Pendawaian Elektrik

PENGENALAN

PENGENALAN
The Institution of Electrical Engineers (IEEE).

Ibu pejabat di London.

Sistem pendawaian Malaysia mengikut sistem
daripada negara Britain.

Di Malaysia, Suruhanjaya Tenaga (ST) berkuasa
penuh.

TNB tidak berkuasa penuh, jika TNB melakukan
kesalahan ST boleh mengenakan tindakan terhadap
TNB.

SISTEM-SISTEM
PENDAWAIAN
Sistem pendawaian adalah merupakan pemasangan
litar-litar yang mengandungi pengalir, penebat dan
perlindungan mekanik untuk kabel yang digunakan.

Dianggap sebagai nama bagi sistem perlindungan
bagi pemasangan dan cara bagaimana ianya
dipasangkan

SISTEM-SISTEM
PENDAWAIAN
Definisi pendawaian domestik
pendawaian yang dilakukan di rumah-rumah atau
premis-premis kediaman

Definisi pendawaian industri
pendawaian yang dilakukan dikilang-kilang atau
perindustrian

pendawaian domestik menggunakan kabel yang
mempunyai 2 lapisan penebat dan pendawaian
industri mempunyai 1 lapisan penebat kerana kabel
pendawaian telah dilindungi oleh conduit atau
trunking.

SISTEM-SISTEM
PENDAWAIAN
Mengikut IEE terdapat 20 jenis pendawaian

Antara jenis pendawaian yang banyak sekali
digunakan di Malaysia
pendawaian permukaan
pendawaian tersembunyi
pembuluh
sesalur
pendawaian bawah tanah

SISTEM PENDAWAIAN
PERMUKAAN
Voltan yang digunakan ialah voltan lampau rendah

Hanya punca-punca lampu dan kuasa sahaja
dibenarkan di dalam sistem ini

Boleh dipasang secara terus ke dinding kayu atau di
atas lapik kayu pada dinding batu atau konkrit

Kabel yang digunakan mestilah daripada jenis yang
mempunyai tebatan berlapis( PVK )

Pendawaian permukaan

Pendawaian permukaan

Pendawaian permukaan

SISTEM PENDAWAIAN
TERSEMBUNYI

Boleh dibahagi kepada dua jenis
sistem pendawaian tersembunyi kabel bertebat
sistem pendawaian pembuluh tersembunyi

Hanya dibenarkan membawa voltan rendah

Pendawaian tersembunyi

Pendawaian tersembunyi

Pendawaian tersembunyi

SISTEM PENDAWAIAN
PEMBULUH
Biasanya digunakan di tempat yang terdapat bahaya
kerosakan mekanik, terdedah kepada tindakan kimia,
cecair di bahagian luar bangunan.

Digunakan di kilang-kilang, bengkel dan makmal.

Boleh di pasang secara permukaan atau tersembunyi

Selain daripada memberi perlindungan mekanik atau
kimia, pembuluh yang digunakan boleh dijadikan
sebagai pengalir keselanjaran bumi tambahan

tebahagi kepada dua jenis iaitu pembuluh logam dan
pembuluh PVK

Pendawaian pembuluh

Pendawaian pembuluh

Pendawaian pembuluh

SISTEM PENDAWAIAN
SESALUR
Biasanya digunakan di tempat yang terdapat bahaya
kerosakan mekanik, terdedah kepada tindakan kimia,
cecair di bahagian luar bangunan.

Digunakan di kilang-kilang, bengkel dan makmal.

Selain daripada memberi perlindungan mekanik atau
kimia, pembuluh yang digunakan boleh dijadikan
sebagai pengalir keselanjaran bumi tambahan

SISTEM PENDAWAIAN
SESALUR

SISTEM PENDAWAIAN
SESALUR

SISTEM PENDAWAIAN
SESALUR

PENGENALAN KEPADA
PERALATAN & LITAR-LITAR

PENGENALAN LITAR
LITAR PENGGUNA

Setiap pemasangan, pengguna haruslah dilindungi
dari:
a) Arus lebihan seperti(Litar pintas dan
beban lampau
b) kebocoran arus ke bumi bagi mengelakkan
kejutan, kebakaran & sebarang bahaya yg
mungkin terjadi.

