Professional Documents
Culture Documents
Nghiên Cứu Thiết Kế Bộ Điều Khiển PID Mờ
Nghiên Cứu Thiết Kế Bộ Điều Khiển PID Mờ
I HC THI NGUYN
TRNG I HC K THUT CNG NGHIP
----------------------------------
NGHIN CU THIT K B IU
KHIN PID M
NGUYN VN THIN
http://www.lrc-tnu.edu.vn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
I HC THI NGUYN
c lp - T do - Hnh phc
THUYT MINH
T NG HO.
Hc vin:
NGUYN VN THIN
HC VIN
TS. Nguyn Vn V
Nguyn Vn Thin
KHOA T SAU I HC
http://www.lrc-tnu.edu.vn
LI CAM OAN
Ti xin cam oan lun vn ny l cng trnh do ti
tng hp v nghin cu. Trong ln vn c s dng mt s
ti liu tham kho nh nu trong phn ti liu tham kho.
Tc gi lun vn
NguynVn Thin
http://www.lrc-tnu.edu.vn
LI NI U
Ngy nay vi s pht trin ca khoa hc k thut vic ng dng l
thuyt iu khin hin i vo thc t ang ngy cng pht trin mnh m
trong c l thuyt iu khin m. Trong cng nghip hin nay n 90%
cc b iu khin trong thc t l da trn lut iu khin PID, b iu
khin PID pht huy tt hiu qu ca n l th vic xc nh v hiu chnh cc
tham s ca n l rt quan trng tuy nhin vic hiu chnh cc tham s ca b
iu khin PID cn th ng. V vy vic nghin cu ng dng l thuyt m
xc nh v hiu chnh tham s cho b iu khin PID cho ph hp vi cc
trng thi lm vic l cn thit v hin nay ang c nghin cu v pht trin
mnh m .
Vi ti Nghin cu thit k b iu khin PID m c chia lm
3 chng nh sau:
Chng I
Chng II
: B iu khin m
http://www.lrc-tnu.edu.vn
MC LC
Li cam oan
Li ni u
Danh mc cc ch vit tt, cc k hiu
Danh mc cc bng
Danh mc cc hnh v, th
M U ......................................................................................................... 14
1. L do chn ti ................................................................................... 144
2. ngha khoa hc v thc tin ............................................................... 144
2.1. ngha khoa hc............................................................................. 144
2.2. ngha thc tin ............................................................................. 144
Chng 1.TNG QUAN V B IU KHIN PID.................................... 15
1.1. CU TRC CHUNG CA H IU KHIN ................................... 15
1.2.CC CH TIU NH GI CHT LNG H IU KHIN .......... 15
1.2.1. Ch tiu cht lng tnh .................................................................. 15
1.2.2. Ch tiu cht lng ng ................................................................ 16
1.2.2.1. Lng qu iu chnh .............................................................. 16
1.2.2.2. Thi gian qu ...................................................................... 17
1.2.2.3. S ln dao ng........................................................................ 17
1.3. CC LUT IU KHIN .................................................................................... 17
1.3.1. Quy lut iu chnh t l (P) .......................................................... 17
1.3.2. Quy lut iu chnh tch phn (I) ................................................... 18
1.3.3. Quy lut iu chnh t l vi phn (PD) .......................................... 19
1.3.4. Quy lut iu chnh t l tch phn (PI) ......................................... 20
1.3.5. Quy lut iu chnh t l vi tch phn (PID) .................................. 22
1.4. CC PHNG PHP XC NH THAM S PID .......................... 24
1.4.1. Phng php Ziegler - Nichols ...................................................... 26
http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
1.4.2. Phng php Chien Hrones Reswick....................................... 29
1.4.3. Phng php tng T ca Kuhn ...................................................... 31
1.4.4. Phng php ti u ........................................................................ 32
1.4.4.1. Phng php ti u ln ...................................................... 32
1.4.4.2. Phng php ti u i xng .................................................. 39
1.4.5. Xc nh tham s PID da trn qu trnh ti u trn my tnh....... 44
1.5. KT LUN CHNG 1 ..................................................................... 45
Chng 2. B IU KHIN M .................................................................. 47
2.1. LCH S PHT TRIN CA LOGIC M ........................................ 47
2.2. MT S KHI NIM C BN V LOGIC M .............................. 47
2.2.1. nh ngha tp m .......................................................................... 47
2.2.2. Cc hm lin thuc thng c s dng ..................................... 49
2.2.3. Bin ngn ng v gi tr ca bin ngn ng .................................. 49
2.3. B IU KHIN M ......................................................................... 50
2.3.1. Khu m ha .................................................................................. 51
2.3.2. Khu thc hin lut hp thnh ....................................................... 52
2.3.3. Khu gii m .................................................................................. 55
2.4. B IU KHIN M TNH ............................................................... 59
2.4.1. Khi nim ....................................................................................... 59
2.4.2. Thut ton tng hp mt b iu khin m tnh ............................ 59
2.4.3. Tng hp b iu khin m tuyn tnh tng on ......................... 60
2.5. B IU KHIN M NG ............................................................. 61
2.6. B IU KHIN M LAI PID .......................................................... 64
2.6.1. Gii thiu chung ............................................................................. 64
2.6.2. B iu khin m lai kinh in ...................................................... 65
2.6.3. B iu khin m lai cascade ......................................................... 65
2.6.4. B iu khin m chnh nh tham s b iu khin PID ............. 66
http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
2.6.5. B iu khin m t chnh cu trc ............................................... 66
2.7. KT LUN CHNG 2 ..................................................................... 67
Chng 3. THIT K B IU KHIN PID M ....................................... 68
3.1. T VN ...................................................................................... 68
3.2. THIT K B IU KHIN M CHNH NH THAM S PID......... 70
3.2.1. Cu trc b iu khin ................................................................... 70
3.2.2. Thit k b iu khin .................................................................... 70
3.2.3. Kt qu m phng .......................................................................... 77
3.3. NG DNG PID M IU KHIN H TRUYN NGT-D ....... 78
3.3.1. Cc yu cu i vi h truyn ng T-D ....................................... 78
3.3.2.Tng hp mch vng iu chnh dng in RI ............................... 80
3.3.3.Tng hp mch vng iu chnh tc .......................................... 82
3.3.3.1. iu chnh tc dng b iu chnh tc t l .................. 82
3.3.3.2. iu chnh tc dng b iu chnh tc tch phn t l PI.. 85
3.3.4. Bi ton ng dng c th................................................................ 86
3.3.4.1. Tnh ton tham s mch vng dng in ................................. 88
3.3.4.2. Tnh ton tham s b iu khin tc PI .............................. 89
3.3.5. Thit k h iu khin m lai ......................................................... 90
3.3.5.1. Xc nh cc bin vo ra .......................................................... 91
3.3.5.2. Xc nh gi tr cho cc bin vo v ra.................................... 92
3.3.6. M phng nh gi cht lng ...................................................... 99
3.3.6.1. Xy dng s m phng ....................................................... 99
3.3.6.2. Kt qu m phng .................................................................. 100
3.4. KT LUN CHNG 3 ................................................................... 106
TI LIU THAM KHO ............................................................................. 109
TM TT ..................................................................................................... 110
http://www.lrc-tnu.edu.vn
STT
Din gii
TT
i tng iu khin
TBK
Thit b iu khin
exl
Sai s xc lp
max
Lng qu iu chnh
tqd
Thi gian qu
S ln dao ng
H s khuch i
TI
10
Td
11
12
13
qu iu chnh
14
e(t)
Tn hiu u vo
15
u(t)
