xaalad gaar ah oo ku saabsan qaybinta a ku
tiirsan ku dura la xidhiidha gudahood. Sidaas darteed maxaa yeelay iskaashi kala
labaad, ie la tixgelin dheeraad ah oo bareeg hawlgelinta isla markiiba ka dib markii
bareeg, oo helay , waayo, kor ku xusan si siman u z 1 qotomin doonaa formula ah:
, (16)
Laakiin la eego Weliba bareeg ka hor oo z by z - 1 muujiyay doonaa, sidaas oo kale
loo xisaabiyo in y formula ah:
(17)
taas oo kala duwan saddexaad waxaa galay. Waa in la ogaadaa in sida badasho ah
xisaabinta of y , ee u dhiganta adkaynaya in xisaabinta
of Y, V iyo N marxaladihiisa. Gaar ahaan, isticmaalka caanaha (16) gelidda uu
maanta dhaqan of qaaciidooyinka (10) iyo (11) natiijada galay.]

74. Determination of weecasho is koobaysaa ', , bez. qiimaha

maamulaha a siiyey H.

Si toos ah aan helno wadarta weecasho wanaagsan 'bez. kasta oo qiimaha

bilowga H, kala duwanaanshaha haddii aan si gaar ah goostay '= a H tiriya, folgends had iyo qiyamka buuxda in ay la soo tirinnay weecasho
negative , haddii aan si gaar ah goostay kala duwan , = H A , wadarta; laakiin go'aan shaqsi ah kala badan waa culays iyo si fudud ku xiran
qalad xisaab shakhsi, labada kulantay by go'aan isticmaalaya formula soo socda:
= a - m H
, = m , H - A , (18)
Dhab ahaantii, wadarta wanaagsan , di 'waa la helay by xaqiiqada ah in
qiimaha H mid kasta oo ka mid ah M' qiimaha a ', ie, ee A oo waa ka weyn
yahay H si yihiin oo dhan m'views H ka a ' waa jaraa 3) ; hore ee isla'egyada kor ku
xusan waxa ay yihiin. Dhinaca kale, wadarta negative la helay by qiimaha buuxda
marka wadarta m , la qiimeeyo a , , d . I.qiyamka ah , taasoo ka yar yahay H ,
waxaa ka mid ah m , views H waxaa ka noqday, taas oo ah kii labaad oo ka mid ah
isla'egyada kor ku xusan.
3) Aan

by m'a waxa kaliya dhici kara haddii dhammaan a size isla leeyihiin.

qaaciidooyinka waxay khuseeyaan labada cayriin sida go'aan af badan, iyadoo

farqiga kaliya in ceeriin go'aan m , iyo m , A , oo a ' ahaan cayriin, go'aan
fiiqan goostay diirada. mar kale soo qaad A sida qiimaha ugu weyn ee miiska muunad
our, kaas oo kiiska, waayo m , for bedelay, sidaas darteed waxaan u isticmaali
kartaa cayriin sida fiiqan go'aaminta qiimaha horeba horay ka go'an, taas oo
cayriin , = 48, ' = 32, a , = 468; a = 444; waxay kala yihiin:
cayriin
, = 48 11.4-468 = 79.2
= 444-32 11.4 = 79.2
Labada wadaraha la mid yihiin kuwa u dhiganta shuruudaha xisaabta ka dhigan, ka
dib markii go'aan af badan hal ayaa , = 39, ' = 41, A , = 369; a' =
543; Aakhiro:
maratay
, = 39 11.4-369 = 75.6
= 543-41 11.4 = 75.6
Sidaas daraaddeed mar sinnaanta labada wadaraha, oo kaliya in ay lacag gaar ah af
badan yahay sida ay yihiin cayriin qaar yar. [Haddii, ka dibna, halkii xisaabinta saami
ee Y , kor ku xusan ku salaysan oo sax ah, waa sidaas daraaddeed "a , =
362,7, ' a' = 549,3, natiijadu waa, in kastoo halkan si aad u kala saaro ka kor ku
xusan wadaraha weecasho sumadda total index ah ku lifaaqan:
maratay

 , = 39 11.4 si 362.7 = 81.9

= 549,3 in 41 11.4 = 81.9,
sidaas laba wadaraha wada siman yahay in ay yihiin qaar ka sii badan tahay inuu
boogtii xumayd.]
. Bez Natiijadan A sida H qaaday at dhan guud oo kala ah waa:
1.waayo kiiska in A > a 0 , sidaas darteed

fiiqan , = cayriin , [Fiiqan , = cayriin , +

= cayriin , - k (19)
= cayriin , + ]

2.waayo kiiska in A < a 0 , oo sidaas awgeed

fiiqan , = cayriin , [Fiiqan , = cayriin , +

::

= cayriin , - l (20)
= cayriin , + ]

The caddayn xoogaa sirgaxan iyo penibeln 4) dhanba waan dhex mari doonaa, laakiin
aad xaqiijin karaa saxnaanta formula in ay tusaalooyin kasta oo macmal ah, z. B. in
tusaale ahaan miiska our. Halkan, A = 11.4; a 0 = 11, oo sidaas awgeed A > a 0 , waqti
isku mid ah waa waxaan = 2, x = 1.4, oo sidaas daraaddeed, x > Waxaan . Sidaas
kiiska ugu horreeya waa.Hadda waxaan lahaa cayriin , = 79,2. Qiimaha dhanba
jaro k, si , isha si ay u tagaan, laakiin waxaa loo xisaabiyaa by hadal kor ku
xusan ee la tixgelinayo in z 0 = 30 ilaa 30 0,6 0.4 = 3.6 iyo in, by 79 2 diiri, waa
75,6 kor ku xusan laga helay by caanaha. [Qiimaha dheeraad ah, si
ay ' , natiijooyinka af badan, waxaa laga heli karaa sida ay uga go'an tahay kor
ku xusan waa 30 0.6 2 = 2,7, iyo tan waxaa lagu daray 79,2 81,9, siday tahay
inay ahaato. ]
4) Waxa

uu [socota, oo ay la socdaan ballaarinta wax weyn oo qiimo H , marka la

eego oo weecasho hoose iyo tan sareba koobaysaa , siday u kala
horreeyaan. ' ka kooban yahay, by xisaab toos ah ka qaaciidooyinka:
ceeriin , = ( v + z 0 ) H - ( V + a 0 z 0 )

haddii H > a 0 = v H - V markii H < a 0 ;

fiiqan af badan ,

oo qaaciidooyinka le'eg oo u wadaraha weecasho sare si ay u istaagaan.]

Farqiga u dhexeeya kaliya ee kiiska gaar ah iyo baaba ' , ceeriin iyo , af
badan halkaas A kula mid ka mid ah laba xadka waxaan la kulmeen xarunta ama,
halkaas oo x = 0 = ama I ama = I ; halka ka dib markii isla'eg ugu badnaan farqiga
u ah ugu badnaan, marka ugu horeysay x = waxaan, kiiska labaad = waxaan ,
labada haddii qiimaha 1 / 16 z 0Waxaan helay. [Waxa kale oo baaba'aa farqiga u

dhexeeya , ceeriin iyo " , Wuuna af badan yahay, haddii A kula mid ka mid
ah laba xadka waxaan la kulmeen, halka farqiga this miraheeda ugu
badnaan 1 / 8 for 0 Waxaan helay markii A dhexe ee I dhaco. ] Sidaas illalintanada
dhan faraqa u k ama l u dhexeeya 0 iyo 1 / 16 waayo 0 waxaan [ku kala duwan
yihiin ama u dhexeeya 0 iyo 1 / 8 for 0 waxaan ]; laakiin wax kasta waa kala
duwan yihiin oo la isku Waxaan iyo x in saamiga fudud in z 0 .
Haddaba waad arki in fiiqan , [RESP. " , ] ayaa sidoo kale lagu ogaan
karaa in mid ka mid ah in ay go'aamiso kaliya ee ka hawl-to-ka heli cayriin,
Aakhiro k ama l oo jaro [RESP. ama lagu daray darina], taas oo ku xidhan ka dib
markii a> a 0 ama a <a 0 .
Haddii H ma qummana in A, si aad u qaado sinnaanta labada wadaraha halkii la
filayay sinnaan. Ka soo qaad, tusaale ahaan. C. The wasakhahaasi go'aan dhanba
halkan waa:
(21)
,
Ka dib markii Cape. X. doonaa C keeni tusaale ahaan miiska ka dib markii go'aan
af = 11.467, halka m = waa 40aad Oo waxaannu ogaado hadda A , oo a
' sharci fiiqan ku qeexan, waxaan ka heli:
, = 40 11,467 in 380 = 78.7
'= 532-40 11,467 = 73.3
. [RESP " , = 40 11,467 si 374.13 = 84.5
" " = 537,87 40 11,467 = 79.2].
75. War haatan aynu codsanaya takhasuso hore ee mid ka mid ah K.-G. oo aan

baaritaan si heerkee fiiqan faa'iidooyinka go'aaminta hor cayriin siiyo khayrna

waafaqsan ee canaasiirta in derivation ka layers yaraynta kala duwan, waxa loo arki
karaa in ay tahay in la eego in ay go'aan ka soo baxay , (kaas oo '= m - , soo
socota ) aadka u weyn, khayrna , (taas oo ' siman), laakiin waxaa ka maqan
yahay ama uu weli shaki ku jiro [khayrna " , ayaa dhanka kale cajiib ah
soobixi].
Waxaan ka Yeellay halkii caadi ah marka la barbar dhigo 5 layers yaraynta guddi
qaybinta goobada ku dhakada taagan, oo waxaa la fuliyay in 64 ka, iyo xubno ka af
badan oo qaarkood ay ku qoran waxaa kaliya.

Isbarbar dhigga u dhexeeya qiimaha ceeriin iyo af badan qaar ka mid

ah , iyo , .
e,

366

367

368

369

370

hab

408,6 408,7 408,2 408,5 408,6 408,5

Diif.
0.7

,cayriin 217

230

250

193

201

218,2

87.2

, fiiqan

220

220

219

217

218,8

5.2

,cayrii 2531
n

2509

2471

2492

2531

2506,8 101,2

,fiiqan 2528

4292

2465

2479

2509

2494,6 95,6

" ,fiiq 2531

an

2513

2505

2518

2540

2521,4 56.4

218

The column Diif. waa wadarta ka khaldama oo ka mid ah 5 qodobada gaarka ah

ee bixinta dhexe, iyo halkan nooc ka mid ah qiyaas ah kala duwanaansho ku xiran
xaaladda. ceeriin khasaaro ka dhanka ah af badan for , waa Aakhiro ahaantii wayn,
waayo , aad u hooseeyo, si aanay u sii shaki [for " , ayaa dhanka kale ku
filan oo waaweyn in ay oggolaadaan in u hogaansanaanta si ay caadada go'aan sax ah
u muuqdaan in ay wanaagsan]. Dhacdo, waxaa in la xuso karo in booska E , = 370
laga yaabaa in si fiican laga saaray barbardhigo sii joogi doono, maxaa yeelay, miiska
qaybinta la raacayo si 67 muujinaysaa ah diirkja wax isdhaafin ilaa aan caadi ahayn
oo aan iyaga ka fiican u dabaqi karo xisaabinta canaasiirta.
Shaxda hoose aan la sawiray barbardhigo, maxaa yeelay, iyagu ma ay u oggolaan
go'aan lagu kalsoonaan karo in wax isdhaafin weyn iyo unevenness ee qiyaasta. Si
kastaba ha ahaatee, mid ka mid ah laga yaabo in weydii haddii ay jiraan ma jiro
ee A = 408,5 isla asturidda dhan , iyo , maxaa yeelay, hoos u ah ee layers ka
doorbidaa 5 faa'iido lahayn, laakiin shaki ah xoogaa ka weyn in go'aan ka soo
baxay A keenaa. Si kastaba ha ahaatee, waxaan rumaystay sababahan soo socda inay
ku habboon tahay.
Waayo, derivation oo ka mid ah qiyamka kale ugu muhiimsan ee sida A khasaaro

sinnaanta wax isdhaafin ilaa iyo qiyaasta of guddi aasaasiga ah ay tahay in kiis kasta
inta badan, oo waa mid ahaatee hoggaansamaan guddi hoos, ka dibna in aan view,
sidaas awgeed waxa kale oo A oo ka soo jeeda marxalad la mid ah hoos iyo meesha,
taas oo aqbashay yareynta ma aha in xarunta jir ah saamiyada oo ka mid ah qiimaha
ugu weyn ee kala duwan by gudeed ee arrintan la xiriira. Si kastaba ha ahaatee, inta
badan waa uun guddi hoos u soo dheegato ahA ka hor sida xubno kale. Dhacdo, tan
iyo A ka dib markii natiijada compilations 64-66 ee darfahoodii hoos ugu
muhiimsan A duwan guud ahaan yar, sidoo kale waxay noqon kartaa ma jirto farqi
weyn oo ka hogaansanaanta u hal iyo habka kale ee la filayo. Waxaan leeyahay, ugu
yaraan in arrintan la xiriira, , eego baaro miiska la mid ah in natiijada hore dul
codsiga of 5 gaar A for derivation ah , waxaa la siiyaa Waxaan ku meel walba isku
mid ka hoose A oon ku ogaan = 408,5, oo helay natiijooyinka soo socda , sida laga
soo xigtay oo , ayaa cayriin hore meel bedelay ka dhanka ah, halkaan ka dhanka
ah , ayaa si xad dhaaf bedelay si warqadihiisa u dhexeeya layers kala duwan waxaa
ku Sugno xoogaa hoos haddii Diif. hore 5.2 keliya waxay ahayd 11.6 folgends
waxa dhulka caadiga ah oo kaliya in la haybsooco ee codsiga sameeyaa of
koowaad A oo la tixgelinayo codsiga gaar ah oo ka mid ah hoos A waxaa loo fasiri
karaa.

366

367

368

369

370

hab

Diif.

,cayrii 217
n

230

250

193

201

218,2

87.2

,fiiqan 217

217

224

219

216

218,6

11.6

e,

Taabashada weecasho hoose ayaa, si aad u leeyihiin by laabma ee , marka

hore iyo intaas ka dib:
iyo

. (22)

Untriftig jeclaan lahaa Elliott sameeyey in uu khuseeya on American qorta

cabbir, iyada oo loo adeegsanayo , = , : , iyo = ' : ' di = ( ,
+ ) inuu doonayo inuu ogaado; maxaa yeelay, ma aha oo kaliya ka waddaa ka soo
horjeeda oo ujeedadu oo ka mid ah xeerka asalka Gauss laakiin dhaafin dhigto
miisaanka kala duwan, taas oo ku ,ama ku xiran ay derivation ka , iyo diri
'qiimaha; ka dib markii taas oo sida saxda ah:
(23)
waa.

-Habaynta X. oo xiriir ah sifooyinka ugu muhiimsan ee ka mid

ah saddexda qiimaha weyn ee
A, C, D, weliba R, T, F.

76. Marka lagu daro oo dhan iga by saddex qiimaha ugu weyn, celceliska
xisaabta ee A, qiimaha dhexe C iyo qiimaha cidhiidhi ah D waa: seddex ag barta igu
by, oo waan kala qaybin qiimaha R, qiimaha cuslaa T iyo qiimaha kala
diiradda F qaab.
Waxaa cad ururisey kala duwan oo ay ugu waaweyn yihiin waxyaabaha soo socda.
qiimaha galkeeda R , qiimaha a ixtiraam leh kaas oo a '= ah , = A ,
sida caymiska ee qiimaha weyn loo siman yahay wadarta yar, oo sidaas daraaddeed
mid kasta oo iyaga ka mid ah loo siman yahay si ay u kala bar tirada guud ee ah ' s.
Xisaabta macnaheedu A , qiimaha a la eego oo '= , ie wadarta kala
wanaagsan waa loo siman yahay si wadarta xun; oo mar. oo 2 waa ugu yaraan.
qiimaha Central C , qiimaha a , qaraabada m '= m , ie, tirada khaldama
wanaagsan loo siman yahay tirada khaldama xun, iyo waa ugu yaraan.
Waxaad Tijaabiyaha qiimaha D, qiimaha a la eego tirooyinka oo weecasho ee
labada dhinac m , : m ' sida qaladka celcelis ahaan isku mid e , e' dhaqanka, iyo
aragti ah z waa ugu badnaan.
Cuslaa a qiimaha T, qiimaha a , wax soo saarka aragti za waa ugu badnaan.
qiimaha weecasho culus F, qiimaha a , si xushmad leh u z waa ugu badnaan.
Waxaan, si kastaba ha ahaatee waa qiyamka kuwanu ma si hore, laakiin sida ay
isugu xigaan A , C , D , R , T , F dawayn.
ka reebo A qiyamka hore sida qiyamka cutubkii hore ee qeexid ceeriin iyo af badan
yihiin awood u, si kastaba ha ahaatee, marka A lama oggola soocin noocan oo kale
ah. Jadwalka isku yar qaybinta sida halkan waa in lagu muujiyo derivation, oo kiiska
ah sumadaha isticmaalo noqon doontaa, 9 iyo 10 dareen tilmaamay. Bez. A halkan
tag m , , m ', in , , ', iyo , , 'ee , , ' on.
77. xisaabta macnaheedu A .
celceliska xisaabta The of set oo ah qiimaha a midoobeen ka dib markii saddex
sifooyinka laftiisa in:
1.hantida laftiisa, ka dib markii taas oo ah waxa lagu qeexaa in ay qeyb ka mid
ah wadarta ah iyada oo tirada ay m waa , Sidaa darteed:

(1)
ama, Skokkelund a by danbaysay ee za inuu ku guuleysto, = az: m ,
1.in wadarta khaldama wanaagsan 'isaga ka siman u soo tiriya reer
negative , waa at qiimaha ay waadaxa ah, ie,
= , ama - , =
0; (2)
3) in wadarta Khaanadaha of khaldama waxay ka yar tahay wax qiyamka kale waa,
in gaaban:
2
=
'
+
,
2=
Ugu
Yar
(3)
The guryaha hore ee A si wada laalaaday ee midnimo, in la mid ah waqti isku mid
ah dad kale la siiyo, oo uu isku lagu ogaan karaa natiijada isla ka dib kasta, marka
laga reebo in derivative si ixtiraam leh in hantida ugu horrayn doona ugu wax ku ool
ah. Sidoo kale, waxay ka madaxbannaan yihiin a sharciyada qaybinta gaar ah a iyo
codsan in ka badan dheer collectives ma aha oo kaliya ah wareegay sida Rowan
kaamil ah, laakiin tiro kasta uguna of a in qaybinta random.
Macnaha of set labaad iyo saddexaad marka hore la siiyey by qeexidda laga heli
karaa sidan.
xukun Labaad . weecasho kasta oo wanaagsan ee A waa 'a - A , mid kasta oo xun
in qiimaha buuxda A - a , , Aakhiro horumariyo:

=
(a
-A)
+
( a
-A)
+
(4)


,=
(Aa,)
+
(AA'
)
+

Sidaa darteed, haddii ' tirada togan, , taas oo ka khaldama negative,

=
a
-
A

,=
,
Aa
h,

- , =
a + ah , (+,)A(
5)
ama maxaa yeelay a + ah , = ah iyo + , = m ,

- , = a
- m A , (6)
iyo sababta oo ah A = a : m

- , = a
- a = 0 (7)

set saddexaad . Noqo bez qiimaha. oo 2 waa ugu yaraan, marka hore sida =
aan la garanayn x dhigay, si aan u helno:
= ( a - x ) + ( a - x ) + +
( a , - x ) + ( a ' - x ) + (8)
Inkasta oo waa inaad, haddii aan qaato khaldama negative by qiimaha buuxda sida
wanaagsan, wax weecasho xun halkii a , - x iwm halkii x - a , lagu dhejiyo
iwm; laakiin ( a , - x )2 waa loo siman yahay si ay ( x - a , ) 2 , taas oo loo ogol
yahay qiimaha hore ee si loo horumariyo hab ku tilmaamay. Hadda waxaan ka
heli qiimaha ugu yar ee 2 by dejinta kala duwan ee uu bez dheer. X waa loo siman
yahay si eber, waxaa ku qoran:
2 [( a - x ) + ( a - x ) + +
( a , - x ) + ( a ' - x ) + ] DX =
0 (9)
sidaas by summation oo dhan ah iyo - x

a
- mx
= 0,

, (10
)
78. Haddii xitaa celceliska xisaabta ee collectives ma qaadan kartaa xiiso har loo
siman yahay si ay u dhamaystiraan badan for Malehre la taaban karo oo aad ubadan,
si uu siiyay laakiin isku dhafan ee saddex sifooyinka ay ugu muhiimsan kuwa se dan
xisaabta, maxaa dheeraad ah oo si oon ku sii kordhaya in xiriirka u dhexeeya labada
caqiidooyinka la soo saaray isaga by. Against D uu weli si gaar ah by istareexsan ka
weyn oo daacad ah si sax ah go'aaminta faa'iido ah; ee C waxaa weli u dhaafto,
laakiin in tirada waqti isku mid ah soo galo size ee isdhaaf ah ee bixinta sinnaanta ee
feature labaad, waa xiiso badan oo la taaban karo sida C. Sidoo kale waxay noqon
kartaa ogeysiiska soo socda. Qeexida tiro aan sabab lahayn ee ah , in a jajabyada
tirada Siiyey tiro la mid ah in ay si ku nasiib ah, taas oo ay ku jiraan liiska
asalka ah la wadaago iyo mid kasta oo iyaga ka mid ah A si gaar ah loogu tala galay,
oo sidaas daraaddeed ma celceliska xisaabta ee A wakiilka guud
tirada a ciyaarta. Laakiin Haddii nidaamka waa in la raacayo go'aan ka soo
baxay C, si run ah, mana bartamaha midna celcelis ahaan kala duwan spezialen
ee C guud hadlayo ee gabi ahaanna ee ka soo kabsaday C ciyaarta. By Socota si
waafaqsan D, si run ah, inkastoo D, laakiin aan qiimaha celcelis ahaan gaar

ahaan D kula D of gabi ahaanna ee ka ciyaarta.

Ugu dambeyntii waxay ku xidhan tahay go'aaminta ee A ka dib markii faa'iido la
taaban karo. Haddii mid ka mid ah uu leeyahay A K.-G. a ka guddi qaybinta la aan
aad u yar a mgoostay, waynu ma aha oo kaliya size guud "Gr." arrimaha ay ugu
yeeranayaan guddi this by dhufashada ah A la m, laakiin sidoo kale marka la eego
itimaalka, size guud ee shayga kasta ka weyn ama ka yar m by dhufasho in qaarkood
kaliya A kula cusub m oo keliya si weyn baadi sidaas tahay, mid kasta helay
yar m waa, iyo shishe ee m, taas oo mid ka mid ah, saas duwan. Taa waxaa ka duwan,
waxaad noqon doontaa on tirada koobi m, taasoo iska leh a size guud siiyey Gr. in la
siiyo, si ay u xukumaan si lamafilaan ah adigoo m = Gr. : A ; tan iyo a = MA
= Gr . , Sidaa darteed m = Gr. : A.
sets waxay noqon karaan, tusaale ahaan., waxtar leh marka aad rabto in aad si loo
ogaado meesha bannaan ee koobaya tirada la siiyo dadka aan kala sooc lahayn kala
duwan size.Midkoodna qiimaha dhexe, xitaa qiimaha cidhiidhi ah u ogolaadaan in
loo isticmaalo ku habboon.
79. Waxaa laga yaabaa in mid ka mid ah A K.-G. kala duwan ama xataa ugu
qaarkood A qaybaha kala duwan ee K.-G. isla doonayo inaan ka dhaansado hab caadi
ah, iyo waxa uu leeyahay, haddii this A ka duwan m waxaa loo helay in la kala saaro
in ay tahay kama dambaysta ah iyada oo aan ama la xiriira kala duwanaanta m in la
jiido. Ma A 1 , A 2 , A 3 ... hab gaar ah, qaraabo of m 1 , m 2 , m 3 ... dhinacyada
barbaro. Haddii aan eegin faraqa u ah ee m , hab ee su'aasha waa A ahaan:
, (11)
halkaas N tirada A, in view of kala duwanaanta m laakiin waxa ay noqon doontaa:
(12)
iyo raacsan wakiilka, kaas oo la helay markii wadarta guud ee ah in ay guud ahaan
wadarta ah m kala qaybsan.
hore ayaa ka dhigan magaca keli ah, dambaysta ah soo koobitaanka. Iyada oo ku
xidhan nooca hawsha waxaa laga yaabaa in hal ama nooca kale ee eheen wakiilka
noqon ka fiican.Ka soo qaad wakiilka ka dhererka jirka ah ee Shiinaha, Negroes,
Malays, Maraykanka iyo Yurub ee tartanka Caucasian waa in la go'aamiyo, Laakiin
waa Yurub in ay 1000 cabbir ka kasta oo ka mid ah jinsiyadaha kale, kaliya 10 degree 20 ka hor, sidaas labaad, dabeecadda kooban of darey ku sawiri noqon lahaa
madnuuc; maxaa yeelay, sida ay fududahay in la arko, doonaynin dhererka celceliska
jirka ka mid ah jinsiyadaha kala duwan sababta oo ah miisaanka culus dega, oo reer
Yurub ah sababtoo ah ballaaran m helay ku dhowaad oo gebi ahaanba raacsan Yurub
ah, oo runtii habka kama dambaysta ah inta badan, by wakiilada gaar ah ugu
weyn m waa go'an yahay, oo soo horjeedda dabiiciga ah ee hawsha. Halkan nooca
keli ah darey isku aadka waxaa uun ugu horeysay, waxtar leh, iyo in dhammaan
ma mitir waa inay isku qiyaas, yaraynaysaa kaliya ammaanka bixinta ka dhanka ah

kiiska in dhammaanm waa loo siman yahay ee u dhexeeya oo dhan A qaybiyey. (. Eeg
14) walxaha Ever kala duwan siin doonaa kor u qaada hore ka badan hab labaad
go'aaminta, halka gaarka ah A in la isku daro ka waaxaha kala duwan ee article dhan
yahay on mabda'a ah hab labaad go'aaminta.
Waxa kale oo laga yaabaa in mid ka mid ah in. halkii ay kala duwan A xisaabta ah
macnaheedu ka duwan C ama D leeyahay inuu u dhaqaaqo, oo waxay ka dibna waxaa
loogu kala soocin u dhigma inta u dhaxaysa hab keli iyo summarischem, oo ku xiran
dhinacyada isku mid ah doorashada ee hal ama ka kale.
80. bartamaha C.
Shaqooyinka ugu muhiimsan ee celceliska xisaabta ee A ka dhanka ah marka la
isku daro bartamaha C socda sadexda tilmaamood oo waaweyn:
1. siiyo by hantida qeexitaanka ay, sida ka badan oo ah ' ku saabsan sida
yaryar ah , in ay naftooda ku dhex yeelan.
2. Hantida The qabo isla xaddi khaldama togan iyo kuwa taban ku tiirsan iyaga on,
si m '= m , = m.
3. hanti ah in wadarta ka khaldama togan iyo kuwa taban isaga ka by qiimaha
buuxda ka yar wixii qiyamka kale, sidaas bez. dhanba waa ugu yaraan.
guryaha Kuwanu waa in midnimo leh kasta oo kale oo ka codsan in tiro ka mid
ah a arxan on sharci qaybinta khaaska ah, sida saddexda sifooyinka ugu muhiimsan
ee A khusaysaa.
Tilmaanta of sifo labaad ee ugu horeysay ee waa is-cad oo u baahan ma macnaha
Erluterung.Der amarka saddexaad laakiin gebogebeeyay jidkaas.
Noqo qiimaha hantida saddexaad waa ansax, marka hore sida = aan la
garanayn x ayaa qarka u saaran, wadarta khaldama ah marka la eego x at qiimaha ay
sixun lagu dhejiyo sida soo socota:
= ( a ' - x ) + (a - x ) + + ( x - a , ) +
( x - a " +) (13)
Si aad u hesho ugu yaraan ka mid ah wadarta this, waxaan leenahay kala duwan isla
bez. X dhigay si siman u 0; taas oo ku siinayaa:
- M'dx + m , DX = 0 , (14)
Sidaa darteed:
m = m , , (15)
taas oo u dhiganta shuruudaha qiimaha dhexe.
Waxaan marka hore hantida this of qiimaha dhexe ee khuseeya a 1) cadaato in ka
badan la mid ah oo ay ka jawaabaan by guud ee Jidka keenta in gabagabada guud
sawiray oo aan lahayn sabab laakiin halkan.
1) [via

qiimaha wax soo saarka ee wadarta yar farqiga, bixinta, isticmaalka iyo guud

ah; Quusiyay of Mathematics iyo waxb. Class of Royal

ah. Sachs. Gesellsch. Wissensch. D. XI. band, 1878. p l - 76.]
81. Waa qiimaha dhexe lifaaqdaa macnaha soo socda ee collectives ah.
Haddii aad u malaynayso in dhammaan nuqulada K.-G. a sameeyey in sanduuq
weyn, taas oo ka mid ah ka arki kartaa dunidu qaaddeen, oo laga saaray nuqul by
fursad, jaaniska simanyihiin lahaa taagan, weyn iyo nuqul yar oo ka mid
ah C soosaaray, iyo tareeno aad u badan runtii isku itimaalka this dhawri lahaa halka
ay ixtiraamaan qiimaha weyn yahay Cjaaniska ah jiidaya soo baxay wax yar, qiimaha
qaraabo yar yahay C culus itimaalka ee soo saarida nuqul ka weyn. Intaas ka dib, mid
ka mid ah kartaa C dareen la mid ah qiimaha badan tahay ee K.-G. a wac, sida waxa
loo yaqaan qaladka tahay in lagu fiirsado si ka dhigan tahay, ilaa hadda sida
suurtagalnimada in la hareerayn iyo underrun waa loo siman yahay.
Sidaas oo caadi ah sida caadiga ah, si qotomiyey Verteilungstafelm of kg, gaar
ahaan Rekrutenmatafeln in koobi ah in kor iyo hoosba xad size gaar ah u tagaan, oo
kaliya tirada, ma size ee wadarta la siiyo, la tir tiro macquul ah oo ah xisaabinta sax
ah loola jeedaa in dhaansado; ka dibna, halkii qiimaha dhexe isla, kaas oo la go'aamin
karaa oo kaliya by tirada kaliya in barbardhigga kuwan B. z. dhexeeya vintages kala
duwan iyo meelaha cabbiraadda waxaa lagu soo jeeda, hab-socodka ah, oo waxaan ka
dhigay in ka baaraandegidda muddo dheer Cabirka dagaalyahaniin Belgian ayaa u
adeegi jireen gobollada kala duwan ee Belgium, waddada iyo is bar bar in la sheego,
kuwaas oo dhinacyada iyada oo waqti iyo meel.
82. derivation ee C oo ka kala duwan oo ka mid ah qiyamka ah , kuwaas oo loo
kala hagaajiyey siday ay size, mabda 'leeyahay in la sameeyo in mid ka mid ah in off
tiriyaa of safka xarunta in tiro la mid ah ka mid ah qiyamka dhamaadka kasta, iyo
qiimaha ama qiimaha dhexe u dhexeeya laba qiyamka sida C qaadataa in wada
dhexeeya labada dacwadood, taas bixiyo qodobada C, in ay labada dhinac isla xaddi
khaldama oo sidaas daraaddeed tiro la mid ah qiimaha kala duwan isaga qudhiisa ku
saabsanaa oo ka mid ah naftooda, iska cad oo ku filan. Laakiin waxaa jira labo kiis oo
kala duwan: marka hore, halkaas oo a , kaas oo ka mid ah soo gaaray at this tirinta
double, ama laba ka ah , inta u dhaxaysa taas oo gaaray natiijada tirinta, waa fudud,
ama meesha, sida guud ee darfahoodii qaybinta our kiiska la z> dhibaataysan yihiin.
1
Si hore xisaabo isha ugu horeysay fudud translucent kiiska. Waayo hortiisa ugu
horeysay hadda kor ku xusan xeerka u muuqataa in ay karkariyo hoos kiiskan, in
haddii tirada qiyamka m waa m qiyamka, waxaa hoos u tirin by hal ama dhanka
kale, oo m- qiimaha th sida C kordhay. Dhanka kale waa ay fududahay si aad u
aragto in Iskudar this, sida ay dhacdo ka hal dhinac ama kan kale, waxay keenaysaa
in qiimo ka duwan. Waayo, haddii, tusaale ahaan taxane soo socda afar qiimaha .:
a, b, c, d
siiyo, si aad ilaa lahaa m th, di qiimaha 2-aad ee ka hadhay = b, ka xaq gudaha
= c heli. Ama u malaynayaa, halkii ay ka mid cajiib ah si toos ah m, z. B. 5 by
dhiseysa taxanaha ah ee soo socda:

a , b, c, d , e ,
sidaas qiimaha 2-aad ee ka soo hadhay ee u dhexeeya lahaa b iyo c, midig ee u
dhexeeya c iyo d , arki, si kastaba ha ahaatee, keliya c of xukunka ee aasaasiga ah oo
u dhiganta hal dhinac qiyamka sida badan ka weyn isaga qudhiisa ku saabsanaa
badan si kale ku hoos si leeyihiin. By duwan, ku filan in looga baahan yahay ee ah
sida dhanka kale oo la mid ah Cinuu yimaado in si toos ah sida cajiib ah oo mitir ,
marka ah ( m + 1) th qiimaha (ie dhexe u dhexeeya m iyo m + 1)
qaadataa. Dhab ahaantii, in tusaale ahaan aan la toosan m = 4 si aad u hesho mid ka
mid ah ama dhanka kale oo qiimaha u dhexeeya b iyo c , in tusaale ahaan la cajiib
ah m = 5, haddii labada qiimaha c .
hadda soo qaad, laakiin labaad, waxaan kiis dhab ahaan oo kaliya oo xiiso leh, waa
sii wadi doonnaa alwaaxyo qaybinta our, in count ka labada dhinac ee ah a yimaado
ama laba nin u dhexaysa ah gaaray, iyadoo z lug> 1, si aan doonaynin ka dib cayriin
go'aaminta, by this , waayo dhan walaacsan ah a qabaa xitaa dhacayay, oo C kiiska
ugu horeysay la a is-baxdey ama kiiska labaad u dhexeeya laba kuwa ka soo dhacaya
oo ay leeyihiin in ay aqbalaan iyada oo loo adeegsanayo dhexeeya labada in la'aanta
qaar ka mid ah la joojiyo. Oo sidaas daraaddeed waxay noqon lahayd inaad codsato
in isbiriidhshiit muunad our ( 68) 11 sida qiimaha dhexe by, haddii aan raaco
xukunka hore 81 = count 40 labada dhinac, taas oo gudaha ah oo la Wadaajiyey
Aaway = 11 z = timaado 30Laakiin si loo macneeyo af, waxa aannu ka fikiraynaa, in z = 30 nuqulo loo
qaybiyey oo dhan bareeg ah ee 10 ilaa 12, iyo timaaddo ee la xiriira darina tashi ah
interpolation ah sidawaxaan bareeg qaaday in ay ku habboon a C by tirinta ka labada
dhinac ee aan ( m + 1) , laakiin of m koobiyada, sida tan iyo bilowgii ugu dabiici
ah u muuqday. Dhab ahaantii, si sare ee hoos (di (on meesha uu miiska) 40-th
ka m th) in ay galaan qiyamka, waxaan u leeyihiin in ay tixgeliyaan (taas oo si toos
ah waa galay khaanadda S , la akhriyi kartaa) in ilaa dhammaadka bareeg ka
horeysay, sidaas ilaa sare oo ka mid ah waxaan -rich 18 nuqul; Sidaas maqan si ay u
gutaan 40 toona 22 tijaabooyinka, in bareeg ah waxaan encroach. Hadda waxaan ka
mid ah sida soo galay bareeg cross 22 si tirada guud ee 30 Waxaan u dhaqmaan,
sidaas bilowga ah waxaan, di 10 weli zuzufgende qiimaha x, waxa loogu
yeero. Wadahadal ee I, size ee I, di 2, sidaas:
22 : 30 = x : 2,
di

x = 44 / 30 = 1.467
C = 10 + 1.467 = 11.467.

Hadda aynu ku tagaan si ay tirinta ka hoos kor, sidaas hodan 32 nuqulo in bareeg
ah waxaan , sidaas maqan 40 weli 8 in bareeg ah waxaan isu dhici, kuwaas oo qayb
ka mid ah I - xku qaadan in ka x in ay xuduud labaad ee I, di ilaa gaadhaa ilaa 12
bar. Hadda waxaan mar kale la xiro:
Waxaan - x : Waxaan = 8 : 30-kii
Haddaba, tan waxaan = 2, mid ka mid uu leeyahay

30
(2
-x)
=
16,
taasoo keentay in kororka x in ay xuduud ugu horeysay ee 10 ka sarreeya = 1,467
go'aamisa waxa la C celinta = 11.467.
Haddaba, sida caadada labaad go'aan by m ka hoos at natiijo la mid ah sida
natiijada ugu horeysay, laakiin tani waa hawl yar, sida aan awoodno waayo go'aanka
naga mid ah Ccontent in this, oo helay, waayo go'aan ka soo baxay C formula
socda 2) :

, (16)
halkaas oo g 1 sidii hore qiimaha bilowga ah ama xuduud hore ee bareeg la
interpolated, z 0 , ku z bareeg this, y tirada ku hawlan la mid ah, in uu yahay tirada ay
Vorzahl ku v waa in la faafin in m si ay u tagaan.
2) [Haddii

halkii interpolation fudud, af, 2aad isticmaalaya kala duwan ka dhacaan,

sidaas leeyihiin lahaa x = C - g 1 by xallinta isla'egta (16) ka mid ah cutubka. IX kor
ku qabtay xalinta isla'egta (13) siin cutubka isla laga helo.]

83. Waxaad Tijaabiyaha qiimaha D.

Haddii aan u qeexaan qiimaha kooban cidhiidhi ah marka hore ka badan hal ka tiro
ka mid ah a ugu badan, ama in ay ugu weyn sida dayrta, sidaas darteed ma jeclaan
karaa labada qiyamka hore ugu weyn ee ka tiro ka mid ah qiimaha sida a soo jeeda oo
uu leeyahay abid oo keliya collectives xaq u ah, laakiin iyaga u muhiimadda aad u
muhiim ah 3) . Dhab ahaantii, waxaan ku siin tusaale soo socda, set loo aabo yeelin ee
shan. A on:
1, 3, 4, 6, 16,
si aannu yeelan doono celcelis ahaan xisaabta A = ah , m = 30 : 5 = 6, sida qiimaha
dhexe (by beegay Iskudar ee midigta iyo bidixda) C = 4. Laakiin waxa qiimaha waa
in aanu qaadan qiimaha sidii dadku sababtoo ah qiimaha kasta oo dhacaa hal mar oo
keliya, sidaa oo dhan sida ay yihiin 1. taxanaha kale ee si sharci darro ah qotomiyey
karo, kaas oo, inkasta oo kala duwan , waayo, at kala duwan ah ay dhacdo in la mid
ah ugu badnaan z laakiin in ka badan ah oo soo noqnoqda waxa aan si ay u
go'aamiyaan sida D in uu soo bandhigo.Laakiin at darfahoodii qaybinta K.G. badan m , dherginaya lagama maarmaan ah in a jeesada baaritaan lagu guulaystay,
waxaa ka mid ah kiisaska noocaas ah ma meel ama wuxuu noqon karaa marka ay

tahay kiiska alwaaxyo aasaasiga ah, kuwaas oo muujiyey in miisaskii

Cutubka. VIIfinden karaa iyada oo hoos loo baahan yahay in baabi'iyo sida in ugu
badnaanz keliya mid ka mid ah hoos a dhaco. Waa dabcan aan la iloobin in xaqiiqda
ah in mid ka mid ah ugu badnaan oo dhan , waayo, waxay hoos u ah, halkaas oo ay
beige, waxaa qoran, la xidhiidho, kaliya go'aan adag oo qiimo leh meel cidhiidhi ah
helay, taas oo kaliya waa ka badan ama ka yar qiyaas ahaan si fiican u, mid ka mid ah
haddii loo maleeyo ah Rowan badanm la Rowan yar i bartaan lahaa, oo ka mid ah
waa in ay eegaan loo wajaho hab ka dib in la tilmaamay suurto gal. Guud ahaan la
odhan karo in qiimaha waa in laga heli gudahood bareeg ah, bareeg ee miiska ee hoos
ku ah bedelay sida bareeg ay gacan.
3)

hubi haddii malo ilaa iyo haatan aan diiday in khaladaad fiirinta einwurf hiddo
Beobachtun free bez W. symmetrical. leedahay fiirinta xisaabta ka dhigan tahay, uu
khalad ahaa, sidaas muhiimadda weyn oo ka mid ah lahayd D si Malehre jirka iyo
ubadan kordhiyo. [Halkan About comp. Cutubka. XXVIII.]
Si la symmetrical W. . Khaldama ku bez A qiimaha cidhiidhi ah D si weyn
ula A iyo C beeganto, waxaa ku xusan dhowr jeer; ka dib markii guud ee GG ee W.
ku sinnayn ee K.-G.laakiin waxa uu si ballaaran kala duwan ka hadlay hadda ka
dibna ma laha saddexda guryaha aasaasiga ah mooyee A ama C, si kastaba ha
ahaatee, ku koobnay Kitaab ee 33 guryaha, kuwaas oo jiidda u midnimo ugu
muhiimsan waxay kala yihiin: 1) in ay tahay si hufan ugu ciriirisan dareenka
tilmaamay , 2) in sharciga saamiga, iyo 3) in GG laba-column waa ixtiraam la mid
ah, taas oo ka dibna waxay ku xiran tahay, in si loo helo sharci qaybinta fudud
khaldama wadareed, khaldama sida isaga halkii a ama C waa in la sameeyaa
tiirsan. Mid ka mid ah ku dari kartaa in D qiimaha badan tahay ee K.-G. a ka dhigan
tahay dhinacyada soo socda.
Haddii aad is geliso ka gabi ahaanna ee ka mid K.-G. nuqul ka dib markii random,
sidaas qiimaha waa D badan tahay qof kasta oo kale in la qaado, oo wuxuu ku
dhow a la a, uu, ku dhowaad siman u socda, laakiin ku xiran iyaga on on hal ama
dhinaca kale ee verschiedenenW. D dayrta.
Intaas ka dib, dhaafa muhiimadda ay leedahay D for K.-G. in ka badan hal dhibic
of view in kasta oo qiimaha kale ee weyn, oo aan ka xanibeen si kuwan sii caan ah by
guryaha oo aysan iyaga la wadaagi iyo sifooyinka full of a K.-G. waxaa ka mid
ah; Waxa kale oo uu ilaa iyo haatan yahay khasaaraha ka dhanka kale ah, in ay wakiil
ugu sax ah waa culays iyo wicitaanada shaqada xisaabinta, taas oo ay jirto uma
baahna kale ah. Markaasuu hadda wuxuu doonayay inuu faahfaahin; laakiin waxaan
door bidayaa verspare dooda si caddaalad ah u adag oo ay derivative at dhan on
cutubka gaar ah si ay ugala hadlaan iyo xataa saddexdii meelood qiimaha ugu weyn.
84. qiimaha galkeeda R.
Qiimaha in tiro isla'eg oo ah in uu iyaga ka mid noqon, kaas oo sidaas daraaddeed
xuduud galkeeda ka dhexeeya ay size in waalidka ka yar iyo ka weyn a in la aasaasay

haddii by danbaysay yar a size guud ahaan isku mid ah si loo soo saaray, sida uu
danbaysay ka weyn a.
[Wuuna ka sarreeya C. Maxaa yeelay, tirada kor iyo hoosta C ku yaal ah waa
labada haboon, shuruudaha C hoos isku m, sidaas daraaddeed waa:
.
si warega ee hoose kaliya ee qiimaha waa ka sii badan tahay wadarta sare C lagu tagi
karaa. Waxaa sidaas waa waqti isku mid ah ku xusan A ama ka sare D, taas oo ku
xidhan A ama Dka yar yahay C yahay, halka waxaa laga yaabaa in laga yaabaa in
hoos ka mid ah ama kale oo ka mid ah laba qiimaha ugu weyn, marka hal ama ka kale
waa ka weyn yahay C yahay. Si kastaba ha ahaatee, marka hore ay booska la xiriira
guud ahaan loo yaqaan horay presupposed A si loo ogaado Qabtaan in R kor ku
xusan A been.]
Haddaba a , , a ' wadarta hoose iyo wixii ka
sareeya R, A " iyo a" wadarta hoose iyo wixii ka sareeya A, sidaas waxaa
tirinta = ( A "- A ") kor, ie sida qiimaha weyn oo ku saabsan A ka R inay
yimaadaan.
Caddeynta . Ka dib markii ay soo hadalqaaday nidaamka khadka
| |

RA
wadarta hoose ee ah bez. R si siman u bez hoose tiriya. A daray wadarta u
dhexeeya A iyo R, oo kulul, di
A,=a"+.
. Bez Wadarta sare R laakiin waa loo siman yahay si:

a = a - ,

Sidaas maxaa yeelay,

A , = a ' , a " + = ah " - ,
, (17)
maxaa yeelay,
A " = , A - ,
A " = A + ' ,
si kale oo aad leedahay:

(18)
takhasuso Kuwani arxan waa in sharciga oo gaar ah qaybinta, marka laga reebo in
go'aan ceeriin iyo af badan yihiin kala kartaa sidii caadiga ahayd. [Waxay sii ansax
xitaa ay dhacdo in A kor ku xusan R yahay, laakiin waa markaas xun yahay, sidaa
daraadeedna hoos by qaaday qiimaha ay waadaxa ah, di in qiimaha yar si by A Tiri in
ay gaaraan R.]
In tusaale darey tusaale waa ka dib markii go'aan hore A =
11.4; a " = 369; a" = 543, halkan u Uur kuwa la joogo? = 87; wadarta this
waxaan leenahay 11.4 kor, ie sida ay weynah , waayo, tirinta in R si ay u gaaraan
daray bareeg ah 10-12 leh za = interpolate 330, taas oo horseedaysa 2 87 : 330 =
0.527 in lagu daro in 11.4; waa R = 11,927. [Si kastaba ha ahaatee, Haddii, sida la
soo dhaafay ( 72) 'a ' = 362,7, 'a' = 549,3, sidaas daraaddeed = 93.3, sidaas
awgeed waa farqiga R - A = x ka isla'egta: 93 , 3 = (11.4 + x) 15 x si aad u ogaato
qiimaha 0,533; waa la qiimaha kor ku ool ah soo baxdey R = 11,933.]
[Haddaba, halkii, sida halkan ka dhacay, R sida shaqo ah A si loo ogaado, waxa ay
shaqo aad u wanaagsan of karaa C ama D waxaa laga helaa; markaas
dabcan A " , A" iyo si waafaqsan tirooyinka weecasho iyo weecasho wadarta
bez. C ama D halkii bez. A qaadataan. Helay sida wax soo saarka
ee C go'aaminta: = (bez. C ) , ee wax soo saarka ee Dka dhanka ah: =
( m ' - m , ) D + . Waxaa intaa dheer, R si toos ah, iyada oo aan soo socda lagu
ogaaday in qiimaha Fundka kale ugu weyn. Tani waxay dhacdaa by by daray
ka ah labada daraf oo guddiga qaybinta, ee booqashada bareeg, taas oo R yimaado
inuu la jiifsado, oo markaas wadarta hawlgelinta in bareeg hawlaha ka Y nooca
go'aamiso in Vorsumme ku kordhay wadarta hawlgelinta ee loo siman yahay si kala
bar tirada guud ee a waa. Tani waxay keenaysaa, qeexaa iyadoo la isticmaalayo (
69) magacyo u formula ah:
(19a)
ama
(19b)
hadba qaaday in wada noolaanshaha la qodobbada 72, Eingriffsma ee x , ie,
xaddiga by taas oo R , hoose xadka g 1 of bareeg ah waxaan rukumo, sida qaybta
x: Waxaan = Y: a 0 z 0
ama in ka badan si hufan, sida ay isla'eg:

xisaabiyaa iyo g 1 lagu daray.]

[Ugu dambayntii, u qalmaa in la soo sheegnay in meesha uu R badan in siyaabo
kale A, C iyo D oo ka mid ah a -tiirsane ah guddi qaybinta. Mid ka mid ah kuwaas oo
sii kordheysa kasta ah kow iyo tiro la mid ah, sidaas oo kale waa A, C iyo D weyn by
tiro la mid ah, si booska la hayo gudahood guddiga; Si kastaba ha ahaatee, kororka ku
qeexan keena qiyaas of Rin C nooca in faafinta koobi karayn R kula C kulmeen. Tani
waxay si toos ah u socota ka xaqiiqda ah in inta u dhaxaysa C iyo R wadarta
doorbiday of a , di , si joogto ah loo siman yahay ilaa (bez. C) , oo sidaas ku
sii kordhaya a faafidda badan bareeg ah weligood yar oo yar yar.]

85. The qiimaha T. cuslaa

qiimaha kasta la siiyaa fasalka a to our guddiga baarista qaybinta, guud ahaan ku
hadlaya, taas oo ku xidhan inta ay le'eg tahay iyo waayo inta jeer ee ay dhacdo, a
alaabta kala duwanza , oo ay hadda tahay ka dib markii a su'aal taas oo alaabta this
waa ugu badnaan. First, ogolaanaysaa xusuuso in ay ku beegan tahay qiyamka
cidhiidhi ah. Laakiin marka ay taasi dhacdo oo keliya on size oo ka mid ah z , ma
u za in. Waxaa jira qiyamka ah kuwa ka sii weyn tahay D , iyo inkastoo ay dhacaan
sida dhif D , iyaga siinayaa laakiin ilaa xad, size of asida u za , ay bixiyaan faa'ido.
Si kastaba ha ahaatee, T kaliya ka dib markii dhinaca wanaagsan ee D hoos jiifa,
maxaa yeelay, markaan hartay Go qiimaha a hoose D labaduba ah sida oo kale hoos u
dhac. Ka dib bixinta cayriin ee naga tusaale ahaan miiska lahaa T leh D waqti isku
mid ah on = a dhici 11, ay shardi tahay in ugu badnaan darteed za = 330 helay. Ka
dib markii go'aan fiiqan laakiin labada dayrta midba midka kale, oo mid ka mid ah in
uu marka GG labada dhinac dhac u ah ay khuseyso in ay hoos u isticmaasho caddeyn
soo socda at formula soo socda oo dhan:
, (20)
From our saamiga miiska 68 waxaa laga heli karaa ka dib markii cutubka soo
socda in la soocay habka saamiga
D = 11.6; e ' = 1.9;
Aakhiro
T = 12.1.
Hadda mid ka mid weydiisan kartaa, waxa macnaha taaban karo in qiimaha sidaas
maagganaa T ugu badnaan ee za dhaco. In ixtiraam this, mid ka mid ah uu leeyahay
in la xasuusto in ka dib kasta daawashada af ah mid qaybinta guddi dhab ahaantii
bareeg ah oo dhan size reer i wakiil ka ah guddiga, kuwaas oo su'aasha ah waa
xarunta. Sidaas la qiimaha T = 12.1 for our guddi qaybinta, oo i = 2, ayaa sheegay in
ka mid ah oo dhan dura guddi this size ee bareeg 2, xarunta of taas T = 12.1 yahay, ie
bareeg ah 11.1 - 13.1 weyn za ku jira, ka badan bareeg kasta oo kale oo ka mid ah

baaxadda 2.
[Tani waxa ay hadda helay laakiin ma xaqiijiyay; maxaa yeelay, in za bareeg ka
11.1 in 13.1 waa loo siman yahay si 296, halka degaya ee bareeg ah 10 - 12 siman
330th Tani si kastaba ha ahaatee ma aha yaqiin cayn kor ku teori go'aanka
waxaa T ogaado, laakiin kaliya soo jeediyay in aragtida ah dalbaday booska of
qiimaha ugu cuslaa uusan si sax ah u dhigma isagoo, in guddiga xaaladda u mareysa
soo bandhigay, kaas oo jidka ku ag waa in la filayaa bilowgaba. Si taas u mareysa
siiyo xitaa marka darfaha K.-G. ma aha wayn kala duwan, waa caddayn ka Tusaalaha
soo socda.]
guddi The qaybinta for goobada dhakada toosan la i = 5 mm ( 58) waa in ay
go'aan ka D iyadoo adeegsanayo habka saamiga:
D = 409,7, T = 410,1;
taas oo halkan in bareeg ka 407,6 in 412,6, ugu weyn za dhaco. runtii Haddii helin,
waxay noqon kartaa u mareysa at jeeg miiska qaybinta, iyo waxaan dooran inay is
barbar dhigaan bareeg ka mid ah qiimaha ugu ciriirisan 409,7, di ka dib go'aan ku
haboon ka 407,2 in 412,2.
Sida ku soo degaya oo ka mid ah dura kala waxaa si toos ah oo aan ku daray galay
guddi qaybinta, sababta oo ah dura qudhoodu ay za aan la siin dhexdeeda, laakiin
bareeg ka mid ah qiimaha ugu daran, iyo sidoo kale in ee qiimaha cidhiidhi ah,
overlaps u dhexeeya laba dura goluhu siiyey, waa in ay u si ay u xisaabiso
interpolationsmig waxa saamiga of this zasamatabbixiyaa laba dura kasta, oo ay ka
danbaysay saamiyada kuwaas oo labadaba degaya ee bareeg ah, taas oo loogu
talagalay D badan waxa T ayaa, aad u ogaato waxa aan halkan ma doonayaan in si
faahfaahsan 4) . Intaas ka dib, waxaan helay tusaalaha kore, ku soo degaya oo qiimo
leh meel cidhiidhi ah 26631, kaas oo ku T si ay u la filayaa in loo siman yahay
26656,, dambe aad u yar, si kastaba ha ahaatee, sida si ay u dalbadaan, laakiin wax
yar ka weyn hore ka sii badan. [Laakiin habase yeeshee aragti goostay ka (20)
waa T kala duduwan laga saaro guddiga of taaban karo, oo maxaa yeelay, a = 413
natiijooyinka ee qiimaha ka sii za = 26845th]
4) [In

kiiska la joogo waxaa fududeeyey iyada oo sababtu tahay for a = 408 oo ah

= 413 caadi z = 65 sharcigan, oo aan helno za for D RESP. T loo siman yahay
65 D siday u kala horreeyaan. 65 T .]

. Caddeyn Tan iyo T waa ka weyn yahay D , sidaas darteed waxaan gelin
T = D + , (21)
halkaas oo weecasho wanaagsan ee D waa, iyo go'aan ka , by
za =
z(

D+
)(
22)
Calan qiimaha this si aad u hesho isla'eg ugu badnaan ku saabsan kala duwan oo
calan la siman tan eber, waxaan xog kusiga ilaa z, a, , e ogolow in ay ahayd in la
codsado in xaaladda ka mid ah qiimaha kor ku xusan D si loogu yeero ,
Sidaas daraaddeed waxaan u leeyihiin:
, (23)
kuwaas oo qiimaha ugu dambeeya z waa. Si
aad u hesho, ayaa z sida shaqo
ah la muujiyay, kaas oo lagu samayn karo noo by dib markii laba column GG
saamiga suurtagalnimada for positiverseits of D taro. Intaas ka dib, sida la si fiican
u yaqaan, jaaniska qiimaha
, (24)
waajibka ku h = 1: e
. Sidaas oo caadi presupposed badan m laakiin
karaa by z: m ' yihiin muujiyeen, sidaas
, (25)
waxaa soo socota:
(26)
iyo sababta oo ah
, (27)
sidaas:
, (28)
waajibka ku z la tir sida arrin caadi ah, oo mid ka mid ah la kalsonida calaamad iyo
tixgelinta in h = 1 : e
, waxaa bedelay isla'egta soo socda saablay:
2 + 2 D - e = 0, (29)
ka la go'aamin karaa.
Tani marka hore waa:

(30a)
kuwaas oo kaliya calaamad sare waa mid waxtar leh, ama:
(30B)
iyo:
(31)
86. kala diiradda qiimaha F.
Mid ka mid ah xitaa la hadli kartaa of a qiimaha weecasho sifo, kaas oo ugu
daran oo ah qiimaha waa isku mid oo waxaa analogously xisaabiyaa, oran qiimaha
weecasho daran oo la odhan karaa. waxay Waxaa la weydiiyay, kaas oo ah jaakad ee
ugu weyn za , halkan waxaad ka codsan, taas dhacaa ugu weyn z , iyo bixiyo
wax soo saarka ah ee la siiyo qiimaha weyn ee H la ee isla a = H la siiyo, kaas
oo ah jaakad ka mid ah z ugu weyn , qiimaha ah oo aan ka dhigan tahay ugu
daran ah qiyamka soo baxdey. Dhanka kale soo jeedisay eegtahay baajiyo qodobbada
soo socda. ugu badnaan ee za madax bannaan yahay qiimaha ugu weyn ka mid ah uu
doonayo in uu door bidaan oo ku saabsan sababta oo ah haa si qiimaha dhabta ah
ee a iyo ku daraa la xidhiidha , waayo, waxba ma beddelo, marka laga reebo in xisaab
fudud ee ugu weyn za yar wax soo saarka ka D sharciyada qaybinta guud noo suurto
gal waa. Against qiimaha ay ku xidhan tahay waayo la filayaa ka taas oo kala
firidhsan, tan iyo qiimaha ka leh oo ka mid ah qiimaha ugu weyn, ku xiran tahay
sida ay isu size dhanba. Waxaa weli la xisaabinta ugu daran a -value siman, oo ay
xitaa la cuslaa qiimaha kaliya ee wax soo saarka ee D sameeyey oo ku saleysan
sharciga our-qaybinta guud, iyo applicability ee natiijada la carqaladeeyey karo by
la'aan ah waafaqsanaanta jeesada ah. Ugu dambeyntii, eegtahay oo aan hoos u ilaa
hadda ma qaban, sida ay sida caadiga ah oo kaliya ugu badnaan za ' geli karto in
guddi qaybinta kasta; waxaa halka kooxda kasta oo qiimaha la doortay maamulaha
ugu badnaan gaar ah z RESP. z ' ' iyo z , , gaaban F 'iyo F , waa muxuu u
bixiyaa at saarka ee D ku xiran yahay oo dhan xisaabinta ku habboon.
By habka sawir aan qaato miiska dhimis ah ee xadka toosan ee dhaladii ( 58)
la E , = 368, i = 5, kaas oo sida uu sheegay 61:
D = 409,7,

= 14.9;

= 13,0,

Qiimayaasha iman doonaa xisaabinta tixgelin, oo aan tababar u ah iyo khaldama

of a of D, d . i. , ka dib markii in miiska in miiska qiimaha wada xiriira:
D = 409,7,

= 14.9;

= 13,0.

a,

z,

z, ,

383

26.7

17

454

388

21.7

24

521

393

16.7

36

601

398

11.7

41

480

403

6.7

59

395

405,5 - D

0 ilaa 4.2

55

115

a'

'

z''

D - 410,5

0 - 0.8

10

413

3.3

65

214

418

8.3

51

423

423

13.3

40

532

428

18.3

17

311

Halkan waxaan ku aragnaa in iyo waayo ilaa hadda qaadan marsho ah dambe,
sida uu hab la ah in ay D hoos dhinac kasta, waayo, sii kordhaya, taas bedelkeeda,
ka saarida a by D.Haddii hadda z iyo Halkan raac xiriir lidi, sida
lahaa sii joogto ah iyada oo loo marayo kala duwan oo dhan qiyamka, laakiin tani
waa by jirin loola jeedaa kiiska, sida mid cadeyn karo ka column ee la soo dhaafay,
taas oo for a , bogga ugu badnaan z , , gaaban F , , at , = 16.7 oo ah , = D
- , = 393; oo ah ' bogga ugu badnaan z' " , gaabanF ' , at = 13.3
oo ah' = D + ' = 423 qaadataa meel. [The qiimuhu isku mid sidoo kale u fiirso
iyadoo go'aan fiiqan ka dhigan interpolation fudud, saacididoono oo ka mid ah z .]
Sida aad hadda ka arki kartaa, waa run ee qiimaha ugu badan si siman go'an
of z , , = F , aad ugu dhow in ay qiimaha kor ku siiyey, e ,
= 14.9 iyo
qiimaha ugu badnaan helay siman by z ' ' = F ' on a' - kooxda aad ugu dhow in ay
qiimaha kor ku siiyey, e ' = 13,0, iyo in xaqiiqda waa natiijada war ka dib in la
aasaasay sabab u ansaxnimada sharciga qaybinta in
,

(32)

Laakiin [aad ku garataa interpolationsmig qiyamka , = 14.9 iyo ' = 13,0

xidhiidha z , , iyo z ' " tixgelinta in i = 5, si meel ka mid ah z , , = 563; z
'= 529, barbardhigay qiimaha dhabta ah ugu badan ee miiska noqon kartaa heerka
uu la mid ah u dhexeeya qiimaha aqoonsan yahay aragti ahaan loo baahan yahay oo u
mareysa soo bandhigay.]

[Evidence. Haddii, sababo la xiriira presupposed sida sax ah GG laba-column:

, (33)
halkaas oo h '= 1 : e'

, waa in la helo isla'egta ugu badnaan z ' ' qiimaha:

(34)

ku saabsan ' in la kala saaro oo la siman yahay si kala ah eber. Sayidka helay:
, (35)
Sidaas daraaddeed, tan iyo Wehliyaha ee (1 - 2 saacadood ' ' ) by dabiicad ahaan
ma baabi'i kara,
ama

. (36)

Sidoo kale, waxaa soo socota ee khaldama hoose:

, (37)
Waxaa hadda jira laakiin e '
iyo e ,
ka khaldama square celceliska is
dhaafsi, si muhiimadda teori ah weecasho qiimaha culus F' iyo F , marka la
eego D kaliya waa in lagu muujiyo weecasho square celceliska qiimaha sare iyo
Contribuu a millorar la traducci
hoose.]

Text original

XI. Qiimaha cidhiidhi ah.

87. [Tan iyo qiimaha cidhiidhi ah sida wax soo saarka ah ee loogu talagalay K.G. degan meel asaasiga ah ee collectives ee sheegashada in helitaanka sharciga
qaybinta, sida dood ah in uu yahay macnaha xisaabeed oo ay lagama maarmaan tahay
in dambe rabo in la gaaro go'aan xisaabta. Waxaa muhiim ah halkan,
sida D i qoondeeyey qiimaha u mareysa meel cidhiidhi ah hergibt guddi ka
ah D p qoondeeyey qiimaha aragti tahay in sharciga qaybinta u baahan in la kala
saaro oo lagu daweeyo kasta si gooni gooni ah.]
[Jiritaanka D i ku saleysan xaqiiqda ah in for goluhu in K.-G. a tirada koobi of size
of a state, ma aha kuwo joogto ah oo dhan, laakiin kici oo ku dhici. Inta haatan la
go'aan ceeriin forsi toos ah sida beige saxiixdeen a gartay lahaanshaha iyo sida loo
qiyaasi dhexeeya a sabuuradda daboolay a qiimaha waxaa ka badan ma arki dhaca,
kaliya qasac ugu weyn sidadhibaataysan a is-sheegay in qiimo cidhiidhi ah ; ka dibna

aan jid lahayn, haddii ay dhacdo in dhowr isku xigta a isla ugu badnaan z Shaki ah
in a hadda dhab ahaantii ka dhigan qiimaha cidhiidhi ah si ay kor, 1) . Haddii, si
kastaba ha ahaatee, loo arko in dura u dhexeeya qiyaasay ah oo kaliya tirada yar ee
tijaabooyinka qiyaasay oo shaki cabbirka waa lagugu jiritaankooda, halka la ballamay
aan xad lahayn of koobiyada K.-G. oo aan la dhexgelin at dhan, been u dhexeeya
dhinacada ah qaybiyey, si aad u leeyihiin in ay eegaan in qiyamka miiska la siiyey oo
kaliya suufka on taas oo xiriir functional dhexeeya z oo ah dhisay. Ma isku soo
saaray, ka dibna natiijadii qiimaha cidhiidhi ah hab fudud sida ugu badnaan function
ka dhisay.]
1) [dhacdo

ee labada wada siman yahay, kala qiimaha dhexe ugu badnaan z looma
tixgeliyo sida waxay keeni muuqaalka kore ee laba qiimaha dadku ku kala duwan iyo
K.-G. si a Mi-cilmi kala duwan taas oo shuruucda qaybinta toos ugu dhicin codsan
lahaa, show.]
[In diyaarinta xiriirka this functional hadda waa in la hubiyo in - taas oo horay
shuruud by yaqiin ka mid ah cabirka iyo jiritaanka iman kara ee dura hoose
- for guddiga ma qiyamka sida gaarka ah ee shaqada this, laakiin sida wadarta ah ee
qiimaha, kaas oo tixraac ku dura u dhiganta, oo sidaas daraaddeed sida qiimaha
lagama maarmaan, waayo qaaday xadka dura ah, waxay leeyihiin in la codsado. Oo
weliba, mabaadi'da interpolation in loo soo saaro isticmaalka, waxa ka soo bixi tirada
koobiyada size of a, guud ahaan waxaa tusay, gudahood kala duwan oo gaar ah
sida shaqo dhan maangalka ah a ku vorauszuset-kamidka iyo hab siin waayo goluhu
si loo ogaado in ay Wehliyaha si wadarta , d i, integrals ay dhexeeya xadka dura la
soo jeediyey la siiyey. for guddiga ee ciyaarta dura aad isku mid ah; tani waa tirada
reer binu tafsiirro, dura oo isku xigta ku habboon oo ka mid ah heerarka shaqada la
wareegay ama tirada horgalaha tiirsan in la go'aamiyo, oo waxaa sii kordhaya tirada
soo baxna kuwa waqti isku mid ah, heerka uu sax gaari.]
[Haddii ay sidaas tahay in for kala duwan ee qiimaha a a, ee bareeg la
xarunta a 0 iyo z loo siman yahay si z 0 been, waa mid joogto ah ama by fansaarka
toosan ee u soo bandhigay ama ay sida oo ahaa darajadii labaad doonaa, sida waa ay
dhacdo in ugu horeysay, kaliya z 0 of bareeg laftiisa, in kiiska labaad z mid ka mid ah
laba dura ku xiga, in kiiska saddexaad, eez in ay isticmaalaan laba dura deriska ah si
loo ogaado geysid ah. Mid ka mid ah helaa si marka z in ay been in bareeg sare xaddhaaf ah la z 1 , oo ku taala dhinaca ka soo horjeeda la z -1 loola jeedaa oo hal adayg
in dheeraad agagaarka size bareeg guddi goob hore i waxaa lagu magacaabaa, in
kiiska ugu horeeya:
; (1)
in kiiska labaad:
ama =
in kiiska saddexaad:

; (2)

; (3)
Caanobooraha oo baaxadda ay dhacdo in kasta oo ka badan bareeg la xadka of a 0 i iyo a 0 + i kordhiyay].
[Haddii aad doonayay taasoo ku tiirsanaanta wuxuu dhisay functional meel
cidhiidhi ah loo ogaado bareeg ah, sidaas oo keliya caanaha (3) this waxtar leh
daliil; sababtoo ah (1) si joogto ah si joogto ah u samatabbixiyaa joogta ah, (2)
kordhaya ama si joogto ah hoos qiimaha. Laga soo bilaabo (3) laakiin waxaa jira
qiimaha ugu badan ama qiimaha cidhiidhi ah:
, (4)
in 2 kaliya z 0 - z 1 - z - 1 > 0 . Haddii qiimaha dambe waa ka yar eber, wakiil
ka ah wakiil ka yaraan, laakiin waa 2 z 0 - z 1 - z - 1 = 0, (3) linearly waa iyo
go'aaminta ugu badnaan istimaalaynin. Sidoo kale waa in, sida looga baahan yahay,
ugu badnaan gudahood bareeg ka baaro yihiin, sidaa darteed waa in
labada z 1 iyo z - 1 , mid kasta oo nafteeda, ka yar z 0ahaan].
[Halkii xarunta a 0 inay go'aan ka soo baxay qiimaha meel cidhiidhi ah oo ku
saabsan xuduudaha bareeg ah: g 1 = a 0 - i iyo g 2 = a 0 + i la xidhiidhaan. Waxaan
ka heli haddii a - g1 = x ayaa lagu wadaa:
; (5)

taasoo keentay in saamiga fudud:

x ( i - x ) = ( z 0 - z - 1 ): ( z 0 - z 1 )
(6)
soo socota.]
[Go'aan ee D i qudhiisu sameeyey sidaas ka dhigan qaaciidooyinka kor ku xusan by
ugu horeysay bareeg la badnaan z , ie qiimaha cidhiidhi ah qaarkood xumu, baxey, ka
dibna meesha D i bareeg this by hab ee saamiga gudahood (6) waxaa loo xisaabiyaa
ama ka isla'egyada (5) ama (4). Haddii ay jiraan kaliya waa ugu badnaan , waayo ,
saxnaanta gaari waa ku filan, iyo interpolation imaanshaha af ka fiirsaneysa inay
u z afar ama ka badan oo ku xeeran dura guud ahaan ma loo baahan yahay. Haa aad
isaga qudhiisa ku guuleysan xitaa ka dibna Rizqi waxtar leh marka labada ugu
badnaan ku xiga waayo go'aanka cayriin ee qiimaha cidhiidhi ah wuxuu noqon karaa
mid aan la hubin. Magac ahaan, marka z 0 = z - 1 , x = 0, iyo marka z 0 = z 1 , x = i , si

mar walba soohdinta ay wadaagaan laba ah, iyadoo ugu -z dura saameeyeen
sida D i si sheegasho waa qaadan.]
88. [Sidaas, qiyamka D i oo ka mid ah tallaabooyinka hoos kala duwan iyo
yaraynta layers of cutubka VIII.. xisaabiyo. wax la mid ah waxa lagu hayn doona
cutubyada dambe.Waxaa si kastaba ha ahaatee waxaa laga yaabaa in la jecel yahay,
waayo kiiska in laba ugu badnaan ku xiga -z u muuqdaan in ay leeyihiin caanaha a af
heli karo. Haa, waxa uu noqon lahaa shuruud noocan oo kale ah marka - kaas oo waa
dhif in la filayaa iyo, marka loo baahdo, waxaa looga fogaan karaa by beddelo
lakabka yareynta - ugu badnaan saddex succedierende waayo guuldarrada ka
qaaciidooyinka kor ku xusan waxay u baahan doono. Markaas waxaa jira bareeg
daray kale kororka in hore Somaliland in si loo ogaado sida shaqo ah degree qasac
saddexaad. Waa in on bareeg la z = z 1 ka dib markii bareeg la z = z 2 . Haddii aan
hadda ka sarreeya a = g 1 + x ama = g 2 - ( i - x ), halkaas oo g 1 iyo g 2 , xadka hoose
iyo sare ee bareeg la xarunta a 0 iyo z = z 0 yihiin si u kacaya :
=+(i-x)-(i-x)2-(ix}3;
12 i = 7 z 0 + 7 z 1 - z - 1 - z 2 ; 12 i =
15 waayo 0 - I5 z 1 - z - 1 + z 2
4 i = z 0 + z 1 - z - 1 - z 2 ; 6 i 4 =
3 for 0 - 3 z 1 - z - 1 + z 2 . (7)
Waxaa soo socota sida qiimaha ugu badnaan marka, tusaale ahaan. Z 0 =
z 1 iyo z 0 > z 2 > z - 1 :
, (8)
Mid ka mid ah oo dheeraad ah ka heli:
Haddii z 2 = z 1 = z 0 ;
Marka z - 1 = z 1 = z 0 (9)
ka dib markii taas booska uu ka D i beddeli doonaa, iyada oo ku xiran mid ka mid ah
in saddexda ugu z arko soo socda ama bareeg hore. hubin waxa kaliya ee looga
hortagi karo by baryeyseen labada dura dariska ah.]
[Taas waxa loo sameeyaa by z 0 = z 1 = z - 1 qabanayaa iyo badbaadin bareeg soo
socda la z = z 2 leeyihiin bareeg hore la z = z - 2 la tixgeliyaa, waa la helay, waayo,
go'aaminta ugu badnaan, waayo x = a - g 1 , isla'egta:

 + 2 x + 3 x + 4 x = 0;
12 i = - z 0 + z - 2 ; 8 i = z - 2 - z 2 ; 6 i 4 = z 0 - z - 2 ; (10)
24 i 5 = - 2 z 0 + z 2 + z - 2 ;
iyadoo xaaladda:
2 + 6 x + 12 x <0th]
89. [Iyadoo sidaas jiritaanka D i madax bannaan yahay jiritaanka sharciga
qaybinta ah, iyo sida ay uga go'antahay lagu gaari karaa in qiyaasida xigta by
interpolation, waa jiritaankaD p , kaliya by sharciga qaybinta wareegay, kiis ku dhex
laba dhinac GG ah dalbadeen, iyo xisaab oo ka mid ah qiyamka miiska la siiyey
waxaa lagu talinayaa in ay sabab u tahay sifooyinka ay xisaab diyaariyey. , Marka
lama huraan, jirin xaaladaha qaloocan ma hor istaagi lahaa saxda codsanaya sharciga
ah ee qaybinta, qiimaha cidhiidhi ah bilowgaba ah muuqaalada Waxaa dhab
doonaynin D p hantidaan, oo sidaas daraaddeed D i = D p noqon; oo waxaa markaas
sabab jirin lahaa, marka lagu daro D i weli D p si loo xisaabiyo, haddii aan si adag
warinayaa Properties in ay taasi dhacdo D p bixiyaan lahaa ammaanka weyn tahay
qiyaasida Interpolalionsverfahrens. Laakiin Skokkelund marna si buuxda u dhiganta
guurka ah guddiga la qiimeeyo shuruudaha sharciga, jilicsan D i iyo D p gooni
ahaantood, iyo waa in ay noqon ka madax banaan D i sidoo kale D p waxaa ka go'an
in labada guuleysan in kala duwan ee ay xaaladda koombo applicability sharciga of
qaybinta, iyo sidoo kale in D p Augangswert dheeraad ah oo ku haboon sida in D i si
aad u hesho codsiga sharciga in.]
[Waxa ay noqon doontaa D p , qeexay in midnimo ku xiran GG labada dhinac, by
hantida in tirada dadka ah ee sare iyo wixii khaldama hoose la xiriira fal la mid ah
sida ku celceliska ah khaldama sare iyo hoose, ama in:
m ,: m ' = e , : e . (11)
Tan iyo hantida this of qiimaha aragti tahay waa burqadaan sharciga qaybinta, sida uu
yahay wax caadi ah oo ku saabsan siday maleeyeen ansaxnimada sharcigan
bilowgaba in hal iyo qiimaha sida kaliya hal jirta loox qaybinta iyo meel u
dhow D i waa in la dooneen. Si kastaba ha ahaatee, waxa ay leedahay dan ah si ay u
muujiyaan in D p hal gacan ma aha sida A amaC, waxaa jira guddi kasta oo dhinaca
kale ka dhacaan badan qasac edition.]
[Ujeedada this waxaan dhigay guddi qaybinta la meelsha a a Weeraryahanka
oo z markii mid ka mid joogto ah oo dhan, waqti kale oo dhan kala duwan isku mid
ah ee la xidhiidha aceeb.]
[In kiiska hore, ka z helna on guddi oo dhan; waa, Sidaa darteed, inta u dhaxaysa
xadka a = b iyo a = c :

=,
halkaas oo waa hab joogto ah; iyo wixii la helo:
e , = ( A - B ); e '= ( c - a )
m , = ( a - b ); m '= ( c - a ) ,
si kasta oo ah hantida D p leeyahay.]
[In kiiska labaad waa la helay by interpolating qaybinta joogto ah:
=a
oo la doorto sida xadka a = 0; a = c , mid hesha marka la eego a doonay A:
,,
,

in, sidii xal loogu isla'egta:

e, m '-e'm,=0
kaliya labada qiimaha a = 0 iyo a = c natiijo taas oo e , iyo m , RESP. e ' iyo m ' waa
u siman yihiin in ay eber. Of xadka kuwan, si kastaba ha ahaatee, in guddi kasta
bilowgaba isla'eg xaalad u D p kulmay iyaga oo aan isagoo sida D p qaadataa
qiyamka in sheegashada. Sidaas daraaddeed waxaa ku jira ma dhacdo in this a D p in
miiska.]
[Maaddaama ay dhacdo, waxa muuqan kara suurad wacan si ay u bixiyaan Faraj
joogitaanka of D p inaad hantidaan. muuqaalada noocan oo kale ah hab fudud oo ay
tixgelin soo socda. Ma bilowgii goluhu ogaado e , : m , > e ' : m ' , for
dhamaadka e , : m , <e ': m ' , waa in aan qiimaha celcelis ahaan e , : m , = e
' , m ' la, tan iyo qeybtu waxay e , : m , iyo e': m ' ay sabab u tahay qaybinta joogto
ah z ku dura shakhsi si joogto ah la beddelo oo la jagada qiimaha oo ay
tixraac. Hadda, si kastaba ha ahaatee, marka sida ah z ee E , , z in E 'yahay iyo
xadka hoose ee bareeg ka mid ah E , iyadoo b , xadka sare ee bareeg ka E' la c waa
in loo gudbiyaa, waayo bilowgii goluhu :
,

for dhamaadka miiska:

,

Waxaa jirta in kiis kasta oo, sidaas darteed, qiimaha a D p in miiska haddii:

Ma] (12).

90. [Waayo, xisaabinta of D p hore yaabaa adeegaan oo kaliya qaybta (11),

sababta oo ah waxa uu qeexayaa qiimaha this. Waxaa awoodo, si kastaba ha ahaatee,
ay sabab u tahay tiro in of qiimaha socda guryaha D p caddayn in loo isticmaali karaa
si la mid ah in xisaab ah:
1.celceliska The xisaabta ee hoos D p ku yaal ah , di A , : m , faafin in

celceliska xisaabta ee kor ku xusan D p been A , di a ': m , waa loo siman

yahay si celceliska xisaabta oo dhan ah, hal qabsiyo by D p laftiisa. Sidaa
darteed:
, (13
)
2) Farqiga u dhexeeya celceliska ah weecasho sare iyo hoose
ee ah qaraabo D p waxa ay le egtahay farqiga u dhexeeya qiimaha D p laftiisa iyo
celceliska xisaabta of a, sidaas:
e , - e '= D p - A. (14)
xiriir dambe la isla'eg (11) keenaysaa in Ahaado dheeraad ah:
, (15)
halkaas oo u = m ' - m , . By isugeynta iyo kalagoynta (14) iyo (15) dheeraad ah
inuu ku guuleysto,

(16)
Caddeynta of (13) waxaa bixiya badalaa qiyamka
,

(17)

taasoo keentay in tiro ka mid ah (11) isla'eg e ' m , = e , m ka dhigan isla'eg ah

xisaab fudud:
(18)
dheefay iyo in la mid ah

;
ayaa qarka u saaran. Dhab ahaantii, waxaa soo socota ka isla'egta si keentay:
(19)
qeybi by m Formula (13). Si kastaba ha ahaatee, haddii formula this guuleystay, ka
dibna ka markii A , : m , oo a : m ' ka (17) by D p iyo e , siday u kala
horreeyaan. e' erayada si toos ah waa isla'egta (14).]
91. [Waayo, go'aanka xisaabeed ee D p hadda leedahay isla'egta (13) Habka ugu
haboon. Si kastaba ha ahaatee, waxaa aqoon ah oo bareeg ah, in ay tahay in
ay D p dumaa, loo baahan yahay, sababtoo ah sifooyinka qiimaha this ku salaysan
tirooyinka weecasho iyo wadaraha weecasho oo aan go'aan sixun sida A suurto gal
ah, u ogolaan. Waa sidaas daraaddeed, halkaas oo cilmi ah, z ka B.. By xisaabinta hor
of D i laga iibsan karaa, maqan, fikirayo noqnoqda hab kasta oo lagu sameeyo bareeg
ah iyo haddii shil ma bareeg saxda ah loo qaaday, waayo, bareeg kale , ku dheehan
yahay, si kastaba ha ahaatee, natiijada baxsad ugu horeysay, guuldareystay qoraal
waa in ay saamayn doorasho ee bareeg ah in celceliyay ee tijaabo ah. Waxay bixisaa
miiska ma aan caadi ahayn oo waaweyn, sidaasay ahaan doontaa in baaritaan kaliya
inay ku kala dooranaya dura ku xiga.]
[Haddii mid ka mid ah ayaa sida bareeg gaar ah, xarunta of taas oo ah 0 , xadka
hoose ee g 1 iyo z loo siman yahay si z 0 la doorto sida bareeg hawlgelinta iyo
isku v , n , V , N loo xisaabiyaa, sida in go'aan cayriin waafaqsan ( 13):
; (20iyo)
ama:
; (20b)
ku xiran D p ka yar yahay ama ka weyn yahay a 0 . Sidaas darteed, waa formula hore
ee la adeegsan karo marka a 0 - D p <i, dambaysta ah, haddii D p - a 0 <i baxdo.
Wixii go'aan fiiqan laakiin hab:
(21)
si ay u tagaan meesha Y wadarta hawlgelinta, y waa tirada ku hawlan. halkan Badalaa
si Cape. IX, formula (8) iyo (13) marka x Eingriffsma = ka D p - g 1 muujinaysaa 2) :

waxaan ka heli isla'egta soo socda ee x = D p - g 1 ;

x - x + = 0;
;
; (22)
;
la proviso in x waa fiican iyo wax ka yar , waxaan ahaa.]
[Haddii aan si translucent fudud, laakiin caanaha yar sax (6) ee Cape ah. IX,
kuwaas oo Y = a 0 z 0 x: Waxaan u isticmaali, si uu doonaynin in meel ka mid ah (22)
isla'eg ah derajada saddexaad xnatiijada; waxaa sidaas leeyihiin lahaa khasaaraha ka
mid ah sax sidoo kale khasaare natiijada sahlanaato xisaabeed.]
2)

[Si kastaba ha ahaatee, bixinta taas macnaheedu ma aha habboon in D p in kasta oo

ku jiifa qiimaha ugu weyn bareeg isla H la xiriira sababo la xiriira guryaha gaarka ah
ee la doortayH inuu ku guuleysto isla'egyada sahlan.]
[Ujeedada this, sida tirada iyo wadaraha hoose iyo wixii ka sareeya H ku
yaalla a by m ' , m ", A " , a " loogu talagalay, sii D p - H = x' oo u
dhexeeya D p iyo H been ah sida tiradoodu tahay si la mid ah y ', ay wadarta loo
siman yahay si y' waxaa si dhigay:
,

Mid ka mid ah hababka ugu helo markaas:

(23)
waayo x '= D p - H isla'egta :
x - x + = 0;
;
; (24)

;
waayo, H = g 1 Galiyana (22). Laga soo bilaabo mid ka mid ah waa in ay ahaadaan x
' natiijada, mid ka wanaagsan oo ka yar g 2 - H (meesha g 2 , xadka sare ee bareeg
hawlgelinta yahay), ama taban iyo qiyamkiisa buuxda ka yar H - g 1 . Waxaa jira]
[Isla'eg Tanu hadda natiijooyinka marka labada xisaabta macnaheedu A ama
qiimaha dhexe C ama qiimaha siilka R in bareeg ka D p dhaco iyo sida H la doorto,
qodobada soo socda:
1.Waa in aysan noqon, H = A , x = D p - A , markaas waa:

; (25)
halkaas oo , iyo ' tirooyinka weecasho, wadarta guud ee khaldama ku
bez. A joogo.
1.Waxaa markaas waa: H = C, x = D p - C, markaas natiijooyinka:
; (26)
halkaas oo A " iyo A" in C xidhiidhaan.
3) Ugu dambayn, waxa waa in ay: H = R ; x = D p - R, ka dibna u kacaya:

; (27)
halkaas oo m ' iyo m ku saabsan R yihiin in la qaado.]
[Wajahadda dhaqanka bixinta in la kordhin doono, haddii ay dhacdo in D p ,
barakaca ah bareeg hawlgelinta qaato iyo dayrta ee qiimaha weyn oo biilka jeedaa
dura deriska ama, in si kale loo dhigo, bareeg hawlgelinta qaybo hadii kooxdooda ay
u laba dura deriska ah ka kooban. The z 0 this bareeg kooban waxaa ka dibna ka
kooban oo ka mid ah saami gaar ah zwada qaybo ay, halka bez ah. sii xeerarka weyn
ee qiimaha.]
92. [From qaaciidooyinka waxay noqon doontaa guud ahaan ka fiican
(26). Maxaa yeelay, (27) waxaa loola jeedaa qiimaha maamulaha danta yar,
xisaabinta sax ah xitaa ka dib markii ch. X (19b) waxay u baahan tahay xal ee
isla'egta ah oo ahaa darajadii labaad, halka (25) oon ku waa at khasaaro ah, cilmiga
xisaabta A xaaladda sharciyada ee D p by Csoocmaa iyo sidaas, yar

yihiin C leh D p noqon doontaa in ku dura isku. Dheeraad ah, waxa aan la si ay u
dareemaan sida khasaaro ah in isla'egta (26) aqoonta labada
qiimaha A iyo Cerheischt, tan iyo mid ka socda si ay D p had iyo sidoo
kale A iyo C waxaa loo xisaabiyaa.]
[Waxaa haboon Haddaba bal ogaada in aqoonta C iyo A si ay u dhismi
xisaabinta D p in la keeno (26) si ay qaab fudud suurto gal ah.]
[Ujeedada this aan (26) kala qaybisay m x iyo qori isla'egta sida soo socota:
(28)
Haddaba haddii aan:
, Ie

waxaan ka heli:
, (29)
ku dheehan yahay wakiil ah sii jajab ee la siiyo, taas oo si degdeg ah converges tan
iyo 2 z 0 ( C - A ) : ( In .) ee darfahoodii waa qiimaha yar]
[Qoraalka ku biilka sidaas waa jidkii diyaarin in ee sabab
;
sequentially:

1 = - 1;
;
,
IWM

goostay oo markii biilka joogsiga yimid, ka qiyamka helay by qiimaha x = D p C qayib. Isla mar ahaantaana ka dibna in hab fudud, qiimaha natiijooyinka
loo siman yahay

.]