PENGENALAN LITAR
Setiap alat kawalan dalam pemasangan mestilah
mudah digunakan & mudah dicapai oleh pengguna
bagi tujuan:i) Pengasingan & penyuisan
ii) Perlindungan arus lebihan
iii) Perlindungan kebocoran arus ke bumi

Litar pengguna terbahagi kepada 2 iaitu:1. Litar Kawalan
2. Litar Akhir

LITAR KAWALAN
1 Litar Kawalan
Definisi:

Litar kawalan ialah turutan alat-alat kawalan &
perlindungan yang terdapat pada litar utama
pemasangan pengguna.

Litar ini termasuklah pengasingan, pensuisan,
perlindungan arus lebihan dan perlindungan
kebocoran arus ke bumi.

LITAR KAWALAN
Alat-alat kawalan dan perlindungan dalam litar
Kawalan adalah seperti berikut:i) FIUS PERKHIDMATAN DAN PENGHUBUNG
NEUTRAL

Berfungsi sebagai perlindungan arus lebihan dan
menghadkan arus penguna

LITAR KAWALAN
FIUS PERKHIDMATAN

LITAR KAWALAN
PENGHUBUNG NEUTRAL

LITAR KAWALAN
ii) JANGKA KILOWATT
JAM

Berfungsi sebagai
pengukur jumlah
tenaga yang
digunakan oleh
pengguna bagi
menetapkan kadar
bayaran tarif

LITAR KAWALAN

LITAR KAWALAN
iii) SUIS UTAMA

Terdapat dua jenis iaitu:a)Suis fius( rumah lama byk
guna jenis ini)
b)Fius suis( supply terus pd
fius-sekarang byk digunakan)

Suis utama berfungsi sebagai
pengasing/ pensuisan litar &
perlindungan arus lebihan

LITAR KAWALAN
iv) PEMUTUS LITAR
BOCOR KE BUMI(ELCB)

Berfungsi sebagai perlindungan
kebocoran arus kebumi dan
pengasing litar.

LITAR KAWALAN
v) PAPAN AGIHAN
(DB)

Berfungsi sebagai
pengagih litar
akhir dan
perlindungan
arus lebihan

LITAR KAWALAN
v) PAPAN AGIHAN
(DB)

Berfungsi sebagai
pengagih litar
akhir dan
perlindungan
arus lebihan

LITAR KAWALAN
v) PAPAN AGIHAN
(DB)

Berfungsi sebagai
pengagih litar
akhir dan
perlindungan
arus lebihan

PAPAN AGIHAN INDUSTRI

PAPAN AGIHAN INDUSTRI

PAPAN AGIHAN INDUSTRI

PAPAN AGIHAN INDUSTRI

LITAR AKHIR
Definisi:
Litar akhir adalah litar yang disambungkan keluar
dari kotak fius agihan(DB) dan berakhir di beban
atau soket alur keluar atau kelengkapan elektrik
di pemasanagn itu. (mula dari DB dan berakhir ke
beban pengguna)

LITAR AKHIR
Terdapat 2 jenis litar akhir:i) litar pencahayaan (litar lampu, kipas,loceng dan
jam elektrik)
ii) Litar Kuasa( soket alur keluar(SAK) biasanya13A, 15A)

LITAR AKHIR
i) Litar pencahayaan

Litar ini termasuk untuk lampu, kipas siling, loceng
pintu dan jam elektrik. Jumlah beban yang boleh
dipasang pada satu litar kecil akhir lampu adalah
berkadaran 5A.

Setiap satu point lampu atau kipas dianggarkan
berkadaran 100W.