Tn hiu u ra
16
T-D
H truyn ng my pht ng c
17
ng c mt chiu
18
19
RI
B iu chnh dng in
20
B iu chnh tc
21
Si
Xenx dng in
22
Mch lc tn hiu
23
Tf
24
Tvo
http://www.lrc-tnu.edu.vn
9
25
Tk
26
Tu
27
Ti
28
Ru
in tr mch phn ng
29
Mc
Mmen ti
30
31
in cm mch phn ng
32
Icp
33
KFi
T thng nh mc
34
35
CL
Chnh lu
36
KCL
H s chnh lu
37
Urcm
38
Kbd
T s bin i dng
39
FT
My pht tc
40
Sc in ng ca ng c in mt chiu
http://www.lrc-tnu.edu.vn
10
DANH MC CC BNG
STT
K hiu
Din gii
Bng 3.1
Bng 3.2
Bng 3.3
Bng 3.4
Bng 3.5
Bng 3.6
Bng 3.7
http://www.lrc-tnu.edu.vn
11
DANH MC CC HNH V, TH
STT K hiu
http://www.lrc-tnu.edu.vn
12
25 Hnh2.8 Gii m theo phng php im trng tm
26 Hnh2.9 c tnh vo ra cho trc
27 Hnh2.10 Hm lin thuc ca cc bin ngn ng vo ra
28 Hnh2.11 H iu khin m theo lut PI
29 Hnh2.12 H iu khin m theo lut PD
30 Hnh2.13 H iu khin m theo lut PID
31 Hnh2.14 M hnh b iu khin m lai kinh in
32 Hnh2.15 Cu trc h m lai Cascade
33 Hnh3.1 H iu khin vi b iu khin PID m
34 Hnh3.2 Cu trc b iu khin
35 Hnh3.3 Cu trc b iu khin PID m
36 Hnh3.4 Hm lin thuc ca e(t) v de(t)/dt
37 Hnh3.5 Hm lin thuc ca bin Kp, Kd
38 Hnh3.6 Hm lin thuc ca bin
39 Hnh3.7 c tnh qu thng gp ca h iu khin dng PID
40 Hnh3.8 Giao din m phng m
41 Hnh3.9 Hm lin thuc ca tn hiu e(t) v de/dt
42 Hnh3.10 Hm lin thuc ca bin Kp, Kd
43 Hnh3.11 Hm lin thuc ca bin
44 Hnh3.12 c tnh iu chnh PID ti u vi i tng bc hai
45 Hnh3.13 c tnh iu chnh PID m (Kp= 20.1; Kd = 20.1; Ki=8.6)
so vi c tnh PID ti u
46 Hnh3.14 S khi ca h truyn ng T-D
47 Hnh3.15 Cu trc mch vng iu chnh dng in.
48 Hnh3.16 S khi ca mch vng dng in.
49 Hnh3.17 S khi h iu chnh tc
50 Hnh3.18 S khi ca h iu chnh tc
51 Hnh3.19 Qu trnh dng in v tc khi c nhiu ti
http://www.lrc-tnu.edu.vn
13
52 Hnh3.20 S cu trc h truyn ng T- D mt chiu
53 Hnh3.21 S cu trc mch vng iu chnh dng in.
54 Hnh3.22 Cu trc mch vng iu chnh tc .
55 Hnh3.23 Cu trc bn trong b chnh nh m
56 Hnh3.24 M hnh cu trc h iu khin chnh nh m tham s b
iu khin PI
57 Hnh3.25 Cu trc b chnh nh m
58 Hnh3.26 Xc nh tp m cho bin vo ERROR
59 Hnh3.27 Xc nh tp m cho bin vo dw/dt
60 Hnh3.28 Xc nh tp m cho bin ra HsKP
61 Hnh3.29 Xc nh tp m cho bin ra HsKI
62 Hnh3.30 c tnh qu thng gp ca h iu khin dng PID
63 Hnh3.31 Cc lut hp thnh.
64 Hnh3.32 Cu trc ca h iu khin m lai PI
65 Hnh3.33 Cu trc ca khu m
66 Hnh3.34 Cu trc ca b iu khin PI
67 Hnh3.35 Cu trc ca i tng
68 Hnh3.36 c tnh ca b iu khin PI khi mmen ti hng s
69 Hnh3.37 c tnh ca b iu khin PI-m khi mmen ti hng s
70 Hnh3.38 c tnh ca b iu khin PI-m so vi b iu khin PI khi
mmen ti hng s
71 Hnh3.39 c tnh ca b iu khin PI khi mmen ti thay i
72 Hnh3.40 c tnh ca b iu khin PI- m khi mmen ti thay i
73 Hnh3.41 c tnh ca cc b iu khin khi mmen ti thay i
74 Hnh3.42 c tnh ca b iu khin PI khi tc t thay i
75 Hnh3.43 c tnh ca b iu khin PI-m khi tc t thay i
76 Hnh3.44 c tnh ca cc b iu khin khi tc t thay i
http://www.lrc-tnu.edu.vn
14
M U
1. L do chn ti
Hin nay n 90% cc b iu khin trong thc t l da trn lut iu
khin PID. S thng dng ca b iu khin PID l ch: n gin trong
thit k v tnh ton tham s cng nh quan im nh gi tham s. Thut
ton PID c xy dng t nhiu hng nh theo kinh nghim hoc phn
tch. Tuy nhin vic hiu chnh cc tham s ca b iu khin PID cn th
ng. V vy vic nghin cu ng dng l thuyt M xc nh v hiu
chnh tham s cho b iu khin PID cho ph hp vi cc trng thi lm vic
l cn thit v cn c tp trung gii quyt. Do vy ti la chn ti
Nghin cu thit k b iu khin PID m .
2. ngha khoa hc v thc tin
2.1. ngha khoa hc
Khc phc c nhc im ca h PID khi xc nh cc tham s.
Lm tng kh nng ng dng vo thc tin ca l thuyt M.
Nng cao cht lng ca h iu khin t ng.
2.2. ngha thc tin
p ng c yu cu ca cc h thc i hi cht lng iu chnh cao.
p ng c yu cu ca thc tin l cn xc nh tham s ca PID.
ti gp phn trong vic nghin cu nng cao cht lng h thng
iu khin khi kt hp s dng b iu khin m lai. N thch hp cho h
thng iu khin tc thng dng, h thng tu ng v c nhng h thng
phn hi tng t.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
15
Chng 1
TNG QUAN V B IU KHIN PID
1.1. CU TRC CHUNG CA H IU KHIN
Cu trc chung ca h thng iu khin t ng nh Hnh1.1.
Trong :
TT
: i tng iu khin.
TBK
: Thit b iu khin.
e(t)
x(t)
y(t)
TK
TBK
Z(t)
TBL
CTH
http://www.lrc-tnu.edu.vn
16
Sai s xc lp : L sai s ca h thng khi thi gian tin n v cng
exl = lim
e(t ) exl = lim sE ( s )
s
t
(1.1)
cht(t)
exl
r(t)
R(s)
E(s)
C(s)
G(s)
e(t)
H(s)
exl
c(t)
cmax
max
cxl
cxl
t
0
Hnh1.3: Th hin c tnh ca lng qu iu chnh
Lng qu iu chnh max ( Percent of Overshoot POT ) c tnh
bng cng thc :
max =
c max c xl
x100%
c xl
(1.2)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
17
1.2.2.2. Thi gian qu
Thi gian qu ( tqd) : L thi gian k t khi c tc ng vo h thng
(khi ng h thng) cho n khi sai lch ca qu trnh iu khin nm trong
gii hn cho php % . % thng chn l 2% (0.02) hoc 5% (0.05)
y(t)
yxl
t
0
tqd
yxl
(1.3)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
18
W(p) = K
(1.4)
- Hm truyn tn s ca n l : W(j) = K.
- c tnh pha tn s : () = 0
T cc c tnh trn ta thy quy lut t l phn ng nh nhau i vi tn
hiu mi tn s. Gc lch pha gia tn hiu ra v tn hiu vo bng khng.
V vy, tn hiu iu khin s xut hin ngay khi c tn hiu sai lch. Gi tr
v tc thay i ca tn hiu iu khin U t l vi gi tr v tc thay i
ca tn hiu vo
u im c bn ca quy lut t l l tc tc ng nhanh. H thng iu
chnh s dng quy lut t l c tnh n nh cao, thi gian iu chnh ngn.
Nhc im c bn ca quy lut t l l khng c kh nng trit tiu sai
lch tnh.
1.3.2. Quy lut iu chnh tch phn (I)
Quy lut iu chnh tch phn c m t bi phng trnh vi phn :
U=
1
TI
Trong , TI =
edt
hoc
du
= K.e
dt
(1.5)
1
l hng s thi gian tch phn
K
1
TI . p
1
1 -j
1
- Hm truyn tn s: W(j) =
= -j =
e 2
T
T
Tj
1
T
http://www.lrc-tnu.edu.vn
19
u im c bn ca quy lut iu chnh tch phn l c kh nng trit
tiu sai lch d v quy lut iu chnh (I) ch ngng tc ng khi sai lch e = 0
Nhc im c bn ca quy lut tch phn l tc tc ng chm nn
h thng iu chnh t ng s dng quy lut tch phn s km n nh. Thi
gian iu khin ko di. Trong thc t, quy lut iu chnh tch phn ch s
dng cho cc i tng c tr v hng s thi gian nh.
1.3.3. Quy lut iu chnh t l vi phn (PD)
L quy lut iu chnh c m t bi phng trnh vi phn:
U = K1.e + K2
de
dt
= Km e Td
de
dt
(1.6)
Trong , Km = K1 l h s khuch i
Td =
K2
l hng s thi gian vi phn
K1
A()
BT
I()
PT
h(t)
TB
P
Km
=0
Km
Hnh1.6: Cc c tnh ca quy lut iu chnh t l vi phn
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
20
Quy lut PD c hai tham s hiu chnh l Km v Td. Nu Td = 0 th quy
lut PD tr thnh quy lut t l, nu Km = 0 th quy lut PD tr thnh quy lut
vi phn.
Trong ton di tn s, tn hiu ra lun lun vt trc tn hiu vo nn
quy lut PD tc ng nhanh hn quy lut t l nhng qu trnh iu chnh vn
khng c kh nng trit tiu sai lch d ging nh quy lut t l. Phn t vi
phn tng tc tc ng nhng ng thi cng rt nhy cm vi nhiu tn
s cao. V vy, trong cng nghip, quy lut t l vi phn ch s dng khi quy
trnh cng ngh cho php c sai lch d v i hi tc tc ng rt nhanh.
1.3.4. Quy lut iu chnh t l tch phn (PI)
Quy lut PI l s kt hp ca hai quy lut P v I c m t bng
phng trnh vi phn sau :
U = K1.e + K2edt = Km e
1
edt
TI
(1.7)
K1
l hng s thi gian tch phn.
K2
Thi gian tch phn l khong thi gian cn thit cho tc ng tch
phn bng tc ng t l, v vy n cn c gi l thi gian gp i. Hm
truyn t v hm truyn tn s ca quy lut t l tch phn c dng:
- Hm qu ca quy lut PI:
1
1
h(t) = Km 1(t ) 1(t )dt = Km 1 t
T
T
- Hm truyn t: W(p) = Km 1
TI p
- Hm truyn tn s: W(j) = Km 1 j
TI
Km
(TI ) 2 1
TI
http://www.lrc-tnu.edu.vn
21
- c tnh pha tn s: () = - arctg
1
TI
()
BT
PT
Km
R()
TBP
/ 2
K
I()
=0
h(t)
K
TI
Hnh1.7: Cc c tnh ca quy lut iu chnh t l tch phn
u im ca quy lut t l tch phn l tc ng nhanh do c thnh
phn t l v c kh nng trit tiu sai lch tnh do c thnh phn tch phn.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
22
Nu ta chn c tham s Km, TI thch hp th quy lut iu chnh PI c th
p dng cho phn ln cc i tng trong cng nghip.
Nhc im ca quy lut tch phn l tc tc ng nh hn quy lut
t l. V vy, nu i tng yu cu tc tc ng nhanh do nhiu thay i
lin tc th quy lut tch phn khng p ng c yu cu.
1.3.5. Quy lut iu chnh t l vi tch phn (PID)
Quy lut iu chnh t l vi tch phn c m t bi phng trnh:
U = K1.e + K2edt +K3
1
de
de
= Km e edt TD
dt
dt
TI
(1.8)
K1
l hng s thi gian tch phn
K2
TD =
K3
l hng s thi gian vi phn
K1
- Hm qu : h(t) = Km 1
1
t TD (t )
TI
- Hm truyn t: W(p) = Km 1
1
TD p
TI p
Km
(TI ) 2 (TD TI 2 1) 2
TI
http://www.lrc-tnu.edu.vn
23
Cc c tnh ca quy lut iu chnh PID c m t trn Hnh1.8.
A()
()
BT
/2
TI TD
I()
TBP
/ 2
h(t)
R()
Km
0 =
Km
PT
Km
=0
*
*
TI
Hnh1.8: Cc c tnh ca quy lut iu chnh t l tch phn
Ta nhn thy di tn s thp c tnh ca quy lut PID gn ging vi
quy lut PI, di tn s cao PID gn ging vi quy lut PD, ti 0 =
1
TI TD
http://www.lrc-tnu.edu.vn
24
nhiu thay i lin tc v quy trnh cng ngh i hi chnh xc cao m
quy lut PI khng p ng c.
1.4. CC PHNG PHP XC NH THAM S PID
Tn gi PID l ch vit tt ca ba thnh phn c bn c trong b iu
khin Hnh1.9a gm khu khuch i (P), khu tch phn (I), v khu vi phn
(D). Ngui ta vn thng ni rng PID l mt tp th hon ho bao gm ba
tnh cch khc nhau:
- Phc tng v thc hin chnh xc nhim v c giao (t l)
- Lm vic v c tch lu kinh nghim thc hin tt nhim v (tch phn).