[From isla'eg (26) socota, oo weliba, in ka qiyamka u mareysa go'an weyn ee A,

C iyo D p sharciga organic waa buuxsamay ee bilowgaba in sharciyada lagu dabaqi
karo ee aannu ku yiilleen darfaha Joogaba. Soo mid kuwaas oo isla'eg in foomka:

.
waxaa soo socota wofern
.
in A - C iyo x , di D p - C, mana waqti isku mid wanaagsan, weli waxaa laga yaabaa
in mar negative. Sidaa darteed, waa sababta oo ah xaalad ku qeexan yahay in
xaqiiqda ku qancay soo loox qaybinta,
labada A > C > D p ama A < C < D p ,
sida sharciga xaaladda u baahan tahay.]

XII. sababaha
hubiyo in kaqabto muhiim ah khaldama si ixtiraam leh in ay xisaabta ku
macnaheedu iyo saxsanaanta sharciga qaybinta sinnayn waa marka la eego
qiimaha D cidhiidhi ah gudahood macnaha Xeerka guud Gaussian (Cutubka. V)
kiiska guud.
93. In ka ( 4) ka dhigay kala duwanaanshaha u dhexeeya qodobada muhiimka ah
iyo inessential sidoo kale loo dhigin laga yaabaa kaqabto weyn iyo qiimo lahayn
(ama random) ee khaldama marka la eego qiimaha weyn sida xisaabta macnaheedu
ama qiimaha cidhiidhi ah in la kala saaro. Ha naga leexisid daawashada this arrintan
la xiriira, marka hore, in celceliska xisaabta of A. Waxaa hubaal ah in xitaa la
khaldama W. symmetrical bez. A by jirin xaaladaha qaloocan farqiga u dhexeeya
masaafo ee dhinacada E ', E , ee A iyo farqi u u dhexeeya tirada khaldama is
' iyo , ah karo, iyo si aad u raadsan kartaa muuqaalada weydii waxa ay ka
dhigeysaa bez ah kaqabto la taaban karo. a, taas oo aan ku xiran jirin xaaladaha
qaloocan, ee aan qaan gaarin ama dhaca, taas oo ku xiran kala duwan. ka hadda ee
cutubka reebo. II sheegay guud, muuqaalada xoogaa caddayn, kuwaas oo kala
muhiim ah ka qodobada inessential, waxa kiiskan loo samayn karaa qaab in ay kaliya
farqiga qaloocan jirin xaaladaha soo saaray u dhexeeya ' iyo , go'aan
suurtagalnimada uu yahay awood iyo In le'eg tahay waxaa la siin karaa. hadda Sida
laga soo xigtay, maadaama ay tani farqiga tahay la dhaafo, waxay u badan tahay in
kaqabto wuxuu kaliyoo random ah, oo waxaa jira xeerar xitaa si loo ogaado heerka
uu gaarsiisan haysata, inkastoo ay yihiin kuwo aan si yaqiin ah waadaxa ah waxaa
this gaari, oo aan (taariikheed) dib, in hadaladiisa ee 31 iyo tixraac ku XIV
qaaciidooyinka itimaalka Cutubka.. Oo sidaas daraaddeed waxaad u taagnaan kari
waayeen sida dhibic ku hogaamiyay in jaaniska dega, kaliya xaaladood oo kaqabto
marka la eego A si uu u qabto wax badan oo doondoona ah sharciyada probation

qaybinta si weyn u sinnayn of halkaas oo qaraabo ah A qiimaha sababtay tahay

ee u lama ugaga tacaluqda.
Dhab ahaantii, waxaan qaatay bilowgaba wax si, laakiin mar dambe ii qanciyay,
sida ku xusan 32 in this ugu horeysay si dabiici ah, sidaas darteed loo baahan yahay
muuqashada u aragtaa gabi ahaanba seego dhibic dhabta ah. Waxa ay noqon doontaa
kulan adag haddii W. ka symmetrical oo kala duwan ee A guud ahaan presupposed
lahaa kiiska, oo kaliya sida mid ka bilowgaba iyo weli waxaa bixiya Quetelet, ka
reeban oggolaan inay, kuwaas oo doonayay in ay si gaar ah u baadhay oo loola
dhaqmo Kombuyuutarada. Laakiin kiiska soo baxdo, haddii halkii in dareenka of
view ay horey u waxyeellaynta warka badan kaqabto lagama maarmaanka ah waa
kiiska guud, kaas oo ka mid ah darajo aan la tirin karin, taas oo kaqabto ku dhici
kartaa, halkaas oo ay baaba'aan, sida gaar ah, xooggaygii oo dhan ay u Dhawdahay
marna dhaca kiiska ku jira.
94. Markaas, farqiga u dhexeeya asaasi kaqabto lagama maarmaanka ah iyo kuwa
aan muhiimka ah ma in la sameeyo waa; K.-G. oo dhan Waxaa laga yaabaa, runtii W.
sinnayn waa in loola dhaqmo hoos xaaladda tixgelinta oo keliya in la uguna m for
jirin xaaladaha qaloocan ee magnitude iyo jihada of kaqabto kala duwanaan karaan
kala sooc lahayn oo ka wixii at koobi karayn m jeedin lahaa in ay laga maarmaan; iyo
sababta leeyihiin min in ay aaminsan yihiin, waa sida in xitaa mararka halkaas oo
sida uu sheegay la joogo qaaciidooyinka itimaalka kaqabto ku saabsan A suurto gal
noqon kartaa qalad ah oo kaliya, sida ku qoran 33 shuruucda kaqabto in la
xaqiijiyay in nafsaddayda dadweynaha aan la filayn.
Haddaba waan ku qiran, si kastaba ha ahaatee, in ay xitaa waxaa u muuqatay
qalaad iyo xitaa wax qarsoon dhexdeeda waxaa laga heli karaa in marka kaqabto si
daciif ah, sida badan in K.- G. ee VII. Oo Cutubka VIII.. dhacdaa, in colaadda la jirin
xaaladaha lama huraan u ah finiteness ee m , laakiin sharciyada kor ku dhismay
kaqabto xaqiijiyay dadweynaha cajiib ah oo qiyaas.
Qaado, tusaale ahaan, dhinacyada dhaladii.. 450 koobiyada Yurub dhakada siiyo
xadka toosan (at i = 5 mm E , = 368) 220 negative, 230 khaldama wanaagsan ee A 2 ,
dhaladii isku mid ah ilaa xad siman hoos jira xaalad ku haboon xitaa 226 negative,
224 duwanaanshaha wanaagsan, kala duwanaanshaha in badan aad u qiimo lahayn,
looma isticmaalo in lagu baxda by jirin xaaladaha qaloocan, laakiin siin kuwan
kiisaska, iyo qaar badan oo ka mid ah si isku mid ah kala duwanaanshaha, xaqiijinta
aan ka yarayn wanaagsan sharciyada kaqabto aasaasay sida tusaale u ah kaqabto
weyn waxa aan i ilaa hadda ogahay kaliya in la sharaxay si ay qaybaha kala duwan,
xiriirka ay u khuseyso sharciyada la xidhiidha, oo ay jirin xaaladaha qaloocan ee la
xidhiidha saameeyeen, waxaa saas bedelay jihada isku mid ah iyo nahehin si isku mid
ah tirada ama in qayb ka mid ah, si ay halkii kaliya qiimaha buuxda ka badan kala
sharci ama saamiga of xubno ka xanuunsan, taas oo aan la sheegtay, in isku mid ah
ama saami sax ah guulaha isbedelka, laakiin kaliya ilaa iyo haatan in leeway in ay ha
sharciyada ka tegey, waa ma dhaafto. view Tani waxay noqon kartaa in u baahan
xataa dood dheeraad ah oo dhamaystiran xisaabta; eegaayo sida ay dhacdo in kasta
oo, xaqiiqda ah ay weli tahay in xitaa heerka liita ee kaqabto marka la

eego A sharciyada qaybinta-dhawrku u ah kaqabto wali caddayn ay ansax, sidaas isu

gacan si ay u caddeeyaan dheeraad ah a ka badan kaliya kaqabto dhaca dadweynaha
guud 1) .
1) [Waxay

is barbar derivation this teori sharciga qaybta qaybinta sinnayn 136, ka dib
markii taas oo ah qiimaha ugu weyn oo keliya in tirada amarka. Waxaan ama 1:
kala duwan, dambaysta ah waa in koobbantahay si yar oo god oo ay i 2 ama
1: m tirada uguna soo horjeeda, in la dayacay laga yaabaa.]

Ma jiraa haatan, laakiin sida macnaha tilmaamay for K.-G., si codsiga of

qaaciidooyinka itimaalka xisaabta in la kala saaro kaqabto lagama maarmaanka ah
iyo kuwa aan muhiimka ahi waa dhab oo aan waxtar lahayn. oon ku noqon dareemi
had iyo jeer u doortay waxyaalaha itaalka daran kaqabto in kaqabto ee suurto gal
noqon kaliya dhici kara marka la eego A;waxa la sameeyo waxaa la, haddii
baaritaanka dhab ah waxay daliil u ah in ay Adeeca sharciyada kaqabto lagama
maarmaan ah; Si kastaba ha ahaatee, tan iyo qaaciidooyinka laakiin hayn a xiiso teori
qaarkood for our deegaanka, waxaan doonayaa in aan u tago oo aan folgends sabab
wax ku ool ah cutubyada in ay raacaan, si ay u leeyihiin in ay ku salaysnaan waxa on.
95. Haddii hadda at sababo dhammu waxay ku wada, kaas oo ay leeyihiin si ay u
sameeyaan noo qaado dhabanada la taaban karo ah qaraabo kaqabto lagama
maarmaan ah in Aogolaanshaha iyo guud a of GG ee dareenka 33 xusan sharciyada,
waxaa jira soo socda.
1) Tan iyo markii ay suubiyaan xaaladood oo sidaas u weyn u: m halkaas, meesha
aad ma dafiri karto by fog badan tahay sababaha, joogitaanka kaqabto weyn oo ku
saabsan A . Ogolaanshaha, kiiska guud wax ku bez dhabanada la taaban karo A la
doondoonay, sidoo kale, laakiin, haddii ay wax Guud ee K.-G. waa codsan saaraysa,
in kaqabto muhiim ah ka dhacaan ay dhabanada lagama maarmaanka ah iyo kaqabto
sida kiisaska gaarka ah daciif ah.
2) Haddii mid ka mid ah oo la mid ah K.-G. hab barbardhig dakhliga by kaqabto ee
lagu dabaqi karo lagama maarmaanka ah, laba-column sharciyada qaybinta Gauss (
33) iyo xeerarka dhabanada lagama maarmaanka ah, shuruucda qaybinta Gauss fudud
( 24 FlgD.) maadooyinka, ku xisaab qaybinta hore ee bilowgaba waxa lagu gartaa in
faa'ido in ay u mareysa daraasado kala duwan m ' , m , bez. D celin labada dhinac sax
ah, halka dambe ee mareysa daraasado kala duwan , , bez. a isla qiimaha ( '
+ , ) = m tahay, ee sidaas for a kooxda by sida ugu badan ee ka dhanka ah tirada
taaban karo weecasho aad u badan oo ka badan oo dhinaca kale ah waa in uu ahaadaa
mid aad u yar. Tani, in mabda, jidadka biilka marka la barbar dhigo xaq faa'iido for
biilka ka dib markii guud ee GG ee kaqabto hadda runtii ma in Celiya in qodobada
qaybinta shaqsi oo ka mid ah m ' ' iyo m , , ( 27) waa ka weyn oo oo dhan ee
khasaaraha badan dhanka ah xisaab ka dib fudud GG doodaya Mach-th, laakiin ilaa
hadda waxaan la barbar dhigo, horjeedda waa kiiska.

3) Shuruucda kaqabto lagama maarmaanka ah oo 33 for the case of a filan

weyn m iyo hawlaha ku qeexan cutubka. IV tilmaamay jeesada waxaa taagan iyo sii
wadi doonaan in la helo xaq teori, ayaa xaqiijiyay in maaddadu ay daraasad ku sugan
guud oo habkani sida in baahida ugu fiican, sida ay laga fili karo oo kaliya in ku jirin
xaaladaha qaloocan aan gebi excludable, iyo waqti isku mid ah sidaas caddeeyo
saxnimada of this aragtida.
Sidaas daraaddeed ugu horreeya oo dhan, waa marka la eego sharciga saami. Sida
ay sharaxaad ka siiyey jirto in la eego qiimaha kaas oo ugu weyn oo kale inuu dhaco
gaaban marka la eego qiimaha ugu dhow, tirada weecasho labada dhinac sida size ee
qiimaha ay celceliska, di m , : m ' = e , : e 'dhaqmo, kaas oo beddeli qiimaha la eego
oo khuseysaa ratio this at kaas oo ay z -Maximum qiimaha dadku si toos ah qaarkood
waa la cimri tahay. Hadda waxaan leenahay guddi qaybinta ah iyada oo hoos u
haboon in sida koorso joogto ah sida keenay in baaritaan ee shuruucda iyo
shuruudaha ay suurto gal ah, waxaan ka heli kartaa sida by qiimaha xaaladda goostay
ixtiraam in si isku mid ah m , : m ' = e , , e ' dhaqanto, in bareeg dhicidda, kaas oo
ugu weyn sida dayrta, sida mid ogaado karaa haddii hal gacan miisaskii ay muujiyaan
canaasiirta meel kasta oo in xaalad gaar ah D p , ayaa dhanka kale on qaabka of
miiska bareeg kaalinta guddiga qaybinta ka derivative lagu sameeyo, qaadashada ku
hay. Iyada oo la adeegsanayo Cape ah. Laakiin XI lagu qeexay hab interpolation
noqon kartaa Ddheeraad ah oo si sax ah loo ogaado dura halkaas oo ay tahay, sida
haddii qof si toos ah waa on size ee ay z doonayaa inuu ogaado, ka dib markii taas oo
ka dibna dabcan in miisaskii xubno aan weli xaqiijin kale ee sharciga saami in laga
yaabaa in marka la eego qiimaha cidhiidhi ku qoran D p runtii m , : m ' = e , : e u
dhaqmo sida D p waa laftiisa ka badan qiimaha goostay in la ixtiraamo oo ay jirto
xiriir this. Hadda, si kastaba ha ahaatee, waxaa laga yaabaa in si gaar ah qiimaha this
sarkhaansan coincidences qaloocan xoog leh oo ah booska hoos u allifey oo lagu
qabtay bareeg la badnaan for naftooda, dhicin bareeg deriska; laakiin ku filan ka
dibna guud tago in la beddelo hoos u awoodaan in ay keenaan bareeg u dhigma.
Next, si kastaba ha ahaatee, waxaan ka heli in qiimuhu suurto gal ah siin sabab u
tahay saamiga in la qiimeeyo D p saldhig u khaldama oo ka dhergin GG laba-column
ah, la perturbations random, si kastaba ha ahaatee, ay haa tahay ku meel laga yaabaa
in la la'yahay, laakiin kaliya kuwa si isku mid ah, iyo sidoo kale in qaybinta qalad ah
loogu fiirsado marka la eego xisaabta ku jeednaa dhacaan oo loo dulqaadan, sida
miisaska barbardhigo Bessel 2) caddayn u dhexeeya dhawrid iyo xisaabinta.
2)

[aasaaska astronomiae, Sectio II, p. 19. 20.]

Waa maxay sharciga organic waa ay ka walwalsan, ka dib markii taas oo qiimaha
dhexe C iyo xisaabta ee macnaheedu A set-off in kooxda la mid ah qiimaha ciriirisan
jid C dhexeeyaA iyo D p dhaco, si aad waxaa jiri doona cawaaqib ay iyada oo aan
marka laga reebo xitaa ugu liita u: m in heli xaqiijiyay miisaskii canaasiirta, oo laga
yaabo in la leexdeen inay u arka in tani caddeyn u allerschlagendsten of kaqabto

weyn, tan iyo dhabanada muhiim ah halkii D p , C , A kala duwan karaa oo keliya by
coincidences qaloocan, ka dibna aan cayinayn is awood maanta. Laakiin in tani ay
tahay wax ay ku siin. Waxa la soo bandhigi karo kuwaas oo si aan sharciga organic
awgeed loo baahan yahay ee Xeerka saami 3) , iyo in D p la go'aamiyo in miisaskii
waxyaalaha sharciga saami loo marayo, waa in markaas dabcan sidoo kale sharciga
organic la xiriira Xaqiijisay isla la'aan si ay u xaqiijin karin, in qiimaha this ugu
badnaan z u dhiganta waxa aasaas ahaan had iyo jeer waxaa la samayn karaa oo
keliya iyadoo la barbardhigo toos ah.
3)

[Comp. gabagabeeyo cutubkii hore.]

Against this dejinta ee -Gesetze, dheehan masaafada u dhexaysa D p , C,

A qiimaha qaarkood waxaa laga helaa, ansaxnimada laba-column GG ka hor aan tani
waa natiijo ah oo loo baahan yahay sharciga saami, iyo sidaas, Skokkelund gacan ka
sida ay tahay in waayo-aragnimo ah xaqiijin oo habkani sida, sida ay u ogolaan
coincidences qaloocan, laakiin si weyn u, si ay u caddeeyaan jiritaanka kaqabto
muhiim ah, halkaas oo sida waa in midnimo la GG laba-column ah.
Ugu dambeyntii, sifooyinka Sidaa darteed, lagama maarmaanka ah ka loox oo
xubno ka ah iyo la xiriira darina miisaska la barbardhigo u dhexeeya qaybinta
fiirsanayo iyo xisaabiyaa in la qaado of joogitaanka kaqabto soo laabto, waxa uu: a)
in sida sharciga waafaqsan saami uu qaarkood D p xaq siiyey D i si dhow beegan
badan u ogolaan jirin xaaladaha qaloocan,b) in khaldama ka hore siyaabo sida ugu
saxsan ee suurtagal ah siiyey D p dhergin laba-column GG ku qanci karo, c)

in - sharciyada waxaa la kulmay qiyaas ku filan. Waxaa cad in waafaqsanaanta

sahqada of Cape ah oo dhan. IV ayaa filaya in abid si baaritaan guul K.-G. waa in la
buuxiyaa. Haddaba haddaad guud ahaan ku habboon shuruudaha ku qeexan hoos jira
xaalad kuwaas oo, si kastaba ha ahaatee, gabagabo ku dhacdo guud ee kaqabto
muhiim ah, waxaa loo qeybin ka.
4) Faham aan la xiriira K.-G. la raacayo tusaalooyinka soo socda, sidaa darteed ma
jiraan a kiisas yar halkaas oo u dhanba at qubo in ay m waa mid aad u yar in ay noqon
gaar ah kasta, waxaa macquul ah ee caadaystay kaqabto Gaarna random tagay, jihada
laakiin dhan sida waafaqsan ama Abwandelung waxyaabaha si sharciga soo socda,
sida uu yahay aan waafaqsanayn nasiibka kaliya.
Sidaas daraaddeed waxaan la cabbir dagaalyahaniin leeyihiin dalalka aad u kala
duwan, ilaa ay arkaa in ay dhamaystiran, kaqabto ah marka la eego A helay mar
walba wanaagsan, iyadoo maalin kasta iyo roobabka billaha ah (Geneva, Freiberg)
negative
dhan
bilood, waayo, noocyo kala duwan oo xubnaha caloosha iyo xubin
Contribuu for
a millorar
la traducci
badalida in aadanuhu ( by Boyd) had iyo jeer laga heli xun. In ka khaldama bishii
kaamerada dhanka kale, jihada of kaqabto laabtay horumarka bilood ilaa sanad ah in
ay sharciga, sidaa darteed waxa wanaagsan in bilaha jiilaalka, ka yar negative bilihii
xagaaga, inta u dhaxaysa waxaa wada dhaqdhaqaaqayeen ee bilihii dhexe. galley
waa u xubin this top wanaagsan, jilciyaa in dhaadhaca, si ay addimada hoose iyo
garaaca hoose ee si xun. Waa dhul caadi ah, in kastoo uu yaabaa m oo dhan kiisaska

Text original

kuwan la qaadi yar oo ku filan in niyo ah ama joogta ah la carqaladeeyey lahaa ama
lagu lumin, haddii smallness ee m guuleystay shilalka qaloocan saamaynta sii
kordhaysa; laakiin m , taas oo ahayd at amarkiisa, ayaa ku filan si looga
hortago. Laakiin haddii aan la helin kaqabto weyn jiray, waxa kale oo ay leeyihiin
lahaa at size kasta oo m guuleysan karto sida Fadilmo joogto ah ama sharci ah oo ka
badan jirin xaaladaha ku. The dhacdooyinka kala duwan ee Xaaladaha noocaas ah
ayaa marka hore ii soo wadeen of kaqabto lagama maarmaanka ah oo dhan kaalin
guud ee meelaha K.-G. aanaynayaa, iyo indisputably kiisaska noocan ah ku ururto
lahaa haddii oo kaliya cilmiga ku filan la filan m xiriira waxaa vorlgen.

XIII. saamiga Xisaabeed ee xarunta of kaqabto lagama

maarmaanka ah iyo kuwa aan daruuriga ah.
96. ha kasta, qiimaha a H sida qiimaha laga bilaabo of khaldama ah, oo waxaa
jira sinnayn W. (kaqabto muhiim ah) oo dhanba marka la eego, sidaas leeyihiin lahaa
ma helaan coincidences qaloocan (kaqabto random) farqiga u dhexeeya kala
duwanaanshaha labada dhinac si fudud u dhiganta kor ama RESP hoos. koraan ama
yaraado. Dhab ahaantii, waxa uu ahaa at a siiyey saarka D siman x, si uu doonayay
at n ku cel-fiirinta kasta nuqulo cusub oo wax isku qiime isku mid -maliger xn views
gaaraan, sidaas oo kale ka kooban oo ka mid ah ntaxane ah fiirsashadiisa farqi hal
joogto ah x in nx pass. Haddii, si kastaba ha ahaatee, kaqabto lagama maarmaanka ah
si buuxda u dhacay, oo ay ku xiran yihiin farqiga kaliya by coincidences qaloocan, ka
dibna hadii aan wax soo saarka m farqiga y heli lahaa farqiga in n -fold m ma
aha ny waxaa laga yaabaa sababtoo ah jihada iyo baaxadda farqiga isbedel random in
aaminin, iyo, in kastoo guud ahaan hadlayay qaalib ah, go'ani oo kooxda, weli in this,
si farqiga u qeexan badala, ilaa iyo inta aad u guurto in tiro badan oo kala duwan, iyo
sidoo kale celcelis ahaan in tiro yar, si ay u mabda 'loo yaqaan halkii ay
qaraabo n halkii qaraabo . Haddii aan hadda bilaabi isbarbardhigga in n fachende m sida unit ka mid ah marka la barbardhigo n -fachung iyo xil size oo ka
mid ah n qiimaha -dependent of n sida index ah, sidaas darteed waxaan gelin doonaa
1) :
leeyihiin
in kiiska kaqabto si fudud u muhiim ah:
u n = nx 1 (1)
dhacdo kaqabto keliya Fudud:
(2)
iyo in ay dhacdo kadis ah labadaba:
(3)

halkaas oo y 1 , guud ahaan ku hadlaya, oo leh x 1 waxaa laga yaabaa in loo siman
yahay ama aan qummanaynu calaamad; maxaa yeelay, halka x in guurka
ka x 1 ee nx 1 's, waxaa haysaa togan ama taban, Rich-Tung, awood y 1 ee maraya
in y 1
by Random ilaaliyaan ay jihada ama guurto oo aan go'aan guud jira
therebetween; oo waannu y 1 in qiimaha buuxda, si aan yeelan doonaan in ay ku riday
tixgelinta la hubin this:
(4)
iyo wax soo saarka m laftiisa, halkaas oo n = 1,
u 1 = x 1 y 1 . (5)
Badalaa hadda mar n = 100, waqti kale = 1: 100, sidaas darteed waxaan ka heli
doonaa qof qaraabo:
u 100 = 100 x 1 10 y 1 , (6)
. (7)
Sidaas daraaddeed, kolkii la kordhiyo boqol of saarka m wax soo saarka ah sidii loo
(6) x 100 jeer, ee wax soo saarka y kaliya in kororka 10-laab, oo waa n la cayimin u
tarmeen si uu doonaynin ee kama dambaysta ah y, sida ku jirin xaaladaha qaloocan
farqiga tiirsan dhanka ah kaqabto muhiim ah ku tiirsan x baaba'aan, Taa waxaa ka
duwan, sida laga soo xigtay (7) ee dhimista ah ee wax soo saarka D 1 : 100, wax soo
saarka x at 1 : 100, wax soo saarka y kaliya in 1 : soo dego 10, oo hore u lahaa, on
hoos dheeraad ah m dareemi baaba'aan karaa dambaysta ah waxa kaliya Skokkelund
aan xad siman kordha ee m waa, sida m korodhka aan xad lahayn, laakiin kaliya waa
la dhimi karaa in ay 2, weli waa farqi u jiraan. Laakiin guud ahaan waxaa soo socota
in kaqabto muhiimka fudud ugu weyn, yar la yar m rajaxayo haddii aynu in this sida
dheeraad ah ee xiriirka u xoogga badnaa sida a-hoos u qaaddey in xaaladaha culus
Output m karo, ka fiirso in aad had iyo jeer waxay qaadan kartaa , taas oo dabcan ku
xiran tahay baahida loo qabo in ugu ubalaadhan suurto gal m codsatay in la helo
kaqabto lagama maarmaanka ah ku darsatey dhibtay by Fudud.
1) Qiimaha x halkan waa si joogto ah la sal jibaaranaha ee kor ku xusan, index 1,
sida isagoo ku gangs- off ee m , halkaas oo n = 1, qaadashada qiime-rugeedka
ee x Khaanadaha ay tahay, iyadoo la raacayoy. [Sidoo kale ogow in caanaha (3 ) siin
doonaa oo kaliya wakiil ah schematic ee isku dar ah ee kaqabto muhiim ah iyo kuwa
aan muhiimka ah iyado cilmiga xisaabta y 1 qiimaha la mid ah sida in (2)
matalaa.Dhab ahaantii, labada qiimaha way kala duwan yihiin. Maxaa yeelay, ku
salaysan kaqabto Fudud element y 1
waa wax ka badan la filayo by W. is beddel
celceliska qiimaha u n, halka aasaaska u ah ee xubin muhiim ah kaqabto nx 1 ay u

badan tahay. Qiimaha u n matalaa; duwanaansho celceliska filayo agagaarka qiimaha

u badan tahay waxay ku xirnaan doontaa dambaysta ah iyo sidaas ayaa qiimayaal
kala duwan, taas oo ku xidhan-ka qiimo badan tahay waa eber ama waa size a
uguna. Comp. this ku daray in cutubka xiga, ( 101).]

XIV. Qaaciidooyinka hoose iyo qiimaha badan tahay ee

farqiga u tiirsan Gaarna random kaqabto u .
97. Haddii astaamaha hore u soo sheegnay in la kala saaro muhiim ah la siiyay ka
mid ah kaqabto yar, waa in la qirto laakiinse ay haysan buuxda. Sidoo kale waxaad
dhab ahaantii marnaba gabi ahaanba xaqiijin karaa in kaqabto la taaban karo waa
joogo, laakiin kaliya in macquul ah xoog leh oo ah isku mid ah oo dhan ka sii baaxad
weyn, ayaa in ka badan waxaa jira sifooyinka kor ku xusan ee kala duwan ee ka
random iyo kulmaan.
Laakiin si ay u sameeyaan, in yar xukunka ixtimaalka ka badan la hubo, waxaa
waxtar leh in la ogaado waxa aad ka filan karto farqiga si aad u hesho at dhabanada la
taaban karo by fursad kaliya by W. iyo celceliska horeba.
Ka mid ah farqiga u badan tahay, waxaan fahamsanahay in taas oo inta badan ka
hooseeya (gaarin) in badan, si adag ku hadlaya, tiro aan la koobi karayn kiisaska,
ayaa ugaga doonaa;hoos dhexdhexaad ah ama caadi ah helay markii uu tijaabo at jeer
soo noqnoqda la siiyey m qiyamka ka helay u eegin ah calaamad iyo tirada ku
daray n of aaminin sameeyaa kala qaybsan. Dhab ahaantii, waxaan leenahay hal ama
ka kale oo ka mid ah laba qiimaha ay dhacdo dhabanada la taaban karo guud ahaan
goostay, waa waxaan kasta, ku heshay wakiilka qiimaha go'an ee la
siiyey u barbardhigi karo la. Wuxuu culus qiyamka kuwa xaaladaha culus, sidaas
darteed waxaad u baahan doontaa si aad u hesho waxa aad uma badna in lagu gaari
karo iyada oo dhabanada, maxaa yeelay, unlikelihood waa koraa la size ee ku saabsan
oo kedis ah, halkan ka mid ah kaqabto muhiim ah calaamada u qaban u badan tahay
waxaa laga yaabaa in. Haddii ay weli la taaban karo hoos qiimayaashan, waxaan
leenahay W. badan oo ku dhow inay dhabanada ama kaqabto ah calaamad yar oo
shaki. Haa, weli aad sawiri kartaa gunaanad badan oo sax ah. The aragti bara, iyo
waayo-aragnimo ayaa xaqiijiyay, in saamiyada suurtagalnimada, kaas oo la sameeyey
by GG baadida daawashada gudahood macnaha ogeysiiyeen tabular representable
laftiisa lagama maarmaan in dhabanada la taaban karo u u gudbiyo in style ha ka
badan celceliska ama dhici kara ee u si xuduud W siman . maado sidii aad iyo aad u
dhexdhexaad ah ama tahay qaladka fudud daawashada.
Tani waa faahfaahin dheeraad ah oo adag oo ku cadeeyay soo socda labada cutub
ee aragtida, mareysa daraasado la xaqiijiyay iyo codsiga waxaa lagu waslad
muujiyey. Halkan waxaan naftayda xaddido amaahan waxyeellaynta socda qodobo

ugu weyn oo dhanba, kuwaas oo ku haboon in la siiyo Anhalt ugu guud.

. 98. Waxay u adeegta labada xaaladood oo kala duwan, kiiska runtii ku haboon
oo keliya in qiyamka ka runta ah A si ay u la filayaa, sida ay noqon doonto inay ka
soo Baxaan tiro aan la koobi karayn qiimaha shakhsiga, sida in kiiska caadi buuxda,
iyo kiiska ee dhabta ah, halkaas oo ay ka khaldan oo jidka qaar ka mid ah la filayaa
sida ay tahay in la helo tiro uguna qiimaha. kiiska First waa aan qiimo lahayn, taas oo
shuruucda qaybinta adeecin qiimaha shakhsi by size iyo tirada, ma size, oo kaliya
tirada iyaga at W. la mid ah + iyo - waa simanyihiin, iyo waxay noqon kartaa bacda
yaqaan leh tiro la mid ah kii madowga iyo caddaanka kubadaha halkii + iyo - qaataan
sidii tixraac si ay u xisaabiso. kiiskaaga dambe ayaa xisaabinta teori celcelis ahaan
iyo suurtagalnimada uu u sharci gaar ah oo lagu qaybiyo ayaa laga qaadayaa
salaysan, maxaa yeelay, intaas ka weecasho celceliska oo macquul tahay in lagu been
ah ka run ah si toos ah, iyo mar kale on size ee celceliska oo laga yaabo u ah waa
saameyn. Caml sidaas labaad ku habboon, ku wareegto GG ka khaldama ka wakiilka
kormeerka si ay oo ay matalayaan si fiican u yaqaan maarmaan random, tan iyo
qaybinta this badan caadi ah in kiiska ugu fiican ee K.-G. si wax ku ool
symmetrical codsan karaan.
Haddaba U celceliska, V tahay iyo xaqa ah ( 97) ujeeddooyin cayiman hoos
xaaladda kiiska marka hore, U iyo V hoos xaaladda kiiska labaad 1) , waxaan
leenahay, in aad u yar myaabka dabaqi karo ka dib markii qodobada caadiga ah:
(1)
, (2)
, (3)
, (4)
gasho = 0,79788 0,90194 1, gasho
0.67449 = 0.828 97-1,
gasho = 0,48097 0,68212 1, gasho
0.40659 = 0.60916 1.
In qiyamka U iyo U waa calaamadii sare siday u kala horreeyaan ee 0.5 iyo 1.5,
waayo cajiib ah, hoose ee ah tan iyo m in la isticmaalo.
l) V

iyo V DURUUFAHA Halkan macnaha kale oo aan ahayn in ku qoran 10aad

99. Si taas loo gaaro, ee comments soo socda. All afar qaaciidooyinka waa mabda
'oo keliya sida ugu dhaw ee weyn m dheefay, iyo in derivation this ee entailing
kaabidda 0.5 iyo 1.5 ee qiimaha U iyo U (ka weyn caddaaladda ka dhan
ah m baaba'aa) ma aanan helin. Laakiin waxaa la helay u mareysa in ay isku mid u

qaaciidooyinka khuseeya lifaaqaaya in ay wax badan ka yar m - . Ku dhawaad in ka

yar - hoos si la yaabka lahaa sax ahayn oo aan
saxo A guul 0.5 for U waa in qiimaha oo dhan, waayo, mid kasta oo cajiib ah oo
ku xiga weyn oo keliya ee m waa inay isku qiyaas, iyo guul of edbinta 1.5 for U in
qiimaha kasta cajiib ah iyo in 3 cutub more hufan m waa u siman yihiin. By dayrta
ilaa qaaciidooyinka aad u dhabta ah U, laakiin taas oo waaweyn m waxaa aad eheeyn
in ay isticmaalaan, lagu caddayn karo in guusha ugu horeysay inta badan ka yar si ay
ugu weyn m adag oo adduunka oo sax ah waa; waxa labaad waa uu ka walaacsan,
waxaan kartaa ma isla ammaanka isla, laakiin kaliya ka dib markii cutubka. XVI soo
socda natiijada taaban karo ku doodaya in guushan si dhow, sida la rajeeyo in ka dib
markii la hubin natiijada sida, show, Sidoo kale waa derivation tiyoriga ah
qaaciidooyinka siiyey U iyo V ma aha arrin u hubtaa sida for U iyo V, oo weliba waa
in sida kaliya by kuwa keligiis for our baaritaan joogo codsi ku ool ah, si kastaba ha
ahaatee, ee U iyo V weyn in baaritaano kale helaan muhiimadda, si saaraysa in note
ka helay by mid aad u gaarka ah, habka aad u caadi ah ee anigaa iska leh, natiijada
tijaabada taaban, waayo, u iyo V in tixraac 115
Waxaa waxtar leh u noqon doonaa in la ogaado in qaaciidooyinka hore ayaa sidoo
kale lagu saleyn karaa kiiska haddii, halkii ay ka m hal summatorische ah taxane ah
oo mdheeraad ah, marka la eego lacagaha kala duwan helay taxanahan, mid la mid
ah ama ka duwan m xaq u leeyahay inuu by this waa m for m bedelay ee
qaaciidooyinka hore; oo keliya xaalad this waa inay ku qancaan in coincidences
taasoo ah ee taxanahan shakhsi on size ee u ku saamayn, iyo sidoo la oran karo waa u
madax bannaan ee midba midka kale, oo sidaas daraaddeed ee eegitaanka ee kala
duwan m u muuqdaan sida ay ku buuxin, sida haddii m isku taxane ballaadhisay.
100. Weli doonayaa in la qaadeen qaar ka mid ah walaac teori in si fudud
dhexgelin yaabaa inuu tixgelin ah qaaciidooyinka hore.
Ka dib markii ay presupposed ee qaaciidooyinka hore jaaniska isla 'iyo , ayaa
ay ugu jirtay joonyaddiisii la kubadaha lahayn oo cad iyo madow, kuwaas oo ah '
iyo , matali karaan in ay qaataan tiro la mid ah labadaba; iyo marka dhan tirada
koobi karayn loo qeybin lahaa, ee m ee tareenka sidaas ahaan lahayd koobi karayn,
sidaa darteed waa in aakhiro faraqa u noqon eber iyo dhab ahaan ugu soo noq-kasta
oo tareen sida eber ah, sidaas oo kale ayaa celcelis ahaan iyo tahay farqiga u eber,
halka a caanaha , iyadoo m aan xad lahayn kordhaya iyo m = qiimaha koobi karayn
ee U , V, U , V waxaa laga heli karaa.
Laga soo bilaabo dhanka kale, si kastaba ha ahaatee, waxaa cad in la sii
kordhaya m , sidoo kale baaxadda ah farqiga shil ay suurto gal u dhexeeya
' iyo , kordho, iyo saaraysa, si kastaba ha ahaatee, koritaanka of dhexe iyo farqiga
u tahay la m laga fili karo, kaas oo la sii ogaan xadka lahayn, halkan at koobi
karayn m dhab ahaantii, in la fili karo farqiga u ah aan la koobi karayn.
Tani antinomy muuqata u taagan soo baxay in, inkastoo farqiga u celcelis ahaan iyo
suurtagalnimada uu ugu xad m qaaciidooyinka naftaada in uu noqdo koobi karayn

waafaqsan, ayuu balse sida la

saami, sida size lahaa derejada labaad, ka dhanka
ah m labada ' iyo , taas oo xitaa m waxaa ka mid ah, si la mid ah, baaba'aa, si ugu
of this dhinacyada xisaabta ', kaas oo lagu jiido karo, weli si siman u , ama ' :
, gelin karaa unugga la mid ah sida xaaladda dhabanada qabtay waa marka
horeba of , ka duwan yahay by Fudud ka dhan ah labada size.
Sidoo kale waxaad laga yaabaa in arrinta qaadan kartaa si yeelay, xad la'aan ah loo
qaadan kara in ay xad la'aan ah, taas oo ka tarjumaysa xad la'aan ah u tarmaan, waxaa
soo socota in aan si fudud u kala gooyaan ah kubadaha tiro aan la koobi karayn, oo
aan mid qaadataa abyoonaha ah, iyo waxa laga yaabaa in ugu yaraan in xad buuxda
tirada kubadaha cad iyo madow noqon mid ah oo aan ka m = sinnaanta this
supervened haddii ma macnaheedu xad buuxda.
Anyway, waxaad la kulmi kartaa ma u dhigma kale oo aan ahayn qaab ay ku xusan
ee qaaciidooyinka, iyo xaq oon la mid ah ka gees ah wixii walaac ah aragtida ah,
waxa laga tegi karin dhinacyada vorigem.
Second, mid adkayn kartaa in, sida la sii kordhaya m farqiga u dhexeeya run iyo
been A iyo aad u badan hoos iyo koobi karayn m vanishingly yar waa qalad, laakiin
sida ay qaaciidooyinka kor ku xusan A saadaaliyey U si runta ah A xisaabiyaa U ah
weyn m dareemi ayaa ratio joogto ah, marinka dhabta ah aan la koobi karayn m halkii
1 halkii
(5)
waa.
Si kastaba ha ahaatee, tani waxay leedahay sababaha soo socda: Tirada khaldama,
taas oo ah been u dhexeeya runta ah iyo hab been ah, iyo waxa farqiga u
dhexeeya U iyo U xidhan tahay, dabcan, hoos u leh hab ee been u hab run, laakiin
xajmiga oo ka mid ah m in, iyo saaraysa hab labada wakiilada by size ee m waxaa
sabab u this mowjadda si in ratio joogto ah la sii kordhaya m soo baxa; iyo, xataa hab
aan la koobi karayn labada wakiilada by Samo falku inaad ah xad la'aan ah m weli
aan tiro lahayn oo kala duwan Rowan yar dhexeeya labada ayaa loo maleynayaa
xisaab jiifa. In saaraysa, waayo-aragnimo waa run ahaantii muhiim ah. Sida laga soo
xigtay ku xusan 115, iyadoo qiimaha kale ee u dhigma U iyo U la helay, waayo, m
= 10; 50; 100 taxane leedahay qiimaha U : U siman yahay 0,554, 0,558; 0,608, taas
oo ka xiriirka af iyo qoraal ah niyo kaliya gudahood xadka la hubin filayo, oo waa
dabiici ah saamiga laba qiimaha weyn u weyn yahay, waayo, qiyamka shaqsi ka
duwan yahay.
Mar saddexaad, xaqiiqda ah ka dib markii la ogaaday karo. Iyada oo ku xidhan waa
khaldama ka dhigan tahay run ama been filayaa, wadarta uu hoos u dhaco oo dhanba
ka duwan, oo wax badan ka yar ee dawo qaldan, waayo, biilka xarunta runta ah, yar
celcelis ahaan biilka m oo sidaas daraaddeed beenta ah waa hab ka. Laakiin farqiga u
haatan waa dhexdhexaadm dhowaad vanishingly by, sida waxaan is-idhi in khuseeya
gaar ah 2) aragti iyo u mareysa muujisay in runta ah wadarta celcelis ahaan sida

qaldan waa
in ay
u dhaqmaan, waxa xidhiidh la sii kordhaya m , unit si
deg deg ah u dhowaanin. Against muuqataa Garaaci in farqiga u dhexeeya celceliska
tirada khaldama togan iyo kuwa taban uga duwan yahay ka dib markii uu xad ratio ee
kor ku xusan U : U = soosaarkooda 0,6028.
2)

[ "About kaabidda inay go'aan sax ah oo la arkay ay ka" iwm ee wararka ee Royal
ah. Sachs. Society of Sciences. 1861.]
Tani waxay ka dhigi kartaa isu fahamsan yahay sida soo socota. Haddii khaldama
ka helay in xaqiiqda, laga fili karo xarunta runta ah, lahaa uguna m ma aha oo kaliya
tirada laakiin sidoo kale wadarta isku mid ku noqdaan ee labada dhinac ay
Random. Haddaba qeexidda dawo qaldan waxaa loo sameeyaa si
wadarta kiimikaysan ka dhigaa labada dhinac loo siman yahay, sida xaqiiqada ah
waa xaalad ka mid ah xisaabta ka dhigan, oo mid ka mid tahay in ay hadda ka
filayaan, in wadarta khilaafaadka iyo farqiga xawaaraha in account of sax ah u ka
dhigan tahay gebi ahaan ku ba'aan marka labada kala duwan ahaayeen saami. Tanu
hadda waa aan kiiska; laakiin kiis kasta waxay bixisaa mid ah in ka lumay ee kala
duwan yihiin guud ee guurka ka run in hab been ah si aad u wanaagsan in la
xidhiidha laga yaabaa in la yareeyo sida weyn in tirada kala duwan yihiin, sida in
xiriirka U : U jirsado.
Sida kaqabto ee lagama maarmaanka ah, sida ay u muuqataa in kaliya hoos
boqolkiiba yar. (. Chapter XIII) Sida kor ku xusan, mana kaqabto weyn midna Fudud
runtii aad u yar karaa m xaq u yeeshaan, by laakiin qaadataa weecasho ee been ah ka
run ah oo macnaheedu yahay celcelis ahaan oo kaliya sidii ay marar badan ku lid
dareen in dareenka kaqabto lagama maarmaanka ah oo laga helay waaweyn
ee m halkii magdhow ah oo saamayn ku yiilleen on kaqabto ee lagama maarmaanka
ah.
101. [Geynta. Ugu dambeyntii, si beddelka ah u xanuunsataan ka qaaciidooyinka
kor ku xusan, waayo kiiska kaqabto muhiimad si ay u siiyaan iyo waqti isku mid ah si
ay u caddeeyaan ansaxnimada schema la siiyey cutubkii hore isku dar ah ee kaqabto
lagama maarmaanka ah iyo kuwa aan muhiimka ah, waxaa la sheegay in markii K.wayn sinnayn G. ma ka xisaab ka dhigan, laakiin qiimaha cidhiidhi ah waxaa asal
ahaan la wareegay. Marka la eego qiimaha dambe itimaalka ee khaldama togan iyo
kuwa taban ka dibna waa aan isku mid ah, laakiin, iyada oo la raacayo qeexidda teori
qiimaha cidhiidhi ah, saamiga of dual khaldama celcelis fudud e ' iyo e , in ay
aqbalaan. Maxaa yeelay, saamiga e ', e , = m ': m ,qeexayaa qiimaha cidhiidhi ah,
sidaas darteed tirada guud ee nuqulada in shuruudaha 'e , e , qaybiyey labada dhinac
ee qiimaha dadku, oo sidaas daraaddeed si hufan this xiriirka, ku itimaalka p iyo q =
1- p qastiyey khaldama togan iyo kuwa taban. Waxaa sidaas waa for K.-G. a la
siiyo e ' iyo e , bez. qiimaha cidhiidhi ah 3) :

(6)

Markaas, marka hore farqiga u badan tahay inta u dhaxaysa khaldama togan iyo kuwa
taban kasta waa m loo siman yahay:
m ( p - q ). (7)
Dheeraad ah, marka celcelis ahaan iyo weecasho tahay ka qiimaha this si la mid ah
by U iyo V loo yaqaan ku saabsan kor ku leexasho ku celceliska iyo suurtagalnimada
uu ka eber qiimaha dhacay, waxaan u hesho la iska Dhigaan kaabidda:
(8)
V = 0,6745

(9)

Sidaa awgeed waa xadka u badan tahay oo ka mid ah kala duwanaanshaha iyo siman
( P - q ) m 0,6745

(10)

ie waa 1 ilaa sharad ka dhanka ah 1 in an arkay u ka weyn ( p - q ) m - 0,6745

iyo wax ka yar ( p - q ) m + 0,6745

ahaa].

3)

[Waayo dood faahfaahsan oo dheeraad ah barayaa in at kaqabto hooseeyo

daaweynta xisaabta ee K.-G. ogol yahay, p iyo q kaliya in tirada amarka of 1:
meesha m waa tirada guud ee nuqulada K.-G.wuxuu ku saabsan yahay way kala
duwan yihiin.]

[Tani bixinta xadka tahay waxay keeni kartaa labada nisbadoodba qodan of kaqabto
lagama maarmaanka ah iyo inessential ka ogaado marka in wada noolaanshaha la
weedhaha of cutubkii hore ka yar kaqabto ool ah oo aan eber kala qiimaha badan
tahay u, la fahamsan yahay inuu kaqabto Fudud kala duwanaansho u badan tahay in
qiimaha this tahay , Waxa ay muujinaysaa in caanaha (3) ee cutubka cayimay x 1 =
( p - q ) m, y 1 = 0.6745

fadhiisiyo, iyo in ka dibna caanaha (2),

halkaasoo p = q = waxaa la wareegay y 1 = 0.6745

geliyey.]

[Man yimaado qodobada cayiman tahay u, iyo is beddel celceliska oo laga yaabo
agagaarka qiimaha marka jaaniska in ay ku dhex m khaldama m ' positive iyo m , heli
negative waa in sidaas u = m ' - m , , loo siman yahay:
(11)

sets iyo Xaggeeda hoos xaalad ka qiima badan oo ah m leh qiimo qiyaas:
(12)
dheefay]

XV. qodobada itimaalka ee ku tiirsan of farqiga kaqabto

Gaarna random u soo saarka ee xarunta runta ah.
102aad Guud ahaan, waxaa laga heli karaa K.-G. u dhexeeya tirada khaldama
togan iyo kuwa taban ', , bez. xisaabta macnaheedu A farqiga u = '- , kaas oo
yaabab haddii isagu ma aha wax badan isla W. kala duwanaanshaha labada dhinac ee
keliya by jirin xaaladaha qaloocan for finiteness of m waa explicable, ama haddii lug
ee W. ah sinnayn ee khaldama in labada dhinac waa in la qaato galay iskaashi maxaa
yeelay jirin xaaladaha qaloocan, taas oo uguna m, oo mid ka mid had iyo jeer uu
leeyahay inuu sameeyo, in aan la seegay karo iyada oo aan laakiin sidaas daraaddeed
waxay u baahan yihiin in ay ku lug keliya farqiga u helay. Halkan About xeerarka
itimaalka lagu sheegay kartaa in inkastoo cilmiga lahayn muhiim, laakiin weli xiiso u
sabab ku qeexan 94, kaas oo mowduucan halkan iigu keena dhammayn lahayn oo
aad rabto in aad raacdo in uu si qoto dheer xisaabta, ilaa xad gelin.
Kuwa ugu badan, waxa la odhan karaa oo ku saabsan waa in farqiga ugu
weyn u qiimaha buuxda ee qaybta in tirada guud ee m waa, iyo ka weyn m waa xitaa,
ka yar tahay waa shaqo of jirin xaaladaha qaloocan uun, ama, sida aynu si kooban
odhan kara in nasiibka kaliya ee farqiga u, u badan tahay Mitabhngigkeit W. ka
sinnayn, aan, si kastaba ha ahaatee, ay awoodaan si ay u gaaraan xaqiiq sixun in sidan
oo dhan. Laakiin si fiican u cayimi kartaa sida weyn ugu wayn symmetrical W.
dhexdhexaad ah random iyo farqiga u tahay u dhexeeya ' iyo , waa in taas oo ku
xidhan ee hadda jira mitir laga fili karo marka hoos kala duwan oo dhexdhexaad ah,
oo gaaban U la fahamsan yahay farqiga u , at celceliyay oftmaliger of dhawrid ku
hoos xaaladaha la mid ah la isla m sida celceliska xisaabta oo ka mid ah qiimaha kala
duwan helay hab this by had iyo jeer ka nuqulo cusub oo wax la mid ah oo lagu arki
karaa (qiimaha buuxda); hoos kala duwan tahay, gaaban V , qiimaha waa sida inta
badan ugaga sida hoos ku, ugu horeysay ee kaas oo si xushmad leh u u qiimeeyo mid
ah sida A bez. ofa qiyamka, kii labaadna wuxuu ahaa mid ah sida bez
dhexfurka. of a qiimaha waa. In hadda Joogaba, abid in sida ay aragti ah ee jaaniska
determinable, dhexdhexaad Gaarna random iyo suurtagalnimada uu u . Marka la eego
in guddi qaybinta ah, siday u kala horreeyaan U iyo V, la kulmeen oo ay u la dhaafo,
ka yar tahay tiirsanaanta oo dhan waa fursad uun; oo waxa uu xitaa cayimi kartaa
darajo ee haysata in saamiga xad-dhaaf ah sida, taas oo xeerarka waxaa lagu yaqaan
in xisaabyahannada, waxa aanan rabin in ay faahfaahin ka dul.
Hadda waxay u muuqataa in marka hore, dabcan, go'aaminta
shuruudaha u wareegay yaqaan ka sanduuq ee ixtimaalka ka yar shardi ah in in tiro

aan la koobi karayn tirada laakiin tiro la mid ah kubadaha cad iyo madow ku jira by
at foosha of halkii m kubadaha a W siman . tareen ee kubadaha cad iyo madow
waxaa, ka dib markii taas oo farqiga xawaaraha iyodoonayay inuu noqon kubadaha
eber, kala sooc lahayn laakiin la soo noqnoqda, odhan n tareenada ee
kasta m kubadaha ugu dhakhsaha badan tirada mid ka dibna ku kubadaha kale oo ka
ugu dhakhsaha badan, mararka qaarkood ka yar culus gaaban farqi random u waa la
helay by size random at jihada random. Waxa aan la xisaabin karaa oo keliya, laakiin
caddayn by waayo-aragnimo sida ay dhacdo of badan (si adag hadlayay, tiro aan la
koobi karayn) Tababar dhexe iyo laga yaabo weyn u tahay in qiimo buuxda, oo
waxaa iska cad in natiijada oo dhanba, inay dhexe oo dhici kara qiimaha u inuu soo
beegay oo qaawan u dhexeeya tirada khaldama togan iyo kuwa taban ka celceliska
arith-metic of K.-G. u gudbiyaan wixii haddii loo maleeyo in symmetrical W. waslad
la eego waa la helay. Hadda, si kastaba ha ahaatee, sii wadi doonaa ( 109) xaalad la
cayimay, taas oo ka dhigaysa gudbinta cad natiijada ka mid in kiiska kale ka
karana, laakiin aynu ka bixin kiiska kaliya ka wada hadleen, iyadoo qaar ka mid xiiso
leh, haddii aanan qaldo ahay, horay xiriir la garanayn cadayn doono inuu dambe ka
sii adag, kuwaas oo bixiya kala wadajir noqotay; Wax yar aan marka hore la-hadlo
natiijada tareenka ee kubadaha ka sanduuq ee hoos xaaladaha siiyey, oo anna waxaan
ahay xagga natiijooyinka u weyn m taageero on sets aan u "Recherches Suur la
probabilit of jugements" ee POISSON iyo quusiyay of HAUBER in 7-dii ka, 8aad
iyo mugga 9 ka mid ah Journal of Physics iyo Xisaabta ee Baumgartner iyo
Ettinghausen ka heli, iyo dhulka caadiga ah ee meelaha kale 1) waxaa laga heli karaa,
si kastaba ha ahaatee, waxaan for yar m, taas oo aan aqoon u jiraa in baaritaan lahayn
foot oo ay baaritaan u gaar ah.
l) [Tusaale

muxaadarooyin Meyer ee aragtida ixtimaalka, oo xidhiidh la leh

daaweynta Aragtida BEBNOULLI'schen; Cutubka. III.]
103. Haddaba horeysay ee aan ka heli natiijada guud ay sabab u tahay ilaha
kuwa, in saamiyada suurtagalnimada of u at aad u ballaaran m iyo n kasta oo kale oo
sharciga la mid ah kala duwanaansho random hoos shuruudaha lagu tilmaamay in
xiriirka ay markii khaldama ka ka xisaab ka dhigan ka dib markii GG baadi
dhawrid ah, oo sidaas daraaddeed in, haddii q 2 - celceliska ah Khaanadaha oo dhan
suurto gal u at a siiyey m waa dhexeeya q , u iyo V ee waaweyn m iyo n waa saamiga
la mid ah sida ay GG u dhexeeya q 2 , iyo f, haddiiq 2 baadi square
hoose , m, celceliska baadi fudud : m, iyo w waa qalad tahay. Maxaa:
U=

= 0,79788 Q log 0,79788 = 0.90194 1 (1)

V = 0,67449 Q log 0,67449 = 0.82897 1 (2)

V = 0,84535 U gasho = 0,84535 0,92703 1 (3)
Ka dib markii ay baaritaan u gaar ah laakiin waxaan ka heli labada soo socda, oo
iniinahoodu ku dhex ma weedho uninteresting oo loogu talagalay oo aad u ballaaran,
si adag u hadlayay, koobi karayn n sii adag oo ansax ah, sida m noqon waaweyn ama

yar yar, oo sidaas daraaddeed waxaa loo arki doono si dhawaynayaa, in ka badan inta
badan tareenka mid ka mid ah kasta m si joogta ah kubadaha, waa in 2 kasta ama 10
ama 100, iwm, waxaa la lahaa:
1) in Q 2 = m
2) in U muhiim ah cajiib ah la siiyo oo la by 1 dheeraad ah si hufan m, sida
waayo m = waa iwm 1 iyo 2, 3 iyo 4, 99 100.
104. Next hab si aad u hesho Matic xisaabta gacanta ku xukuntay hore.
In kasta oo m, tusaale ahaan, barbaro 4 kubadaha ka sanduuq ee su'aasha, ka dib
markii 5 Xaaladaha dhici kara:
Tirada gaarka ah ee cad adag
kubadaha iyo madow

4 w.

o Min.

+4

3 w.

1 BL.

+2

2 w.

2 BL.

1 w.

3 BL.

-2

0 w.

4 madow.

-4

Guud ahaan, waayo siiyey m, waa iman kara u qiimaha m + 1 marka togan iyo kuwa
taban u la kala duwanaayeen, si kastaba ha ahaatee, keliya m + 1 ah tan iyo m,
( m + 1) kisigam haddii u by buuxda qiimaha, waa sidaas daraaddeed togan iyo kuwa
taban sida siman tiriyo. Waayo, mid kasta oo aan in badan m suurto gal ah
waxaa u fudud u mareysa daraasado laga helay on nidaamka hore, oo hadda su'aashu
waxay tahay, imisa jeer la tareenada aad u soo noqnoqda ka m, si kiiska this of kasta
oo suurto gal ah 4 kubadaha iyo in saamiga tirada guud ee suurtogal ah u dhacaa ,
ama si kooban waxa W. kasta u sameeyey. Noqo W this . Helay in si la mid ah in lagu
tilmaamay. Ku dhufashada markaas kasta u leh in ay W. iyo ku darayaa
waxyaabahaan, si aad u leeyihiin by mabda 'a yaqaan of aragtida ixtimaalka,
celceliska saxda ah iyo waxa aan U wac. Marka hore waxaa laga yaabaa in ay u
muuqato in wadarta waxyaabaha mana wadarta W kuwa . Leedahay lahayd inay
dhexe marka la qaybsanayo iyo in la helo; laakiin W. kasta oo gaar ah u kacaya sida
qiimaha jajabka 1 ay ka dhigan tahay, iyo wadarta guud ee qiimayaashan jajab waa 1,
taas oo ka dhigaysa horyaalka heerka gaar ah ma loo baahan yahay. Sidoo kale,
waxaan ka heli celceliska u 2 , waxaan Q 2 call, by danbaysay wax soo saarka kasta
oo u 2 in ay u kala horreeyaan W.
Sidaas awgeed waa lagama maarmaan in U iyo Q for a siiyey m si aad u ogaato in
tani ay suurtagal tahay iyo diiwaan ujeeddooyin kor ku xusan tusaale ahaan, si loo
go'aamiyo u W. mid kasta sida soo socota, ka dibna qaado sida siiyey wadarta

badeecada.
Si ka W. ee u, gaaban W [ u ] ama W [ '- , ], hoos kala qiimaha togan iyo kuwa
taban for siiyo m faa'iido, mid ayaa soo socda, xisaabyahannada yaqaan formula 2) :
, (4)
waajibka ku 1 . 2 . 3 ... m alaabta oo dhan abyoonayaasha 1 ilaa. ilaa iyo ay ka mid
yihiin M ka dhigan tahay iyadoo la raacayo iyo , taasoo kiiska ah, si kastaba ha
ahaatee, in ama , = 0, qiimaha 1.2.3 ... ' ama 1.2.3 ... , waa in la dhigantaa.
1
2) In

ka yar riixo formula la mid ah sida soo socota:

this Codsashada our tusaale m = 4 in ay qaataan ' for tirada cad, , ee kubadaha
madow, 1 2 3 4 = 24,

, waxaan ka heli:
'

+4

+2

-2

-4

W[u]

Haddaba aynu qaadan u qiyamka buuxda sida arxan darrada ay calaamad, sida aan
ku leenahay in la sameeyo, sababtoo ah U loo qaato sida celceliska ka mid ah
qiyamka buuxda, sidaas laban, waayo cajiib ah m W. ee kasta, iyo, waayo
xitaa m, sida waajibka ku m = 4, waayo, mid kasta oo u leh. Marka laga reebo u = 0,
waxaana tusaale hore si ay si wax qoro;
u W[u]

4
2

Hirgelinta haboon ee kisiga m = 5 iyo 1 in dheeraad ah si hufan m = 6 yihiin:

waayo, m = 5
u W[u]

5
3
1
waayo, m = 6
u W [ u]
6
4
2
0
Laakiin [waxaa soo socota U = 1, Q = 4 m = 4, U = 1 7 / 8 , Q 2 = 5 m = 5 iyo U =
1 7 / 8 , Q = 6 m = 6, sidaas helo in Xaqiijiyay ku xukuntay kor ku xusan by Q =
m for m = 4, 5 iyo 6, iyo u waayo, m = 5 iyo 6 waxaa la bedelay qiime isku mid
ah. Sidoo kale, waayo, wax kasta oo kale m by xaqiijin xisaab toos ah lagu gaadhi
karo.]
[Si kastaba ha ahaatee, si ay u caddeeyaan labada jeedino oo ay guud, yeero
mid Q iyo U dib si cad u tiirsanaanta ee m by Q m iyo U m , oo marka hore ku riday:
, (5)
halkaas oo summation u sarreeyey noocyada dhamaantood idiinkana yeeley (
' , , ) = ( m, 0); ( M - 1.1); (1, m - 1); (0, m ) waa in la kordhiyay, taas
oo '+ , = m. Sidaas darteed ( ' - , ) = ( + ,) - 4 , = m 4 ' , oo waa la helay by badalaa qiimaha dambe:
, (6)
maxaa yeelay,

.
haddii = 0 ama , = 0, sidaas wadarta labaad weli kaliya oo ku saabsan
lammaane qiimaha (waa , , ) = ( m - 1, 1), ( m - 2, 2), (1 , m - in la kordhiyo
1), iyo mid ka mid ah sidaas darteed Q karaa m 2 wakiil foomamka soo socda:
, (7)
Si kastaba ha ahaatee, waa wadarta ugu horeysay ee loo siman yahay (1 + 1) m : 2 m ,
kii labaadna wuxuu la siman yahay (1 + 1) m-2 : 2 m-2 , sida in si degdeg ah lagu arki
karaa, haddii saami ah loo horumariyo sida ay Aragtida ku binomial, iyo qiimaha
kasta oo ka mid ah laba wadaraha la siman yahay mid ka mid ah. Sidaa darteed,
waxaan leenahay:
1) Q m 2 = m 2 - m ( m - 1) = m .
Waxa kale oo ay qarka u ah xitaa m , taas oo ah 2 Qabtaan:
(8)
waayo, ku saabsan 1 m yar kisiga = 2 - 1:
(9)
iyo kordhiyo haddii qiimaha ugu horeysay summation on lammaanaha ah: ( , , )
= (2 , 0), (2 - 1, 1), ( + 1 - 1); kiiska labaad ee Lab qiimaha (ku , , ) =
(2 - 1, 0), (2 - 2, 1), ( , - 1). Hadda waa in kiiska hore = + 1
+ , , = - 1 - , hadii kan danbe la = + , , = - 1 - set, halkaas oo
labada haddii ee qiimeeyo - 1, - 2, leedahay in ay aqbasho 0, sidaas mid ka
mid ah in uu helo ka taagan soo socda:

; (10)

; (11)
Si kastaba ha ahaatee, tan iyo wixii abyoonayaasha togan iyo v 3 ) :

, (12)
sidaas oo kale:

(13)
oo helay by hoos u fudud:
.]

1.

105. In hore laba qaybood waxba ku jira ee xiriirka tirada, taas oo

qaaciidooyinka (1), (2), (3) oo ku saleysan applicability ee GG in saamiga
suurtagalnimada iyo dhaxeeya qiyamkaU, S iyo V kaalinta waa, iyo waxa uu ku
yaalaa ayaa ka hor inta aan weli [fudud] ku xiran tahay qiimaha u iyo V on size
ee m ka hor, sida aan weli u baahan yihiin sida. haatan laakiin ku qaaciidooyinka kor
ku Badalaa, by Aragtida 1) qiimaha
ee Q , si aannu u helno soo socda laba
qaaciidooyinka taas oo ka dhigi baahan yahay ee 4) :
U = 0.79788

(14)

V = 0,67449 , (15)
Caanobooraha in laga dheefay karaa ka qaaciidooyinka ilaha soo bandhigay iyadoo
jidka ag fadhida, si aan waxba uga muhiimad cusub waxaa la siiyaa sidaas; halkan ka
gees noqon kartaa in xukunka 2 ) soo socda, waxaan qabaa, kaas oo si weeyn soo
socda helay saxo hore oo aan la garaneyn ee caanaha (14),.
3) [Waxaa

daliil aqoonsiga this by ugu horeysay

dhigay ka dibna sequentially

Waayo, = 1, 2, ... - by 1

bedelay.]

4) [One Gaaray formula isla U , haddii in matalaad ku xusan ee U 2 , taas oo

sababta oo ah halleeyo lillaahinimada iyo qaab nafaada

siin doonaa ka dib markii formula Stirling (2 )! = (2 ) 2. EXP [- 2 ]

iyo ! = EXP [- ]

qaybood; markaas helay on hoos u baahan yahay

ama

Si kastaba ha ahaatee, tan iyo markii uu sidaas ku dhaw uun in qiimaha dhabta ah
ee U 2 = U 2 - 1 waxaa lagu gaarayaa, waa ku haboon qiimaha yar oo 2 iyo 2 1, ay sabab u tahay caanaha badan oo sax ah
.

qiimaha saxda ah ee (2 )! iyo ( )! weli arrin

RESP.

ahaan la siiyaa; markaas helay

;

Sidaas darteed, waayo, xataa m formula ah:

;

waayo cajiib ah m formula ah:

,

Mid ka mid ah sidaas ku guuleystay sidan ku qoran yihiin hoos ku qoran (16) saxo
waayo U. ] .

In kasta oo nooc kor ku xusan 1) iyo 2) wixii waaweyn iyo kuwa yaryar m in kaliya
ku filan weyn n sii sax ah, dhigay qaaciidooyinka (14) iyo (15), iyo sidoo kale
qaaciidooyinka (1), (2) iyo (3), ka oo ay raacaan weyn, si adag ku hadlaya, koobi
karayn m ka hor, oo aan ka weyn n dalbanayaan badan. 1 Ma waxay laakiin si
yar m sidaas ah Rowan badan codsan 3, 4 ama 5, oo ay doonayeen, xataa dhexe ee ah
tareenada tiro aan la koobi karayn, n natiijo muuqata xun, si kastaba ha ahaatee, mar
hore in qayb ka mid ah u gaar ah ee aad u weyn mnatiijo la yaabka lahaa sax
siin. Laakiin waxaan bedeli caanaha (14) by soo socda:

U = 0.79788

(16)

isticmaalaya calaamad ugu sareeya si toos ah, hoose waayo cajiib ah m, waxaan
haddaba sidaas daraaddeed u hoggaansamaan shuruudaha of set 2) oo ay helaan
labadaba u mareysa in caanaha xataa in yar m Iyadoo hoose ma buuxda, laakiin dhab
ahaan la saxda ah teori tirada saxda ah, mabda'a ah in marinnada kor ku qeexan si
siman sax for yar sida weyn m waxaa laga heli karaa, oo kaliya in badan m waa mar
dambe biilka macquul ah. Dhab ahaantii helay intaas ka socda miiska la barbardhigo:
Isbarbar dhigga oo ka mid ah qiimaha saxda ah ee U la xisaabiyaa sida ay (16).

dhab
ahaan

0,797 88

Diif.

1 u. 2

1,0000

.9772

- 0,0228

u 3. 4

1,5000

1,4927

- 0,0073

5 u. 6

1,8750

1,8712

- 0,0038

u 7. 8

2,1875

2,1851

- 0,0024

10 9 u.

2,4609

2,4592

- 0,0017

11 u.12

2,7070

2,7058

- 0,0012

15 u.16

3,1421

3,1413

- 0,0008

25 u.26

4,0295

4,0291

- 0,0004

Sida aad arki karto, oo dhan sida ay caanaha (16) jilicsan xisaabiyaa qiimaha U in
laga jaray ee upka saxda ah, laakiin xitaa la m = 1 iyo 2, weecasho waa mid aad u
qiimo lahayn, waa at m = 25 iyo 26, unugyada kaliya 4. 4 jajab tobanle iyo hoos u
kordha ee m dheeraad ah. Course caanaha la saxin (14) la yar m khaldama weyn ka
qiyamka saxda ah; at m = 25 ayaa hoos u - 0,0401, at m = 26 weli + 0.0389; oo kaliya
at a aad u balaaran m dareemi baaba doonaa by formula (14) sida in formula (16).
106. Waa maxay qiimaha V waa ay ka walwalsan, sida la mid ah la siin doono
mabda 'goan ku khalda qiimaha u gaar ah ee la xiriirta oo suurtagalnimada of
weyn oo loo siman yahay si itimaalka ee yaryar u, laakiin waxaan this isku dayi
doonaa on tusaalooyin la yar m, sida kor ku xusan iyadoo m codsan = 4, 5 ama 6, si
iyaga siin aan waxtar lahayn oo kale halkan, laakiin waxa la qiimeeyo waxaan rabnaa
in aan ku qaadan, oo sidaas daraaddeed wadarta itimaalka ee ugu weyn iyo yar-yar
waa u ma siman, iyo waxa ay noqon lahaayeen isku mid hadii aan abid dalbaday in
qiimo gaar ah waxaa loogu talagalay , oo u dhexeeya laba ka mid ah u raadinaya in
gooni by 2, z. B. la m = 5 u dhexeeya u = 3 iyo 1, iyadoo Shiddo kum = 6 dhexeeya u
= 2 iyo 0, oo aan, ilaa hadda sida aan ka arki, a mabda 'buuxa for go'aanka badan oo
sax ah waa la joogo, taas oo si kastaba ha ahaatee kama celinayo sida weyn m, in 2

duwan baaba'aa u helidda caanaha (15) oggol yahay. Dhanka kale, waxaa u muuqday
oo xiiso leh, bixinta ah ee yar yar m isku dayaya mabda'a soo socda.
Tirada qiimaha for, heer a of K.-G. a Waa qoran tahay, ama guddi hoose ama hoos,
ka dib markii isku dhacyo hore dhab faafay bareeg ah oo dhan in ay ka fekeraan,
xadka u meelshaa dhexe ee laba nin u dhexaysa a dayrta. Haddaba aynu is barbar
meelsha ka u la meelsha ka ah si la diyaarin karaa by socoshada waxyaabaha dhici
kara in kasta u heli, fikirka faafay bareeg ah size 2, iyo intaas ka dib si sax ah si la
mid ah sida aan qiimaha dhexe ee a by interpolation bareeg, taas oo u dhaco, ka heli
(eeg 82.), sida qiimaha dhexe ee u, di V; heli by interpolation ay bareeg. Ma
dhahayo waa in view this si adag yahay, maxaa yeelay, kuwa qaybinta z in K.-G. la
siiyo by dabiiciga ah ee wax loo baahan yahay, ka hor ee u laftiisa yeedhay wax, hana
nixin Rizqi helay by interpolation la saxda ah. Dhanka kale degeen laakiin isku day
ah in la sameeyo waxa ka soo bixi, iyo qiyamka sidaas helay siiyey noqon karaam la
waayo badan m by formula (15) bardhig siiyey. Laakiin halkii keliya interpolation la
kala duwan marka hore waxaan haystaa badan oo sax ah la kala duwanaanshaha
labaad halkan codsan iyo aad u hesho natiijooyinka soo socda:
Isbarbar interpolated V la xisaabiyaa sida ay (15).

interpolated

0,67449

Diif.

1,0000

.9539

- 0,0461

1,1716

1,1682

- 0,0034

1,3837

1,3490

- 0,0347

1,5072

1,5082

+ 0.0010

1,6667

1,6522

- 0,0145

1,7912

1,7845

- 0,0067

1,9117

1,9077

- 0,0040

2,0372

2,0235

- 0,0137

10

2,1328

2,1329

+ 0.0001

15

2,6168

2,6123

- 0,0045

20

3,0241

3,0164

- 0,0077

25

3,3733

3,3724

- 0,0009

Waxaa loo arkaa in la barbardhigo runtii ma aha iyada oo aan guul, by xogta ka
helay by interpolation V qiimaha xitaa at qiimaha aad u yar ee m , ku dhowaad sax ah
raacsan tahay kuwa isaga waafaqsanaynina, in caanaha (15). Oo keliya ayaa weli
Garaaci in faraqa u dhexeeya qiimaha la xidhiidha raaci lahayn dabcan joogto ah, iyo

halka ugu xisaabiyaa by (15) qiimaha waa Qoomaan ka yar qiimaha interpolated, oo
leh dhawr, (waayo, m = 5 iyo 10) dambe ku qaadataa meel, taasoo aan ku salaysan
xisaabinta qalad, sidii aan naftayda ku qanciyay by dib u eegis taxadir.
[Waxaa heshiiskan caalamiga ah, si kastaba ha ahaatee, waxay muujinaysaa in
bixinta interpolationsmige waa dabaqi karo oo kaliya in ilaa hadda sida caanaha
(15) qiimaha badan tahay ee u dhigan tahay iyadoo la jaangooyey ku filan. Laakiin
this - derivation ee formula in ay raacaan sida - kaliya markaas kiiska marka tirada
amarka of 1 waa :
in la dayacay laga yaabaa, sidaasay ahaan doontaa, waayo,
yar m adeegin caanaha (15), ayaa weli ka mid ah habka interpolation la faa'iido ah,
halkii ay doorbidaan in ay go'aan sax ah V keli. Kaasi waxa loo qaybin karaa qiyaas
isku xigta in qiimaha runta ah by hab oo caanaha ku taaban karo ee MAC LAURIN,
kaas oo sidoo kale loo yaqaan Euler ee formula summation, guuleysto. Magac ahaan,
waxaa jira muhiimada aasaasiga ah ee formula in taaban karo waa in ay. Xisaabinta
raaciyo Discrete, soo laabtay ku xiran shuruudo gaar ah, oo ku saabsan is-dhexgalka
iyo kala oo hadal sidaas isbedel joogto ah awood la adeegsanayo meel ka bareeg in
bareeg aadamiga beddelo qiimaha wadarta Haddii tani waxaa la sameeyey wadarta
qiimaha W [ u ], sidaa darteed of karo u waa go'an yahay, taas oo wadarta qiimaha
kheyraad geysto simanyihiin ilaa , dheehan ilaa V la helo.]
[Waxaa hadda soo baxdo waa sida Isbeddelkii ugu Horreeyay ( 110) sharxayaa
waayo, xataa oo cajiib ah m:
V = 0.674 489

Jaantuska 1; (17)
tirada wofern amarka of 1 :
tixgeliyo, kuwa amarka 1 : m waxaa loo
dayacay. Haddii ay dhacdo in size ee amarka of 1 : m dheeraad ah waxaad ka heli
doontaa:
1.waayo, xataa m = 2

; (18a)
2.waayo cajiib ah m = 2 - 1
; (1
8b)
halkaas oo qiimaha c by hab oo ka mid ah t miiska labada kiis ee ah
siiyey = m RESP. (m + 1 ) ka:
(18c)
. Waa in la helo labada qaaciidooyinka (18a), (18b) sameynta analog ah ee
(16); waxay leeyihiin natiijo ah in nahehin ku V ah xitaa m iyo iyo soo socda soo

socda cajiib ah waa loo siman yahay iyo isku lahaa haddii c
1 : 16 . dhigay lahaa (18c) si siman u 0,67449 in]

la dayacay ee addinka

[Waayo barbardhigo mid ah saddexda qaaciidooyinka qiyaas (15), (17) iyo (18)
oo V sequentially sida V 1 , V 2 iyo V 3 waxa loo soo gudbinayaa, isku duwidda xogta
soo socda waxaa loo isticmaalaa:
m

V1

V2

V3

1.349

0.349

0.565

1.508

0.508

0,529

1.652

0,652

0,827

2.023

1.023

1.043

10

2.133

1,133

1.267

11

2.237

1.237

1.257

20

3.016

2.016

2.111

100

6.745

5.745

5.786

1000

21,329

20,329

20,333

107. Maxaa yeelay, ka interpolationsmig soo saaray la'aantiis V oo dhan

qodobada hore waxay ku salaysan tahay mabaadiida xisaabinta aan shaki iyo nooc,
sidaa darteed waa in tijaabo ah taaban karo isla per se aan la lagama maarmaan ah, si
kastaba ha ahaatee, aan weli tegi doonaa sida iyo qayb ahaan sababtoo ah habka of
probation se waa in ay soo bandhigaan dano gaarka ah by bedelay sanduuq itimaalka,
qayb ahaan, sababtoo ah natiijada ay siin tilmaan qaar ka mid ah sida aad u qiimaha
dhabta ah ee ka fog S iyo u for siiyo m,taas oo mabda 'go'aan ka koobi
karayn n koobbantahay at waaweyn, laakiin weli uguna n, sida ay u mareysa waa
dalab ka filan karaa ka dib on.
Waxaa la ma lagu muransan siiyo sanduuq la Rowan badan, in tirada kubadaha cad
iyo madow siman fikrad aad u haboon, taas oo ka mid ah waxay sharixi karaan
weedhaha hore, laakiin sanduuq noocan oo kale ah aan la diyaarin karaa, iyo sidoo
kale marka ay uguna yihiin by sanduuq la a tirada kubadaha bedelay, kaas oo mid ka
mid ah m kubadaha zurcktut ka dib markii koorso kasta, waxaa lagu kaas oo si
fiican u samayn karaa, uu noqon doono habka ee tareenada aad u badan oo aad u
caajis iyo wax soo saarka ee isku dar ah oo si buuxda u kadiska ah ee kubadaha hor
koorso kasta oo cusub si dhib Ieexdo, gaaban dhabta ah had iyo jeer dalbanaya habka
karana, Waxaan sidoo kale ma oga in isticmaalka sameeyay waxaa ka mid
ah. Laakiin waa u dhigma ee sanduuq ee liiska soo dhuray way ku guuleystay tirada
dalab bakhtiyaanasiibka, oo xataa sida kubadaha cad, kisi iyo madow, ama marka la
barbardhigo khaldama togan iyo kuwa taban ee W. siman, mid wanaagsan, kan kalena
waa laga qaadi karaa sida xun.

Si taas loo gaaro, waxaan leeyahay (in 50s ah) by masuuliyiinta ay khuseyso
liisaska toban lotteries Saxon ka 1843 si ay ula lambarada 1852 per 32000-34000 verabuuraa, liiska, taas oo tirada ku guuleystay ka dib markii isku xigxiga ee random,
taas oo ay jiido ahaayeen, waa, sida 28904; 24460; 32305; 16019; 157; 3708; 16 928
iwm Haddaba inkasta oo tirada dhibcood bakhtiyaa sanad walba had iyo goor waa
uun tiro uguna, iyo tirada barbaro aan la daboolay wheel ee maal, weli isticmaalka
lambarada hore aysan waxba ka beddelin ee ratio suurtagalnimada of dambe ah, sida
waa ay dhacdo in codsiga sanduuq la tiro uguna noqon lahaa kubadaha kiiska, oo aad
ka daawan kartaa sida haddii sanduuq la ah kubadaha tiro aan la koobi karayn
vorlge 5) .
5)

Tirada badan ee Glcksrade wajiga, sida hadda sida aan ka arki kartaa at a sidaas
daraaddeed sameeyey baxay hay'adda, waa musmaarradii yar, taasoo-waa, dhow,
duub yar ka kooban yihiin si adag u xidh giringiriyey iyo geliyo iyada oo sumadaha
darafta annular on taas oo ah tirada lagu daro. Waxaa laga yaabaa in description tani
ma aha oo gebi ahaanba sax ah si ay u xasuusta, oo korkoodana, laakiinse waxba
kama yimaado-halkan. Ka hor inta ay barbaro lambarada kuwan waxaa ku qoran loox
siday u kala horhorreeyeen, 1000 on board a. looxyada waxaa loo faaruqiyaa galay
aan joogto ahayn, go'aamiyey call random ah si rasmi ah ku yimid sanduuq oo halkan
ka wheel ee maal, si bilowgaba isku dar ah aan joogto ahayn halkii kun, ayaa markaas
ka badan wheel u soo jeestay, oo tan jiido-100 lambarada si joogta ah. At dhidibka of
the wheel afar openwork baalashooda ku xiran yihiin, kuwaas oo isku shaandheyn
dhinaca ka soo horjeeda ee aan giraangirta, oon ku waday conflation aan joogto
ahayn. Haddii aad eegto sida ay tani dhacdo, oo wuxuu ku qariyey saami by kale, mid
ka mid dareemo jirrabay in ay aaminsan yihiin in mar hore ku filan qalloocinaya
garoomo dhowr ah si ay u sameeyaan isku dar ah aad joogto ahayn; laakiin waa in,
sida laga soo xigtay saraakiisha ee foosha hore, taas oo bakhtiyaanasiibka u qaybsan
yahay, khamaar ah deriskiisa marar badan u muuqan mid ka mid kale ka dib markii,
halka barbaro la soo dhaafay, ka dib markii conflation waxaa dhibta ka dhowr boqol
jeer wareeg ah giraangirta, waxba of nooca lagu arkay.
Ha noo sharxaan codsiga oo dhan marka hore in kiiska fudud ee m = 3, halkaas oo
kaliya labada u = 1 iyo 3 la teori ah W [ u ] = 0,75, siday u kala horreeyaan 0,25
waa u suurtoobaan, kaas oo laga heli karaa ka dib markii xeerarka qeexan , In
2000maliger soo noqnoqda, go'aan ka soo baxay m = 3 of mar walba tirada cusub,
ie n = 2000, natiijooyinka soo socda ayaa la helay oo dhan:
Tirada taaban jeer ah u ee n taxane ah halkii m dhacay = 3 qiimaha, iyada oo
tirada teori marka la barbar dhigo
m = 3, n = 2000th
u aragti

u
mareysa

1494

1500

500

506

Qaybsadeen tiro ka helay la n, waxaan ka heli miiska hore, qodobada soo socda:
W[u]
u aragti

u
mareysa

0.750

0,747

0.250

0,253

oo markaas keentay Cunadeedii Q , U, V, sida hore loo sheegay go'aan ka gaari

kara, . Sidaas darteed, tusaale ahaan, aragti Q = 1 0.750 + 9 0.250 = 3; iyo U
= 1 0.750 + 3 0.250 = 1.5. Iyadoo la raacayo, natiijooyinka soo socda waa
weyn m oo kala duwan, oo kaliya qaadan aad u ballaaran n in la fahmo iyo lagu
daaweeyo.
Tirada taaban jeer ah u ku n taxane ah halkii m dhacay qiimaha leh tirada
teori marka la barbar dhigo.

m = 10, n = 5000

m = 50, n = 1000

m = 100, n = 600

aragti

u mareysa aragti

u mareysa

aragti

u mareysa

1230

1201

112

110

48

46

2051

2027

216

217

93.5

104

1172

1225

192

194

88

85

439

442

158

154

80

67

98

97

119,5

120

69,5

68

10 10

84

65

58

63

12 -

54

62

47

51

14 -

32

41

36

31

16 -

17

21

27

34

18 -

10

19

13

20 -

13

14

22 -

8.5

24 -

0.5

5.5

26 -

28 -

30 -

32 -

0.5

34 -

0.3

36 -

0.1

38 -

0.1

5000

1000

1000

600

600

5000

The qiyamka ay suurto gal u shaxda hore ee m = 50 iyo 100 aan la fuliyay ilaa ugu
dambaysta, laakiin ka maqan of dareemi libdho W., si aad u weyn n ay noqon
lahaayeen kuwa lagama maarmaanka ah, waa in la mid ah ama mid kale dhacaan.
From miiska hore, miiska soo socda waa taaban Q , U, V dheefay la qiyamka teori
marka la barbar dhigo.
m

Q
aragti

u
aragti
mareysa

u
0.674 49
mareysa

Interpol u
mareysa.