Satu litar akhir bagi litar lampu/kipas jumlah
point maksima ialah 10 poin lampu dan kipas

LITAR AKHIR
ii) Litar Kuasa
Litar pendawaian kuasa terbahagi kepada dua
jenis:1) Litar jejari
2) Litar gelang(ring)

LITAR AKHIR
1) Litar Jejari

Litar ini adalah sejenis litar pendawaian biasa di
mana dawai Hidup-(L), dawai Neutral(N) dan dawai
Bumi(E) diambil dari kotak fius agihan sebagai satu
litar akhir dan disambungkan ke punca soket alur
keluar(SAK)

LITAR AKHIR
Litar Jejari & gelang

LITAR AKHIR
PERATURAN IEE

Saiz kabel minima yg boleh digunakan ialah
2.5mm2 pvc/pvc.

Sekiranya bilik hendak dipasang dengan soket
alur/alir keluar kurang dari 30m2 maka bilangan
maksimum yang boleh dipasang ialah sebanyak 6
unit soket alur keluar dan dikawal oleh fius yang
berkadaran 20 amp.

LITAR AKHIR
Jika keluasan bilik melebihi 30m2, maka bilangan
soket alir keluar yang dibenarkan ialah 2 unit soket
alir keluar sahaja.

Sekiranya soket alir keluar hendak dipasang dalam
bilik yang berasingan, maka bilangan soket alir
keluar yang dibenarkan adalah sebanyak 6 unit
soket yang dikawal oleh fius yang berkadaran 30
amp, dan saiz kabel yang digunakan adalah 4mm2
pvc/pvc

LITAR AKHIR
2) LITAR GELANG

Kabel litar gelang mestilah bermula dari satu fius
di dalam kotak fius agihan dan disambungkan ke
tiap-tiap punca soket alir keluar(SAK) dan
akhirnya hendaklah kembali ke fius asalnya.

Jumlah SAK di dalam litar gelang hendaklah tidak
melebihi 10 unit SAK dengan keluasan
bilik/kediaman yang tidak melebihi 100m2

Saiz kabel yang digunakan ialah tidak kurang dari
2.5mm2 dan fius yg mengawal litar ini tidak
melebihi 30 amp

LITAR AKHIR
Dapur Elektrik termasuk dalam litar kuasa.

Dapur elektrik yg tidak melebihi 3kW bolehlah
disambung pada soket SAK 15 amp.

Saiz flexible cord tidak kurang dari 50/0.25 mm2

Dapur yang lebih besar tapi tidak melebihi 8kW
mestilah disambung tetap dan kadaran kuasanya
ialah 30 amp. Unit kawalan dapur mestilah di
pasang pada jarak 2 meter meter dari dapur
elektrik dan disambungkan terus kepada kotak
fius agihan dengan SAK 13 amp.

LITAR AKHIR
Penyaman udara yang berkadaran sehingga 1
kuasa kuda boleh disambung pada SAK 15 amp
beserta penghidup.

Sais flexible cord yang digunakan adalah tidak
kurang dari 50/0.25mm2.

Penyaman udara yang 1 hingga 3 kuasa kuda
mestilah disambung tetap kpd kotak fius agihan
dan kadar arus tidak melebihi 30 amp. Pengasing
dan penghidup yang mempunya No volt coil mesti
dipasang berhampirannya.

RADAS/BAHAN

MCB 6Amp, 15Amp,

20Amp, 30Amp

Cables 1.25mm,
1.5mm, 2.5mm

Bus bar

Sesalur mini PVC

Choke

Starter

Lampu kalimantang

Perkakasan pendawaian

ELCB tester

CARA PEMASANGAN

LITAR PENDAWAIAN

Litar dilukis dalam bentuk litar skema yang
kemudiannya ditukar kepada gambarajah
pendawaian