- Lun c sang kin v phn ng nhanh nhy vi s thay i tnh
hung trong qu trnh thc hin nhim v (vi phn).
up
e
kp
1
TI s
TDs
a)
uI
e
_
PID
uD
i tng
iu khin
b)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
25
- Nu s thay i ca sai lch e(t) cng ln th thng qua thnh phn
uD(t), phn ng thch hp ca u(t) s cng nhanh (vai tr ca vi phn)
B iu khin PID c m t bng m hnh vo ra:
1
u(t) = kp[ e(t) +
TI
e(t )d
+ TD
de(t )
]
dt
(1.9)
1
+ TDs )
TI s
(1.10)
(1.11)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
26
1
)
TI s
R(s) = kp( 1 +
(1.12)
ke Ls
1 Ts
( 1.13)
h
0,4.
h
h(t)
40%
e
_
PID
S(s)
1
t
b)
a)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
27
h(t)
h(t)
k
t
L T
a)
t
L
b)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
28
- Nu ch s dng b iu khin khuch i R(s) = kp, th chn kp =
- Nu s dng b PI vi R(s)=kp( 1+
- Nu s dng PID c R(s) = kp(1+
T
kL
1
0,9T
10
) th chn kp=
v TI = L
TI s
kL
3
1
1,2T
L
+TDs ) th chn kp =
, TI = 2L, TD=
TI s
kL
2
e
_
kth
i tng
iu khin
1,5
Tth
1
0,5
t
5
1 2 3
7
a)
b)
Hnh1.12: Xc nh hng s khuch i ti hn
- Xc nh tham s cho b iu khin P, PI hay PID nh sau:
+ Nu s dng R(s) = kp th chn kp =
+ Nu s dng R(s) =kp(1 +
1
k th
2
1
) th chn kp=0,45kth v TI = 0,85Tth
TI s
http://www.lrc-tnu.edu.vn
29
1.4.2. Phng php Chien Hrones Reswick
V mt nguyn l phng php Chien Hrones Reswick gn ging
vi phng php th nht ca Ziegler Nichols. Song n khng s dng m
hnh tham s (1.13) gn ng dng qun tnh bc nht c tr cho i tng m
thay vo l trc tip dng hm qu h(t) ca n.
Phng php Chien Hrones Reswick cng phi c gi thit rng i
tng l n nh, hm qu h(t) khng giao ng v c dng hnh ch S
Hnh1.13 tc l lun c o hm khng m:
dh(t )
= g(t) 0 .
dt
1 sT n
b
>0
a
b
>3
a
t
a b
Hnh1.13: Hm qu cho phng php Chien Hrones Reswick
T dng hm qu h(t) i tng vi hai tham s a, b tho mn,
Chien Hrones Reswick a bn cch bn cch xc nh tham s b
iu khin cho bn yu cu cht lng nh sau:
- Yu cu ti u theo nhiu (gim nh hng nhiu) v h kn khng c
qu iu chnh.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
30
+ B iu khin P : Chn kp =
+ B iu khin PI : Chn kp =
3b
10ak
6b
v TI = 4a
10ak
19b
12a
21a
, TI =
v TD =
20ak
5
50
7b
10ak
7b
23a
v TI =
10ak
10
6b
21a
, TI = 2a v TD =
20ak
50
3b
10ak
7b
6b
v TI =
20ak
5
3b
a
, TI = b v TD =
2
5ak
7b
10ak
6b
v TI = b
5ak
19b
27b
47a
, TI =
v TD =
20ak
20
100
http://www.lrc-tnu.edu.vn
31
1.4.3. Phng php tng T ca Kuhn
Cho i tng c hm truyn t
(1 T t 1 s)(1 T t 2 s).......(1 T t m s) -sT
S(s) = k
e ,
(1 T m1 s)(1 T m 2 s).......(1 T m n s)
( m< n )
(1.14 )
T1 T2 ... Tn
m
th cng phi c.
T1 T1 , T2 T2 ,
t
, Tm t Tm m
h(t
)
A
t
Hnh1.14: Quan h gia din tch v tng cc hng s thi
gian
Gi
A l din tch bao bi ng cong h(t) v k = lim
h(t) vy th ta s c.
t
http://www.lrc-tnu.edu.vn
32
Kt lun 1:
Gia din tch A v cc hng s thi gian Ti t , T j m , T ca (1.14) c mi
quan h:
n
A = k T = k
Ti T
j 1
1
(1.15)
A
k
(1.16)
T
1
v TI =
2
2k
2T
1
v TI= v TD=0,167T
3
k
SR
1 SR
(1.17)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
33
L()
e
_
R(s)
S(s)
y
0
-20
- 40
0,1
a)
b)
10c
(1.18)
(1.19)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
34
l ln nht. Di tn s ny cng ln, cht lng h kn theo ngha (1.19) cng cao.
Mt iu cn thit ni thm l tn gi ti u ln c dng y
khng mang ngha cht ch v mt ton hc cho mt bi ton ti u, tc l
y khng c phim hm nh gi cht lng no c s dng. Do ,
cng khng xc nh c th l vi b iu khin R(s) phim hm c gi tr ln
nht hay khng. Thun tu tn gi ny ch mang tnh nh tnh rng di tn s
, m G(s) tho mn (1.19), cng rng cng tt.
Phng php t u ln c xy dng ch yu ch phc v vic
chn tham s b iu khin PID iu khin cc i tng S(s) c hm
truyn t dng:
- Qun tnh bc nht: S(s) =
k
1 Ts
k
(1 T1 s)(1 T2 s)
k
(1 T1 s)(1 T2 s)(1 T3 s)
kp
(1.20)
TI s
k
1 Ts
(1.21)
Nh vy ta s c:
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
35
- Hm truyn t h kn: G(s) =
T
k
vi TR = I
TR s(1 Ts ) k
kp
k
TR (1 Ts )
(1.22)
Suy ra:
G ( j ) =
k T T T
2 2
G ( j ) 2 =
k2
k 2 (TR 2kTR T ) 2 TR T 2 4
2
L()
e
_
R(s)
S(s)
0
-20
-40
a)
b)
Hnh1.16: iu khin khu qun tnh bc nht
TI
= 2kT
kp
2n
k
= 2
vi n =
2
2kTs(1 Ts ) k
s 2 D n s n
1
2T
v D =
1
2
Kt lun 2:
Nu i tng iu khin l khu qun tnh bc nht (1.21), th b iu
khin tch phn (1.20) vi tham s
TI
= 2kT s l b iu khin ti u ln.
kp
http://www.lrc-tnu.edu.vn
36
Nu i tng S(s) c dng:
k
(1 T1 s)(1 T2 s)...(1 Tn s)
S(s) =
(1.23)
S(s) =
T=
T
i 1
Ta i n
Kt lun 3:
Nu i tng iu khin (1.23) c cc hng s thi gian T 1, T2,.Tn
rt nh th b iu khin tch phn (1.20) vi tham s
TI
kp
= 2k Ti s l b
i 1
iu khin ti u ln.
iu khin i tng qun tnh bc hai.
Xt bi ton chn tham s b iu khin PID cho i tng qun tnh
bc hai.
S(s) =
k
(1 T1 s)(1 T2 s)
( 1.24)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
37
dng c kt lun 1 ta chn b iu khin PI thay v b iu khin I nh
lm vi i tng bc nht:
R(s) = kp(1+
k (1 TI s)
(1 TI s )
T
1
) = p
=
, TR = I
TR s
kp
TI s
TI s
Gh(s) = R(s)S(s) =
k (1 T1 s )
TR s (1 T1 s )(1 T2 s )
( 1.25)
( 1.26)
nhm thc hin vic b hng s thi gian T1 ca biu thc (1.24) theo ngha
TI = T1
vi cch chn tham s TI ny, hm truyn t h h (1.26) tr thnh.
Gh(s) =
k
TR s(1 T2 s)
TI
T1
TI
= 2kT2 kp =
=
2kT2
2kT2
kp
Vy:
Kt lun 4:
Nu i tng iu khin l khu qun tnh bc hai (1.24), th b iu khin
PI (1.25) vi cc tham s TI = T1, kp =
T1
th s l b iu khin ti u ln.
2kT2
k
trong T =
(1 T1 s)(1 Ts )
T
i 2
http://www.lrc-tnu.edu.vn
38
(1.25) c cc tham s TI = T1 , kp =
T1
n
2k Ti
s l b iu khin ti u ln.
i 2
k
(1 T1 s)(1 T2 s)(1 T3 s)
(1.27)
(1 T A s )(1 TB s )
T
1
+TDs) =
TR = I
TR s
kp
TI s
(1.28)
T1T2
T1 T2
Suy ra :
TR =
T
T T
TI
= 2kT3 kp = I = 1 2
2kT3
2kT3
kp
T1T2
T T
, kp = 1 2 s l
T1 T2
2kT3
b iu khin ti u ln.
Trong trng hp i tng li c dng hm truyn t (1.23) nhng
cc hng s thi gian T3, T4, ... Tn rt nh so vi hai hng s cn li T1, T2 th
khi s dng phng php tng cc hng s thi gian nh, xp x n v
dng qun tnh bc ba:
S(s) =
k
trong T =
(1 T1 s)(1 T2 s)(1 Ts )
T
i 3
http://www.lrc-tnu.edu.vn
39
Ta s p dng c kt lun 6 vi:
TI = T1 + T2, TD =
T1T2
T T
, kp = 1 n 2
T1 T2
2k Ti
i 3
Gh ( s)
Gh (s)
Gh(s) =
1 Gh ( s)
1 Gh (s)
(1.29)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
40
tn s ct c. ng th bin Bole Lh() s thay i nghin mt gi
tr 20db/dec ti im tn s gy I ca a thc t s v -20db/dec ti im tn
s gy T ca a thc mu s. Nu khong cch nghing di th thng
h(j) s thay i mt gi tr l 900 ti I v -900 ti T. Ngoi ra, h kn s
n nh nu ti tn s ct h h c gc pha h(c) ln hn . Bi vy,
tnh n nh h kn c m bo nu trong vng I c Gh ( j c ) >> 1 v
vng II ny, xung quanh im tn s ct, biu Bole Lh() c dc l
-20db/dec cng nh dc khong cch l ln.
- Vng III l vng tn s rt cao. Vng ny mang t, c th b qua c
nhng thng tin v cht lng ca h thng. h thng khng b nh hng
bi nhiu tn s rt cao, tc l khi tn s rt cao G(s) cn c bin rt nh,
th trong vng ny hm Gh(j) nn c gi tr tin n 0.
h(
)
Lh(
)
II
e
_
R(s)
S(s)
R(s
)
S(s)
III
C
k h (1 TI s )
s 2 (1 sT1 )
(1.30)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
41
S(s) =
k
s(1 T1 s)
(1.31)
th vi b iu khin PI:
R(s) = kp(1+
1
)
TI s
(1.32)
k p k (1 TI s)
(1.33)
TI s 2 (1 sT1 )
1
1
< 1 =
TI > T1
TI
T1
(1.34)
v
G h ( j I )
> Gh ( j c ) = 1 > Gh ( j1 )
(1.35)
c =
=0
TI
1 ( c TI )
T1
1 ( c T1 ) 2
=0
1
TI T1
lg(c) =
lg( I ) lg(1 )
2
(1.36)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
42
Gi khong cch gia I v 1 o trong h trc ta biu Bole l a,
ta c:
lga = lg1 -lgI = lg
TI
T
a= I
T1
T1
(1.37)
k p k 1 (TI C ) 2
TI 2 C 1 (T1 C ) 2
=1
kp =
(1.38)
kT1 a
1
1
vi TC =
TC s(1 T1 s)
C
Khi h kn s c hm truyn t.