2000 3.00

3.02m

1.50

1,51

1.17

1.18

10

5000 10,00

10,13

2,46

2,49

2.13

2.19

50

1000 50,00

52,02

5,61

5,71

4,77

4.76

101,68

7,96

8,05

6,74

6,94

100 600

100.00

Wada xiriirka dhow ee qiimaha taaban karo la teori waa indisputably lagu qanci
karo oo kaliya Garaaci in dhammaan qiyamka m taaban karo si ay u Q
iyo U qaadataa wax yar ka badan tiyoriga ah, kuwaas oo u badan tahay waa sababta
kaliya ee kiiska, sababtoo ah taxanaha ah ee weyn m inta badan ay ku biirtay
taxanaha ah, taas oo loogu talagalay yar m ayaa la helay ayaa la helay, si ay u gaarsiin
karaan saamayn way ku kor fidiyeen hore waxa loogu talagalay soo qatimay ee u ku
go'aan ka soo baxay Q 2 lahaa in ay dareemi badan ee u , halkaas oo muujinayso u
dhiganta shahaadada yar.
108. The tixgelin hore iyo qaaciidooyinka laga yaabaa in badan oo ka mid ah
codsiga waxtar leh ee cilmiga tirakoobka. Tusaale ahaan, waxaa lagama maarmaan
ahayd in la baaro haddii ay kala duwan yihiin, taas oo u dhexeeyo tirada dhalashada
ama dhimashada ama naftooda dilaya ee labo xilli ciyaareed oo kala duwan, ama u

dhexeeya tirada lab iyo dhaddig dhalmada, ama inta u dhaxaysa tirada duufaanaha
laba meelo kala duwan, waa Gaarna coincidental ama haddii nooca xilliyada, jinsi,
dhexnool uu saamayn weyn ku size iyo jihada of farqiga. Noqo ee Summa kala
duwanaayeen labada xaaladaha, tiro aad u badan, ku odhan m , kiisaska ayaa la arkay,
oo ay dhacdo in this ogaaday in isku dhinac ', on the kale ,Xaaladaha dhici,
halkan farqiga u buuxda oo waa, sidaa daraadeed waxa uu ku saabsan yahay timaado,
in farqiga u helay u qiimaynayo buuxda u tahay V badan ama hoos uga dhaco, iyo in
wixii xaalado ay arrintu sidaa tahay, in la sameeyo gunaanad itimaalka socda nooca.
Haddaan ku W. of ' iyo , loo siman yahay, oo sidaas daraaddeed farqiga u
helay u by fursad, waxa kaliya uu noqon lahaa sidaa tahay in uu gudbiyo ee
qaaciidooyinka hore siiyey shuruudan ee W. symmetrical, farqiga u tahay V badnaan
lahaa iyo kici lahaa, iyo marka daawashada isla m aad inta badan soo noqnoqda
lahaa, ayuu dhexda la lahaa V waxaa la helay iyagoo ku ool ah loo siman
yahay, halkan ka dhanka ah farqi Gaarna random dabcan waa ka badan lagama yaabo,
in waxa looga baahan yahay gaar hoos nasiibka sheer tahay Joogaba abid
weyn V badan; Xaggeeda W. in uusan keliya shil, weyn ee lagu qaban doono kasta
saamiga weyn this ka badan, iyo meesha xaaladaha Gaarna random iyo guud
ahaanba miswaafajiyaa duruufaha baadi fiirinta by GG, sidoo kale for miis ka GG,
taas oo ah saamiga suurtagalnimada of qaladka sida function ka mid ah saamiga ay
ku baadi tahay w kaalinta iyaga by ama ka yar kordhay in lagu
badalaa V waayo w samayn karaa xisaabinta ixtimaalka ka sii qeexan in xidhiidhka
hore.
Against kuwan soo jeedino guud, in my opinion waa in kor u diidmo raagaya
lahayn; xagga fasiraadda gaar ah laakiin waxaan folgends saamiyada ee u: V siin
aawadood oo ay isticmaalka wax ku ool ah ay u badan tahay in ay qayb ka mid ah
kalkulas ee jaaniska xisaab xirfadeed gabi ahaanba la yaqaan malaha weli jecel yahay
in istareexsan weyn ee fikradaha qaldan iyo tukan duurka this dib u eegis aasaasiga
noqon.
Tusaale ahaan, ha m = 1000 duufaanaha muddada waqti isku mid ah laba goobood
oo wada labadaba, arkay at a ' = 530, at kale , = 470, sidaas darteed u = 60; ka
dibna, sida ay caanaha (15), ku kala duwan yihiin tahay V, taas oo aanu rajaynaynaa
in aanu coincidences qaawan oo, hoos duruufaha isku mid, W. symmetrical
waayo u iyo , waayo w miiska qaladka isticmaali kartaa:
V = 0.6745

= 21.33.

Qiimaha Tani waa 21,33 saamiyada badan ee kala duwan laga helay oo kaalinta =
60; 60 = 2.81 V waa, sidaas darteed waxaa u badan tahay ka soo horjeeda, in farqiga
u ma aha by fursad, laakiin waxa uu leeyahay saamayn maxaliga ah ee saamiga lagu
soo gunaanaday ay, iyada oo aan la ogol yahay laakiin sidaas daraaddeed waa aad u
badan tahay in uu heli kaliya ku salaysan saamaynta degaanka, laakiin kaliya in
saamayn hoose ee jihada qaarkood waa la joogo, kaas oo sidoo kale la filayaa
Kexeeyo keliya by fursad la W. symmetrical ku saabsan. Haddii dhinaca kale farqiga
u helay, iyo ka yar tahay V, z. B. ' = 505, , = 495, halkan u = 10 = 0.47 V, halka V

= 21,33 hadhaagii, si baaxad W. ah ma jiraan lahaa xaqiiqada ah in kaliya farqi

random jirto, laakiin waa in saamaynta random waa weyn oo ku filan si ay uga
gudbaan wixii saamayn maxaliga ah ee ay suurtagal tahay, halka lahayn aragtida
ixtimaalka waayo, taasu waa in farqiga u helay jiray waxa uu ahaa ku tiirsan kaliya
shil ama keliya saamayn maxaliga ah. Wax yar, kuwaas oo ay tahay in W. ah, haddii
mid ka mid ah ama saameyn kale waa dega, ma aha oo keliya in mid ka mid ah ama
wax kale oo halkaas. Laakiin haddii W. in deegaanka dega, waa mid aad u weyn,
sidaas sidaas waa dabiici ah sidoo kale W. weyn in mid ka mid ah waxaa laga heli
karaa, oo waxay noqon biilasha ah ee noocan oo kale ah lacagta in jaaniska ah
jiritaanka of caddayn kale oo aan ahayn oo kaliya saamayn random. Haddii halkan si
aad u bi'isaa W. in ay saameyn ku random badan tahay inuu miisaan random ah,
sidaas darteed waxaa shaki ku in sida joogo oo dhan, oo aad leedahay oo keliya
caddayn ah itimaalka in uu ahaa abid yar.
Ha habkani leeyahay waa, sidaas dib ugu tusaalooyinka hore u socday, sida laga
heli karaa kiiska ugu horeysay halkaas oo faraqa u helay u = 60 iyo V = 21,33,
sidaas u: V = waa 2,81, sida ay miiska GG ah, in W., farqiga u sii joogi doono sida
kabixin ka qiimaha this dhaqmo waayo W. si lid ku ah sida ka dhanka ah 0,942
0,058; oo in alla inta qiimaha in u hase ahaatee waxaa gaaray, ay awoodaan in ay soo
duuduubo ka dhanka ah 6 tiro wareega 94 aad noqon doontaan, isagu ma uu ahaa
kaliya shil. In kiiska labaad, halka ay u = 10 = 0.47 V , waxaa laga siiyaa miiska ee
su'aasha, in W., farqiga u sii ahaan doono random ka yar qiimaha this, si lid ku ah,
sida 0,249 in 0,751 dhaqmo, laakiin haddii uusan uu hoos qiimaha this, qaadataa W.
ka soo horjeeda loo hubiyo in halkii in ay gaareen sida random qiimaha this, oo
waxay noqon doontaa, in tirada wareega 1 kaliya duuduubo karaa 3 ka dhanka ah in
saamayn hoose ay kaga adkaato u random, 3 1 laakiin horjeedda, iyada oo aan
awoodin in ay si dhab ah sharad in uu ahaa mid aan jirin la heli karo saamaynta
degaanka ah. Anigu ma aan aqoonin ugu yaraan sida xaaladaha kuwa ahaayeen in ay
qaataan kala duwan labada wax ku ool ah oo hufan.
Noqo W ee W. in ama u maleeyo in W. symmetrical hoos jajabka ah la siiyo ama
kala duwan ee w ama V sii joogi doonaa, mid ka mid in uu sambal yar oo halkan ka
tirsan Table ee6) in la siiyo si ay u GG kasta taaghayn:
u

0.10 V

0,05378

2.25 V

0,87088

0,25 V

0,13391

2.50 V

0,90825

0.50 V

0,26407

2.75 V

0,93638

0.75 V

0,38705

3.00 V

0,95698

1.00 V

0,50000

3.25 V

0,97163

1.25 V

0,60083

3.50 V

0,98176

1.50 V

0,68833

4.00 V

0,99302

1.75 V

0,76214

4.50 V

0,99760

2.00 V

0,82266

5.00 V

0,99926

Mid ka mid ah waxay leedahay laakiin, Iska jira marka la isticmaalayo go'aan hore
ka hor codsi khalad isku dareen soo socda. Ka soo qaad waxaad leedahay, in labadii
bilood ee kasta, ama wax kasta oo labadii xilli ciyaareed ee aan ka kale, xagga tirada
duufaanaha ee rumaan, si aan waxba looga hortago doonaa go'aan hore ku saabsan
su'aasha in farqiga u ah laba bilood ama xilli ciyaareed ah lahaa kale oo aan ahayn
saamaynta keliya dhaca ah oo ku saabsan tirada duufaanada, kaliya si keeno codsiga,
sida haddii ay tahay saameynta ay maxaliga ah ee degaanka ka. Laakiin aad
daawashada tirada duufaan ah siiyey m sameeyey 12 bilood kasta, sidaas darteed,
xitaa haddii ay isku mid u ah dhamaan bilood W. tirada duufaanaha waa, ee u ku
guuldareysato in la barbardhigo laba ka mid ah la mid ah ku kala duwan yihiin si
lamafilaan ah, iyo waxa ku jiri doona ka heli kartaa laba bilood oo ugu weynu siin
waxa uu noqon karaa sida weyn u fudud si ay u arkaan in ay xiriir uu la V ayaa ku
dhow inay baaxad W. saameyn weyn. Laakiin gabagabada Wuxuu noqon lahaa
khalad in ilaa hadda ka mid tiro badan oo xaaladaha xataa W. yar, laakiin kala
duwanaanshaha leexasho badan oo dhici kara. Anyway, ka dibna sii joogo bilaha kala
shaki leh sababta oo ah saamaynta gaar ah; laakiin si loo hubiyo in my opinion waa
fiirinta ka sii dheereeyey iyaga iyo B. z. in la kor u sii waday in ay tiro laba jeer si
aad u aragto in ka baxayn jaaniska xaqiijiyay 7) .
6)

[miiska Tani waxaa laga heli karaa astronomer Berlin ah. Uqaylin 1834, p.309
FlgD.]
7)

[Comp. in cutubka this waxaa dheer labaad ( 111).]

109. First, hadda, waxay u muuqataa in loo sameeyo oo ka mid ah tixgelin hore
iyo qaaciidooyinka sidoo kale si toos ah u khuseyso si ay hawsha baaxadda
farqiga u, u dhexeeya tirada khaldama togan iyo kuwa taban + iyo - Bez. xisaabta
macnaheedu A waa in ay xirto ka dib W., in farqi wuxuu ku xirnaan karaa fursad
keliya, ama in in dabiiciga ah ee shayga iyo xaaladaha jiritaanka saameyn been, kaas
oo haddii aan kaliya qaalib ee tirada ka mid ah ama kala duwanaansho kale laakiin
orso oo looga hirgelin lahaa, ama gaaban haddii kaqabto la taaban karo of farqiga u
wadaagaan. Oo runtii, haddii naloo xaqiijiyay bilowgaba, in khaldama koobi ah ka
xisaab macnaheedu A isku symmetrical W. jeeda labada dhinac, sida kubadaha cad
iyo madow ee foosha isku, sidaas oo kale ayaa tixgelin hore iyo qaaciidooyinka lahaa
aad noqon darina ay khuseyso; laakiin tani ma aha kiiska sida ay tixgelin socda.
Aan soo wac marka la eego isticmaalka luqadda dhab ah loo yaqaan macnaheedu
waxa weeye A dhexe ee tiro aan la koobi karayn koobi, oo dawo qaldan A m noo
taagan kaliya amarka of a tirada uguna m. Ee hadda ha khaldama W. symmetrical

bez. waxa run ah oo macnaheedu yahay ka hor, laakiin labadaba wadaraha weecasho
labada dhinac ka badan tirada bez weecasho labada dhinac. wuxuu ahaan loo siman
yahay si random iyo sida caadiga ah marka la beddelo wadarta tirada m of khaldama
aan saami midba midka kale, laakiin ku lug a functional in ay isku jiho, isbedelka
sida in la kordhiyo ama hoos 8) . Haddii hadda ka tiro uguna of a jiido si qaldan,
sidaas darteed si baaba'aa farqiga u dhexeeya wadaraha weecasho labada dhinac
sababtoo ah waa dhab in dabiiciga ah ee celceliska xisaabta; kor u dhigaysa wadaraha
si in la yidhaahdo kiimikaysan loo siman yahay, oo markii wadaraha iyo lambarada
bedelay in saamiga midba midka kale, waxa uu doonaynin waqti isku mid ah farqiga
u dhexeeya wadaraha is farqiga u baaba'aan dhexeeya tirooyinka is, taas oo aan
khibrad ma aha oo kaliya kiiska, laakiin waa inaan la filayaa ay sabab u tahay
isbedelka non-saamiyeed. Laakiin si kastaba dhimin la baabiiyo of farqiga u
dhexeeya u wadaraha weecasho labada dhinac ee kala duwan yihiin qoral la xiriira u
dhaxeeya tirada labada dhinac ka dhanka ah kiiska in khaldama ayaa lagu qaaday
xarunta runta ah, kaas oo ku qaaciidooyinka kor ku xusan waa sax ah, oo sidaas
daraaddeed waxaa loo sii ogaan karaa in celceliska iyo qiimaha badan tahay
ee u bez. dawo qaldan ka, kuwaas oo aan keliya ayay tirin karaa, ee isla m waa inuu
ka yaraadaa bez. Sidaas runta ah, iyo in qaaciidooyinka kor ku xusan oo aan hubin in
lagu adkaan kartaa.
8)

Waxaan ku tirinayaa in waxyaalaha, halka ay tahay mid run ah had iyo jeer mid
ah tiro aan la koobi karayn of a waa in ay ka fekeraan jiido, laakiin tirada m of
khaldama noqday waxaa laga yaabaa uguna a badan ama ka yar badan.

Dhanka kale, weli waxaa la samayn karaa Vorigem hore ka dib markii laba
gebagebo: 1) W. saamaynta weyn waa in codsiga ka mid ah qaaciidooyinka kor ku
xusan, farqiga weecasho u bez. xisaabta macnaheedu A m at a siiyey m in ay qaataan
waayo, xataa ka weyn waxa ay u muuqataa in ay qaaciidooyinka kor ku xusan, maxaa
yeelay, V, in saamiga waxau la tixgelin doono, marka la eego A m kiis kasta oo ka yar
bez. A waxa qaaciidooyinka kor ku dalban.

2) ha bez. dawo qaldan ee A m sida bez. runta ah A codsan looga baahan yahay ee
W. symmetrical, laakiin markaas wac kor ku xusan oo la tixgelinayo hore, iyadoo u,
Q, U, Vqoondeeyey qiimaha mar kasta oo ay halkii bez. dambe u kala horreeyaan
waa go'an yahay. V , Q , U , V , sidaa daraadeed waxa uu codsan doonaa oo kaliya
mabaadi'da kuwa sida shaqo ah m bez. A m si loo ogaado, sida kuwa la
xiriira A maaggan yahay si ay u helaan qaaciidooyinka oo yaabaa adeegaan ku
habboon Gebrauche.

110. [First Amendment. Go'aaminta ku kala duwan yihiin tahay V by hab oo

caanaha ku taaban karo ee MAC LAURIN ama Euler:]
[Tani formula kelli waa 9) :

, (19)
halkaas oo b = a + NH iyo B 1 = 1 / 6 , B 3 = 1 / 30 tirada Bernoulli].
[Si ku W [ u soo koobo] inay formula this, waa nooc asalka (4), laakiin Xaggeeda
ay sabab u tahay caanaha qiyaas:
, (20)
ama marka xubnaha amarka of 1 : n loo arkaa, ay sabab u tahay formula ku sixi:
(21)
inay keentay qaab ku salaysan waa.]
[Isticmaalaa by (20) marka hore, dabadeedna m = 2 , = + v ; , = - v , u =
2v:
,

. (22)

Wadarta ah W [ u ] dhexeeya xadka + 2 n iyo - 2 n, ama wadarta ah W [ u ]

dhexeeya xadka 0 iyo 2 n waxaa sidaas siiyo by:
, (23)
Laakiin hadda ka dib (19), marka heesaya la siiyo by (20) xubnood oo u dhowaanin
amarka of 1 : la dayacay:
, (24)
Saasaana u leeyihiin:
, (25)
Ma xaq u leedahay in foom dheeraad ah oo ku haboon, haddii x 2 =
2 ; n 2 = t 2 , DX = d
jaaniska W, in:

bedelay. Mid ka mid ah ka dibna uu sida hadal ah oo

; ama

go'aanka:

, (26)
9)

[Euler u baaba'aan in Institutiones ku differentialis calculi, post Pars., Cap.V. Reprod. z. B. Schloemilch ee Compendium falanqaynta sare, mugga labaad, p 226.]

Sida laga soo xigtay iyada si, qiimaha tahay u ah, di waa V, waxaa laga siiyaa:
, (27)
marka t xaaladda:
(27A)
ku filan. Waayo, markaas waa W. in u < 2 t
siman ilaa . In si ay u soo
dheegato t si loo xisaabiyo, waa inuu ku shubaa t = c + , iyo loo ogaado c ka
.
sidaas in ay tahay t miiska Sida ay isku 0,476 936 meeshii; ka dibna kala maarmaan u
dhexeeya xadka 0 iyo c + laba integrals u dhexeeya xadka 0 iyo c iyo inta u
dhaxaysa xuduuddaC iyo C + , iyo natiijadu waa:
,
Laakiin size of amarka of 1 :
waa, waxaan u hesho sax ah oo ku filan marka
2
EXP [- ] lagu hayaa si joogta ah in dheeraad ah ee lagama maarmaan ah oo u
qalma EXP [- ( c + )2 ] ayaa lagu wadaa. Waxaa sidaas waa, qeybi by EXP [- (c
+ ) 2 ]:
ama

Sababo la this, mid ka hesha 10) :

, (28)
Markii hore, tan iyo m = 2 la dhigay, waxa ay u muuqdaan kuwo laga yaabo in ay
caanaha oo keliya, waayo, xataa m khusaysaa. Weliba, waxa muuqata, waayo, m =
2 - 1 natiijo isku mid ah, sida laga fili karoba, tan oo keliya tirada amarka of 1 :
in la tixgeliyo].

10)

[Waa formula waxa sidoo kale Meyer muxaadarooyin ku saabsan aragtida

ixtimaalka in daaweyn jiray Aragtida Bernoulli ee, p.107.]

[Laakiin haddii aad rabto in tirada amarka of 1 : m account, waa in la qabtaa (20) la
isticmaalayo caanaha qiyaas (21) iyo kiiska halkaas oo m xitaa, ee ay dhacdo
in m waa furiinka cajiib ah.]
kiiska First [waa la wareegay (22) ka dib marka uu xeerarka maxalliga ah ee factor
(1 - 1 : 8 ) ku lifaaqan. markaas One helayo macnaheedu waa (19) markuu kor u
taagayo koowaad:

, (29)
markii xubno ka mid ah amarka of 1 :
la gees u tagay. Tani waxa ay keentey
markii n 2 = t 2 , x 2 = 2 ayaa lagu wadaa sida hadal ah oo jaaniska W in:
ama

,
, (30)

In si ay u soo dheegato V badisay waa W = inay aqbalaan, ka dibna t ka isla'egta:

(31)
xisaabiyo iyo
(31a)
si ay u dejiyaan. hadda eeg kor ku t = c + si, loo ogaado c sida in ka dib markii
qaybintii isla'egta (31) (1 -1 : 8 ) ama, waxa la mid ah, ka dib markii uu isku
dhufashada by (1 + 1 : 8 )
, (32)
Oo waxaad heli doontaa ka:

, (33)
isla'eg Tani tixgelinayo in size yar oo amarka of l :
horyaalka heerka by EXP [- ( c + ) 2 ] qaab fudud:

waa, ka dib markii

ama

(33a)

in, kaas oo, sida B 1 = 1 : 6 iyo 2 = m, sida qiimaha tahay xataa m:

(34)
soo socota.]
[Ma m kisiga = 2 - 1, markaas haddii '= + v ; , = - v - 1, u = 2 v + 1:

=
, (35)
iyo jaaniska in ay u (2 dhexeeya xadka + n - 1) iyo - (2 n - 1) ayaa qabta, waxaa lagu
go'aamiyaa:
, (36)
Sidaas darteed, ay sabab u tahay (19), marka n = t

, jaaniska:
(37)

in
ama

. (37a)

Haddii mid ka mid go'aaminaya mar kale t ka isla'egta:

, (38)
by sida ee (32) c xisaabiyaa t = c + yahay, iyada oo sababtu tahay:

(39)
la dayacay oo ka mid ah xubnaha si 1 :

,
, (39a)

sidaas awgeed

iyo ugu dambeyntii:

.
taasoo keentay in tixgelin of m = 2 - sida qiimaha tahay cajiib ah 1 m
(40)
natiijada]
111. [ Sixitaanka Labaad . The wadahadalo of 108 ku salaysan yahay
dhibaatada si loo go'aamiyo ka tiro badan oo ka mid ah xaaladaha arkay itimaalka aan
la garanayn. The taribuunka isku-bedelka ee Aragtida ee xiriirka BERNOULLl'schen,
kaas oo lagu cayimay kartaa xadka W. aan la garanayn iyo sidoo kale heerka uu
itimaalka waxaa loo xisaabin karaa waa in la eego xadka kuwa garanayn W .. Haddii
mid ka mid ah ayaa kala ah laba, dhacdooyinka wadajir gaar ah A iyo B ee tiro badan
oo ah m arkay kiisaska, halka ay dhacdo A'views, dhacdo B , markii hore W.
views waa la helay, aad karto ee dhacdo ee dhacdada A isku ' : m , W. for B siman
u , : m dhigay iyadoo aan jirin xaaladaha in go'aan ka soo baxay ' iyo , in ay
qaataan yaaba account. Dhab ahaantii, waxaad laga yaabaa in ' : m iyo , :
m keliya sida qiimaha badan tahay oo ka mid ah oo aan la garaneyn W. x iyo 1
- xArkaa oo soo kala tilmaamaan sida laga yaabo in celcelin ah galku ka taxanaha
kale ee kiisaska oo hadda taasoo keentay in qiimaha badan tahay ee u dhow waxaa
hore laga helay.Halkii kuwan statements caddayn hadda waa dambe oo ka mid ah
Bernoulli ee Aragtida qodobada soo socda.]
[Waxaa W ah .:
(41)
hubiyo in fursad la garanayn x of dhacdo ee ay dhacdo A dhexeeya xadka:
iyo

(41a)

been; ixtimaalka ka soo horjeeda 1 - x markaas waa isku mar u dhexeeya xadka

(41b)
inay baadhaan; halka W. ee W filayo farqiga u dhexeeya tirada labada dhinac ka mid
ah xaaladaha sinnaan ah:
(41c)
khusaysaa. Badalaa gaar = W , markaas c = 0.476 936, oo la bedelay ee qiimaha
this yihiin xadka u badan tahay, waayo, x , 1 - x iyo u. ]
[Sayidka kac, waayo, m = 1000 dabeylo in la arkay laba meelood isla muddadaas
waqti, sida xadka u badan tahay inuu qiyamka W., taas oo la filayo in mid ka mid ah
ama meelo kale dhacdo ee onkod ah waa:
1) mid ka mid ah meelaha 0,541 iyo 0,519, ee meelo kale oo 0,459 oo 0,481 markii
duufaanaha ayaa lagu arkay at goobaha hore ee 530, tan dambe ayaa 470th
2) mid ka mid ah meelaha 0,516 iyo 0,494, ee meelo kale oo 0,484 oo 0,506 marka
tirada wadajir fiirsanayo of onkodka 505 RESP. 495 siday u kala horreeyaan. Iyadoo
la raacayo, xadka u badan tahay, waayo u kiiska koowaad iyo labaad 60 21,29 siday
u kala horreeyaan. 10 21,33.]
[Qodobadani waa shuruud ku hoos in tirada kiisaska la fiirsanayo waa ku filan oo
waaweyn in ay oggolaadaan in male ah in farqiga u arkay u ma aha by fursad, laakiin
by kala duwan ee aan la garaneyn W. x iyo 1 - x duruufaha, in waa, sida horeba u
tilmaamay, in qiimaha badan tahay ee x 1 - x iyo u tilmaamaya qiimaha dhawraan ':
m , , : m iyo - ,. yihiin]
[Waa laakiin ka hor sababo kalifaya ma in ay qaataan si hufan qiimayaashan sida
qiimaha badan tahay. Sababtoo ah ka hor magacaabista galku wuxuu lahaa fikrad
kasta oo ku saabsan qiimaha badan tahay ee x iyo u , W. isla, iyo in view of galku ka
dhigay, mid ka mid ah fikradaha si loo kala sooci ka kale kaliya by W. weyn, ma
qaadan, laakiin markaas xaqiiq ahaan u nafteeda , Sidaas darteed, weli waa heerka uu
W. si loo ogaado fikrad ah in qiimaha lagu arkay ayaa ah kuwa ugu badan tahay,
marka la barbardhigo mala kale in soo bandhigo qiimaha kale sida ay u badan tahay,
uu leeyahay. Ujeedada this, mabda'a ah in ENCKE loo isticmaalo in dooda habka of
god ugu yaraan 11) waa in foomka soo socda, innagoo maskaxda in ka khaldama of
qiimaha la fiirsanayo waxaa loogu talagalay by qiimaha badan tahay sida qaladka ah.]
[ "W. Labada, ka hor inta galku ka dhigay mala equiprobable iyo wadajir gaar ah u
dhaqmaan sida W. ee shirkadda keentay iyaga qalad ama nidaamyada qaladaad ka".]
[Wixii la barbardhigo, fikrad ah waxaa loogu tala galay in qiimaha badan tahay
ee x iyo 1 - x loo siman yahay si kale oo kasta, sidaas loo siman yahay ilaa waxa
farqiga u badan tahay u = 0th ayaa la filayaa Waxaa markaas ayaa farqiga dhab
arkay u W.:

, (42)
Sababo la fikrad dhawaan in qiimaha badan tahay ee x iyo 1 - x RESP. ': m =
p iyo , m = q walaac dhanka kale u arkay oo qiimaha ugu sareeya ee W., kuwaas
oo:
, (43)
Waxay u dhaqmo W ah ,. Taasi arkay u yahay Gaarna random, ie sinaanta x iyo 1
- x leeyihiin natiijada si W. in lagu arkay iyo qiimaha faraqa u badan tahay tirooyinka
laba ' iyo ,oo wakiil ka ah sida

ama

, (44)

iyo mid ka mid ah uu doonayo in uu ku noolaado, si qobays ah waa in uu leeyahay

saamiga ku qeexan.]

11)

[Berliner Astron. Uqaylin f. 1834 258.]

[In xaaladaha kale, jaaniska go'aaminta qabanqaabada sharciyeed ee 108. First,

waa in la ogaadaa in ay jirto u laga helo alaabtii la qiyamkiisa buuxda account galay,
oo sidaas daraaddeed waxaa weli go'aansan on kaas oo kooxda ka mid ah tirada ugu
badan ee kiisaska ay tahay in la dooneen. Next, waa in la xusuustaa in la male ah ee
farqiga u arkay u ma aha Gaarna coincidental, sida muuqata loo maleeyo isku mid ah
si joogto ah u qaban doona qiimaha this sidoo kale u qaadan yaabaa in qiimaha weyn
(sidaas la'aanta ah ee nasiibka daahir yahay oo keliya tahay), laakiin ma hoos kuwan
dhici kartaa gaaban, waxa ay u muuqataa qiimaha arkay sida xad hoose si aad u
dalbato oo hoose waa nasiibka saafi ah oo keliya iyadoo la raacayo Sharciga
aasaasiga ah.
Haddii aan hadda loo horumariyo gacanta ku hal, farqiga u arkay u = ( '- , ) waa
Gaarna random, sidaas waxaa ka dib G . G. W. ee W in qiimaha this aan la gaari,
iyo W. 1 - W in la gaaro ama baro. Haddii, ayaa dhanka kale wuxuu u baahan yahay
millorar
la traducci
inContribuu
farqigaa ma
aha
random, laakiin by ay dabiiciga ah aad isku u ah ama ka weyn
ayaa u, ka dibna ku W. in uu gaaray ama waa in la dhigantaa 1. Waxaa sidaas dhaafa
ee W., qiimaha dhawraan u yahay ay dabiicadda ka siman yahay ama uu ka weyn
yahay u, ee W. in uu ahaa oo keliya inay shilW , sidaas darteed jaaniska
daad W la'aanta ah ee nasiibka saafi ah itimaalka 1 - W Wajiyada jiritaanka
nasiibka saafi ah, iyo in xaaladda tani waa ka gees ah iyo nasiibka saafi ah ka dibna
wagered.]

Text original

XVI. qodobada itimaalka ee ku tiirsan of farqiga kaqabto

Gaarna random v saarka ka soo hab qaldan.
112. Haddana aan tagno si go'aan ka soo baxay saamiga suurtagalnimada of
farqiga shil, oo ay tahay in la filayaa dhexeeya tirada khaldama togan iyo kuwa taban
ka ah qiimaha celceliska tirada uguna ee qiimaha, haddii jaaniska ah khaldama
xarunta runta ah, sida ka a raaci lahaa tirada koobi karayn qiimaha, labada dhinac
waa loo siman yahay. By beenta, di ka uguna m helay qiimaha runta ah celcelis ahaan
si random ah (taxane kala duwan ugu dhakhsaha badan socday ka dib, ugu dhakhsaha
badan ka dib markii dhinaca kale) waa size kala duwan, khaldama waa laba
wakiilada ee taxanahan kasta oo kala duwan; iyo halka aan weli in qalad biilka ka
dhigan W. la mid ah + iyo - jira haddii ay jirey ee hab run, laakiin saamiyada
suurtagalnimada of farqiga u v u dhexeeya tirada isbedel la mid ah. Tani waxay isu
arka si fudud in baaritaan ee 109 tixgelin, tan iyo hab khaldan waxaa lagu
go'aamiyaa shardi ah in wadarta khaldama waa in la siiyo isku mid ah labada dhinac,
halka in account oo ka mid ah hab run aan la aqoon ee hakin ay m guud ahaan sida
ma qummana in koobbantahay. By kiimikaysan barbareeyo ka wadaraha ah + iyo
- , tirada la magdhow lahaa la mid ah, haddii tirada iyo guud ahaan isbedel saami
xanuunsaday, taas oo aan kiiska;laakiin ay dhacdo in kasta oo faraqa u yahay v by
guurka ka run in dawo been ah waayo faraqa u dhimay.
Si loo qiimeeyo, taas oo xaaladaha hoos this by W. la filayaa in ay sharciga ah qaar
ka mid ah qaybinta waa runta waxaa lagu dhejiyay on tirada iyo baaxadda inay
fikiraan in dhanba ku xiran tahay saamiga suurtagalnimada of farqiga u dhexeeya hab
run iyo been ah, laakiin dhanba mar saamiga suurtagalnimada of farqiga u v. Hadda
waxa la og yahay in u isdhaaf ah oo nuqul ka mid ah Single K.-G. tuso ixtiraam leh in
ay qiimaha celceliska ma aha qaybinta mid aan joogto ahayn, oo ay lagama
maarmaan sharciga qaar ka mid ah itimaalka qalad loo isticmaali karaa in ay sal u
ah marka aad u badan (Cutubka. XVII s.) m leeyahay iyo dhabanada isku qiyaas, oo
sidaas daraaddeed sharcigan ayaa sidoo kale halkan laga qaadi saldhig.
113. waxbarasho A of xiriirka, kuwaas oo weli gabi ahaanba waa mana ka hor
aniga toona gilgil waxbarashada hordhac ah oo hore loogu aqoon dhinaca ay si
buuxda u qaban hawsha intaas ka dib. Dhanka kale mid ka mid ah ka heli Intaa waxaa
dheer ( 116) baaritaan ii of, oo waanin qiyaasi la Q 2 ka dhigan tahay in loo xilsaaro
in square ah farqiga u v siman yahay m (1 - 2: ) soo baxdo, oo ka dib markii
maxkamad khibrad dheeraad ah la gaadhsiiyo ayaa muujisay in bixinta sida laftiisa
ilaa m = 4 hoos ku filan aad qiyaas, bidix u yaabsan haddii laga qiimaha Q , saamiga
itimaalka haray v laga dheefay karaa iyadoo la raacayo, sida xisaabinta tan runta ah
macnaheedu saamiga suurtagalnimada ah u ka qiimaha S = . this ayaa sidoo kale la
xaqiijiyay by waayo-aragnimo oo leh qiyaas ku filan. Magac ahaan, waayo qiimaha
badan tahay ee v, oo V kulul [haddii aad interpolationsmige bixinta ee
isbarbardhiga barbaro on], innaba edeb ah in derivative sida lagama maarmaan u ah
qiimaha V in dheecaan of Q , Waayo, garaadlaawayaasha celcelis v laakiin
taas U kulul, wax yar oo kaliya edbin ah ka badan celceliska fudud u, taas oo
aanu U yeedhay. Ugu dambeyntii, miiska qaybinta shaqsi xisaabiyaa ah v tirada iyo

baaxadda qiyaas ku filan shuruudan.

Qodobada aasaasiga demgemen yihiin kuwa soo socda:
Q=

m = 0,36338 m, gasho = 0,36338 0,56036 1; (1)

S=

= 0,60281

U=

; gasho = 0,60281 0,78018 1; (2)

= 0,48097
V = 0,40659

; gasho = 0,68212 1; (3)

; gasho = 0,40659 0,60916 1. (4)

Wixii go'aan ah ee W [ v] ayaa farqiga u of in ay qaataan qiyamka, taas oo

miiska ee t in
iyo
waxaa ka mid ah, halkaas oo loogu talagalay Q qiimaha ee kor ku xusan waa in la
bedelay, waayo, W [ v = 0] laakiin si gaar ah u noqon t = 1: Q
xidhiidha .
qiimaha W [ v ] , di u W. in qiimaha Siiyey v aan la gaari, waa la helay
sida qiimaha, taas oo at t = ( v - 1) : Q

iyo W a [ v ], di u v laftiisa iyo

hoos v qiimaha hadda jira sugnaa W., sida, taas oo si (v + 1) : Q

iska leh.

In formula ee U calaamada sare edbintu 1.5 khuseysaa cajiib ah, hoose

waayo, m, oo ka baxayn ah edbintu this, iyo sababta waa taariikh isku mid ah
khibrada ku dhisan, taas oo, si kastaba ha ahaatee, si uu u doondoono aragtida ah
toona in qiimaha wax ee u for toosan m sharfanyihiin la kulmeen cutubyo ka yar
saddex qiyamka u for kisi ah m, taas oo ujeedada dokumentiyada hoos ku qoran
raacdo.
Nasiib darro, ilaa hadda si uu u hubiyo qaaciidooyinka qiyaas ku saabsan v ma
ahan oo keliya sida ay u tixgeliyo waayo u cutubkii qaaciidooyinka saxda hore ee
yar m inay dalab;amar la'aan si fhlbarerer, sida xaq ah af iyo qoraal derivation kor
ku qaaciidooyinka lagu daro waa aan tooska ahayn, iyo edbinta for U xitaa laga
yaabaa qalaad. Waxaan jeclaan lahaa sidaas daraaddeed, dalab isku kalsooni yar,
haddii aan awood uma yeelan in ay iyaga bedeli leh tijaabo ah oo aad u ballaaran
taaban karo xad deficiency in mid ka mid noqon kartaa hubiyo in in ay isku mid
qalad u qalma in la isticmaalo ma aha in kastoo xaq a faahfaahsan oo dheeraad ah oo
dib u eegis ah aragti by xisaabyahan ah ganacsiga uu noqon doono heer sare ah
suurad wacan.
Saxnaanta ku-taaban karo ku salaysan yahay sida qiyamka shaqo hore oo u ku
saabsan isticmaalka ah liiska bakhtiyaa, laakiin kuwaas oo ka eheeyn aan la isbarbar

dhigo sida qiyamka cutubkii hore. Sababta oo ah waxa ugu horrayn waxa weeyi
ahayd lagama maarmaan in tirada liiska kasta qiyamka + iyo - ee jidka loo
turjumo in liiska oo dhan u muhiim soo baxay dhiganta qaybinta tirada iyo
baaxadda ee account runta ah oo macnaheedu yahay in t - Shaxda waxaa wakiil ee
Annex 183, ka dibna waxaa taxane kasta oo kadiska ah ee khaldama sida ka
siiyey m si loo go'aamiyo sida qaldan loo xisaabiyo ka khaldama togan iyo kuwa
taban ka this hab qaldan iyo farqiga u dhexeeya tirada labadaba v in ay qaataan. In si
faahfaahsan xoogaa weyn oo dhanba marka lagu daro ( 117) waxaa ku
baayacmushtaray iyo tusaale ah ee go'aanka ah v waayo taxane ah oo aan kala sooc
lahayn la m = waxaa la siiyey. 6
114. Taas ka dib waxaan Doono horreeya oo dhan raaco in miisaska qaar ka mid
ah gabi ahaanna xogta taaban karo oo aan si toos ah u wada jir ah ula helay saabsan
hawsha in ka dib markii qiimaha maamulaha dheefay ka xisaabiyaa sida ay
qaaciidooyinka qiimaha kor ku xusan in ay ku biiraan. Sidaa darteed, marka tirooyin
badan oo ka dhici at jajab qiimeeyo 0.5, si this kiciya in, haddii by fursad, sida
mararka qaar ka dhacay, si qaldan oo leh qiyam weecasho run dhab kulmay,
weecasho ka hab qaldan + 0.5 iyo - 0, 5 lahaa in lagu tiriyo in labada dhinac, oon la
xirrira a v asalkiisu ka soo jeedo, kaas oo xarunta u dhexeeya distanten ah by 2
qiyamka v dhacay qiyaasta, laakiin waxaa markaas xijaabi la 0.5 oo ka mid ah laba
qiimaha dariska ah.

Tirada I. z, inta jeer ee kala duwan yihiin v u dhexeeya tirada khaldama togan
iyo kuwa taban oo ka soo hab qaldan ee m qiimaha at n dhacay -maliger ku
celinayaa go'aanka.
a) waayo cajiib ah m

v m=5

m=7

m=9

m = 11 m = 13 n = 15 1) m = 17 m = 19

n = 2,400 n = 1700 n = 1320 n = 820 n = 840 n = 800 n = 600 n = 600

1 2155,5

1388,5

966,5

552

562,5

351

327,5

3 244,5

300,5

324,5

235,5

231,5

187

197,5

5 -

11

29

32.5

41,5

57

63

7 -

4.5

10

9 -

b) ah xataa m

m=4

m=6

m=8

m = 10

m = 12

m = 14 m =16 m = 18 m = 20

n = 3000 n = 2000 n = 1500 n = 1200 n = 1000 n = 850 n = 750 n = 660 n = 600

0 1950

1040

648

494

379

314

247

179,5

176

2 1050

905

753,5

588

489

382,5

333

325,5

256,5

4 -

55

96,5

112

126

127,5

148

120

130,5

6 -

25

20

28

33

8 -

10 -

1)

[The qiyamka column this ayaa qarribay by burinaya xallin]

II. The safafka isku mid ah qiimaha qaar ka mid ah ballaaran ee m.
v

m = 30

m = 50

m = 100

m = 500

n = 400 n = 240

n = 120

n = 24

94

49

19

169

84

31

90

51

13

36

32

22

14

18

10

12

14

16

24

28

34

taxane la mid ah la m = 10 , 50, 100 ayaa la siiyey natiijooyinka soo socda ka

wakiilada run in account of khaldama, kuwaas oo u dhiganta guud ahaan si toos ah
ula hore, odorosaa hab been ah, si kastaba ha ahaatee, sida ku qoran 107

natiijooyinka tashi weliba taxane kale, Sidaa darteed weyn n, waa la helay.

III. Iyada oo miisaska hore miiska la barbardhigi karo farqiga u in xisaabaadka

xarunta runta ah.

m = 10

m = 50

m = 100

n = 1200 n = 240

n = 120

301

23

10

467

52

17

299

44

14

102

42

13

29

28

22

10

16

16

12

17

10

14

16

10

18

20

22

28

In labadii loox ee koontada ee wakiilka qaldan yahay tirada z , imisa jeer

ah v lahaa calaamad isla weecasho ee beenta ah ee ka runta ah, iyo tirada z , imisa
jeer waxay lahayd calaamad ka soo horjeeda, in muddo gaaban, sida badan a v Dulmi
ah a ahaa isle ama scalene, tirada z = z '+ z , qandaraas. hadda na sii qiimaha z = z 'z , waayo qiyamka m = 6 ilaam = 30, sida kale, kala z' iyo z , ayaa
dhacay. Under ( z ) waa lacag ah z in qiimaha buuxda hoos z fahamsan
yahay in tixgelin calaamada.

. Barbardhigo IV Z = z - tusaale ahaan , inta u dhaxaysa tirada for ' isle la hab
qaldan iyo tirada z, qiyamka si scalene of v of size isla, kaas oo ah z midoobaan
in miisaska hore ee m = 6 m = 30

a) waayo cajiib ah m
v

m=7

m=9

m = 11 m = 13

m = 15

m = 17

m = 19

n = 1700 n = 1320 n = 820 n = 840 n = 800 n = 600 n = 600

1

+ 33.5

+ 0.5

- 33

- 25.5

+ 29

+1

- 20.5

+ 46.5

- 4.5

+ 9.5

+ 21.5

-7

- 10

+ 11.5

+1

- 0.5

- 8.5

+7,5

-5

- 15

+ 0.5

+1,5

+3

-4

-2

( 80
z)

43

56

45

19

53

(z + 80
)

-3

- 24

- 12

+ 31

- 11

- 30

b) ah xataa m
v

m=6

m=8

m = 10

m = 12

m = 14 m =16 m = 18 m = 20 m =30

n = 2000 n = 1500 n = 1200 n = 1000 n = 830 n = 750 n =660 n = 600 n = 400

2

- 24

+42,5

+ 20

+8

+1,5

- 29

- 35.5 - 16.5

+5

+13

+11,5

+ 16

+8

+0,5

- 14

-8

+1,5

-4

+3

+2

+2

-1

+4

+1

+2

+1

-3

-2

10

-1

-1

( 37
z)

54

40

16

47

46,5

23

12

( z - 11
)

+54

+32

+16

+6

- 39

- 40.5 - 20

+6

Waxay u ekaan kartaa xoogaa cajiib ah in qiyamka z oo sidaas awgeed waxa kale
oo for yar, gaar ahaan tan iyo qiyamka m dhowaad dhammaan
wanaagsan. Laakiin laga yaabaa in tani ay tahay sabab la mid ah kaas oo loogu
talagalay arrin is le'eg oo ahaa ( 107) sheegay, kuwaas oo in taxanaha ah ee yar
yar m ee taxanahan la weyn m la faahfaahsan, si taxanaha ah ee kala duwan m ma aha
oo gebi ahaanba ka madax bannaan kasta oo kale, laakiin ma aha, si kastaba ha
ahaatee, mid ka mid ah taxanaha keliya naftooda in a v ahaa, laakiin dhan n -series
for a siiyey m waa la wada amartay Gaarna by fursad.
115. Labada looxyadii hore waxaa ka soo jeeda qiyamka ugu weyn ee soo socda,

kuwaas oo isku duwidda xogta loo isticmaali karaa ag taagnaa qiimaha teori sida ay
qaaciidooyinka kor ku xusan, imtixaanka of qaaciidooyinka kuwan.
m

fiirsanayo 0,36338m kuurgalay 0,48097

obs. 2) 0,40659

1.40

1.45

0.70

0.76

0,72

0,81

1,82

1,82

1.20

1.23

0.89

0.91

2.25

2.18

1.02

1.02

0,96

1.00

2,57

2.54

1.38

1.40

1,03

1.08

3.09

2.91

1.27

1.23

1.19

1.15

3,49

3,27

1,58

1,56

1,21

1.22

10 3,63

3,63

1.38

1.40

1.27

1.29

11

4.25

4.00

1,73

1,70

1.36

1.35

12 4.19

4,36

1,52

1,56

1.38

1.41

13 4,65

4,72

1,78

1.83

1.37

1.47

14 5.33

5,09

1.69

1,70

1.46

1,52

15 ? 3)

5.45

1,95

1.57

16 6.06

5.81

1.86

1.83

1.65

1.63

17 6,17

6.18

2.05

2.07

1,64

1.68

18 7,09

6,54

2.05

1,95

1,78

1,73

19 7.22

6,90

2.21

2.18

1,80

1,77

20 7,66

7,27

2.11

2.07

1.85

1,82

30 10,06

10,90

2,27

2,57

2.14

2.23

50 17,87

18,17

3.25

3,35

2.63

2,88

100 37,87

36.34

4,87

4,77

4,64

4,07

500 178,17

181,69

10,42

10,74

9.00

9,09

2)

[Sida l 06, sidaas ayaa sidoo kale halkan iskaashi kala labaad interpolates.]

3)

[Comp. tacliiq ah in IA Tab..]

Waa in aad ka heli waafaqsan celceliska qiimaha taaban aad u qanci karo la
xisaabiyo. Laakiin haddii halkan iyo halkaas khaldama badan dhacaan, tani waxay
noqon kartaa iyada oo dib u eegis ku taxaddar of qiimaha aan la qori karaa on by
qalad, laakiin waa in dabiiciga ah ee wax ka mid badan, xisaabiyaa sida ay W., sidoo

kale qiimaha random kala sooc lahayn xoog khaldama ka qiyamka caadi ah ay
dhacaan. [Waxaa intaa dheer, ka khaldama xad xoog leh oo ka mid ah qiyamka afarta
khadadka la soo dhaafay waxaa la helay, on account of hoos n dhanba ayaa ku dhow.]
[Tixgelinta Shaxan soo socda aniga iyo II Table Isbarbar III, aan ka heli soo socda,
dhigma kasta qiimaha ugu weyn ee wax soo saarka ka run iyo aaladahooda been ah,
Q

2.495

1.38

2.19

1.27

52,48 17,87 5,825

3.25

5,04

2.63

4,87

7,49

4,64

10

10,32 3,63

50

100 97,47 37,87 8.00

show la mid ah in guurka ka run in hab been ah, dhab ahaantii, hoos u dhac ku kala
duwan celcelis ahaan iyo u badan tahay in isaga la yahay in heshiis ku filan la hoos
aragti ahaan loo baahan yahay. Magac ahaan:
m

Q:Q

U:V

V:V

10

0,352

0,554

0,577

50

0.341

0,558

0,522

100

0,389

0,608

0.619

The xiriirada teori, si kastaba ha ahaatee, waxaa laga reebo kaabidda

for U iyo U, Q 2 : Q = 0,363, U : U = V : V = 0,603].
Mid ka mid ah tixraacaan kartaa sida cajiib ah in qiimaha U , oo waxay khusaysaa
ka wakiil ah hab qaldan, u dhow raacsan weecasho fudud celcelis ahaan ka xeerarka
Xisaab, tan runta ah loola jeedaa U, ama in U dhowaad siman yahay [ U ] , laakiin
kaliya iyadoo sida weyn m, edbinta 1.5 mar dambe ma aad bay u yimaado
tixgelin. Tani waa cad labadaba ka isbarbardhigga qaaciidooyinka labada qiimaha:
U = 0,48097
iyo 4) :

[ U ] = 0,48262
sida ay tahay u mareysa for weyn m xaqiijiyay.

[Maaddaama ay liiska kor ku xusan oo ka mid ah qiyamka U iyo U gaar ahaan

siiya [ U ] waayo, m = 10; 50; 100 RESP. loo siman yahay: 1,64; 3,44; 4,40. Waxaa
sidaas waa in isku si [ U ] - U siday u kala horreeyaan. loo siman yahay 0,26; 0,19; -

0.47].
Sidoo kale mid ka mid ma xaqiijin karaa in tirada Wehliyaha labada qiyamka ma
aha run ahaantii la faa'iido laakiin si la mid ah ay aqbalaan, tan iyo markii labada
dheefay siyaabo kala duwan oo ku kala duwan yihiin intaas Wehliyaha yar sababtay
abid keliya ii soo gacangeliya wadajir Approximativbestimmungen, oo sidaas
daraaddeed ma aha buuxda.
4)

[Comp. 120 ee cutubka guusha.. Maxaa yeelay, waxaa ka dib markii ay is-siin
go'aan [ U ] = 0,60488 U iyo tan on gacanta kale ee la dayacay ee edbinta:
U=U

waxaa soo socota oo ku saleysan dhaqan [ U ] iyo U in, sida ka muuqata meel in,
qiyaas
0,60488 siman
lagu hagaajin karo.]

Malaha kordhiyo sida xiriirka u qiyamka kale ugu weyn, iyo xogta dhawrid ku
sheegay siiyo fursad si uu u baaro, laakiin aan ku guuldareystay inuu qaato, qayb
ahaan filanayeen in aragtida ah ee habkan ilaa hantidiisa qaadataan dheeraad ah, qayb
ahaan si aan loo sii kordhiyo baaritaanka hore u ballaaran.
Ugu dambeyntii halkan weli socota isbarbardhigga of dhowr darfahoodii hanataan
qaansheegta iyo waayo-aragnimo.

Isbarbar dhigga ee beobachtetenZahlen of v leh by 113 xisaabiyaa in miisaskii

kore qiimaha qaar ka mid ah m.
v

m=4

m = 10

m = 20

m = 30

m = 50

obs. Xasuuso. obs. Xasuuso. Obs. Xasuuso. obs. Xasuuso. obs. Xasuuso.
0 1950 1779

494 480

176

174

2 1050 1182

588 581

256,5 267

4 -

38

112 128

6 -

8 -

10 -

94

95

49

44,5

169 159,5

84

80

130,5 121

90

93.5

51

57,5

10

33

32

36

38.5

32

33.5

13

14

16

0.5

12 -

14 -

0.5

116. [First Amendment. Go'aamada teori qiimaha celcelis ahaan iyo tahay
aayadda.]
[Kasta oo nidaamka of m wanaagsan ama doorsoomayaal
negative 1 , 2 ... m ayaa qiimaha celceliska ah ee 0 iyo qiimaha farqi v in, ugu
dambaysta waxay muujinaysaa by immisa tirada v 5) ee kor ku xusan 0 qiimaha

been tirada hoose 0 badan qiimaha jiifa. The qiyamka v = v - laga yaabaa sidaas
daraaddeed taxane kasta Qiimaha: m - 2 , m - 4 .... 4 - m, 2 - m matalaan, si oo
dhan m - 1 togan ama taban v yihiin qiyamka halka tiro u dhiganta of u qiimeeyo m
+ 1. Halkan, waxay u baahan tahay kiiska, halkaas oo i ( i = 1, 2 ... m )
la 0 kulmeen, ma tixgelin gaar ah, sababtoo ah waxaa loo arkaa sida kiis yareysey
taas oo presupposed tirayn joogta ah oo xuduudaheedu waa kuwan, labada kiis ah
in i kor ku xusan 0 ama kiiska halkaas i waa hoos 0 yahay, waxaa ka mid ah
waa in la tiriyey. Tusaale ahaan, m = 2 , qiimaha v had iyo jeer waa loo siman yahay
si eber, waayo, m = 3, si kastaba ha ahaatee, waa v siman yahay labada +1 ama la mid
ah - 1]
5)

[ v iyo bedeli halkan 'iyo ,.]

[Dhinaca kale, ee la xidhiidha kasta v = v - kala duwan ee

nidaamyada, 1 , 2 ... m in la go'aamin karaa sida soo socota.]
[Saxiixay 0 inta u dhaxaysa - iyo + kala duwan hoose, dheeraad ah

siisaa qiimaha wanaagsan ka dhigan dhan qiyamka 0 ilaa qaadan karaan, iyo ugu
danbeyn wakiil 1 , 2 ... - 1 , 1 , 2 ... v - 1 madax bannaan ee midba midka
kale, qiimaha fiican 0 ilaa 1, si aad u fadhiisto,
1 = 0 - (1 - 1 )
2 = 0 - (1 - 2 ) 1
,,,,,,,,,,,,,,,
-1 = 0 - (1 - -1 ) -2 . . 1
= 0 - -1 -2 . . 1 (5)
+1 = 0 + (1 - 1 )
+ 2 = 0 + (1 - 2 ) 1
,,,,,,,,,,,,,,,

 m- 1 = 0 - (1 - v -1 ) v -2 . . 1
m = 0 - v -1 v -2 . . 1 .
First hesha sidaas oo dhan nidaamka qiimaha 1 ... m oo qiimaha koowaad ee
hoos qiimaha kala celcelis samayn halka v qiyamka ee la soo dhaafay ay isku mid ka
badan. Dhab ahaantii, ay sabab u tahay safafka tirayn
dhigay 1 , 2 . . yar 0 , + 1 , + 2 . , . m weyn yahay 0 ; sidaas oo kale
waa wadarta horeysay siman 0 - iyo wadarta vfinal siman v 0 + ,
sidaas wadarta dhan siman yahay m 0 ].

[Si markaas oo dhan nidaamka qiimaha 1 , 2 . . m in la helo, taas oo ka mid ah

qiyamka ee tirada hoose iyo dhamaystirka ku v been ka sarreeya qiimaha kala
hoose waa uun lagama maarmaan ah in dhan gadgadiyo suurto gal u dhexeeya on
nidaamyada (5) hore iyo ku v soo dhaafay pre, taasoo keentay in m! : ( ! v )
nidaamka isla'egta keenaysaa ka caaryada (5), mid kasta oo badnaanta la mid ah
nidaamka qiimaha, 1 ,. . m la isku xigxiga kasta oo kala duwan oo ka mid
ah group, oo ay ururka, badnaanta guud ee ku saabsan v =v - goostay nidaamka
qiimaha ay leeyihiin].
[Hadda waxaa jira in ka i ( i = horeysay .. M ) inay noqon sidii tagay ka dhigan
tahay run kaas oo GG u khuseeyo. Markaasaa W. of dhacdo ee qiimaha hal
waa siman yahay:

Sidoo kale waa W ee dhacdo ee nidaamka of m qiimaha 1 . , . m loo siman yahay:

;
sababtoo ah - sida ay Aragtida ku iqiin itimaalka aragti - W. ee isku dhafan ee dhowr,
ka kasta oo ka mid ah dhacdooyinka madax banaan waa loo siman yahay si wax soo
saarka ee W. for imaanshiyaha dhacdo kasta. Ugu dambeyntii, waa W. ee dhacdo ee
nidaamka wax 1 . , . m , taasoo iska leh si wanaagsan u qeexan, badnaanta a
joogto ah nidaamyada sida la siman yahay:

d 1 . , . D m (6)
halkaas oo lagama maarmaan ay tahay in la kordhiyo ka badan sii socodka nidaamka
qiimaha, ee gobolka of nidaamka qiime caadi ah inuu dhaco. Maxaa
yeelay, W. hubiyo in mid ka mid ah tiro ka mid ah dhacdooyinka wadajir gaar
dhacdaa, waa - sida aragtida jaaniska bara - wadarta dhacdooyinka shaqsi W.].

[Si kastaba ha ahaatee, waa (5) sida ay isla'egyada:

.
haddii toobiye ah ( a , SS ) =
(7a)

, (7b)
Mid ka mid ah sidaas hesha hadal ah W. in m khaldama 1 . , . m ka horeysay

hoose, ku v soo dhaafay ku xusan qiimaha celceliska 0 waa lagama maarmaan ah:
, (8)
.
halkaas on 0 ka - in + , oo ku saabsan 0 ilaa iyo mid kasta oo ka mid
ah iyo SS ka 0 si ay u dhexgalaan 1. Iyadoo la tixraacayo this, ka macsarada W. in
dhamaan mkhaldama hoose iyo v kor ku xusan qiimaha celcelis ahaan waa in sidaas
awgeed v = v - , sameeyey by:

, (9)
halkaas oo lagama maarmaan u dhexeeya xuduudaha aad isku sii kordhaya.]
[Tan iyo is dhexgalka ka badan 0 iyo si degdeg ah u ordaan karaa:
;
iyo xataa m :
;
waayo cajiib ah m :

;
waxaan ka heli for W [ v ] muujinta fududeeyey:

(10)
woselbst:

;
waayo, xataa m :
;
waayo cajiib ah m :
;
iyo meesha dhexgalka kasta iyo waa in la kordhiyo ka xadka hoose ee 0 ilaa
xadka sare. 1]
[Formula The (10) marka hore la tijaabiyey in kiisaska fudud, waayo, m = 2 iyo 3,
ugu W [0] RESP. W [1] bilowgaba la og yahay. Magac ahaan, sida m = 2 mar
walba v = 0, W [0] = 1, iyo tan iyo v for = m 3 siman yahay labada +1 ama la mid ah 1, iyo labada qiimaha waa siman tahay, W [ + 1] = W [ - 1] = . Oo runtii waxaa la
helay (10) ee m = 2:
;
sidoo kale, waayo, m = 3:
.]
[Off (10) waxay noqon doontaa ka dibna by fuliso integrations ah, qiyamka W [ v ]
for weyn m . Waa in la ogaadaa in wadarta dhan W [ v ] for a siiyey m siman 1, iyo in
W [ + v ] = W [ v ], (11)
da v in - v baas, ka la v waxaa beddeli, taasoo muujinaysa qiimaha lagama
maarmaan ah wax saameyn ah kuma].
[Aakhiro waxaa laga helaa, waayo, m = 4:
,

,
Waxaa soo socota:
W [0] = 0,64908, W [ + 2] = W [ - 2] = 0,17546;
Q = 1,40368, U = 0,70184.
Sidoo kale, natiijooyinka waayo, m = 5:
W [+1] = W [-1] = 0,451075, W [ + 3]
= W [ - 3] = 0,048925,
Q = 1,7828, U = 1,1957.
Waayo, laba xaaladood m = 4 iyo m = sidaas qiimaha saxda ah ee 5
in Q 2 iyo U amray ay la barbardhigo qiimaha dhiganta 115 kuu ogolaanayaa si ay u
qiimeeyaan kalsoonida ah qodobada oo dhan.]
[Si kastaba ha ahaatee, in si sidan si la mid ah sida ay u yimaadeen xarunta runta
cutubkii hore ee khaldama ah, qaaciidooyinka W [ v ] iyo intaas ka dib
kuwa Q 2 , U iyo V inuu ku guuleysto tiirsanaanta oo ka mid ah qiyamka m explicite
matalo, waa in ka ( m - 2) jeer lagama maarmaan ah ee (10) waa in design
universal. Hadda, si kastaba ha ahaatee, waxay noqon kartaa design noocan oo kale
ah, ugu haboon ka (9), guusha ay soo koraya ee taxanahan. Tan iyo markii la mid ah,
si kastaba ha ahaatee, waxay keenaysaa in prolixity, sidaas waxaa lagu soo
bandhigay, qiimaha Q 2 inay si toos ah ka dibna go'aan ka - la ogolaado in ay weli
ammaan ah ujeeddooyinka halkan eryadeen farqiga - U iyo V soo dheegato ka yar
male ah in waayo badan m saamiga suurtagalnimada ah v waxaa u taliya dowlada GG
ah. xaaladdu waa mid la aqbali karo, maxaa yeelay ka dib (11) Xeer itimaalka
ee v waa symmetrical marka la eego qiimaha ugu badnaan v = 0 , oo dheeraad ah tan
iyo markii uu ku soo socda xiriirka GG u dhexeeya Q 2 , U iyo V , qaaciidooyinka (1)
ilaa (4) sababyaan leeyihiin probation taaban karo ku filan helin. Si kastaba ha
ahaatee, waxaa markaas waa sidoo kale ee xaq teori for U dhaafi kaabidda siiyey.]
[Go'aan ayaa si toos ah Q 2 waxaa lagu gaari karaa sida soo socota. Ogsoonow in
nidaam kasta oo khaldama 1 , 2 ... m , xisaabta ku macnaheedu 0 yahay farqiga
u v = v - dhexeeya tirada kor iyo hoosta 0 been i ( i = 1, 2 .. m ) matali karaa:
; (12)

sababtoo ah qeyb kasta ( i - 0 ) :

waa loo siman yahay si + 1 ama la
mid ah - 1, taas oo ku xidhan i sareeya ama ka hooseeya 0 yahay. Sidaas darteed,
waa:

, (13)
halkaas oo is dhexgalka ka badan kasta i ka - in + waa in la kordhiyo].
[Hadda, si kastaba ha ahaatee,

halkaas oo summation u taliya oo dhan i iyo k ka taxanaha tirooyinka 1 ilaa m, marka

laga reebo qiimaha i = k, la kordhiyo. Waa, sidaas darteed, tan iyo markii ay
.
oo dhan m ( m - 1) qayb:

waa isku mid:

, (14)
halkaas oo kaamil ah is-dhexgalka, waxaa sida kor lagu tilmaamay in ay qaataan.]
[Si hadda ka m qiimeeyo laab qayb, aad u dhigay:

1=0+1
2=0+2

,,,,,,,,,,,,,,,,,,
(15)

Tani waxay meesha ka mid ah madax-banaan u dhexeeya xadka - in + kala

duwan 1 , 2 .. m kaas oo sidoo kale si madax banaan u dhexeeya isku mid
ah; XUDUUDDA kala duwan 0 , 1 , 2 ... m-1 , oo aan ka heli:

.
halkaas oo:
(16)
Laga soo bilaabo tan waa la helay by fuliso bez isdhexgalka. 0 , 3 , 4 . . m :

(17)
Laakiin tan iyo 1 2 : = + 1 marka

1 iyo 2 waa isku mar togan ama taban,

iyo tan iyo ratio isla dhigan tahay qiimaha -1 haddii labada qiimaha 1 iyo 2 ka mid
wanaagsan, kan kalena waa negative, ka dibna, ka dib markii transformations fudud:

(18)

ama marka

(19)

Hadda:

Sayidka ugu dambeyntii keenta marka t 1 2 = 1 iyo t 2 2 = 2 ayaa lagu wadaa:

(20)

Taasi natiijada laakiin waa qiimaha la doonayo ee Q 2 , sida wakiil formula (1), marka
helay tirada amarka of 1 : m waxaa loo dayacay. By ballaarinta ee awoodaha of
1 : m waxaa loo kala helay:

; (21)
Hadaba, qiyaas koowaad:
, (22)
From this isla markiiba raaco qaaciidooyinka (3) iyo (4) ee U iyo V - laakiin aan
u U edbin u mareysa helay - marka G. G ka . Waayo, saamiga suurtagalnimada
ah v at waaweyn mwaxaa sheegtay].
117. [Second Amendment. Notes in qodobada tijaabo jaaniska taaban,
waayo, Q , U iyo V by yahay ee liiska bakhtiyaanasiibka.]
First, oo waxa uu xitaa u muuqan yaabaa in aan macquul aheyn in la helo mabda'a
ah probation taaban, waayo, tan iyo qaaciidooyinka baahan dhabanada la taaban karo
iyo saxsanaanta ee Law aasaasiga ah ee kala duwanaansho random, laakiin on taas oo
aad rabto in aad u diidan in ay isku dayaan carbinta, idiin khaldama ka celceliska
kartaa A mana ka mid ah xaalad kale toona koobbantahay bilowgaba in la
fuliyo. Laakiin mid awood kiimikaysan shay in kulmay shuruudahaas, mabda'a soo
socda.
Ka fikir aad eegto in marka hore sharax mabda'a qaab more la fahmi karo sida ay
suurtagal tahay, in sanduuq ah tiro aad u badan, waxaana doonayaa inaan dhaho 15
000 kubadaha badan oo madow cad iyo si wanaagsan la sameeyey, kaas oo ugu

horeeyay ee sida togan, qiyamka xun ee la soo dhaafay ka mid noqon kara; waa inay
noqdaan kubadaha kuwan laakiin qiimaha variable togan iyo kuwa taban ku
tilmaamay, size kasta oo ku celceliyay sida, sida ay u dhiganta ku W. oo ka mid ah
tiro qalad baahisey ka dib GG ah. Sida dhabta ah ee celceliska qaladaadkii ay asal
ahaan, haddii ay taasi ku khuseysaa qiimaha eber. Haddaba soo bax m kubadaha iyo
wac wanaagsan wadarta ' wadarta helay markii qadar kasta oo wanaagsan
qaladka leh tirada jeer ayay ka barbaro ay tarmaan, si waafaqsan wadarta
negative , . Haddii hadda 'iyo , ma la mid yihiin kuwa laga helay by
shil celcelis ahaan ay u muuqan ( ' - , ) : m, taas oo qiimaha c kulul, kor u
kacay ama hoos u dhacay, taas oo ku xidhan " > , ama qeybsanaan ku
xigeenka. Celceliska khalad waa sidan qabtay 0 siman c. Sidaas darteed haddii aad
leedahay qaab noocan oo kale ah c goostay, waxaan hadda tirin kartaa inta qalad waa
weyn oo sida badan ka yar c jira oo intaas ka ah ( '- , ) ama v for this heli kiiska
iyo ka dib n sameeyey blaastiigga xaggeeda labada celcelis ahaan v sida a tahay v heli
in kaliya wicitaanada dambe for interpolation ah.
Hadda nidaamka sida la sanduuq ah oo aad u badan oo caddaan iyo madow, ku
tilmaamay la kubadaha qiimaha size noqon lahaa karana, laakiin aad sii beddeli karo
tirada xitaa oo cajiib ah sanduuq ah by wheel bakhtiyaanasiibka, ee kubadaha cad iyo
madow. Mid ka mid ah sidoo kale, si ay u sameeyaan karaa xiriirka ka mid ah tirada
30,000, oo u dhiganta saamiyada suurtagalnimada of qaladka, tirooyinka oo dhan 1
ilaa jiraan. 338 size 0,25 lifaaqdaa oo dhan halkaas ka jiraan. 1015 size 1, oo dhan
waxaa ka 1691 size 2, oo dhan waxaa ka ilaa 2366, size 3, iwm oo ka soo turjumidda
in miis, isla markiiba waxay bixisaa macluumaad ku saabsan tirada bakhtiyaa kasta,
la kulmeen soo orday ee liiska, taas oo ka dhigan size waxaa.
[Diyaarinta ee shaxdan la sameeyo hab ka mid ah T miiska ( 183), sida soo
socota. First, go'aanka waa in la sameeyaa, ka dib markii taas dura ku salaysan yihiin
halyeeyo t- waa sii socon qiimaha. Waayo, aawadiis of sahlanaato, bareeg ah 0.02,
hore doonaa t = 0.01, doortay. Tan iyo tirada la wareegay lambarada bakhtiyaa sida
nuqulo badan oo K.-G. a waxaa in la fasiro, 30 000, ee u dhiganta xuduudaha bareeg
yihiin qiyamka in lagu dhufto 30 000 si aad u hesho in khilaafkooda oo isku xigta,
tirada duwanaansho in lagu dhaco dura oo isku xigta gudahooda. The kala duwan isu
yihiin laakiin sida K.-G. si joogto ah u dhaca in ay ka fekeraan dhexe ee bareeg ah,
kaas oo ay ku mideysan yihiin. Sidaa darteed waxaa uu doonaynin,
sida t = : , ugu horeysay siman yahay 0,005; labaad waa loo siman yahay
si 0.02; saddexaad waa loo siman yahay si 0.04 si ay u dejiyaan iwm; Si
kastaba ha ahaatee, tan iyo markii size ee weecasho celceliska si sharci darro ah
kartaa, sidaas kartaa = 1 : 0.02 = 28.2095 aqbalay, ka dib markii taas ugu
horeysay siman yahay 0,25, labaad waa loo siman yahay ilaa 1, kii saddexaadna
waa 2, iwm helay waa. Si aad ugu dambeyntii u hesho this inta jeer ee dhacdo sida
GG ah sida ay t si loo sugo miiska loo baahan yahay, mid kasta oo tiro badan oo
bakhtiyaa in la qoondeeyey, sida tirada khaldama la xiriira waa. shaqo Tani waxaa
laga yaabaa in arrin aan loo aabo yeelin per se, tan iyo guryaha 30 000 tirada mid
kasta oo ka wheel ee maal isla W. ayaa in la soo dhax. Dabcan, si kastaba ha ahaatee,

si dabiiciga ah ee tirada la daawaday, Sidaa aawadeed waxaa ka jira ugu horeysay

ka ee 338 lambarada ugu horreeya, labaad tirada socda 677 iwm, sida kor lagu
tilmaamay, ku xigay, si miiska la abuuray, kaas oo bixiya in qayb la xiriira sida soo
socota:]

size

tirada

size

tirada

size tirada

0,25

1-338

14

8923 - 9548

47

24347-24626

339 - 1015

15

9549-10167

1016 - 1691

74

28872-28946

1692 - 2365

75

28947-29018

2366 - 3038

3039 - 3708

25

15351-15877

26

15878-16393

27

16394-16899

28

16900-17394

100 29854-29865

10

6356 - 7005

11

7006 - 7650

12

7651 - 8289

45

23756-24056

150 29999

13

8290 - 8922

46

24057-24346

160 30000

143 29998

Dhab ahaantii, dabcan, leexashooyinkaasi si joogto ah la beddelo, halka size kasta

oo weecasho by 1 halkan ka soo socda ka duwan; bareeg Tani weecasho laakiin in
saamiga si weecasho fudud celcelis ahaan, ka dib markii saamiga hit 1 : 0.02
=
28.2095 yar ku filan oo ay ku siin sabab u dareemi ku habboon la resizing joogto ah.
Waxaa hadda ii ahayd liisaska bakhtiyaa Saxon ka 10 sano in ay dalab, mid kasta
32000-34000 lambarada, oo aan laakiin tirada ka badan 30 000 in liiska sida maqan
ee bogga.[Kuwaasay 10 liisaska ahaayeen hab of habka hore, xogta taaban karo oo ka
mid ah Shaxan kor ku xusan I iyo II iyo intaas ka xaqiijinta of qodobada itimaalka
ee Q , U iyo V helay.]
[Qaad z in. B. go'aan ka soo baxay v waayo, m = 6. Waxaad markaa abid yeedho
ilaa lix tiro oo isku xigta ee liisaska, lambarada aan la tixgeliyaa in ka badan 30
000; Sidaas daraaddeed, haddii tiro 28 904, 24 460, 32 305, 16 019 157, 3708, 16928
waxaa
la akulmay,
la iska Dhigaan 3-th, maadaama ay ka badan 30 000, lixda haray
Contribuu
millorar la traducci
yaal miiska kore ee weecasho tirada si ay u hirgeliyaan in in ay qaataan wanaagsan
yihiin lambarada xitaa, negative for tiro kisi ah. Sidaas darteed, waxaa jira tiro ka
muujisay tirada ee + 74, + 47, - 26, - 0,25, + 5, + 28 ka dhigan celceliska +
21.3; Sidaa darteed, marka la eego dambaysta ah, ' = , = 3, iyo v = 0 . go'an Tani

Text original

waa la fuliyay 2000 jeer, waxaa laga helay Tab. Waxaan, b hoos m = 6, n = 2000
qiimaha ku qoran.]

XVII. The fudud iyo sharciga labada dhinac Gaussian.

118. Haddii xitaa GG fudud, taas oo aan 24 - 29 ayaa sharxay, sababta oo ah
guud ahaan at K.-G. presupposed sinnayn W. khaldama wadajir bez. A ma si toos ah
on K.-G. waa mid ku habboon, laakiin GG laba-column ah ( 33) waa in la qaado si
ay u buuxiso, ka dib markii taas oo dhan qodobada GG aasaasiga on K.-G. noqon
wareejin marka khaldama of Dhalkii A qaadataa oo bez caadiga ah ka dib markii GG
fudud oo labada dhinac. A qiimaha sax ah , m , = : m bez. dhinac kasta
siday u kala horreeyaan gaar ahaan. by ', m ', e
'= ' : m ' iyo , m , , e , = , : m , bedelay. Sababo la this, waxaan u tegayaa
inaan mar hore ee V. Cutubka. statements sameeyey oo ku saabsan GG fudud, kuwaas
oo kiiskan in ay qaataan xitaa isku mid ah lagu daro ka dib.
Waxaa lagu dooday in ilaa hadda la joogo, qaybshay darfahoodii qaybinta GG ah,
di u -plate iyo -plate ma halleeyaa. : , taas oo ay ku daray in ay 27, laakiin
bez. : , gaaban t, waxaa ka taagay. guddiga noocan oo kale ah waxaa ku
wargeliyay in Notes ah ( 183).
Same waa hoos go'aanka aasaasiga Gaussian in W. ama tirada qalanta ee qiimaha
hal yar size gaar ah, loo siman yahay si ay u noqon:
(1)
diidanyihiin

Waxaana u dhexeeya xadka Siiyey u leedahay, aad qabto ra'yi dhiibashada hore
la d badsado iyo in ay qaataan muhiim u ah inta u dhaxaysa xuduudda ee
su'aasha, guud ahaan waa:
(2)
ama ka dib markii bedel of h by 1 :

, by

t, d by

DT:

(3)
iyo W. ama tirada qalanta ee dhexeeya t = :

= 0 iyo a siiyey t Aakhiro waa:

, Short = [ t ]. (4)

itimaalka Tani [ t ] waxay noqon doontaa kaliya ee qiimaha kala duwan t muujiyay
by miiska lifaaqa ah. Si tirada buuxda ee u dhexeeya xadka t = 0 iyo a siiyey t in ay
leeyihiin, mid ka mid uu leeyahay [ t ] midna tirada guud ee mitir in la sii badisay.
Tibaaxda maarmaan waayo [ t ] waa la ogaan karaa, ma isku dhafan ee foomka
uguna, laakiin malaha matalaan ee soo socda taxanaha ah la koobi karayn, oo si dheer
si xoog leh isugu yimaadeen oo sidaas xisaabinta waa mid waxtar leh sida t
= : waa in ka yar 1, sidaas daraaddeed < , di <1,772 45 waa:
(5)
Tan iyo markii ay folgends bez. Had iyo t waa la qaaday, Intaa waxaa dheer ee
[karo t ] la iska indho tiri. Dhammaan awoodaha t waa wanaagsan, sababtoo
ah t = : , iyo laakiin sidoo kale noqon togan iyo kuwa taban.
Haddaba waxaa muhiim ah in la ogaado in haddii, sida marar badan la codsiyada
kiiska, qiimaha of our , taas oo ku t = : in yimaado, aad u yar marka la barbar
dhigo qalad dhexe , sidaas t laftiisa waa mid aad u yar, dhammaan xubnaha
taxanaha ( 5) in la dayacay karo marka la barbardhigo kuwii hore ka, kaas oo qiyaas
ahaan:
(6)
, (7)
Laakiin qiimaha dayacaad this ka mid ah xubnaha sare, sida laga soo xigtay
(5) Qoomaan goostay aad u badan, oo sidaas ayaan u leeyihiin in ay ku riday
faahfaahin dheeraad ah:
, (8)
halkaas oo waa qiime aad u yar wanaagsan. Laga soo bilaabo (8) laakiin soo
socota:
, (9)
whereafter t saxariirinta , di ka dib markii qiimaha saxda ah (7), waxaa laga helaa
waxoogaa aad u yar.
119. Qiimaha leeyahay ka dib markii xiriirka qaarkood GG caadi kale qaar ka
mid ah, laga dheefay karaa qiimaha guddi qaybinta, Skokkelund ay ku xiran Sharciga
Aasaasiga ah, kuwaas oo xaqiijin waxaa ka sii qiyaasi ay filayaan, in ka badan
waa m . Grow

Uq=
weecasho xididkii-hoose-square, kaas oo waxaa loo arkaa by
cirbixiyeyaasha sidii heer sare ah par weecasho celceliska, oo w yeedhay weecasho
tahay, ie weecasho marka la qaadanayo khaldama togan iyo kuwa taban labadaba
qiimaha buuxda, khaldama sida badan ka weyn oo ku saabsan in ay ka yar ayaa
laftiisa ka yar, sidaa asal ahaan qiimaha dhexe ee khaldama ah, in aan lagu khaldin
qiimaha our dhexe heer sare par, iyadoo C waa in loo gudbiyaa by this ma weecasho
a , laakiin ah a waa. Hadda waxaa la socda xiriirka caadiga ah:
= 1.253 314 , sidaas si weyn = 5 / 4 ;
= 0,797 885 q , sidaas dareemi = 4 / 5 q ; (10)
q = 1.482 604 w , w = 0.674 489 q

= 1.182 947 w , w = 0.845 347

By lagu badalaa ku tibaaxaha hore ee in t = :
kale iyada oo aan la beddelo la xiriira set:
ama t =

awood Sidaa darteed sidoo

, (11)

Intaas ka dib, waxa ay u muuqataa marka hore la taag daran, taas oo hadal,
waayo, t aad soo shirtagi. waxaa Kaliya ma aha arrin wax dareen ah in hal
horeysay q ah Khaanadaha of khaldama ah, 2 , loogu talo galay in markii
danbe ama w loola jeedaa qaaciidooyinka hore si aad u ogaato, ama
bilcaksii ama w ka kala duwanaansho u fudud in mid ka mid ah qiyamka, kuwaas
oo, ah si aad u ogaato kale, laakiin go'aan toos ah q ah Khaanadaha of khaldama uu
leeyahay nabadgelyada ah xoogaa ka weyn yahay kii iyada oo loo adeegsanayo
kala duwanaansho fudud, iyo kan dambeba aan qiimo lahayn ka weyn yahay kii w by
tirinta khaldama ah, oo iniinahoodu ku dhex jiraan dheefayo sida ay qaaciidooyinka
kor ku qiimeeyo suuqa kala iibsiga. Sidaa darteed, mid ka mid ah u aragto Malehre
la taaban karo oo aad ubadan door bidaan qiimaha t = : q
, by go'aan toos
ah q ah Khaanadaha of khaldama ah, laakiin waa in ay helaan amniga isla iyadoo
lagu dabaqaayo tibaaxaha kale t marka ama w si waafaqsan qaaciidooyinka kor ku
xusan laga bilaabo si toos ah siin q ayaa soo jeeda, halka ammaanka waa hoose
marka hal ama xataa w ee ra'yi dhiibashada ee t si toos ah uga garaadlaawaha
khaldama goostay oo aan wax u soo ceshatay iyadoo la isticmaalayo ereyga t = : q
markii q waa adigoo isticmaalaya qaaciidooyinka hore ka si toos ah
goostay ama w qayib.
Inkasta oo hadda ku saabsan isticmaalka hore oo ka mid ah qiimaha t = : q
, by go'aan toos ah q , faa'iido ah maamulaha of ammaanka ka hababka kale ee go'aan
of t uu leeyahay ka hor, waxaad noqon doontaa, laakiin in collectives guud ahaan

door bidaan qiimaha t = :

by go'aan toos ah ka adeegaya, sababtoo ah
xaddiga badan oo isdhaaf ah oo aanu wax ka qabashada, guud ee Malehre this, iyaga
soo qatimay lahaa aad eheeyn, faa'iido ah ee ammaanka ee isticmaalka xaq siin q hor
xaqiiqa toos laakiin waa qiimo lahayn, iyo in badan m abid si weyn u
lumiyo macnaha. Dhab ahaantii, inta lagu guda jiro qalad tahay oo ka mid ah si toos
ah siin q siman

waa in xaq waa qaar siman iyo

si toos ah qaarkood w siman

1) .

1) [derivation The

oo ka mid ah khaladaad badan tahay waa Gauss weriyey ee Vol

xiddigaha waxaan (shaqeeyaa; .. Vol IV, pp 116, 117) iyo Encke ee khuseeya ku god
ugu yaraan (Berlin Astron uqaylin habka for 1834 S. . 293 iyo 298). Waa in la
ogaadaa in qiimaha tirsi waayo w, kaas oo laga helay meel ku qeexan Gauss, waxaa
qarribay.]

wax 120. All prcdente lagu yaqaan. Laakiin ma laga yaabaa in aan danta, tan
yar in lagu daro waan ka sets GG dheefay.
waa in Mid ka mid ah oo iska ku wadaraha Khaanadaha 2 la square ee wadarta
kala duwan ( ) 2 in ay qasan. Haddaba haddii aad dhibaato, dambaysta ah marka
laga reebo, si fudud ay soo qatimay ee guusha qiimaha si aad u hesho xataa hore
ee caadi ah by go'aaminta god oo weecasho, si aad u qaadan kartaa tixgelin in
( ) 2 = ( m ) 2 iyo 2 MQ = 2, ka isla'egta:

si fudud isla'egta xiiso leh:

, (12)
ama marka hadal dhinaca bidix ee P wicitaanada,
P=

(12a)

lean in 2 m, di laba jeer tirada weecasho waa tarmay wadaraha god oo, loo qaybiyey
square ee wadarta kala ah, loo siman yahay xaaladaha Bannaanka waa. Short eg
formula P -formula kulul.
Dhinaca kale waa la helay ka dib markii formula hore si toos ah eheeyn in la
xisaabiyaa wadaraha god oo ka fududee si ay u noqon god maagganaa wadarta
weecasho sida ay caanaha,
, (13)
oo kaliya in si toos ah wadarta gaar ah 2 xaqiiqdii waa wax ka badan ammaan ka
badan ka dib markii formula hore ee ( ) 2 dheefay.
Labada khaladaad dhexe, garaadlaawayaasha = : m iyo square , weli waxay
noqon kartaa mid saddexaad
(14)
ku dar, kuwaas oo waxaan idiinku yeedhi doonaa baadi goobo xarunta, iyo sida ay
hadal kor ku xusan waa la helay ku khalda. The wadaraha god oo la wadarta
khaldama ama, waxa ka dhigan tahay in wax la mid ah, qaybintii square ee xididka
macnaheedu baadi square qaladka fudud celcelis
kor ku xusan, waxaan isaga u siiyaan magaca, maxaa yeelay waxa ay la xiriira ee
uu P muujiyeen-isla'eg ratio circuit ka dhigan tub in dareenka ka dib. Aan ugu
horeysay ku riday, isla'egta ku qanacsan yahay sida saxda ah ee ay ku kala duwan ee
jira, waa haddii ay dhacdo in khaldama oo ka sii weyn tahay waxaa sii
kordhaya, P weyn yahay ; Haddii, si kastaba ha ahaatee, P ka yar tahay markii
khaldama yar waa sii kordhaya. beddelka waa in masaafada of weecasho kala
ka saami. Caddeynta of this waxaan mari 2) .

2)

Waxa uu [socota in P in ay ku tiirsanaanta weecasho kasta hal qiimaha i , gaadho

ay ugu yaraan marka

ama = .. Isla mar ahaantaa, waxaa iska cad
in P gaaro ay ugu yaraan buuxda la qiyamka 2, marka kasta oo i = waa.]

Waxaan haystaa P helay-isla'eg in badan oo qaladaad saafi ah koritaanka by habka

psychophysical qalad celcelis ahaan loo riyaaqo cadaato.
Ka dib markii ay tibaaxaha siiyey, saddex qalad dhexe xiriir soo socda:

, (15)
oo waxaa loo arki karo in wadaraha leexasho ku xusan this ka dhigan tahay
qaladkiisii aawadiis wadarta guud ee khaldama in ay Cape. Aad XVIII socda
xaaladaha halkaas e sida had iyo jeer waa tirada salka of logarithms dabiiciga ah:
= 0,72738 bez. ,

. = 0,60653 bez Q ,

= 0,45594 bez. ;
oo laba qiimaha ugu horeysay u dhow saamiga of 7 : 6 leeyihiin.
ratio ayaa u dhiganta oo ka mid ah wadarta weecasho hoose waxaa si dabiici ah
laga heli by jarin tirada hore ee 1, oo waxaa la helay in ka dibna guud weecasho
hoose iyo tan sareba, bez. Q aad ugu dhow sida 2 : 3 dhaqmo.
Ku saabsan w waa saamiga ku habboon ee weecasho wadarta sare 0,79655; laakiin
qiimaha marka la eego taasoo wadarta weecasho sare waa loo siman yahay si hoose
waa 1,17741 q .
Tirooyinka weecasho sare waxaa loogu talagalay tirada guud ee duwanaansho
socda xaaladaha:
0,42494 bez. ; 0,31731 bez. Q ; 0,21009 bez. ; 0.5 bez. W ;
ka dib markii ay kuwan xiriirka waayo w , , q, aad u dhow la leh 5 : 4 : 3 : .
heshiin 2
Laakiinse mid sida caadiga ah weecasho si labaad karaa 2 in la qoondeeyey by

hab ee kala ah shaqsi hab qeexaan isla, di [haddii " ee wadarta

iyo " tirada , taas oo ah wax ka yar yihiin, sida laga soo xigtay " iyo " ee
wadarta iyo tirada oo waa ka weyn yahay , tusinaysa sida in " - ' = "
- ' ' = m 2 ]:
, (16)
qiyaas la

xanaajin.
Sida qiimaha matali karo by shaqo ah kala duwanaanta sida ay Law aasaasiga ah,
ay ka mid yihiin qiimaha e. Haddii kuwaas oo sida kor lagu tilmaamay, wadarta
miyigii kor ku qqaybiyey guud ahaan wadarta weecasho loo siman yahay si
guud ahaan wadarta weecasho la dhigmayn qaybiyey bez sare. q iyo qeybtu waxay

gees loo siman yahay e .