Simbol litar elektrik digunakan di dalam
gambarajah pendawaian

LITAR PENDAWAIAN

SUIS 1 HALA MENGAWAL

LAMPU

(a) Litar Skema

(b) Gambarajah Pendawaian

SUIS 1 HALA MENGAWAL

2 LAMPU

(a) Litar Skema

(b) Gambarajah Pendawaian

2 SUIS 2 HALA MENGAWAL

1 LAMPU

(a) Litar Skema

(b) Gambarajah Pendawaian

SOKET KELUARAN 13AMP

LITAR JEJARI

(a) Litar Skema

(b) Gambarajah Pendawaian

CARA-CARA PENDAWAIAN

Untuk Bengkel Pendawaian FKEKK, 2 jenis

Litar akan di pasang iaitu litar kuasa dan litar
pencahayaan.
Gambarajah Kaedah dan Pendawaian telah di
berikan di dalam labsheet.
MCB 6A digunakan untuk lampu dan 20A untuk
soket kuasa.
Gunakan saiz kabel yang betul. Arus
menentukan saiz kabel yang hendak digunakan.

CARA-CARA PENDAWAIAN

Untuk litar lampu, gunakan kabel saiz 1.5mm2.

Untuk litar soket alir keluar, gunakan kabel
2.5mm2.
Selain itu, gunakan 6/4 mm2.
Mengikut peraturan IEE, saiz arus kabel
mestilah lebih besar daripada fius iaitu kabel
yang akan bertindak menjadi fius iaitu kabel
yang musnah manakala fius tidak

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR KUASA

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR KUASA
Pendawaian di soket alir keluar

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA
Lampu pendarflour terdiri daripada body,
holder , starter dan choke.

Pastikan body lampu pendarflour juga
dibumikan.

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA
Pendawaian di suis 2 hala

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA

Pendawaian ros siling

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA
Pendawaian lampu
kalimantang

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA

Pendawaian di choke

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA

Pendawaian di hujung housing lampu kalimantang

CARA-CARA PENDAWAIAN
LITAR CAHAYA

Pendawaian di hujung housing lampu kalimantang

PENDAWAIAN DIANTARA BEKALAN

KUASA DAN KOTAK AGIHAN
Setelah pendawaian litar pencahayaan dan
litar kuasa dilakukan, pendawaian untuk
keseluruhan litar hendaklah dilakukan.

Litar lengkap bagi kotak agihan (DB) mestilah
mempunyai main switch dan ELCB dan
disambung ke punca kuasa.

Pastikan DB dibumikan.

PENDAWAIAN DIANTARA BEKALAN

KUASA DAN KOTAK AGIHAN

Di dalam penghantaran tenaga elektrik yang
sebenar, bekalan dari TNB ( 240Vac) akan di
sambungkan ke Kilowatt Hour Meter Board dan
kemudiannya disambung ke kotak agihan.

Untuk bengkel ini, bekalan kuasa akan
disambungkan ke 1 ELCB berasingan dan bekalan
kuasa tersebut akan di sambungkan ke main
switch.

PENDAWAIAN DIANTARA BEKALAN

KUASA DAN KOTAK AGIHAN

KOTAK AGIHAN

KOTAK AGIHAN

KOTAK AGIHAN
Pendawaian di antara kotak
agihan dan sumber kuasa

SUMBER KUASA

TEKNIK PENDAWAIAN
Potong saluran mini PVC
yang menjadi laluan kabel

TEKNIK PENDAWAIAN

Pastikan sambungan sesalur mini PVC rapat

TEKNIK PENDAWAIAN

Pastikan penutup sesalur PVC juga rapat

TEKNIK PENDAWAIAN

Contoh penyambungan
sesalur PVC yang
tidak rapat

TEKNIK PENDAWAIAN
Pastikan penyambungan sesalur PVC di kotak
agihan tidak terlalu rapat
supaya penutup kotak agihan boleh di pasang

WIRING BAY

WIRING BAY

PERATURAN PEMASANGAN

PERATURAN PEMASANGAN
1. Ikatan mestilah kuat. Jika longgar boleh
menyebabkan spark yang akan mengakibatkan
kebakaran.
2. Semasa ikatan jangan masukkan kabel
terlampau ke dalam sehingga ikatan skru
berlaku penebat.
3. Jangan biarkan pengalir pada kabel terdedah,
pastikan panjangnya betul-betul sepada dengan
ikatan.