G(s) =
Gh ( s)
1
1
=
2
1 Gh ( s)
1 TC s TC T1 s
1 2 DTs (Ts ) 2
vi T = TC T1 v 2D =
TC
T1
lg a
(v tnh cht i xng ca C)
2
a
< 1 nu 4>a>1
2
2
1 D
a=
4 ln 2 (h)
2 ln 2 (h)
(1.39)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
43
Cng thc (1.39) xc nh iu khng nh l h nghch bin vi a.
Ngoi ra, n cn ch rng h ch ph thuc vo a do s c s dng
xc nh a t yu cu cht lng h kn v h.
Tm li, nu i tng l khu tch phn - qun tnh bc nht (1.31) th b iu
khin ti u i xng s l b iu khin PI(1.32) vi cc tham s xc nh nh sau:
- Xc nh a t qu iu chnh h cn c ca h kn theo (1.39)
hoc t chn a > 1 t yu cu cht lng ra. Gi tr a c chn cng ln,
qu iu chnh cng nh. Nu a 1, h kn s khng n nh.
- Tnh TI theo (1.37) tc l TI = aT1
- Tnh kp theo (1.38) tc l kp =
1
kT1 a
k
s(1 T1 s)(1 T2 s)
(1.40)
k (1 TA s)(1 TB s)
1
+TDs) = p
TI s
TI s
(1.41)
(1.42)
= kp
k p k (1 TB s)
TI s (1 T2 s)
2
k (1 TB s )
vi
TB s 2 (1 T2 s )
k pTB
TI
k (1 TB s
TB s 2 (1 T2 s )
k pTB
~
kp =
TI
(1.43)
k pTB
TI
, nn ta cng c ngay c
http://www.lrc-tnu.edu.vn
44
~
TB = aT2 v k p =
(1.44)
kT2 a
1
kT2 a
ri suy ra kp =
T ATB
TI
~
k p TI
TB
s a
Gc(s) = K
= K
(1.45)
(1.46)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
45
trnh khi lng tnh ton qu ln ta phi chn bc tnh ton cho
ph hp, v d chn bc tnh l 0,2 cho c tham s K v a.
Qu trnh thc hin trn my tnh c m t bng cch s dng hai
vng lp FOR, bt u l iu chnh gi tr K vng lp ngoi sau th iu
chnh gi tr a vng lp trong tip nh ngha hm truyn h thng v p
ng bc nhy. nh ngha qu iu chnh trong p ng: Nu iu kin m
< 1.1 v m > 1.05 th t yu cu v tin hnh ngt vng iu chnh trong v
ngoi, thot khi chng trnh. Vic xc nh K, a, m c thc hin t ng
nh cng thc: SOL = [ K ; a ; m ].
1.5. KT LUN CHNG 1
Ni dung ca chng 1, tp trung nghin cu cc b iu khin P, I, PI,
PD, PID. Tp trung nghin cu, cu trc, nguyn l lm vic, phm vi ng
dng v cc phng php xc nh, hiu chnh tham s b iu khin PID
theo cc phng php khc nhau. Da vo tnh nng, phm v ng dng ,
trn c so snh c im ca i tng cn iu khin, chng ta s la chn
c b iu khin tng ng l P, PI, PD hay PID ph hp.Trn c s ca
yu cu cht lng iu khin chng ta s tnh ton c cc tham s ca b
iu khin bng cc phng php khc nhau nh trnh by trong 1.4.
B iu khin PID hin nay vn cn c s dng kh rng ri iu
khin i tng SISO theo nguyn l hi tip. L do b PID c s dng
rng ri l tnh n gin ca n c v cu trc ln nguyn l lm vic, tin cy
trong iu khin v p ng c yu cu cht lng iu khin trong gii hn
nht nh. Tuy nhin b iu khin PID cng cn tn ti nhc im l trong
qu trnh lm vic khi tham s ca h thng thay i hoc h chu nhiu tc
ng th tnh bn vng ca h khng c m bo, cht lng ra b thay i.
Cc h cn iu khin trong thc t ch yu l cc h phi tuyn c cha
cc tham s (c th c tham s khng bit trc) thay i khi lm vic. Ngoi
ra trong qu trnh lm vic h cn chu nhiu tc ng t mi trng. iu
http://www.lrc-tnu.edu.vn
46
khin cc h thng ni trn vi cc ch tiu cht lng cao cc b iu khin
PID thng thng ni chung khng p ng c.
iu khin cc h phi tuyn mnh, hoc cc h c phn t khng m
hnh ho c, cc tham s khng bit trc v chu nh hng ca nhiu t
mi trng, thng c thit k theo hai hng: hng th nht S dng
cc b iu khin hin i nh : iu khin ti u, iu khin bn vng, iu
khin m, iu khin thch nghi.Hng th 2 l s dng cc b iu khin
lai tn dng u im ca cc b iu khin nh iu khin thch nghi bn
vng, PID m ..
Trong lun vn tc gi s l chon phng php iu khin PID m
x l cc tn ti ca b iu khin PID.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
47
Chng 2
B IU KHIN M
2.1. LCH S PHT TRIN CA LOGIC M
Lch s ca iu khin m bt u t nm 1965, khi gio s Lofti A
Zadeh trng i hc California - M a ra khi nim v l thuyt tp m
(Fuzzy set theory). T tr i cc nghin cu l thuyt v ng dng tp m
pht trin mt cch mnh m. Vi nhng thi im ng ch sau:
- Nm 1972, cc gio s Terano v Asai thit lp ra c s nghin
cu h thng iu khin m Nht.
- Nm 1974, Mamdani nghin cu iu khin m cho l hi.
- Nm 1980, hng Smidth Co. nghin cu iu khin m cho l xi mng.
- Nm 1983, hng Fuji Electric nghin cu ng dng m cho nh my
s l nc.
- Nm 1984, Hip hi h thng m quc t (IFSA) c thnh lp.
- Nm 1989, phng th nghim quc t nghin cu ng dng k thut
m u tin c thnh lp.
Cho n nay, h thng iu khin m c cc nh khoa hc, cc k s
v sinh vin trong mi lnh vc khoa hc k thut c bit quan tm v ng
dng trong sn xut v i sng, c rt nhiu ti liu nghin cu l thuyt
v cc kt qa ng dng logic m trong iu khin h thng. Tuy nhin logic
m vn ang ha hn pht trin mnh m.
2.2. MT S KHI NIM C BN V LOGIC M
2.2.1. nh ngha tp m
Logic m bt u vi khi nim tp m.
Khi nim v tp hp c hnh thnh trn nn tng logic v c
nh ngha nh mt s xp t chung cc vt, cc i tng c cng chung
mt tnh cht, c gi l phn t ca tp hp . ngha logic ca khi
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
48
nim tp hp c xc nh ch mt vt hoc mt i tng bt k ch c
th c hai kh nng hoc l phn t ca tp ang xt hoc khng.
Xt tp hp A trn. nh x A {0,1} nh ngha trn tp A nh sau:
A(x) = 0 nu x A v
A(x) = 1 nu x A
(2.1)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
49
Nh vy, khc vi tp hp kinh in A, t nh ngha kinh in ca
tp m B hoc C khng suy ra c hm lin thuc B(x) hoc C(x) ca
chng. Do , ta c nh ngha v tp m nh sau:
Tp m F xc nh trn tp kinh in X l mt tp m mi phn t ca
n l mt cp cc gi tr (x, F(x) trong x X v F l nh x.
F:X[0,1].
nh x F c gi l hm lin thuc ca tp m F. Tp kinh in X
c gi l tp nn (hay v tr) ca tp m F.
2.2.2. Cc hm lin thuc thng c s dng
Hm lin thuc c xy dng da trn cc ng thng : Dng ny c
u im l n gin. Chng gm hai dng chnh l: tam gic v hnh thang.
Hm lin thuc c xy dng da trn ng cong phn b Gauss:
kiu th nht l ng cong Gauss dng n gin v kiu th hai l s kt
hp hai ng cong Gauss khc nhau hai pha. C hai ng cong ny u
c u im l trn v khng gy mi im nn chng l phng php ph
bin xc nh tp m.
Ngoi ra, hm lin thuc cn c th c mt s dng t ph bin (ch
c s dng trong mt s ng dng nht nh). l cc dng sigma v
dng ng cong Z, Pi v S.
2.2.3. Bin ngn ng v gi tr ca bin ngn ng
Mt bin c th gn bi cc t trong ngn ng t nhin lm gi tr ca
n gi l bin ngn ng.
Mt bin ngn ng thng bao gm 4 thng s: X, T, U, M vi :
+ X : Tn ca bin ngn ng.
+ T : Tp ca cc gi tr ngn ng.
+ U : Khng gian nn m trn bin ngn ng X nhn cc gi tr r.
+ M : Ch ra s phn b ca T trn U
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
50
V d: bin ngn ng Tc xe c tp cc gi tr ngn ng l rt
chm, chm, trung bnh, nhanh, rt nhanh, khng gian nn ca bin l tp cc
s thc dng. Vy bin tc xe c 2 min gi tr khc nhau:
- Min cc gi tr ngn ng N: [rt chm, chm, trung bnh, nhanh, rt nhanh]
- Min cc gi tr vt l V = {x R (x0 )}
Mi gi tr ngn ng (mi phn t ca N) c tp nn l min gi tr vt
l V. T mt gi tr vt l ca bin ngn ng ta c c mt vc t gm cc
ph thuc ca x:
0
0,5
Vc t (50) = 0,5
0
RC C TB NH RN
Tc
50
km/h
Hnh2.1: M ho bin Tc
2.3. B IU KHIN M
S khi ca b iu khin m trn Hnh2.2. bao gm 4 khi:
- Khi m ha (fuzzifiers).
- Khi hp thnh.
- Khi lut m.
- Khi gii m (defuzzifiers).
u vo
x
Khi m ha
(fuzzifiers)
Khi hp
thnh
Gii m
u ra
y
Khi lut m
http://www.lrc-tnu.edu.vn
51
2.3.1. Khu m ha
Khu m ha c nhim v chuyn mt gi tr r ha u vo x0 thnh
mt vector gm cc ph thuc ca cc gi tr r theo cc gi tr m
(tp m) nh ngha cho bin ngn ng u vo.