121. All diiwaanka hore on set GG ah in ay ansax buuxa weyn, si adag ku
hadlaya, tirada koobi karayn oo kala duwan loo horumariyo ka oo ay
doorsoomayaasha ku habboon ayaa la soo minguuriyey, taas oo weli, sida hore xusay,
ma looga hortago in aad u dhexdhexaad ah xitaa at a tirada khaldama waa in la helo
xaqiijin ah oo aad qiyaas taaban karo oo ka mid ah weedhaha hore; iyo sida loogu
daweeyo guul K.-G. a kiis kasta ah tashkiiliyay tirada m koobi ah oo sidaas
daraaddeed kala duwanaansho isku labada dhinac ee D iska leh, si aadan karaa oo
kaliya xaqiijinta aad u saxda ah ee weedhaha hore la fisho in lagu gartaa [by bedelay
GG fudud by labada-column], laakiin sidoo kale laga helay. Dhanka kale kasban
khaldama ka waxa loogu yeero. Qiyamka True, ie kooban ah la koobi
karayn m dabagal, ama wax-u Error, taas oo ku xiran tahay xajmiga oo ka mid ah
uguna. M in labada dhinac iyo m' iyo m , gaar ahaan, weli dib markii dhinac walba,
waafaqsanaanta ahaatee la taaban karo; iyo tixraac in ay qayb ka ee loo yaqaan.
qaladka tahay, mararka qaarkood ka kaabidda go'aan ka soo baxay uguna m , taas oo
ku xidhan qaladka in la beddelo qiimaha runta ah la taag daran oo ku dhacay galay
togan ama taban ama jihada gaar ah in mid ka mid ah size reerm qiimaha -dependent
waa zoom ama ka 3) .

3)

[The kaabidda ee qiimaha weecasho hoose u ahaayeen in 44 ogeysiin

45.; qaladka tahay-macquul ah, waayo , q iyo w laga heli karaa kor ku 119
tilmaamay. Sidoo kale xusid mudan tahay qalad tahay go'aaminta xisaabta
macnaheedu A of m waxaa la filayaa in qiimaha, iyo la mid ah w :
ayaa lagu
wadaa marka w, sida caadiga ah, qalad tahay di weecasho tahay oo ka mid ah
qiyamka shaqsi (kor ka eeg hoos. (10)) bandhigaysaa.

122aad [si hadda cogency ee bipartite GG la hore oo keliya sida sharciga ah

qaybinta K.-G. marka la barbar dhigo in ay isku dayaan GG fudud-faa'iideysan hoos,
waa dhexeeya arkay iyo xisaabiyaa ku salaysan miisaskii ay aniga iyo III miisas
barbardhigo Cutubka VIII. for qiimaha la macmalay. Waxaa jira, darfahoodii in lala
meel dhigo sida kuwa, maxaa yeelay, waxay leeyihiin kaqabto daciif ah oo kaliya oo
sidaas qiil filanayeen in a qaaday sabab by codsanaya faa'iido labada dhinac kaqabto
xoog sharciga laga arki doono ilaa xad ka weyn.]
[From 5 yaraynta layers of Table waxaan ( 64) waxaan doorto goobta E , = 368
oo ka 4 yaraynta layers of guddi III ( 65) booska E , = 60 la tacliiq ah in hore, ku
xad liita, ka tan dambe ayaa isagoo kaqabto ugu adag qaraabo u qalma in ay ku layers
kale. Waayo, darfahoodii hadda labada la eego A , qiyamka t = :
oo intaas
ka [ t ] oo la tixraacayo D p , qiimaha T ' = ' : e
iyo t , = , : e ,
iyo
Aakhiro [ t ] iyo [ t , ] xisaabiyaa halkaas oo , ' , , ee a ama D p in

bareeg ka soo jeedaan ilaa xad u ah i (aan ilaaa self) kordhiyo. markaas jira farqi
u dhexeeya oo isku xigta qiyamka oo sida yihiin si ay u muujiyaan qiimaha, iyo
la aasaasay helay [ t ] la m, ee [ t ' ] RESP. [ t , ] la m ' , siday u kala
horreeyaan. M , bateen. Sidaas, ka xisaabiyaa sida ay fudud iyo GG geesoodka
keentay z qiimaha la barbardhigo qiimaha huurada arkay labadii loox hoose. Halkan
waxa ku jira qiimaha tirsi ah , e iyo e , kaalinta aan la saxo in ay sabab, tan iyo
kordhaya oo isla ee size ee m waa inconsequential iyo darajo jecel ee saxnaanta:
Isbarbar dhigga ee taaban z of miiska waxaan (ilaa xad toosan ee dhaladii) la
teori ah iyo ka dib fudud dhinac GG
E = 1 mm , i = 5, A = 408,2, D p = 409,7; = ; 11.1 s '= 10.4; e , = 11.9; m =
450, m ' = 210, m , = 240th
taaban
karoz

teori z

Bez. A

farqiga

bez. D p

bez. A

Bez. D p

363

0.5

0.5

+ 0.5

+ 0.5

368

373

+1

+1

378

+1

+2

383

17

13

13

-4

-4

388

24

22.5

22.5

- 1.5

- 1.5

393

36

35.5

34.5

- 0.5

- 1.5

398

41

49

47

+8

+6

403

59

60

58

+1

-1

408

65

64

64

-1

-1

413

65

60

62

-5

-3

418

51

50

52

-1

+1

423

40

37

38

-3

-2

428

17

24

24

+7

+7

433

19

13

13

-6

-6

438

+3

+2

443

+1

+1

448

-1

-1

453

0.5

0.5

+ 0.5

+ 0.5

wadarta

450

450

450

46

42

Isbarbar dhigga ee taaban z of miiska III (dagaalyahaniin) la teori ah iyo ka dib

fudud dhinac GG
E = 1 inch, i = 1 , A = 71,75; D p = 71,99; = 2.04 e = banayeen 1.92; e , =
2.16, m = 2047 m ' = 963 , 5, m , = 1083,5.
a

taaban
karoz

teori z
bez. A

farqiga

bez. D p

bez. A

bez. D p

60

-l

-1

61

62

0.5

+ 0.5

63

1.5

+1

+1,5

64

3.5

+1,5

+2

65

15.5

10

12

- 5.5

- 3.5

66

26

26

28

+2

67

54

58

59

+4

+5

68

108

110

108

+2

69

172

179

174

+7

+2

70

253

252

243

-1

- 10

71

290

304

298

+ 14

+8

72

330,5

315

318

- 15.5

- 12.5

73

296

282

291

- 14

-5

74

223,5

217

226

- 6.5

+2,5

75

142

143

145,5

+1

+ 3.5

76

75

81

80,5

+6

+5,5

77

38

40

37

+2

-1

78

13

17

15

+4

+2

79

3.5

+2,5

+1,5

80

-1

81

0.5

- 0.5

-1

82

0.5

- 0.5

- 0.5

83

0.5

- 0.5

- 0.5

2047

2047

90

72

wadarta 2047

Sida aad arki karto, wadarta guud ee khaldama u dhexeeya qiimaha arkay iyo
xisaabiyaa, qiimaha buuxda waa in labada miisaska qaaday by yar sharciga labada
dhinac sida fudud ee, haddii farqiga u gaar ahaan miiska ugu horeysay la barbardhigo
horeba waa qiimo lahayn. Laakiin waxa ku dhacaa in ka badan oo muhiim ah, waa
inay aaminnimo weyn, oo waxaa lagu gaarayaa by sharciga labada dhinac oo u qalma
in la fudud ee soo bandhigidda ee muhimka ah ee labada darfahoodii, Endabteilungen
ka dhanka ah.]
[By jidka barbardhigo muujinaya z qiyamka sharciga laba geesoodka ah la
dhiganta z qiyamka sharciga fudud labada kiis ee isku raacsan yihiin in xarunta
miiska u sii kordhaya oo ahkuwa ugu horeysay ka weyn, ka dibna ka yar, waayo hoos
u ah kuwa ugu horeeya yar ka dibna weyn sida kuwani waa. Sababta taasi waxay u
taallaa in laba darfahoodii jihada caanka ah ee kaqabto, iyo saamiyada, kuwaas oo
lahaa oo kaliya beddeli haddii kaqabto ka heli lahaa dhinaca ka soo horjeeda.]

XVIII. Wadarta of Law iyo Supplementarverfahren ah.

123. Si aad u taariikhda, GG ah, inta aan ka ogahay, kaliya si loo ogaado tirada
qaraabo ama waadaxa ah ee khaldama ee A ayaa loo isticmaali jiray inta u
dhaxaysa xadka Siiyey weecasho; laakiin waxaa lala xiriirin karo waxaa la, iyo sida
nooc ka mid ah Aragtidan waxa ka mid ah taas oo sidoo kale qaaciidooyinka wadarta
qaraabo iyo waadaxa ah khaldama ofA dhexeeya xadka Siiyey weecasho
horumarinta, kaas oo, sida bez ku qaaciidooyinka. inta sii GG ee dhan ansax ah oo
lagu dabaqi karo caadi ah kala is, sida symmetrical W. a Duwanaanta
bez. A waa; laakiin mar dambe qaadan in ay dhacdo W. sinnayn ka dib GG labakhaanadda ansax ah dhinac walba gaar ahaan marka ay jiraan khaldama sida
bez. D halkii bez. A aqbalay, iyo m , , , t for page kasta oo qaraabo gaar ah
by m , , , , e , , t , iyo m ' , ' , e ' , t' bedelay.
Laakiin waxaa u helaan natiijada marka la eego wadarta khaldama si fiiro gaar ah,
sida iyaga oo aan si xushmad leh la wadaagi khasaaro ah ee natiijada ay tirada kala

duwanaansho, mid kaliya in muddo uguna aan dib loo lagama maarmaan ah ama
taxane ah oo aan la koobi karayn, waxaa hadda ka xisaabaya in, tan iyo markii ay
yihiin expressible halkii foomka uguna, sidoo kale iyada oo loo marayo
Supplementarverfahren ah ( 128), taas oo ay u oggolaan, waa muhiim Waxaa
kuwaas ka dib hooseysa marka laga reebo in la dhigay ka yar sida soo socota.
124. Si wadarta khaldama in ay xad weecasho qaar ka qiyamka cidhiidhi ah si ay
hal dhinac, dhihi wanaagsan, sidaas oo tan iyo soohdinta ' si loo ogaado waxa
kaasaa run ah dhinaca xun, waxay qaadan guud ahaan wadarta ah kala duwanaansho
dhinaca this, di ' , foomka xaggeeda celceliska weecasho fudud e' = ' : m ' ,
2 ], markaas
qaado t = ' : e' , ka malana hoos xukunka soo socda si EXP [- t
wadarta waadaxa ah ee khaldama ka yahay '= 0 u siiyey ' siman: ' (1 - EXP
[- t ]) oo dheer ee ' in been siman: ' EXP [ - t ]; wadarta qalanta
ilaa ' laakiin, di waadaxa hore, loo qaybiyey guud ' oo la T lagu muujinaysaa
doona isku 1 - EXP [- t 2 ], in EXP Intaa waxaa dheer [- t 2 ].

Halkii wadarta buuxda iyo qalanta ilaa a xadka qaarkood ' si loo ogaado oo
weliba, awood this sidoo kale bixinta in tiro cayiman oo khaldama oo sida' kulul, ka
dhigi, la siiyaa weyn m ' , maadaama ay halkan waxaa la siiyaa , z : m ' ka dib markii
qaar jidka hore t iyo qeybsanaan ku xigeenka sida ee t - miiska laga heli
karaa. Sidaas noqon z ' : m la siiyo, ka dibna ka fiiriyaana ay u t - miiska t oo aad u
isticmaasho in jidka hore soo koobo go'aan.
In ixtiraam this, mid kasta oo qiime ah in a - column of guddi qaybinta dhab bareeg
ah oo dhan i dhigan tahay, taas oo ku saabsan a qoran z - qiyamka faafinta, waxa aan
bareeg gacan ah in a call, sidaa darteed waa xadka ilaa oo aynu tirinnay leeyihiin in
ay qaataan tiro ka mid ah khaldama, ma by a ah a - column laftiisa, laakiin xoogga
bareeg gacan ay, taas oo ka dhigaysa ee wareega ah ee ku xiga ee bareeg ah isku
xidha, sida ka go'an in uu soo bandhigo.
Halkii Munaasabad si xuduud of D si loo go'aamiyo ka gacan kasta, waxay waxaa
loo qaybin karaa dhinac kasta ka badan tirada goostay dhinac kasta u dhexeeya xadka
wax sax ah si la mid ah, by kalagoynta xuduudaha la xiriira in ay hore wadaraha hab
bixinta maanta.
125. Si EXP [- t 2 ] si aad u ogaato, ku dar 2 log t in 0,63778 1, search this tirada
in miisaskii logardam ah, waxa ay si xun u dhigay, in uu yahay, waxay sawiri on
tirada soo socota sare oo dhan iyo dar dib this Aayad xun ku daray; this dib u tirada,
si ay tani tahay EXP [- t 2 ] .
xisaabinta waxa uu leeyahay in uu noqdo dabcan dhib ma aha, si kastaba ha
ahaatee, sida aad ka arki kartaa, xoogaa eheeyn, iyo si ay u tudhaynin kiis walba,
waxaad markaas kartaan, si kastaba ha ahaatee, waayo meelsha t = :
ama in
isku dhufashada ee leh
u harsan , kuwa : qiyamka dhiganta

oo intaas ka dib 1 - EXP [- t 2 ] sheeg, oo waxay qaadan qiyamka meelsha ugu dhow
ku filan si markaas interpolate dhexeeya. Halkan waa miiska sida oo qiyamka sida
xaqiiqada ah been ka lahayd xitaa u dhow midba midka kale in ay u ogolaadaan
interpolation ah mid aad sax u ah.

Shaxda muujinaya wadaraha weecasho ah si , Totalsummme sida Set unit

,
EXP [- t 2 ]

EXP [- t 2 ]

EXP [- t ]

0.00

1,00000

1.00

0,72738

2.00

0,27992

0.05

0,99920

1.05

0,70403

2.05

0,26245

0.10

0,99682

1.10

0,68035

2.10

0,24568

0.15

0,99286

1.15

0,65641

2.15

0,22961

0.20

0,98735

1.20

0,63232

2.20

0,21425

0,25

0,98030

1.25

0,60813

2.25

0,19960

0.30

0,97176

1.30

0,58395

2.30

0,18566

0,35

0,96176

1.35

0,55983

2,35

0,17241

0,40

0,95034

1.40

0,53586

2,40

0,15986

0.45

0,93757

1.45

0,51210

2.45

0,14798

0.50

0,92350

1.50

0,48861

2.50

0,13677

0.55

0,90820

1.55

0,46545

2.55

0,12621

0,60

0,89173

1,60

0,44270

2,60

0,11628

0,65

0,87417

1.65

0,42038

2,65

0,10696

0.70

0,85558

1,70

0,39855

2,70

0,09823

0.75

0,83606

1.75

0,37726

2.75

0,09006

0,80

0,81569

1,80

0,35654

2,80

0,08245

0,85

0,79455

1.85

0,33641

2.85

0,07536

0.90

0,77273

1,90

0,31692

2,90

0,06877

0,95

0,75031

1,95

0,29809

2,95

0,06266

EXP [- t 2 ]

EXP [ - t 2 ]

EXP [ - t ]

3.00

0,05700

4.00

0,00614

5.00

0,00035

3,05

0,05176

4,05

0,00540

5,05

0,00030

3.10

0,04694

4.10

0,00474

5.10

0,00025

3.15

0,04249

4.15

0,00416

5.15

0,00022

3,20

0,03841

4.20

0,00364

5.20

0,00018

3.25

0,03466

4.25

0,00318

5.25

0,00015

3.30

0,03123

4.30

0,00278

5.30

0,00013

3,35

0,02809

4.35

0,00242

5:35

0,00011

3.40

0,02523

4,40

0,00211

5,40

0,00009

3:45

0,02263

4,45

0,00183

5.45

0,00008

3.50

0,02026

4.50

0,00159

5.50

0,00007

3,55

0,01811

4,55

0,00137

5.55

0,00006

3.60

0,01616

4.60

0,00119

5,60

0,00005

3.65m

0,01440

4,65

0,00103

5,65

0,00004

3.70

0,01281

4.70

0,00088

5,70

0,00003

3.75

0,01138

4.75

0,00076

5,75

0,00003

3,80

0,01009

4,80

0,00065

5.80

0,00002

3,85

0,00893

4,85

0,00056

5,85

0,00002

3, 90

0,00790

4.90

0,00048

5,90

0,00002

3.95

0,00697

4,95

0,00041

5,95

0,00001

6.00

0,00001

6,15

0,00001

6.20
0,00000
126. derivation ee wadarta sharciga sida shaqo ah A by GG fudud waa tan.
Ka dib markii GG fudud, labada dhinac wada qaaday tirada buuxda ee isdhaaf ah
dhexdooda ku yiilna waa t = 0 iyo qiimaha la siiyo of t = :
:
; Soon m [ t ]. (1)

Si aad u leeyihiin wadarta u dhigma, waxa uu leeyahay qiimo hore ka yar calaamada
maarmaan leh badin doonaa waxa ay kala yihiin:
, (2)
Laakiin t = :
sidaas daraaddeed = t
, mid ayaa lagu baddalayo
qiimaha this for in lagama maarmaan ee la soo dhaafay:
, (3)
Xalka guud ee 2 t EXP [- t ] DT waa in tixgelin in tdt = d t 2 , integrable qaab
uguna, kuwaas oo loo siman yahay - EXP [- t 2 ], oo sidaas awgeed guud ahaan
xuduudaha t = 0 iyo t = t uu la siman yahay (1 - EXP [- t 2 ]), kuwaas oo
la m = ku badiyey, waxay kala yihiin:
(1 - EXP [- t ]), (4)
sida wadarta dhexeeya t = 0 iyo a siiyey t.
Noqo gaaban
1- EXP [- t ] = T (5)
dhigay si
T (6)
qiimaha loo baahan yahay.
Haatan waxaa ka muujiyay in taxane ah oo aan la koobi karayn,
, (7)
waxay keensataa in aad u yar a t di :
waa ku filan si ay u sii xajisan doono
labada shuruudaha ugu horeeyay, taas oo aad u yar t la yaabka lahaa waa:
T = t . (8)
In the case of kaqabto leeyahay ee D halkii A si loo baxo iyo codsan ah GG labacolumn, d, i. Halkii saaray ' ama , iyo t dhinac walba si siman
by e ama e , waa xiran tahay, sidii hore, by .
127. Si barbar war dhawrid, waa dabcan, wadarta miyigii si ay nafteeda loo
ogaado in ay xadka la siiyey. Hadda waxay khusaysaa go'aanka taaban karo
wadarta dhinac walba (sida ay 74):
, = m , D - A , ;
' = a' - m D ; (9)
Caanobooraha go'aan in ay si xad siiyey , ama ' bedeli dhinac walba oo kaliya in

ka yar m , iyo m ' ma aha gabi ahaanna ee qiimaha weecasho ee bog kasta ah, laakiin
keliya tirooyinka weecasho ilaa xad in, iyo a , , a ' aan gabi ahaanna
ee ah dhinac kasta, laakiin si ay mar kale u fahmaan oo kaliya ilaa xadka la siiyey
waa waxa halkii aan waa ka keliya loogu yeero qiyamka kala leh laba kusiga kor iyo
hoos, si ixtiraam leh in gabi ahaanna la kusiga. Haddii hadda D galay guud ahaan
hoos bareeg gaar ah, waa qayb ka mid ah m ' , m " , A " , a " kuwaas oo ku
dhacaa bareeg in, sidii hore ( 72 u. 73) ayaa tilmaamay, go'aamiyey interpolation ,
halka qayb ka hartay la siiyo by daawashada laftiisa.
Ha noo sharxaan this on Waxaan sabuurad 450 skulls ah. [Waayo, meel hoos
u E , = 368 ( 64) dhaco D p = 409,7 in bareeg ka 405,5 in 410,5. Waxaa sidaas
waa a 0 = 408, z 0 = 65, i= 5, g 1 = 405,5, x = 4.2, oo waa la helay oo ka

soo D p kordhin in xuduud ugu horeysay bareeg 405,5 " , waayo, di y D p y, halkaas oo y waa tirada, iyo y waxay muujinaysaa wadarta bareeg hawlgelinta, sida
ay qaaciidooyinka (13) iyo (8) ka mid ah IX cutubka.
y = 65 = 55, Y = 55 407,6, y D

- Y = 55 2.1 = 116aad

Helay sida miiska la barbardhigo soo socda ee u dhexeeya aragtida iyo khibrad
waayo wadaraha weecasho hoose ee guddiga I:
Isbarbar dhigga ee taaban " kiiska teori miiska waxaan (ilaa xad toosan ee
dhaladii).
E = 1 mm, i = 5, D p = 409,7 s , = 11.9; , = 2840th
"

"
empir.

theor.

farqiga

" : ,
empir.

Theor.

farqiga

0 ilaa
4.2

116

111

-5

0.041

0.039

- 0,002

"9.2

511

491

- 20

0.180

0,173

- 0,007

"14.2

991

1034

+43

0.349

0,364

+ 0,015

"19.2

1592

1599

+7

0,561

0,563

+ 0.002

"24.2

2113

2079

- 34

0,744

0,732

- 0,012

"29.2

2566

2423

- 143

0,904

0,853

- 0,051

"34,2

2725

2636

- 89

0,960

0,928

- 0.032

"39.2

2798

2749

- 50

0,982

0,968

- 0,014

"44.2

2840

2806

- 34

1000

0,988

- 0,012

Waa la arki doonaa, oo u Tagaysaan wadaraha leexasho buuxda iyo qaraabo sida oo
iyagu waxay qaadan doonaan guddi ay matalayaan oo ay wadarta sharciga. Waa in la
tixgeliyaa in qiyamka taaban karo, haddii loo maleeyo in qaybinta direyska
of a RESP. maaggan gudahood bareeg kasta, halka xisaabinta teori on malo ay
tahay in qaybinta waa waafaqsan Xeerka aasaasiga ah iyo dura gudahood. ]
128. dheeraad ah. Supplementarverfahren The.
Haddii, sida waa caado, in guddi qaybinta keliya ah tirada guud, laakiin aan
wadarta guud ee ah, taas oo in ka badan oo hoos qiimaha gaar ah, kaliya keliya
Vorzahl ah v iyo Nachzahln laakiin ma Vorsumme V iyo Nachsumme N la siiyo, runtii
waxay noqon kartaa C , laakiin innaba A midna D p si toos ah, mana hawlaha
weecasho la xiriira qiimaha intaas, oo sidaas daraaddeed account qaybinta ma jiri
doono suurto gal ah. Dhanka kale waxaad karaa sida soo socota, inkastoo xoogaa
caadi ah, hab oo aan wici Supplementarverfahren ah, yimaadaan.
Go'aaminta halkii D p Halkii D i , taas oo sida caadiga ah ee D p yar oo kala duwan,
la bedelay, waayo waxaa laga yaabaa in markii hore ka tago tixgelin ah v, V, n,
N dhow dahay, laakiin sidoo kale go'aaminaya tirada weecasho weli
dhamaystirnayn m " , m ' wadaraha oo weecasho " , " sida uu sheegay hab loo
yaqaano kaliya af badan oo ka socda qeybo ka mid ah guddiga. Si kastaba ha ahaatee,
waxa ay sidoo kale go'aamiso wadarta tirada
weecasho m , = m ' + v iyo m ' = m ' + n , Aakhiro v: m , iyo n : m '. Qiyamka Kuwani
waxaa iska leh waxaa laga arki karaa in miiska soo socda la qiimeeyo helo oo
xisaab ka dib tilmaamay doonaa, miiska iyada oo loo marayo, laakiin waa in, ugu
yaraan qiimaha qaar ka mid ah waxaa u tudhay dhib ah ee xisaabinta. Shaxda waa
kaliya in qiimaha yar v: m , iyo n: m kordhiyay, sida ay ku fog tahay Xaaladaha
intooda badan waa uun noocan oo kale ah;halkaas oo miiska kuma filna, waa in in
si toos ah loo xisaabiyaa.
Halkan, mid u aragto wadarta buuxa khaldama hoose iyo sare ka D i sida soo
socota:
,

. (10)

Halkan 1) :
,

,
, (11)

1)

[Maxaa yeelay this ansax presupposed ah GG laba-column saabsan D i jiritaanka

sharciga saami: e ' , e , = m ': m , ayaa natiijo laga yaabaa marka la eego xaqiiqada

ah halkii kor ku xusan, dabaqi karo iyada oon loo eegin formula sharcigan ayaa sidoo
kale midig, a = D i + e '- e , ayaa ku dhow, taas oo marka la barbar dhigo derivation
kor ku of a siiyo calaamad muujinaysa ammaanka ee go'aan].

Qaar ka mid ah waayo qiimaha tirsi v : m , , n , m ' wadarta la xiriira qiimaha

jajab khaldama ah marka la eego dhinac walba D.

.1626

0,37726

0,1105

0,27992

0,0726

0,19960

0,0461

0,13677

0,0282

0,09006

0,0167

0,05700

0,0095

0,03466

0,0052

0,02026

0,0028

0,01138

0,0014

0,00614

0,0007

0,00319

0,0003

0,00159

0,0002

0,00076

0,0001

0,00035

Xisaabinta of dhacdo sidan oo kale: Man raadinaya in m ': m , , ama m ": m ' ,
hadba waa dhinaca taban ama togan, sida [ t ] qaaday, qiimaha t , oo waxay
qaadan = EXP [- t ].
hab go'aan Tani waxa ay ku xiran mid ka mid ah in dhinac walba oo ka mid ah
khaldama of D i istaago fudud GG sida ay tahay tirada iyo celceliska weecasho gaar
helay of this page for statuiert gaaban ansax GG u casriyeeyo gabi ahaanna, iyo kuwa
ku jira ganaax mabda 'faragelinta horumariyo.
[Saddexda qiyamka: 1) tirada qaraabo of khaldama, 2) wadarta qaraabo of khaldama
ah, 3) saamiga of weecasho laftiisa ilaa oo ka mid ah D i tirada qaraabo iyo wadarta
waa go'an yahay, oo ka weecasho hoose , waa in sida ku tiirsanaanta on midba midka

kale, in laba kasta oo loo xisaabin karaa ka saddexaad. Indeed, waa ay sabab u tahay
GG u khaldama of page a, tusaale ahaan, positive ah:
,

, (12)

halkaas oo m ' iyo ' qiyaasi tirada guud iyo wadarta ah khaldama of this
page, " laakiin hab weecasho, taas oo ah tiro aan dhamaystirnayn m " iyo qayb
ahaan wadarta '' waxaa lagu kordhiyay. Sidaa darteed waxaa laga yaabaa, in hab
kor lagu sharxay, in m ": m ' , siday u kala horreeyaan. M ": m , iyada oo loo marayo
dhexdhexaadinta of t qiimaha ' ': 'RESP. " : , xisaabiyaa xaggeeda,
haddii " RESP. " waxaa laga helaa u mareysa ' RESP. , waxaa
go'aamiya (10).]
Si aad u sharaxdo bixinta si a tusaalooyin gaar ah, sida waa in guddiga Quetelet ee
dagaalyahaniin Faransiis ) 2 v = 28 620, n = 2490, m = 100 000th [One hadda
helaa D i = 1,6273 m, ie m , = 55 951, m '= 44 049, m ': m , = 0,48848, m ": m '=
0,94347; Aakhiro ka t - miiska ugu horeysay haddii t = 0,46420 oo 1 - EXP [- t 2 ] =
0,19385; labaad, haddii t = 1,34843 oo 1 - EXP [- t 2 ] = 0,83769. Sidaas awgeed,
waxaa laga helay (10) tirada guud ee wadarta , = 3740,5, '= 2410,7
sida " = 725,1 oo " = 2019,4. Ugu dambayntii, waxa ay u muuqataa ku
salaysan (11) e , = , 0,0669 e '= 0,0547, A = 1,6140. Sidaas darteed, waa D - A =
0,0133, halka e , - e ' = 0,0122; Labada qiimaha waa loo siman yahay si kasta oo
kale, laakiin ay u dhaqaaqin gooni leeyahay in salkeeda in qiimaha wax soo
saarka D i ah saami gaar ah D p wax yar ka duwan yahay. qudhiisu Quetelet, kuwaas
oo maraa qiyaasayo barbar qiyamka itimaalka arkay iyadoo qiimaha teori miiska ay
itimaalka in qotomiyey qaybinta a sameeyaa guddi, ayaa sheegay in: "la taille
moyenne est de 1,62 m environ"].

2)

[Lettres Suur la thorie of probabilits, p. 401. "Conscrits dhexda Franais".]

Mid ka mid ah u malaynayaa in laga yaabo in xitaa mararka halkaas oo isku xigta
oo dhan waa la joogo, qiyamka arkay laakiin aan caadi ahaan hoos u sheego yar, sida
ay tahay kiiska la Leipziger iyo Anna Berger qorta dhexdhexaad ah, oo ka mid
Supplementarverfahren
Contribuu a millorar la traducci kaliya on qaybta sare ee taxanaha ah, laakiin weli dhinac
isla D waa, u baahan tahay si aad u codsato in a , si aad u hesho waxa hoos waa
uninvolved ama loo habeeyey in saameynta aan caadi ahayn, sida haddii xiriirka
caadi ah u dhexeeya tirada iyo size of khaldama, waxa kor u yahay presupposes sidoo
kale gudbiyay dhamaadka hoose. Laakiin tani ma aha kiiska, laakiin waxaad karaa
keliya ilaa inta ay ka Supplementarverfahren filayaa natiijo waxtar leh, sida laga
saaray marka la xisaabinayo qaybta hoose ee taxanaha ah, kuwaas oo b kulul, waxaa

Text original

kale oo caadi ah, sida uu u dhaqaaqay xisaabinta, taasoo ah kulul. Dhab ahaantii,
waxaan u qaadan in tirada qaraabo of khaldama ka ah qiimaha weecasho qaarkood
ilaa ugu dambaysta, di qaybta b, waa mid aad u weyn, sidaas darteed waa tirada
qaraabo kor ku xusan, qaybo ka mid ah, waxay noqon aan caadi ahayn oo aad u
yar, marka Supplementarverfahren laakiin waxa ay weli u qaadan in ay tahay mid
caadi ah, kuwaas oo laftiisa soo horjeedda. Sidaa darteed, ay timaado marka ay u
dhaqmo by Supplementarverfahren la taxane aan caadi ahayn sida, si ay gunaanad
macquul ahayn. Dabcan, qiimaha si toos ah helay hoos ee taxanahan sida by
Supplementarverfahren ku , oo waxay kordhisaa qiimaha A. - Sidaas ayaan kula
dadka Leipzig sida ay leeyihiin a qaaday qayb ka mid ah in kooxdiisa xun ee D
= 69,71 in 66,5 waa ku filan yahay, sida b qayb ka mid ah in, ilaa dhammaadka,
halkaas oo aad ka xusuusan karo (sida ay 15) in 66 waa qiime hoose oo hoos xumo
ku dhici.ka gabi ahaanna ee qiimaha dheefay , waxay ahayd 9935, taas oo ka
dib markii Supplementarverfahren dheefay 9097, ku ool ah loo siman yahay si
qiyamka = ' kaas oo soo socota 9070, ka qaybaha caadiga ah loo tixgeliyaa
wanaagsan ee taxanahan. out of gabi ahaanna ee taxanaha qiimaha toos soo jeeda
of A ahaa 69,62, kaas oo ka dib markii Supplementarverfahren helay 69,70, sidaas
qiimaha D ool ah loo siman yahay. Haddaba haddii laakiin D run ahaantii ka dhigan
tahay, sidaas oo kale ayaa lahaa bartamaha la cimri tahay waxaa la,
sidaas m ' = m , ahaan, halka m , = 4257, m ' = waa 4145th

XIX. Sharciyada kaqabto.

129. [In labada cutub ee hore GG ilaa iyo haatan waxaa la soo saaray in ay tahay
laga heli karaa sida qalab ku haboon qaybinta qaansheegta K.- G. si siman si fiican u
la dhabanada la taaban karo ka badan kaqabto muhiim ah khaldama in ay
isticmaalaan. Haddaba, waayo-aragnimo ayaa muujisay, in dhab ahaantii sharciga
Gaussian qaladaad in is beddel yar oo ka mid ah qiyamka shaqsi waa sharciga dhabta
ah ee ku baahsan ay celceliska, iyo in xitaa la kaqabto daciif ah, markii ay weli shaki
ku jiro in kaliya guuldaraystay dhabanada lagama maarmaanka ah ama kaqabto la
taaban karo xaadirka ah, ee deeqaha sharciga laba geesood ah faa'iido sharciyada
fudud ka gees ah si awood GG geesoodka ah ka badan ku filan in ay caddeyso
sharciga qaybinta K.-G. ilaa la kala duwanaansho qalanta daciif ah. Sharcigani
wuxuu aasaasiga ah ee qaybinta for K.-G. ka dibna ku salaysan kaliya on aragnimo
iyo u baahan jirto sabab teori. Sidaas awgeed ayaa weli hal dhibic ka taaban karo of
view keliya weli hawsha ay u soo dheegato hore ee waxyeellaynta ku qoran (in V.
Ch.) Sharciyada gaarka ah si weyn u qaybinta sinnayn sida cawaaqibka Sharciga
Aasaasiga ah.
[Laakiin xataa haddii ay taasi Law aasaasiga ah waxaa sidoo kale ay taageerayaan
aragnimada, waa hubaal oo xiiso leh, xaaladaha teori saabsan K.-G. ah si ay u
horumariyaan si uu u adkeeyo GG labada dhinac hab la mid ah sida loo sameeyo

sharciga fudud in aragtida ah ee qaladaad, aragti ahaan. Taas waxaa la samayn

doonaa in lagu daro in ay cutubkan in dheegato sharciyada gaarka ah.]
130. [Sharciyada gaarka ah si weyn u sinnayn qaybinta dayrta laba
kooxood. marka hore waxaa ku jira qodobo ka mid ah qiimaha bilowga ah, sida laga
soo xigtay oo dambaysta ah
1.qiimaha cidhiidhi ah, in uu yahay ugu badnaan loogu talagalay taas oo
2.ayaa ku dhawaaqaa in hantida sharciga saami.
Kooxda labaadna waa xiriirka ka dhexeeya qiimaha ugu weyn, xisaabta macnaheedu
qiimaha A , qiyamka dhexe C iyo qiyamka dhow D, sidaas go'aamisay kala fogee
qiimayaashan iyo meel ay qaraabo in aragtida iyo sifooyinka ah ee A iyo D waxa ay
la xiriiraan tirooyinka weecasho horumariyo 1) .]
1)

[Waxa intaa dheer in sharciyadan, sharciyada waxay ahaayeen ba'an ee 33 ayaa

sidoo kale ku qoran. Si kastaba ha ahaatee, la mid ah leeyihiin oo kaliya sida ugu
badan ee dhabanada ka badan qiimaha weecasho kaqabto sax ah oo sidaas
daraaddeed jira sharciyo qaybinta si weyn u sinnayn. Ma Tan iyo markii ay sidoo kale
ku siin mar wada faahfaahsan oo dheeraad ah, waxay ku xiran tahay daaweynta
gaarka ah ee cutubka xiga waa.]
[Si dheegato kuwan sharciyada GG geesoodka ah waa in la qaado, sida in ay heli
doonaan foomka soo socda, sida sharciga reer qaybinta koobiyada K.- G a .:

, (1)
halkan ka Dhigan yahay, sida caadiga ah, m iyo m , tirada kor ku xusan iyo hoos
qiimaha bilowga D khaldama jiifa, ' iyo , taas oo qiimaha ay sixun sidii noqday
masaafo ah khaldama of D , h' iyo h , oo ah dambeyntii reciprocals e '

iyo e ,

halkaas oo e' iyo e , qiimaha celceliska ' iyo , waa. Si kastaba ha ahaatee,
waxaa loogu tala galay in qiimaha wax soo saarka D ma khuseeyo laga bilaabo sida
qiimaha cidhiidhi ah xataa sida uu go'aamiyey qiimaha sharciga saami, tan iyo markii
labada guryaha waa in la tijaabiyo. Saas ma aha, waa D waa in la tixgeliyaa in muddo
ah qiimaha bilowga sharci darro ah loo doortay, oo waa in la xaqiijiyay kaliya by
Samo falku inaad sharciga (1) sida dhibaataysan la labadaas guryaha qiimaha. Weliba
waa in la ogaadaa in 'iyo , macnaheedu tiro lahayn, laakiin kaliya in ay fasiraad
joomateri ee ' RESP. , kuwaad sida abscissas la xiriira xidhiidhinaysa dadab
dambe sharciga qaybinta. Tirada kala duwanaansho dhinaca kale had iyo jeer tixraac
dura oo wakiil strip dusha, si isla'egyada
z ' = d ' , z , = , d , (2)

sheeg kala duwanaansho immisa (1) Sida ay sharciyada u dhaxaysa xuduudaha

Rowan dhow ' iyo ' + d ' RESP. , iyo , + d , on birta doonana laga
bilaabo size d 'RESP. d , ku dhici. Sida laga soo xigtay W.
goostay W iyo W , in weecasho u dhexeeya xadka ku cad waxaa laga heli
karaa. Waxaad noqon doontaa:

(3)
gudbiyo.]
[By isleegyo (1) waxaa loogu talagalay qiimo kasta uguna of ' iyo , qiimaha u
dhigma of ' iyo , oo sidaas oo kale qiimaha u dhigma
of z 'iyo z , ama W iyo W , go'aamisay in si aan shaki , Waayo, qiimaha bilowga
ah laftiisa, si kastaba ha ahaatee, qiimaha weecasho ' = 0 iyo , = iska leh 0,
maqan this aqonsado, haddii aan in
h
' m ' = h , m , ama

(4)

Waayo, waa qiimaha this:

,

(5)

si ku meel gaar ah oo joogto ah u dhexeeya labada gooladaha, kaas oo wakiil isleegyo

(1), dhab ahaantii, qaadataa meel kaliya marka isla'eg xaaladda (4). Taasi isla'eg
xaaladan waa in ay daruuri u noqoto, waa caddayn ka tixgelin soo socda.]
[Waxaa la fahamsan yahay in bareeg ah size a siiyey iyo xaalad siiyey oo kaliya
iska karaa in tiro ka mid ah qaar ka mid ah kala duwanaansho. Taas macnaheedu waa
in xitaa dura ah Rowan yar, taas oo ay tahay in la arkaa xadka of bareeg ah uguna,
tiro la mid ah waa in ay yimaadaan, waxa loo arki karo in sare ama kordhin galay
hoose ee bareeg guddi qaybinta sida soohdinta ah. Laakiin haddii qiimaha wax soo
saarka ' ka duwan , sidaas tirada duwanaansho for bareeg qiimaha wax soo
saarka la xiriira ku xiran tahay in dambaysta ah on qayb ka mid ah la rumeysan yahay
qeybaha kor ku xusan ama qayb ka mid ah ku been hoos khaldama aasaasiga ah. Tan
iyo markii aan this la oggol yahay, sidaa darteed waa in '= ,ahaan iyo sidaas
isla'eg xaaladda (4) ayaa la kulmay.]
[Waxa Untriftig, taasoo by xaqiiqada ah in si inkastoo tirada, laakiin ma aha,
waayo, khaldama ee W. gaari aqonsado doonaynin doodayeen. Maxaa yeelay,
suurtagalnimada of qodobada (3) la xidhiidha dhinaca kasta oo khaldama gaar ahaan,
iyada oo aan la tixgelinayo dhinaca kale ama in la soo dhax waxa ay dhibaatadu
saameysey. Haddii aad rabto a wadajir si wadajir ah qaaday go'aaminta ee W., sidaa

darteed waa in la mid ah on the total number m = m + m , khaldama ka gudbin, iyo

waa in markaas la dhigay:

, (6)
si, sida ay noqon waa, waayo '= , = 0 aqonsado ee go'aan suurtagalnimada ku
salaysan (4) Raacda.]
[Waxaa sidaas waa la hadhay sharciga qaybinta (1) isla'eg xaalad (4) in la
lifaaqan. Tani laakiin waa ka qiyamka saarka oofinta sharciga saami
e ' , e , = m ': m , (7)
loo baahan yahay. Isla mar ahaantaana, qiimaha this la aqoonsan yahay sida qiimaha
cidhiidhi ah tan iyo markii labada ' iyo , waayo qiimaha eber ee size
weecasho ' iyo ,gaadho ugu badnaan.]
[Si muujinaya sharciga qaybinta this adeegaan soo socda laba gooladaha, kuwii
hore ka mid ah oo koorsada of kor ku xusan D qiimaha been la tilmaan ah khaldama
tahay iyo celceliska w = DW ; e '= EN' , q = DQ , taariikhda labaad ee labada dhinac
of D been qiimaha muujinaysa labada qiimaha weyn ee A iyo C marka lagu
daro D iyo labada khaldama celcelis fudud e ' = EN' ; e , = DE , barayaa indhaha.

Waa in la ogaadaa in xidhiidhinaysa ku soo bandhigo qiimaha qaraabo by meeshii uu

ku yiil qiyamka 'iyo , oo caanaha ah (1) by 2 h' m '= 2 h , m , kala qaybsan
qiimaha ' : 2 h ' m ' iyo , : 2 h , m , waxaa la dhigay. Waxa kale oo uu
leeyahay h '= 1; h , = 2 / 3 wareegay. Sidaa darteed, qiimaha ugu badnaan DB laba
gooladaha waa loo siman yahay si ay 1 :

; dheeraad ah:

e : e , = 2 : 3; e = 0,564; e , = 0,846; D - A = 0,282;

D - C = 0,222, .
unit waa loo siman yahay si 5.6 cm, waayo labaad loo siman yahay 3.2 cm for
qalooca ugu horeysay.]
131. [Kaliya si gaar ah waa tiradii m ' iyo m , kor ku xusan iyo hoos qiimaha
bilowga D lagu sugnaa khaldama siman. In kiiska gaar ah tan dhexdhexaadka
yihiin C iyo celceliska xisaabta ee A kula D isku daraa. Waayo, waa m '= m , si
xaalada sifeeyay qiimaha dhexe ku qanacsan yahay, ka sinnaanta
ee m ' iyo m , laakiin waxa ay weli raaci sabab u ah sharciga saami in sidoo kale e' =
e , oo sidaas awgeed m ' e ' = m , e , . Taas oo muujinaysa in ku wadaraha

weecasho is siman yihiin midba midka kale, ku dheehan yahay ee la go'aamiyo

celceliska xisaabta.]
[Si kastaba ha ahaatee, sida la presupposed in xukunka, m ' ee m , waxaa kala
duwan, labada qiimaha ugu weyni ay yihiin A iyo C Marna D mideeya, iyo waxay
noqon kartaa masaafada ay ka D ka GG laga dheefayo sida soo socota.]
[Yeero weyn oo ka mid ah laba tiro m ' iyo m , by m ", yar by m " iyo sifeeyay
bogga of m " qiyamka been , e , h iyo t in wada noolaanshaha la horaantii ah ( 33)
sameeyey qodobada . by laba kusiga kor ku Markaas, qiimaha dhexe waa C search
sida qiimaha in labada kooxood ay la D qeexaya bareeg ah ( m - " m " ku jira)
khaldama, waayo, taasu waa:
, (8)
si kor iyo hoos nooca qaar ka mid ah qiimaha khaldama badan yihiin oo kaliya sida
dalbanaynaa qiimaha dhexe. Laakiin ka sharciyada qaybinta soo socota haddii = C D masaafada u dhexeysa qiyamka C iyo D muujinaysaa eegin ay qaraabo:
, (9)
ama haddii h " '= t h" = t " ayaa lagu wadaa:
, (10)
Mid ka mid ah sidaas ka heli tixgelin in h " = e "
C - D = = t "e"

,
, (11)

halkaas oo labada si toos ah (9) ama xisaabin t " oo macnaheedu yahay ku t miiska
ku salaysan (10) si loo ogaado marka qiimaha in uu yahay, ee aad u
gaaban si "qayb.]
[Masaafada C - D waa sida badan ee qeybtu waxay ( m '- m " ) : m ' ' tiirsan. Haddii
dambaysta ah waa eber, sidoo kale waa waa loo siman yahay si eber, iyo C dhaco,
sidii hore u xusay, iyadoo D wada. Haddii, si kastaba ha ahaatee, this ratio siman
yahay eber, malaha laakiin yar ku filan oo aan si ay awood labaad la dayacay karo,
sidaas darteed waxaa loo oggol yahay inuu [ t ' ] sida size a of si la mid ah
dhawaynayaa by:
ama
matalaan iyo sidaas:

(12)

(13)
ama:
(14)
si ay u dejiyaan. Dhinaca kale, ay gaareen C - D qiimaha ugu badnaan marka
( m '- m " ) : m " qaadataa qiimaha 1, in uu yahay, marka m ' = 0 iyo m ' = m , sidaas
darteed haddii oo dhan kala duwanaansho dhinaca a mid ah qiimaha wax soo saarka .
waa, iyo kaqabto ah awgeed noqonayaa Rowan badan waa ay dhacdo in this yareysey
ah (10) isla'eg fudud:
, (15)
si t '= w: e "
, halkaas oo w waa qiimaha badan tahay ee cadow ah in ka yar 119
si siman u 0,845347 e" . waa in la dhigay meel fog C - D waxaa sidaa daraadeed
helay isla'egta:
C - D = w = 0.845347 e "]
(16).
[Tani bixinta C - D sidoo kale guud ahaan kiiska (11) sida in labada xaaladood oo
yareysey (14) iyo (16) oo gebi ahaanba ku salaysan GG labada dhinac sida sharciga
qaybinta. Waxa ay noqon doontaa go'aanka taaban karo of this fog ee miis qaybinta
gudbiyey, si fudud ugu by xisaab toos ah oo ku saabsan C iyo A by yahay ee isla'egta
(26) ama (29) ka mid ah line.Chapter lagu sameeyo, siin kala duwan ka helay
qiimaha halkan teori go'aan guud ahaan. Waa kala duwan marka la eego
fogaanshaha A - D dhexeeya hab xisaabta ee A iyo qiyamka saarka D, tan iyo
formation of qaaciidooyinka Waayo, kuwaas oo masaafo kaliya on
sifooyinka A iyo D ku salaysan yahay, kaas oo sidoo kale waa aasaas u xisaabinta
taaban karo halka isticmaalka GG ee munaasabadda ka kacayn.]
[One Notice kuwaas oo in badan oo labada wadaraha weecasho ' iyo , ay
sabab u tahay sharciga saami dhinac isla D waxaa laga helaa, on the weyn oo ka mid
ah laba tirooyinka weecasho, kuwaas oo m waa "si uu u doondoono, sida laga soo
xigtay oo ka sii weyn of laba wadaraha by " , yar ah by " waa in loo
gudbiyaa, si aad u qori kartaa:
"= ah" - m "D
" = m " D - A " . (17)
Waxaa socota by goynta:
"- " = a "+ A " - ( m '+ m " ) D = a - MD ,
oo waa la helay by qaybintii by m iyada oo la tixgelinayo in gelin:

.
isla'egta:
, (18)
laakiin hantida D si ay ula kulmaan sharciga saami, oo aan weli loo arkaa. Ujeedada
this aan ku riday (18):
"= m " e " , " = m "e "
ama waxa la mid ah sida m '= m - m ' iyo m " = m - m " :
"i =" - m "e '' , " i = " - m " e " .
Mid ka mid ah sidaas Gaaray isla'egta:
, (19)
kuwaas oo, sida waafaqsan sharciga saami:
m " e '' - m " e " = 0
waa sida in ugu dambeyntii,
A - D = e "- e " (20)
Natiijada, xiriir in mar hore ee XI. Cutubka. waxaa qotomiyey, sida ay tahay dhiigmiirashada oo ka mid ah sifooyinka D p jilitaanka in danaha ay go'aan ka mid ah
qiyamka miiska u mareysa siiyey.]
[Sida sharciyada saami:
e "- e " = ( m '- m " )

Sidaas darteed, isla'egta (20) sidoo kale in foomka:

(21)
ama haddii sida kor ku xusan:

ayaa lagu wadaa in foomka:

A - D = 2 " e" (22)
waxaa loo keenay.]
[Go'aan ee masaafada A - D sidaas yahay in xaqiiqda ah jiritaanka GG madax
banaan, sidaas darteed in guddi qaybinta kasta, isla'egta (20) waa in lagu sameeyaa,

haddii uu ka duwanA sida hoose iyo D sida D p , di sharciga saami waafaqsan

xisaabiyaa ayaa.]
[Sidoo kale, waayo, A - D ku tilmaami kartaa xadka. Ma m '= m ' , waxaa soo socota
laga bilaabo (21) in sidoo kale A = D, iyadoo la raacayo tacliiq ay horey u-dhigay, ka
dib markii taas C iyo A isku mar la D beego. Si kastaba ha ahaatee,
haddii m ' = m iyo m ' = 0, kaqabto waa sidaas daraaddeed aan la koobi karayn, sidaas
darteed waa
A - D = e " (23)
ie si siman u weecasho fudud celcelis ahaan halka ka dib (16) C - D wakiil ka
weecasho tahay. Haddii ay dhacdo in dheeraad ah, in ( m '- m " ) : m waa size yar,
awood labaad la dayacay laga yaabaa, la xiriir qaaciidooyinka (12), (13) iyo (14) ee
ciidanka, si ka ( 21) ama (22) isla'egta:
(24)
laga dheefay karaa.]
132. [Maaddaama ay go'aan ku xusan ee masaafooyinka C - D iyo A - D sidoo
kale waxay noqon karaan A - C , arki farqiga u dhexeeya hore laba dura, whereafter
sharciga fog ee saddexda qiimaha weyn ee A, C iyo D foomka soo socda la siin
karaa:
1) ee qiimaha arrin aan loo aabo yeelin m ' iyo m " , di for shahaado si buuxda loo
aabo yeelin ee kaqabto, mid ka mid ah ayaa sida ay qaaciidooyinka (11) iyo (20)
siday u kala horreeyaan. (22):
C - D = t "e"
A - D = e " - e " = 2 " e" (25)
A - C = (A - D ) - (C - D) = ( 2 " - t"

)e",

2) ee m ' = 0 iyo m ' = m, di maamulo kiiska xiriirka kaqabto Rowan badan (16)
iyo (23); waxaa sidaas waa:
C - D = 0.845347 e "
A - D = e" (26)
A - C = 0,154653 e " ,
3) haddii ( m '- m " ) : m " size yar bandhigaysaa oo xoog labaad la dayacay karo,
sidaas darteed haddii kaqabto waa mid aad u yar, aad dhigay karaa sida ay
qaaciidooyinka (14) iyo (24):

; (27)
4) haddii ay dhacdo in kasta oo kaqabto joogo, taasoo m '= m , ugu dambeyntii
waa:
C-D=0
A - D = 0 (28)
A-C=0.
Waa in la ogaadaa in inkastoo, sida derivation ee kala duwanaansho ah ee A D iyo D - C isla markiiba garan karaan A iyo C waqti isku mid ah dhinaca
of m " waa, laakiin in kaliya qiimaha waadaxa ah ee masaafooyinka waa go'an yahay,
oo waa Sidaa darteed go'aan waa in A iyo C ee positive ama jihada taban ka D wakiil
hore waa kiiska marka. m > m, , ugu dambaysta, haddii m , > m ' ].
133. [From shuruucda masaafada tani waxay noqon kartaa saamiga masaafada
iyo gaar ahaan - badisay by Division sharciyada. Tani waxay ku siinaysaa:
1) ee kiiska guud, taas oo heerka uu kaqabto xaalad aan la hoos geliyey in ay:

(29)
;
2) in ay dhacdo kaqabto aad u tabar daran,

(30)
;
3) for the case of kaqabto Rowan waaweyn:

(31)

,
hoos The 2) iyo 3) sheegay qiimaha wakiil xadka u dhexeeya, taas oo ku kala
duwan yihiin in ciidanka waayo qodobada kiiska guud. Gaar ahaan, kuwii ku
saabsanaa xiriirka kaqabto daciif ah oo xiiso leh, tan iyo markii ay dhacdo in
this at is beddel ah presupposed halkan yar oo nuqulo ka mid ah K.-G. dhacdaa
si joogta ah in loo gudbin karaan in ay sida caadiga ah. Sababtan awgeed,
xiriirka (30) helay magac gaar ah oo loo yaqaan - Sharciyada].
[Of saddex qeyb ka mid ah oo taagan meesha ugu horeysay waxaa inta badan
la tixgeliyaa oo sidaas daraaddeed, Waayo, xog, by gaar ah. Waraaqaha,
kuwaas oo p gudbiyo.Waxaa Sidaa darteed waa in la filayaa in p ama
( C - D ) : ( A - D ) ma aha wax ka yar 0,785 oo kama weyna 0,845, ma
faragelin wofern la isdaba koorsada of qiimaha taaban karo ee guddiga
qaybinta iyo heshiiska la aragtida ah, ee waa ku haboon oo keliya, waayo,
sharciga kor ku saameeya.]
134. [Taasi C iyo A dhinac isla D yihiin, ayaa hore u la soo
sheegay; laakiin in C dhexeeya A iyo D waa, waa cad ka sharaxaad ka socda.]
[Caanaha ka dib (29) waa in guud:
, (32)
halkaas oo t " ee ku saabsan " ee t - miiska waxaa la xidhiidha
qiimaha. Waxaad Hadda aragto in " matali karaa oo keliya qiimaha u
dhexeeya 0 iyo tan
.
sida dayi at the t - miiska in si joogto ah
t "< ", (33)
sababtoo ah kaliya by qiimaha = .6209 ka saddex lambar ah t qiimeeyo weyn
tahay dhiganta - qiyamka inuu sii sareeya ilaa dhow ee miiska. Oo weliba,
tan:
<2
iyo sidaas oo dhan more:
t

<2 "

, Dhab ahaantii si:

C - D <A - D. (34)

Sharcigani wuxuu sida ay taas C had iyo jeer waa u dhexeeya A iyo D waxaa
lagu magacaabaa sharciga organic].
[Sharciga Xaaladda ayaa natiijo ah in kaqabto ee khaldama bez. D calaamo
ka soo horjeeda ka khaldama ku bez. A. Tan kuwaas oo ku saabsan C tirada
weecasho is siman yihiin midba midka kale, si halkaas diyaar u yahay qiimaha
wax ku xusan C sinnaan ah m ' < m , iyo qiimaha kasta ee hoos C sinnaan
ah m ' > m , . waxaa sidaas waa, haddii A kor ku xusan C waxa uu ku yaalaa,
< , ie '- , negative.
Laakiin markaas waa D hoose C, sida in:
m > m , ie m '- m , waa wanaagsan.

Taa waxaa ka duwan, haddii A hoose iyo D kor ku xusan C yahay. Tani dib u
noqoshada ee kaqabto marka la eego A iyo D waxaa lagu magacaabaa Sidaa
darteed sharciga bedelka waa burqadaan of Law Organic ah.]

[Geynta. Aasaaskii teori Act Gauss bipartite.]

135. [Ilaa hadda, GG labada dhinac ay sabab u ahayd waayo-aragnimo
badan waxaa laftiisa ku filan caddaynaya sharciga itimaalka ee K.G. taagan. mid ka mid ah hadda ka sokow probation taaban weli xaq teori
sharcigan, sidaa darteed waa mala saabsan doonaa K.-G. ah in la horumariyo
oo u oggolaan derivative sharciga in. Aasaasidda fikradaha sida uu leeyahay ay
ku kacaya in xaqiiqda ah in ay u horseedi in ay sharciyo soo minguuriyey oo la
mid ah sida ku qoran biqilka. Oo haddii aragnimada keligiis go'aan ka
saxnaanta sharciga la aasaasay, weli waa sida aragti ku xiga teori xaq galay
dabiiciga ah ee K.-G. dhiirigelinayaa.]
[First Waxaan caddeynayaa in waxa ku filan, sida loo xushay hoos u saami
sharciyada qiimaha D p koobbantahay sida qiimaha u badan tahay in ay soo
dheegato GG labada dhinac si la mid ah sida in aragtida ah ee qaladaad GG
fududaynay ka male ah in xisaabta ku macnaheedu yahay qiimaha badan tahay,
waxaa la soo gabagabeeyay. daahfurtay ee xisaabta ka dhigan tahay in aragtida
ah ee qaladaad sidaas waa in collectives ku daahfurtay in sharciga saami
qiimaha u badan tahay ka mid ah nuqulada K.-G. Go'aaminta, si buuxda u
dhigma oo dhinaca.]
[Si taas loo cadeeyo, ha la wareegay in m nuqul ka mid K.-G. waa hadiyad
taas oo saami uu sharciyada gaar ah qiimaha D p = a 0 jira. ka dibna waxaa

jira m , qiyamka ah,kuwaas oo ah 1 , a 2 , , a 3 .... ,

hoos D p iyo m ' qiimeeyo A , kuwaas oo, A' , A " , A '" ..., kor ku xusan D p , oo
waxay ku amartay ee khaldama oo ka mid ah qiyamka D p = a 0 sida ay isla'eg
sharciga saami:

ama haddii khaldama hoose by 1 , 2 . , . Top The by ' , " , ... Ma u

yeedhay,
m ' , + m ' 2 + + m , 2 ' + m , 2 "+ = 0. (35)
Waxaa hadda waxaa laga yaabaa in ee W. of khaldama 1 , 2

' , " by ( 1 ), ( 2 ) ( ' ), ( ") loo gudbiyo. Markaas W.

u soo beegay oo dhan waa mkhaldama by sheyga ee m W., sida by:
muujiyeen.]
[Laakiin a 0 ka dib markii in fikrad ka dahsoon waxaa loogu talagalay si ay u
matalaan qiimaha u badan tahay, waa in sida ay mabaadi'da loo yaqaan aragtida
ixtimaalka iyo wax soo saarka ee W. ee khaldama of qiimaha
gudbiyey a ka ah 0 in ay ka weyn tahay, waayo, khaldama ka soo kasta kale,
ee ah 0 qiimayaal kala duwan. Sidaas awgeed waa in
ahaan ugu badnaan. Haddii aan haatan jaho:

Sidaa darteed si waa:

(36)
si ay u dejiyaan.]
[Isla'egta waa in u dhigmaan isla'egta (35) jira waqti isku mid ah. sidaas
daraaddeed waa inaad keen (36) ee foomka:

sidaa darteed, waxaa iska cad in:

, (37)

halkaas oo k waa joogto ah loo aabo yeelin. Off:

laakiin socota

iyo Xaggeeda by dhexgalka:

, (38)
Isla mar ahaantaana waxaan aqoonsannahay in k waa inay keenaan qiimaha
xun marka ( ) ee = 0 waa in ay gaaraan ay ugu badnaan.]
[Waxaa sidaas for hoose waa D = a 0 khaldama ku yaal in hadda aan kala

sooc lahayn by , waxaa loo gudbin doonaan in ay:

, (39)

halkaas c , wali lama shaacin oo joogto ah - h , = k m ' 2 waa. Waayo,

kor ku xusan D = a 0 khaldama been la barbardhigo, Gudbey by ' waxaa
matali kara, mid ka helaa:
, (40)
halkaas oo mar kale go'aan ka soo baxay c 'waxaa weli laga gaarin halka
- h = k m , 2 waa]
[Ugu dambayntii, geysid ah c ' iyo c , si loo ogaado W. in ka mid ah m ' top
iyo m , khaldama hoose, qaar ka mid ah inta u dhaxaysa 0 iyo waa, - in ay si
siman u dhigay 1 - sida waa cad cad. Sidaas darteed waa in ay:

iyo:

ahaan. Tani waxa ay keentey sababta oo ah:

.
in:

, (41)
Haddaba sidaas daraaddeed, ugu dambeyntii,

(42)
ka qiyamka siiyey h ' iyo h , xaalad soo socda:
.] (42a)
136. [In xaq ah GG bipartite waa la arki karo iin ah oo fikrad ku qeexan
dahsoon sharciga saami of fikrad ah ee xisaabta ka dhigan in aragtida ah ee
khaladaadka ku jira xog iyo caddaymo liita. Maxaa yeelay, marka hore waxaad
ka raadin kartaa oo kaliya in waayo-aragnimo xoojinaya oo ah isku mid ah sidii
loo tan gudbiyo ee 42 sida xaqiiqada ah asaasiga ah ee waayo-aragnimo in
K.-G. ah go'aaminta ogolaansho dadku qiimaha ay taariikhdu ku filan u dhow
qiyamka lagu qeexay sharciga saami.]
[Sidaa darteed waa xiiso leh in la ogaado in fikrad kale oo la xaqiijin karo in
a tixgelin fudud oo cad oo ku saabsan asalka, K.-G. ah taageertaa. Waayo,
hadda, taasoo keentay in sharci qaybinta direyska; Si kastaba ha ahaatee, by
dambe ogol yahay go'aan ka soo baxay qiimaha dadku, ka dhergiyey qiyaas
sharciyada saami, waxaa sidoo kale waa GG labada dhinac sida qiyaas sharciga
in uniform matalaa. Waxaa sidaas gaadho gabagabo ah in qeybinta sharciga
qaybinta, sida isticmaalka GG waxaa keena, ma by dabiiciga ah ee K.-G.ayaa
loo baahan yahay, u badan tahay in la dhiiriyo karo by baahida loo qabo,
laakiin si ay u heli karaa soo socda in la soo dhax kor uga fikrad sharciga ah
comfy shuruudaha collectives isticmaalka filan.]
[Si loo bixiyo dhibcood muhiim ah oo cad in horumarinta fikrad this ugu
horeysay la kulmi doonaa, K.-G. ah shuruudaha dhab jira haddii loo maleeyo in
ka tago tijaabooyinka ku kala duwan yihiin oo kaliya tiro yar oo ah gradations
meelsha iyo uguna ee size. Tusaale ahaan, sida ay jiraan shan fasalada of size,
iyo tirada laftiisa oo iyana isku mid:
a, a + i, i a + 2, + 3Waxaan ah, 4Oo + A (43)
ahaan. Markaas waa wax caadi ah in ay u yeelaan kala duwanaanta size kulan
ciidamada gaarka ah, mid kasta oo ay dhacdo ay hawlaha ay u
kordhiyaan i ahbaa. Sidaa darteed wuxuu noqon doonaa afar ciidamada K 1 ,
K 2 , K 3 , K 4 qaadan nooca in kasta oo shaqada oo kaliya sida ugu badan oo
aan shaqayn karin. Haddii mid ka mid ahaa afartii ciidamada ee waxtarka, ka

dibna nuqul ka mid ah size of a ; saameeyaa oo kaliya mid ka mid ah afar

ciidamada, muunada ayaa loo soo badalay size of a + i ; laakiin u dhaqmaan
laba, saddex ama afarta ciidamada, sida waa size of a + 2 i, a + 3 i ama a
+ 4 i abuuray. From W. ku jirta, waayo, codsiga wax ku ool ah oo ka tirsan
ciidanka kasta, ka dibna inta jeer ee dhacdo of shaqsiyaadka of size a siiyey ku
xirnaan doontaa marxalad, Kuna sharciga qaybinta waxaa sababi. Helay
kuwaas oo markii ay ciidamada ka madax bannaan la W. p 1 , p2 , p 3 , p 4 ficil
iyo sida W. ee maqnaanshaha ay saamayn by q 1 = 1 - p 1 , q 2 = 1 - p 2 , q 3 = 1
- p 3 , q 4 = 1 - p 4 waxaa la siiyey Wakiilada socda ee W. of marxaladaha size
kala duwan:
W[a]=q1q2q q4;
3

W[a+i]=p1q2q3q4+q1p2q3q4+q1q2p3q4+q1q2q3p4;
W[a+2i]
=p1p2q3q4+p1q2p3q4+p1q2q3p4+q1p2p3q4+q1p q3p4+q1q
p3p4;
2

W[a+3i]=p1p2p3q4+p1p2q3p4+p1q2p3p4+q1p2p3p4;
W [ a + 4 i ] = p 1 p 2 p 3 p 4 . (44)
Waa la arki doonaa in qaybinta a symmetrical koobi in marxaladaha kala
duwan size waa keliya macquul ah hadii sida. B. p 1 + p 3 = p 2 + p 4 = 1, ama
haddii muuqaalka kore ee saamaynta kasta qasbi ah isla W. sida la'aanta ah ee
saamayn ah ciidamada kale waxaa. Markaasaa:
W[a]=p1p2q1q2
W[ a+i ] =(p1p2+ q1q2)( p1q2+p2q1)
W [ a +2 i ] = ( p 1 p 2 + q 1 q 2 ) ( p 1 q 2 + p 2 q 1 ) - 2 p 1 p 2 q 1 q 2
W[a+3i]=(p1p2+q1q2)(p1q2+p2q1)
W [ a +4 i ] = p 1 p 2 q 1 q 2 .

Kasta oo sharci kale ee W. keenaysaa in qaybinta ah sinnayn koobi in

marxaladaha kala duwan size. Tani waxay ku siinaysaa, tusaale ahaan, 1. p 1 =
p 2 = p 3 = p 4 = p , 2. p 1 = p 2= p 3 = , p 4 = p, halkaas oo p iyo q = 1 - p ee
kala duwan waxay kala yihiin:
1. 2
W[a]

=q4

/8q
W [ a + i] =

4 PQ 3

/ 8 (3 q + p )
W [ a +2 i ] =

6p

q2

/ 8 (3 q +3 p )
W [ a +3 i ] =

p3q

p4

/ 8 ( q +3 p )
W [ a +4 i ]
1

/8p

Mid ka mid ah sidaas si joogta ah cayimi kartaa siyaabo kale qaybinta sinnayn
oo lagu takhasuso ah nidaamka guud (44), halka kaliya ee hab kor ku xusan,
qaybinta a symmetrical waa suurto gal. Laakiin mid kasta oo iyaga ka mid ah
waxay ku salaysan tahay si la mid ah ku daahfurtay in afar ka madax banaan
kasta ciidamada kale ee ay joogaan, kuwaasoo mid walba uu leeyahay W. gaar
ah ay saamayn iyo in ay dhacdo ka mid ah hawlaha si cabbirkoodu wuu
kordhaa i soo saaray.]
[Haddaba si kastaba ha ahaatee, waxaa jira in xaqiiqada waa K.-G. lahayn oo
lagu kala sooci karaa shan kaliya, kala wareega size dura uguna oo joogto
ah. Saas ma aha, koobi waxaa loo qaybiyey ee si tartiib ah ku koobnayn beerta
qiimaha Size ah xad-dhaaf ah, si aan waxba sidoo kale ku guuleystay by
kordhiyo baaxadda marxaladaha meesha ka dibna lagu qabtay shan tiro ka
weyn la dooran lahaa. Laakiin sidoo kale in aynu kala duwan size in u-ekaanta
K.-G. la kulmaan si joogto ah, in dura size si joogto ah i kor kala qaybin iyo
go'aan ka size bareeg ah sida in gudahood bareeg kasta qaybinta koobiyada
sharciga qaybinta la malaysan karin in ay si joogto ah sida siman. Tani waa
kiiska marka i qiyaasi tiro yar oo haysta awood labaad la dayacay laga yaabaa
in la barbardhigo tirada uguna. Markaas ayaa sidoo kale loo ogol yahay in ay u
qabaa midaysan si ay u soo xareeyaan bareeg dhicidda dhexe ee bareeg ah, oo
sidaas daraaddeed waxaa loo warshadeeyo in sidan si fikradda ah marxaladaha
size la dura joogta ah. Fikradda hore, si kastaba ha ahaatee, waxaa haatan dib u
habaynta in tijaabooyinka, mar dambe iska leh marxaladaha size shaqsi laftiisa,
laakiin dura la xiriira oo ay u adeegaan stage size kaliya sida wakiillo ka socda
mudada u.]
[Qaadashada tixgeliyaan beddelaad this hadda lagu beddeli karo tiro badan
oo aan xad lahayn marxaladaha kala duwan ee size oo ka mid ah nuqulada kala
duwan ee ka buuxsamay size K.- G. si ay naftooda doorsoomayaasha dhaca by
a, a + i, a + 2 i, .... A + ni (45)
matalayo. Waxay leedahay Sidaa darteed oo keliya loo baahan yahay in meel la
doortay ee kor ku xusan tusaalooyin tirada kooban oo afar ciidamada tiro aan

xad lahayn oo waaweyn n koobbantahay iyo lifaaq kasta W. gaar ah ay

saamayn in bestimmendeW wixii ah talaabo size kor ku xusan ciidamada
sida. iyo sidaas si aad u hesho qaybinta gaar ah nuqulada garoonka size
dhan. Isla mar ahaantaa, waxaa iska cad in qaybinta this waa symmetrical
kaliya marka n ciidamada lagu soo koobi karaa laba laba iyo labada nin kasta
oo W. siman p i iyo p k yihiin, p i + p k = 1. Kasta bixinta kale ee W. waxay
keenaysaa in qaybinta ah sinnayn. Laakiin haddii dambe la dacweyn karaa in
ay joogto, sidaa darteed looma oggola inay kala sooc lahayn xoog kasta simaha
W. arrin aan loo aabo yeelin waxaa zuerteilt. Sidaa darteed waxaa laga yaabaa
in W. isla la siin waayo, ay saamayn danta of Bulshda ee daaweynta xisaabta
xoog kasta.]
[One soo kexeeyo in la fikrad soo socda:
1) Waxaa jira ah tiro aan xad lahayn oo waaweyn n ciidamada 2)
K 1 , K 2 , K n
in si madax-bannaan ka qayb wax soo saarka ee nuqulo ka mid ah a-K. G laftiisa.
2) Waa W. p u dhacdo iyo W. q = 1 - p la'aanta ah ee saamayn of motor kasta oo gaar
ah.
3) awood kasta ee ay dhacdo ka mid ah hawlaha si loo kordhiyo i, halkaas
oo i sida size yar imagines in ay awood labaad la dayacay laga yaabaa in la
barbardhigo tirada uguna.]
2)

[Erayga "Ciidamada" ma aha, waayo, jaho doortay; sida ay ku jiraan dhammaan

sifooyinka gaarka ah, wax kasta oo ay sidoo kale la fahamsan yahay waxaa laga
yaabaa in saameyn beddelo on size oo ka mid ah nuqulada K.-G. a waxay awoodaan
in ay gutaan.]
[Ka dib markii in helo nuqul ka mid ah, ay ma jiro qarniga ah n ciidamada lug, size
of a oo W. W [ a ] = q n , halka size ee ciidamada oo dhan dhici + ni a baxdo taas
oo W [ a + ni ] =p n waa. Ka qayb laakiin hal nuqul x ciidamada, size waa a + xi ; iyo
tan

hababka kala duwan, mid kasta oo x la abuuri karaa ciidamada nidaam kasta laakiin
W. ah
p x q n-x
la siiyo, waa:

. (46)
Haddaba codsato badan n, x iyo n - x qaaciidooyinka:

,
Sababo la this, mid ka hesha:
(47)
halkan Badalaa pn iyo qn sida abyoonayaasha ka hor, sidaas daraaddeed waa inaad u
muuqataa in n by hooseeyaha caadi ah oo jajab ka p iyo q waa loo qeybin karaa, si
dadweynaha guud raaci-doona horumarka aan ku xaddidnayn, si aad u qaadan
kartaa x iyo n - x la faa'iido pn + x iyo q n - x qor meesha ay hadda x dhan tirooyinka
togan 0 ilaa + nq oo dhan lambarada Nega-guriyeed 0 ilaa - NP leedahay in ay dhex
maraan; waqti isku mid ah waa a + xi by a + pni + xi ama haddii a + pni gaaban
by a 0 waxa loo yaqaan, by a 0 + xi bedelay.Mid ka mid ah helaa sida soo socota:

(48)
Laga soo bilaabo tan aad ku guulaysato la tixgelin in:
;

ka dib qaab bandhigga:

(49)

Kaasu wuxuu shaqeynayaa ilaa iyo inta x: pn iyo x: qn ka yar 1]

[Habboonayd sharcigan W. ee qiimaha uguna of khaldama ku xi of a 0 matalaan,
sidaa darteed waa in x size ee amarka of 1 : i la siiyaa. Waxaa ka dhanka ah n size si
sare marka khaldama ba'an pni iyo QNI marka loo eego qiimaha arkayey xi waa mid
aad u ballaaran. Tani waa run laakiin dhab ahaantii, tan iyo khaldama ba'an kula
tirada nuqul on labada dhinac u koraan iyo sidaas, waa sida koraya si ay u aqbalaan
galay xad eegaysana ee aragtida ah. Waxaa diiradda lahaa n size ee amarka of
1 : i 2 bixiyo. Markaas ka dhigan qeybtu waxay x 2 :n waa size a uguna iyo
saamiga x: n si la mid ah sida qeybtu waxay x 3 : n 2 size of amarka . Waxaan One
sidaas awoodo, haddii tirada amarka i iyo si sare ee matalaad tiro ka mid
ah iyo waa la dayacay, keeno sharciga jaaniska (49) qaab fudud oo soo socda:

.
ama:
, (50)
marka xi = iyo ni 2 = k ayaa qarka u saaran.]
[In derivation sharcigan ayaa la wareegay in u-ekaanta K.-G. ah dhexe ee a 0 +
xi matali laga yaabaa in ay kala duwan qiimaha (45) wakiil dura weheliso
fikirka. Waxaa faafay xaqiiqada nuqul ka joogto dura gudahood, si ay shaqo
suurtagalnimada sidii shaqo joogto ah weecasho waa in ay qaataan integrals ay
dhexeeya xadka dura ay W [ a 0 + waxaa la siiyaa]. Sidaa darteed naqshadeysan
function jaaniska by w [ a 0 + ] sidaas waa:

W [a 0 + ] = w d ,
ama in view of degree yar ee i :
= W i.
Mid ka mid ah kaalinta koowaad, sidaas darteed, xarumaha bareeg ah:
; (51)

laakiin tan iyo markii w waa hawl joogto ah , sidaas matalaadda this leedahay
wixii si aad u dalbato.]
[Oran, waxaa laga heli karaa by kala qiimaha ugu badan ee w ka isla'egta:
;
ama (in tixgelin in qayb ka mid ah w ma baabi'i, kuwa kale qayb size of amarka
halkan i, oo sidaas awgeed i 2 waa mid laga samri) ka:
,
Sidaas darteed, qiimaha cidhiidhi ah lagu dhibciyo D on:
,
Haddii qiimaha la joogo waxaa lagu doortay sida qiimaha laga bilaabo sharciga
jaaniska ah, sidaa darteed waa a 0 = D + i ( q - p ), = - i ( q - p ), sidaas ugu
dambeyntii keenta marka w [ D + ] by ( ) waxaa lagu bedelaa:

(52)
sida foomka ugu dambeeya ee sharciga in la soo Guuriyay ahayn.]
[Waxaa hadda xitaa dheeraad ah si loo caddeeyo in qiimaha wax soo saarka D ku
saleysan sharciga (52) qiyaas kulmay sharciga saami. Ujeedada this, waxay:
dhigay si:
, (53)
Haddaba, haddii m kor ku xusan D tiro doorbidayso iyo m waa tirada guud ee
duwanaansho:

,
Iyadoo la raacayo, ee hoos D tiro doorbidayso m , :

,
Mid ka mid ah oo dheeraad ah tilmaamo ku xusan iyo hoos D wadaraha khaldama by
been ' iyo , sidaas Doono:

,
Mid ka mid ah ka heli xaggeeda:
,

. (54)

leeyahay,
=

Haddii = = 2,356 . (55)

In qiyaas marka hore, mid ka mid ah sidaas darteed awooddo

= 1; = 2
dhigay si dhab ahaantii qiyaas:
, (55A)
sida sharciga saami u baahan tahay.]
[Dabbaqaya laakiin sharciga saami, si la qiyaas ku haboon ee GG laba dhinac halkii
sharciga itimaalka uniform (52) waxay dhici karaan. Isla sidaas waxa foomka (6), oo
waxaa loola jeedaa kala is, presupposing, sida uu sharcigu (52) waqti isku mid ah
Xisaabiye gelin khaldama sare iyo hoose. Sidaas darteed waa in ay:

, (56)
Halkan sabab u tahay tirada weecasho fakaray iyo wadaraha weecasho:

, (56a)
Si kastaba ha ahaatee, tan iyo saxsanaanta saxda ah ee sharciga saami u baahan yahay
in waxaa soo koobay hoos qiimaha abyoonaha 2, sidaas darteed waa sidoo kale
iyo 4 / 3waa in la arkaa oo u dhiganta iyo
(56b)
si ay u dejiyaan, Sidoo kale, adigoo amar oo la mid ah wakiil ka ah h ' iyo h , halkii
- 2 / 3 sidoo iyo 2 / 3 ayaa lagu wadaa].
[Bedelka The sharciga uniform (52) iyada oo loo marayo GG labada dhinac oo sidaas
daraaddeed ayaa natiijo ah in meesha of xubinta

xubinta

dhacdaa, positive ah togan, taban ayaa calaamad u xun.]

[Labada (52) iyo (56) waxay bixisaa waayo p = q ka dhigan GG fudud, kaas oo
sidaas mar horumariyo sidii kiis gaar ah kuwa xeerarka guud ee fikrad ka
dhigay. Haddii kiiska dambe this bilowgaba habeeyey, ma aha si weyn u kala duwan
ka daahfurtay in Hagen 3) in dheegato fudud G. G. ku soo rogtay aragtida ah
qaladaad.]
3)

[itimaalka Broad, Berlin, 1837. 34. - fikrad The Hagen ayaa lagu yiri: "khaladaad
ku jira natiijooyinka cabiraada ah waa wadarta aljabrada of tiro Rowan badan oo
qaladaad hoose, oo dhan waa u siman yihiin, iyo mid kasta oo ka mid ah taas oo
waxaa laga yaabaa in sida fudud labada togan iyo kuwa taban. ".]

[Attention u qalmaa, in kaqabto halkan by tirada amarka i wakiil. Sidaas awgeed

waa Rowan yar, haddii i waa Rowan yar. In derivation kor ku xusan, laakiin waxay
ahayd i ma noqon Rowan yar, laakiin sida aad u yar in ay bixiyaan i 2 la dayacay
karaa tirada uguna.]

[Weliba waa in la soo sheegnay in sharciga itimaalka uniform oo ku jira meesha ee

qiimaha cidhiidhi ah D iyo sidoo, qiimaha kale la dooran karo sida caadiga ah. In
foomka of wakiil (51) waa, tusaale ahaan, celceliska xisaabta, taas oo ka dhigtay bar
billow ah khaldama ah. Mid ka mid ah uu helayo kuwaas oo ku saabsan a 0 ku
wadaraha khaldama is siman midba midka kale, si a 0 ahaantii, celceliska xisaabta
ee A waa.]

XX. Sharciyada xad-dhaaf ah.

137. The xubno inta badan loo arkaa of K.-G. a waxaa ka mid ah qiyamka xaddhaaf ah, kaas oo bixiya guddiga isku qaybinta, ie qiyaastii nuqul ugu weyn oo ugu
yar, Sidoo kale waxa ay leedahay dano kala duwan, si ay u wax ka qaban. Durba soo
baxay cajiib kaliya uu noqon karaa mid xiiso waxaa ku jira, sida Rafaa ugu weyn iyo
kii cilin ugu yar, kaas oo ka dhacay dalka la siiyo ama at dhan, taas oo kulaylka ugu
weyn ama qabow weyn, kordheen heerkulka at meel siiyey iyo ayaa ku dheceen,
iwm, laakiin tilmaan ka mid ah qiyamka ba'an of shay baaro ayaa sidoo kale la mid
ah qiimaha cilmi ah, waayo aqoon, by qayb isku mid u ah sifooyinka la xiriira tirada
koobi, kaas oo dhinacada waxyaalahan waxaa loo arkay;Sidoo kale, dadka isticmaala
waxay hoos dhinacada Filashada arkay dhexeeya oo xaddidaya nuqul mustaqbalka la
dooneen doonaan, ka baxsan taas oo mana ay kici voraussetzlich, by wixii aan u
tiimban doontaa, oo mararka qaarkood waxay noqon wax ku ool ah. Sidaas darteed,
heerka ugu sareeya ee la filayo in biyaha webiga ka ogaado height of xidheenka
ilaaliya ama height dhirta on qararka, qabow ugu weyn filayo dhigay xadka ah ee
laga beerto dhirta gaar ah, iwm
Mid ka mid ah waa in aan illoobin kaliya in magnitude ee dhinacada ku xiran
yahay tirada alaabta in ku xiran yihiin la socodka, iyo haddii B. z. Heerka webi aan la
dhaafto 100 sano shahaado gaar ah gudahood, sidaas darteed ma ahan waa, filan si
uusan u noqon in 1000 sano mar kiiska tan iyo baaxadda halkan weyn ee horumarka
ah ee ba'an waa on dalab, kaas oo isla markiiba cad ku ah danaha si aad u hesho
sharci ee bedelka ah ee magnitude oo ka mid ah dhinacada tirada koobi, xiiso, waa
nin aqoonyahan ah oo la taaban karo ka waqti isku mid ah waxa. Isla markiiba,
go'aan kasta oo taaban karo ee dhinacada on tirada noocyada of muhiimadda ay
leedahay, ka go'an tahay la sameeyo; laakiin waxaa loo isticmaali karaa la socdaan
qoraallada ka taaban bixinta guud ee dhinacada tirada doorsoon.
Ilaa iyo hadda waxa uu iska fududaysto dhibic this dhowr jeer, sida aan in ka badan
hal meel, size ee leexasho buuxda ama qaraabo u dhexeeya dhinacada ah: E 'E , ama ( E' - E , ): A, oo ka kooban kala duwan m kala duwan ee K. -G. helay, loo
isticmaalo in lala barbardhigo ee tirayn buuxda ama qaraabo alaabta ay khusayso
qabaa waxa ay qaban karaan gunaanad arrin khalad.
Halkan, Apercu u muuqataa dhigay inay fikiraan in haddii aad go'aan ka kaliya ee
dhinacada of tiro badan, waxaad tirin karin dhinacada haddii aan gabi ahaanba suurto
gal on, laakiin kuwa u dhawaanina aad hesho, oo ay ka maqan yihiin Anhaltes kale
ayaa laga yaabaa inuu ku qanacsan helay. Laakiin malo this ah xadka qiyaas gaari ee
dhinacada la sii kordhaya m leeyahay mana u mareysa mana aragti wax

naftooda, laakiin run yahay labo dhibcood kaliya in size ee dhinacada ee Joogaba uga
yar yahay xajmiga m u korayo, laakiin haddii m la rumeysan yahay oo kor ugu xad
la'aan, had iyo jeer hab specifiable la sii kordhaya.
138. [Dhanka kale lagu muransan yahay formation of xiriirka sharci ah oo u
dhexeeya magnitude ee dhinacada iyo tirada qiyamka, ka mid ah taas oo dhici ugu
ba'an, Tusaale ahaan ah wakiil qoolley oo ENCKE ee rimidda, waxay raaci lahaa ee
dhinacada ee sharci kasta oo ay u baxsadaan. ]
Qoolley ka dib markii ugu horeysay, "qaybinta juquraafi ee ifafaale cimilada la mid
ah" khuseeya walaacsan 1) : tilmaamay "On kala duwanaansho non-wareegsan ee
qaybinta heerkulka on dusha sare ee dhulka", ka khaldama xad-dhaaf ah oo ka mid ah
heerkulka bil kasta iyo sanadlaha ah waxay ka dhigan tahay dhowr siiyey ka dhacay
sano at goobo kala duwan daawashada, si cad dersika: "tirooyinka halkan siiyey
leeyihiin qaar ka mid ah mid aad loo aabo yeelin, tan iyo xilliga qaboobaha hal aan
caadi ahayn ama daran xagaaga ah oo aad u kulul laga yaabaa laab kartaa kala duwan
ka soo line dheer ee sanadihii hore la ogaado", tacliiq ah oo sidoo kale Schmid in uu
saldhigyada saadaasha weyn 2) raacay. Ogaaday Sidoo kale Encke in uu khuseeya on
habka of god ugu yaraan 3) ay sabab u tahay xaqiiqda ah in wax aad u weyn in ay ku
fashilmaan in loo yaqaan baadi saf Bessel qaladka dhawrid ku xad-dhaaf ah ka gees
ah looga baahan yahay akhriska, "ka, weecasho this waxaa si fudud u sharaxay ka
xaqiiqda ah in qalad weyn guud ahaan urur aan caadi ahayn oo waxyeello ka soo
gaartey koobbantahay, iyo xataa inta badan ay dhacdo la xiriira si go'doon ah oo ku
saabsan la keenay in aragti ma ay awoodaan in ay soo gudbiyaan biilka noqon
doonaa. "
1)

2) suntaas
quusiyay of Royal. Academy of Sciences ee Berlin, ka 1848.
3) Berlin astronomer. Uqaylin for 1834.
Saadaasha hawada. Leipzig, 1860.
FlgD p.249.