PERATURAN PEMASANGAN
4. Pastikan ada kabel bumi
5. Mengikut peraturan IEE, setiap badan
(rangka) logam perlu dibumikan
6. Lebihkan 12 inci pada kotak agihan
7. Lebihkan 4 inci pada soket

PERATURAN PEMASANGAN
Ikatan yang betul

PERATURAN PEMASANGAN
Ikatan bumi yang betul

PENGUJIAN PENDAWAIAN

PENGUJIAN PENDAWAIAN

Merupakan bahagian yang paling penting.

Memastikan pemasangan baik, selamat digunakan
dan mematuhi peraturan IEE, ST, dan TNB.

Dapat mengenalpasti kekurangan, kelemahan,
dan kerosakan dalam pemasangan.

Ujian juga dilakukan bagi mengelakkan daripada:
Membahayakan diri sendiri, orang lain dan
haiwan.
Merosakkan alatan elektrik.

PENGUJIAN PENDAWAIAN

Insulation tester dan multimeter digunakan
dalam pengujian pendawaian yang dilakukan.

Terdapat lebih 15 cara pengujian.

Bagaimanapun, hanya 3 cara pengujian yang
akan dilakukan di dalam makmal iaitu:
Ujian Rintangan
Ujian Kekutuban
Ujian Keterusan Pengalir

PENGUJIAN PENDAWAIAN
Digital insulation
tester

PENGUJIAN PENDAWAIAN

Analog insulation tester

PENGUJIAN PENDAWAIAN

Multimeter

UJIAN RINTANGAN
2 ujian akan dilakukan:

Rintangan penebat bumi
Nilai rintangan bagi kabel Life- Earth (LE) dan Neutral-Earth (N-E) diuji
menggunakan insulation tester .

Rintangan penebat antara pengalir
Nilai rintangan bagi kabel Life Neutral
(L-N) ditentukan.

UJIAN RINTANGAN

Bagi kedua-dua ujian rintangan di atas,
bacaan yang direkodkan perlulah melebihi 1.
Bagaimanapun nilai sepatutnya yang dicapai
adalah infiniti iaitu berada dalam keadaan
litar terbuka (open circuit).

UJIAN KEKUTUBAN
Pengujian kekutuban dilakukan bagi memastikan
pemasangan dilakukan dengan betul ke puncapunca dan kekutubannya.

Dapat tentukan dengan menguji nilai rintangan
dari hujung kabel ke hujung kabel yang dipasang.

Rintangan bagi kabel Life Life (L-L) dan
Neutral- Neutral (N-N) ditentukan.

Bacaan yang perlu dicapai adalah 0. Litar
beroperasi dalam keadaan yang baik.

Mengikut IEE, bacaan bagi litar tertutup perlu
kurang dari 1.

UJIAN KETERUSAN PENGALIR

Di namakan juga ujian litar tertutup.

Rintangan antara hujung kabel Earth,E pada
kotak agihan dan hujung kabel Earth,E litar
ditentukan.

Bacaan yang perlu dicapai adalah 0.

Litar berada dalam keadaan yang baik tanpa
kebocoran arus.

BORANG UJIAN
Butir- Butir
Bilangan
Radas

Bilangan
Mata
Lampu
Dan
Soket
Alir
1. Litar Cahaya keluar
1
2. Litar Kuasa
(SAK 13 A)

Bilangan
Motor
Elektrik

Ujian-ujian Menurut Peraturan Bekalan Lembaga

7 (2)
Rintangan
Penebat
Bumi

Rintangan
Penebat
Antara
Pengalir

Kekutuban
Suis Dan
Soket Alir
Keluar

Keterusan
Bumi
Diperiksa

Ujian
Rintangan

Ujian
Kekutuban

Ujian
Keterusan
Bumi