M ho c nh ngha nh s nh x t tp cc gi tr thc (gi tr
*
n
r) x U R thnh lp cc gi tr m
A'
~
trong U. H thng m nh l
A'
~
vi hm lin thuc
c gi tr rng ti cc im r x*.
- Nu c nhiu u vo th vic m ho s gp phn kh nhiu.
- Vic m ho phi to iu kin n gin cho tnh ton sau ny.
Thng thng c 3 phng php m ha: M ha n tr, m ha
Gaus (Gaussian fuzzifier) v m ha hnh tam gic (Triangular fuzzifier).
Thng s dng m ha Gaus hoc m ha hnh tam gic v hai phng
php ny khng nhng cho php tnh ton tng i n gin m cn ng
thi c th kh nhiu u vo.
M ho n tr (Singleton fuzzifier): M ho n tr l t cc im gi tr
*
thc x U ly cc gi tr n tr ca tp m
1
0
A(x) =
A'
~
nu x = x*
nu cc ch khc
(2.2)
thc x U ly cc gi tr trong tp m
A'
~
A'
~
vi hm lin
http://www.lrc-tnu.edu.vn
52
Ta thy m ho n tr cho php tnh ton v sau rt n gin nhng
khng kh c nhiu u vo, m ho Gaus hoc m ho hnh tam gic
khng nhng cho php tnh ton v sau tng i n gin m cn ng thi
c th kh nhiu u vo.
2.3.2. Khu thc hin lut hp thnh
Khu thc hin lut hp thnh gm 2 khi l khi lut m v khi
hp thnh.
Khi lut m (suy lun m) bao gm tp cc lut Nu Th da vo
cc lut m c s c ngi thit k vit ra cho thch hp vi tng bin v
gi tr ca cc bin ngn ng theo quan h m Vo/Ra.
Khi hp thnh dng bin i cc gi tr m ho ca bin ngn ng
u vo thnh cc gi tr m ca bin ngn ng u ra theo cc lut hp thnh
no .
Khu thc hin lut hp thnh, c tn gi l thit b hp thnh, x l
vector v cho gi tr m B ca tp bin u ra.
Cho hai bin ngn ng v . Nu bin nhn gi tr (m) A vi hm
lin thuc A(x) v nhn gi tr (m) B vi hm lin thuc B(y) th biu thc:
= A c gi l mnh iu kin v = B c gi l mnh kt lun.
Nu k hiu mnh = A l p v mnh = B l q th mnh hp thnh:
p q (t p suy ra q)
(2.3)
(2.4)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
53
thnh (2.3) l mt gi tr m. Biu din gi tr m l tp hp C th mnh
hp thnh m (2.4) chnh l mt nh x:
A(xo) C(y)
Ta c cng thc xc nh hm lin thuc cho mnh hp thnh
B=AB.
B'(y) = min{A, B(y)}, c gi l quy tc hp thnh MIN
B'(y) = A.B(y), c gi l quy tc hp thnh PROD
y l hai quy tc hp thnh thng c dng trong l thuyt iu
khin m m t mnh hp thnh A B.
Hm lin thuc AB(y) ca mnh hp thnh A B s c k hiu l
R. Ta c lut hp thnh l tn chung gi m hnh R biu din mt hay nhiu hm
lin thuc cho mt hay nhiu mnh hp thnh, ni cch khc lut hp thnh
c hiu l mt tp hp ca nhiu mnh hp thnh. Mt lut hp thnh ch c
mt mnh hp thnh c gi l lut hp thnh n. Ngc li nu n c
nhiu hn mt mnh hp thnh ta s gi n l lut hp thnh kp. Phn ln cc
h m trong thc t u c m hnh l lut hp thnh kp. Ngoi ra R cn c mt
s tn gi khc ph thuc vo cch kt hp cc mnh hp thnh (max hay sum)
v quy tc s dng trong tng mnh hp thnh (MIN hay PROD):
- Lut hp thnh max-PROD, nu cc hm lin thuc thnh phn c
xc nh theo quy tc hp thnh PROD v php hp gia cc mnh hp
thnh c ly theo lut max.
- Lut hp thnh max-MIN, nu cc hm lin thuc thnh phn c
xc nh theo quy tc hp thnh MIN v php hp gia cc mnh hp
thnh c ly theo lut max.
- Lut hp thnh sum-MIN, nu cc hm lin thuc thnh phn c
xc nh theo quy tc hp thnh MIN v php hp c ly theo cng thc
Lukasiewicz.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
54
- Lut hp thnh sum-PROD, nu cc hm lin thuc thnh phn c
cc nh theo quy tc hp thnh PROD v php hp c ly theo cng thc
Lukasiewicz.
A(x)
B(x)
A(x)
B(x)
A=>B(y)
x
x0
A(x)
B(y)
A=>B(y)
x
x0
Hnh2.3: Hm lin thuc ca lut hp thnh : (a) Hm lin thuc A(x)
v B(y).(b) AB(y) xc nh theo quy tc min.(c) AB(y) xc nh theo
quy tc PROD.
Tng qut, ta xt thut ton xy dng lut hp thnh c nhiu mnh
hp thnh. Xt lut hp thnh gm p mnh hp thnh:
R1 : Nu = A1 Th = B1 hoc
R2: Nu = A2 Th = B2 hoc
...
RP: Nu = AP, Th = BP
Trong cc gi tr m A1, A2,..., AP c cng tp nn X v B1, B2,...,
BP c cng tp nn Y.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
55
Gi hm lin thuc ca Ak v Bk l Ak(x) v Bk(y) vi k = 1, 2 ,..., p.
Tng qut li, thut ton trin khai R = R1 R2 ... RP s nh sau:
- Ri rc ha X ti n im x1, x2,..., xn v Y ti m im y1, y2,..., ym
- Xc nh cc vector Ak(x) v Bk(y), k = 1, 2,..., p theo
TAk = (Ak(x1), Ak(x21),..., Ak(xnl))
TBk = (Bk(y1), Bk(y21),..., Bk(yml))
- Xc nh m hnh cho lut iu khin
Rk = Ak . TBk = rijk vi i = 1,..., n v j = 1,..., m
(2.5)
Trong php nhn c thay bng php tnh ly cc tiu min khi s
dng quy tc hp thnh MIN.
- Xc nh lut hp thnh R = (max {rijk k = 1,2,..., p})
(2.6)
k 1
R = min 1, Rk
(2.7)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
56
Gii m c nh ngha nh l s nh x (s lm tng ng) t tp
m B trong tp c s V (thuc tp s thc R ; V R ; l u ra ca khi
hp thnh v suy lun m) thnh gi tr r u ra y V . Nh vy nhim v
ca gii m l tm mt im r y V lm i din tt nht cho tp m B . C
ba iu lu sau y lc chn phng php gii m:
*
- Tnh hp l ca kt qu. im r y V l im i din (cho "nng
H
y
y2
y1
Hnh2.4: Gii m bng phng php cc i
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
57
Trong Hnh2.4 th G l khong [y1, y2] ca min gi tr ca tp m u
ra B2 ca lut iu khin R2.
Ba cch tnh l: Nguyn l cn tri, cn phi v trung bnh. K hiu
y1, y2 l im cn tri v cn phi ca G.
- Nguyn l trung bnh: Theo nguyn l trung bnh, gi tr r y s l:
y =
y1 y 2
2
B
(2.8)
B1
B2
y
y y y
2
B1
B2
H
y
y
B1
B2
H
y
y
Hnh2.7: Gii m theo nguyn
l cn phi
http://www.lrc-tnu.edu.vn
58
Gii m theo phng php trng tm
Phng php trng tm s cho ra kt qu y l honh im trng
tm ca min c bao bi trc honh v ng B(y). Cng thc xc nh
y theo phng php im trng tm nh sau:
y =
B'
( y )dy
(2.9)
B' ( y)dy
S
B1
B2
y
y
S
Hnh2.8: Gii m theo phng php im trng tm
Phng php trng tm c u im l c tnh n nh hng ca tt c
cc lut iu khin n gi tr u ra, tuy vy cng c nhc im l khi gp
cc dng hm lin thuc hp thnh c dng i xng th kt qu sai nhiu. V
gi tr tnh c li ng vo ch hm lin thuc c gi tr thp nht, thm ch
bng 0, iu ny hon ton sai v suy ngha v thc t. trnh iu ny, khi
nh ngha cc hm lin thuc cho tng gi tr m ca mt bin ngn ng nn
ch sao cho lut hp thnh u ra trnh c dng ny, c th bng cch
kim tra s b qua m phng.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
59
Gii m theo phng php trung bnh tm.
Nu gi thit mi tp m Bk(y) c xp x bng mt cp gi tr (yk ,
Hk) duy nht (singleton) trong Hk l cao ca Bk(y) v yk l mt im
mu trong min gi tr ca Bk(y) c Bk(y)=Hk.
q
th: y =
y
k 1
q
Hk
H
k 1
(2.10)
k
http://www.lrc-tnu.edu.vn
60
nh ngha N tp m u ra : B1,B2,BN trn khong [1, 2] ca y c
hm lin thuc Bi(x) ( j = 1,2,N) dng hnh tam gic cn.
Bc 2: Xy dng lut iu khin
Vi N hm lin thuc u vo ta s xy dng c N lut iu khin
theo cu trc:
Ri: nu = Ai th = Bi
Bc 3: Chn thit b hp thnh
Gi thit chn nguyn tc trin khai SUM PROD cho mnh hp
thnh, v cng thc Lukasiewicz cho php hp th tp m u ra B khi u
vo l mt gi tr r x0 s l:
i 1
B(y) = MIN 1, Bi ( y) Ai ( x0 )
(2.11)
i 1
B(y) = MIN 1, Bi ( y) Ai ( x0 )
(2.12)
yi H i
y(x0) =
i 1
N
H
i 1
i 1
N
i 1
Ai
( x0 )
(2.13)
Ai
( x0 )
y
y(x0) =
i 1
N
i 1
Ai
( x)
(2.14)
Ai
( x)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
61
y
y5
y3,y4
x1 x2
x
x3 x4
x5
y1,y2
Hnh2.9: c tnh vo ra cho trc
Thut ton tng hp b iu khin ny ging nh thut ton tng hp
b iu khin m vi hm truyn t y(x) bt k. Tuy nhin, cc on c
tnh thng v ni vi nhau mt cch lin tc ti cc nt th cn tun th mt s
nguyn tc sau:
+ Mi gi tr r u vo phi lm tch cc 2 lut iu khin.
+ Cc hm lin thuc u vo c dng hm tam gic c nh l mt
im nt k, c min xc nh l khong [xk-1, xk+1] nh Hnh2.10a.
+ Cc hm lin thuc u ra c dng hm singleton ti cc im
nt yk Hnh2.10b.