Iyadoo la raacayo, dhab ahaantii, ilaa hadda mana baaritaan teori mana khibrada
iyo go'aanka xiriirka sharciga ah ee qiimayaashan lagu Xusi, iyo sidaa darteed waa
ma aha oo kaliya farqiga gaar ah saaraysa in la buuxiyaa by baaritaanka socda,
laakiin sidoo kale tirtirista shaki ku Qolyihii, in qiimaha xad dhaaf waxaa waajib ah
in gabi ahaanba ma shuruudaha sharciga, u qaadan xiiso gaar ah si ay u
dhamaystiraan.
Hadda waxa dhab ahaan waa run in mararka qaar ba'an ama khaldama ba'an ku
keeni karta sababo gaar ah in ka soo baxo kala duwan ee xaaladaha hoos oo K.-G.
a waxa ay uuraysatay ayaa sida hadda jira iyo maado ka mid ah baaritaanka; z. B.
foosto qaabeeya bararo ama go'aansaday dhakada microcephalic halkaas waa
dhakada caafimaad. dhinacada Kuwaasi waa la saadaalin karin runtii. Laakiin tan iyo
sharciyada soo saaro oo kaliya in ay K.-G. xidhiidhaan kulmaan in cayimay ka hor

(Cutubka. IV) jeesada, si dhow la oran karo waa sida ay calaamad u tahay of
bixitaanka ah ee dhinacada ka xiriirka sharci ah in dhinacada waa kuwan aan caadi
ahayn, taas oo ah meesha ay tahay xaaladaha caadiga ah, waa in laga joojiyaa.
139. siman hal qasac isbedelka ee dhinacada, la size ee m si fudud arkay hab soo
socda.
Go'aaminta ka gabi ahaanna ee liiska ah asalka ah ee la siiyo m , taas oo
dhinacyada ku qoran yihiin si random, labada dhinacada E ' iyo E , iyo qaybo ka
dibna iyada oo aan la beddelo amarka random ah dhinacyada ku ahaanteed oo dhan in
tiro ka mid ah jajabka siman z. B. marka wadarta m = 1000, in 10 jajab ee lahaa m =
100, oo weliba haatan go'aan ka dhinacada jajabyada kuwan. Haddii aadan uu
gadhwadeen waxa laakiin Total badan - m kaliya kiiska waxaa laga yaabaa in laga
reebo ah, ee dhinacada isku horay dhowr jeer gabi ahaanna ku, ma waxaad ka heli
doontaa in jajab ah, laakiin waxay yihiin celcelis ahaan oo kaliya ka yar E ' oo
waaweyn E , sii; oo lagu celceliyo on jajab kasta oo m = 100, habka by tusaale
ahaan, in 10 jajab ee m saamiyada = 10, sidaas dabcan guusha u dhiganta dhici
doonaa. Haddaba waad arki kartaa gabi ahaanna ka mid ah dhinacyada a siiyey m, in
aad marka hore u qabay ka hor, xataa sida jajab ah gabi ahaanna a of weyn m ka
fiirsan oo ku tirinnaa in haddii mid ka badan kooxaha sida ee isla m leeyihiin lahaa
xaq u leeyahay inuu ka E ' iyoE , , ka mid ah, oo celcelis ahaan ka helay e
' iyo e , gabi ahaanna ugu weyn ee nuqul oo dhan la dhaafay lahaa daray ama laga
jaray.
Waa in la ogaadaa laga yaabaa in E , kuwaas oo lagu helay ka jajab equinumerous
dhanba gabi ahaanna, waxay leeyihiin size a ka yara duwan, oo keligeed sida Koox
ka mid ah kuwa kale jajab equinumerous of gabi ahaanna weyn ee la siiyey gabi
ahaanna m la oran karo waa, mid lahaa weli u dhexeeya ku e ah kooxaha siyaasadeed
oo waaweyn ka heli kala duwan, sidaas oo kale qof in sidaas daraaddeed ma tirin
karaa on a siiyey m -dependent aad u gaarka ah e ' iyo e , si aad u ogaato, laakiin
laga yaabaa in meesha ugu horeysa ee aad si xaqiiqo ah u oran karaa in inta badan ee
meesha bannaan ee kor ku xusan, waayo macnaha laga keeno ee la siin a m dependent E celcelis ahaan si ay u sii kordhiyaan in + iyo - saar weyn mwaa; marka
labaad, in ay kala duwanaansho at a siin karaa m sida arrin aan la hubin ay sabab u
jirin xaaladaha qaloocan in daryaa baaritaan ku dhow, ka fiirso wixii hoos ku soo
laabto.
Ha noo sharxaan hore ee Studentenmatafel 4) iyadoo m = 2047, xubno ka mid ah
kaas waa la siiyaa 65, ka dib markii taas A 1 of guddiga hoose = 71,77; D p by
yareynta inay i = 1 inch laakiin dhexe ee 4 layers = 71 , 96. Si kastaba ha ahaatee, tan
iyo isticmaalka dhan m = 2047 uu noqon doono gelitaanka adag, waxaan u isticmaali
oo kaliya 360 qiyamka sida soo socota.
4)

Maadaama uu khasaaro ka mid ah qiyaasaha non-uniform, kaas oo hoos-u

yihiin xad dagaalyahaniin at dhan, waxaan jeclaan lahaa in halkii dooratay tusaale
kale, haddii aan Urlisten ayaa istaagay by walxaha la isku nasiibka ka aamin daahir

ah ee isku xigxiga ee bartilmaameedyo dalabyo; laakiin awood khasaare in khaaliska

dhaawici xidhiidhada, kuwaas oo folgends muhiim ah, wax yar oo kaliya.
Laga soo bilaabo liiska asalka, taas oo ilaa xad ah ilaa xad waa ay dabagal shil, 18
dhinacyada ugu horeysay ayaa loo tendered in ay isku xigxiga random iyo weheliso
galay gabi ahaanna ka mid ah 360 cabbiraadda mid kasta oo ka mid ah 20
vintages. Taasaa E = 77,5, E , = 64 inches helay. Halkan Next, kuwaas oo 360
cabbir ku jireen 180 jajab oo leh a mkala qaybsan = 2, kaas oo koorso kasta isla
markiiba waa qiyaas in E , kale sida E , dhacdaa, oo qeybi wadarta wuxuu helay E
' iyo E , la 180 ayaa hoose e ' 73,16 iyo dhexdhexaad =e , = 70,26 helay; garoonka
Next of 360 cabbirka 120 jajab waxaa qiyaastay a m = dhigay 3, kuwaas oo celcelis
ahaan E ' iyo E , iyo si loo xisaabiyaa oo natiijada waxaa lagu soo koobay shaxda
soo socota.
I. qiimaha celceliska ah ee dhinacada sare iyo hoose ee n jajab, mid kasta oo
la m xubno.
m

e'

e,

E '- E ,

E '+ E ,

180

73,16

70,26

2,90

143,42

120

73,81

69,56

4.25

143,37

90

74,25

69,17

5.08

143,42

60

74,68

68,41

6,27

143,09

40

75,09

67,86

7,23

142,95

18

20

75,84

66,85

8,99

142,69

36

10

76,25

66,27

9,98

142,52

72

76,90

65,70

11,20

142,60

360
1
77,50
64,00
13,50
141,50
Jadwalkan waxa uu ku siinayaa asaasmeen galku wuxu soo bandhigay.
Wariyaasha ay ka mid arkaa la sii kordhaya m dhexe 'E kaca, ka E , hoos u dhac,
kuwaas oo natiijo dabiiciga ah waa in faraqa u dhexeeya labada dhinacada E' - E , la
sii kordhaya mkoraa, sida mid ka mid arkaa waxba ka yar saami la m koraa by B. z.
leh m = 2 waa 2.9, marka m waa loo siman yahay si = 360 13.5. Isudheeli Waxay u
ekaan kartaa marka hore in wadarta labada dhinacada la sii kordhaya m kaliya isbedel
aad u yar, kuwaas oo, uu jiro, marka laga reebo ka khaladaad yar yar ee m = 4 iyo 72,
taas oo waa in la arkaa sababta jirin xaaladaha qaloocan, isbedelka ku dhacay hoos u
dhac joogto ah E ' + E , la sii kordhaya m. Si kastaba ha ahaatee, waa in la gartaa ay
jidkaas. Dabcan, haddii E ' la sii kordhaya mkoraa, E , hoos, guud ahaan ku hadlaya,
halkaas oo suurtagal ah in labada kaliya magdhow, ka dibna halkaas E' + E , la sii
kordhaya m sii joogto, kiis in marka laga reebo jirin xaaladaha qaloocan markaas
filayaa haddii dhabanada of khaldama in labada dhinac kaydka ka xisaab ka

dhigan. Haddaba xadka dagaalyahaniin ah sida, laakiin sida ay isku mid yihiin,
laakiin aan ilaa xad u dhigma, sida u dhiganta natiijada u dhowaanin E '+ E , ma
shardi ilaa xad ah ee sida.
Of 140. [Inkastoo haatan qiimaha Table aan kor ku koritaanka slimming sare iyo
hoose ba'an for kordhaya m caddeeyo maanka, iyagu ma ay isu amaahiyaan probation
hoose ( 141) soo saaro sharciyo aad u daran. Maxaa yeelay, iyagu yihiin oo ka soo
jeeda Sharciga Aasaasiga ah, taas oo ay diiradda saartaa khaldama ka xisaab
macnaheedu A ama qiyamka meel cidhiidhi D waxaa loola jeedaa, si qodobada ba'an
hore ka khaldama xad-dhaaf ah oo ka caadiga ah oo aan xad dhaaf ah qiyamka E
' iyo E , si toos ah saameeya. Farqiga sidaas la xiriira hab go'aanka iska cad ka
fiirsado in E ' iyo sidoo kale hoos aasaasiga ah iyo mar kale beddeli E , waxaa laga
yaabaa in ay u kor ku xusan, iyo in ka dibna weecasho ee xad-dhaaf ah in qiimaha
wax soo saarka ma yihiin labada qiimaha ugu badan, laakiin qiimaha ugu yar ee ka
dhaca soo bandhigeen kala duwanaansho. celceliska kor ku miiska ma loo arki karaa
qiimaha celceliska khaldama ba'an Sidaa darteed, tan iyo markii, sida, kaliya
saacididoono ee qiimaha kala duwan waa in la tixgeliyo. Against bixinta taasi ka
dhigan tahay, si kastaba ha ahaatee, kor u qaadi kara diidmo ah in dhinacada E
' iyo E , sida, iyadoo aan loo eegin qiimaha weyn ee aasaasiga ah ee la doortay, danta
kicin oo u baahan rakibo sharciyada lagu dabaqi karo si toos ah, laakiin waa ay dhici
kartaa oo keliya iyada oo dhexdhexaad ah ee aan dhicin ee sharciyada khaldama xaddhaaf ah, tan iyo markii kiiska jeedaa asal ahaan in la mariyo qaybinta qiyamka
sharciga weecasho. Haddaba waxaa jira sidoo kale hore xeerarka teori ee khaldama
xad-dhaaf ah u mareysa in la caddeeyo.]
[Ujeedada this, dhinacyada liiska asalka waa in dayactirka amarka hadda jira waxaa
lagu bedelay khaldama ka qiyamka hore. Arintaan waa xisaabta ka dhigan
qiimaha A , ka dibna khaldama dhici meel of a, iyo sidoo kale leh ama aan lahayn
kala wanaagsan ka qiyamka kala negative, ku xiran tahay meesha ay GG-kaliya on
RESP sare. khaldama hoose waxaa si wadajir ah ku salaysan oo keliya ama in
labadaba. Marka soo saarka ee D , si kastaba ha ahaatee, waa khaldama
ku ' iyo , meel of a si ay u dejiyaan, Kuna wanaagsan ee ' oo ka mid ah
negative , laakiin tan iyo markii labada-madaxyo simanna G. G. hadda socda si
loogu isticmaalo, mabda ', oo ku baaqay in separation of hoose sare ee khaldama iyo
khuseysaa labada hab oo kala duwan.]
[Xaaladdan aad karto, la siiyey heerka uu daciif ah kaqabto taas oo dhexdhexaad ah
xubin cusub ee asal ahaan, dooro xisaabta macnaheedu ee aasaasiga ah, oo waxaad
iyaga ku doonayaan in tixgelinta ugu yar, wadarta guud ee la heli karo 360 qiyamka
waji aan kala qiyamka togan iyo kuwa taban weecasho in la daweeyo. sidaas waxaan
badalo 360 dagaalyahaniin dhinacyada halka haysta ay si by khaldama ka A ,
lillaahinimada wuxuu u dhigmaa 71,75 qaatay halkii saxda ah isla 71,77. Markaas oo
dhan khaldama ku jira weecasho ah xad-dhaaf ah la qiyamka 7,75, iyo hoosaadka ka
mid ah waxay leedahay si siman oo kaliya lagu qiimeeyay weecasho xad-dhaaf ah oo
ay asal ahaan ka mid ah, inkasta oo sida uu sheegay togan ama taban, laakiin waxay
dhacdaa sida qiimaha sixun, maxaa yeelay, khaldama kaliya qiimaha ay sixun u soo

galeen ka dib markii tixgelin. Haddaba, haddii tirada 360 duwanaansho aad u
wanaagsan ku xusan tirada 360 degree xataa n jajab, mid kasta oo m waa qiyamka,
gooyaa oo mar kasta oo guud ahaan U qoran in la qoondeeyey weecasho xad-dhaaf
ah, waa la helay ka dib markii miiska, ayaa muujiyay in waxa waa sida inta badan
weecasho a of size gaar ah oo ka hooseeya n jajab sida weecasho ba'an u dhacay; waa
wax caadi ah, waayo, m = 1 khaldama xitaa waqti isku mid ah u qaatay sida
khaldama xad dhaaf:
II. Tirsan imisa jeer weecasho ba'an U ee n jajab, mid kasta oo la m dhacay
addimada.
U

m=1

m=2

m=3

m = 4 m =6 m = 9 m = 18 n = 20 m = 36 m = 72 n = 5 m = 360

n = 360 n = 180 n = 120 n = 90 n = 60 n = 40

n = 10

n=1

0.00

12

0,25

28

0.50

25

0.75

21

1.00

16

1.25

31

11

1.50

35

14

1.75

29

13

2.00

24

18

13

13

2.25

23

12

2.50

15

2.75

16

3.00

11

10

3.25

12

3.50

3.75

16

14

11

4.00

4.25

10

10

10

4.50

4.75

5.00

5.25

5.50

5,75

6.00

6.25

6.50

6.75

7.00

7.25

7.50

7,75

taxane Tani, taas oo wakiil darfahoodii qaybinta for khaldama xad dhaaf ah, waxay
yeelan karaan koritaanka ba'an ee sii kordhaya by israac horumarinta ugu yar
qiimaha m aqoonsado.Si kastaba ha ahaatee, soo bandhigidda faahfaahsan oo dhanba
siiyey socda uruurinta qiimaha celceliska U, sida oo xisaab ah macnaheedu U ah ,
qiimaha dhexe U c iyo qiimaha cidhiidhi ah U d waxaa loogu talo galay:
III. The qiimaha celcelis U ah , U c iyo U d of khaldama ba'an ka m kooxaha
-carbocyclic.
m
m
m
m=2 m=3 m=4
m = 18 m = 36 m = 72 m = 360
=1
=6 =9
u a 2.00 2,72

3,27

3,61 4.10 4,39

5.14

5,75

6,15

7,75

Uc 1,73 2.41

3,16 3.65m 4.13 4.33

5.13

5.50

6.00

7,75

Ud 1.50 2.00

2.00

5.25

5.25

5.25

7,75

2.00 4.00 4.25

Waa in la ogaadaa in U c isticmaalaya interpolation fudud, U d laakiin waxaa ka

go'an sidii qiimaha taas oo tirada ugu weyn ee U soo dhacday; oo kaliya m = 6,
celceliska labada qiimaha la qaatay, taas oo si wadajir ah ay leeyihiin tirada ugu
badan. 8 ka qiyamka cidhiidhi ah aan la hubin gaar ah laga reebo, qiimaha u noqon
karaan koror joogto ah la sii kordhayam ogeysiiska. Laakiin sidoo kale
aqbalay U d kama uu sii jeedin, laakiinse xajisto kaliya labo jeer oo isku xigta
saddex m miraheeda.]
[Lahaa top ka khaldama hoose, lagu qabtay labada soocay in ay midoobaan oo isku
xigta, sidaas iman lahaa II labadii loox halkii miis, mid ka mid ah ee " , midda
kalena ka , ;tan, si kastaba ha ahaatee, tirada guud ee duwanaansho shaqsi kasta
lahaa ayaa hoos u dhigay kala bar, si la hubin ee xeerarka ay noqon lahaayeen kuwa

aad u weyn. Haddaan sii Dhalkii A sida qiimaha laga bilaabo, sidaas noqon lahaa kala
ah taxanaha ah ee qiimaha weecasho ee taxane ah oo ' iyo sida of , la
dalbanayaan mabda'a.]
141. [Si taas loo qiimeeyo emprischen si ay u bixiyaan qodobada teori uga
leexan, sharciga jaaniska waa W [ U ] dheegato in muujinaysaa oo W.
dhexdooda m qiimaha weecasho ee qiimaha ba'an U waa in laga filayaa. Laakiin
haddii U wakiil qiimaha xad-dhaaf ah, sida mid ka mid ah ayaa waajib
ah m khaldama leeyihiin in qiimaha, halka m - 1 kale oo qiimo kasta oo u dhexeeya 0
iyo U aqbali karo. Sharciga W [ U ] sidaas ku muujinayaa W. in of m weecasho loo
siman yahay si kasta oo U yahay, kan kalena u dhexeeya xadka 0 iyo U hadal.]
[Waxaa hadda waa, marka qiimaha waadaxa ah ee khaldama ah by waxa loo soo
gudbinayaa, ee W. in weecasho u dhexeeya xuduudaha Rowan dhow iyo +
d dabin, loo siman yahay:
, (1)
Waa aan qiimo lahayn in soo saarka ka soo celceliska xisaabta ah khaldama is + iyo
- ama wax soo saarkiisa ka qiyamka meel cidhiidhi ah khaldama
gooni ' RESP. , ka mid ah waa in la gartaa, la siiyaa oo kaliya in ay dhacdo
hore ee h = 1:

, hadii kan danbe la h = 1: e '

siday u kala horreeyaan. =

1: e ,
ayaa ku dhow halkaas oo celceliska ee , e ' , siday u kala
horreeyaan. E , qiimaha celceliska siday u kala
horreeyaan. , matalaa. Miyayse ku
daraaddeed m weecasho 1 , 2 .... m tusaale ahaan, loo siman yahay ugu
horeeyay ee U iyo kuwa ku xiga kasta oo yar yar ama ugu badnaan loo siman yahay
si U sidaas kooban loogu talagalay in horeysay W ah.:

oo mid kasta oo guul W ah.:

,
The W. for soo beegay ee m kala duwanaansho, kuwii hore ka mid ah oo waa loo
siman yahay si U , iyo mid kasta oo ka soo socda si aad qiimo kasta oo u dhexeeya 0
iyo U ayaa sidaas daraaddeed, waa loo siman yahay:

Waa qiimaha this goostay balse si siman Diew haddii, halkii ay kala duwanaansho
hore ee soo socda la mid ah. U lagu wadaa, iyo wakhti kasta oo ah m - 1 haray
qiimaha dhexeeyaa 0 iyo U iska leh. Waxaa sidaas awgeed waa W. in

of m Duwanaanta siman ah wax U yahay, kan kalena u dhexeeya xadka 0 iyo U hadli
ama - in si kale loo dhigo - W. in U of qiimaha ba'an hoos m lahaa khaldama, by:
Halkee t = Hu , (2)
tusay. Tan iyo markii
.
.
sidaa darteed waxaad kaloo sameyn kartaa:
; ( T = Hu ) (3)
Set].
[Waayo, foomka ugu dambaysta ee matalaad loo arki karaa in lagama maarmaan ay
ka gaareen W [ U ] waxaa si deg deg ah loo cayimay. Tani waxay lagama maarmaan,
qaaday dhexeeya xad, laakiin ku muujinayaa W. in kiiska xad dhaaf ah oo weecasho
u dhexeeya xadka kuwa. Sidaas awgeed waa W. in weecasho ba'an ka
yar U 1 = t 1 : h oo ka sii weyn tahayU 2 = t 2 : h, loo siman yahay:
, (4)
si gaar W. in U = t: h RESP sare. xadka hoose ee ba'an ahaa, by:
RESP.
waa in loo gudbiyaa.]
[Ma hadda Dhab ahaantii qiimaha a U c = t c : h sida in

ama

, (5)

waa siman tahay, ku dul go'aan ah xad-dhaaf ah ee m Duwanaanta weyn ah ama

qiimo yar ka badan U c si aad u hesho. Sidaa darteed waa U C wakiil qiimaha dhexe
ama qiimaha laga yaabo in go'aan inta badan soo noqnoqda ee weecasho xad-dhaaf
ah, oo ay ku tiirsanaanta m muujinaysa caanaha (5), iyo qiimaha for a siiyey m by hab
oo ka mid ah t miiska laga heli karaa. From duwidda soo socda ee la
xiriira m iyo t c qiimaha qaar ka mid ah m koritaanka qiimaha this dhexe waa la sii
kordhaya m waxaa loo arki karaa.]

tc

tc

tc

.4769

1,2628

500

2,2611

.7437

18

1,4689

1000

2,3988

.8936

36

1,6576

5000

2,6946

.9957

72

1,8319

10000 2,8134

6
1,1330
360
2,1933
[Waxa intaa dheer in qiimaha dhexe, waa oo xiiso leh in la ogaado qiimaha wixii
uu qiimo hal, W ugu weyn .. Waxaa muuqato in go'aan ku filan inta badan soo
noqnoqda ee ba'an ee khaldama m sida qiimaha meel cidhiidhi ah oo aragti ahaan
waa qiimaha ugu badan ee W [ U goostay]. Sidaas awgeed waa ku filan t =
Hu isla'egta:
.
ama:
, (6)
oo waa in ay U d = t d : h waxa loo soo gudbinayaa. Xisaabinta t d ka isla'egta (6) u
gudbisay m waa sida in of t c , by hab oo ka mid ah T samaynaysaa miiska. Mid ka
mid ah helaa sida soo socda qiimaha la xiriira ee m iyo t d :
m

td

td

td

0.000

1.194

500

2.203

0.620

18

1.404

1000

2.342

0,801

36

1.594

5000

2.641

0,914

72

1,770

10000

2.761

1.060

360

2.134

show la mid ah in t d < t c , oo ay ku jiraan U d hoose U c waa in la sii kordhaya

laakiin m , qiimayaashan kasta oo kale oo u dhowaan.]
[Ugu dambayntii, celceliska xisaabta ah khaldama xad dhaaf ah lagu ogaan
karaa. Haddii aan u wac U ah , aan ka helo (2):
(7)

ama - ka dib markii is-dhexgalka qayb -:

, (8)
Waayo, m = 1, natiijada (7) U a = 1 : h
. Di celceliska fudud ee naftooda
khaldama ee M = 2 waa la helay ka (8) U a = : h , di in isagoo ku badiyey = 1,4142
celceliska khaldama laftiisa. Waayo weyn m laga yaabaa [ t ] matalo 118 qaab
taxane ah oo sidaas daraaddeed u
ah in la horumariyo galay taxane
ah. Tusaale ahaan, mid ka mid ah oo gaaray, waayo, sidaas m = 3:

ama sida
.
in:
,
Waxaa sidaas waa U ah waa loo siman yahay si 1,6623 by celceliska ah ee naftooda
khaldama waa tarmay.]
[Kasta oo ka mid ah saddex qiimaha U c , U D iyo U A waa hab gaar ah ku
tiirsanaanta reer khaldama xad dhaaf ah ka helaan tiro la m of khaldama ka go'an
tahay la sameeyo ka hor indhaha. Si kastaba ha ahaatee, waa markii waxaa muhiim
ah inay is barbar dhigaan qiimaha teori la taaban karo, sidoo ammaanka ee go'aanka
taaban karo iyo sidoo kale xasilloonaan ee xisaabinta af iyo baahida loo qabo in la
tixgeliyo ee la xiriira ku darina, kaas oo bixiya faa'iido ugu weyn ka mid ah saddexda
qiyamka. Haddaba xisaabinta qiimaha teori waa U chaboon yahay kii U d ama U ah ,
marka la eego go'aanka taaban karo laakiin
waa U d dambeeya U c iyo U ah ammaanka dib halka U c iyo U ah u helaan kalsoonida
guud ahaan siman ,Sidaas awgeed waa in la faa'iidaystaan qiimaha dhexe
ee U C shaqaysid isbarbardhigga of aragti la tijaabiyaan.]
[Waayo dhinacyada shaqaalaha kaas oo qiimaha u mareysa go'an of U c . Waxay ku
qoran yihiin In Table III, marka la barbardhigo waxay keenaysaa in natiijooyinka soo
socda, hoose ee khaldama fudud sida ay 65 siman 2,045, ie 1: h =
= 3,625 set waa:
IV. Isbarbar qiimaha teori U c la taaban karo ka, ka m jajab -membered
qaarkood.

Uc
theor. empir.

Diif.

1,73

1,73 0

2,70

3.24

Uc

theor. empir.

Diif.

9 4,58

4.33 - 0,25

2.41 - 0,29

18 5,32

5.13 - 0,19

3,16 - 0.08

36 6,01

5.50 - 0.51

3,61 3.65m +0,04

72 6,64

6.00 - 0,64

4.11

360 7,95

7,75 - 0.20

4.13 +0,03

Waxaa, gaar ahaan in view of tirada yar ee 360 qiyamka in ku xiran yihiin go'aanka
taaban karo, heli doonaa xiriirk ka dhexeeya qiimaha af iyo qoraal taaban karo shaki
la'aan lagu qanci karo, si intaas sharciga dhismay itimaalka waxaa xaqiijiyay by
waayo-aragnimo ah.]
142. [The gunaanad ugu weyn ee ka horumar ku xusan yihiin kuwan:
l) Haddii K.-G. a la kaqabto weyn - sida caadiga ah presupposing - gudbisay, iyo
waxa uu leeyahay GG labada dhinac, waxaa jira codsiga la mid ah haddii t ' = U' : e '
ayaa qarka u saaran, W ah:.
(9)
xaqiiqada ah in qiimaha aad u daran ee m ' kor ku xusan D khaldama loo siman yahay
si been U' oo sidaas daraaddeed ee ugu shishaysa sare ee is-isku mid ah:
(9a)
ahaa. Dhiganta, waxaa jira a W.:
(10)
xaqiiqda ah in U , = t , e ,
Werth xtreme badan oo m , hoos D been khaldama
hiddo ama hoose ba'an xitaa loo siman yahay
(10a)
ahaa. Ma suurogalbaa, ee soo noq-joogta ah sii m ' kor ku xusan iyo m , hoos D koobi
doorbidayso of this K.-G. dooro by random, sidaas qiimaha dhexe ee sababtay ee
jidka this ee dhinacada sare iyo hoose waa:
; halkaas oo
; halkaas

(11)

qiimaha cidhiidhi ah by:

; halkaas oo
; halkaas

(12)

xisaabta macnaheedu qiimaha by:

; halkaas oo
; halkaas

(13)

la diyaarin karaa.]
[2) Sida kordhaya m ' iyo m , iyaga ka tirsan ee qaaciidooyinka kor ku
qiimeeyo t' iyo t , koraan, si hore qabto farqiga u qiimeeyo t '- t , iyo m ' - m ' waxay
leeyihiin calaamad ka mid ah; dheeraad ah, tan iyo markii sida sharcigu leeyahay
saami sidoo kale e '- e , calaamad la mid ah sida m ' - m , ayaa, si kaasaa run ah
farqiga u E't '- e , t , iyo m - m , .kaqabto ee khaldama bez xad-dhaaf
ah. D sidaas ayaa jihada la mid ah sida kaqabto reer bez tirooyinka
weecasho. D. sharcigan Ladagaalanka on khaldama ku bez. xisaabta
macnaheeduA wareejiyo, hal gaaray ee ku cad 33 ka yar 7) sharciyada dib u
noqoshada labaad ay sabab u tahay tixgelin soo socda. Tan iyo markii ay khaldama
xad dhaaf ah ay ballaaran yihiin oo ku xiran yihiin isbedbedelka weyn, ansaxinta la
oggol yahay, in farqiga u of khaldama ee ay calaamad uusan haddii mid ka mid ah
waxba kama bedeli D si qiyamka xad dhow A maraa.Farqiga u dhexeeya tirooyinka
weecasho bez. A , laakiin waxa uu leeyahay calaamad ka soo horjeeda sida farqiga u
dhexeeya tirooyinka bez weecasho. D. Sidaa darteed waxaa uu leeyahay, haddii malo
ay tahay mid sax, farqiga u dhexeeya khaldama bez xad-dhaaf ah. A calaamad ka soo
horjeeda sida farqiga u dhexeeya bez tirooyinka weecasho. A. Dhab ahaantii,
kalsonida this Act ma B. z. in Shaxan III iyo IV ee XXV ah. Cutubka waayo xubnaha
caws ee galley (la mid marka laga reebo kaliya ka mid ah 15 kiis oo kala duwan) uu
tijaabo. Si kastaba ha ahaatee, la mid ah ka dalban kartaa oo kaliya sida sharciga ah
taaban karo in khusaysaa in ay dhacdo muhiim ah kaqabto guud ahaan. At kaqabto
Fudud, si kastaba ha ahaatee, waxaa ay u badan tahay mar dambe ma sheegan in ay
ansax (comp. 181)]
[3) baaba'aa kaqabto ee K.-G., sidaas asal ahaan uu qiimuhu isku mid ayaa la
filayaa in la sameeyo, sida qiimaha wax soo saarka hadda in la xataa khaldama
ba'an D beegneyd A , iyadoo la isticmaalayo adeegyada GG fudud halkii isagoo si
aad u codsato labada dhinac. Xaaladdan oo kale, qaaciidooyinka hoose 1 siiyey) sii,
haddii oo kaliya m ' iyo m , by m iyoe' iyo e , ay ku wada sax ah si la mid
ah waxaa bedelay. Laakiin sharciga qaybinta at alia la wadarta dhabanada lagama
maarmaanka ah ee tan iyo m labada dhinac ee A wada xidhiidho, waxa run yahay, ka

khaldama togan iyo kuwa taban wada cabudhinayo bixinta xad-dhaaf ah, taasoo
keentay in fol-cida statements. Badalaa t = U:
, waxaa jira W a.:
(14)
xaqiiqada ah in qiimaha aad u daran ee weecasho bez .. A siman
yahay U yahay. Si kastaba ha ahaatee, waxay weli ma cadda, haddii U lifaaqan si
qiimaha wax soo saarka ee dareenka togan ama taban. Sidaa darteed waxaa kaliya
dhihi karaa in ka dibna midkood
ama

(14A)

waa, iyo waqti isku mid ah in kiiska ugu horeeya E , kor ku xusan A - U, in ay
dhacdo dambe e ' hoos A + U weli. U dhiganta ee aflagaada sidoo kale marka la eego
waxaa dheer ee reer qaaciidooyinka (5), (6) iyo (8) si loo go'aamiyo qiimaha
weecasho ba'an celceliska U c , U d iyo U ah in la sameeyo qiimaha wax soo
saarka.
Waayo, mid, taas macnaheedu ma siisaa ba'an laftiisa, laakiin kaliya RESP
Contribuu a millorar la traducci
sare. xadka hoose for RESP sare. xad-dhexe hoose.]

Text original

XXI. Daaweyntu waxay logardam ah ee walxaha wadareed .

143. [date keliya ayaa loo arkaa daaweynta xisaabta ee K.-G. presupposes in
dhinacyada ku leeyihiin kala duwanaansho qalanta hooseeyo agagaarka qiimaha
celceliska. Laakiin waxaa kale oo jira K.-G. sida dhinacyada ah farshaxankiisa
gallery iyo meelaha roob maalin kasta, sida ay tacliiq ah oo ay IV. Cutubka ka mid ah
qiimaha ugu weyn siiyaan qaraabo weecasho aad u xoog badan celcelis ahaan, sidaa
darteed waxaa lagala codsiga ah habka xisaabinta ee daaweynta, si kastaba ha
ahaatee, daaweynta show logardam ah la heli karo iyo oggolaadaan in tijaabo ah
duwanyihiin sharciga qaybinta logardam ah.]
[Siinayaa asaasmeen hawsha in ay qaataan in dheeraadka kuwa horay Cutubka V (
35 iyo 36) ayaa lagu sheegay in weligiisba u dhaw in ay daaweynta logardam
ah. Waxaa, dhinacyada guud ee sharciga qaybinta K.-G. la soo saaray, ha noqoto
talinayaa Mabda 'in halkii la xidhiidhaan khaldama lacag ka badan kala duwan
xisaabta, taasoo keentay in si toos ah gabagabeeyo waxaa la ogaaday in GG halkii
xisaabinta = a - H , ka logarithms of khaldama saamiga = a: H , kuwaas oo
diiwaan = gasho a - gasho H in asal ahaan in la dilaa.Waxaa, sidoo kale, codsiga ah
ee daaweynta logardam ah inta lagu wargeliyay by hore u dhigay oo sal ah. Iyadoo la
raacayo, ee guud:

= gasho a ,
gasho a - gasho H ,

, = gasho =

 = gasho , = gasho H gasho a , (1)

si ay u dejiyaan iyo gaar ahaan qiimaha ugu ciriirisan of a by D , iyagoo xisaabta ula
jeeddaan u- G oo miraheeda dhexe by C igmadey, halka tirada weecasho sare iyo
hoose iyo khaldama celcelis bez. D hab la mid ah sida bez. D by m ' , m , iyo e ',
e , in la cayimay, si:
,

, halkaas oo = a - D ; = D - a ., (2)

waxa kale oo aad u tegayaaye ma ka qiyamka logardam ah in qiimaha tirsi haystaan

oo sida uu sheegay ahaa looxyadii logarithms, sidaa darteed waa
D = gasho T , C = gasho C , G = gasho G (3)
koobbantahay. Waxa ay tilmaamaysaa markaas T qiimaha cidhiidhi ah ratio of a oo
ka mid ah xisaab cidhiidhi ah qiyamka D waa ka duwan yahay, C waafaqsan qiyamka
dhexe kulan xisaabta; iyo G ka dhigan celceliska joomatari of a Dar. By farta ku
fiiqaya, kuwaas oo go'aan iyo horumar ah ee cutubka cayimay, laakiin isku xira
waajib ku ah, kaas oo uu halkaas dhigo kaliya ee rajo, halkan oofiyo. Waa sidaas
darteed hal gacan, caddaynta taaban karo la siin in, dhab ahaantii, faa'iido ah ee
daaweynta logardam for K.-G. go'aansaday la kala duwanaansho qalanta xoog ku
caddahay. qayb kale, waxaa lagama maarmaan ah ee khaldama logardam of a iyo
qiyamkiisa weyn ee D , C , G , ay sabab u tahay labo-column G. G .qodobada
sharciyeed Final on khaldama ee ratio of a iyo qiimaha ay ugu weyn T , C , G si ay u
gudbiyaan oo dhereg badan ee aragtida xiriirka u dhexeeya ansax T iyo D si ay u
ilaaliyaan xiriir ka dhexeeyo daaweynta logardam iyo xisaabta.]
[Halkan waa sharciga ku saabsan qaybinta logardam laftiisa sida duwanaansho sare
laftiisa in bewhrendes sharciga waayo-aragnimo ku filan u daran, taas oo u gudba is
beddel ah oo ku yar sharciga caadiga ah xisaabta. Haddaba bal ogaada in wax intaas
ka sii badan u baahan tahay ka barta taaban karo of view of ogeysiis dheeraad
ah. Laakiin ka dib markii lagu daro si ay u XIX ah. Cutubka fikrad ah sida in ay asal
ahaan, waxay K.-G, ayaa la diyaariyey, kaas oo labada dhinac G. G, khaldama
xisaabta qiyaas keeni, waxa ay u muuqataa lagama maarmaan in wax laga beddelo
fikrad this si ay sidoo kale khaldama logardam sharciga qaybinta soo socota ka hab u
dhigma. Tani waa in la sameeyaa marka lagu daro qaybtan.]
144. [Si dhigay doorashada, taas oo uu leeyahay daaweynta jireenka ka dhanka
xisaabta la is beddel xoog leh ku hay, waxaan qaadi kasta oo K.-G. kor ku xusan,
dhinacyada ah farshaxankiisa ku gallery iyo meelaha roob maalin walba, tusaale iyo
share natiijada labada hababka daaweynta la.]
[From the haayaha ee ka weyn Pinakothek ee Munich iyo ururinta farshaxankiisa in
Darmstadt, dhinacyada of 253 sawirada nooca oo dhinacyada height la dhigay in
guddi qaybinta hoose tusay. Sida sentimitir unit la doortay. Lacagta ugu yar waxaa

laga helay siman 13, ugu weyn ee loo siman yahay 265, celceliska xisaabta
ee A 1 siman yahay 54.4 iyo bartamaha C1 siman yahay 44.2 cm. Sidaa xaashi hoos u
helay in oo dhinac ah ayaa ku xirmaan kasta 10 cm. xisaabta ayaa isku keenay in
daaweynta ka dib zweiseitigenG. G. si gabagabadii soo socda:

I. aragti height of sawirada nooca in processing xisaabta.

m = 253, i = 10, A 1 = 54.4, E = 1 cm .
z
a
empir.

theor.

15

13

15

25

41

38

35

54

39 1)

45

43

36

55

22

31

65

20.5

26

75

15

21

85

10

16

95

8.5

11

105

115

125

135

145

155

165

195

235

265

A 2 = 55.3
C 2 = 44.3
D i = 35.4

D p = 24.9
m '= 220
m , = 33
s '=
35.8
s,=
5.4

1)

[Halkan qiyamka teori ugu badnaan ma aysan ku dhicin on bareeg ah 20 - 30, kaas
oo cidhiidhi ah qiimaha D p ku jiraan. Si kastaba ha ahaatee, tani waxa keliya oo ay
kooban dura kor ku xusan ee sidamarxaladihiisa. Dhab ahaantii, mid u aragto hal
tusaale kale oo aan la taaban karin,
dura

20-24

14,0

24-28

15.9

28-32

15.8

si xad-dhaaf ah oo yar oo bareeg ah 24-28 iska leh meel cidhiidhi ah qiimeeyo 24.9].

Laakiin mid ka bedelayaa in guddi aasaasiga ah, ee ah qiimaha by qiimaha

logardam = gasho a , kuwaas oo hadda waa inta u dhaxaysa xuduudda = 1, 11
iyo = 2,42 kala duwan yihiin, oo waxay dooran bareeg ah hoos u of size 0.08 ,
natiijadu waa, haddii miiska this of , daacad loola dhaqmi doonaa sidii iyo sidoo
kale miiska hore ee a , natiijooyinka soo socda:
. II aragti height of sawirada nooca daaweynta logardam ah.
Waxaan = 0.08, m = 253.
Z
a

empir

theor.

1.04

0.5

1.12

1.5

1.20

1.28

10

1.36

19

18

1.44

22

27

1,52

38

32

1,60

32

32

1.68

31

30

1,76

26

26

1.84

18

22

banayeen 19
1.92

17

2.00

13

12

2,08

8.5

2.16

5.5

2.24

2.32

2,40

2.48
G = 1,669
C = 1,644
D i = 1,538
D p = 1,549

G = 46.7
C = 44,1
T i = 34.5
T p = 35.4
m '= 165
m , = 88
e' = 0,256
s , = 0,136

Isbarbar labada miisaska, sidaa faa'iido ah ee daaweynta logardam ah ayaa aad uga
go'an in ay maalmood. Maxaa yeelay, in miiska xisaabta waa wadarta kala buuxda u

dhaxeeya qiyamka taaban karo iyo teori loo siman yahay 74; in farqiga u logardam
miiska, kaliya loo siman yahay 37, kaas oo dhab ahaan waa size badhkiis. Waxaa sii
jilicsan ee taaban karo iyo meel cidhiidhi ah qiimaha teori-Cal D i iyo D p in 10.5
cutub ka mid kale; halka kuwa qiimaha u dhigma T i iyo T p kala duwan by kaliya
0.9. Waxaa sidoo kale in la xuso in qeybtu waxay xisaabta qaarkood

qiimaha 0,64, qeybtu waxay logardam ah qaarkood

qiimaha 0,792 ka dhigan tahay, oo dhammaantoodna ka baxsan xadka teori p , di

0,785 iyo 0,845, ku dhacaa inta lagu guda jiro this by the baahan yahay qiyamka
-Gesetze = 0,785 waa mid aad u dhow xadka kuwa. All this muujinaysaa in dhab
ahaantii ku guuldareystay daaweynta xisaabta halkan, cadaato farqiga u logardam
laftiisa. Waa in la ogaadaa in inkastoo ay hoos u m guddiga taaban karo muujiyey
xiriirka ee dhinacyada nooca sawirada waa in la arkaa sida caadiga ah.]
[Tusaale ahaan ka mid ah meelaha roob maalin kasta waa in Geneva lagu jiro 1845
- waxaa dhacday in 1892 in roobab January (baraf dhalaalay ama roob), in miisaska
saadaasha Bibliothque Universelle de OHRC (Archives des Sciences et waxb Nat ..)
hoos imaanayso "Eau tombe dans les 24 heures" ku qoran yihiin. Tirada guud ee
maalmood roobaadka muddada loo cayimay ee 48 sano waa 477, waayo, mid kasta
oo iyaga ka mid ah meelaha roobka ayaa la siiyaa meelood millimeter ah. 16
maalmood roobaadka waxaa lagu duubay at 0.0 mm, height ugu weyn roob la siman
yahay 40.0; celceliska xisaabta ee A 1 siman yahay 4,45; qiimaha dhexe C 1 waa loo
siman yahay si ay u 2.24 mm. From guddiga qaybinta aasaasiga ah guddi hoos la
bareeg ahaa i = 1 mm ka dhigay in ay keentay in qiimaha soo socda inta lagu guda
jiro daawaynta xisaabta:
III. meelaha roobka of January for Geneva ee daaweynta xisaabta.
M = 477, i = 1; A 1 = 4.45, E = 1mm.
z
a
emp.

theor.

0.5

133

67

1.5

88

63

2.5

43.5

61

3.5

28

56

4.5

27

49

5.5

28

42

6.5

27.5

35

7.5

14.5

28

8.5

16

22

9.5

11.5

16

10.5

12

12

11.5

10

12.5

6.5

13.5

5.5

14.5

15.5

16.5

17.5

18.5

19.5

20.5

21.5

22.5

23.5

28.5

30.5

32.5

40.0

A 2 = 4.49
C 2 = 2.40
D i = 0,75
Dp=0
e' =A 2
e, =0
m'=m
m,=0

Sida aad arki karto, ka dhigi meelaha roob maalin K.-G. a la kaqabto Rowan badan

waa by D p = 0, iyo sidaas oo dhan qiimaha kor ku xusan D p been. Waxaa raacsan,
qiyamka teori zku taaban karo si yar leh in daaweynta xisaabta daliil u noqon
diiwanka in. Haddii mid ka mid ah uu doonayo inuu u dhaqaaqo daawaynta logardam
ah, waa in marka hore laga qaadi on opinion 16 maalmood roobaadka, kuwaas oo ka
mid ahaa la 0.0 mm, shir ah, maxaa yeelay waxa ay ahayd in kuwa maalmood height
roobka ma aha si buuxda loo siman yahay si 0, laakiin kaliya sidii yar in iyagu ma ay
gaaraan toban meelood oo meel millimeter ah. Waxaan u malaynayaa saabsan 0.05
mm halkii 0.0 mm, si ay logarithms ah A dhexeeya xuduudda - kala duwanaan iyo
1.30 + 1.60. Muujisay in hoos u this ka dib, aan sabab lahayn asal ahaan qamaar
miiska hoose in ay bareeg ah size ee 0.2, oo la doortay sida xadka hoose ee bareeg
ugu horeysay - 1.50, waxaan u hesho natiijooyinka soo socda:
IV meelaha roobka ee January for Geneva ee daaweynta logardam ..
M = 477, i = 0.2.
a

G = 0,313 G = 2,06
C = 0,374 C = 2,37

empir.

theor.

D i = 0.800 T i = 6,31

- 1.4

- 1.2

D p = 0,843 T p = 6,97

- 1.0

- 0.8

14

- 0.6

28

19

- 0.4

14

26

- 0.2

34

34

0.0

45

42

+ 0.2 66

50

+0,4

47

56

+0,6

53

60

+0,8

67

63

+1,0

53

52

+1,2

27

27

+1,4

+1,6

e ' = 0,219
s , = 0,749
m ' = 108
m , = 369

Inkasta oo ay halkan ku muujiyo in jiifsan hoos ku

meel cidhiidhi ah qiimaha z at - 0.4 iyo 0.2
khaladaad + xoogan oo ha baaba'aan marka
beddelidda booska hoos u, laakiin by koorsada
of sida shaxda hoose iyo xaq ay kooban ee dura
logardam waa; hase ahaatee, heshiiska u dhexeeya
aragtida iyo waayo-aragnimo waa si wanaagsan in
faraqa u dhexeeya qiimaha af iyo qoraal taaban karo
sida qabsiga ah jirin xaaladaha ku soo jireenka ah ee
dambe, isa soo taagaan. Waxaa sidaas cadeeyay
sharciga qaybinta logardam ah iyo meelaha roob

arrin lagu qanci karo ka].

145. [On ku salaysan fuliyay in la barbardhigo qorani dhexeeya aragtida iyo
khibradda daliil sharciga qaybinta logardam for K.-G. la kala duwanaansho qalanta
xoog sida lagu dabaqi karo. Tan iyo markii la mid ah - ka dib markii wadahadalo of

V. Cutubka - yaabka la kulmeen kala duwanaansho daciif qalanta ee qiimaha

shakhsiga in qiimaha ugu weyn guud ee xisaabta ee GG ah, waa - sida dhamaadka
cutubkan ku qeexan. ayaa hore u adkeeyay - at dhan sida sharcigu qaybinta si adag
ansax ah K.-G. inuu ka faa'ideysto. Sidaas darteed, jaaniska goostay W ama W , in
kala fogaanta dhexdeena ah soo jireenka ah oo ka qiyamka meel
cidhiidhi D dhexeeya xadka Rowan dhow 'iyo ' + d
ama , iyo , + d , dhici kasta K.-G , by:
;
; (4)
oo waxaa jira tirada faraqa u dhaxeeya xadka sheegay siman yahay:
z = W ' m '; z , = W , m , ,
(5)
halkaas oo h 'm' = h , m ,; h '= 1: s '
, h , = 1: e ,
e , , m ' , m , in D waxaa laga heli karaa at aasaasiga ah].

iyo e ,

[Waayo, qiimaha ugu weyn ee G , C iyo D ee ka khaldama logardam sidaas

daraaddeed codsan sharciyada isla ee XIX. Cutubka waayo xisaabta ugu weyn ee la
qiimeeyo A , C iyo Dayaa soo minguuriyey. Laakiin waxaan
bedelo G , C iyo D sequentially dhex log G , gasho C iyo diiwaan T , mid hesha si
toos ah qiyamka ee ugu weyn ee G , C iyo T ansax saamiga khaldama sharciyada.]
[Waxaa sidaas helay qodobada soo socda:
1.qiimaha dhexe C had iyo jeer waa u dhexeeya celceliska joomatari G iyo
qiimaha saamiga meel cidhiidhi T , sida la mid ah ka dib markii booska
dejinta C , G iyo D khusaysaa.
2.Naqshadeysan, celceliska joomateri ee kor ku xusan, siday u kala
horreeyaan. hoose T been ah qiyamka by G ' , siday u kala
horreeyaan. G , , sidaa darteed:

e ' = gasho G' - gasho T ; e , = gasho T - gasho G , ,

sidaas waxaa sabab u ah sharciga saami:
e '- e , = gasho G - gasho T ; (6)
G'G,=GT.
3.Haddii mid ka mid go'aamisa iyo sidoo kale in 131 marka la eego D ,
marka la eego halkan D qiimaha t " ka:

halkaas oo m weyn iyo m " yar oo ka mid ah laba tiro

weecasho m ' iyo m , imagines, markaas:
gasho C - gasho T = t "e"
, (7)
waajibka ku kala duwan yihiin of abuse kaliya qiimaha buuxda inuu
yimaado tixgeliyaan. Iyadoo kaqabto daciif ah u socota:

.
ama la xiriira (6):
gasho C - gasho T =
(8)

(gasho G - gasho T ),

isla'eg ah oo -Gesetze ku jira, waayo, isdhaaf ah lacag.]

[Xidhiidhka ka dhexeeya qiimaha xisaabta ugu muhiimsan iyo kuwa khaldama
ratio ayaa ugu danbeyn soo saaraan ku xukuntay ka dib.]
Waayo, celceliska logardam G = gasho a: m qaaday sida logarithm iska leh G in
la qoondeeyey, wax-u celceliska joomatari ama qiimaha saamiga, taas oo had iyo jeer
waa on sharciga gaar ah qaybinta arxan wax yar ka yar xisaabta hoose A = ah: m ,
iyo (for a caddeynta SCHEIBNER 2) ) qiyaas ahaan in xiriirka ka socda A ayaa, taas
oo khuseysaa ka badan oo sax ah ee yar yar ah la q wax-u xidid macnaheedu baadi
square in la qoondeeyey by ref .. A , di q =

waa:
, (9)

Intaas ka dib, mid ka mid karaa G dhawaynayaa in ka A dheefay.

2)

[W . SCHEIBNER, in ka badan celceliska. Hoostana ka warqad hagaajiyaa

warqad Prof. Fechner. Wararka of Royal. Sachs. Gesellsch. Wissensch. D. Xisaabta
iyo waxb. Class. 1873. S. 562 FlgD.]

Inta u dhaxaysa qiimaha cidhiidhi ah logardam D iyo logarithm ee xisaabinta qiimaha

cidhiidhi ah D xiriirka socda jira:
, (10)
Taas macnaheedu waxa weeye e , ka weecasho logardam hoose celceliska =
, : m , , Ducooyinkii carabida modulus ah oo nidaamka caadiga ah logardam =
0,43429, sida had iyo jeer 3,14159. Xiriirka Tan waxaa lala ansaxnimada guud ee
logardam ah GG oo sidaas daraaddeed waxaa loo isticmaali karaa ka xaqiijinta taaban
karo ee guud this.
[ Evidence . The logardam cidhiidhi ah qiimaha D tusmeeya mid bareeg ah
logardam ah oo dhan dura size isla, ugu z isku daraa silig. Sidaas awgeed waa in ay
ugu badnaan ka mid ah shaqada jaaniska (4) ee joogto ah d iyo d , , di by
qiimaha wax soo saarka ee khaldama ah 'iyo , goostay. The qiimaha
arithmetically meel cidhiidhi D dhinaca kale waa in bareeg xisaabta oo dhan dura size
isla, ugu badnaan - waayo leeyahay. Sidaa darteed mid ka heli kartaa qiimaha this for
ansaxnimada sharciga qaybinta logardam ah sida ugu badan ee shaqo la xidhiidha
joogta arith-metic dura jaaniska (4). Loogu yeero sida weecasho xisaabta of a ka
saamiga meel cidhiidhi T by '= a ' - T iyo , = T - a , si d '= da' iyo d ,
= - da , oo ay sabab dhigay qeexidda ee ' = gasho a' - D = gasho a
'- gasho T , , = D - gasho a , = gasho T - gasho a , hawlaha ka (4):

, (11)
Haddaba, waxaan u hesho waayo joogto d ' iyo d , waayo, go'aaminta ugu
badan ee:
;
isla'egyada:
;
,
Hadda, si kastaba ha ahaatee, waxay oo , ay nuxurka wanaagsan by. Sidaa
darteed waxay bixisaa oo kaliya labaad ee labada isleegyo ugu badnaan:

(12)
. Waxaa halkan ka Badalaa in , la xidhiidha a qiimaha of D si loogu yeero:

, = D - log D ; dheeraad
ah

waa la helay ahaantii, xiriirka ka wakiil ah (10). ]

146. [ dheeraad ah . Marka, iyadoo la raacayo aflagaada ee 35 of mabda'a ah
in isbedel ee size of koobiyada K.-G. a wax badan ku xiran tahay xajmiga koobi ah,
qaba isbedelka, waxaan si toos ah u hesho bedelidii in ee intaas dheer in XIX
ah. Cutubka ( 136) daahfurtay horumariyo waa in lagu lifaaqo iyaga si ay u sakhiray
sharciga qaybinta logardam ah.]
[Magac ahaan, si ay u soo dheegato sharciga logardam ah iyo sidoo kale asturidda
xisaabta saamayn gaar ah ama duruufaha, wax yar ciidamada qaataa inay tahay
sababaha isbedel size. Waxay tirada waa xukunnada in size, loo siman yahay si n inay
aqbalaan oo dhan si la mid ah W. p ay faragelin, ee W. q = 1 - p u sabab ah
maqnaanshaha ay saamayn. Guusha ay dhacdo, laakiin hadda wax ka badan daro ah
ku daray koritaanka Galid, laakiin fasiraa sida isku dhufashada ah, si ay
halkii a + i iyo xi + a halkii ai iyo ai x dhacdaa. Ma sidaas helay ay sabab u tahay
beddelaad this, nuqul ka mid ah baaxadda ai x isla W. in fikrad ah, hore u horumariyo
xareeyo of size of a + xi soo dhawaaday, si hadda:
, (13)
Haddii aynu ka fikirno = gasho a oo i = gasho i , sidaa darteed waa + x i =
log (ai x ) , oo aan heli muujinta ah W. in logarithm ee size of nuqul siman a +
x i waa:
, (14)
Ka dib markii in, waxay horumar ka hor codsan in si la mid ah iyo ilaa xad isku mid
ah sharciga qaybinta logardam ah, haddii oo kaliya meel
kasta a by = gasho a oo i by i = gasho iwaa la bedelay.]

XXII. daaweynta Wadajirka ah ee xiriirka u dhaxeeya

dhinacyada. saamiga Mean.
147 this Waxaan doonayaa inaan wax hawl ah, kaas oo u ciyaara ee collectives
doorka xad ah, oo ay kulanka ku haboon ka heli kartaa meel halkan sidoo kale ay
doonayaan daaweynta logardam ah waxaa la dhigayaa isla markiiba ku xiga ka dib.

Bemerktermaen dhinacyada ma aha oo keliya fudud ee shay, laakiin sidoo kale

xaaladaha waa la daaweyn karaa si wadajir ah, oo horey u kor ku xusan (Cutubka.
Aniga iyo III) Waxaan soo sheegnay in arrintan la xiriira, xiriirka u dhexeeya
dhinacyada ku dhakada jinsi ah la siiyo, iyo qaybaha asliga ah, waxa loogu yeero.
Members ama internodes a gramine waxa uu noqon karaa mid badan oo tusaalayaal
kale oo laga heli karaa. Ha noo sii saamiga u dhexeeya aragti toosan ah oo la xiriira
siman b dhakada ee tartanka la siiyo, taas oo ay tahay in la go'aamiyo maxaa yeelay,
marka la barbardhigo jinsiyadaha kale, oo sida caadiga ah a in miiska, b in
hooseeyaha, inkasta oo ratio loo qaadan karaa sida qeybsanaan ku xigeenka
wanaagsan. ratio ayaa ah : b hadda waa xoogaa kala duwan oo u dhexeeya nuqulo ka
mid ah tartanka isku mid ah; laakiin sifo barbardhig xagga jinsiyadaha kale waxaa la
qabtaa qodobada shaqsiga kala duwan natiijada joogto Xaggeeda. Mid ka mid ah
sidaas darteed kaliya ratio celcelis ahaan u dhexeeya kartaa b iyo a baahida, taas oo
guud ahaan la M [ah : b waxaa la yiraahdaa]. mid Jenachdem leedahay xisaabta ama
celceliska joomateri ee isha, la xiriir A ama G goobta of M. Hawsha baahisey noqon
kartaa marka la eego ay u kasta dhinacyada kale ee u dhigma of qayb ka mid ah ama
la cabbir ah ee meelo kala duwan oo keliya ma aha ee dadka, laakiin wax kasta oo
kaalinta , Sidaas mid la yaabi karaan sida dhaqmo ka dhigan tahay dhererka farta in
kale, dhererka xubnaha ka ah in dhererka xubinta labaad ee kororka a, oo
dhererkeedu wuxuu si width ee kaarka ganacsi, heerkulka celceliska bisha kale, iwm,
Si dhakhso ah, hawl isku mid ah ayaa Rowan inta badan u taagan yihiin.
148. ratio An celcelis ahaan laakiin hadda waxaa laga heli karaa siyaabo kala
duwan, gaar ahaan soo socda, kuna waari dhexdeeda kasta u dhiganta qiimaha
of a iyo b la index isku loo gudbin doonaa. jihada ee ah : b tusaalooyin aasaasay
dabcan for jihada karaan b : a laga hirgeliyo.
1) xisaabta waxaa loola jeedaa saamiga of A [ ah : b ] waa la helay ku khalda oo
dhan qiimaha shakhsi ah : b kala qaybsan oo ku daray in tirada la mid ah; sidaas:
, (1)
2) Sida kooban ka dhigan tahay, waxaan u yeedhayaa wixii waa la helay markii
wadarta ahaa oo dhan oo ah wadarta b , ama, waxa ka dhigan tahay in wax la mid ah,
celceliska xisaabta oo dhan ah la celceliska xisaabta oo dhan b kala qaybsan, sida ay
caanaha,
, (2)
Mid ka mid ah ku doodi karin isticmaalka daawaynta, waxaa halkii waa xiriirka u
dhexeeya wakiilada iyada oo loo adeegsanayo saamiga; laakiin mid ka mid ah, waxaa
sidoo kale waa kale ee shuruudaha kale oo ka mid ah hab in aan halkan ku
isticmaalaan oo dhan, haddii for mabda 'gaar ah u dhexeeya qiimaha gaarka ah
ee ah : b iyo dhab, marka laga reebo xaalado aad u gaar ah, ee u dhow kale oo ka
dhigan tahay inuu dhaco.
3) miiska percen ka dhigan tahay. Si aad u hesho ka kooban this sameynta

qiyamka ah : ( a + b ) iyo b : ( a + b ), oo wuu qaybiyaa wadarta by mid ka mid ah oo

kale oo ah sida ay caanaha,

, (3)
4) celceliska The joomateri, wakiil formula ah:
, (4)
waa celceliska joomateri ee alaabta ee saamiyada shakhsi ah : b Sidaa darteed ama, si
isku mid ansax, celceliska joomatari oo ka mid ah waxyaabaha of a qaybiyey ah b ,
iyo waa hab wax ku ool ah ka raadinaya in qiimaha logardam ah in ( log a
- log b ) : m helay.
Haddii mid ka mid ah hadda ku weydiiyo by doorashada u dhexeeya xeerarka kala
duwan, qiyaastii fudud ugu horreeya oo dhan waa, in guud ahaan, iyo sidoo kale
ixtiraam vorzubemerken in ilaa hadda ay tahay oo kaliya caan ah oo ka mid ah
shuruudaha K.-G. a waa dhaqmaan, taasoo barbar isku walxaha kale ee la ogol yahay,
mid kasta oo ka mid ah wakiilada ku qoran ka qayb kaliya ka dhibic kala duwan ee
view in sifo noocan oo kale ah, iyo in meesha saamiga a , b at dhan yara yar kala
duwan keeni dhan afar takhasuso dhowaad qiime isku mid ah , Sidaas tusaale siiyey
10 kaararka ganacsiga, jiido by Random ka xirmo haddii dhinaca gaaban
la. A, muddo dheer la b waa in loo gudbiyaa iyada oo loo adeegsanayo:
arithmetically 0,5654
qurgooyo 0,5634
miiska percen 0,5650
joomatari 0,5649.
The qiyamka xad dhaaf ah : b ahaayeen 0,5333 iyo 0,6053.
Dhanka kale, halkaas oo kala duwanaansho u dhexeeya a : b waa weyn, iyo
xeerarka hab oo kala duwan ayaa ku siin kara natiijo weyn u kala duwan, iyo in guud
ahaan waxaa lagama maarmaan ah in la qeexo qodobada taas oo go'aan ka gaari kara
doorashada ee hab ka hor dadka kale go'aan.
Marka tan la eego, ka mid ah guud ahaan dhihi karaa in wakiilka xisaabta iyo
miisaska percen walba ku ixtiraamaan liita in labada celceliska kale iyo guud ahaan
ku hadlaya, celceliska joomateri ay u badan tahay in ay mudan yihiin doorashada,
laakiin sidoo kale kooban ka heli kartaa codsi muhiim ah xaaladaha qaarkood.
Dhab ahaantii, ugu horreeya oo dhan xanuunka celceliska xisaabta ee saamiyada ee
khasaaraha soo socda.
a) In la jebiyo qofka ah : b ku darto, mid kaliya waa in mid kasta la yareeyo si jajab
tobanle ah waxa qiimaha badan ah : b waa mid aad u dhib badan.

b) In mabda'a, waa aan qiimo lahayn in qiyamka si toos ah : b ama reciprocals

of b : a doonayo in la isticmaalo hab ka gaarista, sida saamiga celceliska a iyo b si
loo ogaado; iyo dabcan waa in aad ka heli labada dhinacba sabab u dhigma
ah, laakiin tani waxay ku siinaysaa habkan ma aha, sida ay soo baxday, haddii aad dib
u celin lacag ka reciprocals ka helay, sidaas darteedna waxaa loo yaqaan celceliska
harmonic u helay qiimaha tooska ah helay. labadaba ma u dhigma, wax yar
ka A [ ah : b ] ma qummana in celceliska harmonic 1 : A [ b : a] . . Noqo tusaale
ahaan, in aad qaadato tusaale ahaan aad u fudud ee xaaladaha kaliya labo:
,

sidaa darteed waa:

,

10 / 16 laakiin waa = 0,625, 6 / 10 = 0.600. Iyadoo lagu tilmaamayo weli dheeraad ah

oo kala duwan ka soo kasta jajab kale sida tusaalahan, si farqiga u dhexeeya
celceliska toos ah iyo harmonic waa weyn. In sida K.-G., halkaas oo inta badan
qiimaha a , b ma aha mid aad uga fog yahay qiimaha celceliska ah iska, waa Yaabe
Illeen waa mid aad u yar yahay, laakiin aan laga samri karo, sida caadiga ah meel
kasta, iyo habka sababtoo ah natiijada madmadowga ay kiis kasta loo diiday on
mabda'a.
c) Haddii mid ka mid ah uu leeyahay saamiga celceliska dhexeeya saddex
qiimaha a , b , c si loo ogaado, sida ay yihiin saddex saamiga a ,
b , t , c , a : c suurtoobaan reciprocals ay, oo aad rabto in aad laga yaabaa, ka labo ka
mid ah xaaladahan (haddii waxaa si toos ah u saddexaad dheegato toos ah ama is
dhaafsi). Laakiin taas oo ka dhigaysa habkan ma by tusaale ahaan. A [ a : c ] ma heli
karo ku khalda A [ ah : b ] la A [ b : c ] bateen.
The miisaska percen ka dhigan tahay saamiga this dhan khasaaraha
xisaabta. Laakiin mararka qaarkood waxaad ka heli doontaa labada ka mid ah oo
gacanta kale.
The kooban iyo celceliska joomateri, si kastaba ha ahaatee, waa lacag la'aan,
kuwaas oo dhan khasaaraha. Laakiin haddii mid ka mid ah uu doonayay laakiin
xisaabta toos ah oo mabda 'siman habboonaanta, laakiin hab oo kala duwan si toos ah
bixin kalsoonida gaar ah, mid ka mid ah ay awoodi karto in ay qabtaan oo kaliya
xisaabta ama celceliska joomateri ee celceliska toos ah iyo harmonic. Laakiin tan iyo
waxaa sidoo kale dalalka free, halkii a : b , by b : a wareegay sida saamiga toos ah,
ma aha oo kaliya sidaas sii joogi doono madmadowga ah, laakiin sidoo kale la
doortay ee xisaabta ku jeednaa mar su'aasha ah haddii aad jeceshahay si toos ah ama
harmonic kac waa in, si madmadowga aan la qaado oo dhinacan. Ka dib markii
cadaymaha laakiin waxaan Prof. SCHEIBNER 1) leeyahay, celceliska siiyey saamiga
joomatari dhici in ee K.-G. caadi ahaan lagu qabtaa dhacdo in xisaabta toos ah oo
qani macnaheedu kala duwan yihiin wax yar, la taaban karo si sax ah celceliska

xisaabta ee labada wada, iyo waxaad ka heli kartaa waxa ay si fudud u xaqiijisay
tusaalooyin oo macmal ah.
1)

[Comp. W. SCHEIBNER: "About Celceliska", ayaa sheegay Royal ah. bulshada

Saxon aqoonta-ururada. 1873. p 564. - Ka dib markii qodobada waxaa la siiyey,
celceliska joomatari waa qiyaastii u siman yihiin in ay:
harmonic macnaheedu siman:

marka A , xisaabta ku macnaheedu iyo q dhigan tahay baadi hoose afar gees ah, kaas
oo Aragtida kor ku soo socota.]

149. Ugu dambeyntii, sidaasay ahaan waa in ay ahaataa oo keliya su'aasha ah ee

sida wayn la doorbidaa in kooban ama joomatari hoose.
Haddaba kooban macnaheedu waxaa lagu talinayaa in ugu horrayn by fudaydkii ay u
socoto waa sababta oo ah in ay keliya summation oo dhan ah oo dhan b iyo Division
of baahida lacag by kale, si kastaba ha ahaatee, waxaa muhiim ah si loo helo
celceliska joomateri, ilaa oo dhan ah iyo b turjumi logarithms. Labada, si kastaba ha
ahaatee, waxay leeyihiin farqiga u socda aasaasiga ah ee macnaha.
Noqo kooban oo ka dhigan:

siiyo, sidaas darteed waxaa iska cad in haddii tijaabada noocan oo kale ah ka dib
markii ay laba socda ee qaybaha ratio a ' iyo b' aad u weyn marka loo eego kale
noqon lahaa ratio wakiilka sharfanyihiin keliya weli on ratio of a ' : b' waxay ku
xirnaan doono, by markaas a "+ a " '+ ka dhanka ah' iyo b '+ b "' + ka dhan
ah b baaba'aan, iyo in guud ahaan ka soo xareeyaan si waafaqsan ay size waaweyn
ayaa sidoo kale saameyn dheeraad ah oo ku kooban. Haddaba waxanu waa arrin si
marka weyn tijaabooyinka miisaan dheeraad ah oo ku qabsadey go'aan wakiilka sida
yaryar, kuwaas oo si aad u wanaagsan waxaa laga yaabaa in kiiska xaaladaha
qaarkood, oo ay dhacdo in kasta oo, waxba ka hortagtaa in kooban ka dhigan tahay in
ay xaaladdu this xanbaarsan yahay sida ugu badan ee cabirku yahay sifo K.-G. la
siiyey si ay u arkaan ka badan wax ratio kale wakiilka, taas oo aanu ma entrain by
kaliya tilmaamay shayga macne ahaan ka duwan.
By ka duwan, waxaa ka mid ah kartaa koorso kale oo laga in ujeedka qabo
tijaabooyinka waaweyn iyo kuwo yaryar gacan ka la muhiimada loo siman yahay
go'aanka dhexe, z. B. muhiimadda aan ka in ay xiriirka u dhexeeya aragti siman oo
toosan leh madaxdii ka badan ka yar, iyo this xaqiiqada ah oo intaa ka badan dhaca
ujeedka dhiganta celceliska joomatari.

Den xisaabta iyo percen Matic ka dhigan tahay faa'iido xilka in haddii saddex
xaaladaha ah: b , b, c , a: c waa go'an yahay laba dhexda, dhexe ee saddexaad
kolkiiba way soo socota qaybiyaa kooban ka dhigan joomatari ah by ka dib markii
labo uu leeyahay:
, (5)
By la barbardhigo, iyo jeerba hab kooban soo socda faa'iidaystaan joomatari. aad u
malaynaya. Miyuu in wax xubin multi-, sida cornstalks nooca siiyo, gaar ahaan, ratio
celceliska oo dhererkeedu in dhererka guud ee jirridda la go'aamiyo xubin kasta
qurgooyo, waxaa lagama maarmaan ah oo kaliya qaar ka mid ah kaas oo ku daraya
xaaladaha labadan xubnood ay u oggolaadaan ah isagoo ratio celcelis ahaan isku
dhafan oo ka mid ah laba walxaad si uu dhererkiisu wuxuu guud ahaan, taas oo aan
kiiska la habka joomatari, sidii si fudud lagu caddayn karo; waxa la si kooban sheegi
karaa sida soo socota: saamiga loola jeedaa xeerarka qaybaha oo dhan sida qumman
ku xiran tahay ka dib markii tijaabooyin kooban wada badan oo ay joomatari oo xataa
mid kasta oo kale.
Intaa waxaa dheer, kiiska soo socda waxaa loo arkaa. Aynu ku riday K.-G. a ka mid
ah waxyaabo kale dhacaan, taas oo ka mid ah ama ku kale oo laba
qiimaha a ama b waa eber, sida z. B. tegi karo qaar ka mid ah qaybo ka mid adag oo
gebi ahaanba go'aaminta ratio celceliska dhexeeya miisaanka oo meelaha ugu adag
oo jilicsan xoolaha kala duwan. Xaaladdan oo kale, celceliska joomatari waa
istimaalaynin maxaa yeelay, taas oo ku xidhan qiimaha eber in sarreeye ama hoose
dhacdaa, ay tahay eber ama aan la koobi karayn. Markaas laakiin aad qaban karto oo
kaliya in ay kooban ka dhigan tahay haddii aadan rabin in la Yimaadeen mabda'a ah
in kiisaska noocaas ah ma samayn iyadoo sida, halkaas oo a iyo b yihiin, meel kasta
midoobaan hayn qiimaha uguna ka hooseeya hab la mid ah.
150. Tan iyo kiis kasta article xaadirka ah ay ku kooban iyo ratio joomatari
qaybaha ugu a iyo b, waxaa ka go'an in siyaabo kala duwan oo galaan go'aan uu, ka
dibna, guud ahaan hadlayay, waxaa iska leh ahaanteed ee ay uga go'an tahay in
labada wakiilada waa go'an yahay, taas oo aanu hortago ma, in duruufaha, laakiin
halkii ay ka si ay u sameeyaan hor isticmaalka kale ah 2) . Si kastaba ha ahaatee,
waxa ay leedahay go'aan ka soo baxay laba kale oo ka qayb guud in sifooyinka of a
K.- G. siiyey oo ka kooban a iyo b yihiin, weli faa'iido ah in la shuruudaha labada
wakiilada wada mid ma aha qodobada aan muhiim ahayn dabeecad u gaar ah, kuwaas
oo ah kuwa soo socda:
1) Haddii ratio of a si a madax-bannaan ka mid ah baaxadda buuxda
ee a iyo b koobiyada oo dhan waa isku mid, sidaas tijaabooyinka sida weyn u
duqeeyey badan, ee wadarta-marische ka dhigan tahay waa loo siman yahay si
joomatari ah.
2) Haddii a la b had iyo jeer isku mar sii kordhaya ama hoos, laakiin ma guud ee
duruufaha isku mid ah, sidaas darteed waxaa laga yaabaa in ratio of a : b la sii
kordhaya size of a iyob kordho, ama in ay hoos u, hore waa kiiska marka celceliska

joomatari of a : b waa ka yar oo kooban ka, dambaysta ah, haddii ay ka weyn yahay.
3) Haddii duwanaansho qaraabo ah qiyamka ah in ay xisaabta macnaheedu A siman
yahay si kala duwanaansho qaraabo ah qiyamka b ay xisaabta macnaheedu B 's, si
celceliska joomatari waa loo siman yahay si kooban. . Sida koombo kala
duwanaansho ku qaraabo halkan khuseysaa bez A weecasho celceliska fudud ama
saablay of A qaybiyey A , kuwaas oo : A ama q : A , waxaannu nidhaahnaa
kooban P , sida laga soo xigtay : B ama q : B , gaaban Q , marka la eego B.
4) Iyadoo ku xiran kala duwanaanshaha qaraabo ah qiyamka garatay in macnaha
hore, si dheeraad ah A ama B waa, celceliska joomatari ka yar yahay ama ka weyn
yahay kooban.
5) ka isku-dar ah 1) iyo 2) 3) iyo 4) waxaa ku xiga sii, in, ku xiran tahay kala
duwanaansho u eego A waa loo siman yahay si B , waa ka weyn ama ka yar,
qiimaha a , b madax banaan oo ka mid ah qiyamka buuxda ka ah iyo b waa size si
joogto ah ama sii kordhaysa oo ah a iyo b kordheen ama is dhimeen [siiyaa in
qiimaha oo dhan ah : b waa dhaqan joogta ah oo kaliya u dhexeeya Constance,
koritaanka joogto ah iyo hoos u dhac joogto ah ee go'aan saamaxdo].
2)

Sida ugu wanaagsan ee laba ama in ka badan aad K.-G. in qayb ka mid ah ay
lacag A iyo G is barbardhigi kartaa, aad awoodo dabcan sidoo kale by shuruudaha
ay C iyo D , is barbar dhig iyo ku siin natiijooyinkan Statsamtet-urur aan guud ahaan
saami; laakiin waan u tegayaa on wadahadalo guud halkan ka badan cayimin ah. Tusaale ahaan, waxay ahayd at 237 nin oo Jarmal skulls, ratio celceliska (Xor:
Vertik ..) Of xadka toosan ee dhakada ilaa xad siman qurgooyo 1,2830; joomatari
1,2827; bartamaha 1,2837.
Intaas ka dib, si aad u kartaa saamiga of joomatari wakiilada kooban oo aan war
qoraal ah oo dheeraad ah si ay u sameeyaan, si toos ah gebagebo in la sii kordhaya
size of shay oo halkan ay ka kooban a iyo b , saamiga a , b meel kasta (ama ugu
yaraan ugu horrayn) koraa ama hoos iyo in mid ka mid ah ama wax kale oo ka
qayb a , b kala duwan ee saamiga weyn in ay xisaab ula jeedaa.
Next in ay caddayn u ah heerka kor ku xusan. Taabashada ugu horeeya, si kooban
yihiin iyo celceliska joomatari:
iyo
juxtaposes. Haddaba Cauchy cadeyneysaa in uu cours d'falanqeeyaan p. 15 iyo 447,
in

guud ahaan u dhaxeeya a ' : b' , a ' : b " , ... dhaco. Haddaba, haddii a ' : b' , a
" b" , ... oo dhan simanyihiin ah: b , ka dibna siriqda dhexe si par leh a : b , halka aan

ka yarayn celceliska joomatari for the case of sinnaanta a ' : b , a " : b" , ... on a :
b dhimay. Sida kastaba ha ahaatee sida sinaanta u dhaxeeya
qiyamka ah : b joogsanayo, sidoo kale, guud ahaan ku hadlaya, sinnaanta u dhexeeya
labada wakiilada, iyo hadda in ay noqon kartaa a : b la isbedelka baaxadda buuxda
ee a iyo b qayb kordhiyaa, qayb ahaan hoos u, kaas oo kiiska lagu hagaajin karo ma
Guud. Laakiin a iyo b qaado meel walba la midba midka kale waqti isku mid ah ama
ka aan laakiin dhaca meel kasta oo shuruudaha la mid ah, sidaa darteed waxaa jirta
for ballamay 2) caddayn guud inaan anigu ahay cafinnaa in Prof. SCHEIBNER, si
kastaba ha ahaatee eheeyn oo aan waa aasaaska, oo sidaas daraaddeed, waxaan
halkan door bidaan in ay tixraac ansaxnimada taaban karo ee xeerka wax tusaalooyin
oo macmal ah. Dabcan, xeerka ayaa sidoo kale ka codsan doonaa in ay kiiska, xataa
haddii oo kaliya a iyo b ee inta badan ee xaaladaha kasta oo kale ee kor u waqti isku
mid ah ama hoos u dhac. The Taabashada dhaqdhaqaaqa saddexaad iyo kan afraad, si
ay u yihiin natiijo ah oo ka mid ah SCHEIBNER 3) siiyey xidhiidhka ka dhexeeya
xisaabta iyo hab joomateri ee qiimaha fudud. Intaas ka dib, mid ka mid ah ayaa ka
dib markii dejinta ee P iyo Q sida q : A iyo q : B :
;
; (6)
ka taas oo ku xukuntay 3) iyo 4) raaco. Ma haatan qaaciidooyinka in su'aasha keliya
qiyaasaan, weli jihada of natiijooyinka aan la beddeli doonaa by shuruudaha yar oo
saaray. set The 5) socota ka magac uyaalka.
3)

[ "Qiyaastii Celceliska" LC]

151. In kor ku siin ( 148) hab go'aan of G [ ah : b ] waa codsiga of logarithms

keliya si loo fududeeyo qaansheegta, laakiin baahida loo qabo in ay codsi u dhaco
qoto dheer.
Natiijadan ayaa waxa ay kala Su'aasha ah in, sida dhinacyada shakhsiga ah iyo b ,
saamiga ay a , b haboon sharciyada qaybinta our; waxbarasho ah oo ka dibna, si
kastaba ha ahaatee, hoos u dhaca in qofka ah : b loo tudhin karo, bilowgaba, laakiin
comments ka sameeyey ilaa hadda cad in mid iyaga ka mid ah ka filan karaa wax ka
processing ah xisaabta, halka view ahaa in ka dib markii raadinta qiimaha meel
cidhiidhi ah log ( a : b ) weecasho ee log shakhsiga ah ( a , b ) isku dari karaysaa
shuruucda qaybinta our, ku dhamaaday ugu habboon in nidaamka K.-G. ayaa helay
xaqiijiyay.
[Si taas loo muujiyo by tusaale, waxaan doorto ratio ee baaxadda siman for
qiyaasta toosan (xoodaan vertex sax ah) 500 nin dhakada Yurub, kuwaas oo loo
bixiyo by Prof. WELCKER heli karo ii. Tan iyo xadka siman yahay si joogto ah u sii
weyn tahay toosan ah - goobada yar siman, (waayo, Russia Little a) waa 465
mm, gacnta ugu weyn vertex (waayo, dhakada ka xaafadda ee Halle) waa 448 mm si saamiyada ku jira oo dhan jajabyada aan habboonayn iyo logarithms waa

wanaagsan. Saamiga ugu yar ee uu la siman yahay 1.211, ugu badnaan waa loo siman
yahay si ay u 1,403. The qiyamka logardam sidaas ku kala duwan yihiin inta u
dhaxaysa xuduudda 0,083 iyo 0,147; waxay leeyihiin celcelis ahaan G 1 = 0.1073, si
celceliska joomatari G 1 waa loo siman yahay si ay saamiga of 1,280. Haddii aan
dooran bareeg logardam i = 0,003 oo xadka hoose ee bareeg ugu horeysay qiimaha
0,0825, waxaan ka heli miiska la barbardhigo soo socda ee u dhexeeya taaban karo
iyo sida dalbaday sharciga qaybinta logardam qiyamka teori:

Saamiga goobada ku siman a xadka toosan (xoodaan vertex) b 500 nin dhakada
Yurub.

= gasho a - gasho b , i = 0,003, m = 500, G 1 = 0.1073, G 1 = 1.280.

z

empir.

theor.

0.084

0.087

0.090

12

10

0.093

17

19

0,096

29

32

0.099

47

46

0.102

64

58.5

0,105

64

65

0.108

67

64

0.111

61

58

0,114

45

47

0.117

36

36

0.120

28

24.5

0.123

11

15

0,126

0.129

4.5

0.132

0.135

0.5

0.138

0.141

0.144

0.147

wadarta

500

500

G 2 = 0.1073 G 2 = 1,280
C = 0,1070 C = 1,279
D i = 0,1068 T i = 1,279
D p = 0,1060 T p = 1,276
e '= 0,0079
e , = 0,0066
m '= 272,5
m , = 227,5
h '= 7142
h , = 85,48.
Waa in la ogaadaa in D i ma metelaan derivable si toos ah miiska kore, qiimaha u
mareysa meel cidhiidhi ah (halkii siman 0,1075), laakiin celcelis ahaan saddex ka
saddex suurto gal layers hoos qiimaha xisaabiyaa: 0,1075; 0,1085; 0,1043. bixinta
waxaa loo doortay sababtoo ah halkaan boos hoos u saamayn weyn by fursad on
goobta of D i , halka G 2 iyo C dhowaad gebi ahaanba ku beeganto natiijada ka
qiyamka miiska hoose. kaqabto waa daciif, sida ayaa sidoo kale

dhow la = 0,785 kulan. Ciyaarta ayaa u dhexeeya taaban karo iyo teori z qiimaha
laakiin waa dheregto, shaki ku jirin.]

XXIII. saamiyada ku tiirsanaanta

152. Mid ka mid ah la yaabi karaan in heerkulka celceliska sannadihii isku xigta
kala duwan fursad saafi ah ama sharciyada tusi tiirsanaanta gaar ah in ay isku xigta ee
midba midka kale; su'aasha ah in loo gudbin karaa xaalado badan le'eg oo. Hadda
saamiga ku tiirsanaanta ku kala duwan yihiin, oo baaritaano ku noqon kartaa sida in
ay sameeyaan waxa ay ku kala duwan. Mid ka mid ah su'aalaha ugu fudud iyo
Waddooyinkiisa waxbarasho laakiin xiran yahay tacliiq soo socda.
Waxaan qaadan liiska lambarada barbaro bakhtiyaanasiibka. Tusaale ahaan noocan

oo kale ah, bilaabmaa:

26 826 _
21 460 +
31 094 _
22 120 _
16 226 (+)
Waxaan ugu baaqayaa beistehend sida, hoos u dhac kasta oo ka mid ah tirada soo
socda - kordhinta wax la + iyo aad u hesho si aan billaabeen inay tirada ugu horeysay
soo socda taxane: - + - - oo dhanba aan billaabeen inay ka calaamad laba iskujoog
calaamo ugu horeysay oo isku xigxiga ee loo siman yahay Calaamad, ama haddii aan
labada tiro dib qabsoomayn calaamad: - + - - + iyo afar isbeddel Waxakanu oo isku
xigxiga, guud ahaan, haddii aan tirada lambarada m iyo tirada isbedel iyo
cawaaqib for call, marka hore haddii z = m - 2, ee dambe kiiska z = m. The hore ee
habka kulul a, habka dambe ee b.
Waxaa laga yaabaa in aan haatan habka a ama b dalban, sidaas darteed waxaan u
maleynayaa in badan m tirada isbedel calaamad sida qiyaas siman in tirada jeer ee
xadhig aan W. ka mid ah in ay W. ee kale sida 2 : qaadan kartaa 1 1) . Tani sharciga
fursad saafi ah.
1)

[In aragtida waxuu ratio ka tacliiq ah in saddex qiimaha a, b , c, kaas oo waa

bilaash Successionsabhngigkeit, la jaaniska isku mid kasta oo ka mid ah lix
wareegida:
a , b, c , c , b, a , b , a, c, c, a, b, a, c, b,

b, c, a
laga yaabaa inuu dhaco, si marka z. B. a < b < c , labada kasta wareegida horeysay
string ah, afarta ee ugu dambeeyey ee abid siin isbedel calaamad, oo sidaas
daraaddeed W. ka string ah loo siman yahay si ay u 1 / 3 ka W. jilayaasha
chenwechsels simanyihiin 2/ 3 ayaa qarka u saaran.]

Laakiin waa shaqo ah oo ka mid ah tiro oo isku xiga oo meel nooc qaaday, in ay
fuuleen Kontinuo by bareeg gaar ah oo ay mar kale hoos u lahaa, si tirada xadhig
kordhin lahaa saamiga hore ka baxsan. Haa, haddii shaqada had iyo jeer iska jihada
isku tageen, si aad u lahaa by habka a xadhig buunkii, sida uu sheegay hab BM - heli
2 dhacdooyin, 2 AC.
iyadoo hab Sii a taagan iyo wac tirada sarrifka w in cawaaqibka f , markaas madax

banaanida buuxa by f = 1 / 3 , waayo shaqo buuxda ee f = z iyo ku tiirsanaanta ah

qayb ka mid ah qiyamka f calaamad therebetween , oo waa qiyaas ah function ka
qayb la siiyey f iyo z waxaa laga heli karaa in xaaladaha nololeed ee xad-dhaaf ah
ee f waa heer ka sarreeya ee xornimada buuxda dheeraadka ah guud ee tiirsanaanta
buuxda on xornimada buuxda, di haddii aan tallaabadan la tiirsanaanta xil .:
Abh. =

. (1)

Dhanka kale, f sababtoo ah uguna m aan la hubin oo la hubin tani waa tiirsanaanta.
Lug leh. bixinta ee aan la hubin waa in lagu daro in qiimaha tiirsanaanta. Sida qalad
tahay.
[Waxay ka dhigaysa go'aankooda iyagoo xisaabinta xadka tahay, taasoo keentay ka
dib ee waxa loogu yeero. Bernoulli xukunka, waayo, W. Aragtida string ah ay sabab u
tahay qiimaha la fiirsanayo ee f iyo sida natiijada. Haddii, kuwaas oo, W. la aqoon
waayo dhacdo ee string ah loo siman yahay si x , W. la beddelo dabeecad siman
1 x , sidaa darteed waa Aragtida ku xusay ee jaaniska aragti 2) Sida laga soo xigtay W
ah.:
(2)
in qiimaha x dhexeeya xuduudaha:
iyo

(2a)

qoray mooyee. Tan iyo waayo W = qiimaha c = 94 waa 0,476, si xadka u badan
tahay ee waa x loo siman yahay:
, (3)
Sidaas ayay ku xadidan tahay badan tahay ee ku tiirsanaanta siman .:
, (4)
Sidaas darteed, waa 1 ilaa 1 bet in degree kor ku qeexan ee tiirsanaanta ma aha yar
hoose oo aan ka badan sare ee labada xad cayiman.]
2)

[Comp. muxaadarooyin Meyer ee aragtida ixtimaalka Kap.VII.]

[La mid ah ayaa sidoo kale u qaadan kartaa qiimaha xun, sidaas tusi tiirsanaanta ah,
taas oo ah waxa lagu gartaa badan - waxaa lagu yaqaan in ay bedesho dabeecadda ag taagnaa kiiska xad dhaaf ah. Tani waxay u baahan tahay in tirada f xadhig hoose

qiimaha 1 / 3 Waayo, hoos iyo rabitaan in kiiska yareysey 0.]

153. [Codsiga of degree tiirsanaanta ah (4) in la baaro isku xigta ku xiran tahay
xogta bil kasta iyo maalin saadaasha keenaysaa in natiijooyinka soo socda.]
[Qoolley waa in mid ka mid ah treatises uu 3) , waayo, tiro ka mid ah goobaha, ee
"khaldama bil kasta ka soo kun oo sano ee qiimaha celcelis ahaan dhanba"
wada. Waayo, Berlin duwidda this ku aaddan tahay muddada ka 1719 in 1849 la
guuldarrada kaliya 3 ilaa 7 sano bil kasta. Tani natiijada wada qaaday in hab ee
dhammaan bilood ah 1421 wareegida ee characters, kuwaas oo 913 oo 508 characters
beddelo xadhig leh. W. The x string ah sidaas ayaa xadka tahay:
ama 0,3575 0,0086;
waa xaggee
Abh. = 0,036 0,013
helo.]

3)

[Report on the 1848 iyo 1849 ka shaqeeya sanadihii la soo dhaafay si ay

saldhigyada of galku machadka saadaasha hawada. Berlin 1851. S. XX FlgD.]

[In Dutch Year Book of Saadaasha hawada 4) waxaad ka heli doontaa loox oo
maalin kasta heerkulbeeg oo arka halbeegga khaldama ka diiwaan caadiga ah maalin
walba ka helay ka sano dhawrid, bil kasta oo sannadka ah. goobaha daawashada waa
saldhigyada kala duwan ee saadaasha hawada ee dalka; jeer daawashada waa
saacadood qaar ka mid ah maalinta, on taas oo qiimaha labada gobol caadiga ah iyo
weecasho waa. Tani waxay u kaca xalaal ama dayrta oo ka mid ah heerkulbeeg oo
arka halbeegga waxaa lagu taageeray gudahood biil bil, si shaqo isku xigta ee aan
saamayn waxa by. Waxaan doortay qiyamka siiyey Utrecht ee January lagu jiro
mudada 10-sano ka 1884 si ay u 1893, at 2da duhurnimo. Isla keentay by
Habka a 298 wareegida jilayaasha. iyaga ka mid ahaa 129 xadhig iyo 169 characters
beddelo, hiigsadaan Duwanaanta 153 xadhig iyo 145 characters badasho khaldama
heerkulbeegga.Sidaa daraadeed waxaa laga heli waayo hore ee xadka u badan tahay
ee W. string ah loo siman yahay si:
0,433 0,019
oo:
. Abh = 0,149 0,029;
waayo dambaysta ah, ayaa dhanka kale, sida xadka tahay in lagu W. string ah:
0,513 0,020 oo:
Abh. = 0,270 0,029.

Sidaas leeyihiin heerkulbeegga maalin kasta oo arka halbeegga Duwanaanta shaqo

isku xigta la hubo, halka isla khaldama heerkulka bil kasta - sida ku xusan 20 -.
Soobixi la decisiveness yar]
4)

[Saadaasha Hawada Jaarboek, het albaabka uitgegeven Kon. Machadka saadaasha

hawada Nederlandsch. "Thermoen arka halbeegga afwijkingen".]

[Dheeru roob maalin walba way ka soo horjeedaan - ka dib markii tacliiq ah ee
21 - free of xigta shaqo muhiim ah. Dhab ahaantii, natiijada ee XXI ah. Cutubka
doortay oo tusaale u ah meelaha jireenka roob daaweynta January for Geneva ka
1845-1892 hoos 475 wareegida jilayaasha 165 xigxigta jilayaasha isku. Halkan, oo
dhan 477 qiyamka waxaa xirmaan ay isku xigta temporal sidii ay tirada a, iyo
wareegida isla qiyamka kale u kordhiyaa iyo hoos u beige loo tiriyo. Sidaas darteed
waxaa laga heli karaa:
Abh. = 0,022 0,022.
From qiimaha tani si weyn u ma kala duwan yihiin heerka uu ku tiirsanaanta liiska
asalka ah ee dagaalyahaniin cabbir oo shaqo isku xigta waxaa loo arkaa bilowgaba
sidii tacaluqda sababtoo ah waxaa jira sabab lahayn, sida cabbirka dagaalyahaniin
Aushebungsgeschftes shaqo muhiim ah si ay ugu darajo waa inay ku kici. Waayo,
tirada 360 ardayda qorta ilaa xad in cutubka. Adeegaan XX la probation sharciyada u
daran, kuwaas oo keentay 125 xadhig iyo 233 characters beddelo, taas oo
Abh. = 0,023 0,025
waa. In labada kiisaska, xadka oo ah qiyaas ku tiirsanaanta waxaa ka mid ah qiimaha
0 kiiska ugu fiican, noqon gebi ahaanba madax banaan.]
154. [hab kale oo wax ka barato shaqada xigta waxaa loo qoondeeyey in 20 la
socdaan hore ka wada hadleen. Waxay ku salaysan tahay dhawrid ah in la bannaani
buuxda oo aan faragelin by shil qaloocan tirada isku xigxigta, laba ka sareeya ama ka
hooseeya laba xarunta qiimaha C qiimaha waji leh oo ku yaalla simanyihiin waa
tirada isbedel u dhexeeya laba walba kor iyo hoosta C qiimaha jiifa. Waayo, haddii
qiimaha ee kor ku xusan C by +, qiimaha hoose C tilmaamay by -, W. qiimaha
wanaagsan waa weyn oo ah sidii W. xun a; Sidaas awgeed waa in xitaa la xornimada
buuxda, mid kasta oo ka mid ah afar wareegida suurtagal ah: + +; - -; + -; - +
Equiprobable. Si kastaba ha ahaatee, labada ugu horreeya kasta siin xarig ah, laba
abid isbedelka la soo dhaafay calaamad, oo sidaas daraaddeed waxaa jira labada xarig
ah iyo isbedelka calaamad, W. ah. Haddii mid ka mid ah helaa, waayo taxane ah oo
sidaas loola dhaqmo qiimaha f xadhig iyo w isbedel calaamad tiro ku filan badan oo z
= f + w wareegida ee characters, si ay u kor ku xusan xadka u badan tahay, waayo,
W. ah oo aan la garaneyn x string ka furida of Aragtida Bernoulli ee loo siman yahay:

waxaa laga heli. Halkan qiimaha waa f : z marka la qaadanayo meel ku tiirsanaanta
qayb xigta ka dhigaya laftiisa loo yaqaano cluster ah dhacdooyin la barbardhigo
isbedelka, inta u dhaxaysa qiimaha , kaas oo ansax tahay muddo xornimada
buuxda, iyo qiimaha 1, ee f = z buuxa tiirsanaanta muujinaysaa qabsaday. Sidaa
darteed Mid ka mid ah u noqon karaan in xiriirka ee dheeraadka ah ee shaqada qayb
ka badan madax-bannaanida buuxda, di u xisaabiyaa x badiyeen u Bah guud ee
tiirsanaanta buuxda on xornimada buuxda, di 1 saabsan , koombo ku tiirsanaanta
iyo
Abh. =

, (5)

ama haddii x xadka u badan tahay in la qaado,

Abh.
=

(6)

dhigay. Xitaa degree this of kaydka tiirsanaanta qiimaha xun ay muhiimadda by

markaas waxay muujinaysaa qaalib ee W. calaamad Exchange ee W. string ah.]
[Tusaale ahaan of go'aan ku tiirsanaanta this dienes qayb ka mid ah, tirada
khaldama bilood Berlin, qayb kale oo taxanahan ka mid ah dagaalyahaniin dhinac oo
isku xigta tiirsanaanta ayaa lagu xisaabiyaa sida ay caanaha (4), si ay waqti isku mid
ah, marka la barbardhigo u dhexeeya labada hababka go'aan waa suurto gal.]
[Iyadoo la tixgelinayo kala duwanaansha billaha hore waa xarunta qiimaha bil
kasta ee C si loo ogaado. isla hoos ku dhaco muddo dhowr bilood ah, in inta badan ee
kor ku xusan bilood wakiilka kala multi-sano. Waxaa laga yaabaa, si kastaba ha
ahaatee - oo codsiga ah ee habkan aad bay u fududeeyey - runtii celcelis laftiisa waa
la aqbali doonaa sida xarunta qiimaha a, si ay qiimaha weecasho togan iyo kuwa
taban badan + qiyamka iyo waqti isku mid ah - codsan kartaa qiimaha waafaqsan our
hab. Waayo 12-kii bilood ee ka dhalatay, wada qaaday, si loo ogaado qiimaha dhexe
768 xadhig iyo 665 characters beddelo, in si toos ah tixraacayo celceliska ah ayaa
dhanka kale, waxaa jira 769 xadhig iyo 664 characters beddesho, taasoo keentay in
jirin farqi weyn u qiyaastii tiirsanaanta iyaga la. From qodobada hore ka dhalatey
xadka sida laga yaabo on W. ah qiyamka string:
0,536 0,009;
ka dambe qiimaha:
0,537 0,009;
iyo in kiiska hore waa:
Abh. = 0,072 0,018
in kiiska dambe:
Abh. = 0,073 0,018.
Sidaas darteed, halkan qiyaastii tiirsanaanta (6) keenaysaa in qiimaha weyn sida

qiyaastii tiirsanaanta (4).]

[Qiimaha dhexe C of 360 dagaalyahaniin dhinacyada laga heli karaa si siman u
71,75. Intaas ka dib faraha ka yar 359 wareegida of xadhig qof 165 iyo 194 characters
beddelo.Haddaba xadka tahay W. amar yihiin:
0,460 0,018
iyo:
Abh = -. 0,081 0,035.
sidaas helay kiiskan, qiimo xad ka yar by formula (4); Si kastaba ha ahaatee, sidaas
oo kale duwan ilaa xad ka weyn ka 0th qiimaha ku haboon]
155 [qiyaas ee tiirsanaanta (6) sidoo kale go'aan ka gaari kara shaqo ee kale ee
labada dhinac oo K.-G. ah ku duugan ama dhinacyada kala duwan, laakiin wakhtiga
la xiriira K.-G.la dhigay mid laylan ee. Ujeedada this aan loogu yeero koritaanka
kasta oo ka mid ah labada dhinac iyadoo + marka la barbar dhigo, by slimming - si
set ah m of qiimaha la xiriira Lab by m - 1 qof lammaane ++, - -, + -, - + waxa lagu
gartaa. Ka mid ah dambe, xadhig sida badan waa isbedel calaamad at xornimada
buuxda oo ka mid ah labada dhinac oo mid walba jirin xaaladaha kale oo aan
supervention qaloocan sababtoo ah waxaa la wareegay W. siman kasta oo ka mid ah
afarta nooc oo laba laba qof. Waa, sidaas darteed, haddii
hoos sidaindhaynta f cawaaqib iyo w isbedel ku dhici, W. xisaabinta string ah
Formula (3) iyo si loo ogaado qiyaasta tiirsanaanta sida ay caanaha (6).]
Sidaas darteed, tusaale ahaan, ka dhaxeeya baaxadda of goobada ku siman iyo
xoodaan vertex toosan 500 nin oo Yurub dhakada adeegi jiray daaweynta ee
xaaladaha u dhexeeya dhinacyada sida tusaale cutubkii hore, shaqo ah, kuwaas oo la
go'aamin karaa by habka lagu qeexay sida soo socota. The 500 skulls mass waa in
liiska asalka 34 kooxaha 6-30 dhakada koobay (labada ugu horreeya ku jira 20 iyo 15
Breisgauer Swabia, labada ee la soo dhaafay 6 seerbiyiin iyo 22 Russia Great); koox
kasta, laakiin ilaa xad in ay sii kordhayaan xad siman yihiin amartay. Waxaan hadda
koox kasta, tirada xadhig leh iyo isbedelka dabeecada ka dhalatey in kala guurka oo
ka mid ah laba qiimaha marka la barbar dhigo tirin, xaaladaha ay ku soo galay
istaagay in isbedelka mid ka mid ah laba tirada, kala bar dhacdooyin iyo qeybtii Jump
laga tiriyey oo la. Intaas ka dib, in 273 xadhig iyo 193 characters isbadal ah 466
lammaane oo characters helay, si:
Abh.
ku soo laabtay.]
[Tusaale ahaan A labaad waxaan qaadan WELCKER Professor ee maqaalka 5) :
"awoodda iyo saddex dhexroor ugu weyn ee dhakada" sidaana dhinacyada
gudaha Waxaan iyo dhererka L, width B iyo height H of 101 skulls dadyow kala
duwan, gaar ahaan tiirsanaanta ee WELCKER-sharci "Schdelmodulus" L + B +
H iyo sheyga L B H si ay u xisaabiso ee gudaha u dhiganta. Haddii qofka, iyadoo la

kordhinayo gudaha kooxaha dhakada kuwaas oo tiradoodu waa 13, halkan loola
dhaqmo iyo sidoo kale marka la eego kooxaha ka mid ah dhinacyada dadban ama
toosan ku qeexan, iyadoo ay sabab u labadaba amartay L + B + H iyo waxaan sidoo
kale L. B. H iyo I 59.5 xadhig leh marka la barbar dhigo 26.5 isbedel calaamad ka
mid ah 86 lammaane oo characters. Sidaas darteed labaduba waa in ku tiirsanaanta ee
wadarta sida sheyga saddex dhexroor ugu weyn ee meesha bannaan ee hoose:
Abh. =

1.3490

= 0.384

0,067
si ay u dejiyaan. Waxay noqon kartaa sidoo kale Prof. WELCKER muujinaysaa in
khuseeya ee kor ku xusan, labada qiyamka L + B + H sida kuwa L B H celcelis
ahaan qiimaha gudaha xisaabaya, oggoleyn, ay sabab u tahay qiimaha cabbiran ee
wadarta ama sheyga saddex dhexroor ugu weyn si loo ogaado qiyaas ahaan gudaha u
dhiganta qalfoofku.]
5)

[Archives of Anthropology, XVI Volume, Issue 1 2. u. S. 72 FlgD.]

[Xaalad xumeyd An of go'aan ku tiirsanaanta tan la gaadho marka size ee

koritaanka ama hoos u dhac ah marka loo eego dhinacyada waxaa loo arkaa. Taas
waxaa la samayn karaa by go'aaminta miisaanka ah xadhig arkay iyo isbedel
dabeecadda hab soo socda. Waxay siiyo a Lab qof miisaanka 1, haddii aragti kasta
kordhayaan unit ama hoos, oo sidaas daraaddeed gelin miisaanka labada ciyaaryahan
kasta oo characters loo siman yahay si wax soo saarka oo ka mid ah laba doorsoome
in korodhka oo mid kasta oo ka mid ah labada dhinac ama is dhimeen. Sidaas, halkii
go'aanka ugu dambeeya ee ku qeexan tiirsanaanta dhexeeya wadarta iyo wax soo
saarka saddex dhexroor ugu weyn iyo meel hoose oo dhaladii for L + B + Hiyo I :
Abh. = 0,8436 0,0012
waayo, L B H iyo I :
Abh. = 0,8387 0,0008
by kiiska ugu horeysay ee f iyo w qiyamka 45641 iyo 3871; labaad, haddii qiyamka
99886 iyo 8763 dhacaan. Sidii la filayay, heerka uu ku tiirsanaanta uu noqday aad u
balaaran, iyada oo aan isbeddel la taaban karo oo u dhexeeya xiriirada ee ku
tiirsanaanta on L + B + H iyo I iyo in ee L B H oo waxaan noqonayaa
dareemi. Sidaa darteed, haddii - sida qoraalkii WELCKER'schen tusi - sheyga saddex
dhexroor qiyaas dheeraad ah oo xasaasi ah gudaha bixisaa sida ay wadarta, waa in la
ogaadaa in habka, ugu yaraan tirada yar ee 101 skulls, waxba kuma kala duwana sida
waa ogol yahay. Dheeraad ah, tan iyo kuwaas Ahhngigkeitsbestimmung aan
saamayn ku size buuxda oo ka mid ah dhinacyada marka la barbar dhigo, laakiin
kaliya oo ku salaysan kordhinta iyo hoos u dhac, waxa kale oo laga yaabaa in wax
caddayn ah tiro in - sida ayaa sidoo kale khuseeya WELCKER'sche ku bara - ururka
tabular qiimaha gudaha wax badan oo sax ah si ay u soo tiriya saddex dhexroor ugu
weyn, marka index waxa loogu yeero ee ballaadhkiisuna qalfoofku, di heli saamiga u

dhexeeya ay width oo dhererkeeduna, iyo sida fiirsaneysa dhaladii of

dolichocephaler, mesocephaler iyo foomka brachycephaler waxaa la macaamilooday
si gooni gooni ah. Ujeedada this, saamiga u dhexeeya tirinnay mid ah saddexda
dhexroor hal gacan oo gudaha u lahaa in la hoos geliyey wax kale, ka yar index ka
width ee daaweyn wadajir ah.]

XXIV. About macnaha da'ayeen iyo temporal, kala

duwanaansha of size ka qorteen.

156. dalagyada ayaa keeni ku xiran tahay nooca vintages ma aha oo kaliya in ay
dakhli ka duwan, aan, laakiin koraan in sano kala duwan ilaa Mozilla in height a kala
duwan, taas oo ku xidhan inta badan heerkulka iyo huurka xaaladaha ka mid ah
vintages kala duwan. In ixtiraam this wadooyin saamiga kuwan ka weyn
weeraryahanka wada, waxa kale oo saameyn ku saabsan koritaanka dalagyada ee la
xidhiidha dhammaan qaybo ka mid ah wadooyinka sida uu sheegay, laakiin isbedelka
ka track si ay ula socdaan, si ay u beddelaan xaaladda kuwaas waxaa loogu talagalay.
Su'aashu waxay tahay in size kuwa ku dhashay dadka vintages isku qabtay wax ku
filan, haddii ay isbedesho nooca vintages ee macnaha gaar ah, waayo, wadooyin
jiidda ee dalka, laga yaabee in la isbedelka geedka xataa macnaha guud. Haddaba
hubsan kartaa, si dhib leh u dhiganta saamayn toosa ee heerkulka iyo huurka
xaaladaha on koritaanka dadka fuulaan sida in dhirta, dadka aan korin sida dalagga ee
sanad walba ka farcankii reer hab cusub, haddana waxay la xiro jiritaankooda isla
sannadkaas ka si aad oon ku bixin lahaa oo kaliya fiiro gaar ah u ah xaaladaha gu jir
ah, laakiin waxa ay noqon doontaa hubaal in bacriminta sanad ah markii qarnigan
ilmaha ama inta ay uurka leedahay, ama ilmaha xitaa inta lagu guda jiro xilli sii
kordhaysa, gaar ahaan kuwii hore ka, saameeyey xaaladaha nafaqo ee waalidiinta,
sidoo kale saamayn dadban ku koritaanka ilmaha ka muujiyay, iyo sidaas si dhab ah
koritaanka dhirta iyo qof ayaa la beddelo xidhiidhka ka. Si kastaba ha ahaatee, ku
deldesheen oo shuruudaha nutritive dadka dalka ka ma aha oo kaliya ka bacriminta
sanadka, xitaa dagaal iyo dawlad nabad, state of warshadaha iyo ganacsiga u
leeyihiin saamayn, ma xaaladaha nafaqada kaliya la oran karo; sidoo kale wax kasta
oo saamayn ku leh caafimaadka jireed iyo kan maskaxeed iyo xoog of waalidku
waqti ee wax soo saarka ee ilmaha iyo uurka ku saabsan dal gaar ah oo la xidhiidha,
laga yaabee in xitaa faafa iyo xataa saamayn runtan.Marka la soo koobo, ma aha at
khasaaro ah si aad u ogaato sababaha suuragalka in size celcelis ahaan kuwa ku
dhashay dadka isla sannad ka badan masaafo badan meel ku lug iyo sidoo kale dhirta,
sidoo kale leh ama aan lahayn tixraac in isbedeladan. yaababkii oo keliya gaar ahaan
in xaqiiqda ah ee sida xidhiidh dhul masaafo weyn ama ka yar waa dareemi; iyo
baaritaan soo socda caddayn doonaa in uu yahay kiiska. Marka taa laga reebo,
falanqaynta soo socda la su'aasha samayn doonaa in saamayn ku simaha on resizing
ah, oo xiriir temporal of nooca shaaca ka qaaday in ay soo noqnoqoshada, gudahood
macnaha jirin xaaladaha qaloocan, beddelo soo bixitaankii iyo dhicitaankii cabbir

size ee koorsada of sano ee abid dhowr vintages waxaa dhigin in midkiinba midka
kale, inay kacaan, oo mar dambe inuu dhaco. Waayo labaatan vintages arday Saxon
qorta waxba la ogaan doonaa nooca, si kastaba ha ahaatee, waxa ay keentey in hab
dheeraad ah oo muhim ah inay natiijo ah vintages dagaalyahaniin Belgian.
ka labada su'aalood ee hore reebo, waxaan sidoo kale baaray su'aasha ah in ay heli
waayeen xiriirka u dhexeeya qiimaha dalagga maamulaha, kaas oo ay la yeesheen
agagaarka Gehurtszeit ciidan, iyo size celcelis ahaan waxyaabaha ka dhalanaya ka
bilaabata iyo tan dagaalyahaniin, oo waan daraasaddan in magazine RECLAM ee
hygienistischer "Caafimaadka" (1876) sheegay 1) ; tan iyo markii ay keentay in a
natiijooyinka si weyn u xun, sidaas darteed waxaan doonaa folgends ma waxaa dib.
1)

[waxbarasho ee macnaha guud ee cabirka iyo temporal in kala duwanaanta-size

aadanaha; IV Section:. About su'aasha ah ee sida baaxadda dhaqdhaqaaqa qorta la
xidhiidha dhaqdhaqaaqa qiimaha midhaha agagaarka xilliga dhalmada. "Health",
I.Jahrgang, S, 54 FlgD.]
Si aad u barato oo ku saabsan baahida loo qabo in ay noqon su'aalo qabto laakiin
midoobaan si kasta qorta ilaa xad ka badan oo ka mid ah xaaladaha wanaagsan
ugu, mid ka mid ah ayaa dhihi kara, waxay u eg ka dhigay inuu yihiin; sidoo kale waa
wax kaliya, taas oo ilaa iyo haatan in sida baaritaan in dalab. Marka cabbirka
dagaalyahaniin waxaa laga qaadaa sannad walba guurka ka gadaal kuwa isla
sannadkaas, 20, 19 ama 18 sano, iyadoo ku xiran kala duwan ee dalalka, waxaa ku
dhashay. Second, ka cabir dagaalyahaniin kordhiyo oo dhan dalalka cultured la
muddo dheer waxaa lagu qeexay by dalalka oo dhan, qaybo ka mid ah dalka, degmo,
magaalo, sidaas siiyo fursad in la baaro saamaynta saamaynta balaadhan oo si gaar ah
oo ku saabsan baaxad weyn, eego. Saddexaad, tirada cabirka shaqsi, xitaa on degmo
dhexdhexaad ah, ayaa in ka badan soo saaray magdhow ee khasaare ah gobolka oo
dhan ama dalka oo dhan, sannad kasta socday oo aad u ballaaran, oon
bemerktermaen haddii kale sida xaqiiqada ah waxay noqon lahayd mid aad u halis
ah in waxaa si faahfaahsan yihiin kuwo aad u heegay kuwaas.
Waayo, qayb, baaritaan oo dhan ayaa ku su'aalaha hore oo kaliya ku salaysan wax
aad u yar, oo aan joogo in Saxon iyo Belgian dhinacyada ahaa, ay sameeyeen xiriir
xadkee waxa ay ahayd sabab ah in aan aan vorfand qalab kale oo waxtar leh ha, qayb
ahaan in baaritaan this Waligaa keliya sameeyaa sida ay baaritaan. Sababtoo ah ee
Saxony Waxaan jeclaan lahaa malaha ka heli kartaa in ka badan Urlisten waayo,
qaybaha kale ee dalka iyo vintages ka dib markii danbe; laakiin mar hore ku shaqeeya
wax hore loo isticmaali jiray ku lumo oo gedulderschpfend. A baaritaan guud oo
galay su'aalaha halkan loola dhaqmo abid noqon kartaa oo keliya arrin hay'adaha
tirakoobyada, taas oo awoodi ciidamada xisaabeeddii farsamo ku filan ku amri karaa
qalabka ballaaran, kuwaas oo loo qaatay in xaqiiqda by baaritaan sida aad u
sheegtay. Oo waxyaalahaas oo dhan ayay u badan tahay waa in baaritaan soo socda,
sida ugu fog waxa ay leedahay in la sameeyo si ay u dhawrto danta double, mar ay u
yeedheen oo ka hadlay, halkaas oo baaritaan noocaas ah si uu u hoggaamiyo at dhan,

marka labaadna, ee laakiin la taaban karo natiijooyinka, oo sidaas kooban siyaabo

meelaha iyo xilliyo la helay, oo ay ku jiraan martiqaad dadka kale in la siiyo
baaritaanka natiijo ah oo dheeraad ah.
Kuwan faa'iidooyinka, kaas oo soo bandhigi kartaa heerka uu dagaalyahaniin
saldhig ahaan baaritaano noocan ah meel kasta, waa kaliya in laga qoomamayn, sida
horay loo taabtay ka hor, oo ay ku shuqullada tirakoobka, halkaas oo aad leedahay
lahaa in baadhaan xogta ku saabsan ku haboon in wax kasta oo si guud ahaan foomka
waxaa lagu soo bandhigay.celceliska Annual A qayb lagama helin, mararka qaarkood
ma qaadi galay xad ku filan ama dhasha, takhasuska, macaamiloon, iyo gooldhalinta
xogta, ilaa inta aan ka warqabo sida, meel sugan si ay kuwa loo qeybin karaa sax oo
dhanba, oo ay kaartadii ka Urlisten laakiin waxay u baahan tahay hawl caadi ah, iyo
iibinta ee Urlisten laftiisa ma aha meel kasta si ay dalab.
157. Intaas ka dib, magaca guud ee habka baaritaanka.
Aan soo wac isbedel dhan ee size of hal sano ka yar jidka on dhaqdhaqaaqa kale ee
size iyo ka hadlo is barbardhigga ah ee dhaqdhaqaaqa laba doorsoome, B. z.
Celceliska sannadlaha ah ee dhinacyada dagaalyahaniin laba qaybood xiga ee dalka,
markii dhaqdhaqaaqa is leeyihiin oo isku jiho ah in hoos u dhac ama kor u, oo aan
waydiinaya oo ku saabsan sida loo yeedhay lahaa in macnaha xisaabeed ee la socotaa
in ereyga isbedel ah ee labada tirada la barbar dhigo sidoo kale waa loo siman yahay
ama go saami maanta, ku filan marka ay u dhigma kaliya jihada. kiiska A ee is bar bar
socday oo la | | , Kiiska A of Nichtparallelismus ama, sida aynu nidhaahno,
Antiparallelismus la yeedhay, tirada | | hoos ka siiyey tirada zkiisaska dhaqdhaqaaqa
la barbar p in la q . Haddii shaqo lahayn ee labada doorsoomayaasha qabtay by
kasta oo kale ama ka sabab caadi ah, sidaas darteed waxa uu noqon lahaa raacdada ah
by Tiro badan oo sano oo sidaas awgeed kiisaska dhaqdhaqaaqa | | la isbedel la taag
daran, iyo tirada labada dhow midba midka kale, ie ilaa jirin xaaladaha qaloocan, waa
inuu ahaado mid loo siman yahay. Ma habboon tahay in kiisaska oo dhan soo baxay
ee isku midka ah, sidaas mid ka mid tahay in ay ku tirinnaa in sababta ama
Halabuurka a of dhowr sababaha, ku simaha on dhaqdhaqaaqa labada tirada, oo dhan
simaha dhinaca ka soo horjeeda culus si tartiib ah. Haddii kaliya cayilka daran | | on
the meel qaato, waxaa sida waafaqsan xad dhaaf ah ka weyn sidoo kale ka heli
kartaa lahaa waxaa u badan tahay in ay saameyn caadi ah in siyaabo kala runtii
qaadan meel, laakiin mararka qaarkood a saamayn ku badan yihiin soo horjeeda waa
qolka. Haddii ugu dambeyntii ku dhacaan gaar ah ama aad u badan, taas oo aan
caddayn lahaa madaxbanaanida ah ee labada tirada mid kasta oo kale, laakiin in
saameyn la mid ah, kaas oo u dhaqmo si loo kordhiyo baaxadda of a, u dhaqmo si loo
yareeyo kale ah.
Ka sokow is barbardhigga iyo Antiparallelismus ujeedooyinka ku cad, baaxadda
dhaqdhaqaaqa la iska indho, laakiin aad hadda waxay tixgelin karaan size this in
tixgelin by W. ka shaqayn ama saamayn caadi ah si weyn u wanaajiyey marka waa la
doorbidayo dhaqdhaqaaqa xoog waa, kaas oo isbarbar dhigga ama bandhigyada aan
marka laga reebo ama inta badan (ee isku lidka ah saamaynta) Antiparallelismus; Si
kastaba ha ahaatee mid ka mid ah uu leeyahay inuu qaado in dhaqdhaqaaqa taagta

daran saameynta ay jirin xaaladaha qaloocan xisaabtamo, oo sidaas daraaddeed waa

in kiisaska tiro badan oo vintages joogo (sida in III Tab., Arki 160) haboon ka dib
markii kaliya dhaqdhaqaaqa natiijada ayaa ku qoran vintages si loo arko haddii aan
ratio of | | iyo muddo Garaaci isbedel, iyaguna ay markooda ay amar ku dardar, ka,
u qabtaan mid ka mid ah ama size kale, halkaas oo waa ku haboon ee xaaladda la
xidhiidha xaaladaha saamaynta caadi doorbidayaa dhinaca weyn ee, ku tacaluqda iyo
taag daran beddelo on waa in la isu keenay dhinac oo ka mid ah dhaq-yar, waa in la
aqbali karo saamayn caynkaas ah.
Halkan yaababkii haddii miisaanka, waa waxa kiiska ka mid ah | | ama go'aanka
uu leeyahay, wadarta ama badeecada dhexdeeda momenta socda saami in ay
qaataan. Waxaa la ma lagu muransan yahay waxyaabaha sababta oo ah haddii mid ka
mid ah laba dhaqdhaqaaqa in tagaan kiis waa eber, miisaanka kiiska, isku aadka oo u
dhexeeya | | iyo , waa in ay ahaadaan eber, sababtoo ah iyo is barbardhigga u
dhexeeya dhaqdhaqaaqa fiican oo u dhaxeeya dhaqdhaqaaqa negative khuseysaa
siman, taas oo keliya lagu gaari karaa by sheyga oo ka mid ah laba dhaqdhaqaaqa.
Taas oo uu sheegay, waa xukun ah ka sii ammaan sidii ay tirada sheer ah
| | iyo guuleystay by tixgelin soo socda miisaanno ah. Qaado dhaqdhaqaaqa
waxyaabaha in si wadajir ah waxaa iska leh tirada labada | | sida gaar ah, wac
wadarta ugu horeysay P , labaad Q , iyo xaakin hadda, halkii xaaladaha ama kala
duwanaanshaha qalanta ee p in q , ka dib markii uu ka soo P si Q. waa haddii
saamayn badan waa in uu noqdo mid la aqbali karo, si aan kaliya a qaalib weyn
qalanta ee mid ka mid ah laba qiimaha P , q qaadan meel ka weyn oo kale ah, laakiin
sidoo kale farqiga u qaraabo of p in q la dhaafo, gaaban ( P - S ) : ( P + q ) in qiimaha
buuxda ka weyn tahay ( - q p ) : ( p + q ahaan), sababtoo ah xaaladda dambe
miisaanka weyn oo ka mid ah kiisas xoog badan ma yimaadaan ay guushu ku
saamaynta leh ee tixgelinta. Sidaas darteed waa in kiis kasta oo waxtar leh,
labada p iyo q sida P iyo Q tahay in la go'aamiyo si haddii ay xoojineyso dhaqanka ee
hore oo kale in la soo dhax gabagabo ma by dhaqanka of th laba si ay u sii saameynta
ay caado u ah shaki ,
ammaanka Bannaanka koraa weligood hal gacan tirada dhaqaaqin kiisaska z , ayaa
dhanka kale size ee kala qaraabo
,
Waayo, ilaa hadda aad u yar , waayo , ama xataa in Bah qaraabo yar yahay weligiis
sawiri kartaa wixii natiijooyin xusid mudan, ku xiran tahay labada dambe la kordhin,
iyo in Joogaba abid kordhiyaa labaad ka badan kuwii hore ka, ku dhow W. ah in ay
saamayn dhab ah, iyo waxa khaaliska looga hortago lahaa waxba si ay u sameeyaan
qodobada itimaalka sax saaraysa, oo anigu ma aan, si kastaba ha ahaatee, u tagaan
halkan doonayo 2) .
2)

[Comp. this 155 Waxaa lagama maarmaan ah oo kaliya in ay u fasiraan dhigga

sida xarig ah, Antiparallelismus sida isbedelka calaamad inuu ku guuleysto si toos ah

xiriir u sharciyada maxalliga ah.]

158. mooshin ee xadka la filayaa at kasta oo ka mid ah qiimaha ugu weyn ee A,
C, D la ogan karo, go'aanka ugu fudud siin finan ku ool ah laakiin, oo arrintan la
xiriira, C noqon faa'iido dheeraad ah, maadaama ay weli waa laga heli karaa
Rekrutenmatafeln taas oo ka dib markii uu qalad si caadi ah ay u Vorzahl iyo
Nachzahl aan ku Vorsumme iyo Nachsumme tilmaamay. Laakiin Haddii aad rabto in
aad noqon formation of guddi qaybinta u harsan oo dhan ah, habka soo socda waxaa
lagu talinayaa. Just tirin tirada cabirka ka yar, oo waa ka badan heer cayiman mar oo
dhan ama yar Maintervall, wac lambarka ee ugu horeysay k, kale g iyo xaakin hadda
ka dib la socotaa ama Antiparallelismus saamiga g : k ama g : m .Tallaabooyinka
Belgian waxaan qaatay bareeg ka 1618 si ay u 1643 mm Waayo, meesha
markaas g tirada cabirka ka dhigan tahay in ka badan tan sareba, iyo k tirada kuwa ka
yar xadka hoose ee bareeg this; iyo baaritaanka ka dib bari doonaa in Aakhiro
xukunka xukummo ay C malaha run, sida aan ka dhexdhexaad ah Belgian g :
k iyo g , m eego qayb ahaan la C . codsatay tan laakiin iga buuxa ee darfahoodii
hoose si dhexdhexaad ah Saxon istaagay amarkiisa, kaas oo xisaab sax
macnaheedu A 1 waxaa loo qeybin laga yaabaa, sidaa darteed waxaan ku leeyihiin this
ku xayiran in this.
Tan iyo qiyamka A 1 , A 2 , C , g , k , g , m ma beddeli dhab ahaan saami, si kastaba
ha ahaatee ugu yar lahaa m iyo dhaqdhaqaaqa daciif ah ama kuwa kale ee qiimaha
dhacaan kartaa mid ku kala duwan taas oo ku xidhan raadsashada la barbar dhigo
isbedel; laakiin ka weyn m iyo dhaqdhaqaaq xoogan oo weligiis wuxuu noqon karaa
natiijada leeyihiin min hal oo kaliya, dhigga meesha lagama maarmaan ay tahay, in
aan la wareeriyay karo. Tani waxay noqon kartaa waayo A 1 (hoose), A 2 (hoos)
iyo C (hoos) by la barbardhigo ah ee arrintan la xiriira in ay labaatan Muga
ogeysiiska guddi dagaalyahaniin ardayga.
About xiriirka ka da'ayeen oo ka mid ah kala duwanaansho of size ka qorteen.
159 On haatan wax cajiib ah in tirada xubin cusub celcelis ahaan kala duwan
yihiin meel ka mid ah; kii, in xaddiga xaaladaha random, taas oo ku xiran, waxaa laga
filayaa koritaanka ee size of shaqsi ah in farqiga u dheelli baxay dhexdeeda hab ku
barbaro on dhan uu qiimuhu isku mid sanno ah sida tan kale. Si kastaba ha ahaatee,
waxay u ekaan kartaa cajiib ah in isbedbedelka ee size celcelis ahaan dagaalyahaniin
dhexeeya sano kala duwan yihiin weyn oo ku filan la shaqaalaha dagaalyahaniin
cabbirka aaminay in la dareemay xitaa aan foosha ay tahay. Sidaas waxaa la ii
sheegey xafiiska degmada Leipzig, oo wixii aan qabtay liis ee Leipziger ku qorta in
aad ku hadasho ee vintages wanaagsan iyo kuwa xun ee arrintan la xiriira, oo ah
sarkaal sare Austria, kaas oo sannado badan loo bixiyo waxay ahaayeen cabbirka
dagaalyahaniin, marka aad sharxay isaga aan, ka dhigay in hadaladiisa eegin waxaas
yidhi, Tanaad xitaa aan la shakiyey kartaa in le'eg qorteen in la beddelo ka dib
vintages. aniga qudhayduba waxaan ahaa in xaqiiqda ogaaday markii aan behufs aan
xisaabta baaritaan guud oo macnaheedu ka 17 vintages of Cabirka magaalada Leipzig

dhaqaaqay in la soo dhaafay guridda 1862 ugu badnaan, ceshadka ee 1861 siiyey ugu
yar oo dhan 17 vintages, iyo faraqa u 1.17 inches muuqatay by ay size si la yaab leh
in aan raadinayey u yimid oo u dhaw in hooseysa. Kuwaas oo kala ah, baadhitaan ku
xiga oo dhan qaaday bixitaanka.
Magac ahaan, marka hore looga shakisan yahay in farqi weyn uu ku salaysan yahay
qalad ah cabbirka joogta ah dhinaca ka soo horjeeda ee labada sano ee asalkiisu ka
soo jeedo.Markaas aan la fili karo in uu aqoonsado iyo dagaalyahaniin qiyaasay
meelo badan in Leipzig mar kale sidaas u hesho. Sidaas daraaddeed waxaan soo
iibsanayo Urlisten dhinacyada ee saddexdii sano ee la soo dhaafay of
Amtshauptmannschaft Borna oo dhan, waxay u keeneen in loox qaybinta iyo jiido
hab A ma aha oo kaliya ee vintages kala duwan, laakiin sidoo kale waaxaha kala
duwan ee Amtshauptmannschaft Borna, oo waxaa jiray natiijada la yaab leh, in
wariyaasha ay ka dhigan tahay dhinacyada 1860 iyo 1861 si isku mid u dhow oo
dhan, darnaanta ee 1862 ayaa ahaa mid weyn, laakiin si ka dhacay oo dhan
Amtshauptmannschaft ah isbedel isku midka ah in celceliska dagaalyahaniin size inta
lagu guda jiro sano kuwa.Tani waa caddaynta ku miiska soo socda, taas waa in la
ogaadaa in lagu daro hoos xafiiska maxkamadda qowlka ee bulshada guud tuulo oo
dhibco yaryar ah. Of jilayaasha | | iyo kuwaas oo loogu talo galay inay is barbar
dhigaan laba Ortlichkeiten halkan weli ma dhaqmaa, maxaa yeelay waxa ay
khuseysaa oo dheeraad ah inay is barbar dhigaan hal mar.
I. celceliska A oo loo gudbinayo askarta 20-sano Saxon in qaybaha kala duwan
ee Borna Amtshauptmannschaft ee 1860, 1861 1862nd
(Total m = 4736, E = 1 Sachs inch = 23.6 mm ..)
A

1860

1861

1862

1860

1861

1862

1) Leipzig ......

69,17

69,06

70,23

616

560

603

2) maxkamadda degmada
Leipzig aniga iyo II ......

68,85

68,74

69,85

363

326

418

3) City iyo Maxkamadda

rasmiga Borna ......

69,39

69,34

70,01

161

169

185

4) maxkamadda degmada Rtha 69,20

.....

69,12

70,11

79

48

61

69,10

69,79

157

199

186

5) xafiiska maxkamadda City

iyo iyo Pegau
Zwenkau .........

69,45

6) City iyo Maxkamadda

rasmiga Taucha

68,74

68,93

69,94

109

90

91

71,47

71,05

71,89

96

111

108

iyo Markranstdt .....

7) Ardayda ........

Total Amtshauptmannschaft
69,26 69,17 70,15 1581 1503 1652
Hoose A of total Amtshauptmannschaft ma yihiin xarun ka mid ah A oo ka mid ah
degmooyinka shakhsi, laakiin ka oo dhan m ( 79 comp.) All ee la xidhiidha, ma keli,
laakiin dad qurgooyo ku goostay.
Mid ka mid ah ka arki kartaa shaxdan in xitaa dhaqdhaqaaqa in si yar distinguished
u dhexeeya 1860 iyo 1861 ee dhammaan qaybaha dalka reer Amtshauptmannschaft
Borna, No. 6 mooyee, aado ee isku midka ah oo ay ka soo. A 1861 meel kasta oo kale
oo in ka yar in ee 1860; laakiin kuwa marka laga reebo waxaa laga yaabaa in ay
dhacaan marka yar m ma la yaab ah ma. 6. Saas ma aha, waxaan oo dhan ku qiran, oo
igu taal oo aan waaweyn m in la helo iyo khilaafaadka yaryar ee labada sano ee dhex
jira oo dhan meelo kale oo is bar bar dhulka la yaabay sababta oo ah isaga oo aad ku
hoos jira xaalad sida qaloocan ee. jirin xaaladaha ka badan meel kasta mana la filayo
karaa, weli helaa.
The Leipzig hoostiisa bemerktermaen ardayda aan la tirin, iyo ardayda kasban
yaal miiska kore wuxu ka koobnaan fiiro gaar ah, sida hore, tan dambe ayaa dabcan
yimaadaan ilaa xad weyn ka badi qaybaha kala duwan ee Saxony. Sidaas darteed,
haddii farqiga u arkay ballaaran oo u dhexeeyay 1862 iyo labadii sanno ee ugu
dambaysay aan la dooneen Baadi cabbirka ah, si uu u lahaa in ay weligood ahaan
arrin guud.
Si aad u dhigay ilaa baaritaan arrintan ku saabsan on qayb ka mid ah Saxony,
kuwaas oo ahaa sida kala duwan ee suurtogalka ah ka hore baarayaa, waxaan soo
iibsanayo ku Rekrutenmalisten isla saddex sano, kuwaasi oo ay hore baaritaan
Annaberg Amtshauptmannschaft ah. Dhab ahaantii, saamiga of Berger Anna ku
Amtshauptmannschaft kuwaas oo Borna yihiin kuwo aad u kala duwan. Tani waa at
xagga woqooyi, kuwa dhamaadka koonfureed ee Saxony, waxaa ku jira dalka guri la
magaalo weyn iyo ilaha cuntada fiican, kuwa dhul buuraley ah oo keliya
magaalooyinka yar yar iyo bulshooyinka tuulada iyo dadweynaha ka mid ah xad
masaakiinta. Natiijada ayaa waxa lagu tusayaa jadwalka soo socda.
II. Loola jeedaa A of dhinacyada in Annaberg Amtshauptmannschaft ee 1860,
1861 1862.
(Total m = 3067, E = 1 inch.)
A
1860

1861

m
1862

1860 1861 1862

Cities ...........

68,85 69,04 69,25 369

359

454

Dorfschaften ........

68,99 68,87 69,04 638

565

682

Total Amtshauptmannschaft. ,
68,94 68,94 69,12 1007 924 1136
Isbarbar ugu horrayn waxa weeyi baaxadda dhaqdhaqaaqa A.-H. oo dhan Annaberg
la total ee A.-H. ah Borna ka dib markii natiijada kama dambaysta ah ee Shaxan aniga
iyo II, waxaan ka heli 1) in 1860 iyo 1861 si ay u ah jajabka negative Fudud, halkan
ku dhawaad 1861 oo 1862 badan oo la taaban karo, di in Annaberg ama kaliya marka
tobanlayaasha saddexaad + 0.18 inay ku kala duwan yihiin, 2) in dhaqdhaqaaqa kuwa
Borna A.-H. tagaan run ahaantii isku midka ah; Sidaas saameyn caadi ah ayaa shaaca
ka qaaday in labada shabahay ,. Sida ay saameyn ku leeyihiin A.-H. ah Annaberg
badan ka yar ka badan ama ka dagan by saameynta hab ka soo horjeeda ayaa ka A.H. Borna, halkaasoo falalka - 0,09 iyo 0.98 + ahaayeen. Laakiin + 0.18 weli waa laba
jeer ka wayn yahay calculable ka xogta farqiga u badan tahay 0.09 3) . Sidoo kale
inta u dhaxaysa magaalooyinka iyo bulshada tuulada of A.-H. Annaberg helay dhigga
ee 1861 iyo 1862 mar kale, oo kaliya in sano ka 1860 iyo 1861, in aan la tirin on
hubi, waxa uu halkan ka maqan.
3)

isku mid ah ayaa laga helay by labadaba 1861 sida 1862, qaladka tahay in provigo'an ee A ka wadarta Khaanadaha ay doonayeen xididka square xisaabiyaa.
In la eego in, hadda waa suurto gal ka hore, weli xog aad u kooban abid
gabogabayn, waxa uu noqon lahaa in sano ee su'aasha ma ay kordhin isku jiho on size
ee dhaqdhaqaaqa Saxony oo dhan saamayn aad u guud, laakiin by counter-saamaynta
maxaliga ah ee A.-H. Annaberg kaliya ee heerarka si xoog leh hoos u leeyahay in uu
soo galay ciyaarta. Iyo in at dhan in A.-H. ah Annaberg xaaladaha kale ee
horumarinta size qaado meel aan ahayn in A.-H. ah Borna, waa natiijo toos ah in
dhinacyada hab ay yihiin gabi ahaanba yar in in marka ay isu helay this.
160. Ka dib markii arrinta la socotaa waxaa raacay oo keliya by cawaaqib saddex
sannadood ee hore, waxa indisputably jiray xiiso in ay iyaga ku eryan by tiro dheer
oo sannado ah, ayaa sheegay in eedeynta lahaa si ay u caddeeyaan in is barbardhigga
u doorbidayaa at the dhaqdhaqaaqa waaweyn si aad u raadiso. Marka tan la eego iga
by cabbirka Saxon dhigo oo kaliya Cabirka magaalada Leipzig oo aan si qoto dheer
in ardayda la siiyo size a of 1846 - 1862 istaagay amarkiisa; oo anna waxaan ku siin
in miiska soo socda, natiijada isbarbardhigga. Ka dib markii qiimaha buuxa waxaa ka
mid ah sanadka ugu horeeya A 1 waxaa loo cayimay, kaliya dhaqdhaqaaqa sanad
walba waa folgends cayimay kasta horaysa.Halkan waxa aad maanka ku hayo in
dhaqdhaqaaqa beistehende sano had iyo jeer waa kii labaad ee labada, inta u
dhaxaysa taas oo dhaqdhaqaaqa qaadataa meel. Sidaas darteed haddii tusaale ahaan,

1849 tirada -. 0,12 by taagan, sidaas darteed tani waxay ka dhigan tahay in A 1 of
1849 ahaa hoose by 0,12 inches, ka badan 1848 ka horeysay.

III. dhaqdhaqaaqa Size of A 1 of xadka magaalada Leipzig iyo ardayda

xadka 1846-1862 jiraan.
sanadkii Leipzig
1846

69,19

ardayda
72,07

1847

+ 0.10

- 0,37

1848

+ 0.28

+ 0.40

||

1849

- 0,12

- 0,79

||

1850

+ 0.37

+ 0.70

||

1851

- 0,18

+ 0.55

1852

- 0,11

- 1.02

||

1853,

+ 0.52

+ 0.24

||

1854

- 0.04

+ 0.27

1855

- 0,28

+ 0.05

1856

+ 0.15

- 0,06

1857

- 0,28

- 0.41

||

1858

+ 0.44

+ 0.24

||

1859

- 0.89

- 0,96

||

1860

+ 0.04

+ 0.56

||

1861

- 0,11

- 0.42

||

1862

+ 1.17

+ 0.84

||

Mid ka mid ah arkaa hadda ugu horreeya oo dhan, guud ahaan, in xaaladaha isku
midka ah u bi'isaa kiisaska anti-barbar by fog; iyo miiska lagu wadaa in ay size ee
sabab u ah dhinacyada ku hab, socda si sida ay si dhexdhexaad ah Leipzig ee lixda
dhaqdhaqaaqa marka hore, iyada oo aan marka laga reebo, sida uu ardayga ugu
horeysay toban keliya marka laga reebo 1851 barbar midba midka kale, oo kaliya
sababtoo ah isbedelka | | iyo arrin la taag daran, taasoo muujinaysa ratio sare
ee P in Q soo socota. Oo weliba waxaa Garaaci in dhaqdhaqaaqa ugu xoogga badan
ardayda by 1851-52 siman - 1.02 kaliya aad u qiimo lahayn, in kastoo of jihada isla
siman - siman yahay 0,11 ee kooxda Leipzig ee. dib u eegis taxadir aan sameeyey

hubiyo in aysan taasi ku xiran tahay qalad xisaab on my qayb ka mid ah, kadis ah, ma
aha in la iska fududaysto in yar m sannad walba ku qaatid go'an badbaadada ardayda
jilciyaa.
Halkii ay ka daba sida in miiska hore, dhaqdhaqaaqa hal sano kasta soo socda,
waxay sidoo kale raaci kartaa marka hore si aad u ah ee abid ka dib si fudud oo soo
dheegato natiijada ka miis sida ugu dambeeyey, by dhaqdhaqaaqa sano ee su'aasha
aljabro, ie ku daray oo la xiriira calaamada; waxaan u hesho dhaqdhaqaaqa ah:
sanadkii

Leipzig

ardayda

1846-48

+ 0.38

+ 0.03

1848-50

+ 0,25

- 0,09
iwm

iyadoo lix p, laba q. Laakiin waxaan hore u soo shirtagi doono, sidaas si la hadasho
hoose taagan guddi.
miiska Tani weli waa fursad si ay u baaraan haddii iyo xaaladaha waxa
dhaqdhaqaaqa waa weyn oo dhinaca of Leipzig ama ardayda, taas oo ay lagama
maarmaan tahay oo kaliya in ay qaataan wadarta dhaqdhaqaaqa oo gacan kasta,
iyadoo aan loo eegin calaamada, kaas oo loogu talagalay Leipzig ee 5 , 08, ee
ardayda waa 7,88; Sidaas dheeri ah la taaban karo oo ku saabsan qayb ka mid ah
ardayda, waxa dhulka caadiga ah waxay ku xiran tahay oo dhan ee ku nool in ka
badan kala duwan oo dhan kaalinta badan iyo mararka qaar xitaa saamayn burbur ku
xiran ka badan fasalada hantiilayaal.
Haddii mid ka mid ah ku darayaa Dhinaca kale, dhaqdhaqaaq ee + iyo - waayo
dhinac walba gaar ahaan, waxa ay u muuqataa, waa sida badan kala duwanaansho ee
size in + iyo dhinac kasta oo idil - lacag dhan waxa ka Cabirka magaalada Leipzig +
3.07 iyo - 2 , 01 oo sidaas daraaddeed waa koritaanka Fudud aan oo dhan, halka
ardayda iyo +3,85 - siin 4,03, ku dhowaad dheelli dhexeeya koror iyo hoos u dhac.
Waa dhul caadi ah in filayaan in sano in ka weyn tahay qiyaasta celceliska ah A ,
sidoo kale riesigere natiijooyinka sida dhinacada sare siin E ' dhici at
dhan A iyo E' inta badan tagaan isku midka ah. Sidoo kale waxa uu leeyahay in wada
saddex dhinacada sare ururinta, waayo, canabguriddu kasta (si fiican u magdhabo
jirin xaaladaha) ee Leipzig sida ardayda xaqiijiyay this gaar ah; waxaa in 16 dhaq-ka
17 vintages p = 10.5 4) , q = 5.5, P = 18,03; S = 1.23; halkan at 19 dhaq inta u
dhaxaysa 20 vintages p = 11, q = 8, P = 21,33; S = 6,84.Haddaba waa in aad sii
wadaan inay filayaan in sanadihii la weyn A iyo hoose xad dhaaf ah E , waxaa sii
kordhaya, ie koraaya oo sii kordhaya xad celcelis xataa dagaalyahaniin yar, oo ay
leedahay, ka dib markii wada urursaday saddex dhinac ugu yaraan sanad walba,
ardayda si helay: p = 14, q = 5, P = 19,73; S = 10,99. Aad yaab leh laakiin bixiyo
Leipziger xaqa ah natiijada ka soo horjeeda: p = 4.5, q = 11.5, P = 3,23; S = 22,62, si
ay qorteen yar oo dhan halkii qaaddey ballaadhisay la cabbir Waxyaabaha
kordhaya , Tani ferjiga natiijada go'aanka sidaas u weyn oo ay u muuqataa wax qariib

ah, dabadeedna waan ogaan marka hore u ahaan jirin sharaxaad waxa loogu talagalay.
4)

0.5 wuxuu ka yimid xaqiiqada ah in dhaqdhaqaaqa ah eber magnitude ka dhacay

inta u dhaxaysa laba vintages ka dibna halkaas oo 0.5 labadaba si p badan q waa
garaaceen.
Mid ka mid ah sidoo kale, sida kor ku xusan, dhaqdhaqaaqa reer kartaa A for
Leipzig iyo ardayda waxaa la barbar dhigo iyada oo aan loo eegin calaamada
dhaqdhaqaaqa, isbarbar dhig this marka la eego dhinacada ah. dhiganto ee kooxda
Leipzig aawadiis ayaan aad ula ardayda sida kor ku xusan oo kaliya on isla 17 sano u
malaynayaa geerka 1846-1862 tixgelin, oo khuseeya Leipzig, oo jiid for ek'eysiiyo
fiican shilalka ma aha oo kaliya dhaqdhaqaaqa ah dhinacada daahii dibadda, laakiin
xarunta of saddex qiimaha ba'an tixgelin. Tani waxay ku siinaysaa duwidda soo
socda:
IV. Wadarta Movement by 17 Koorsooyinka sano .

Leipzig

Waayo, d.
Funds ka d.
Gabi ahaanna

Waayo, d.
Funds ka 3
Minim.

Waayo, d.
Funds ka 3
Maxim.

5.08

27,17

14,67

ardayda
7,88
15,17
16,00
Sidaas meel kasta habka xisaabinta yihiin A gabi ahaanna yar mobile badan laga
dheefayo oo keliya iyada oo loo adeegsanayo saddex qiimaha ba'an ba'an, taas oo aan
la yaab leh, oo keliya la aqoonsan lahaa ee dhinacada laabka, sidaas dhaqdhaqaaqa
waxay leeyihiin lahaa xataa weyn bandhigi waayo, ,
Intaa waxaa dheer, si kastaba ha ahaatee, mid ka mid mar kale dareemi kartaa
faraqa u weyn ee u dhexeeya Leipzig iyo ardayda minima ah, halka saacididoono ku
dhawaad ciyaar qaadataa meel ka dhexeeya labada. Ardaygu waa dhaqdhaqaaqa ee
minima yahay qiyaastii siman u saacididoono ee kooxda Leipzig ku dhowaad laba
jeer ka wayn. Laakiin waxan oo dhan ayaa laga yaabaa in la ogolaado
horaantii 5) malo wada in qiimaha ugu yar ee kooxda Leipzig ee, waa caadi ahayn.
5)

[Comp. 15 iyo 128.]

daawaday karaa 161. gaaf dhigga dega, taas oo uu tijaabiyey hore u dhexeeya
kooxda Leipzig iyo ardayda, labadaba ma noocan oo kale ah caddayn waayo,
qaybaha kala duwan ee dalka marka laga reebo aad isku dhafan oo ku saabsan qayb
ka mid ah qaar ka mid xad ka doorteen dadka Saxon sida bemerktermaen Leipziger
a qeybo badan, huq, ardayda oo dhan ka dalka oo dhan. Haddaba Haddii natiijada
hore helay degmooyinka kala duwan ee Saxony loola jeedaa oo kaliya in ay meel aad
u yar oo waqti aad u yar, waxay lahaayeen xaqiijinta dheer la damci karo oo labada
eego; waxa hadda siin qiyaastii Belgian Anhalt a doonay darboten keena muddo
dheer jidka ku habboon a, ma aha oo kaliya dalka, laakiin sidoo kale ee gobollada
shaqsi (waaxaha) ee "Documents Statistiques" ee Belgium iyo hore u bandhig 6) in

miiska waxay ku qoran yihiin. Tan iyo vintages dhaqdhaqaaqa daciif

ah A ama C noqon kartaa dalka oo dhan ee abid filan ma ku badan yihiin qaar ka mid
ah la socotaa qaybo kasta oo dalka ah, sidaa darteed waxaan ku leeyihiin marka la
barbardhigo kaliya ee dhaqdhaqaaqa xoog, halkaas oo laga heli karaa kuwa oo dhan
ee Belgium, shaqaalaha iyo dhaqdhaqaaqa u dhexeeya sano ee soo socda iyo xilliyo
doortay:
1) 1852 iyo 1858,
2) muddooyinka shan sano ah 1851-55 laba; 1856-60;
3) laba-muddooyinka sub ee ugu horeysay ee ka mid ah xilliyada shan sanno ah, ie
1851-53 iyo 1854-55.
Maxaa Division 1) waa ay ka walwalsan, si gooni ah ee 1852 iyo 1858, laakiin waxa
ay ka hortagtaa bemerktermaen waxba eegto baaxadda dhaqdhaqaaqa laba fog ka
soo midba midka kale vintages u dhexeeya, laakiin kuwa vintages la doortay sababta
oo ah ugu badnaan ugu horeysay, ee la soo dhaafay ugu yaraan ah ee C iyo g : k ku
jira taxanaha dheer ee vintages, sidaas dhigga ee baaxadda dhaqdhaqaaqa u dhaxeeya
qaybaha kala duwan ee dalka, haddii sida weligiis jirey, waxay ahayd halista ugu
yaraan in la dagan yihiin oo qarsoon by jirin xaaladaha qaloocan. - Abtl The. 2)
Taabashada, ka dibna muddo waxyaalahan waxaa loo kala duwanaayeen dabadeedna
in C , iyo g : K halkii iyaga kala saaro. - Abtl The. 3) waa takhasuska ah Abtl ugu
horeysay. of 2).
6)

[bandhigan de la xaaladda du Royaume. Bruxelles 1852.]

Si 1) waa keliya ee g : k 2) ee C iyo g : k 3) ee C iyo g , m goostay. go'an ee

qiimayaashan ma aha keli dhici in 2) iyo 3) qurgooyo for socda sannadihii Epoch
kasta ka dib kooban oo ka mid ah tubta isla Maintervallen la xidhiidha, (iyada oo
loo adeegsanayo in qodobada sannad walba); kaasaa run ah final C of Epoch kasta,
taas oo miisaskii socda (VI iyo VII) ee cross column lowermost (Royaume) waa,
marka la eego gobollada shaqsi halkii sano.
Qiimaha waadaxa ah ee C ama g : k waxaa lagu tilmaamay oo keliya hore ee sano
ama caadada la barbar dhigo; labaad dib u dhaqdhaqaaqa darina si, tusaale ahaan, in
hore ee miisaskii socda 1,776. | - 0,182 ka dhigan: 1.776 | 1,594.
Dhigga ama Antiparallelismus dhexeeya gobollada kala duwan ee hadda qaadataa
meel, ku xiran tahay calaamada dhaqdhaqaaqa ee column taagan isla ciyaarta ama ma
waxa aad aragto in ka mid ah 27 dhaqdhaqaaqyo in ku qoran yihiin soo socda saddex
miisaska sagaal gobol oo Belgium, hal a (qorraxda ee horyaalka 3-deedii) si ay u
diidaa dhigga (in kastoo aan heli waayeen qalad ku saabsan marka laga reebo this in
dib biilka) ka dib markii taas oo saamayn wax caadi ah oo ku saabsan dhaqdhaqaaqa
Belgium oo dhan laga shakiyi karin.
size ee dhaqdhaqaaqa isku midka ah ee gobollada kala duwan waa mid aad u kala
duwan oo halkan iyo halkaas ayaa si yar si fudud loo arkay in, haddii mid ka lahaa
inuu u dhaqaaqo dhexeeya sano ama waagii rabto si ay ula socdaan meesha waa yar
yahay Belgium oo dhan, antiparallel ku filan xaaladaha ka dhacay lahaa gobollada,

dabcan, ay ka mid yihiin marka ay yihiin. by dhan sano shaqsi oo isku xiga, sida loo
sameeyo si ixtiraam leh u Leipziger iyo ardayda doonaya inay eryadaan, kaliya mar
walba noqon lahaa qaalib ah kiisaska midka ah la filayaa
Anyway, ma uusan noqon laheyn oo aan dulsaar, runtii aan isbarbar dhig this hab
loogu talagalay gobollada ee Belgium, halkaas oo laga yaabee siin karaa qaar ka mid
ah kala duwanaanshaha sifo waayo la mid ah sida; iyo Documents ku Statistiques
bixiyaan si wax ku filan, Si kastaba ha ahaatee, waxaan xitaa in this ma aan tegi karo,
asal ahaan aad u fudud si ay u fuliyaan, laakiin sidoo kale galay a ballaarinta weyn ee
hormuudka ka ah baaritaanka.
Mid ka mid ah ka dhaadhiciyo u karin jidka Hanuunka in miisaskii ay soo socda in
qiimeynta dhaqdhaqaaqa u g : k ama g : m keenaysaa in natiijada la mid ah, sida sida
uu C ; Sidaas waxaa laga yaabaa in hawl kasta oo kor ku xusan baadhitaanka provigo'an tahay xoogaa eheeyn ee C loola jeedaa by bedelka qiimaha hore u tudhin.
V. Movement Size ee gobollada gaarka ah ee Belgium ka 1852 si ay u. 1858
G:k

1852 1858

1852

1858

Anvers .....

1.776 - 0,182 3249 3796

Brabant .....

1.832 - 0,558 5490 6208

Flandr. OCC. , ,, 1.209 - 0.179 5144 5782

Flandr. ama. ...

1,083 - 0,074 6525 7307

Hainaut .....

1.471 - 0,330 6133 7377

Lige .....

1,600 - 0,437 3634 4566

Limbourg ....

2.119 - 0,513 1608 1803

Luxembourg. ,,

2.293 - 0,819 1544 1782

Namur .....

2.915 - 0,832 2257 2666

Royaume ....
1,539 - 0.310 35584 41287
VI. Dhaqdhaqaaqa Size ee gobollada gaarka ah ee Belgium ee labada
muddooyinka soo socda:
1. Era: shan sano ka 1851 si ay u 1833, 2. Era: shan sano ka 1856 si ay u 1860.
C

g:k

1.Epoc
2. Era
he

1. Era

2. Era

1.Epoc
2. Era
he

mm
Anvers ....

1645,8 - 3.6

1.584

- 0,097

17368 18382

Brabant ....

1650,4 - 9.4

1.767

- 0,389

29301 30444

Flandr. OCC. , ,

1634,7 - 0.2

1.124

- 0,005

28169 28471

Flandr. ama. , , ,

1633,2 - 1.1

1,075

- 0,027

34648 35483

Hainaut ....

1638,1 - 1.8

1,289

- 0,081

33063 36204

Lige .....

1647,6 - 6.9

1,602

- 0,259

19842 22206

Limbourg. , ,

1656,7 - 6.3

2.021

- 0.378

8696

8837

Luxembourg. ,

1658,6 - 9.4

2.167

- 0.460

8279

8823

Namur .....

1662,3 - 5.3

2,344

- 0,264

12102 12921

Royaume ....

1643,1 - 3.7

1.443

- 0.140

191468 201771

. VII Movement Size ee gobollada gaarka ah ee Belgium ee labada muddooyinka

soo socda:
1. Era: saddex sano ka 1851 si ay u 1853, 2. Era: laba sano ka 1854 si ay u 1855.
C

g: m

1851-53 1854-55 1851-53 1854-55 1851-53 185455

mm
Anvers ....

1650,6 - 10.8

0.538

- 0,062

9992

7376

Brabant ....

1651,3 - 2.1

0.540

- 0.013

17268

12033

Flandr. OCC. , , , 1635,8 - 2.9

0.454

- 0.013

16511

11658

Flandr. ama. , , ,

1634,9 - 4.0

0.450

- 0.022

20419

14229

Hainaut ....

1639,4 - 3.1

0,472

- 0,020

19088

13975

Lige. , , , ,

1646,0 +3,6

0,513

+ 0.021

11277

8565

Limbourg. , ,

1658,3 - 3.8

0,586

- 0.021

5062

3634

Luxembourg. ,

1658,9 - 0.7

0,582

- 0,006

4880

3399

Namur .....

1664,2 - 4.5

0,608

- 0,012

7117

4988

Royaume ....
1644,4 - 3.0
0.505 - 0.017 111611
79857
Waxa ay noqon lahayd malaha la jecel yahay, is barbar si fiican si ay u ballaarin
badan waxaa dheer Belgium, France oo ku saabsan; i laakiin fehlen.Die caddeyn ku
filan oo ay ku jiraan "Comptes rendus Sur le recrutement de l'arme" si kastaba ha
ahaatee siiyo France celceliska sannadlaha ah ee tirada weyn oo sano, in warqad by
Bischoff 7) waxaa la soo saari, laakiin ka dib markii xumaantay ay tahay dhigi
ujeedooyin our gebi ahaanba aan waxtar lahayn: in badi qaybaha kala duwan ee
vintages taas oo macnaheedu yahay si yar si hufan go'aamisay in badan ma aha in
kala duwan ka labo ilaa afar vintages oo isku xigta, iyo in u dhexeeya shakhsi
boodada ka taxanaha ah la qiyamka sida baxay kormeer xisaabaadka in kaliya ay u
badan tahay.
7)

[About faaiidada of articles daabacay dalalka Yurub natiijooyinka kala duwan ee

ganacsiga shaqaalaynta ah si ay u qiimeeyaan horumarka iyo caafimaadka ee dadka
ay Munich 1867 (publisher of Academy ah).]

About su'aasha ah ee macnaha a temporal oo kala duwan in dagaalyahaniin

size.
162. Sidee si ay u fahmaan su'aashan, 156 ayaa la tilmaamay. Ha hore inoo
fiiriyaa marka la eego baaxadda Saxon in this at our qubo, di Leipzig iyo
ardayda. kooban guud Akoowaad waa 69,61, oo kulan keli. Waxaan hadda u xil at
waxbarasho ee hadda 17 sano koorsada xigta ee 1846 la + ama - ku xiran ay A ka
sareeyo ama ka hooseeya taas macnaheedu waa, waxaan ka heli taxanaha ah
calaamad soo socda:
- - - - + + - + + + + - + - - - +.
Ardaygu waa soo koobitaanka A labaatan vintages 71,76; dheehan keli ah ayaa sidoo
kale ku waafaqsan. Oo isku xigxiga ee characters intaas ka dib:
+ - + + - + - + + - + + + + - + - - - +.
Hadda waxay dhashay in isbedel istusid u badan oo calaamad doonaynin by aragtida
ah ee jaaniska kaliya la filayaa sida natiijada, sida aad la qanciyay kartaa haddii mid
ka dhigaa liiska asalka ah ee dhinacyada dagaalyahaniin, kuwaas oo heerka in la
raaco si lamafilaan ah, iyo qofka cabbiraadda si fiican ka dib markii taxanaha ah ula
+ ama - tusmeeya, sida uu sheegay in ay tahay ka weyn ama ka yar ah A 1 jira
liiska 8) . The cabbir Leipziger laakiin, tirada xadhig 9, is-dhaafsiga 7, kuna waari
dhexdeeda ardayda xadhig 7, tani waa is-dhaafsiga 13. Sidaas in la soo gabagabeyn
jirin xiriir temporal, sababtoo ah haddii ay jirto sida, si xadhig ah ayaa go'aansaday

lahaa intaba.
8)

[adag hadlayay, lahaa qiimaha dhexe C waxaa ku xiran bixinta kor ku

xusan. Waxaa jilicsan halkan laakiin A iyo C samayn ma ku ool ah ka mid kale.]
Against (VIII s. Hoos Table.) Soo baxdo in tallaabooyinka Belgian xiriir aad u
duwanyihiin. dhexe ayaa keli C koorsooyinka oo dhan 33 sano ka 1843 si ay u 1875
loo dhan yahay waa 1645,8 mm. Against oo dhan 22 vintages ugu horeysay ee laga
jaray, 11 ee la soo dhaafay ee lagu daray, iyo secretes mid 33 vintages laba kala
qaybsanaanta, 16 1843-1858 jiraan. leh Avg. C = 1641,3 oo 17 ka 1859 in 1875 la
Avg. C = 1650,0, waxaan u hesho marka la eego saf qaraabo ah calaamaddu:
+ + + + - - - - + + + - + - - -;
- - - - - - - - - + + + + + + + +.
Xitaa ka badan, waxa kor u muujinaysaa in tallaabooyinka Belgian ma aha oo
kaliya u janjeera in dhowr sano oo isku xigta la isticmaalayo iyo markaas in ay mar
kale ku sii hoos khayraadka guud, laakiin sidoo kale u janjeera in ay si tartiib ah ku
kici iyada oo dhowr sano ka dibna mar kale ku dhicin. Indeed, waxaan arki
dhaqdhaqaaqa ee arrintan la xiriira ka 1843 si ay u 1875 si ay u soo socda iyadoo
calaamada soo socda:
+ + - - - + + + + - - + - - - + - + + + + + - + + - + + - + + +.
xadhig ah (isku xigxigta ee characters isku) halkan waa 17, isbedelada calaamad oo
kaliya 14. Ka dib markii coincidences qaawan laakiin halkan jeer saxiixi lahaa
isbedel ayaa la filayaa sida cawaaqib. (Sidaas waxaa jira ahaantii, sidii aan naftayda
ku qanciyey, haddii mid ka mid go'aamisa calaamada hab baahisey in dhaqdhaqaaqa
xadka dagaalyahaniin aan kala sooc lahayn oo isku xigta ee Urlisten, ama in liiska
lambarada bakhtiyaa barbaro, kuna waari dhexdeeda tirooyinka ku xiga random,
bixinta noocan oo kale ah ka dhigaysa in dhaqdhaqaaqa socda on kasta oo tirooyin
kale.)
In Saxony, dhaqdhaqaaqa Qiyaasaha dagaalyahaniin muujiyo 20 Koorsooyinka
sano, labada at A 1 , A 2 ama C raacay, 5 dhacdooyin on 13 sarrifka; Sidaas
daraaddeed xataa isbedel dheeraad ah si loo idmo lagu tiriyaa sida lagama maarmaan
u ah random.
Sida la joogo in Sachsen at Maabteilungen ka badan ka yar, sida oo dhan of
Belgium, waxba u dhigma ayaa muujiyay macnaha a Markii guuruhu bilaabmay kala
duwanaansho, sidaa darteed waxaa laga yaabaa inay tani la caddeeyo, in xidhiidhka
in dhamaan ku salaysan sababaha aad guud ahaan, by saameynta maxalliga ah oo ku
saabsan magdhow wadooyinka dalka ka weyn, si fudud loo qarin karo; oo waxaa jira
ma aha oo kaliya hawl xiiso leh in la sii wado in this eryan dalalka kale, laakiin sidoo
kale in la baaro sida ay si joogta ah u saamaysaa periodicity la xiriira in koritaanka
aadanaha.
163 haatan waxaan siin qiyamka dhexe C ee 33 vintages ka 1843 si ay u 1875,

kuwaas oo la soo minguuriyey ii by ka miisaskii kuwii asalka ah; iyo qiimaha la

xiriira g : k , halkaas oo g tirada dhinacyada, kaas oo ka 1618 in ka badan 1643 size
bareeg ah, k tirada kuwa aan gaaro ay ka dhigan tahay. Iyadoo qodobada kuwan,
wadarta-ahaa m dhan 33 sano oo koorsooyin (inconnue aan taille)
1304764, celceliska m ie 39538; 35584 ugu yar ee 1852, ee 41851 ugu badan ee
1860th
. VIII qiimaha dhexe C iyo waxa la qiimeeyo g : k 19 sano dagaalyahaniin in
Belgium ka 1843 si ay u 1875 9) .

guridda

g: k

guridda

mm

9)

g: k

mm

1843

1642,1

1.412

1860

1639,5

1,316

1844

1642,3

1,414

1861

1642,0

1.432

1845

1644,6

1,515

1862

1642,6

1,474

1846

1642,3

1.428

1863

1643,1

1.495

1847

1640,8

1,357

1864

1645,1

1.577

1848

1635,1

1.159

1865

1647,6

1.694

1849

1639,6 jir.1,308

1866

1646,2

1.583

1850

1641,0

1.340

1867

1648,7

1.692

1851

1644,1

1,468

1868

1653,8

2.022

1852

1644,7

1,539

1869

1651,27

1.892

1853,

1644,3

1.504

1870

1651,33

1.876

1854

1641,2

1.361

1871

1656,6

1.930

1855

1641,5

1,370

1872

1654,2

1.923

1856

1640,3

1.321

1873

1659,2

2.233

1857

1640,2

1,336

1874tii

1664,4

2.549

1858

1637,4

1,229

1875

1664,5

2.570

1859

1639,8

1,320

miiska Arrintani waxay ka duwan ee xeerarka for lixda vintages hore, oo waxaa
sababa hoos u dagaalyahaniin 18 sano jir ilaa 19 sano jir ah, qaar ka mid ah laga
bilaabo, taas oo aan ku bixiyay magazine RECLAM ee, sababta oo ah hoos u
of C yaal miiska kore, iyo sidoo kale g : k waxaa loo sameeyaa hab of foosha keli, si
kastaba ha ahaatee, waxay ku dhici weriyey ee hore way kala duwan yihiin oo
kooban, oo kaliya dambaysta ah by hab of sawir keli waxa dhiganto samaynayaan

qaar ka mid ah laga soo galo. In mabda'a, our kiiska hore ka dhigan tahay foosha waa
in kaliya la door bido.

Waa cad dahay in laga vintages ee 1857 iyo 1870 marka laga reebo, kala-guurka ah
ee qiimaha g : k la qiyamka C meel kasta uu aado xagga barbar hoos iyo kor u.
Waa in la ogaadaa in kaliya qiimaha kooxaha da'da waxaa go'aamiya 1849 sida ay
cabir si toos ah 19 sano qorta, qiyamka lixda ugu horeeya, kala line a of vintages
laakiin sano by yareynta cabbirka 18, sannadkii a dagaalyahaniin hore
unexcavated; sidaas z in. B. ee C = 1642,1, kaas oo tilmaamay in miiska ansax sida
dagaalyahaniin 19-sano ee 1843, ee ka C =dheefay 1632,5, taas oo laga heli karo si
toos ah uga cabbirka of 18 dagaalyahaniin ee 1842. wuxuu ahaa 10) . Ujeedada this
soo socda sharaxaad.
10)

Xaq u leeyahay for dag C qiimaha helay 18-sano ka qorteen si taxane ah:
1632,5; 1632,7; 1635,0; 1632,6; 1631,2; 1625,5.
Ilaa 1847 jiraan. Dagaalyahaniin ayaa bemerktermaen qiyaasay by buuxa 18 sano,
oo ahaa dabcan ka yar haddii ay la soo qiyaasay hal sano ka dib da'da 19. Si taas loo
yareeyo, waxaan haystaa hab keli ah lix C , iyo g : k . Of vintages 18 sano
dagaalyahaniin loogu talo galay 1842-1847 oo ay ku jiraan hore oo 1631,6, dambe ka
helay 1.033; dhanka kale doonayay qodobada dhigma 13 vintages 19 sano qorta
1849-1861 oo helay qaraabo 1641,2 iyo 1.373, sida laga soo xigtay oo C ah
dagaalyahaniin 18-sano jir ah la 1641,2: 1631.6 = 1.0059, ee g : k leh 1,373: 1.033 =
1.329 ayaa ku tarmay, si ay sabab u tahay xaqiiqada ah in ay la soo qiyaasay hal sano
ka dib.
Taasi waxa kaliya oo 13 Waxaan sano koorsooyinka lala barbardhigo lixda jiilalka
manta 18 sano qorta qaatay 19 sano oo dawo loo dagaalyahaniin, go'aanka factor
hoos u, halka 27 ay yihiin at amarkiisa, hore wuxuu lahaa sababta aan hadda
samaynta hoos u this ahaayeen vintages ma dheeraad ah oo dalab; Laakiinse waxaan
ahay weli meel, sababta oo ah waxa aan ku laftiisa uu noqon doono mid waxtar leh in
la isticmaalo vintages fog ee dhimista.
Haddii la yareeyo ee saamiga lix top C dhici in 27 dhan haray, sidaas Mitzuziehung
markii ay sabab aad u fog qiimaha badan ee uu doonaynin C dhulka caadi ah in arrin
weyn hoos 1646,8: 1631.6 = 1.0093 ahaan, iyo guud hab keli ah oo dhan 33
qiyamka
1646,8
1645,8 halkii noqon.
Contribuu aCmillorar
la traducci

Text original

XXV. Kormaris iyo kaqabto of galley

(Cereale Secale).
164. Iyadoo la tixgelinayo tilmaamood aan aragto in horay aan Fruchthre ah,
fahmi di'll qayb ugu wada sarreeyey of caws ka kooban badar ku hoos panicle, hoos,
xubin ugu horeysay ee labaad, saddexaad iyo si xubnaha ama Internodes, waxa loogu

yeero. Si ka hoos ka sareysa, hoos halm dhererka oo dhan: Total panicle iyo
addimada ilaa xididka aan this.
Waxa ay ahayd qiyaastii July 24 si kooban u qeexaan in 1863 by a beeray beerta
galley ku saabsan daryeelka Leutzscher at Leipzig la L., xidhmada dhiftay
goosashada caws qaan by xididada. Inta badan oo iyaga ka mid, 217 in tirada, lahaa 6
xubnood, 138 oo kaliya 5 xubnood, 10 on the kale xubnaha gacanta 7 iyo 6 of
muuqaalka cadaalad soo doonteen kaliya 4 xubnood. On the 217 lix-membered iyo
138 shan membered Halme daryeelka this, la doorbidayo hore, baaritaan ugu weyn ee
soo socda la xidhiidha sida ay u saamiga kaqabto iyo qaybinta dhufo.
Si kastaba ha ahaatee, waxaa u muuqday oo xiiso leh, in dhegaha ka goobood oo
kale (meel u dhow Leipzig) ku saabsan shuruudaha dulmar mid ah dhaqanka ee
daryeelka Leutzscher ah, oo ay ku jiraan tiro hoose adeegi lahaa dhuuqo tan iyo
baaritaanka haddii kale ma ay noqon lahaayeen suurtagal ii. sidaas Waxaa jiray waqti
isku mid ah xidhmo xidhmo isugu yar oo caws ka meelaha soo socda in Leipzig
qaaday la garbaha content soo socda. In Stnz (St.) July 16: 22 xabbadood, 20 lixmembered, shan-membered 2; on Tubchenwege (TBCH.) JULY 20: 24 xabbadood,
4 lix-membered, 20 oo shan membered; at Schnefeld (SCH.) JULY 15: 22
xabbadood, 18 lix-membered, 4 shan membered. caws The taabtay by nus mar hore
la goostay beerta ka hor.
Of oo dhan caws ku panicle iyo xubnaha shaqsi ayaa si gaar ah qiyaasay in ay
xarunta Guntin ah (ie la mid noqoshada ee panicle ah, laakiin aan xididka) si aad u
hesho dhererka guud ee jirridda kaliya oo ay ku dhererka muunad shaqsi, sababta oo
ah waa ku adag tahay ku dhaqanka, oo dhan cabbiro halm ee la xidhiidha, oo aan la
mid oo kaliya sababtoo ah ee dhererkiisu wuxuu inta badan dheer, laakiin sidoo kale
sababta oo ah inta badan ku riday xubnaha ee xaglo daacsan midba midka kale. Waa
maxay go'aan ka soo baxay oo kale caws buu u yahay ka yar sax ahayn kuwa of
waaxaha ay, sababtoo ah qaladaad ah cabirka shaqsi runtii magdhabo qayb Intaa
waxaa dheer, laakiin sidoo kale qaar ka mid ah ku darto. Xataa xubnaha ka hooseeya
waxaa si sax ah ha qiyaasin ugu, iyo qodobada la ixtiraam ku darina waa ka qiima
badan ka yar ka badan xubnaha kale, maxaa yeelay waxa ay inta badan waa
joogsaday, oo sidaas daraaddeed waa la dili laga yaabaa in lagu qiyaaso innaba
nabadu jirin oo keliya, qiyaastii cajalad ah; oo waxaan ka tagay lahaa xitaa xeerarka
ku saabsan wada leexdeen, haddii aan on gacanta ka mid ah farqiga ah la geran karo
lahaa sidaas lagu abuuray ee macnaha guud ee qodobada loading, oo aan innaba
nabadu jirin qodobo ka faa'iiday laga yaabaa arrin si fiican loo kala saari la eego
wadarta guud. Mararka qaar ka mid noqon karaan shaki, haddii aadan ku badan in la
filayaa aad, element ugu hooseeya si ay xididka sida lagu dhuuqo by marmar soo
bandhigaan mar hore hoos ka rootlets ay node sare; la siiyaa, si kastaba ha ahaatee, ka
Guntin in hoos xitaa fudud, inkastoo internode faaqidaad kordhiyay in xididka
jahaysteen, ayaa isku abid lagu tiriyaa sida xubin ka hooseeya of caws. panicle The
qaan si fudud oo gaaban sabab u failure hadhuudh ugu hooseeya, oo uu muddo ugu
horeysay soo socda la qiyaasi karin doonaa sida ay waqti aad u dheer; laakiin
dhererka panicle waxaa wali raadinaya wax yar ka fiican oo leh taabashada farta, sida
indhaha ku Saadaasha garan karo, taas oo ay kala Sooco ka dheer ugu horeysay, loo

ogaado. The awns of panicle la qiyaasay.

Ay u adeegaan si loo qiyaaso in sentimitir dhab kala jabeen 1) laba koombo, qiyaas
cajalad la doorbidayo isku tensioned. Milimitir oo mararka qaar xitaa weli Mulimeter
badhkeeda qiyaasay. Ma rabtaa milimitir xitaa sheeg Mabande ah, marka laga reebo
in daawashada si badanaa soo noqnoqda fiiqan aad indhaha weeraray lahaa, ayaa
keenay ma faa'iido la taaban karo, maxaa yeelay, waxaad weli u qiyaaso karaa sax ah
oo ku filan Toban qaybo ka mid ah inch ah, in marka laga reebo ka hor inta qiyaasta
nonuniform ayaa ah inay ilaaliyaan wixii dhinacyada dagaalyahaniin iyo cabbirka
qalfoofka (s. cutubka. VII) ayaa bixisey tusaalooyin. Dhammaan waaxyaha of
dhuuqo, laakiin waxay raaceen xidhmo oo dhan waxaa ku safray in kooxaha, mar
qiyaasay, ma si ka badan weli inay faa'iido yar oo sax dhexe ee labada cabir, sida in
ay qalad adag ee rimidda oo lagu qoro jeeg is laba ka mid ah ayaa maanta diiwaanka
madax-bannaan si ay u aqoonsadaan iyo in la wanaajiyo; Kormeerka, taas oo in
cabbirka iyo diiwaanka badan oo daalin waa in iyaga looga fogaado wadajir dhib
badan laga yaabo in aad u malaynayso. Of labada dhinac oo dhererka isku mid ah
waa in la qaato hab ah; Waan ku helay, waayo, xog la doorbiday in ay wadarta labada
cabir undividiert by 2, iyo dhammaan macluumaadka soo socda ee la xiriira this
xarunta, kaas oo si fudud u tilmaan waa in folgends sida unit ka mid ah qeybtii qiyaas
halkii centimitir oo dhan dhacdaa.
1)

The cajalado ganacsiga waxaa inta badan la wadaago sax ahayn.

165. [Sidaas, darfahoodii hoose ayaa ugu deeqay for panicle iyo xubnaha gaarka
ah ee kale caws buu ka Table IV ee cutubka. VII (xubin sare oo ka mid ah dhuuqo
217 lix-membered) waa tusaale. Waayo, sidaas oo miisaskii soo socda ayaa markaas
hore dheefay.]
Tan iyo unugga E for galley meel kasta cm waa, sidaas darteed waxaan folgends
yeerida gaar ah isla ha doonaa.

I. qiimaha of A 1 for panicle iyo xubnaha dhigo ku xiran tahay tirada kala
duwan ee xubnaha iyo meesha kala duwan, oo dhererkeedu wuxuu guud ee
geedku uu la siman yahay mid ka mid ah boqol
7 gliedr.

6 gliedr.

5 gliedr.

L. (10)

L. (217) St. (20)

SCH.
(18)

L.
(138)

TBCH.
(20)

Panicle .....

5.8

5.9

7.1

5.7

6.5

5.0

1. xubin ....

27.5

31.4

31,6

33.7

35.4

34.6

2. xubin ....

23.6

26.1

25.3

28,7

28.5

28.8

3. xubin ....

15.6

16.3

15.7

15.6

16.0

16.9

4. xubin ....

12.3

11.8

12.0

10.0

10.2

10.5

5. xubin ....

9.3

6.7

6.8

5.1

3.4

4.2

6. xubin ....

5.2

1.8

1.5

1.2

7. xubin ....

0.7

275,2

344,7

286,9

261,1

222,1

qiimaha Absolute
of A 1 oo dhan
318,9
Halm .....

. II qiyamka : A 1 .
7 gliedr.

6 gliedr.

5 gliedr.

L. (10)

L. (217) St. (20)

SCH.
(18)

L.
(138)

TBCH.
(20)

Panicle .....

0.285

0,212

0,234

0.183

0,217

0.184

1. xubin ....

0.119

0.115

0.116

0,105

0.108

0.101

2. xubin ....

0,106

0.117

0,114

0,106

0,126

0.101

3. xubin ....

0.111

0.119

0.168 2)

0.099

0.128

0.144

4. xubin ....

0.128

0.141

0,094

0.135

0.201

0.177

5. xubin ....

0.157

0,253

0.179

0.312

0.407

0.490

6. xubin ....

0,164

0.487

0,542

0,576

7. xubin ....

0.241

Dhan halm. ,

0.083

0.099

0.076

0.093

0.104

0.089

2)

0.168, inkastoo la xaqiijiyay xisaabiyaa by dib u eegis sida saxda ah, laakiin
waa in la arkaa sida aan caadi ahayn, sababtoo ah meel kasta oo kale oo
ka : A saddexaad element waa ka yar yahay kii afraad.

III. Qaybaha 217 dhuuqo lix-membered daryeelka Leutzscher kadib markii

guddiga hoose.

panicle 1.
2.
3.
4.
5.
6.
jirid
Equatorial. Equatorial. Equatorial. Equatorial. Equatorial. Equatorial.
A1

16.2

86,5

71,8

44,9

32.5

18.4

4.9

275,2

G1 15.8

85,5

71.0

44.2

31,9

17.4

4.0

272,8

e, 7.5

42,9

38,9

19.1

15.0

6.0

0.6

147,9

e'

27.9

112,2

99.8

61.9

48,0

34,0

19.0

352,6

-5

+ 25

+ 10

+10

-3

- 15

- 33

+ 13

- 17.9

- 4.9

- 8.8

- 2.0

+3,2

+9,8

- 49,9

U '- +3,0
U,

IV. Qaybaha of 138 dhuuqo shan membered daryeelka Leutzscher kadib markii
guddiga hoose.
panicle 1.
2.
3.
4.
5.Gl. jirid
Equatorial. Equatorial. G1. Equatorial.
A 1 16.9

92.4

74,4

41.8 26.7

8.9

261,1

G 1 16.3

91,5

73.4

41.2 25.8

7.6

258,8

e , 7.0

53.5

34.1

19.5 6.3

1.6

158,7

e'

33.4

119,4

96.4

62.4 41.8

22.0 330,9

-2

+ 14

+8

+8 +4

- 14 + 10

- 11.9

- 18.3

- 1.7 - 5.3

+5,8 - 32.6

U '- +6,6
U,

166. Natiijada ka dan ugu guud, kaas oo waxaa loo qeybin karaa looxyadii ku
xusan u muuqdaan in ay la laba i soo socda.
1) In ay jiraan shuruudo gaar ah dulmar statutory inta lagu guda jiro galley sida in
ay ka dalban kartaa galley sida sifo oo lagu muransan yahay kartaa mar in la baaro
ma aha oo kaliya noocyada kala duwan ee badarka iyo in cows guud ka dib danaha ay
dabeecad u barbardhig, laakiin sidoo kale saameynta ay ku a inaad wax ka barato
xaaladaha dibadda, sida ciidda iyo waxa cimilada sannadlaha ah.
2) Taasi kaas oo bixiya xujooyin badan oo jiritaanka kaqabto weyn iyo suuf
baaritaan sharciyada ay.
Aan hore u tagtaa danaha hore ee baaritaanka.
Mid ka mid ah ka heli kartaa waa su'aal in kala duwanaanta oo tusi caws shaqsi ah
galley in loo eego xaaladaha dherer ah iyo dulmar ay, laakiin by kala duwan oo

kadiska ah ee miraha ama nooca ciidda, mid kasta oo taas oo rearranges hal ku xiran
tahay, malaha labada sababaha, iyada oo aan ilaa iyo haatan la siman go'aansaday
karo oo ku saabsan. Anyway, shuruudaha guud ee soo socda waxaa la qabtaa.
1) In kasta oo xaqiiqda ah in dhererka celceliska A 1 agagaarka caws ku kala duwan
yihiin sida laga soo xigtay meelo ka 344,7 in 222,1, via kaas oo xogta eegi ilaa Table
waan, laakiin saamiga xubnaha (ay xisaabta ka dhigan yahay sida la sheegtay)
mudada guud madax bannaan yihiin waslad iyo in ay muujiyaan oo kaliya tirada
xubnaha in ay variable, gaaban ay la oran karo waa joogto iyo sidaas caan ku galley
ah dhowr siiyey xubnaha. Shaxda waxaan ku jira in dukumentiyada, la siiyaa
dhexdeeda, xubnaha oo dhan, iyo panicle on ratio of caws (si siman u 100) la
yareeyo. Tan iyo Leutzsch la reebo m = 217 iyo 138, ee meelo kale oo kaliya m =
10; Aad 18 iyo 20, waxaan jeclaan lahaa ma ay rumaysteen in marka by this yar m la
xidhiidha waafaqsanaanta la hubin oo ka mid ah dhererka link qaraabo tirada siiyey
xubnaha lahaa ilaa hadda ay socon karaan, sida uu yahay kiiska. Kaliya ee
Schnefeld (la m= 18) ayaa muujinaya qaar ka mid ah kala duwanaanshaha weyn ee
ka goobood oo kale oo ka mid ah dhuuqo lix-membered; laakiin dhanka kale aad
aragto sechsgliedr ah. Halme kadis ah la yaab leh oo ah xidhiidhka xubnaha dhexeeya
L. (217) iyo St. (20) ee dhererka aad u kala duwan Total 275,2 oo 344,7; iyo ma si ka
yar baa cajiib ah fnfgliedr. Halme dhexeeya L. (138) iyo TBCH. (20) oo dherer kala
duwan ee guud ahaan 261,1 oo 222,1. Haa xataa SCH. fnfgliedr. iyadoo m = 4 waa
run yaab leh si wadajir ah, iyo TBCH kaliya. sechsgliedr.iyadoo m = 4 iyo L.
viergliedr. iyadoo m = 6 show faraqyo weyn; Laakiin lala barbardhigo si yar m laga
yaabaa in aanay ku habboon oo aan sidaas darteed iska indho in miiska hore.Ka,
waxaa laga yaabaa in ay ahayd xitaa dheeraad ah oo ku habboon in la tixgeliyo
xubnaha qofka saamiga soo tirinnay mid ah ereyada uu si dhuuqo di aan panicle
badan panicle, sida lagu sameeyey halkan in tixgelin.
2) Isbarbar tiirar u seven-, lix iyo fnfgliedr. Caws waxaan Tab., Waxaan guud
ahaan in ay heli la jeeda in tirada links kordhay, marka la eego saddexdii hore ee
dhererka qalanta, ee la soo dhaafay, laakiin hoos u dhac. Ama in gaaban: haddii tirada
xubnaha hoos, sidaas darteed in la kordhiyo ku addimada sare iyo soo gaabin hoose
ee qaybta in dhererka guud.Waayo, panicle ku jirin sharci gaar ah ee arrintan la xiriira
waa la arki karo.
3) Qaadashada su'aasha ku saabsan in xaaladda jideeyey by ZEISING oo si joogta
ah caddaynta aqbalay xaqiijiyo saamiga qeybinta galley ku saabsan waa in nooca aan
buuxin ratio dahabka ah, di dareemi dhab 100 : 162, kaalin fiican ka ciyaaray sidii
waxaa tani ma xaqiijin karo in Table waxaan yahay, tan iyo ratio ee marka la eego
isku xigta in midkiinba midka kale waa arrin variable. Sida wax yar u muuqataa in ay
ka jiraan u janjeera in ay saamiga buuxa fudud.
4) Celceliska baadi fudud ama sahlan is beddel celcelis = : m . Bez A qaadataa
qiimaha sarre ee ka addinka ugu hooseeya, taasoo aanan anigu ku lifaaqan
miiska. Laakiin tan iyo qiimaha A hoos u jihada this, si la yaabay sida ay wax yihiin
qiyamka qalanta ee : A = : m A , ama kala duwanaansho ku qaraabo ku
dhaqanto saaraysa, waxa la xukumi by Tab II .. Halkan muujinaysaa cajiib ah in :

A laba ilaa saddex xubnood oo sare ha ku dhaaranina tirada qaaradda ka mid ah

xubnaha (in marka hore, xubin labaad iyo wixii la mid ah), ama nooca garbaha
(haddii toddoba lix ama shan membered) midna, ugu dambeyntii, ka dib markii
goobo badan heerka uu kala duwan yahay, oo kaliya in niyo ah appreciable at caws
seven- iyo lix-membered on saddex ka 3) fidiyaa, ee shan-membered kaliya on labada
xubnaha ugu sareeya. Sida laga soo xigtay, si kastaba ha ahaatee, markii mid ka
soodagi hoos u addimada, sii kordhaya ma aha oo kaliya : A guud ahaan si qoto
dheer ee xubnaha ay dhacdo in sinnaanta oo ka mid ah goobta iyo tirada links, laakiin
sidoo kale ay isbedesho in sinnaanta tirada qaaradda Waayo, kuwaas oo laba
daqiiqado. The : A geedka canabka ah meel kasta waa aad u balaaran, celcelis ah
oo ku saabsan laba jeer ka wayn yahay in mudada xilka ee koowaad, si kastaba ha
ahaatee, oo : A culm oo dhan yar yahay in waaxda kasta oo ka mid ah; waxa si
fudud u fahamsan yahay.
3)

Qiimaha 0,168 ee Addinka saddexaad Stnz waa, iyada oo aan ku tiirsan

khaladaad xisaabaadka, garan karo si aan caadi ahayn sababtoo ah waa yar ee 0,094
socota qarniga afraad ah.
Tan iyo qiyamka : A . The Tab II waa la saxin, sidaa by lifaaqaya edbinta
lahaa
, qiyamka siiyey dhab weli socda qiyamka ( s 44.) M ee soo socda
saamiga v noqon in la kordhiyo:
m

10; 20; 138; 217

1,054; 1,026; 1,004; 1,002.

Si kastaba ha ahaatee, mid ka mid ah si fudud u arki kartaa in tani ay wax ku

gunaanad barbaro ma beddeli doono.
167. this waxaan u imid inaan ku qeybo ka mid ah baaritaanka, taas oo uu
leeyahay saamiga ixtiraam kaqabto ka dib; oo ay ku jiraan oo keliya helay xogta
goobaha Leutzsch la 217 sechsgliedr. iyo 138 fnfgliedr. Caws ku
filan m deeqda. Sidoo kale, xitaa a m = 217 hubaal ah ma aha weyn ku filan
saameyn. jirin xaaladaha qaloocan inay ku tuuji a doonay degree 4), laakiin waxaa loo
arki doonaa in marka hoos loo baahan yahay iyo daaweynta fiiqan, natiijooyinka war
la diiwaanada kaqabto wadareed laga helay ciyaar aad u wanaagsan; laakiin aan hoos
wax ku qiyamka u = '- , iyo U - U , (taas oo U = e' - A , U , = A - E , ) in
Table III iyo IV caddayn in la taaban karo kaqabto waa halkan jooga.
4)

[ahaantii, qiimaha tahay V ee farqiga u = '- , bez. A 1 xaalad dhabanada

lagama maarmaanka ah sida ay 98 ay sabab u tahay formula ah V = 0,6745

siman u 10]

si

. Haddii ay taasi waa dhabanada muhiim ah khaldama bez A meel qaadataan, si

farqiga u doonaynin u dhexeeya laba tiro weecasho ', , iyo faraqa u U' - U , ma
u dhexeeya labada khaldama ba'an ee Table III iyo IV kastoo .. bixiyo laakiin sida u

' = e - A iyo u , e - = A , waxay ku xiran tahay Xaggeeda waa fududahay in la

helo, qaloocan iyo jirin xaaladaha kaliya, biiro dhexeeya addimada ee garbaha ku size
iyo saxiixa kala sooc lahayn. Laakiin waxaan raad farqiga u hoos by tirada xubnaha,
sidaas darteed waan arki wanaagsan ee qiimaha dheer ugu horeysay oo dhanba si
joogto ah hoos in size, iyo addinka gaar ah si ay (waayo, dhuuqo sechsgliedr ka
afraadna wuxuu u soo - .. Waayo fnfgliedr kaliya addinka shanaad laftiisa) jeedin
diidmo ah. waxaan Ma sidii la faraqa U '- U , , aan helno u dhiganta ee la calaamad
ka soo horjeeda, in xataa sechsgliedr maahee. Caws baqshadda si ay u bilaabaan ka
addinka shanaad. Isla mar ahaantaana, looxyada siiyaan fursad ay ku qawl guud (
33, 142) si ay u caddeeyaan in U - U , calaamad ka soo horjeeda ee '- , waxa
uu leeyahay oo kaliya aad u yar u iyo U' - U , marka laga reebo muuqata Waxaa
laga yaabaa in xanuunsado by jirin xaaladaha qaloocan, oo waxaad sidoo kale ka heli
doontaa tusaale qarniga afraad ah sechsgliedr. Halme helay. Waayo, panicle waa lix
sida fnfgliedr in. Caws iyo negative, U - U , si wanaagsan; fiican jirid qiimaha oo
dhan hore, dambe si xun.
Waxaa hadda uu noqon doono mid aad u xiiso ay baaritaan ugu hadlay guurka
goostay sharciga ah ee u iyo U '- U , oo halkan oo keliya hal meel (Leutzsch) iyo
cimilada ee sanad ah la siiyo (1863) ee ku filan weyn m ku yaal ayaa la xaqiijiyay,
waxaa ku celiyay in meelo kale iyo xaaladaha kale ee cimilada sanadlaha ah,
sababtoo ah waa mid aad u suurtagal ah in meelo kale iyo xaaladaha cimilada
qaadaan xaaladaha kale ee arrintan la xiriira inta lagu guda jiro koritaanka ee
afkoda. Hadda waxaan ka helay xitaa xogta goobaha kale (St., TBCH, SCH ..) Ka
hor, laakiin kaliya la m 18 ilaa 20, kaas oo ilaa hadda aad u yar in ay ka filayaan
natiijada gaar ah, laakiin waxaan u leeyihiin in ay ugu yaraan si kor loogu qaado
xaqna, St. iyo TBCH., labadaba la m = 20, marka la eego ku qaatid ah ay u baadho oo
ilaalinteedu dukumenti qoran in natiijada miiska soo socda.

V. A 1 iyo u meelaha ku TBCH. iyo St., labadaba la m = 20

A1

TBCH. 5
St. 6
luugaysku. luugaysku.

TBCH.

St.

Panicle. , ,

11.2

24.5

-6

-2

1. Equatorial. , ,

76,8

108,9

-2

2. Equatorial. , ,

63.9

87.2

+2

3. Equatorial. , ,

37.6

54,1

-2

-2

4. Equatorial. , ,

23.3

41.4

-6

+2

5. luugaysku ... ,

9.3

23.4

-2

6. Equatorial. , ,
Halm. , ,

5.2

-4

222,1

344,7

-6

+2

Halkan, laakiin waa in aan, si kastaba ha ahaatee, u qaadan huba qaar ka mid ah in
meesha uu saameyn weyn ku lahaa koorsada u halkan waa, oo saamiga kaqabto ee
galley sida TBCH. oo dhan u tahay negative ama eber, aan xad lahayn beddelaan,
waayo, St. in magnitude oo saxiixa 5) .
5)

[Si kastaba ha ahaatee, waa in la ogaadaa in halkan qiimaha badan tahay ee u ku

jiro xaalad bez dhabanada lagama maarmaanka ah. A 1 ka formula ah V =
0.67
(s. 98) waxaa 3 natiijada, taas oo keliya saddex ka mid ah kor ku xusan
iyo toban qiimeeyo qiimaha tahay V badan. waa Sidaa darteed waxaa la qaban juqda
Gaarna kaqabto random ahaantii, inkastoo taasi meesha kama saarayso
suurtagalnimada in TBCH. iyo St. la weyn m laga yaabaa in sharciyo la mid ah
dhacaan sida arkay for L ..]
168. Wixii natiijo oo dhan ilaa iyo haatan, kaliya darfahoodii hoose hoos
ahaayeen, laakiin taas ma zulngliche go'aaminta qiimaha cidhiidhi ah, xisaabinta
qaybinta tiirsan oo baaritaan ka mid ah in ay D xaaladaha ogolaanshaha la
xiriira. Haddaba sidaas daraaddeed waxaan u gudubnee darfahoodii dhimay, oo hadda
ka dib oo kaliya on Leutzscher ee wax kala lixdii-membered la m xadidi doonaa =
217th
in la qaato waxaa habboon in account kaliya shan xubnood top [Laakiin xataa wax
this galay. Maxaa yeelay, iyagu u hoggaansamaan sharciyada probation qaybinta
sinnayn iyo oggolaadaan in a gacanta ku filan lagu saxayo ee ferjiga ee kaqabto Table
III qaatid. Waxaa sidoo kale soo bandhigay hortiisa toos ah uga canabka iyo addinka
ugu hooseeya, sida ku cad kor ku xusan ( 164) salaysan natiijooyinka leeyihiin lahaa
oo kaliya qiimaha shaki. Waxaan qiran sida folgends ah z qiyamka ah shanta xubnood
ugu horeysay ee la dhimay i = 4 Eee jidka sharci darro doortay lakabka hoos iyo dar
qiimaha arkay, qiyamka xisaabiyaa sida oo iyagu waxay qaadan doonaan GG labada
dhinac, si toos ah ugu. In xiriir toos ah in ay si aad u ogaato waxyaabaha la dhigay
xisaabinta ku saleysan yahay, diiwaan,

VI. guddi la dhimay 217 lix-membered Halme (L.).

i = 4 E , m = 217th
1. xubin xubin 2. 3. 4. xubin xubin xubin 5.
z

obs. Xasuuso. a obs. Xasuuso. a

obs. Xasuuso. a

obs. Xasuuso. a

obs. ku
saabsan

44 1

38 1

18 1

15 3

1.5

3 0

48 1

42 1

22 1

0.5

19 5

7 11.5 10

52 1

46 1.5 3

26 2.5

23 12.5 17

11 29

28

56 2

50 6.5 5

30 4.5

27 38

15 48

50

60 4

54 6.5 8.5

34 16.5 15

31 55.5 53.5

19 63.5 56

64 6

58 15.5 13

38 20.5 29

35 57,5 54

23 38

68 8

62 17.5 18.5

42 43.5 42.5

39 31.5 34

27 15.5 21

72 9

13

66 25.5 24

46 58.5 49

43 11

12

31 8

76 21.5 17

70 29.5 29

50 39

41

47 3

35 3.5

80 15.5 22

74 30.5 32

54 19

22

84 24

78 32

32

58 7

88 33.5 28

82 25.5 25

62 4

92 27.5 28

86 16

96 23.5 24

90 6.5 7

100 18.5 18

94 0.5 2

104 13.5 11

98 1.5 1

25

108 4

112 3.5

36

15

VII. Qaybaha 217 lix-membered Halme (L. in guddi la dhimay.

1 xubin 2. link 3. xubin 4. xubin

muddo
5-

A2

86,52

71,69

44,83

32,39

18,38

C2

87,85

72,52

45,30

32,60

18,26

Dp

90,58

76,73

46,23

33,46

17,96

Di

88,45

76,75

45,74

33,29

18,51

- 45

- 65

- 27

- 24

+10

e,

11,82

10,98 6,28

5.33

4.60

e'

7,76

5,94

4.26

5.02

4,88

p
0,67
0.84
0,66
0,80
0,71
Isbarbar dhexeeya aragti iyo khibrad waa heshiis ku filan in raali galin lahayd si

41

sidii hore ka xeerarka salka m = 217 xad waa yar yahay. Gaar ahaan, mid ka mid ah
dareemi karaa in xilli labaad u dhiganta baahida aragtida ah si fiican, taas oo dabcan
ma feature soocayaa, waa xubnaha kale ee ka soo horjeeda, laakiin kaliya si uu u
doondoono nasiibka ah ee la xidhiidha talaabo hoos iyo meel yaraynta hadda soo
xulay. Waxa uu laftiisa sidaas GG labada dhinac in ay caws galley ah la xaqiijiyey.]
[Tani waxay sidoo kale joogaan saaray kaqabto ka weyn bedelno. Laakiin si ay
gunaanad ku saabsan khasaaraha iyo beddeli kaqabto ee xubnaha soo degaya in iyada
oo koorsada si joogto ah u - qaadaan waxaa loo soo jeediyey in Shaxan III iyo IV
qiyamka, waxaa la soo bandhigay la on A 1 xiriira u miiska III bez u
dhigma. D p dabaqi u barbardhigi miiska kore.isbarbardhigga Tani waxay
muujinaysaa in halkan uu leeyahay xubinta labaad ee meel ka mid ah qiimaha ugu
horeysay ugu badnaan, iyo soobixi beddelaaya kaqabto kaliya ee addinka shanaad
halkii kii afraad, iyo in at dhan kala duwanaansho u dhexeeya xubnaha isku xigta si
ka duwan u qaybisey oo waa ka xoog badan halkaas. Haddii mid ka mid ah hadda ku
weydiiyo waxa qiimaha waa in la arkaa oo awood leh, si aad u yeelan doonaan in ay
u aragto in, inkastoo mar walba ah u bez qiyamka. A hal, shuruudaha ( D - C ) : ( C A ) kordhaya, weyn shiino qiimaha ref. D calaamo ka soo horjeeda oo u dhiganta in
laakiinse halkan doorashada ee talaabo hoos iyo meel yareeyo, booska uu ka
qiyamka D , C iyo a , kuwaas oo in ka mid ah D ilaa xad ka weyn yahay
kii C iyo a saameeyeen, sida ka miisaska la barbar dhigo waxyaabaha tallaabooyinka
hoos kala duwan oo layers yaraynta Cutubka VIII ah. waa la arki. Tani natiijooyinka
isbedbedelka af sharax u la barbardhigo jidka aamusan ee u. Si kastaba ha ahaatee,
xukun kama dambays ah oo ku saabsan saamiga kaqabto halkii in ay u sida usi ay u
bilaabaan. Wixii dambaysta ah ku hanuunin qiyaas oo keliya in la ogaado in oo si
heerkee bez ee dhabanada la taaban karo. A filayaa u qiyamka waxaa siyaadsadeen ku
arkay;iska leh shuruud kaqabto lagama maarmaan D p in la tixgeliyo sida qiimaha
badan tahay, oo sidaas daraaddeed waxaa jira ixtimaal ah p iyo q = 1 - p leexdo sare
iyo hoose ee saamiga of arkay weecasho hoose e 'iyo e , koobbantahay, halka
aqbalo u dhiganta waayo khaldama bez. A lama ogola. Waxaa jira sidaa daraadeed in
wada noolaanshaha la Extension macluumaad si Cape ah. XIV ( 101) xadka u badan
tahay ee u simanyihiin inay:
si ay u dejiyaan oo ku salaysan saamiga p : q = e ' , e , si loo xisaabiyo, sida laga soo
xigtay oo ay dhacdo in la joogo, waayo, mid kasta oo ka mid ah shan xubnood oo
lagu soo koobay qiimaha 10 sida xad sare iyo hoose tahay ee ku qeexan miiska
tahay u - filayaa qiyamka, natiijooyinka. Si kastaba ha ahaatee, waxaa soo socota ma
aha oo kaliya in xubin kasta, tixgeliyaa kaqabto muhiim ah iska leh, laakiin sidoo
kale in kala duwanaansho u dhexeeya marka la eego isku xigta marka laga reebo
kuwa ku jira in la aqoonsado inta u dhaxaysa iyo farcanka saddexaad iyo kan afraad
sida lagama maarmaanka ah. Si kastaba ha ahaatee, tan iyo markii ay dhacdo in this
ee smallness ee m -founded iyo in doorashada ee yaraynta hubin mawqifyada in
go'aan ka soo baxay D p aan la tixgeliyo, waxaa loo sheegi doonaa in qiimaha buuxda

oo ka mid ah lagu arkay iyo in aan meel miisaanka xad kaliya oo guud ahaan u
janjeera in ay in ay xoogga saaraan hoos kaqabto markii degaya in tirada xubnaha oo
lagu beddelo kaqabto ee addimada hoose.]
169. [Ugu dambayntii, waxaa soo baxdo su'aasha in duruufaha xubnaha galley ah
taam daaweyn wadareed. xiisaha Tani waa ka dib markii labadii loox, oo u saamiyada
ee xubnaha ka ah koowaad iyo labaad iyo looxyadii dhimis xubin labaad iyo
saddexaad for isbarbardhiga dhawrid iyo xisaab, oo u Istaagi kasta oo soo socota
qiyamka canaasiirta waafaqsan baniadamka sharciga qaybinta logardam
keeno. Saddexda yar qiimaha isku xigta oo ugu weyn oo ka mid ah saamiyada oo ka
mid ah xubnaha koowaad iyo labaad waa 0,64, 0.98 iyo 1.00 on gacanta ka mid
ah, 1.50, 1.97 iyo 2.11 oo dhinaca kale ah. The qiyamka dhiganta saamiga ereyga
labaad iyo saddexaad ku jira 1.12, 1.15 iyo 1.16 on gacanta ka mid ah, 2,22, 2,42 iyo
2.63 oo dhinaca kale ah. The la ah in loo xilsaaro in sidaas daraaddeed logarithms ku
hayso kiiska hore ee u dhexeeya xadka - 0,19 iyo 0.32 +; in kiiska dambe u dhexeeya
xadka 0.05 iyo 0.42. Tani waxa ay keentey in la dhimay i = 0.02 in qiyamka soo
socda:

VIII. Iskeelka oo ka mid ah saddex xubnood top of Halme ah 217 lix-membered

(L.) iyo xubnihiisa.
i = 0.02, m = 217th
1. xubin : . 2 xubin
Z
a
obs.

Xasuuso.

- 0,19

- 0,03

- 0.01

1.5

+0,01

11.5

+0,03

15

21

+0,05

35

34

+0,07

47

43

+0,09

47

41

+0,11

30

31

+0,13

16

19

+0,15

10

G = 0,080
C = 0,079
D p = 0,076
D i = 0,080
u = + 13
e , = 0,030
e '= 0,034

+0,17

+0,19

+0,29

+0,33

p = 0,75
G = 1.202
C = 1,199
T p = 1,191
T i = 1.202

2. xubin : . 3 xubin
a

obs.

Xasuuso.

0.05

0.07

0,09

0,11

0.13

14

13

0.15

17.5

19

0,17

23.5

24

0,19

26

28

0,21

37

29

0.23

26

36

e '= 0,048

0,25

17

22

0,27

14

16

p = 0: 0

0,29

11

G = 1,607

0.31

C = 1,607

0.33

0,35

G = 0,206
C = 0,206
D p = 0,206
D i = 0.210
u=0
e , = 0,048

0,37

0,39

0.41

T p = 1,607
T i = 1.622

Xusid mudan waa heerka hoose ee kaqabto in xataa gebi ahaanba ka maqnaa ratio ee
xubinta labaad iyo saddexaad, iyo kaliya in horumarka si tobanle afraad ee Hauptwer
th G , C iyoD p dhici lahaa xisaab. Tixgelinta meesha afaraad tobanle, si kastaba ha
ahaatee, at qaybinta teori lahaa z at bareeg kasta wax ka beddesho, sababtoo ah waxaa
kaliya in jajab ee zleeyihiin lahaa saamaynta. qiimaha The G waa sida go'an ka
miisaskii aasaasiga ah ee saamiga mudada xilka ee koowaad iyo labaad loo siman
yahay 0,081 oo ratio ee ereyga labaad iyo seddexaad loo siman yahay 0,205. The xad
dhaaf ah loogu talagalay xubnaha koowaad iyo labaad ka fool ay sabab u tahay hab
dakhli sida go'aansaday aan caadi ahayn wakiil ah.]

XXVI. The cabbir ah farshaxankiisa gallery.

170. [In XXI. Cutubka ayaa K.-G. a laga soo qaatay dhinacyada ah
farshaxankiisa gallery oo soo bandhigay sida tusaale aawadood oo ah marka la
barbardhigo u dhexeeya xisaab iyo hab logardam ah ee daaweynta. Baaxadda ay
leedahay Urlisten adeegay sidii hergaben kuwa haayaha ku qoran, sida taageero
degdeg ah formation of looxyada qaybinta dhimay, sida ugu badan ee laga yaabo in
loogu talagalay logardam ah sida hoos xisaabta. - Halkan waxa ku jira natiijada
baadhitaanka qoto-dheer, taas oo marka la eego dhinacyada ka mid ah farshaxankiisa
gallery kala duwan eegaysana ee kaqabto wadajir ah ee qaybaha Lifaaqa for
"sharraxaadda Preschool"; ayaa la sameeyay, gaadhsiiyo oo loox qaybinta
arithmetically dhimay waxaa xitaa ku qoran yihiin qayb ahaan kaalinta ku salaysan
daaweynta logardam ah. Arintaan ka dibna isku mar u noqon karto caddayn in
miisaskii arithmetically hoos sidoo kale ku siin kara salka ku filan si loogu daweeyo
logardam xitaa iyada oo aan hoos u dhac in Urlisten ama loox qaybinta aasaasiga ah,
haddii - sida ay dhacdo in this - qaybta ugu dambeysa ee ilaa xadka weyn ee xuduud
ka waxa lagu soo koobay sida miisaan iyo xad la go'aamin karaa oo kaliya ka
qiyamka ba'an ku qeexan.]

[Haatan waxaan u soo ururin laga bilaabo isha loogu talagalay 1) , marka hore,
warbixin ku saabsan xaaladda baaritaanka ( 171) oo ay sii wadaan (Section 172 iyo
173), loox qaybinta iyo looxyadii canaasiirta wada jir ah ula dul in ay bulshada wada
shishaysa inay ka dibna ( 174) ee si ay u muujiyaan guusha daaweynta logardam at
afar tusaalooyin. Ugu dambeyntii, waxaan wadaagi ( 175), markeeda, ka warbixinta
pre-bilicsanaanta on ratio of dhererka iyo balladhka iyo aagga of Rinjiyeynta Gallery
la]
1)

[sharraxaadda barbaarinta, 1876. Qaybta Labaad, p 275 FlgD.]

171. Sida fasalada images diinta, mythological, nooca, muuqaalka dhirta iyo
images weli-nolosha waa sharaf,
a) images Diinta, sawirada DS la content diinta alttestamentlich- iyo
Christian. Ujeedada this ma darey oo keliya ayaa la xisaabiyaa iyadoo tirooyin
dhowr, laakiin xitaa madaxdii shaqsi iyo tirooyinka sida madaxdii Masiix, images of
quduusiinta, images of sheekooyinka shahiid, xataa Bbc la xurmada Staffage si class
this dhab waa hodgepodge ah si liidata ku qeexan; Halkan aad u
unregelmigeVerteilung by size iyo tirada qabsaday meel.
b) Mythological, sawirada DS la content ka Greek iyo ilaahyo Roman iyo dunida
geesiyaal fog sida qaaday, sidaa si liidata loo qaybiyey.
c) farshaxankiisa nooca, ee dareenka caadiga ah, iyadoo aan dagaal iyo ugaarsiga
goobaha.
d) Bbc, la noqoshada ee marinas, laakiin aan dekedda iyo Cities.
e) Weli Life, sawirada DS walxaha walax (ka kiiska gooni saaray Architecture),
sida compilations sida comestibles qalabka, sidoo kale ubax iyo miro gogo ', marka
laga reebo kuwa oo ay ku jiraan tirooyin aadanaha, la noqoshada laakiin kuwa kaas
oo xoolaha dhici sare.
Ma keentay in ay bartaan waa cilmaani sawir taariikhi ah, naqshadaha, Wehbe, at
dhan aan la uuraysan sanamyadii fasalada hore. Meel laga saaray waa frescoes iyo
images wallpaper, diptychs iyo triptychs iyo kuwa darfahoodii, kuwaasi oo ay ka mid
kaas oo u taagan kala duwan ee ka soo kasta waaxaha kale ee la calaamadiyo.
Dabcan, dhowr jeer sara shaki ku saabsan in image ah sida sawirka nooca ah waa in
la tagay hoos c) lagu daro ama sida sawirka taariikhi ah cilmaani ah uga leexan,
haddii image ah sida dhul ka yar d) waa in la qaato ama looga tegey sidii xoolo uun
gabal dhinaca, iwm; iyo xaaladaha kale shaki xitaa u badan tahay lahaa qeybin karo
wax ka duwan. Si kastaba ha ahaatee waxaa timaada aan wax badan, maxaa yeelay, la
hubin oo keliya xad yar saamayn ku images, si shuruudaha aan la gartaa karaa si
weyn ugu lug. A mabda-soociddiisa oo aad u af badan oo aan adkayn kartaa
this; Anna waxaan ku tegey haayaha ka dib markii Apercu aragti dega Resolution
sanamyadii.
Xaaladaha Multiple dhacaan in laba ama xataa taxane ah oo ku jira waxay ku qoran
yihiin by images la xiriira oo ka mid ah qaabab isku mid oo isku xigta ku-

haayaha. Sidaas daraaddeed waxaa iman doona kulanka saddexaad ee buugga Louvre
ah: htelire francaise p. 342 et seq. Of No. 525-547 hoos horyaalka caadi ah, "Les
sifooyin principaux de la hardamaya de St. Bruno" 22 Pictures of LE SUEUR ka hor
taas oo, marka laga reebo No. 533, oo dhan oo ka mid ah dhinacyada isku h = 193; b
= waa 130 cm.
Waxaa jiray Su'aasha ah in kiisaska noocaas ah, dhammaan nuqulada hal mar oo
keliya ama mar alla markii ay dhacday, waa in lagu daraa iyo mowjadda in guddi
qaybinta.
Haddii ay ahaayeen hadda soo baxay, laakiin waxa ay u badan tahay in ay danta yar
si loo ogaado qiimaha dhabta ah celceliska images ku jira ku xidhan siiyo nooca
siiyey iyo saamiga qaybinta dhabta ah, sidaa darteed dabcan karaa oo keliya habka
dambe, la ixtiraamo, laakiin tan iyo markii lahayn ma aad la filayaa in la cabbir ah
recurred celcelis ahaan in tiro la mid ah in meelo kale, mid ka mid ah ka heli lahaa
qayb aan ku munaasab ahayn in go'aan guud ee wakiilka sidan, Kuna helayo si weyn
u beddeli saamiga-qaybinta guud. Sayidka socda images diinta Zah-Len laga helay
dura size soo socda ee height:

dura

cm cm
179,5 in
189,5

91

189,5 in
199,5

89

199,5 in
209,5

93

taas oo tirada dhigma dhow, sida laga fili lahaa dura jiidda. Laakiin kiiskan oo dhan
22 images SUEUR'sche ka 193 cm height yihiin laba jeer tirin, mid ka fili lahayd
inay doonayaan 22 jeer, si aad u qaadan kartaa tirada isku xigta 91; 89; 93 helay:
91; 109; 93; oo wuxuu damci lahaa qeybinta waa mid aad caadi ahayn. Iyadoo la
raacayo, xaaladaha kale. Laakiin tan iyo hannaanka ay taswiiro la xiriira oo ka mid ah
dhinacyada isku ka dib oo dhan, presupposes a doorashada xoog gaar ah dhinacyada
kuwan oo sidaas awgeed qaadataa miisaanka dheeraad ah si ay u dhamaystiraan,
sidaasi darteed waxaan go'aansaday, gaaban iyo hareeraheeda, dhammaan kiisaska,
meeshii laba ama la xiriira ka badan images of dhinacyada isku joogay , labo jeer,
laakiin wax ka badan laba jeer, si loo tiriyo in miiska qaybinta.
Haddaba haddii folgends tirada guud ee images baaritaan wakiishay waxaa loo
cayimay in 10558, sidaas darteed tirada this waa ilaa hadda aan u daran, waxaa meel
kasta oo keliya u qaatay sida ka dib markii daawashada hore oo tiro badan oo ah
images la xiriira oo ka mid ah dhinacyada isku, kaliya labo eedeeyay, laakiin markaas
Bbc, in oo diinta iyo my-thologische staffage dhacaa, labadaba Bbc sida images

diimeed ama mythological waxaa sidaas daraaddeed laba jeer duubay. Si kastaba ha
ahaatee, tan iyo markii ay saameyn ku leeyihiin labada arrimood si weyn iyo sidoo
kale aan sameeyey ka jihada ka soo horjeedda, kor ku xusan tirada weli ku dhow ku
filan sax ah.
Kaliya images Gallery, kuwaas oo laba iyo labaatan meelo dadweynaha 2) qiyaasay
ama halkii lagu tilmaamay ee xadka haayaha gallery, oo dhan la dhimay ay tahay
qiyaasta ton si joogto ah on size image in Lichten of jir ah, loo isticmaalo iyo
aawadood oo ah dhiganto.
2)

Waxaa loo adeegsaday haayaha.

Amsterdam. 1858 Beschriving ku soo dartay kuwa Schilderijen Rijks Museum te

Amsterdam.
Antwerpen. Catalogue du Muse d'Anvers, iyada oo aan sanad.
Berlin. A) List of rinjiyeynta ururinta Royal ah. Museum Berlin 1834th
b) Liiska rinjiyeynta ururinta qunsulka Wagener. 1861
Braunschweig . Pape, dir. D. Gemldesamml. d. Heart. Museum of 1849th Brunswick
. Brussels Fetis, Catalogue descript. et histor. du Mus. Roy. de Belgique 1804th
Darmstadt . Muller, description d. Gemldesamml. in d. Groherz. Mus. si
Darmstadt.
Dijon. Buyer ee dhaliilaha tahay sheyo Midowga Mus. de Dijon 1860th
Dresden. Hubner, Dir. Of Royal ah. Gallery rinjiyeynta ee dhaw. 1856
Florence. CHIAVACCHI, della Guida R. Xameetida. del Palazzo Pitti 1864th
Frankfurt. PASSAVANT, dir. D. Dadweynaha. kitchenette -equipped. Works of art. d.
Institute Art Stdel 1844th
Leipzig , a) dib u dhac. Mus. D. Art d. Stadt. Leipzig 1862nd
b) dib u dhac. d. Lhr'schen rinjiyeynta ururinta si 1859th Leipzig
London. Gallery Qaranka, sawirada ay iwm sanadkii aan.
Madrid. Pedro DA MADRAZO, Catalogo quadros de los del dhabta Mus. de Pintura
y Escultura 1843rd
Milan. Guida per la regia Pinacotheca di Brera.
Munich. A dib u dhac). D. Gem. In Royal d.. Pinakothek in 1860th Munich
d b) dib u dhac.. d Gem.. New Royal. Pinakothek ee Munich. 1861
Paris . VILLOT, Notice of tabl. EXP. dans les gal. du Mus. imp. du Louvre 1859th
Petersburg . Qolfo leh, rinjiyeynta ah. in Imperial ee. Hermitage ee 1864th St.
Petersburg
Venice. Catalogo degli oggetti d'Carte Esposti al Publico fotosegnalamento L.
Roy. Akad. di arti belli in V. 1864th

Vienna. V. MECHEL, dir. D. KK Gem. 1781st ururinta photo

Sida unug oo ah qiyaas, sidaas darteed, waxay u adeegtaa folgends wariyaasha

centimitir ah.
172. In fasalada ku xusan kor ku xusan, baaritaanka kordhiyay; laakiin kaliya in
yar qodobada ka soo raacinaya sababaha cayiman, diinta iyo mythological barbaro. In
fasal kasta, laakiin laba waaxaha waa kala duwan; Magac ahaan, images, taas oo ah
height h badan balladhka b , iyo sida, kuwaas oo dambe waa ku run kan, hore ee
la h > b, ugu dambaysta la b >h igmadey. Ahaa u dhexeeya labada waaxaha,
sanamyadii square oo yaraada sidoo kale waa sida ay isu soo bandhigay, si siman loo
qaybiyey 3) . Laakiin waxaa sidoo kale laga qodobada xulkii labada waaxaha, kaas oo
loogu talagalay h iyo b waa caadi.
3)

Tani waa dhab ahaan sax ah, sida ay labada ka mid ah iyo waaxda gebi sabab
kale, maxaa yeelay, sawirada ku qoran sida square laakiin hadda hal, hadda aragti
kale si wax doonistiisa ka weyn yahay kan kale, oo kaliya in cabbirka ee aad u yar
kala duwanaanshaha aan la tixgeliyo.
Ka dib markii this hadda waxay ka dhigan tahay tusaale
ahaan. H , h > b dhinacyada height of image ah, taas oo caddadka ay ka wada weyn
yahay balladhka, sidoo kale b ; h> bdhinacyada width of image ah, xaddiga iyo si ka
sii weyn tahay width ah, ugu dambeyntii h , shanlo. ama b , shanlo. cabbir Dhererka
ama cabbir width of image ah oo ka mid ah waaxaha midaysan h > b iyo b > h.
The darfahoodii qaybinta hoose ee imtixaanka laga qaaday fasallada iyo waaxaha
oo i = 1 cm si dabiici ah u hantidaan inta badan oo la dhibay oo la khaladaad aad u
daran. Tijaabada ka dib waa in ku filan si ay fikrad of muuqaalka kore ee isku siiyo:
I. muunad ka darfahoodii qaybinta hoose.
(Suugaan: h , h> b).
a

29 13 41 17
30 15 42 14
31 13 43 14
32 20 44 12
33 21 45 15
34 9

46 10

35 17 47 17
36 13 48 10
37 22 49 12

38 26 50 4
39 8

51 12

40 9

iwm

Si loo xaddido labadaba ballaarinta iyo khaladaad ah, waxaa lagama maarmaan ah
in la sii wado si la mid ah iyo guddiyada la dhimay oo i = in meel 10 cm salaysan.
Halkan waxaa ku darfahoodii si hoos labada kooxihii nooca iyo muuqaalkii
iyo h > b of Weli Life. Wadarta tirada m of nuqulo ka mid ah fasal kasta iyo isuqaybinta ayaa hoos bixiyo. tirooyinka badan oo miiska aad eeg lifaaqan meel hal
jajab tobanle 0.5. Tani waa sababta oo tiro in marinkii of bareeg ah laftiisa dhacay, ka
dib markii habka kala for mid badhkiisa, waa in lagu gartaa dura furay ayaa lala bar
kale, kuwaas oo tiro kisi ah xanbaarsan unit badh. Si aad u qabanaya-Mazah Len
ka h ama b u weheliso h > b iyo b> h leeyihiin, si aad u baahan tahay in aad ku darto
kaliya qiimaha tiro ka mid ah labada waaxaha waayo.

. II xisaabta hoos guddi qaybinta for nooca, muuqaalka dhirta iyo weli nolosha.
Waxaan = 10, E = 1 cm.
A

nooca

muuqaal

h> b
h

b> h
b

h> b
b

nolosha
weli

b> h

h> b

6.5

1.5

15

30.5

88

23

8.5

66

18

25

133

190,5 90,5 38.5 17.5 23

35

161

167,5 109

45

127,5 100.5 114,5 80,5 32.5 40

257,5 189

50.5 45

55

75,5

62.5

79,5 75,5 22

33

219

168

27

65

70

58.5

65.5 86

41,5 21

165

202

31.5 45

75

47

31.5

40.5 34.5 25

13.5 139

135,5 29

32

85

39.5

18

28

63.5 8.5

20

79

139,5 38

22

95

20.5

21

33

36.5 20.5 14

93

125,5 23.5 17.5

105 12.5

17

26.5 13.5 8.5

69

78

17.5 12

115 11.5

10

25.5 29

45

63

14.5 2.5

200,5 90

78,5 26.5 53.5 278,5 166

10

10.5 16.5
24.5 44
51

125 12.5

2.5

24

24

6.5

36.5

58.5

16

6.5

135 12.5

1.5

11

12

7.5

28.5

71.5

5.5

145 7.5

15

19

7.5

10

19.5

39

155 11

2.5

9.5

9.5

29

33.5

inta 3
kale

2.5

20

82.5 36

11.5 62.5

215,5 17

m = 775 775 702 702 282 282 1794 1794 308 308
Waxaa loo arkaa in qaybinta oo idil badan raacay guurka isku. Meel kasta waxaa
jira unit weyn, ee waajibka ku qadarkeedu yahay ugu badnaan, halkaas oo qiimaha
tirsi si degdeg ah hoos by labada dhinac, iyo in uu yahay qaybta ugu weyn ee madaxa
miiska, taas oo ka bilaabanayso dhinacyada yar, inta badan dhow hoose, kuwaas oo la
qiimaha weyn dhameystiray, taas oo noqon lahayd ka badan dareemi xitaa haddii aan
tirooyinka oo dhan cabbir ka badan 160 cm ee cajiinka oo la isku dari doono
(dheelitirka). Tani waxay bixisaa guddiga tusaale gaar ah oo xiiso leh K.-G. a waa of
qaybinta sinnayn aad u xoog badan. Waxaa loo arkaa in guurka ah ee qiimaha ka dura
ugu muhiimsan ee labada dhinac si joogto ah ayaa aad u soo dhawaaday. Halkan iyo
halkaas, dabcan, si gaar ahaan nooca b , b> h Muuqaal h , h> b iyo t , b> h sidoo kale
khaladaad xoog qaadan meel oo la la'yahay meel tiro yar oo meesha ugu hoosaysa ee
guddiga; laakiin waxa ay noqon kartaa mid u qaadan in this baabi'i lahaa gebi
ahaanba ama habase yeeshee aad bay u dhimin haddii tiro aad u balaaran koobi ay
noqon lahaayeen kuwa ugu amarkiisa, si ay sidoo kale isugu dheelitiri ka badan
sidaas ku dura abid koobaya dhinac ah.
Muuji kala guurka ah oo aad la mid ah sida images nolosha nooca, muuqaalka
dhirta iyo weli, diinta iyo mythological, oo kaliya in lagu muransan yahay qaar ka
mid ah khaladaad aad u ballaaran ayaa weli ka mid ah fasalada sababtoo ah kooban
xun ee ay ku jiraan images la saadaaliyey, in horumarka, taas oo si dhib leh
balaartay m la filayaa inuu daboolo, si fasallo, kuwaas oo aan ku haboon yihiin
jirrabaya sharciyada qaybinta iyo ma ayaa ilaa iyo haatan ka shaqeeyay igu dhex sida
tan kale. Sidoo kale, waayo, Weli Life b> h isdaba marin xad xoog ku hadhay, sida in
la siiyo caddaynta dhamaystiran waxa ay noqon lahaayeen qiimo.
173. eegno A dhow ee Joogaba, oo kaqabto of Rinjiyeynta Gallery la helay, si
kastaba ha ahaatee, kaliya macluumaadka soo socda ee xubnahooda ay xisaab,
darfahoodii qaybinta asalka ah ayaa ku salaysan.
III. Qaybaha waayo, nooca, muuqaalka dhirta, weli nolosha, diinta iyo
Mythological miiska hoose ka dib.
E = 1 cm.

h> b

: A1

44.6 24.4

0.45

- 197

35.8 19.6

0.45

- 191

A1

G1

C1

775

54.4

46.7

775

43,6

37.4

b>h

shanlo.
nooca
h>b
b>h
muuqaal
shanlo.
h>b
nolosha Weli

b> h
shanlo.
h>b

Diinta

b> h
h>b

Mythological

b> h

702

63,8

53,8

51.4 30.3

0.47

- 182

702

86,8

72,0

67,8 42.7

0.49

- 196

1477 58,9

50.0

47.8 27.4

0.47

- 379

1477 64,0

51,0

49.4 34.7

0.54

- 437

282

88,1

73,3

70,1 44,1

0.50

- 60

282

69,1

58,7

54,6 25.3

0,37

- 75

1794 64.7

54.5

53,3 30.3

0.47

- 426

1794

90,3

75.2

74,4 43,6

0,48

- 436

2076

67.9

56,7

55.7 27.4

0,40

- 520

2076

87,4

72,8

71.2 34.7

0,40

- 522

308

80,6

72,6

73,0 29,0

0.36

- 42

308

62,2

57,7

58,9 21.9

0,35

- 34

204

71.0

60.1

55.7

- 54

204

95,2

83.5

76.6

- 60

512

76,8

67,3

67,3

512

76,4

66.8

65,0

3730 135,4

109,5 75,5

0.56

- 804

3730 107,0

76.0 44,5

0.42 -1274

1804 111,6

96,1 56,6

0.51

- 316

1804 156,1

131,5 80,6

0,52

- 388

350

141,7

133,3 66,1

0.47

- 30

350

103,8

95,0 55,8

0.54

- 42

609

116,9

104,9 60.0

0.51

- 89

609

158,0

146,1 74,2

0.47

- 57

First of dhan waa la diyaariyey ka qiyamka m in qodobada hore miiska inta jeer ee
qaraabo of dhacdo of images fasalka siiyey iyo Abteilungin soo jeeda, Matxaf,
inkastoo dabcan in la xasuusto in shuruudaha inta jeer this kala duwan yihiin sida ay
meelo shaqsi aad; tirakoobyada gaar ah ee arrintan la xiriira bixi laheyd meel kaliya
aad u badan in saamiga ay xiiso.Yeynan ku iidin in natiijada guud ee laba iyo
labaatan galleries, ka dibna raac (oo aan kala waaxaha ee h> b iyo b> h ) sida ay
qiimaha isku daro oo ka mid ah shan fasalada bartay ku saabsan inta jeer ee images
si: Diinta, Bbc, nooca, Mythological, nolosha Weli. ratio ee Bbc si ay nooca gaar
ahaan (2076 : 1477) wax yar ka badan saamiga this waa 4 : . 3

By farshaxankiisa nooca ay yihiin kuwa height waa ka weyn yahay balladhka

( h > b ) wax yar u dhaafi doonaan kuwa width waa ka weyn yahay height ah ( b> h ),
halka Bbc in b> h ka badan lix jeer sida badan oo ka badan h> b. xiiso qaar ka mid
ah waxay yeelan karaan in la images diinta oo h > b ku saabsan laba jeer yihiin sida
badan sida b> h , khaaliska, maxaa yeelay, samada waxaa inta badan barbaro at sare
sare oo soo bandhigay, iyadoo ku images mythological, taas bedelkeeda, width ee la
doorbidayo waa, by the b > h ku dhowaad laba jeer sida ugu badan (609 350) ka
badan ka h > b.
size celcelis ahaan waa ka qiyamka A 1 ama G 1 ,. duwanaansho celceliska rel

ka A 1 qaarkood . waxaa lagu arki karaa Isbarbar of iyo A 1 gaar ahaan

waxay muujinaysaa in size celcelis ahaan baaxa celcelis ahaan ku koraa, si inkastoo
in is beddel ah qaraabo : A 1 uusan haysan kala duwan aad u xoog badan oo ay
fasalka iyo qeybinta.
Si aad u fiirsan ma aha oo kaliya is beddel celceliska sidoo kale is beddel ah xaddhaaf ah, weli waan ku siinayaa jadwalka hoose dhinacada E ' iyo E , iyo faraqa u U'
- U , = (e ' -A 1 ) - (A 1 , - E , ) . qiyamka ayaa sidoo kale sheegay e
' iyo e " waa dhinacada ah e' iyo e , ka hor inta uusan ka hor iyo ka dib qiyamka
guddi qaybinta.

IV. The qiyamka xad-dhaaf ah oo kala duwanaansho ah xad-dhaaf ah ee nooca,

muuqaalka dhirta, weli nolosha, diinta iyo Mythological.
E = 1 cm.
e'

e"

e"

e,

U-U,

223

215

13

12

+ 126

212

162

10

+ 134

b>h h

273

240

12

11

+ 156

401

351

16

16

+ 243

h>b h

300

269

16

14

+ 138

244

240

16

11

+ 117

b>h h

340

340

+ 218

464

464

10

10

+ 293

h>b h

241

238

22

22

+ 102

228

190

16

16

+ 120

b>h h

221

204

17

16

+ 95

343

317

20

19

+ 172

h>b
Suugaan ....

Muuqaal. ,

Weli Life. ,

Diinta. ,

h>b h

1000

610

13

10

+ 739

769

568

+ 562

b>h h

666

595

11

11

+ 454

1277

1000

17

17

+ 982

411

411

21

21

+149

325

324

16

14

+131

b>h h

290

222

14

14

+ 70

510

485

20

17

+ 211

h> b

Mythological.

. Sidaas ahaa tusaale height ugu weyn H , samaynta sawirka nooca a h > b ayaa ka
dhacay, 223 cm, soo socda ee ugu weyn 215 cm, yar 12 cm, soo socda yar 13
cm; iwm The height buuxda iyo width ugu weyn ayaa ka dhacay sawirka
diinta. Isbarbar oo ka mid ah qiyamka E ' iyo E " ee hal gacan, E , iyo E ' ayaa
dhanka kale muujinaysa, in guud ahaan qiimaha ugu dambeeya la qaybaha ugu weyn
ee darfahoodii qaybinta hoose ayaa muujinaya khaladaad ka weyn tahay kuwa la
qiimaha ugu yar ee sidoo; Bbc kaliya oo mythological this uma muuqato in ay ku
qiro, laakiin sidoo kale in labadan fasalada, Intaa waxaa dheer ee qiimaha ku xiga oo
dheeraad ah waxay noqon kartaa lahaa farqiga u dhexeeya cayimay dhammaadka sare
iyo hoose ee miiska u istaagaan soo baxay.
Si loo qiimeeyo kaqabto ugu haboon waa u qiimaha of Table III. Sida laga soo
xigtay iyaga, bez kaqabto ah. Ma A oo dhan xun iyo si adag u ridday. Sidoo kale, mid
ka mid ah dareemi karo oo ku saleysan qiyamka kuwa, in h la xidhiidha b kulan ee
kaqabto ay kala duwan yihiin wax yar, taas oo muujinaysa in miiska u dhexeeya, in la
oran karo waa sida random. Kaliya ee diinta ka mid ah farqiga u saaraysa waa xoogaa
ka weyn, laakiin khaladaad waaweyn ee fasalka this hana u oggolaan in aad si aad u
heshid qodobada sharciga ammaan oo dhanba.
qiimaha The U '- U , Table IV xaqiijiyo joogitaanka of kaqabto lagama
maarmaanka ah iyo caddayn labada sharciga dambe ee kaqabto ee u =
- , iyo U - U , si joogto ah waxay leeyihiin by halkan saf qiimaha calaamad
soo horjeeda labadaba.
Ka sokow, waxa ay hore u dhigaysa diverging ballaadhnaa ee qiimaha A iyo C ee
Table III, iyo meesha uu C hoose A ogaado jiritaanka kaqabto xoogan oo dhinaca
xun. Isbarbar ee Gkula C sii bara in kaqabto bez. G fog yar weli iyo
innoogu h > b tan iyo dhinaca ka soo horjeeda sida bez. A waa. Tani waxay ku xiran
yahay in G daruuri ka yar A waa iyo, tan iyo Cwaa yar yahay A waa sareeya ama ka
hooseeya C , laakiin ay dhacdo in kasta oo qiimaha dambe waa dhow ah.
174. [Si aan si haatan cadeeyo sharciga qaybinta logardam ah in dhinacyada ah
farshaxankiisa gallery in dura arithmetically hoos guddiga waa in laga hirgeliyo II log

la dhimay.Ujeedada this waa hab ka mid ah macluumaadka ku jira Table IV on

qiyamka ba'an ee aagga guud gudahood oo dhaqaaqo degree fiirsanayo, iyo gaar
ahaan aagga of bareeg ah, tubta loo aqoonsado "xagjirka ah" faafinta on taas oo ay u
jeexaan xariiqda ka dibna qaybinta xisaabiyo xisaabta ee tubta dhimista ku dura
logardam interpolationsmig.]
[Tusaale ahaan waxaan doorto: Suugaan h , h> b iyo h , . Shanlee muuqaalkii
sii H , b > h oo weli nolosha b ; h > b iyo si aad u hesho miiska la barbardhigo soo
socda ee u dhexeeya aragtida iyo waayo-aragnimo, taas oo ka logardam bareeg loo
siman yahay si 0, 08 la xadka hoose 0.76 = 5.8 gasho la ansixiyay. In Connections
toos ah in la helo xubno ka mid ah afar miis muunad ku qoran.]

V. guddi logardam hoos qaybinta for nooca, muuqaalka dhirta iyo weli nolosha.
Waxaan = 0.08.
a

nooca
h,h>b

h ; shanlo.

muuqaal

nolosha weli

h,b>h

b ; h> b

emp. theor. emp. theor. emp. theor. Emp. theor.

0,80

0.5

0,88

0,96

1.04

11

13

1.12

14

10.5

17

14

0.5

1.20

14

16

24

19

27

1.28

20

28

34

47,5

35

49

1.36

56

49

94

82

84

81

1.44

68

73

114 123

104

119

14

1,52

98

94

164

161

170

159

27

23

1,60

107 103

190

183

198 192,5

33

34

1.68

99

99

191

184

217

210

41

43

1,76

79

88

159 170

216

210

52

49

1.84

76

72

145 145,5 196 192,5

50

48

banayeen
1.92

61

55

110 115,5 147

163

37

39

2.00

30

38

75

85

148

128

27

25

2,08

26

24

78

58

89

93

10

13

2.16

27

14

56

37

68

62

2.24

11

22

18

38.5

2.32

12

14

22

0.5

2,40

13

12

2.48

11

10

2.56
2,64
m=

775

775 1477 1477 1794 1794 308

308

VI. Qaybaha waayo, nooca, muuqaalka dhirta iyo nolosha weli guddi
logarithmically dhimay.
nooca

muuqaal

nolosha
weli

h,b>h

h ; shanlo.

h,b>h

b;h>b

1,067

1.697

1,738

1.758

1.653

1,083

1,731

1.768

Dp

1.605

1.634

1.712

1.796

Di

1,602

1.642

1.716

1.788

46,5 cm

49.8 cm

54.7 cm

57,3 cm

C
Tp

45.0 cm

48.2 cm

53,8 cm

58.6 cm

40,3 cm

43.1 cm

51.5 cm

62.5 cm

Ti

40.0 cm

43.9 cm

52,0 cm

61,4 cm

+125

+ 231

+ 112

- 36

e,

0.160

0.170

0.201

0,176

e'

0,222

0.233

0.227

0.138

p
0,774
0,778
0,731
0,737
[Isbarbar u dhexeeya qiimaha la fiirsanayo iyo xisaabiyaa muujinaysaa in afar K.G. ah in saamiga tirada m ee koobi salka cadaalad isku cadeeyo sharciga qaybinta
logardam ah.Insonderheit mid aragto karaa in cabir la isku daray ee height of nooca
milmaan iyo sidoo kale waaxaha kale ee baahida aragtida ah; sida ay sidoo kale in
miiska muunad of Cape ah.XXI cabbiraadda ee h> b iyo b> h aan la furay. Waxaan la
soco, weliba, in ay jiraan tiro yar oo m = 253 halaynta ku filan oo aragtida ah ayaa
lagu gaarey, waxa ay u muuqataa mid sax ah in ay taxadar in formation of fasalada
iyo waaxyaha of rinjiyeynta, sida tiro aad u badan oo noocyada of saarista ah
illegalities, oo waxaa sababa la'aan ah macaamiloon of qoondaynta si ay u la

filayaa. - Marka la eego waxyaabaha waa in la adkeeyay in qaarkood qiimaha dadku

taaban karo iyo teori D i , iyo D p wax yar ku kala duwan yihiin, laakiin in saamiga
ku p si joogto ah hoos ugu teori xadka been. kaqabto waa Weli Life bez. D xun,
sidaas bez. G - ama, sida kor ku xusan, bez. G - positive].

175. Ugu dambeyntii, waxaa jira macluumaadka soo socda on Mabestimmungen

for ratio of dhererka iyo balladhka iyo bedka of images Gallery of danta.
In Cutubka. XXII waxaa lagu sheegay in go'aan ka soo baxay shuruudaha celcelis
ahaan ku ool ah oo kaliya oo kooban ama celceliska joomatari waa ka
walaacsan. Hadda waxaan noo sii ka Table III divisorisch celceliska unwinnable
joomateri ee. H : b ama b : h , by Jeedsada ee jajabyada dhab h : b waayo h>
b iyo t : h waayo b> h door bidaan, waxaan ka heli ka dib markii miiska:

VII. Hab joomatari

oo

ku Joogaba, ee height iyo width.

h:b

b:h

b:h

h>b

b>h

shanlo.

Suugaan .... 1.25

1.34

1.02

Muuqaal.

1.25

1.38

1.28

Weli Life. , 1.26

1.39

0.99

qodobada waxaa ka mid ahaa ka, waxay ila eg tahay natiijo aad u xiiso in ratio ee
waaweyn si ay aragti yar ee images fasalo kala duwan isku mid ah (aad u kala duwan
ka ratio dahabka ah) uu qiimo - maxaa yeelay kala duwan ee miiska la oran karo waa
sida random - a kala duwan laakiin ku xiran
tahay h > b ama b > h. marka h > b dhaqmo sarajooggiisuna in la yaabka width sida
5 : 4, la b > h width ah in height ah oo ku saabsan sida 4 : . 3
Intaas waxaa sii dheer, mid ka mid ah u arki karaan in, halka labada
waaxaha h > b iyo b > h u sarrayso ee width ee kala duwan ee Joogaba, sidaas badan,
si kastaba ha ahaatee, ratio ee labada ee waaxyaha isku daro nooca iyo weli nolosha
ku dhowaad si par (ka qiimeeyo 1) dejinayaa. Si kastaba ha ahaatee, mid ka mid ah
qabaa waxaa laga yaabaa, tan iyo h ka b in a saamiga yar ee h> b badan b> h kala
duwan, ugu dambaysta waxay leeyihiin lahaa in la siiyo isku dhafan ay u dhacday si
kooxdiisa, laakiin magdhow qiyaastii by in labada nooca sida Weli Life h > b galaan
tiro weyn ee isku darka sida b> h. Waayo, Bbc, si kastaba ha ahaatee,
meesha b > h miisaan wayn ee tirada ayaan loo qaadan Karin meel, magdhow sida ,

Waayo, Suugaan Waxaan leeyahay celceliska joomateri

ee h : b waayo h > b iyo t h: waayo, b > h weli eryadeen at tilmaamaha gaarka
ah. samrana The xaaladahaan oo dhan more cajiib ah ka muuqan markii mid gaar
bartay for images of meelo kala duwan, by qiimaha isku qiyaas sidaas samaynaya
mar kale ogaado in weecasho la oran karo waa random, laakiin waa keliya haddii
gallery kasta ama kooban of galleries soo bandhigay tiro ku filan oo images sida si ha
la hubin ee go'aanka kama qol aad u badan. Tan waxay cadeyneysaa by miiska soo
socda, taas oo tijaabooyinka, waxaa laga soo qaatay meelo sida, kuwaas oo lagu soo
bandhigay oo keliya tiro yar oo ah nooca sawirada, xarunta wada barbaro.

VIII hab joomateri ee. H : b iyo t : h in sawirada nooca of meelo kala duwan.
h>b

b>h

Dresden .........

151

1.28

119

1.33

Munich a) iyo
b), Frankfurt ............

126

1.25

103

1.33

Petersburg ........

122

1.24

87

1.34

Berlin a) iyo b) ......

74

1.22

60

1.36

Paris ..........

62

1.23

82

1.36

Braunschweig iyo
Darmstadt .........

57

1.24

58

1.32

Amsterdam iyo Antwerp .............

48

1.24

24

1.33

Vienna, Madrid, London. , , ,

48

1.30

97

1.37

Leipzig a) iyo b) ......

48

1.29

34

1.32

Brussels, Dijon, Venice, Milan,

Florence .........

39

1.23

38

1.35

775

702

Xitaa qiimaha buuxda of width ah b muuqataa ka dib markii baaritaan ee xiriirka ka

dhexeeya sawirada nooca h iyo b aan si weyn u bedesho. Waxaan qabaa in uu yahay
celceliska soo socda joomatari oo ka mid ah tirada socda m koobi ka mid ah xadka
size soo socda:
IX. hab joomateri ee h : b iyo t : h in tirada of kala duwan b (waayo, nooca).

Dura b

h>b

b> h

0 ilaa 29.5

274

1.27

42

1.32

29.5 in 49.5

271

1.23

158

1.29

49.5 si 69,5

123

1.23

164

1.32

69,5 in 89.5

54

1.23

98

1.36

89.5 in 109,5

28

1.28

63

1.37

Naso. .....

25

1.23

177

1.39

Waayo, hab joomateri ee goobaha dusha Hb qiyamka soo socda ayaa helay in QCM
ah.
X. hab joomateri ee Hb.
E = 1 cc.
h>b

b> h

shanlo.

Suugaan. ,,

1747

3874

2550

Muuqaal. ,

4303

4098

4128

Weli Life. ,,

4189

5018

4496

celceliska xisaabta The of Hb aan qabo kaliya nooca sababta oo ah dhibaato weyn
oo uu go'aan h > b go'aamiso iyo 3289 cm square helay waxa, sida aad ka arki kartaa,
si aad ah uga duwan xarunta joomatari.
. Waxaa ka mid ah tirada guud 10 558 images oo loo helay in II Tab, saddexda ugu
weyn saddex images ka PAUL VERONESE, oo iidahayga oo dhanna waa in meel
bannaan oo dusha ka dhigan, in Masiixu goob joog ka ahaa, kuwaas oo:
Martiqaadkii at Laawi (Luc V.)

H = 595 cm b = 1277 cm

(Venice, # 547.)
Wedding ee Kaana tii

h = 666 cm

b = 990 cm (Paris, -

103)
Martiqaadkii at Farrisiintii

h = 515 cm

b = 1000 cm (Venice -

513).
Saddexda images yar tahay saddex Bbc on copper, laba la sheegay in ay PAUL

BRILL siman: h = 7.4 cm, b = 9.1 cm (.. Older Pinakothek ee Munich, 2. Dept. 244 a
iyo c) iyo mid ka mid ah January BREUGHEL: h = 7.4 cm, b = 9.9 cm (Milan # 443)
.; ka dib markii taas oo bedka ka 67,34 in 759.815 cm sq ama kala duwan file ugu
weyn 11283 jeer qaadan kartaa image ugu yar.
images Square yimid hoos 10558 ayaa u dhaqaaqay baran images kaliya 84 di 1 ka
hor 126th ee

Text original
Contribuu a millorar la traducci

XXVII. walxaha Collective berrinkii Saadaasha hawada ka.

176 [dheeru roob maalin Geneva. - Baadho oo ka mid ah xaaladaha roob Geneva
durbaba Amour beeri uu "Nouvelles tudes Sur le climat de OHRC" ee "de la pluie"
siiyey 1) .Waxa uu ku tiirsan yahay konton sano indhaynta meelaha roob iyo
heerkulka inta lagu guda jiro sano ee 1826-1875.Da laakiin wuxuu ka dhigay
xisaabaha waa qiimaha bil kasta kaliya ee inta jeer iyo inta roob ku salaysan waa, oo
ay goolka qaybinta xalaal roob sanadka oo dhan, iyo qof bilaha shaqsiga sanadka
marka la eego noocyada ay qoyan ama qallayl, baaritaanka ka dib markii aan la fulin
karo oo ku saleysan warshad in Amour ee. Maxaa yeelay, halkan waa caddeynta ah
kaqabto iyo xabsi dhimista sharciga qaybinta logardam waayo meelaha roobka, taas
oo 50-sano xogta bil kasta ku filan ee isbedbedelka guumaysgeesaleyda aad u weyn
oo u dhaxeeya qiyamka shaqsi aan. Saas ma aha, waa in si meelaha roob maalin ku
soo laabtay.]
1)

[Published: Memoires de la Vaud de Murqo et d'Histoire Naturelle de

OHRC. Tom XXIV; II. Game. OHRC 1875-76. S. 397-658.]
[Muunada ayaa laga heli karaa ku Archives des cilmiga physiques et naturelles
Bibliothque universelle de OHRC ka mid bil walba la siin miisaska saadaasha
hawada. Waxaa maalin walba roobaadka, height roob milimitir ah, ilaa meelood
millimeter ah, hoos imaanayso: "Eau tombe dans les 24 heures", duubay. In foomka
of roobab, roob ama baraf, halka ma tixgelin 2) . Si kastaba ha ahaatee, anigu ma
codayn ee warshadda Amour daaweyn karo th muddo, laakiin tiro ka mid ah 48 sano
ka 1845 si ay u 1892. Waayo, sannaddii 1846 ka qalab cusub waxaa loo isticmaalay,
oo waxay yimaadeen waqti isku mid ah go'aan ka badan taxaddar of height roobka,
isla markiiba ka dib joojinta roobka dayrta, halkii jeer ilaa haatan kaliya ee maalinta
mararka daawashada la soo dhaafay fiidkii, ku dhaqanka. 3) ]
2)

[warshad Amour sheegay in aa 0. (p 627) Les Kumandooska de neige sont en

guud abondantes trs-peu OHRC, et la neige ne recouvre ordinairement le Sol que
la surto oo un Petit nombre de jours, rarement daray de quinze jours. ]

3)

[Marka tan la eego, ka dhigaa qorshaha Amour aa 0. (S. 627) bayaankan soo
socda: A partir de l'Anne 1846 on servi s'est d'appareil nouvel un, siinin l'avait un
balacu entonnoir beaucoup lagu daray badan, 37 centimtres, le dheri de jauge est
UNE prouvette gradue de la capacit d'litir un, 100 qaybahoodii muhiim ah, qui ce
u dhigma UNE d'kanaal hoos u janjeera Eau de 10 millimtres, chaque ainsi
correspondant qaybsameen un dixime de millimtre; de lagu daray, on avait le soin
de recueillir et de l'Eau mesurer immdiatement aprs que la pluie avait cesse.]

[Muuqashada darfahoodii qaybinta hoose waxaa ku cad tusaalaha soo socda, taas
oo muujinaysaa in bisha January si ay bilowgii, qayb ka mid dhexe iyo dhamaadka
indhaynta ah:

I. muunad ka goluhu qaybinta aasaasiga ah ee meelaha roobka ee January ka .

M = 477, i = 0,1 mm.
a

mm

mm

mm

mm

0.0

16

5.0

6.1

6 19.6 1

0.1

5.1

6.2

2 19.7 1

0.2

18

5.2

6.3

5 19.8 1

0.3

19

5.3

6.4

5 21.4 1

0.4

5.4

6.5

1 21.6 1

0.5

10

5.5

6.6

1 21.8 1

0.6

11

5.6

6.7

2 23.6 2

0.7

18

5.7

6.8

1 28.4 1

0.8

5.8

6.9

1 30.4 1

0.9

10

5.9

7.0

2 32.7 1

1.0 10 6.0
1 7.1 4 40.0 1
Dhab ahaantii, tusi doono oo dhan bilood dura 0 - 1 raasamaal Adag mm, laakiin
horeba by 2 mm ka mid u aragto hoos u dhac deg-deg ah la qiimaynayo in ay yihiin
Endabteilungen aad joogto ahayn oo la kala firdheen ka dib markii dheer go'aan
jilicsan liicliicashola'aan ah foomka. Si kastaba ha ahaatee, heerka uu doonana kala
duwan bil kasta ilaa xad badan oo, by la barbardhigo, xirtey for February la 31.3 mm,
waayo, October kaliya 97.6 mm, halka ay bilowgii bisha on saabsan 12 mm, waayo,
kanu waa in lagu rakibaa on 18 mm. Waayo, bisha January waa xadka ee qaybta final
this of 12 mm iyo 40 mm.]

(Tani waxay warbixin guud oo hore u ogaan karaa jiritaanka kaqabto aad u xoog
badan ee dhammaan bilaha sannaddii oo dhan isku mid ah ay dhacaan isku mar la
horumarka ka mid ah qiimaha ugu weyn ee koorsada sanadka ee horyaalka soo socda
ee canaasiirta la distinctness buuxa .:
II. Qaybaha ah meelaha roob bil kasta sanadka ka dib markii darfahoodii
qaybinta hoose.
E = 1 mm
Jan. Febr. March April May June

July Aug. Sept. October nov. December

477

437

532

621

637

596

521

531

497

617

572

505

A1

4,45

4.17

4.60

4,94

6.12

6,58

6.95

7,93

8,46

8,49

6,09

4,97

C1

2.5

2.1

2.6

3.0

3.6

3.3

3.8

4.1

4.6

4.9

3.3

3.0

3,82

3,79

4,03

4.14

5.24

5,93

6.11

7.10

7,57

7,49

5.23

4.11

:
A1

0,86

0.91

0,88

0.84

0,86

0.90

0,88

0.90

0.89

0,88

0,86

0,83

e'

40.0

31.3

51,0

38.3

80,7

82.5

60,6

61,1

82.6

97.6

56,7

40.0

U +31,1 +23,0 +41,8 +28,4 +68,5 +69,3 +46,7 +45,2 +65,7 +80,6 +44,5
'U,

+30,1

-131 -167

-164

-197 -195 -196 -177 -189 -177

-209

-168

-141

u:
m

0,27

0.31

0.32

0.34

0,29

0,28

0.38

0.31

0.33

0.34

0.36

0.36

The qiyamka ah dhinacada hoose E , aan la halkan ka mid ahaa, sida ay dhan waa u
siman yihiin in ay 0.0 mm. Oo iyagu way iman ee guud ahaan sida ay muujinayso
muunad kor ku xusan in dhowr edition.]
[The splaying oo ka mid ah qiyamka A iyo C by 2 ilaa 4 mm on gacanta ka mid ah,
kala duwanaanshaha U '- U , = ( E' - A ) - ( A - E , ) oo dhinaca kale ah, iyo gaar
ahaan khilaafaadka u = '- , caddayn si joogto ah joogitaanka bez kaqabto
lagama maarmaanka ah. A 1 ee dhammaan bilaha sannaddii oo dhan. Isla sidaas waxa
calaamada u sida xun meel kasta iyo sidoo kale muujiyay, in size ma isbedbedelka
weyn; sababtoo ah qiimaha qof qaraabo ah u bez. m , di u : m , waa ku dhawaad
joogto ah, iyo khilaafaadka ay yar gacangeliyey lahayn Jid sharci ah si ay u helaan in
la tixgeliyo sida random].
[Dheeraad ah u qalmaa kala guurka ee m , A iyo in la arkay shaxda sare ku
xusan. Laga soo bilaabo m qiyamka, waxaa soo socota in inta jeer ee roob leeyahay
laba waqti sanadka gudihiisa, ka dhigi ay minima bilaha February iyo July, iyo
danbow ay, bilaha May iyo October, halka in ka dhexeeya waxaa jiri doona kor u

joogto ama ku dhici. Kaliya September jebiyo joogto ah; disorder this waxaa si
kastaba ha ahaatee in la arkaa random sida ay u sameeyey geedka Shaxan Amour
ee 4) in laga saaro m 1826-1875 qiimaha maqan of sano ah, waxa markaas of bisha
January dhacdaa naxo. Tani waa ka duwidda soo socda la barbar dhigo m qiimaha
arkay muddo ah 1826-1875 iyo 1845-1892, isku xigxiga ee qiimaha ka soo tagay si
ay si xaq ah bilood ka January dhiganta December:
18361875

505 413 496 525 589 532 471 503 521 576 539 454

1845- 477 437 532 621 637 596 521 531 497 617 572 505
1892
In ka duwan ee m muujinaya A mid muddo keliya, kaas oo ay maamushaa oo aan la
dhexgelin oo ay ugu yaraan bishii February, ugu xumaa October. Tag Si siman
qiyamka , ie celcelis ahaan bez khaldama. A kuwaas oo ugu yaraan sidaas oo kale
dhaco on February, halka bil ka hor, in September, gaarey ay ugu badnaan. The
qiimaha badan oo in A naftooda si joogto ah u iman aad ugu dhow, ha xoogga
isbedbedelka ka dhacay inta u dhexeysa meelaha roobka, la aqoonsado. The is beddel
celceliska qaraabo waa sida qiimaha of : Atilmaamaya qiyaastii joogto ah, loo
siman yahay 0.9].
4)

A. A OS 628th

[Ka dib markii in koraa xaddiga celceliska roobka sano ka February si ay u October
inta lagu jiro, in ka dhicin ka dibna on mar kale ilaa February. sawir An sax ah
qaybinta roobka on bilaha shaqsi aan helay hab this. Maxaa yeelay, halkan waxaa
ciyaaray by inta jeer ee roobabka tixgelin. mid qaybiyey sida lacagta guud ee roob ku
dhacaa hal bil inta lagu jiro mudada 48-sano ah, ma ku saabsan shakhsiga, run
ahaantii wixii dhacay maalmood roobaadka, laakiin on dhan maalmood oo dhan,
waxaa laga heli karaa for xaddiga roobka, iyo sidoo kale inta jeer ee roobka, sanadka
gudihiisa, periodicity ah laba-laab, sida uu xaqiijiyay Amour beeran. Mid ka mid ah
dhaaf Dambiyadanada nagana dhawr helaa bil kasta ee sanadka soo socda celceliska
roobka ee maalin walba oo bisha, mar kale si aad u codsato muddada 1845-1892
qiyamka, qiyamka helay warshad Amour for 1826-1875 waxaa la barbardhigo marka
la barbar dhigo, oo kala duwan oo ka mid ah qiyamka bidix si xaq ah tirada bilaha
January dhiganta December:
1826- 1.57 1.29 1,52 1.89 2.55 2,53 2.29 2,59 3.14 3,26 2,47 1.65
1875
1845- 1.42 1.34 1,64 2.13 2,62 2,72 2.43 2,83 2,92 3,52 2,42 1.68
1892
Dhab ahaantii, halkan yimaado laba minima u dhiganta bilaha February iyo July, ugu

badnaan ugu horeysay kala duwan u dhaxeysey May iyo June inta lagu guda jiro
labada labaad ugu badnaan haddii October iska leh 5) .]
5)

[Marka la eego this dual periodicity sheegay in warshadda Amour daliishaday kor
ku xusan (p 640): "Cette qeybinta de l'Anne en deux xilli humides et xilli sches,
l'UNE de celles-ci tombant Suur l't, ashtakeeyaan trs- saamaynta nettement l'du
mditerranen climat, en effet, le caractre du climat mditerranen est la secheresse
de l't, tandis que dans les autres gobollada de l'continentale Europe, l't n'est pas
UNE saison sche "].
[Si loo cadeeyo sharciga qaybinta logardam ah in meelaha roobka, waxaan xushay
afartii bilood ee January, April, July iyo October, kaas oo u oggolaan aragti
dhameystiran galay xaaladda ka dhaca. The guddiga qaybinta logarithmically dhimay
waa sidii arithmetically hoos darfaha hoose kaalinta toos ah ku salaysan. Laakiin
haddii aad rabto in qiimaha 0.0 mm, halkaas oo qiimaha asalka ah ee kala guurka ah,
si ay dura logardam - u dhigma lahaa, ma baabi'i ka map-ka, sidaa darteed waa in
shardiga ah oo ku saabsan aragtida ah ee qiimaha sheegay joogay maalmahan
roobaadka ayaa laga qaadayaa. Tan iyo qadarka this of height roob sida muuqata
loogu talagalay si ay u muujiyaan meel runtii qaaday, si kastaba ha ahaatee, roobab
dayac badan ka yar 0.1 mm ee height, waa cudur daar u dhigay halkii 0.0 halkii
0.05mm. Si loo yareeyo nasiibka tani waxaa la isku diiwaan = 0.05 - 1.3 la doorto
sida soohdinta reer bareeg ah koowaad iyo labaad logardam ah, si ay dhammaan bar
mid ka mid ah qiyamka ee bareeg ugu horeysay dhacdaa, dhibciyo qeybtii kale oo
soo socda soo socda. size ee dura logardam ah ayaa sidoo kale la dhigay si siman u
0,2. Sayidka is beddelid ah qiimaha u dhexeeya xadka 0 iyo 100 mm, ka
logardam ah qiimeeyo duwan u dhexeeya xadka -1,5 iyo +2,1, sida aan ka arki
darfahoodii qaybinta soo socda. In miiska logardam ah waqti isku mid ah qiyamka
teori waa sida ay dhali doonaa sharciga lagu tilmaamay. Isla XIRIIRKA waxyaalaha
ku qoran yihiin:
III. Xisaabta hoos guddi ah meelaha roob u Geneva lagu jiro bilaha January,
April, July, October 1845-1892.
dura

January

April

July

October

0 - 1,

133

164,5

112,5

125

1-2

88

81

78,5

72.5

2-3

43.5

65

31

60

3-4

28

49.5

48

31

4-5

27

51

28

24.5

mm

5-6

28

20.5

28.5

39

6-7

27.5

37.5

23

26

7-8

14.5

25

23.5

19.5

8-9

16

22

15.5

26.5

9 - 10

11.5

15.5

11.5

14

10 - 11

12

16

13

21

11 - 12

10

15

14

12.5

12 - 13

6.5

10

14.5

13 - 14

5.5

8.5

10.5

14 - 15

3.5

11.5

15 - 16

5.5

13

16 - 17

3.5

3.5

8.5

17 - 18

3.5

5.5

18 - 19

4.5

19 - 20

6.5

20-25

17

22

25 - 30

12

17.5

30 - 40

2.5

17

40 - 50

0.5

50-70

70-100

m=

477

621

521

617

IV. Guddi logardam hoos meelaha roob u Geneva inta lagu guda jiro
bilaha January, April, July, October 1845-1892.
Waxaan = 0.2

January

April

emp. theor. emp.

July

Theor. emp.

October

theor. Emp. theor.

- 1.4

10

- 1.2

10

- 1.0

17

12

- 0.8

14

10.5

13

11

10.5 11

- 0.6

28

19

30.5

21

20

16

23.5 17

- 0.4

14

26

18.5

31

11.5

23

22.5 24

- 0.2

34

34

33.5

42.5

28.5

31

22.5 32

45

42

62

55.5

50

39

47

+ 0.2

66

50

53.5

68

52

49

52,5 51

+0,4

47

56

72.5

78

38

57

65.5 61

+0,6

53

60

95

85

72

63

52

69

+0,8

67

63

80

85

68

66

80

74

+1,0

53

52

74

67

64

64 6)

82

77

+1,2

27

27

36

38

45

47

72

69

+1,4

14

15

31

26

42

44

+1,6

10

11

17

20

6.5

1.5

521

521

+1,8
+2,0
m=

477

477

621

621

17

42

617

617

6)

[Halkan, haddii aragti meel cidhiidhi ah bareeg 0.9-1.1, taas oo ah qiimaha

cidhiidhi ah D p , qiimaha yar dayrta waxaa ka mid ah sida on mid ka mid ah hore,
sidaas darteed tani ma aha sabab u tahay qalad, laakiin on kooban ee qiimaha teori in
ku dura Fundka. Haddii labada dura in afar subintervals siman gooni gooni on size ee
0.05, waxaan aad u hesho meel of 66 iyo 64 halkii:
| 16.2; 16.3; 16.6; 16.6 | iyo | 16.7; 16.4; 15.6; 14.9 | .
si hadda ka 16.7 badnaan ahaantii on kula D p dhaco bareeg qayb nugul ka 0.9 in
0,95.]

xubno V. ah meelaha roob kadib markii guddiga logarithmically dhimay.

January

April

July

October

0,313

0,387

0,484

0,563

0,374

0,479

0,588

0,675

Dp

0.843

0.762

0,901

1046

Di

0.800

0.620

0,679

0,933

2,06 mm

2,44 mm

3.05mm

3.66 mm

C
Tp

2,37 mm

3,02 mm

3,87 mm

4.73 mm

6,97 mm

5,78 mm

7,97 mm

11.1mm

Ti

6,31 mm

4,17 mm

4,77 mm

8,58 mm

- 261

- 255

- 218

- 293

e,

0,749

0.645

0,707

0.750

e'

0,219

0.270

0.290

0.267

p
0,885
0,755
0,751
0.772
In line la isdaba marin xoogan oo qiyamka taaban karo ayaa sidoo kale muuqata u
dhexeeya qiimaha taaban karo iyo teori mararka qaar farqi weyn, si kastaba ha
ahaatee, loo yareeyo on isku dura xiga shirkadaha. Sidaa darteed mid ah waxaa loo
arkaa rabshooyin Fudud, si qiyamka teori wakiil qabsiga ah jirin xaaladaha,
hoggaansamaan qiyamka taaban karo. Waxaa xusid mudan marka la eego
waxyaabaha in G hoose C iyo sidaas, marka la eego Shaxda
II, C dhexeeya G iyo A waa. Tani waxay sidoo kale ka dhigayaa daliil kala
duwanaansho ah mid aad u badan oo ah meelaha roob. Tani waxay sidoo kale la
xaqiiqada ah in u qiimeeyo bez. D p sidoo kale u bez qiyamka. A 1 waa
negative. Qiimaha qaraabo ah kaqabto ku bez. D p , di u: m , markeeda, waa cadaalad
ah si joogto ah iyo si siman u celceliska 0.46].
177. [The khaldama arka halbeegga ka caadiga ah ka hor for Utrecht. - Kaqabto
ee khaldama arka halbeegga loo yaqaan. Quetelet ayaa sheegay in arrintan la
xiriira 7) : "On reconnu ah, depuis longtemps que l'du abaissement mercure audessous de la moyenne est en guud daray que grand ina quruxsan au-dessus terme de
ce" Waa kaqabto Aakhiro wanaagsan bez ..A si joogto ah, ama ugu yaraan in la
filayaa in inta badan ee xaaladaha. si ay this tijaabiyo, iyo waqti isku mid ah si ay u
caddeeyaan GG labada dhinac si khaldama ay hiigsadaan, waxaan soo wada ururin
kitaabka sano Netherlands ee Saadaasha hawada 8) ee waaxda "kaamerada en arka
halbeegga arwijkingen" beddelaad tilmaamay qiimaha ka caadiga ah bil kasta oo
awood u waayo, daawashada "Utrecht" iyo waqtiga daawashada "2 pm" muddada
tobanka sano ka 1884 si ay u 1893. si kastaba ha ahaatee, waxaan galin qiimayaashan
ee dhammaan bilood, laakiin waxaan qayb kaliya ee January, April, July iyo August.
dheeraad ah, kaliya wuxuu u sameeyey looxyada qaybinta dhimay, iyo sidoo kale
iyaga oo ka xisaabiyaa xubno waxa ku filan in meel habka xisaabinta daawaynta ku
salaysan yahay ;. sababtoo ah kala duwan oo is beddel ah ee qiimaha kala duwan ee

ma aha sidaas u weyn in dadaalka of daaweynta logardam noqon lahaa qiimo. Sidaas
darteed ayaa sidoo kale qiimaha taaban karo la socda qiimaha la barbardhigo teori ka
sharciyada xisaabinta qaybinta laba geesoodka ah ayaa la soo Guuriyay
ahayn. Doorashada yareeyey i = 3 mm halkii koowaad i = 0.1 mm waxaa sabab u
ahaa kala duwanaansho wayn ee January. The representability dhexe sabab bareeg
waxaa lagu hayo ee saddex bilood oo kale. Weliba waa in la ogaadaa in ee Holland.
Year Beech 31 January (sida of March 1) waa la tirin doonaa February ah, taasoo
keentay in tirada guud ee 300 January-sharaxaadda halkii 310 qiyamka dhawrid.]

7)

[Lettres Suur la thorie of probabilits, P.168 - dhamaadka, waa oo xiiso leh inay is
barbar dhigaan ee Quetelet gaadhsiiyo ee qoraalada lifaaqayo bilaa micne ah
epistolary of Bravais iyada oo noocyada kala duwan ee sharciyada suurto gal ah
itimaalka, maxaa yeelay, waxay muujiyeen in xitaa Bravais sida Quetelet xitaa
macquul ah ee ah sharciga qaybinta sinnayn inkastoo einsah laakiin halkan celceliska
ah irrtmli-cherweise zuerteilte doorka qiimaha meel cidhiidhi ah oo sidaas
daraaddeed view sharciga sinnayn seegay mabda '. Nuqdada muhiimka ah ee warqad
BRAVAIS'schen akhriya (aa OS 413): "On sait que les daray grands carts aad vers le
Baromtre haut de la colonne, ne sont que la moiti Guure Waxaad les 2/3 carts aad
Baromtre vers] e Bas, de sorte que l'on aura UNE courbe de possibilit de la forme
siinin les deux moitis ne seront pas symmtriques, .... seulement l'ordonne
moyenne doit toujours le partager guud ee qeybta en gales deux Aires "].
8)

[Saadaasha Hawada Jaarboek uitgegeven het albaabka Kon. Machadka saadaasha

hawada Nederlandsch.]

[Natiijada helay waxaa lagu muujiyey in labadii loox ee soo socda:

VI. guddi ah khaldama arka halbeegga jaban laga xaaladda caadiga ah ee

Utrecht, 2da duhurnimo inta lagu jiro bilaha January, April, July iyo October
1884 - 1893.
E = 1 mm, i = 3.

January
emp.

theor.

- 33

0.5

- 30

0.5

- 27

April
emp.

theor.

July

October

emp. theor. emp. theor.

0.5

- 24

- 21

0.5

- 18

- 15

5.5

11

12

- 12

16

13.5

16.5

14

12.5

23

20.5

-9

11.5

19

22

28

20.5

21

22

30

-6

25.5

24

42

43.5

32

39

42

38

-3

31

30

59

54

63.5

58.5

42.5

41

31

34.5

50

53

70

69

34.5

40

+3

39.5

38

48.5

43

57

60,5

32

35

+6

44,5

39

26

29

44,5

34

30

29

+9

31

34

19

16

12

26

21

+ 12

22

24

7.3

27

14

+ 15

17

13

+ 18

5.5

+ 21

+ 23

0.5

m=

300

300

300
300
310
310 310
Qaybaha VII. Khaldama Barometer.
E = 1 mm.

310

January

April

July

October

xaaladda caadiga
ah

760,16

759,64

760,62

759,01

A2

+ 1.01

- 1.22

- 0.76

- 0,93

C2

+ 2.34

- 1.35

- 0.45

- 1.28

Dp

+ 6.06

- 1,82

+ 0.71

- 2,60

Di

+ 5.31

- 2.54

- 0.45

- 4,32

9)

7,72

5.15

4,05

7,15

e,

9,86

4,86

4,93

6,31

e'

4,81

5,47

3,46

7,98

u
u

+ 32

-5

+15

-7

- 103

+ 18

- 54

+ 36

p
0,737
0,783
0,789
0.790
Halkan haatan waa joogitaanka kaqabto lagama maarmaanka ah oo ay la socdaan
ansaxnimada oo ka mid ah laba-geesoodka ah GG hal gacan ku waafaqsan ee qiimaha
taaban karo oo af iyo dhinaca kale oo ku saabsan meesha uu qiimaha ugu weyn
ee A , C , D p , D i in saamiga la qiimeeyo p , iyo qiyamka u iyo u . Isla mar ahaantaa,
waxaa iska cad in shaqo isku xigta, kuwaas oo jiritaanka in XXIII. Cutubka. waxaa
soo bandhigay tiro gaar ahaan khaldama Barometer ka January, ma wax aan macquul
aheyn, probation sharciyada qaybinta kastaba. Dhanka kale baro qiyamka
ah u oo u heshiin in kaqabto ee koorsada ee sannadka waa by jirin loola jeedaa joogto
ah. Saas ma aha, ayaa muujinaya kala guurka sharci ah sanadka gudihiisa, ka dib
markii taas kaqabto xoogga leh ee xilliga qaboobaha iyo xagaaga ka yar xoog leh
ayaa la kala gooyey by a libdho ama ka soo hor jeedda-dhaqaaqin guga iyo
dayrta. Waa in la ogaadaa, si kastaba ha ahaatee, in aan afarta bilood ee uu noqon
karaa mid ku filan si ay u helaan sawir buuxa oo ah sannaddii hubaal. Ka dib oo
dhan, soo gunaanaday ayaa loo ogolaan doonaa, in kaqabto inta lagu jiro bilaha
jiilaalka waa inta badan oo sanadkan gudihiisa ay muujinaysaa ugu yaraan u janjeera
ee isbedbedelka siiyey. - Celceliska qiimaha Muujin dabcan sharci ah, in khaldama
ka caadiga ah awood - sida runtii horeba waa muuqaalka kore ee loox qaybinta qabowga, xagaaga yihiin celcelis ahaan ugu liita. kala guurka ah ee shayga caadiga ah
laftiisa, kuwaas oo la soo saaray iyada oo loo adeegsanayo sannado badan oo indhaindhaynta, waxay muujinaysaa isku duwidda xogta soo socda:
bishii
xaaladda
caadiga
ah
bishii

January February
760,16

July

760,62

March

April

May

June

760,61

759,64

760,09

760,78

August September October November December

xaaladda 760,62
760,42
760,71
759,01
759,30
760,34
caadiga
ah
Sayidka ku yimaado January gobolka caadiga ah celceliska sannadlaha ah 760.19 aad
ugu dhow, ee April iyo October, waa yar yar, ee July on gacanta ka kale ka badan
celceliska sannadlaha weyn.]
9)

[The qiyamka ahaayeen, iyadoo aan loo eegin oo ka mid ah A 2 iyo keentay
weecasho muuqata yar celceliska toban sano ka soo caadiga ah awood loo xisaabiyaa
sida qiimaha celceliska khaldama ka diiwaan caadiga ah.]

178 heerkulka [khaldama ka caadiga ah ka hor for Utrecht. - In hab la mid ah,
sida ka dhacday, waayo, kala duwanaansho ay hiigsadaan, ayaa hadda baaraya

kaqabto u kala duwanaansho of heerkulbeegga ka ansaxnimada caadi sokeeye iyo GG

laba geesoodka ah la ogaado inta lagu guda jiro howsha xisaabta. Ujeedada this,
markeeda buug sano Saadaasha hawada yihiin Holland. Saaray arkay for Utrecht inta
lagu guda jiro sano ee 1884-1893, ee galabta 2 am inta lagu jiro bilaha January, April,
July iyo qiimaha weecasho October ka lacag multi-sano. qiimaha The siiyo darajo
kuwaas oo qiyaasta 100 dhibcood, hoos si meelood shahaado. Si kastaba ha ahaatee,
waxay la xidhiidhaan Dabcan bil ah ma jecli khaldama arka halbeegga celceliska
bisha oo dhan, laakiin si ay u account of lulid ee Montalivo of heerkulka xarunta
qaado in qiimaha caadiga ah ee tobanka sano ee hore, labaad iyo saddexaad ee
bisha. The bixitaankii iyo dhicitaankii dambe sanadka gudihiisa muujinaysaa isku
duwidda xogta soo socda:
bishii
xaaladda
caadiga ah

January February March April

May

June

tobanka
sano 1aad

+ 2 , 78 3 , 97

6 , 56 9 , 88 15 ,
15

18 ,
97

2. "

+ 2 , 73 4 , 95

7 , 43 12 ,
46

16 ,
15

19 ,
86

3. "

+ 3 , 30 5 , 94

8 , 45 14 ,
26

17 ,
25

20 ,
37

bishii

July

August Septbr. Oktbr. Novbr. Dezbr.

xaaladda
tobanka + 2O
21 , 28 19 , 05 15 ,
caadiga ah sano 1aad Rettigheter
52
, 86

8 , 65 4 , 71

2. "

+ 21 , 30 20 , 94 18 , 07 13 ,
22

6 , 82 3 , 82

3. "

+ 21 , 50 20 , 32 17 , 13 10 ,
94

5 , 72 3 , 23

Sida laga soo xigtay this, hadba heerka celceliska caadiga ah ee January, April, July
iyo October ee taxanaha ah: 2 , 94; 12 , 20; 21 , 22 13, 23]
[Haddii mid ka mid ah hadda go'aamiso size ee bareeg ah hoos u siman yihiin in ay
1 , waxaan u hesho natiijooyinka soo socda:

. VIII jaban guddiga khaldama ee heerkulbeegga ka caadi ah oo awood u leh

Utrecht, ee galabta 2 am inta lagu jiro bilaha January, April, ., October 18841893 July
E = 1 Celsius, i =. 1
a

January

April

July

October

- 12

- 11

1.5

- 10 2.5
-9
-8

2.5

4.5

2.5

0.5

3.5

1.5

-7

10

11.5

9.5

7.5

-6

13.5 11

21.5

15

13

12.5

11

-5

18

25

22

21

21

20

21

-4

20.5 19

15.5

26

31.5

29

26.5

32

-3

26

37.5

28

38

34

45.5

40

-2

22.5 26

28

28

48

36

41,5

41

-1

23.5 28

32

26

38

34

33

38

24.5 25

31

42

34

27

27

27

19.5 27

22

24.5

21

16.5 10.5

17

9.5

15

15
22.5

0 31

30

+ 1 25.5 30
+ 2 32.5

18

17.5 22

27.5 15

14.5

+ 3 22.5 23

12

+ 4 15

16.5 14

11.5 12.5

10

10

8.5

10

17.5

+ 5 14

12

11

+ 6 8.5

7.5

12.5

8.5

3.5

+7

4.5

5.5

1.5

+ 8 1.5

6.5

+9

4.5

1.5

+ 10

0.5

+ 11

0.5

+ 12

+ 13

+ 14

0.5

300

300

310

310

310

310

m=

300

300

IX. khaldama Qaybaha Heerkulbeeg.

E = 1 Celsius.

January

April

July

October

Avg. xaaladda caadiga

ah

+ 2.94

+ 13,20

+21,22

+13,23

A2

- 0,58

- 0.50

- 0.89

- 1.11

C2

- 0.32

- 1.28

- 1.50

- 1.38

Dp

+ 0.61

- 3.11

- 2,37

- 2,49

Di

+ 0.08

- 2,80

- 2.00

- 2,67

10)
e,

3.17

3,71

3.08

2,59

3.76

2,09

2,01

1.68

e'

2,57

4.70

3,49

3,06

u
u
p

+ 19

- 50

- 46

- 18

- 57

+115

+ 84

+ 91

0,782

0,701

0,588

0.804

Mar kale, heshiiska u dhexeeya aragtida iyo waayo-aragnimo waa lagu qanci karo, in
kastoo, tallaabada hoos u yara yar sida uu sheegay, sida muuqata, ma aha sida
wanaagsan sida khaldama ay hiigsadaan. kaqabto waa wanaagsan oo kaliya bez
Janaayo. A ; waayo, saddex bilood oo kale waa negative. marka laga reebo kuwa
hadda la tixgelin karo random maxaa yeelay arkay cali shiino u qiimaha badan Tani
waa yar yahay. Si kastaba ha ahaatee, tan iyo sidoo kale for December, waxaan ee
arrintan la xiriira in lala barbardhigo heranzog, isku jiho ah kaqabto ah, markeeda,
iyadoo qiimaha la mid ah kuwa itaalka daran, sida January ayaa shaaca ka qaaday,
mid u qaadan kartaa in kaqabto inta lagu jiro qaybta weyn ee sannadka xun
bez. a waa, inta lagu guda jiro xilliga qaboobaha ayaa dhanka kale nulls ku dhowaado
la janjeera in ay soo rog galay wanaagsan ah. Ugu dambeyntii xusid mudan in is
beddel celceliska waayo bilaha bartay (iyo malaha sanadka oo dhan) waa si
cadaalad ah si joogto ah.]
10)

[The halkan gudbin, sida kala duwanaansho ay hiigsadaan in gobolka caadiga

ah.]
179. [The kala duwanaanta maalin walba of heerkulka for Utrecht. - Iyadoo
khaldama heerkulbeegga (2:00 pm) tixraac saacad gaar ah maalintii in la siiyo ku kala
duwanaansho maalin kasta in farqiga u dhexeeya ugu badan iyo heerkulka maalin
kasta ugu yaraan. Waxay daaweyn wadajir ah by mabda'a xisaabta ayaa sabab u
comments ee 21 xiiso a double.Maxaa yeelay, iyagu la oran karo waa free of
tiirsanaanta xigta, sidaas jidaynayey tijaabo ah u direen hey'adaha sharciyada
qaybinta. Waxay sidoo kale loo adeegsaday by Quetelet sida saldhig u ah dooda ee

kaqabto; Sidaa darteed, waxay fududaysaa in la barbardhigo u dhexeeya daaweynta

K.-G. kuwan ka dib markii GG laba dhinac oo sharaxaad ka Quetelet ee ah "Lettres
Suur la thorie of probabilits" aragti degdeg ah sida ka fog aragtida ah Quetelet waa
dhamaystirnayn ama aan sax ahayn,]
[First, waxaan wadaagi in labadii loox hoos natiijada ka helay. muunada ayaa loo
qaaday sida ay hiigsadaan iyo heerkulbeegga khaldama Dutch Year Book muddada
1884-1893 iyo daawashada Utrecht, xaddidan bilaha January, April, July iyo
October. waxaa ka mid ah ka heli kartaa waaxda "Waarnemingen driemaaldaagsche"
hoos imaanayso "Temperatuur". Sida bareeg hoos u dhacay (sida in u dhiganta ah, la
siiyo by darfahoodii qaybinta Quetelet Brussels) 1 Celsius loo doortay:

X. jaban sabuurad oo kala duwan maalin kasta ee heerkulka of Utrecht inta

lagu jiro bilaha January, April, July, October 1884-1893.
E = 1 Celsius, i = 1.

a
-

January

April

July

October

emp. theor. emp. theor. emp. Theor. emp. theor.

-

0.5

3.5

1.5

22.5

22

0.5

2.5 49

48

5.5

2.5

21

18.5

3.5 62

59

18.5

16

8.5

32.5 41

4.5 51

53

33.5

25

18.5

24

65.5 58

5.5 48

43

29.5

34

47,5

43

54

6.5

29.5

31 38

40 55

54

48 48

7.5

16.5

19

40

52

37.5 35

8.5

7.5

11 37

36 43

44

25.5 23

9.5

4.5

31

30 29

33

8.5 13

10.5

17

23

11.5

24.5

17 15

12.5

11

11

13.5

10

38.5

56.5

21.5

57

22.5

13.5

4.5

4.5

1.5

3.5

14.5

1.5

15.5

16.5

m = 300

300

300

300

310

310

310

310

XI. Qaybaha ka mid ah kala duwanaansho maalin ah ee heerkulka.

E = 1 Celsius.
January

April

July

October

A2

4.53

7,69

7,64

5,75

C2

4.26

7,55

7,40

5,56

Dp

3.24

6,87

6,59

4.73

Di

3,54

7.25

7.10

4,74

e,

0,97

1,95

1.28

1.15

e'
u

2,26

2,77

2.33

2.17

- 28

- 11

- 27

- 21

+ 120

+ 52

+ 90

+ 95

0.791

0.829

0,771

0,814

Iyada oo ku saleysan natiijooyinka kuwaas oo, ansaxnimada GG geesoodka ah aan la

shakiyey karo. kala duwanaanshaha u dhaxeeya qiyamka taaban karo iyo teori halkan
waa in celceliska wax ka yar ee u dhiganta miisaska barbardhig arka halbeegga iyo
heerkulbeegga khaldama. Sidoo kale, qiimaha ugu weyn iyo qiyamka ee saamiga
dhergin p baahidii teori, halka waqti isku mid ah qayb ka mid ah kaqabto ah by
xasiloonida ee ay jihada, qaybta kale ee ay gaar ahaan u diiwaan qiimaha caan ah
awoodda January sida ay lagama maarmaan u ah. By ka dibna ku kala duwanaansho
maalin kasta in natiijada wanaagsan oo dhan bixiyaan sidii ay hiigsadaan iyo
heerkulbeegga khaldama, labadaas arrimood oo aad u saameeyeen shaqo isku xigta,
la'aanta ah ee shaqo isku xigta u muuqataa in xaqiiqada si kor loogu qaado
horumarinta shuruucda fursad saafi ah.]
[Si taas loo sii, wadahadallada Quetelet ee ku saabsan kaqabto 11) , is barbar socda
ayaa la ogeysiin ku saabsan habka uu baaritaan. Quetelet filaysaa in dhabanada la
taaban karo eeW. khaldama togan iyo kuwa taban ka celceliska xisaabta waa u siman
yihiin, iyo waxa ay ku xiran tahay ku tirinnaa in kaqabto ee sinnaan la'aanta
ee W. waayo khaldama labada dhinac ka celceliska leeyahay salaysan. Waxa uu sida
muujineysa saamiga suurtagalnimada halkan ka dhaca by sanduuq ay ku jiraan
go'aamisay in kala duwan, laakiin ay dhacdo in kasta oo ay xaaladaha la soo xulay
tiro badan oo Rowan kubadaha madow iyo caddaan. Gaar ahaan, waa kooban tabular
oo ka mid ah a W . , Made sawir 16 kubadaha waayo muuqaalka kore ee kubadaha of

nooc ah, marka 50; 55; 60; .... 90; 95 kubadaha ee hal nooc ka mid ah kasta 100
kubadaha dhacaan. miisaska Kuwani of W. teori uu hadda isbarbar loox oo W. ku
taaban karo ka dhasha darfahoodii qaybinta hoos u duwanaansho maalin ee
heerkulka, (waayo Brussels) by z bareeg kasta by la xiriira m waa kala
qaybsamaa. Sidaas daraaddeed wuu helaa, waayo, bisha January, ayuu joojisey in
hadaladiisa lagu sabab, in koorsada of taaban W. loo horumarka kuwa habab W. teori,
taas oo tirada kubadaha cad iyo madow, saamiga 80 in ay leedahay 20, iyo xusay in
eegtahay noqon lahaa xataa weyn haddii 80 saamiga : 20 iyada oo loo marayo
81 : waxaa lagu beddeli lahaa 19 Laga soo bilaabo tan uu soo gebogebeeyay ee la
xiriira macluumaadka hore la siiyaa isaga by macnaheedu socda 2) : "1) existe il kala
duwanaansho UNE diurne de heerkulka de quatre cinq degrs, aad daray de
exactement 4 , 7; Ceele est donne la moyenne de toutes les indhaynta par; 2) subit
kala duwanaansho cette l'saameyn de sababa inegales; 3) les sababa qui tendent
xowliga u tomber la diurne kala duwanaansho yar ina, ont daray de fursado en leur
faveur que celles qui tendent l'Elever ugu badnaan ina, et les fursado sont dans le
fahankii de 81 19 Waxaad daray simplement de 4 1; 4) les fogaadaa de la moyenne
aux deux valeurs limites sont rgles mme ce par fahankii de 4 1 "].
11)

[Lettres Suur la thorie Mashaakil sidooda ah.; Lettre XXV: Des sababa
inegales accidentelles quand les fursado sont; Lettre XXVI: LOI de sortie de deux
vnements, siinin les fursado sont ingales.Si taas loo gaaro, miisaskii (s. XXV
Cutubka..).]
12)

A. a. OS 181aad

[Waa la arki doonaa in aragtida ah ee Quetelet waa mabda 'ka mamnuuc in xisaabta
macnaheedu qiimaha waxaa sidoo kale loo arkaa at kaqabto jirta sida qiimaha badan
tahay.Laakiin haddii ahaatee Qoomamo tani waxay u muuqataa in ay helaan khibrad
ku xoojinaya oo, sidaas ayaa weli ah in la xuso in la barbardhigo u dhexeeya aragtida
iyo waayo-aragnimo oo kaliya on muuqaalka kore ee darfihiisa, ie boos oo ka mid ah
qiyamka xad dhaaf ah, waayo, celceliska iyo kala guurka ah therebetween been
qiimaha ku salaysan. Sidaas darteed, ayaa baaritaan oo dhan, oo kaliya gacmeed oo
uu leeyahay qof ee aan dhamaystirnayn ah. Dhinaca kale waa in la adkeeyay in sida
rimidda ee GG laba geesood ah Quetelet ee keenaysaa mar qiimaha cidhiidhi ah sida
isaga lagu qeexay sharciga saami, qaadataa meel ka mid ah celceliska xisaabta. Intaa
waxaa dheer ayaa u XIX. Cutubka ( 136) waxay bixisaa sabab taas maanka.]

Text original
Contribuu a millorar la traducci

XXVIII. kaqabto ee saf qaladka.

 180. [Shaki kuma jiro in saf qaladka K.-G. matalin waxa daaweyn la mid ah sida
K.-G. ah la oggalaado cutubka la soo dhaafay. Si kastaba ha ahaatee, waa su'aal in ay
tahay gacan ku bixiyeen in mabda, on gacanta kale ee waayo-aragnimo ah, ayaa
muujinaya faa'iidada sababtan in ay keenaan hababka kaqabto wadajir ah in la
isticmaalo, ama aan shuruud ku dhabanada muhiim ah halkii uu yahay inay sal u ah
af iyo qoraal taaban karo. Marka su'aashan oo furan laga tegay in 8, waa in halkan
la helo jawaab. Isu-eegaysana tiyoriga ah taaban karo ma aha oo aan waxtar
lahayn. Sababtoo ah ee saxsanaanta mabda'a of sharciyada kaqabto Inkasta oo
codsiga ah ee isku mid ah mar kasta iyo faa'iidooyinka taaban iyaga la qaadi doonaa,
haddii oo kaliya daaweynta waa ku filan fiiqan in lagula soo baxo jira ee u dhexeeya
xisaab macnaheedu iyo qiyamka farqiga dhow. Si kastaba ha ahaatee, waa hubaal in
GG labada dhinac, xataa haddii aanay ahayn waxaa loo baahan yahay by aragtida ah,
weli u taagan imtixaanka oo waayo aragnimo ah, ilaa hadda sida ay - cf. 95 -. The
mareysa daraasado kala duwan m ' iyo m , . Bez D tixgeliyaan, halka ka dib markii
GG fudud halkii sidaas oo u mareysa daraasado kala duwan 'iyo , bez. A wadajir
m ayaa qarka u saaran.]
[Si ay u hoggaansamaan xiisaha kooxda ugu teori su'aasha la kiciyey by taxane
baadi kaqabto waa in ay baaraan sababta nidaam la mid ah, shuruudaha la mid ah
taxanaha dahsoon ee qiimaha la fiirsanayo waa ku haboon. Kasta oo faa'iidooyin caan
ah oo keliya taaban karo waxaa lagu dheeraad ah ayaa shaaca ka qaaday markii
labada dal iyo GG fudud ayaa la eego tijaabiyey darfihiisa control of saf
qaladka; Halkan waxa aad noqon doontaa saf ballaaran m ka fiican sababta oo ah
waxa la filayaa in sida tago foomka caadiga ah ee miisaska baadi iman khayroon ugu
weyn ay suurto gal u tahay horumarka.]
[Si mid la mid ah ujeedooyin kale ka dhergin baarayaa taxane cutubkan qaladaad
daawashada ubadan ee Observer ee socoshada ee Strasbourg, i Mr Dr. PUCK, waqti
isku mid ah macluumaadka soo socda ee ku saabsan asalka ah ee isku tilmaamay.]
kastana [inay fikiraan indhaynta on REPSOLD'schen wareegyada suushosocoshada, taas oo la sameeyey sanadihii ugu 1884-1886 by hal goobjooge
ah. dhawrid noocan oo kale ah waa a qayb ahaan loo ogaado waqtiga at kaas oo
xiddigtii fiirsanayo by suusho ka tagaa, qayb kale go'aan ka fog soo gebogabeeyey,
kaas oo dhacaa marinka. Waxaad sidaa daraadeed kooban WAA laba files kala
duwan. Xeerka ugu horeeya waa, tan iyo dhererka waqtiga waxaa si elektaroonig ka
diiwaan gashan, in mid ka mid ah saxaafadda ka mid ah badhan ee jenigen-daqiiqado
taas oo xiddigtii maraa dun toosan ee qalabka. Wuxuu karo, tan iyo saddex iyo
labaatan daah toosan sida ay joogaan, lagu celiyo jeer sida badan, mar kasta oo ku
dheehan markii la xidhiidha fadhiya. fal labaad waa sixitaanka saxda ah ee qalabka,
xiddiga reer celceliska ka mid ah 23 filaments mar soo dhawaado. Ku saabsan ay
fulinta waa in la raaco. ogeysiis. gudaha ee qalabka waxay ahayd mid ka mid ah sida
caadiga ah by qabsiga wanaagsan ee masaafada u soo gebogabeeyey ma kala duwan
(sida caadiga ah) by yahay ee orod muhiim ah, laakiin waxaa dhex dhexaadin by
drive silsilad, kaas oo ku orday hal yaal gacmaha ku tirtirayaan of button qalab iyo

sababta oo gacanta haysa ee adag xidhiidh la leh alaabtii la had iyo jeer laga helay
goobta degdeg ah eyepiece ah. Sidaa darteed Labada falalka la fulin karo iyada oo
aan wax faragelin ah labada dhinac markii qalab uu leeyahay booskaas taas oo
terminal ah waxa uu ku yaalaa dhinaca bari. Markaas, kuwaas oo haysta in uu
gacanta midig button iyo hesho bidix si ay u habayn wanaagsan goobjooge ah. Si
kastaba ha ahaatee, haddii qalabka xaaladda ka soo horjeeda, khilaafka u dhexeeya
labada files dhacdaa goob in qasba in masaafada u soo gebogabeeyey in uu kaydiyo
stylus ah, isku mid ah la soo celin karaa oo kaliya ka dib markii fulinta si ay u
diiwaan waqtiga transit ee silig dhexe. Tani waxay soo galo xoog a kala duwan ee
kala duwan dib u dhac goobjoogayaasha, si daawashada ee silig dhexe iyada oo la
qabsiga wanaagsan ee masaafada u soo gebogabeeyey loo jeediyo. The labo lakab oo
qalab yihiin distinguished by magacyada "Terminal East" iyo "West Terminal". - Weli
waxa la ogaadaa in khilaafka this ma dhici lahaa haddii jooge ah waa in ay awoodaan
in ay iska diiwaan mid ka mid ah sidii dhinaca kale si siman ammaan leh, oo
dheeraad ah in xaaladda ku xusan lahaa kaliya beddeli haddii observer kaga tegey
mid ah isticmaali lahayd inaad iska diiwaan qabtay gacanta midig.
[Kuwaasay indhaynta go'aan ka soo baxay qayb ka mid ah waqtiga transit la xiriira
waxaa loo isticmaalay si loo xisaabiyo kala fogee sheegay daah toosan, ie markii taas
oo u baahan xiddig ee dhulbaraha uyeelay bareeg ka mid ah laba threads. filaments
ayaa ku tilmaamay sequentially dhex lambarada 1 ilaa 23 maaggan yahay masaafada
u dhexaysa dunta dhexe 12 iyo daah 2, 5, 6, 10, 14, 18, 19, 22; iyagu waxa weeye
sida dunta oo ka fogaadaa 2 - 12; 5-12 iwm gudbiyo. Qoraalkani wuxuu ku dheehidda
waxaa sii kala qaybiyey afar kooxood, oo gacanta ku hal - sida laga soo xigtay
comments kor ku xusan - bari terminal booska qalab of terminal awood West ee
tixgelinta la mid ah in la fuliyo go'aanka masaafada soo gebogabeeyey waa kala
duwan, iyo qayb ka mid ah oo kale oo aan ahayn xaadirka ah in inta badan ee
habeenkii indhaynta habyaalada sidoo kale Tagbeobachtungen, kuwaas oo xaaladaha
nalalka kala duwan adkaan. Si kastaba ha ahaatee, waxaa lagu si xooga reebtay karaa
haddii la iska thread dhexe 12, kaas oo ka yimaadaa keliya la failure by qabsiga
wanaagsan ee masaafada u soo gebogabeeyey tixgeliyaan, farqiga u dhexeeya labada
layers Terminal East iyo West Terminal; oo runtii siiyey taxane la mid ah indhaindhaynta, masaafooyinka in dunta 2 laba lakab si wadajir ah. Waxa ay u muuqatay,
si kastaba ha ahaatee, kaliya oo xiiso leh si ay u ilaaliyaan kala duwan kuwa, si ay u
dhawraan oo saamayn suurto gal dhanba on natiijada baadhitaanka ka dib markii
awood. Si loo qiimeeyo aqoonla'aanta ku xad badan oo dhawrid waa sii noqon in
indhaynta ah, maxaa yeelay, waxay ahaayeen loogu talagalay go'aaminta masaafo
dunta, waxaa ka wax kordhin ka badan dhowr sano soo xulay si ay xaaladaha kala
duwan ee soo galay ciyaarta ee suurtogalka ah. Haddii mid ka mid ah u rajeeyay in
lagu go'aamiyo qaladka daawashada celcelis ahaan, xiro doono in waqtiga u leeyihiin
in ay doortaan kasta indhaynta goobta.]
181 [Qoraalkani wuxuu siiyaa waa DURUUFAHA afar kooxood waxaa loo
qoondeeyey sida soo socota: :

) Terminal Bariga; galku habeenkii

SS ) Terminal Bariga; Tagbeobachtungen

) Terminal West; galku habeenkii

) Terminal West; Tagbeobachtungen.

Ku jira group kasta, oo u dhiganta sideed masaafo dun, taxane sida badan qiimaha la
fiirsanayo, taas oo ka soo socda u sameeyaan, kooxda waxaa laga arki karaa) ee
tusaalaha saaro.unit ee cabbirka waxaa halkan oo hoos loo isticmaalo waqtiga oo
dhan labaad = 1 s
I. Sample ka taxane daawashada ) Terminal Bariga; galku Night.
E=1s
Time of
xiddiga
daawashada
1884 June
24
July 1
1885
January 14

2 - 12 5-12 6-12 10-12 14-12 18- 12 19-12 22-12

Ophiuchi 37,28 31,10 22,28 13,87 14,60 22,80 31,70 37,96

Librae

37,34 31,14 22,39 14,07 14,61 22,87 31,70 37,92

Orionis

37,65 31,31 22,51 14,11 14,48 22,65 31,60 37,98

1886 March Bootis

35

37,55 31,17 22,35 14,03 14,68 22,77 31,80 38,02

Kuwaasay taxane ah indhaynta, waxyaalaha soo socda siddeed masaafo thread ku

guuleysan karto:
II. Qaybaha of masaafo dunta .
E=1s.

) Terminal Bariga; galku Night.

masaafada
thread

2 - 12

5-12

6-12

10-12

14-12

18-12

19-12

22-12

115

115

114

114

115

114

115

112

37,428 31,190 22,333 14,036 14,591 22,894 31,711 37,989

0.099

0,094

0.084

0.099

0,098

0.099

0,094

0.082

e'

38,09

31,48

22,66

14,38

14,96

23,19

32,00

38,28

e,

31,14

30,91

22,07

13,78

14,30

22,64

31,42

37,73

-3

+2

-2

- 13

-4

-5

-6

U '- U ,

+ 0.37 + 0.01 + 0,06 + 0.09 + 0.08 + 0.04 0.00

+5
+ 0.03

SS ) Terminal Bariga; Tagbeobachtungen.

masaafada
thread

2 - 12

5-12

6-12

10-12 14-12 18-12 19-12 22-12

41

41

40

40

37,405 31,146 22,314 13,994 14,633 22.938 31,759 38,028

0,062

0,077

0.084

0.074

0.080

0.074

0.072

0.069

e'

37,57

31,38

22,54

14,17

14,81

23,21

31,93

38,22

e,

37,16

30,96

22,03

13,78

14,41

22,73

31,56

37,78

-4

-3

+5

+1

+2

+2

+2

U '- U ,

-0,08

+0,05

- 0,06

- 0.04 +0,05 +0,06 - 0,03 - 0,06

40

40

41

40

) Terminal West; galku Night.

masaafada
thread

2 - 12

5-12

6-12

10-12

14-12

18-12

19-12

22-12

124

124

124

124

124

123

123

123

37,453 31,229 22,374 14,050 14,593 22,864 31,713 37,976

0.090

0.089

0.085

0.089

0.089

0.083

0,105

0,094

e'

37,92

31,53

22,61

14,33

14,91

23,16

31,99

38,28

e,

37,13

30,92

22,10

13,75

14,30

22,62

31,41

37.67

-8

+8

+2

-2

+2

-4

+6

U '- U ,

+ 0.14 - 0.01

- 0.04

- 0.02

+ 0.02 + 0.05 - 0,03

0.00

) Terminal West; Tagbeobachtungen.

masaafada

2 - 12

5-12

6-12

10-12 14-12 18-12 19-12 22-12

thread
m

50

50

49

50

50

49

50

49

37,463 31,234 22,406 14,061 14,528 22,836 31,717 37,944

0.087

0,092

0.084

0,092

0.091

0,079

0.104

0,098

e'

37,76

31,45

22,62

14,30

14,82

23,06

32,13

38,28

e,

37,25

31,04

22,19

13,75

14,30

22,63

31,42

37,70

-5

-1

+2

+10

+2

+2

+1

-1

U '- U ,

+ 0.08 + 0.02 0.00

- 0.07 + 0,06 + 0.02 + 0,12 + 0.09

Halkan, ka A matalaa masaafo thread la doonayo by sida celceliska xisaabta

ah m qiimaha ugu yar ayaa sidoo kale tilmaamaya qiimaha badan tahay, haddii GG
fudud waa in la arkaa sida lagu dabaqi karo. qiimaha Kuwani kala duwan ee kooxaha
kala duwan ka soo midba midka kale, taas oo marka hore sababta oo ah nooca uguna
ee m, waa, ma la yaab leh, mawduuca bixinta, laakiin sidoo kale by farqiga jira ee u
dhexeeya lakab ee Terminal East iyo West waxaa ugu wacan. Sababtoo ah
kooxaha iyo afarta masaafo hore waa joogto weyn, afar la soo dhaafay in inta
badan ee xaaladaha ka yar ka fogee baahisey oo ka mid ah kooxaha iyo , sida in
qamaar ku soo daahay ee marinka loo marayo thread dhexe terminal ka awood West
presupposing waa. The shows dhiganta isbarbardhigga qiimayaasha kor ku xusan la
PUCK Dr. 1) ka haddii kale indhaynta la qiyamka halaynta weyn helay, oo waxaa
lagu muujiyey in duwidda soo socda:
masaafada 2 - 12
thread

5-12

6-12

10-12

14-12

18-12

19-12

22-12

37 s , 443 31 s , 195 22 s , 355 14 s , 030 14 s , 591 22 s , 893 31 s , 735 38 s , 006

The maray sida celceliska faraqa u dhexeeya qiimaha arkay iyo A in

qaladka fudud celcelis ahaan. show la mid ah koox kasta gudahood isbedbedelka yar
oo kaliya, sida uu sheegay oo sideed qalad saf oo koox kasta ay u sameeyaan nidaam
isku mid ah, sida ay ahayd inay aqbalaan sabab u ah ay ka soo jeedo. width kala
duwanaansho ayaa qalad ka faraqa u dhexeeya dhinacada sare iyo
hoose E 'iyo E , waxaa loo arki karaa, waa uun u fog dunta 2 - 12 of kooxda 0 s ,
95; size ee qiimaha this loo yahay by qadarka weecasho sare ba'an U '= 0 s , 66
marxaladihiisa, taas oo si weyn u badan celceliska xaddiga la filayaa oo waa in la
arkaa sida aan caadi ahayn.]
1)

[Comp. Qorna Imperial. University Observatory ee Strasbourg, . I. Bd 1896. S.

XXII: masaafo thread iyo qiyamka angular of fur ah].

[Laakiin kor ku xusan oo dhan xiiso qiyamka u ah iyo ku lug waxaasaad kuwa U 'U , sababta oo ah waxay u ogolaadaan inuu ka jawaabo su'aasha ah in kaqabto ee
qaladka saf waa in la arkaa sida lagama maarmaanka ah ama non-daruuriga
ah. Hadda waa u qiyamka waxay si joogto ah aad u yar oo ay ku dhacdo aan
sharciyeysneyn ugu dhakhsaha badan wanaagsan, calaamad mararka qaar taban. Isla
sidaas waxa farqiga U '- U , in la yidhaahdo oo keliya in kooxda isbedel dhexeeya
calaamada ma u leedahay oo kaliya halkaas oo qiimaha a 0 halkan s , oo 37 kor u
height weyn, ixtiraam u aflagaada kor ku xusan weecasho ba'an sare la xiriira ma
iman tixgelin karaa. Waxaa resolutely socota soo gunaanaday in aan kaqabto la
taaban karo ka jira. xaqiijin ah oo dhanba in ay sidoo kale ka heli kartaa waxa ku jira
oo keliya in 18 ka mid ah 32 kiis calaamadaha u ah iyo U '- U , waxaa ka soo
horjeeda midba midka kale, oo sidaas sharciga dambe ee kaqabto u dhexeeya farqi ah
in tirooyinka weecasho iyo kuwa ka khaldama ba'an bez. A laftiisa ma la xaqiijiyay,
halka waayo-aragnimo la mid ah predominating muhiim ah kaqabto, uu leeyaay
sugnaan.]
182. [Waa DURUUFAHA jirin sabab loo keeno saf qaladka mabaadi'da kaqabto
shaqada ee codsiga. Si aad u muujin, si kastaba ha ahaatee, in heshiiska u dhexeeya
aragtida iyo waayo-aragnimo ah ee isticmaalaya GG labada dhinac faa'iidooyinka
uma sharciyada fudud ayaa sidoo kale xiriir qaraabo, waxaan siin 'miisaska la
barbardhigo qaab noocan oo kale ah in qiimaha taaban karo labadaba ka dib bez GG
fudud. A iyo bez ka dib markii GG laba dhinac. D xisaabiyaa qiimaha teori waxaa
caawisay. The qiyamka taaban karo ka afar kooxood oo ka mid ah sideedii nooc
indhaynta helay sidan oo kale in markii hore qiimaha lagu arkay taxane kasta oo
indha-indhaynta by kala duwan ay la dhiganta A di by daawashada baadi bedelay oo
markaas ku biireen sideed qalad saf oo koox kasta hal isku xigta ahaayeen. Afarta
kooxood oo , , , sida gashay si waafaqsan baadi afar saf ka saf ,
SS, , loo gudbin doonaa. laga guurayo ee taxanaha ah ee asalka ahaa ku xiran
wixii shaki, waa tan ay sabab u tahay waraaqo u dhexeeya dhiganta khaladaad
celceliska sida uu cadeeyay mid ah.]
[Iyadoo la yareeyo si ay a i = 0 s , 05 natiijooyinka soo socda ayaa la helay sida soo
socota:

III. darfaha jaban qaybinta saf baadi , , , .

E = 1 s , i = 0.05.

taxane

theor.
emp. Bez. A bez. Dp

taxane

theor.
emp. bez. A bez. Dp

- 0,35

2.5

- 0.30

0.5

0.5

- 0.30

6.5

5.5

- 0,25

- 0,25

21

17

16

- 0.20

- 0.20

38

37

37

- 0.15

21

20.5

20.5

- 0.15

59

69

71

- 0.10

29

40

40.5

- 0.10

108

107

111

- 0.05

70

60

60

- 0.05

154

139

143

0.00

67

67.5

67.5

0.00

151

152

151,5

+ 0.05 59

58

57,5

+ 0.05 152

140

136

+ 0.10 39

38

38

+ 0.10 100

108

104

+ 0.15 17

19

19

+ 0.15 55

70

68

+ 0,20 6

+ 0,20 36

38.5

38.5

+ 0,25 3

+ 0,25 18

17.5

18.5

+ 0.30 -

0.5

0.5

+ 0.30 12

m=

323

323

+ 0,35 3

+ 0.40 -

+ 0.65 1

m=

914

914

914

323

taxane

taxane

theor.
emp. Bez. A bez. Dp

theor.
emp. bez. A Bez. Dp

- 0,40 -

0.5

0.5

- 0,35

- 0,35 -

- 0.30

- 0.30 10

- 0,25

7.5

- 0,25 19

17

18

- 0.20

15

16

16

- 0.20 42

39

39

- 0.15

29

30

31

- 0.15 69

74

72.5

- 0.10

55

47

47,5

- 0.10 101

117

114

- 0.05

61

61

61.5

- 0.05 159

154,5

151

0.00

64

66

66,5

0.00

169

169

+ 0.05 71

61

60

174

+ 0.05 163

154,5

158

+ 0.10 44

47

46

+ 0.10 120

117

121

+ 0.15 22

30

30

+ 0.15 73

74

75,5

+ 0,20 17

16

16

+ 0,20 37

39

38.5

+ 0,25 4

7.5

7.5

+ 0,25 14

17

16

+ 0.30 5

+ 0.30 7

+ 0,35 1

+ 0,35 0

1.5

+ 0.40 1

+ 0.40 0

0.5

0.5

m=

397

397

+ 0.45 1

m=

989

989

989

397

IV. Qaybaha of saf qaladka , , , guddiyada hoos.

E=1s.

323

989

914

397

+ 0.0009 - 0,0025 0,0000

- 0,0015 - 0,0030 + 0.0022 - 0,0012

- 0,0004

D p - 0,0111 - 0,0050 + 0.0094 - 0,0048

D i - 0,0281 - 0,0284 + 0.0038 + 0.0353

.0949

.0753

0,0923

.0946

e , 0,0888

0,0741

0,0969

0,0924

e ' 0,1008

0,0766

0,0875

0,0968

u
u

-9

-8

+15

-3

+ 58

+5

- 50

+9

0,80

0,80

0.77

0,82

In la mid ah meel kasta waa wada kulmaan si ballaadhan u dhexeeya qiimaha teori ah
symmetrical iyo sharciga qaybinta ku dhufo oo in waxa ay u muuqataa tacaluqda oo
ah laba aad rabto in aad jiifay salaysan.]
[Laakiin markaas mudnaanta ee xog la jiri doonaa, raalli sharciga isku dheeli tiran

finanku, taas oo weli ku dhacaa miisaanka in aanad haysan si ay u xisaabiso

waxyaabaha u sabab ah darfahoodii dhimay, laakiin si gaar ah celcelis ahaan baadi
hoose ama (square) waxay ka dhigan tahay baadi q in isticmaali kartaa hab
dakhliga. Xaaladdan oo kale la joogo, mid hesha ka darfahoodii qaybinta aasaasiga
ah ee ah taxanaha , SS, , qaraabo 0 s , 0937; 0 s , 0738, 0 s ,
0906; 0 s , 0911, taasoo keentay in miiska soo socda la barbardhigo u dhexeeya
aragtida iyo waayo-aragnimo,
V. Isbarbar dhexeeya aragti iyo khibrad waayo fudud GG

emp. theor. emp. theor. emp. theor. emp. theor.

0.00 151 154

67

0.05 306 282

69

174 169

64

69

129 119

322 309

132

125

0.10 208 216

68

78

221 234

99

94,5

0.15 114 138

38

38

142 148

51

59

0.20 74

74

15

14

79

78

32

30.5

0,25 39

33

33

34

13

0.30 18

12

17

12

0,35 3

0,40 -

0.45 -

0,65 1

m = 914 914 323 323 989 989 397 397

Halkan bareeg u muujinaysaa by 0.00 leeyihiin lahaa in loo Laab la xadka 0,025 in
ay si toos ah u dhigma la dura kale, si dabcan qiimaha teori badnaan mar walba ku
dhacaa qiimaha eber]
[By hadda, in aragtida iyo khibradda laba-madaxyo simanna G. G. Inkastoo ay
muujinayso sida lagu dabaqi karo, laakiin waxay bixisaa faa'iido uma GG fudud,
waxaa laguu ogolaan doonaa inuu ka fiirsanayn sida feature a caan ku saf qalad in ay
kaqabto
ilmo yar, la aasaasay ka jirin xaaladaha qaloocan ee. Mid ka mid
Contribuukeliya
a millorar waa
la traducci
itaal intaas ka dib, haddii mid ka mid noqon lahaa at khasaaro ah, waayo Faraj
qiimaynta of saf qalad, dhab ahaan u isticmaali kaqabto ah sida Oogna mabda'a ah in
saf qalad tahay in ay diidaan la sifooyinka kaqabto muhiim ah.]

Text original

Lifaaqa.
The t miiska.

 183. [The t - miiska siiya qiyamka ee G. G., di lagama maarmaan ah

in ay ku tiirsanyihiin doodaha t = :
. Tan iyo afar-god qiimaha lagama
maarmaan in guud-aan ka dhergin baahida collectives ah, sidaas darteed marka hore
waa u dirirayaa shaxda afarta lambar ee cilmiga falsafada Wundt ee IX. Band, S. 147150, ayaa la daabacay, sida t- waayo, dareenkaa u keenay waxaan Table halkan. Si
kastaba ha ahaatee, si ay weli kiisaska gaarka ah meel kale laga heli karaa, guddi
shan-god waa sida t- Table gaadhsiiyo II ee dheeraad ah oo ku haboon.]
[Labada miisaska siman yahay shaxda toddoba-tiradaasi S. 545-549 helay
muxaadarooyin Meyer ee aragtida ixtimaalka in ay sabab. Laakiin waxaa, sida
caadiga ah, qiyamka muran tkaliya ilaa meesha tobanle labaad ku qoran yihiin, kala
labaad ee interpolation waa in la tashado sida caadiga ah. Si looga hor, wuxuu ahaa in
guddi afar-god ee dura t = 0 inay t = 1,51, in guddi shan lambar ee dura t = 0 inay t =
2,01, muran ka sii waday ilaa meel tobanle saddexaad, si meel kasta ku filan by
interpolation fudud. Ujeedada waxay ahayd in dura call-th by hab oo caanaha ah:

ay sabab u tahay qiimaha miiska toddoba god, iyadoo la isticmaalayo kala duwan
labaad INTERPO-khadadka ay. The saddexaad kala duwan sida halmaan yaabaa.]
[The Oogidda loox oo logarithms la qaabeeyey. Particu-Dheere leeyihiin xiddigtii,
bal yaa heli taxane kasta siman of Table II in ay muhiimadda in khadka daabacy
kaalinta koowaad tobanle waa sii kordhi doonaa by 1.]
The t- Table I.
t

0.00 0,0000 0011 0023 0034 0045 0056 0068 0079 0090 0102
01 0,0113 0124 0135 0147 0158 0169 0181 0192 0203 0214
02 0,0226 0237 0248 0259 0271 0282 0293 0305 0316 0327
03 0,0338 0350 0361 0372 0384 0395 0406 0417 0429 0440
04 0,0451 0462 0474 0485 0496 0507 0519 0530 0541 0552
05 0,0564 0575 0386 0597 0609 0620 0631 0642 0654 0665
06 0,0676 0687 0699 0710 0721 0732 0744 0755 0766 0777
07 0,0789 0800 0811 0822 0833 0845 0856 0867 0878 0890
08 0,0901 0912 0923 0934 0946 0957 0968 0979 0990 1002
09 0,1013 1024 1035 1046 1058 1069 1080 1091 1102 1113
0.10 0,1125 1136 1147 1158 1169 1180 1192 1203 1214 1225

11 .1236

1247 1259 1270 1281 1292 1303 1314 1325 1336

12 .1348

1359 1370 1381 1392 1403 1414 1425 1436 1448

13 0,1459. 1470 1481 1492 1503 1514 1525 1536 1547 1558
14 .1569

1581 1592 1603 1614 1625 1636 1647 1658 1669

15 .1680

1691 1702 1713 1724 1735 1746 1757 1768 1779

16 .1790

1801 1812 1823 1834 1845 1856 1867 1878 1889

17 .1900

1911 1922 1933 1944 1955 1966 1977 1988 1998

18 0,2009 2020 2031 2042 2053 2064 2075 2086 2097 2108
19 .2118

2129 2140 2151 2162 2173 2184 2194 2205 2216

0.20 .2227

2238 2249 2260 2270 2281 2292 2303 2314 2324

21 .2335

2346 2357 2368 2378 2389 2400 2411 2421 2432

22 .2443

2454 2464 2475 2486 2497 2507 2518 2529 2540

23 .2550

2561 2572 2582 2593 2604 2614 2625 2636 2646

24 0,2657 2668 2678 2689 2700 2710 2721 2731 2742 2753
25 .2763

2774 2784 2795 2806 2816 2827 2837 2848 2858

26 .2869

2880 2890 2901 2911 2922 2932 2943 2953 2964

27 .2974

2985 2995 3006 3016 3027 3037 3047 3058 3068

28 .3079

3089 3100 3110 3120 3131 3141 3152 3162 3172

29 .3183

3193 3204 3214 3224 3235 3245 3255 3266 3276

0.30 .3286

3297 3307 3317 3327 3338 3348 3358 3369 3379

31 0,3389 3399 3410 3420 3430 3440 3450 3461 3471 3481
32 .3491

3501 3512 3522 3532 3542 3552 3562 3573 3583

33 .3593

3603 3613 3623 3633 3643 3653 3663 3674 3684

34 .3694

3704 3714 3724 3734 3744 3754 3764 3774 3784

35 .3794

3804 3814 3824 3834 3844 3854 3864 3873 3883

36 .3893

3903 3913 3923 3933 3943 3953 3963 3972 3982

37 .3992

4002 4012 4022 4031 4041 4051 4061 4071 4080

38 .4090

4100 4110 4119 4129 4139 4149 4158 4168 4178

39 .4187

4197 4207 4216 4226 4236 4245 4255 4265 4274

0,40 .4284

4294 4303 4313 4322 4332 4341 4351 4361 4370

41 .4380

4389 4399 4408 4418 4427 4437 4446 4456 4465

42 .4475

4484 4494 4503 4512 4522 4531 4541 4550 4559

43 .4569

4578 4588 4597 4606 4616 4625 4634 4644 4653

44 .4662

4672 4681 4690 4699 4709 4718 4727 4736 4746

45 .4755

4764 4773 4782 4792 4801 4810 4819 4828 4837

46 .4847

4856 4865 4874 4883 4892 4901 4910 4919 4928

47 .4937

4946 4956 4965 4974 4983 4992 5001 5010 5019

48 .5027

5036 5045 5054 5063 5072 5081 5090 5099 5108

49 .5117

5126 5134 5143 5152 5161 5170 5179 5187 5196

0.50 .5205

5214 5223 5231 5240 5249 5258 5266 5275 5284

t
t

0
0

1
1

2
2

3
3

4
4

5
5

6
7
8
The I. t-Table
6

9
9

0.50 .5205 5214 5223 5231 5240 5249 5258

5266 5275 5284

51 .5292 5301 5310 5318 5327 5336 5344

5353 5362 5370

52 .5379 5388 5396 5405 5413 5422 5430

5439 5448 5456

53 .5465 5473 5482 5490 5499 5507 5516

5524 5533 5541

54 .5549 5558 5566 5575 5583 5591 5,600SoSh 5608 5617 5625
55 .5633 5642 5650 5658 5667 5675 5683

5691 5700 5708

56 .5716 5724 5733 5741 5749 5757 5765

5774 5782 5790

57 .5798 5806 5814 5823 5831 5839 5847

5855 5863 5871

58 .5879 5887 5895 5903 5911 5919 5927

5935 5943 5951

59 0,5959 5967 5975 5983 5991 5999 6007

6015 6023 6031

0,60 .6039 6046 6054 6062 6070 6078 6086

6093 6101 6109

61 .6117 6125 6132 6140 6148 6156 6163

6171 6179 6186

62 .6194 6202 6209 6217 6225 6232 6240

6248 6255 6263

63 .6270 6278 6286 6293 6301 6308 6316

6323 6331 6338

64 .6346 6353 6361 6368 6376 6383 6391

6398 6405 6413

65 .6420 6428 6435 6442 6450 6457 6464

6472 6479 6486

66 .6494 6501 6508 6516 6523 6530 6537

6545 6552 6559

67 .6566 6573 6581 6588 6595 6602 6609

6616 6624 6631

68 .6638 6645 6652 6659 6666 6673 6680

6687 6694 6701

69 .6708 6715 6722 6729 6736 6743 6750

6757 6764 6771

0.70 .6778 6785 6792 6799 6806 6812 6819

6826 6833 6840

71 0,6847 6853 6860 6867 6874 6881 6887

6894 6901 6908

72 .6914 6921 6928 6934 6941 6948 6954

6961 6968 6974

73 .6981 6988 6994 7001 7007 7014 7021

7027 7034 7040

74 .7047 7053 7060 7066 7073 7079 7086

7092 7099 7105

75 0,7112 7118 7124 7131 7137 7144 7150

7156 7163 7169

76 .7175 7182 7188 7194 7201 7207 7213

7219 7226 7232

77 .7238 7244 7251 7257 7263 7269 7275

7282 7288 7294

78 .7300 7306 7512 7318 7325 7331 7337

7343 7349 7355

79 .7361 7367 7373 7379 7385 7391 7397

7403 7409 7415

0,80 .7421 7427 7433 7439 7445 7451 7457

7462 7468 7474

81 .7480 7486 7492 7498 7503 7509 7515

7521 7527 7532

82 .7538 7544 7550 7555 7561 7567 7572

7578 7584 7590

83 .7595 7601 7607 7612 7618 7623 7629

7635 7640 7646

84 .7651 7657 7663 7668 7674 7679 7685

7690 7696 7701

85 .7707 7712 7718 7723 7729 7734 7739

7745 7750 7756

86 .7761 7766 7772 7777 7782 7788 7793

7798 7804 7809

87 .7814 7820 7825 7830 7835 7841 7846

7851 7856 7862

88 .7867 7872 7877 7882 7888 7893 7898

7903 7908 7913

89 .7918 7924 7929 7934 7939 7944 7949

7954 7959 7964

0.90 .7969 7974 7979 7984 7989 7994 7999

8004 8009 8014

91 .8019 8024 8029 8034 8038 8043 8048

8053 8058 8063

92 .8068 8073 8077 8082 8087 8092 8097

.

8101 8106 8111

93 .8116 8120 8125 8130 8135 8139 8144

8149 8153 8158

94 .8163 8167 8172 8177 8181 8186 8191

8195 8200 8204

95 .8209 8213 8218 8223 8227 8232 8236

8241 8245 8250

96 .8254 8259 8263 8268 8272 8277 8281

8285 8290 8294

97 .8299 8303 8307 8312 8316 8321 8325

8329 8334 8338

98 .8342 8347 8351 8355 8360 8364 8368

8372 8377 8381

99 .8385 8389 8394 8398 8402 8406 8410

8415 8419 8423

1.00 .8427 8431 8435 8439 8444 8448 8452

8456 8460 8464

The I. t-Table

1.00

.8427 8431 8435 8439 8444 8448 8452 8456 8460 8464

01

.8468 8472 8476 8480 8484 8488 8492 8496 8500 8504

02

.8508 8512 8516 8520 8524 8528 8532 8536 8540 8544

03

.8548 8552 8556 8560 8563 8567 8571 8575 8579 8583

04

.8586 8590 8594 8598 8602 8606 8609 8613 8617 8621

05

.8624 8628 8632 8636 8639 8643 8647 8650 8654 8658

06

.8661 8665 8669 8672 .8676 8680 8683 8687 8691 8694

07

.8698 8701 8705 8708 8712 8716 8719 8723 8726 8730

08

.8733 8737 8740 8744 8747 8751 8754 8758 8761 8765

09

.8768 8771 8775 8778 8782 8785 8789 8792 8795 8799

1.10

.8802 8805 8809 8812 8815 8819 8822 8825 8829 8832

11

.8835 8839 8842 8845 8848 8852 8855 8858 8861 8865

12

.8868 8871 8874 8878 8881 8884 8887 8890 8893 8897

13 0,8900 8903 8906 8909 8912 8915 8918 8922 8925 8928
14

.8931 8934 8937 8940 8943 8946 8949 8952 8955 8958

15

.8961 8964 8967 8970 8973 8976 8979 8982 8985 8988

16

.8991 8994 8997 9000 9003 9006 9008 9011 9014 9017

17 0,9020 9023 9026 9029 9031 9034 9037 9040 9043 9046
18

.9048 9051 9054 9057 9060 9062 9065 9068 9071 9073

19

.9076 9079 9082 9084 9087 9090 9092 9095 9098 9100

1.20

.9103 9106 9108 9111 9114 9116 9119 9122 9124 9127

21

.9130 9132 9135 9137 9140 9143 9145 9148 9150 9153

22

.9155 9158 9160 9163 9165 9168 9171 9173 9176 9178

23

.9181 9183 9185 9188 9190 9193 9195 9198 9200 9203

24 0,9205 9207 9210 9212 9215 9217 9219 9222 9224 9227
25

.9229 9231 9234 9236 9238 9241 9243 9245 9248 9250

26 0,9252 9255 9257 9259 9262 9264 9266 9268 9271 9273
27

.9275 9277 9280 9282 9284 9286 9289 9291 9293 9295

28

.9297 9300 9302 9304 9306 9308 9310 9313 9315 9317

29

.9319 9321 9323 9325 9327 9330 9332 9334 9336 9338

1.30 0,9340 9342 9344 9346 9348 9350 9352 9355 9357 9359

31

.9361 9363 9365 9367 9369 9371 9373 9375 9377 9379

32

.9381 9383 9385 9387 9389 9390 9392 9394 9396 9398

33 0,9400 9402 9404 9406 9408 9410 9412 9413 9415 9417
34

.9419 9421 9423 9425 9427 9428 9430 9432 9434 9436

35

.9438 9439 9441 9443 9445 9447 9448 9450 9452 9454

36

.9456 9457 9459 9461 9463 9464 9466 9468 9470 9471

37

.9473 9475 9477 9478 9480 9482 9483 9485 9487 9488

38

.9490 9492 9494 9495 9497 9499 9500 9502 9503 9505

39

.9507 9508 9510 9512 9513 9515 9516 9518 9520 9521

1.40

.9523 9524 9526 9528 9529 9531 9532 9534 9535 9537

41

.9539 9540 9542 9543 9545 9546 9548 9549 9551 9552

42

.9554 9555 9557 9558 9560 9561 9563 9564 9566 9567

43

.9569 9570 9571 9573 9574 9576 9577 9579 9580 9582

44

.9583 9584 9586 9587 9589 9590 9591 9593 9594 9596

45

.9597 9598 9600 9601 9602 9604 9605 9607 9608 9609

46

.9611 9612 9613 9615 9616 9617 9618 9620 9621 9622

47

.9624 9625 9626 9628 9629 9630 9631 9633 9634 9635

48

.9637 9638 9639 9640 9642 9643 9644 9645 9647 9648

49

.9649 9650 9651 9653 9654 9655 9656 9657 9659 9660

1.50

.9661 9662 9663 9665 9666 9667 9668 9669 9670 9672

The I. t-Table
t

1.5

.9661 9673 9684 9695 9706 9716 9726 9736 9745 9755

1.6

.9763 9772 9780 9788 9796 9804 9811 9818 9825 9832

1.7

.9838 9844 9850 9856 9861 9867 9872 9877 9882 9886

1.8

.9891 9895 9899 9903 9907 9911 9915 9918 9922 9925

1.9

.9928 9931 9934 9937 9939 9942 9944 9947 9949 9951

2.0

.9953 9955 9957 9959 9961 9963 9964 9966 9967 9969

2.1

.9970 9972 9973 9974 9975 9976 9977 9979 9980 9980

2.2

.9981 9982 9983 9984 9985 9985 9986 9987 9987 9988

2.3 0,9989 9989 9990 9990 9991 9991 9992 9992 9992 9993

2.4 0,9993 9993 9994 9994 9994 9995 9995 9995 9995 9996
2.5 0,9996 9996 9996 9997 9997 9997 9997 9997 9997 9998
2.6 0,9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9999
2.7 0,9999 9999 9999 9999 9999 9999 999? 9999 9999 9999
2.8 0,9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999 0000 0000 0000

The t-Shaxda II.

t

0.00 0,00000 0113

0226

0339

0451

0564

0677

0790

0903

1016

01

1128 1241

1354

1467

1580

1692

1805

1918

2031

2144

02

2256 2369

2482

2595

2708

2820

2933

3046

3159

3271

03

3384 3497

3610

3722

3835

3948

4060

4173

4286

4398

04

4511 4624

4736

4849

4962

5074

5187

5299

5412

5525

05

0.0 5750
5637

5862

5975

6087

6200

6312

6425

6537

6650

06

6762 6875

6987

7099

7212

7324

7436

7549

7661

7773

07

7886 7998

8110

8223

8335

8447

8559

8671

8784

8896

08

0.0 9120
9008

9232

9344

9456

9568

9680

9792

9904 * 0016

09

0.1 0240
0128

0352

0464

0576

0687

0799

0911

1023

1135

0.10

0.1 1358
1246

1470

1581

1693

1805

1916

2028

2139

2251

11

2362 2474

2585

2697

2808

2919

3031

3142

3253

3365

12

3476 3587

3698

3809

3921

4032

4143

4254

4365

4476

13

4587 4698

4809

4919

5030

5141

5252

5363

5473

5584

14

5695 5805

5916

6027

6137

6248

6358

6468

6579

6689

15

0.1 6910
6800

7020

7130

7241

7351

7461

7571

7681

7791

16

7901 8011

8121

8231

8341

8451

8560

8670

8780

8890

17

0.1 9109
8999

9218

9328

9437

9547

9656

9766

9875

9984

18

0.2 0203

0312

0421

0530

0639

0748

0857

0966

1075

0094
19

1184 1293

1402

1510

1619

1728

1836

1945

2053

2162

0.20

0.2 2379
2270

2487

2595

2704

2812

2920

3028,

3136

3244

21

3352 3460

3568

3676

3784

3891

3999

4107

4214

4322

22

4430 4537

4645

4752

4859

4967

5074

5181

5288

5395

23

5502 5609

5716

5823

5930

6037

6144

6250

6357

6463

24

6570 6676

6783

6889

6996

7102

7208

7314

7421

7527

25

0.2 7739
7633

7845

7950

8056

8162

8268

8373

8479

8584

26

8690 8795

8901

9006

9111

9217

9322

9427

9532

9637

27

0.2: 9847
9742

9952 * 0056 * 0161 * 0266 * 0370 * 0475 * 0579 * 0684

28

0.3 0892
0788

0997

1101

1205

1309

1413

1517

1621

1725

29

1828 1932

2036

2139

2243

2346

2450

2553

2656

2760

0.30

0.3 2966
2863

3069

3172

3275

3378

3480

3583

3686

3788

31

3891 3993

4096

4198

4300

4403

4505

4607

4709

4811

32

4913 5014

5116

5218

5319

5421

5523

5624

5725

5827

33

5928 6029

6130

6231

6332

6433

6534

6635

6735

6836

34

6936 7037

7137

7238

7338

7438

7538

7638

7738

7838

35

0.3 8038
7938

8138

8237

8337

8436

8536

8635

8735

8834

36

8933 9032

9131

9230

9329

9428

9526

9625

9724

9822

37

0.3 * 0019 * 0117 * 0215 * 0314 * 0412 * 0510 * 0608 * 0705 * 0803
9921

38

0.4 0999
0901

1096

1194

1291

1388

1486

1583

1680

1777

39 1874tii 1971

2068

2164

2261

2357

2454

2550

2647

2743

0,40

0.4 2935
2839

3031

3127

3223

3319

3415

3510

3606

3701

41

3797 3892

3988

4083

4178

4273

4368

4463

4557

4652

42

4747 4841

4936

5030

5124

5219

5313

5407

5501

5595

43

5689 5782

5876

5970

6063

6157

6250

6343

6436

6529

44

6623 6715

6808

6901

6994

7086

7179

7271

7364

7456

45

0.4 7640
7548

7732

7824

7916

8008

8100

8191

8283

8374

46

8466 8557

8648

8739

8830

8921

9012

9103

9193

9284

47

0.4 9465
9375

9555

9646

9736

9826

9916 * 0006 * 0096 * 0185

48

0.5 0365
0275

0454

0543

0633

0722

0811

49

1167 1256

1344

1433

1521

1610

1698 1786dii 1874tii 1962

0.50

0.5 2138
2050

2226

2313

2401

2488

2576

2663

2750

2837

0900

0989

1078

The t-Shaxda II.

t

0.5 2138 2226 2313

2050

2401

2488

2576

2663

2750

2837

51 2924 3011 3098 3185

3272

3358

3445

3531

3617

3704

52 3790 3876 3962 4048

4134

4219

4305

4390

4476

4561

53 4646 4732 4817 4902

4987

5071

5156

5241

5325

5410

54 5494 5578 5662 5746

5830

5914

5998

6082

.6165

6249

55

0.5 6416 6499 6582

6332

6665

6748

6831

6914

6996

7079

56 7162 7244 7326 7409

7491

7573

7655

7737

7818

7900

57 7982 8063 8144 8226

8307

8388

8469

8550

8631

8712

58 8792 8873 8953 9034

9114

9194

9274

9354

9434

9514

59

0.5 9673 9753 9832

9594

9912

9991 * 0070 * 0149 * 0228 * 0307

0,60

0.6 0464 0543 0621

0386

0700

0778

0856

0934

1012

1090

61 1168 1246 1323 1401

1478

1556

1633

1710

1787

1864

62 1941 2018 2095 2171

2248

2324

2400

2477

2553

2629

63 2705 2780 2856 2932

3007

3083

3158

3233

3309

3384

0.50

64 3459 3533 3608 3683

3757

3832

3906

3981

4055

4129

65

0.6 4277 4351 4424

4203

4498

4571

4645

4718

4791

4865

66 4938 5011 5083 5156

5229

5301

5374

5446

5519

5591

67 5663 5735 5807 5878

5950

6022

6093

6165

6236

6307

68 6378 6449 6520 6591

6662

6732

6803

6873

6944

7014

69 7084 7154 7224 7294

7364

7433

7503

7572

7642

7711

0.6 7849 7918 7987

7780

8056

8125

8193

8262

8330

8398

71 8467 8535 8603 8671

8738

8806

8874

8941

9009

9076

72 9143 9210 9277 9344

9411

9478

9545

9611

9678

9744

0.70

73

0.6 9877 9943 * 0009 * 0075 * 0140 * 0206 * 0272 * 0337 * 0402
9810

74

0.7 0533 0598 0663

0468

0728

0793

0858

0922

0987

1051

75

0.7 1180 1244 1308

1116

1372

1436

1500

1563

1627

1690

76 1754 1817 1880 1943

2006

2069

2132

2195

2257

2320

77 2382 2444 2507 2569

2631

2693

2755

2816

2878

2940

78 3001 3062 3124 3185

3246

3307

3368

3429

3489

3550

79 3610 3671 3731 3791

3851

3911

3971

4031

4091

4151

0.7 4270 4329 4388

4210

4447

4506

4565

4624

4683

4742

81 4800 4859 4917 4976

5034

5092

5150

5208

5266

5323

82 5381 5439 5496 5553

5611

5668

5725

5782

5839

5896

83 5952 6009 6066 6122

6178

6234

6291

6347

6403

6459

84 6514 6570 6626 6681

6736

6792

6847

6902

6957

7012

85

0.7 7122 7176 7231

7067

7285

7340

7394

7448

7502

7556

86 7610 7664 7718 7771

7825

7878

7932

7985

8038

8091

87 8144 8197 8250 8302

8355

8408

8460

8512

8565

8617

88 8669 8721 8773 8824

8876

8928

8979

9031

9082

9133

89 9184 9235 9286 9337

9388

9439

9489

9540

9590

9641

9891

9941

9990 * 0040 * 0090 * 0139

0,80

0.90

0.7 9741 9791 9841

9691

91

0.8 0238 0287 0336

0188

0385

0434

0482

0531

0580

0628

92 0677 0725 0773 0822

0870

0918

0966

1013

1061

1109

93 1156 1204 1251 1298

1346

1393

1440

1487

1534

1580

94 1627 1674 1720 1767

1813

1859

1905

1951

1997

2043

93

0.8 2135 2180 2226

2089

2271

2317

2362

2407

2452

2497

96 2542 2587 2632 2677

2721

2766

28 10

2855

2899

2943

97 2987 3031 3075 3119

3162

3206

3250

3293

3337

3380

98 3423 3466 3509 3552

3595

3638

3681

3723

3766

3808

99 3851 3893 3935 3977

4020

4061

4103

4145

4187

4229

4435

4477

4518

4559

4600

4640

1.00
t

0.8 4312 4353 4394

4270
0

4
5
The t-Shaxda II.
4

1.00 0.8 4312 4353 4394

4270

4435

4477

4518

4559

4600

4640

01 4681 4722 4762 4803

4843

4883

4924

4964

5004

5044

02 5084 5124 5163 5203

5243

5282

5322

5361

5400

5439

03 5478 5517 5556 5595

5634

5673

5711

5750

5788

5827

04 5865 5903 5941 5979

6017

6055

6093

6131

6169

6206

05

0.8 6281 6318 6356

6244

6393

6430

6467

6504

6541

6578

06 6614 6651 6688 6724

6760

6797

6833

6869

6905

6941

07 6977 7013 7049 7085

7120

7156

7191

7227

7262

7297

08 7333 7368 7403 7438

7473

7507

7542

7577

7611

7646

09 7680 7715 7749 7783

7817

7851

7885

7919

7953

7987

0.8 8054 8088 8121

8021

8155

8188

8221

8254

8287

8320

11 8353 8386 8419 8452

8484

8517

8549

8582

8614

8647

12 8679 8711 8743 8775

8807

8839

8871

8902

8934

8966

13 8997 9029 9060 9091

9122

9154

9185

9216

9247

9277

1.10

14 9308 9339 9370 9400

9431

9461

9492

9522

9552

9582

15

0.8 9642 9672 9702

9612

9732

9762

9792

9821

9851

9880

16

0.8 9939 9968 9997 * 0027 * 0056 * 0085 * 0114 * 0142 * 0171
9910

17

0.9 0229 0257 0286

0200

0314

0343

0371

0399

0428

0456

18 0484 0512 0540 0568

0595

0623

0651

0678

0706

0733

19 0761 0788 0815 0843

0870

0897

0924

0951

0978

1005

0.9 1058 1085 1111

1031

1138

1164

1191

1217

1243

1269

21 1296 1322 1348 1374

1399

1425 1451,

1477

1502

1528

22 1553 1579 1604 1630

1655

1680

1705 1730kii

1755

1780

23 1805 1830 1855 1879

1904

1929

1953

1978

2002

2026

24 2051 2075 2099 2123

2147

2171

2195

2219

2243

2266

25

0.9 2314 2337 2361

2290

2384

2408

2431

2454

2477

2500

26 2524 2547 2570 2593

2615

2638

2661

2684

2706

2729

27 2751 2774 2796 2819

2841

2863

2885

2907

2929

2951

38 2973 2995 3017 3039

3061

3082

3104

3126

3147

3168

29 3190 3211 3232 3254

3275

3296

3317

3338

3359

3380

0.9 3422 3442 3463

3401

3484

3504

3525

3545

3566

3586

31 3606 3627 3647 3667

3687

3707

3727

3747

3767

3787

32 3807 3826 3846 3866

3885

3905

3924

3944

3963

3982

33 4002

. 4040 4059
4021

4078

4097

4116

4135

4154

4173

34 4191 4210 4229 4247

4266

4284

4303

4321

4340

4358

35

0.9 4394 4413 4431

4376

4449

4467

4485

4503

4521

4538

36 4556 4574 4592 4609

4627

4644

4662

4679

4697

4714

37 4731 4748 4766 4783

4800

4817

4834

4851

4868

4885

38 4902 4918 4935 4952

4968

4985

5002

5018

5035

5051

39 5067 5084 5100 5116

5132

5148

5165

5181

5197

5213

5292

5307

5323

5339

5354

5370

1.20

1.30

1.40

0.9 5244 5260 5276

5229
41 5385 5401 5416 5431 5447,

5462

5477

5492

5507

5323

42 5538 5553 5568 5582

5597

5612

5627

5642

5656

5671

43 5686 5700 5715 5729

5744

5758

5773

5787

5801

5815

44 5830 5844 5858 5872

5886

5900

5914

5928

5942

5956

45

0.9 5983 5997 6011

5970

6024

6038

6051

6065

6078

6092

46 6105 6119 6132 6145

6159

6172

6185

6198

6211

6224

47 6237 6250 6263 6276

6289

6302

6315

6327

6340

6353

48 6365 6378 6391 6403

6416

6428

6440

6453

6465

6478

49 6490 6502 6514 6526

6539

6551

6563

6575

6587

6599

6658

6670

6681

6693

6705

6716

1.50

0.9 6622 6634 6646

6611

4
5
6
The t-Shaxda II.
3

1.50

0.9 6622 6634 6646 6658 6670 6681 6693 6705 6716
6611

51

6728 6739 6751 6762 6774 6785 6796 6808 6819 6830

52

6841 6853 6864 6875 6886 6897 6908 6919 6930 6941

53

6952 6962 6973 6984 6995 7006 7016 7027 7037 7048

54

7059 7069 7080 7090 7100 7111 7121 7131 7142 7152

55 0,97162 7172 7183 7193 7203 7213 7223 7233 7243 7253
56

7263 7273 7283 7292 7302 7312 7322 7331 7341 7351

57

7360 7370 7379 7389 7398 7408 7417 7427 7436 7445

58

7455 7464 7473 7482 7492 7501 7510 7519 7528 7537

59

7546 7555 7564 7573 7582 7591 7600 7609 7617 7626

1,60 0.9 7635 7644 7652 7661 7670 7678 7687 7695 7704 7712
61

7721 7729 7738 7746 7754 7763 7771 7779 7787 7796

62

7804 7812 7820 7828 7836 7844 7852 7860 7868 7876

63

7884 7892 7900 7908 7916 7924 7931 7939 7947 7955

64

7962 7970 7977 7985 7993 8000 8008 8015 8023 8030

65 0.9 8038 8045 8052 8060 8067 8074 8082 8089 8096 8103

66

8110 8118 8125 8132 8139 8146 8153 8160 8167 8174

67

8181 8188 8195 8202 8209 8215 8222 8229 8236 8243

68

8249 8256 8263 8269 8276 8283 8289 8296 8302 8309

69

8315 8322 8328 8335 8341 8347 8354 8360 8366 8373

1,70 0.9 8379 8385 8392 8398 8404 8410 8416 8422 8429 8435
71

8441 8447 8453 8459 8465 8471 8477 8483 8489 8494

73

8500 8506 8512 8518 8524 8529 8535 8541 8546 8552

73

8558 8563 8569 8575 8580 8586 8591 8597 8602 8608

74

8613 8619 8624 8630 8635 8641 8646 8651 8657 8662

75 0.9 8667 8672 8678 8683 8688 8693 8699 8704 8709 8714
76

8719 8724 8729 8734 8739 8744 8749 8754 8759 8764

77

8769 8774 8779 8784 8789 8793 8798 8803 8808 8813

78

8817 8822 8827 8832 8836 8841 8846 8850 8855 8859

79

8864 8869 8873 8878 8882 8887 8891 8896 8900 8905

1,80 0.9 8909 8913 8918 8922 8927 8931 8935 8940 8944 8948
81

8952 8957 8961 8965 8969 8974 8978 8982 8986 8990

82

8994 8998 9002 9007 9011 9015 9019 9023 9027 9031

83

9035 9039 9043 9046 9050 9054 9058 9062 9066 9070

84

9074 9077 9081 9085 9089 9093 9096 9100 9104 9107

85 0,99111 9115 9118 9122 9126 9129 9133 9137 9140 9144
86

9147 9151 9154 9158 9161 9165 9168 9172 9175 9179

87

9183 9185 9189 9192 9196 9199 9202 9206 9209 9212

88

9216 9219 9222 9225 9229 9232 9235 9238 9242 9245

89

9248 9251 9254 9257 9261 9264 9267 9270 9273 9276

1,90 0.9 9279 9282 9285 9288 9291 9294 9297 9300 9303 9306
91

9309 9312 9315 9318 9321 9324 9326 9329 9332 9335

92

9338 9341 9343 9346 9349 9352 9355 9357 9360 9363

93

9366 9368 9371 9374 9376 9379 9382 9384 9387 9390

94

9392 9395 9397 9400 9403 9405 9408 9410 9413 9415

95 0.9 9418 9420 9423 9425 9428 9430 9433 9435 9438 9440
96

9443 9445 9447 9450 9452 9455 9457 9459 9462 9464

97

9466 9469 9471 9473 9476 9478 9480 9482 9485 9487

98

9489 9491 9494 9496 9498 9500 9502 9505 9507 9509

99

9511 9513 9515 9518 9520 9522 9524 9526 9528 9530

2.00 0,99532 9534 9536 9538 9540 9542 9544 9546 9548 9550
t

2.0 0,99532 9552 9572

9591

9609

9626

9642

9658

9673

9688

2.1

9702 9715 9728

9741

9753

9764

9775

9785

9795

9805

2.2

9814 9822 9831

9839

9846

9854

9861

9867

9874

9880

2.3

9886 9891 9897

9902

9906

9911

9915

9920

9924

9928

2.4

9931 9935 9938

9941

9944

9947

9950

9952

9955

9957

2.5

0.9 9961 9963

9959

9965

9967

9969

9971

9972

9974

9975

2.6

9976 9978 9979

9980

9981

9982

9983

9984

9985

9986

2.7

9987 9987 9988

9989

9989

9990

9991

9991

9992

9992

2.8

9992 9993 9993

9994

9994

9994

9995

9995

9995

9996

2.9

9996 9996 9996

9997

9997

9997

9997

9997

9997

9998

3.0

0.9 9998 9998

9998

9998

9998

9998

9998

9999

9999

9999

3.1

9999 9999 9999

9999

9999

9999

9999

9999

9999

9999

3.2

0.9 9999 9999 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000
9999

3
4
5
The t-Shaxda II.