+ Ci c lut hp thnh Max Min vi lut iu khin tng qut:
Rk: Nu = Ak th = Bk
A1
B3,B4
B5
y
x
a)
b)
Hnh 2.10: Hm lin thuc ca cc bin ngn ng vo ra
2.5. B IU KHIN M NG
B iu khin m ng l b iu khin m m u vo c xt ti cc
trng thi ng ca i tng nh vn tc, gia tc, o hm ca gia tc, V
d i vi h iu khin theo sai lch th u vo ca b iu khin m ngoi
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
62
tn hiu sai lch e theo thi gian cn c cc o hm ca sai lch gip cho b
iu khin phn ng kp thi vi cc bin ng t xut ca i tng.
Cc b iu khin m ng hay c dung hin nay l b iu khin
m theo lut t l tch phn (PI), t l vi phn (PD) v t l vi tch phn (PID).
Mt b iu khin m theo lut I c th thit k t mt b m theo lut
P (b iu khin m tuyn tnh) bng cch mc ni tip mt khu tch phn
vo trc hoc sau khi m . Do tnh phi tuyn ca h m, nn vic mc
khu tch phn trc hay sau h m hon ton khc nhau Hnh2.11a,b.
E
B iu khin
m
i tng
a)
E
B iu
khin m
i tng
b)
Hnh2.11: H iu khin m theo lut PI
Khi mc thm mt khu vi phn u vo ca mt b iu khin m theo
lut t l s c c mt b iu khin m theo lut t l vi phn PD Hnh2.12.
E
x
-
d
dt
B iu khin
m
y
i tng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
63
Trong k thut iu khin kinh in, b iu khin PID c bit n
nh l mt gii php a nng v c min ng dng rng ln. nh ngha v b
iu khin theo lut PID kinh in trc y vn c th s dng cho mt b
iu khin m theo lut PID. B iu khin m theo lut PID c thit k
theo hai thut ton:
- Thut ton chnh nh PID
- Thut ton PID tc
B iu khin m c thit k theo thut ton chnh nh PID c 3 u
vo gm sai lch e gia tn hiu ch o v tn hiu ra, o hm v tch phn
ca sai lch. u ra ca b iu khin m chnh l tn hiu iu khin u(t).
u(t) = K e
1
TI
e.dt T
d
e
dt
(2.15)
du
ca tn hiu iu khin u(t).
dt
(2.16)
E
-
d
dt
B iu
khin m
i tng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
64
Hin nay, c rt nhiu cu trc khc nhau ca PID m c nghin
cu. Cc dng cu trc ny thng c thit lp trn c s tch b iu chnh
PID thnh hai b iu chnh PD v PI (hoc I). Vic phn chia ny ch nhm
mc ch thit lp cc lut cho PD v PI (hoc I) gm hai (hoc mt) bin vo,
mt bin ra, thay v phi thit lp ba bin vo. H lut cho b chnh nh PID
m kiu ny thng da trn ma trn do Mac Vicar Whelan xut. Cu trc
ny khng lm gim s lut m ch n gin cho vic tnh ton.
2.6. B IU KHIN M LAI PID
2.6.1. Gii thiu chung
Thc t ng dng ca k thut iu khin m cho thy rng khng phi
c thay th mt b iu khin kinh in bng mt b iu khin m th s c
mt h thng tt hn. Trong nhiu trng hp c bit, h thng c c
tnh ng hc tt v bn vng cn phi thit k thit b iu khin lai gia b
iu khin m v b iu khin kinh in. T dn n khi nim "h m
lai" v lnh vc thit k, ng dng b iu khin m lai nng cao cht
lng iu khin ca h thng. H iu khin m lai s pht huy ht cc u
im ca b iu khin m v b iu khin r.
H m lai (Fuzzy- hybrid) l mt h thng iu khin t ng trong
thit b iu khin bao gm hai thnh phn:
- Phn thit b iu khin r (thng l b iu khin PID kinh in)
- Phn thit b iu khin m.
S dng b iu khin m lai s pht huy c u im ca c b iu
khin m v b iu khin r (hay b iu khin PID kinh in). Ta xt h
thng iu khin c hai cu trc vng, mt trong hai vng iu khin s dng
b iu khin m. V vy c hai kh nng kt hp l:
- Kh nng 1: B iu khin m c s dng mch vng iu khin trong;
mch vng iu khin ngoi s dng b iu khin kinh in PID. B iu khin m
lai xy dng theo phng php ny c gi l b iu khin m lai kinh in.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
65
- Kh nng 2: B iu khin kinh in PID c s dng mch vng
iu khin trong; mch vng iu khin ngoi s dng b iu khin m
chnh nh tham s cho b iu khin PID. B iu khin m lai xy dng
theo phng php ny c gi l b iu khin m lai chnh nh m tham
s b iu khin PID.
2.6.2. B iu khin m lai kinh in
Khi thit k b iu khin m lai kinh in, trc ht ta c th thit k b
iu khin m mch vng trong m cha cn quan tm n iu kin n nh
ca h thng. Sau , khi thit k b iu khin PID mch vng ngoi ta mi
cn xt n vn n nh. Nh vy b iu khin PID mch vng ngoi s
thc hin chc nng gim st n nh ca h thng, cn b iu khin m
mch vng trong s m bo cht lng iu chnh cho h thng. Chc nng
gim st ca b iu khin PID mch vng ngoi c l gii nh sau: nu b
iu khin m mch vng trong hot ng tt tc l m bo cht lng iu
chnh cho h thng th b iu khin PID mch vng ngoi khng tham gia
vo cng vic iu chnh. Khi b iu khin m mch vng trong hot ng
khng tt, c khuynh hng gy mt n nh cho h thng th b iu khin PID
mch vng ngoi s can thip nhm a h thng v trng thi n nh.
x
e
-
B iu
khin PID
B iu
khin m
i tng
iu khin
Thit b o
lng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
66
lng u vo ca h m ph thuc vo tng ng dng c th. Tt nhin cc
i lng thng c s dng lm tn hiu vo ca h m l tn hiu ch o
x, sai lc e, tn hiu ra y cng vi cc o hm hoc cc tch phn ca cc i
lng ny. V nguyn tc c th s dng cc i lng khc ca i tng
cng nh s dng cc nhiu xc dnh c.
B iu
khin m
u
+
B iu khin
kinh in
i tng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
67
th c thi gian chnh nh chm, cn i vi cc h thng bc thp c thi gian
tr nh yu cu thi gian chnh nh nhanh. Vic chnh nh ch c ngha khi
qu trnh chnh nh kt thc trc khi h thng kt thc qu trnh qu .
2.7. KT LUN CHNG 2
Ni dung chng 2, tm hiu nhng vn chung v l thuyt m tng
qut nh logic m, tp m, bin ngn ng, lut hp thnh v b iu khin
m. Lun vn tp trung nghin cu cu trc ca b iu khin m v phn
tch lm r chc nng cc khi trong b iu khin m, phn tch cc b iu
khin m tnh, m ng phm vi ng dng v u nhc im ca b iu
khin. Trn c s phn tch u nhc im ca b iu khin m cng nh b
iu khin m lai PID, xut hng thit k b iu khin lai PID m l c
s cho vic thit k tnh ton chng 3.
B iu khin m hin ang c nghin cu ng dng rng ri nh cc
u im ca n. H iu khin m m bo khng cn khi lng tnh ton
ln v phc tp nh cc b iu khin khc v c th tng hp b iu khin
m vi hm truyn t phi tuyn bt k. B iu khin m c nhiu u im,
c bit khi iu khin i tng m ta cha bit nhiu v i tng, thiu
thng tin, thng tin khng tin cy.
Tuy nhin trong thc t ng dng ca k thut iu khin m cho thy
rng khng phi c thay th mt b iu khin kinh in bng mt b iu
khin m th s c mt h thng tt hn. Trong nhiu trng hp, h thng
c c tnh ng hc tt v bn vng cn phi thit k thit b iu khin lai
gia b iu khin m v b iu khin kinh in. T dn n khi nim
"h m lai" v lnh vc thit k, ng dng b iu khin m lai nng cao
cht lng iu khin ca h thng. H iu khin m lai s pht huy ht cc
u im ca b iu khin m v b iu khin r.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
68
Chng 3
THIT K B IU KHIN PID M
3.1. T VN
Do cu trc n gin v bn vng nn cc b iu khin PID c
dng ph bin trong cc h iu khin cng nghip v p ng c cc yu
cu t ra. Hm truyn t ca b iu khin PID l:
G(s) K p
Ki
Kd s
s
(3.1)
1 t
det
ut K P et 0 e d TD
TI
dt
(3.2)
Trong :
- e(t) l tn hiu u vo
- u(t) l tn hiu u ra
- KP l h s khuch i
- TI l hng s tch phn
- TD l hng s vi phn.
Cht lng ca h thng ph thuc vo cc tham s KP, TI, TD ca b
iu khin PID. Nhng v cc h s ca b iu khin PID ch c tnh ton
cho mt ch lm vic c th ca h thng vi cc tham s ca i tng l
xc nh c. V vy trong qu trnh lm vic, nu tham s ca h thng
thay i th, lng ra ca h thng cng thay i, ngha l b iu khin PID
khng cn m bo cht lng ra ca h nh mong mun c na.
Cc h cn iu khin trong thc t ch yu l cc h phi tuyn, c
cha cc tham s khng bit trc, cc tham s ca h thng bin thin theo
http://www.lrc-tnu.edu.vn
69
thi gian, thm ch cha phn t phi tuyn khng th m hnh ho c,
ng thi trong qu trnh lm vic h chu nh hng ca nhiu n h t mi
trng. V vy khi thit k b iu khin PID cho h thc thng ngi ta
phi gi thit:
- Cc tham s ca i tng l l xc nh c v khng i.
- Khng c phn khng m hnh ho c.
- Trong qu trnh lm vic h khng chu nhiu tc ng.
Cc gi thit trn l khng ph hp vi cc h thc. Vn t ra cho
cc b iu khin l khi cc tham s ca i tng thay i th tham s ca b
iu khin cng phi chnh nh li cho ph hp m bo lng ra theo
yu cu. thc hin vic iu chnh t ng cc tham s ca PID ngi ta
c nhiu phng php. Mt trong cc phng php trn l s dng b iu
khin PID m. Cu trc ca h iu khin trn Hnh 3.1.
B iu
khin m
nhiu
u(t)
x(t)
e(t)
z(t)
B iu
khin PID
i tng
iu khin
y(t)
Thit b o
lng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
70
rt ph bin trong cc h thng truyn ng in cht lng cao, di cng
sut ng c mt chiu t vi W n hng MW. y l loi ng c c th
p ng yu cu mmen khi ng ln, o chiu nhanh, ch tiu iu chnh
tc cao : iu chnh trn, di iu chnh rng, sai lch tnh nh H
T-D cng l h phi tuyn v trong qu trnh lm vic mch t b bo ho, in
tr , in cm, m men qun tnh ca h l thay i.
3.2. THIT K B IU KHIN M CHNH NH THAM S PID
3.2.1. Cu trc b iu khin
Cu trc b iu khin m chnh nh tham s PID p dng cho i
tng l khu dao ng bc hai nh sau:
B iu
khin m
1.25
0.2s 0.7 s 1
2
PID
K p K p min
K p max K p min
, Kd =
K d K d min
K d max K d min
Kp
Td .
Kp
K d .
http://www.lrc-tnu.edu.vn
71
Nh vy nhim v c th ca ta l thit k b iu khin m chnh
nh t ng ba tham s : Kp, Kd, .
Gi thit tn hiu vo ca b iu khin m l e(t), e(t) = de/dt. Th cu
trc b iu khin m nh Hnh3.3.
H
m
Kp
e(t)
PID
H
m
Kd
e(t)
H
m
KI
e2
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
e2 e2
e2
http://www.lrc-tnu.edu.vn
72
S MS M
tn hiu ra
c1
b1
a1
d1
a2 b 2
http://www.lrc-tnu.edu.vn
73
Ta i xc nh cc lut iu khin tng ng : Khi bt u khi ng,
khong thi gian al, lc ny cn tn hiu iu khin ln tn hiu ra tng
nhanh, suy ra lc ny Kp ln, Kd nh v Ki ln ( nh) ta c lut:
Nu e(t) ln v e(t) l Zero Th Kp ln, Kd nh v nh
Xung quanh khong thi gian b1 ta mun tn hiu iu khin nh
khng qu iu chnh, ngha l Kp nh, Kd ln v Ki nh vy ta c lut:
Nu e(t) l Zero v e(t) l m ln Th Kp nh, Kd ln, ln
Cc tc ng iu khin xung quanh khong thi gian c 1 v d1 tng t
nh xung quanh a1 v b1.
Dng lut hp thnh MAX PROD, m ho n tr, gii m theo trung
bnh tm lc ta c cc h s Kp, Kd, c tnh ton lc iu khin.
n
Kp(t) =
y
i 1
n
i 1
(t) =
y
i 1
n
i 1
A (e(t )) B (e' (t ))
(e(t )) B (e' (t ))
, Kd(t) =
y
i 1
n
A (e(t )) B (e' (t ))
i 1
(e(t )) B (e' (t ))
(e(t )) B (e' (t ))
(e(t )) B (e' (t ))
Kp
E(t)
S3
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
S3
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
http://www.lrc-tnu.edu.vn
74
Bng3.2. Lut iu khin cho h s Kd
de/dt
Kd
e(t)
S3
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
S3
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
e(t)
S3
S2
S1
Z0
B1
B2
B3
S3
S2
MS
MS
MS
MS
S1
MS
MS
MS
MS
Z0
MS
MS
MS
B1
MS
MS
MS
MS
B2
MS
MS
MS
MS
B3
http://www.lrc-tnu.edu.vn
75
Da trn ngn ng Matlab ta i m phng b iu khin m vi dao
din nh sau:
http://www.lrc-tnu.edu.vn
76
http://www.lrc-tnu.edu.vn
77
3.2.3. Kt qu m phng
c tnh PID
c tnh PID m
http://www.lrc-tnu.edu.vn
78
Nhn xt : T b iu khin m xy dng khi p dng iu khin
i tng hm bc hai ta xc nh b tham s PID m (Kp = 20.1; Kd=20.1;
Ki = 8.6) so snh vi b tham s PID ti u (Kp = 132, Kd = 10, Ki = 435.6).
Ta thy so snh c tnh iu chnh m v c tnh iu chnh theo PID ti u
th b iu khin PID m khng c qu iu chnh thi gian n nh nhanh
hn, sai s tnh nh.
3.3. NG DNG PID M IU KHIN H TRUYN NGT-D
3.3.1. Cc yu cu i vi h truyn ng T-D
S nguyn l h truyn ng T- D rt gn trn Hnh 3.14.
HCD
U
Uk Mc
Ui
R
U
Ri
FX
Ui
I
Si
http://www.lrc-tnu.edu.vn
79
- Ch tiu cht lng tnh l:
+ Sai lc tnh
+ Phm vi iu chnh
+ trn khi iu chnh
Tu theo yu cu cng ngh m ngi ta t ra cc ch tiu ng v ch
tiu tnh c th khc nhau v h c thit k vi cc s cu trc khc
nhau : c th l h h, h kn vi mt hoc nhiu mch vng phn hi. Thng
thng h truyn ng T- D c thit k vi 2 mch vng kn : mch vng
iu chnh dng in v mch vng iu chnh tc . Mch vng iu chnh
dng in c coi l mt khu trong h thng iu chnh tc v xc nh
mmen ko ca ng c.
Mt phng n n gin nht iu chnh dng in c cu trc nh
Hnh3.15a dng b iu chnh tc c dng b khuych i v mch phn
hi dng in phi tuyn P. Khi tn hiu dng in cha khu phi tuyn
ra khi vng km nhy th b iu chnh lm vic nh b iu chnh tc
m khng c s tham gia ca mch phn hi dng in. Khi dng in ln,
khu P s lm vic vng tuyn tnh ca c tnh v pht huy tc dng hn
ch dng ca b iu chnh R.
Phng n th hai c m t trn Hnh 3.15b. C hai mch vng vi
hai b iu chnh ring bit R1, R2, trong R2 l b iu chnh dng in vi
gi tr t I. Cu trc kiu ny cho php iu chnh c lp tng mch vng.
Phng n iu chnh dng in c s dng rng ri nht trong
truyn ng in t ng nh trn Hnh3.15c, trong R1 l b iu chnh
dng in, R l b iu chnh tc . Mi mch vng c b iu chnh ring
c tng hp t i tng ring v theo cc tiu chun ring.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
80
R
S01
S02
MC
p
a)
R1
S01
S02
MC
R2
-
b)
MC
R
-
RI
S01
S02
c)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
81
B
Ui
F
1
1 pT f
Ri
U d
1
(1 pTk )(1 pTvo )
Ki
1 pTi
Ui
-E
1 Ru
I
1 pTu
Si
K cl .K i / Ru
(1 PT f )(1 PTk )(1 PTvo )(1 PTu )(1 PTi )
(3.3)
Kcl Ki / Ru
(1 Ts p)(1 Tu p) ;
Trong Ts <<Tu.
(3.4)
1 Tu p
K cl K i
.aTs p
Ru
(3.5)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
82
c th ly a = 2.
Ri ( p)
1 Tu p
K cl K i
.2Ts p
Ru
(3.6)
U i ( p) K i 2Ts p1 Ts p 1 K i 1 2T sp 2Ts2 p 2
(3.7)
Uk Mc
Ui
R
U
Ri
FX
Ui
I
Si
http://www.lrc-tnu.edu.vn
83
I ( p)
1
1
.
U i ( p) Ki 1 2Ts p(1 Ts p)
(3.8)
.
U i ( p) Ki 1 2Ts p
(3.9)
.
U i ( p) Ki 1 4Ts p
(3.10)
Ru K
1
.
K i K Tc P(2T ' s p 1)
(3.11)
K i K Tc
Ru K
1
K p'
2T ' s a2
(3.12)
Trong thng ly a2 = 2
Mc
1
K
HCD
U
R
U
1/ K i
1 2Ts p
-Ic
K
1 pT
Ru
K Tc p
http://www.lrc-tnu.edu.vn
84
Hm truyn ca mch vng iu chnh tc l:
( p)
U v ( p)
1
1
K 4T 's p(2Ts p 1) 1
(3.13)
I ( p) I c ( p)Ru
K Tc p
R I ( p)
I ( p)
u c
[1
]
K Tc p
I c ( p)
(3.14)
Ru I c
4T ' s I c Ru
2T ' s p 1
1
.
.
K .Tc p 1 Fo ( p)
K .Tc 4T ' s p(2T ' s p 1) 1
(3.15)
(3.16)
i(t)
(t)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
85
3.3.3.2. iu chnh tc dng b iu chnh tc tch phn t l PI
Trong nhiu thit b cng ngh thng c yu cu h thng iu chnh
v sai cp cao, khi ny c th s dng phng php ti u i xng tng
hp cc b iu chnh. Vi mch vng iu chnh tc hm truyn ca b
iu chnh c dng:
1 To p
KTo p
R ( p)
(3.17)
V hm truyn mch h s l:
Fo ( p)
1 To p Ru K
1
.
.
KTo p Ki K Tc p(2T 's p 1)
(3.18)
R ( p)
Ki K .Tc
Ru K
1
1
(1
)
4T 's
8T 's . p
(3.19)
U ( p)
1 8T ' s p
(3.20)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
86
Cn c vo cc biu thc nu trn ta c th tnh c hm truyn
vi tn hiu nhiu lon l dng in ti:
Fi ( p)
1 8T ' s p
I ( p)
(3.21)
[ I ( p) I c ( p)]
Ru
K .Tc . p
4T ' s Ru I c
8T ' s p (1 2T ' s p)
K .Tc 8T ' s p [4T ' s p (1 2T ' s p) 1] 1
(3.22)
Lc
FT
12
Pht
xung
Rd
ng b
Uk
Ui
http://www.lrc-tnu.edu.vn
UW
87
Dng in cho php ln nht:
I cp 36 A
25,83.10 3
Ru
1,2
T thng nh mc:
.
KFi
Eu Uu Ru .Iu
Wm
Wm
= 1,3089.
J 0,016kg.m2 .
2,34 U 2, 43 220
57, 2
U rc
9
: Tv 0 0,166 103
Rd 100
2
Kbd
50
Ki
U 2 I ( p)
I1 ( p) 1 Ti . p
http://www.lrc-tnu.edu.vn
88
- o lng tc : S dng my pht tc mt chiu FT. m bo
yu cu l in p mt chiu c cha t thnh phn xoay chiu tn s cao v t
l vi tc ng c, khng b tr nhiu v gi tr v du so vi bin i i
lng o, ta s dng my pht tc mt chiu c t thng khng i trong ton
vng iu chnh tc . V vy phi hn ch tn tht mch t bng vic s
dng vt liu t c t tr hp v s dng l thp k thut in mng (hn ch
tn tht dng in xoy). loi b sng iu ho tn s cao s dng b lc
lp u ra my pht tc.
+ My pht tc FT: nm 3000 vng / pht ; U m 24 v .
+ Hm truyn ca my pht tc khi c b lc s l:
U ( p)
K
F f ( p)
( p) 1 T . p
Trong :
9,55 U m 9,55 24
nm
3000 = 0,0764
Tcl1 Tk Tvo
1 Tu p
1 Tu p
Kcl Ki
.aTsi p
Ru
= Tri p
http://www.lrc-tnu.edu.vn
89
Tsi Ti Tk Tvo = 0,0005+ 0,0002 + 0,000166 = 0,000866
Tri
Ru
1,2
= 0,16512
K i KFi Tc
1
1
1
Ru K
4Tsw 8Tsw p
R ( p)
Tsw
Tc
Ki KFi Tc 1
K KFi Tc 1
1
Ru K
4Tsw
Ru K
4Tsw 8Tsw p
2 Tsi Tw
2
= 0,001116
J Ru
KFi2
= 0,011207
http://www.lrc-tnu.edu.vn
90
KPn
Ki KFi Tc
1
Ru K
4Tsw = 71,685
KI n
Ki KFi Tc
1
1
Ru K
4Tsw 8Tsw = 8029,3
B chnh nh m 1
HsKP
B chnh nh m 2
HsKI
dw/dt
Hnh3.23: Cu trc bn trong b chnh nh m
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
91
Nh vy b chnh nh m s c hai u vo l e(t), o hm ca u ra
dw/dt v hai u ra l Hs KP, v Hs KI , do c th xem nh n gm hai b
chnh nh m, mi b gm c hai u vo v mt u ra.
B chnh
nh m
Thit b
chnh nh
HsKP
x
-
dw/dt
HsKI
B iu
khin PI
i tng
iu khin
Thit b o
lng
http://www.lrc-tnu.edu.vn
92
+ Hs KP
+ Hs KI
http://www.lrc-tnu.edu.vn
93
Trong k hiu:
+ NB m nhiu ; NM m va ; NS m t ; ZE Zero.
+ PB Dng nhiu ; PM Dng va ; PS Dng t.
+ S Nh ; MS Nh va ; M Va ; B Ln.
Xc nh hm lin thuc: Trong k thut iu khin thng u tin
chn hm lin thuc kiu hnh tam gic hoc hnh thang. Cc loi ny c biu
thc n gin, tnh ton d dng, tuy nhin cc hm lin thuc ny ch gm
cc on thng nn khng mm mi cc im gy.
Bng 3.4. Hm lin thuc ca bin u vo
Hm lin
Thng s
Hm lin
thuc ca
ca bin
thuc ca
bin ERROR
ERROR
bin dw/dt
NB
Trimf
Trapmf
NM
Trimf
-15 , -10 , -5
Trimf
NS
Trimf
-10 , -5 , 0
Trimf
-3334 , -1666 , 0
ZE
Trimf
-5 , 0 , 5
Trimf
-1666 , 0 , 1666
PS
Trimf
0 , 5 , 10
Trimf
0 , 1666 , 3334
PM
Trimf
5 , 10 , 15
Trimf
PB
Trimf
10 , 15 , 20
Trapmf
Bin
ngn ng
Thng s ca
ngn ng
ca bin HsKP
bin HsKP
ca bin HsKI
Trimf
-1.999 , -1 , 4
Trimf
-1.999 , -1 , 4
MS
Trimf
1,4,7
Trimf
1,4,7
Trimf
4 , 7 , 10
Trimf
4 , 7 , 10
Trimf
7 , 10 , 13.01
Trimf
7 , 10 , 13.01
bin HsKI
http://www.lrc-tnu.edu.vn
94
http://www.lrc-tnu.edu.vn
95
http://www.lrc-tnu.edu.vn
96
Xy dng cc lut iu khin.
Da vo bn cht vt l, cc s liu vo ra c c, kinh nghim, v
da vo c tnh qu thng gp ca h thng iu khin dng PID nh
Hnh3.30, ta xc nh cc lut iu khin tng ng. Chng hn:
tn hiu ra
c1
b1
d1
a2 b2
a1
http://www.lrc-tnu.edu.vn
97
Bng 3.6. Lut iu khin cho HsKP
dw/dt
HsKP
ERROR
NB
NM
NS
ZE
PS
PM
PB
NB
NM
NS
MS
MS
ZE
MS
PS
MS
MS
PM
PB
ERROR
NB
NM
NS
ZE
PS
PM
PB
NB
NM
NS
MS
MS
ZE
MS
MS
MS
PS
MS
MS
PM
PB
http://www.lrc-tnu.edu.vn
98
http://www.lrc-tnu.edu.vn
99
Dng lut hp thnh Max-Prod, gii m theo phng php trng tm,
Khi cc h s HsKp, HsKI c tnh ton lc iu khin l:
49
y p l Al e(t ) . B l dw / dt
HsK p (t ) l 1
49
Al e(t ) . B l dw / dt
l 1
(3.23)
49
y I l Al e(t ) . B l dw / dt
HsK I (t ) l 1
49
Al e(t ) . B l dw / dt
l 1
Trong
y pl , y I l
(3.24)
l tm ca cc tp m tng ng.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
100
sailech e
1
e
Mux
Demux
2
dw /dt
1
Hs KP
HsKPKI
2
Hs KI
dw /dt1
http://www.lrc-tnu.edu.vn
101
Kt qu m phng v so snh vi phng php dng b iu khin PI
khng c b chnh nh m c th hin trn cc trng hp nh sau:
p ng u ra khi Mmen ti hng s
1600
n-dat
n-PI
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Thoi Gian t ( s )
0.6
0.7
0.8
0.9
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Thoi Gian t ( s )
0.6
0.7
0.8
0.9
http://www.lrc-tnu.edu.vn
102
1600
n-dat
n-PI
n-PI-Mo
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
Thoi Gian t ( s )
0.6
0.7
0.8
0.9
http://www.lrc-tnu.edu.vn
103
p ng u ra khi Mmen ti thay i.
1600
n-dat
n-PI
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
MOMEN TAI THAY DOI
200
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
http://www.lrc-tnu.edu.vn
104
1600
n-dat
n-PI
n-PI-Mo
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
MOMEN TAI THAY DOI
200
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
http://www.lrc-tnu.edu.vn
105
p ng u ra khi tc t thay i.
1600
n-dat
n-PI
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
http://www.lrc-tnu.edu.vn
106
1600
n-dat
n-PI
n-PI-Mo
1400
1200
Toc do n ( vong/phut )
1000
800
600
400
200
-200
0.2
0.4
0.6
0.8
1
Thoi Gian t ( s )
1.2
1.4
1.6
1.8
http://www.lrc-tnu.edu.vn
107
ng u tt hn rt nhiu so vi vic dng b iu khin PI, nht l qu
iu chnh v thi gian qu rt nh. Nh vy, b iu khin PID m hon
ton p ng c thc t iu khin.
KT LUN CHUNG
Qua qu trnh thc hin ti Nghin cu thit k b iu khin PID
m c s gip v ch bo tn tnh ca thy gio T.s Nguyn Vn V
ti c hon thnh theo ng tin v cng ra.
Thng qua nghin cu, tm hiu ti ta thu c kt qu nh sau:
Nghin cu v lut iu khin PID. Nghin cu cc b iu khin dng
PID nh tc ng ca b iu khin PID dng P, dng I, dng PI, dng PD v
dng PID qu trnh nghin cu nhm so snh u v nhc im ca cc b
iu khin. Nghin cu v tng hp cc phng php xc nh tham s cho b
iu khin PID. T , la chn cc phng php xc nh tham s b iu
khin PID ph hp cho cc i tng c th. nng cao tnh cht iu khin
c bit l iu khin nhng i tng phi tuyn th em thc hin vic xc
nh v hiu chnh cc tham s ca b iu khin PID theo l thuyt m.
iu khin PID m da trn nhng kinh nghim thc t, m phng t
duy ca con ngi v th hin tnh mm do trong phn tch v thit k nn
c ng dng nhiu trong iu khin.
Kt qu quan trng nht l em thc hin tng hp xy dng mt b
iu khin PI m iu khin h truyn ng T-D.
Kt qu m phng thu c hon ton ph hp vi cc kt qu nghin
cu l thuyt. iu ny chng t rng, thut ton v cch thc xy dng b
iu khin m lai l ng n v chnh xc.
Sai lch tnh, qu iu chnh, thi gian qu , s ln dao ng ca
h truyn ng u tt hn rt nhiu so vi vic dng b iu khin PID, nht
l qu iu chnh v thi gian qu rt nh.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
108
Kt qu m phng mt ln na minh chng v khng nh rng l
thuyt iu khin m lai PID hon ton c th m ng c yu cu cht
lng iu khin ca h truyn ng phi tuyn.
Do thi gian c hn, nng lc chuyn mn cn hn ch bn thn lun
vn mi dng li vic tng hp v xy dng b iu khin PI m iu
khin i tng ng c mt chiu. Vic ng dng l thuyt iu khin PID
m iu khin cc i tng c cht lng iu khin tt hn rt nhiu so
vi iu khin PID truyn thng.
KIN NGH
Trong khun kh ca lun vn ny mi ch nghin cu tc dng ca b
iu khin PID m. pht trin hn na c th thay b iu khin PID bng
b iu khin thng minh nh m trt, m - Nron
Phn tch v tng hp h thng cho mt chuyn ng c th no vi
nhiu i tng phc tp hn.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
109
http://www.lrc-tnu.edu.vn
110
TM TT
Bn thuyt minh lun vn bao gm 3 chng, mi chng nghin cu
v gii quyt mt s vn sau :
Chng 1 : Tng quan v b iu khin PID
Gii thiu tng quan v b iu khin PID: Cu trc chung ca b iu
khin, cc ch tiu cht lng ca h thng iu khin, cc quy lut iu khin.
Gii thiu cc phng php xc nh tham s cho b iu khin PID nh
phng php Phng php Ziegler Nichols, Phng php Chien Hrones
Reswick, Phng php tng T ca Kuhn, phng php ti u, phng php
Xc nh tham s b iu khin PID da trn qu trnh ti u trn my.
Chng 2 : B iu khin m
Gii thiu tng quan v iu khin m: Lch s pht trin ca logic m,
mt s khi nim c bn v logic m, cu trc ca b iu khin m. Phn
tch cc b iu khin m: M tnh, b iu khin m ng, b iu khin
m lai PID.
Chng 3 : Thit k b iu khin PID m
a ra l thuyt v cc bc thit k b iu khin m chnh nh
tham s b iu khin PID.
Tng hp h truyn ng T- D: Tng hp mch vng iu chnh dng
in, tng hp mch vng iu chnh tc , s cu trc, tnh ton cc
tham s, tng hp hm truyn ca b iu khin.
a ra cu trc bn trong ca b iu khin PID m. Thit k b iu khin
PID m: xc nh cc bin vo ra v gi tr ca n, xy dng cc lut iu khin.
Nghin cu, ng dng phn mm m phng Matlab Simulink, thit
k v m phng ton h thng. Quan st v nhn xt kt qu.
Tm tt cc kt qu chnh ca ti, a ra nhng hn ch v kin ngh
hng pht trin tip theo.
T kha : B iu khin PID, B iu khin m, B iu khin m lai,
L thuyt iu khin hin i, iu khin s.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn