Professional Documents
Culture Documents
Huong Dan Tinh Toan Chi So AQI Va WQI
Huong Dan Tinh Toan Chi So AQI Va WQI
H Ni, 2010
MC LC
MC LC................................ ................................ ................................ ................... 1
M U................................ ................................ ................................ ..................... 3
I. TNG QUAN V CH S CHT LNG NC (WQI)................................ .....4
1.1 Tng quan v ch s mi trng ................................ ................................ ........4
1.2 Tng quan v WQI ................................ ................................ ............................. 5
1.2.1 Gii thiu chung v WQI................................ ................................ .............. 5
1.2.2 Quy trnh xy dng WQI ................................ ................................ .............. 5
II. KINH NGHIM XY DNG WQI CA MT S QUC GIA TRN TH GII
................................ ................................ ................................ ................................ ..10
2.1 M hnh WQI p dng ti bang Origon Hoa K................................ ............. 10
2.1.1. La chn cc thng s ................................ ................................ ............... 10
2.1.2. Phng php chuyn i bin s: ................................ .............................. 11
2.1.3. Trng s: ................................ ................................ ................................ ... 15
M hnh WQI hin ti ang p dng s dng phng php trng s cn bng .... 15
2.1.4. Tnh ton WQI cui cng t cc ch s ph ................................ ............... 15
2.2 M hnh WQI p dng bang Floria ................................ ................................ 16
2.2.1. La chn thng s ................................ ................................ ..................... 16
2.2.2. Tnh ton ch s ph ................................ ................................ .................. 17
2.2.3. Trng s: ................................ ................................ ................................ ... 19
2.2.4. Tnh ton ch s cui cng ................................ ................................ ......... 19
2.3 Cc m hnh WQI p d ng ti Canada ................................ .............................. 20
2.3.1. Phng php a ra b i trung tm St Laurent ................................ ............ 20
2.3.2. Phng php ca QUEBEC................................ ................................ ....... 20
2.3.3. Phng php British Columbia ................................ ................................ ..21
2.3.4. Phng php Manitoba ................................ ................................ .............. 21
2.3.5. Phng php Ontario ................................ ................................ ................. 21
2.3.6. Chi tit phng php tnh ton WQI p d ng ti Alberta (pht trin t WQI
CCME)................................ ................................ ................................ ............. 21
III. TNH HNH NGHIN C U V KT QU T C V XY DNG WQI
VIT NAM................................ ................................ ................................ ............ 23
3.1 M hnh WQI a ra bi TS Tn Tht Lng p dng cho sng ng Nai......... 24
3.1.1. La chn thng s: phng php Delphi ................................ ................... 24
3.1.2. Tnh ton ch s ph: phng php delphi v phng php ng cong t l
................................ ................................ ................................ ............................ 24
3.1.3. Trng s ................................ ................................ ................................ .... 24
3.1.4. Tnh ton ch s cui cng ................................ ................................ ......... 25
3.2 M hnh WQI a ra bi TS Phm Th Minh Hnh ................................ ......... 25
3.2.1. La chn thng s ................................ ................................ ..................... 26
1
M U
Vit Nam c mng li sng ngi kh dy, tuy nhin qu trnh pht tri n kinh t
x hi nhanh dn n nhiu lu vc sng b nhim nng. Bo v mi trng cc
lu vc sng ang l yu cu bc thit v ang c quan tm . c ngun thng tin
phc v tt cng tc bo v mi trng cc lu vc sng, mng li quan trc nc
trn ton quc ang hnh thnh v ngy cng m rng.
S liu quan trc nc t cc chng trnh quan trc thng c s dng trong
cc bo co hin trng mi trng cc lu vc sng. Cc thng s trong mi trng
nc c phn tch nh gi v a ra cc nh n nh v hin trng v din bin ca
cht lng nc.
Ngoi cc phn tch nh gi cho t ng thng s, cc b ch th mi trng quc
gia cng c xy dng. B ch th mi trng nc mt lc a c quy nh chi
tit v ang c p dng cho cp a phng cng nh quc gia.
Ch s mi trng l cch s dng s liu tng hp hn so vi nh gi tng
thng s hay s dng cc ch th. Rt nhiu cc quc gia trn th gii trin khai p
dng cc m hnh ch s cht lng nc (WQI) vi nhiu mc ch khc nhau. T
nhiu gi tr ca cc thng s khc nhau, bng cc cnh tnh ton ph h p, ta thu c
mt ch s duy nht, gi tr ca ch s ny phn nh mt cch tng qut nht v cht
lng nc. Ch s cht lng nc (WQI) vi u im l n gin, d hiu, c tnh
khi qut cao c th c s dng cho mc ch nh gi din bin cht lng nc
theo khng gian v thi gian, l ngun thng tin ph hp cho cng ng, cho nhng
nh qun l khng phi chuyn gia v mi trng nc.
Ti liu ny s phn tch kinh nghim cc m hnh WQI c cc quc gia/a
phng/nh khoa hc xut trn th gii cng nh Vit Nam, trong nhiu m
hnh p dng vo thc t. T xut m hnh WQI ph hp cho mng li
quan trc mi trng quc gia. M hnh ny cng c th nghim i vi lu vc h
thng sng Cu v Nhu y.
D liu th: L cc thng tin v mi trng thu c m cha qua phn tch
nh gi.
Mc ch ca ch s mi trng:
- Phn nh hin trng v din bin ca cht lng mi trng, m bo tnh phng
nga ca cng tc bo v mi trng
- Cung cp thng tin cho nhng ngi nhng ngi qun l, cc nh hoch nh chnh
sch cn nhc v cc vn mi trng v pht trin kinh t x hi m bo pht
trin bn vng
- Thu gn kch thc, n gin ha thng tin d dng qun l, s dng v to ra
tnh hiu qu ca thng tin.
- Thng tin cho cng ng v cht lng mi trng, nng cao nhn thc bo v mi
trng cho cng ng.
4
Phng php
trng s
trng s
al., 1971
Bhargava, 1983
Cng thc
Nghin cu s dng
trng s
trng s
Solway
Trung
bnh
bnh
phng iu ha khng
trng s
8
Gi tr nh nht
Smith, 1990
Gi tr ln nht
Couillard
1985
and
Lefebvre,
(ngun: Development of Water Quality Indices for Surface Water Quality Evaluation
in Vietnam, Thesis for Ph.D.s Degree - Pham Thi Minh Hanh)
Mt s bt cp khi tnh ton ch s WQI cui cng :
Tnh che khut : Mt ch s ph th hin cht lng nc xu nhng c
th ch s cui cng li th hin cht lng tt
Tnh m h : iu ny xy ra khi cht lng nc chp nhn c nhng
ch s WQI li th hin ngc li
Tnh khng mm do : Khi mt thng s c th b xung vo vic nh gi
cht lng nc nhng li khng c tnh vo WQI do phng php
c c nh.
Swamee and Tyagi xut mt cng thc c th khc phc cc bt cp trn :
n
I 1 n qi1 / k
i 1
Trong :
I : Ch s cui cng
9
n : s lng thng s
qi: Ch s ph
k l hng s v c tnh nh sau: k 1 / log 2 n 1
Liou et al. (2004) cng xut dng mt cng thc kt hp c trung bnh cng
v trung bnh nhn.
3
1
2
I CtemC pH Ctox qi wi q j w j qk
j 1
i1
k 1
1/ 3
Trong :
Ctem. CpH, Ctox : Ch s ph tng ng ng vi nhit , pH v cc cht c
hi
qi : Ch s ph ca nhm cc thng s DO, BOD 5, N-NH3
qj : Ch s ph ywngs vi nhm thng s c, TSS
qk : Ch s ph ca nhm vi sinh vt bao gm Fecal coliform
Chng II. KINH NGHIM XY DNG WQI CA MT S QUC GIA TRN TH
GII
C rt nhiu quc gia a p dng WQI vo thc tin, cng nh c nhiu
cc nh khoa hc nghin cu v cc m hnh WQI.
Hoa K: WQI c xy dng cho mi bang, a s cc bang tip cn theo phng
php ca Qu V sinh Quc gia M (National Sanitation Foundation -NSF) sau y
gi tt l WQI-NSF
Canada: Phng php do C quan B o v mi trng Canada (The Canadian
Council of Ministers of the Environment- CCME, 2001) xy dng
Chu u: Cc quc gia chu u ch yu c xy dng pht trin t WQI
NSF (ca Hoa K), tuy nhin mi Quc gia a phng la chn cc thng s v
phng php tnh ch s ph ring
Cc quc gia Malaysia, n pht trin t WQI NSF, nhng mi quc gia c
th xy dng nhiu loi WQI cho tng mc ch s dng
2.1 M hnh WQI p dng ti bang Origon Hoa K
2.1.1. La chn cc thng s
10
WQI l mt con s i din cho cht lng nc tnh ton t 8 thng s: Nhit
, DO, BOD, pH, Tng N (ammonia+nitrate nitrogen), T ng P, Tng rn (Total
solids), fecal coliform. OWQI c a ra t nm 1970 v lin tc c ci tin.
Gii hn p dng: WQI l mt ch s tng hp c s dng nh gi cht
lng nc cho cc mc ch thng thng (cu c, bi). N th xc nh cht
lng nc cho cc mc ch c bit, WQI cng khng th c tnh c ht tt c
cc tc ng c hi n sc khe. OWQI c xy dng cho cc lu vc thuc bang
Oregon, vic p dng cho cc ni khc cn c cn nhc v iu chnh ph hp.
2.1.2. Phng php chuyn i bin s:
WQI u tin c xy dng khi National Sanitation Foundations Water Quality
Index c thnh lp. Cc ch s WQI ny (ch s WQI ban u v ch s WQI c
s dng hin ti) u s dng phng php tip cn Delphi.
Vic la chn bin s s dng phng php DELPHI v t p hp li bng phng
php chuyn gia. Chuyn i cc bin s bng cch logarit ha tnh cc ch s ph.
Trong qu trnh xy dng ch s WQI ban u, mt nhm cc chuyn gia c tp
hp v s dng phng php Delphi xc nh cc bin s v trng s ca mi bin.
Vic loi b cc t l bng phng php Redudancy and impai rment categories ca 6
thng s (DO, BOD, pH, tng rn, amoni+nitrat, fecak coliform). Cc thng s c
phn loi thnh cc nhm nhn t khc nhau: tiu th oxy, ph dng, thng s vt l,
cc cht ha tan v yu t nh hng n sc kh
S tiu th Oxy. Vi nhiu bin th s thay i nh trong mt bin khng th
phn nh r nt trong ch s WQI cui cng.
Ch s WQI ph c tnh ton t gi tr cc thng s thng qua mt ng phi
tuyn xy dng trc. WQI hin nay cng c b xung thm 2 thng s l tng P v
nhit da trn nhng nghin cu v iu kin ca cc lu vc tai Oregon. Mi mt
ch s ph c gi tr t 10 n 100.
Oxy ha tan (DO)
WQI ban u ch c tnh da trn bo ha vi cc iu kin nhit khc
nhau. DO l ch s quan trng cho C hi, tm.. Ch s ph DO c xy dng da
trn tc ng n cc loi thy sinh. Cch tnh ch s ph DO nh sau:
-
SIDO=-80.29+31.88*DOc-1.401*DOc 2
11
SIDO = 100
SIDO=100*exp((DOs - 100)*1.179E-2)
SIDO = 100
12
3 mg/l < N
SIN =10
13
Tng photphat P
SIP = 100 299.5*P 0.1384*P 2
P 0.25 mg/l
0.25 mg/l P
SIP = 10
Cc cht ha tan
a. pH
Cng thc tnh ch s ph pH nh sau:
-
pH < 4
SIpH = 10
4 pH < 7
SIpH = 2.628*exp(pH*0.52)
7 pH 8
SIpH = 100
8 <pH 11
SIpH =100*exp((pH-8)*-0.5188)
11 < pH
SIpH =10
b. Tng rn TS
Cng thc tnh ph thuc vo cc lu vc khc nhau
Nhn t vt l - Nhit T
14
T 11oC
SIT = 100
SIT = 10
SLFC = 98
SLFC = 10
2.1.3. Trng s:
M hnh WQI hin ti ang p dng s dng phng php trng s cn bng
2.1.4. Tnh ton WQI cui cng t cc ch s ph
WQI ban u c tnh bng trung bnh s hc c trng s ca cc ch s ph
thnh phn:
15
WQI
SI W
i
i 1
WQI i 1 SI iWi
n
WQI
n
n
SI
i 1
2
i
Trong :
WQI: ch s cui cng
n l s lng cc ch s WQI thnh phn.
SLi: Ch s ph
Sau khi WQI cui cng c xc nh, cht lng nc c nh gia theo cc
thang nh sau:
10 59 rt xu
60 79 Xu
80 84 Trung bnh
85 89 Tt
90 100 Rt tt
2.2 M hnh WQI p dng bang Floria
2.2.1. La chn thng s
Cc nhm thng s tnh ton WQI
-
Hm lng oxy: DO
Cht lng tt
n
10
Cht lng km
20
30
40
50
60
70
80
90
v
Ch th: Cht rn l lng
c
JTU
1.5
4.5
5.2
8.8
12.2
16.5
21
TSS
mg/l
5.5
6.5
9.5
12.5
18
26.5
7.3
6.7
6.3
5.8
5.3
4.8
3.1
mg/l
mg/l
0.8
1.1
1.3
1.5
1.9
2.3
5.1
COD
mg/l
16
24
32
38
46
58
72
102
146
TOC
mg/l
9.5
12
14
17.5
21
27.5
37
1.2
1.4
1.6
2.7
mg/l
N-NO3
mg/l
0.07 0.1
0.14
0.2
0.32
0.64
Tng P
mg/l
0.07 0.09
0.16
0.24
0.46
0.89
17
Ch th: Vi sinh vt
Tng
Coliform
MPN/10 100
0ml
150
250
425
600
1100
1600
3700
7600
Fecal
MPN/10 10
30
35
55
75
135
190
470
960
Colifoem
0ml
18
2.2.3. Trng s:
Khng s dng trng s
2.2.4. Tnh ton ch s cui cng
S dng cng thc trung bnh cng khng trng s:
1 n
I qi
n i1
Trong :
I : Ch s cui cng
19
n: s lng thng s
qi: ch s ph
Thang im WQI:
-
Tt: 0 44
Trung bnh: 45 59
Km: 60 99
WQI
AF
i
dng bng phng php chuyn gia v mc quan trng ca cc thng s trong mi
trng nc. H s dng mt ng phi tuyn (da trn kin tng hp cc chuyn
gia) xc nh mc WQI ph da trn gi tr cc thng s. Ch s Quebec l gi tr
xu nht ca cc gi tr WQI ph.
2.3.3. Phng php British Columbia
WQI = (F12+F22+F32)
F1 l phn trm cc mu vt qu mc hng dn
F2 l phn trm cc thng s c mt hoc nhiu hn 1 mu vt qu mc
hng dn
F3 l gi tr cao nht ca mu vt qu mc hng dn
Trong 3 thnh phn F1, F2, F3 th c 2 thnh ph n ging vi cc phng php
tnh WQI khc: F2 ging vi ch s ca bang Alberta, F3 tng t ch s ca trung tm
St Laurent, cn thnh phn F1 th khng ging bt k phng php no khc. Cc m c
WQI khc nhau ph hp vi cc mc ch s dng khc nhau.
2.3.4. Phng php Manitoba
Bang Manitoba s dng phng php p dng ti bang British Columbia m
c bt k thay i no, vi s liu trong 4 nm ti 8 vng khc nhau thuc Manitoba,
bang Manitoba kt lun phng php Bitish Columbia hon ton c th p dng
ph hp cho Manitoba.
2.3.5. Phng php Ontario
Bang Ontario s dng phng p dng ti British Columbia nhng s a i
gi tr F3 l gi tr trung bnh ch khng phi gi tr cao nht. H a ra nh gi v
mt s vn xy ra i vi phng php British Columbia khi m t s gi qu ln so
vi mc tiu cht lng.
Cc thng s mi trng s dng tnh ton WQI bao gm: Clorua, Fecal
Coliform, ng, st, ch, km, magan, natri, tng N, tng P, DO, sunfat, pH, tng rn.
2.3.6. Chi tit phng php tnh ton WQI p d ng ti Alberta (pht trin t WQI
CCME)
La chn thng s: Cc thng s dng tnh ton WQI l hu ht cc thng
s c trong chng trnh quan trc ti Alberta
Metals & Ions
21
Aluminum
Copper
Molybdenum
Vanadium
Arsenic
Iron
Nickel
Zinc
Beryllium
Lead
Selenium
Cyanide
Boron
Lithium
Silver
Fluoride
Cadmium
Manganese
Thallium
Cobalt
Mercury
Uranium
Pesticides
2,4-D
Picloram
Bromoxynil
Chlorpyrifos
MCPP
Dicamba
Cyanazine
Imazamethabenz
MCPA
Triallate
Malathion
Diuron
Diazinon
Atrazine
Methoxychlor
Dichlorprop
Lindane
Nutrients & Related Variables
Dissolved Oxygen
Total Phosphorus
Nitrite-Nitrogen (NO2-N)
pH
Total Nitrogen
Ammonia Nitrogen
Bacteria
Fecal Coliforms
Escherichia coli
Cc thng s s dng tnh ton ch s WQI
excusio
nse
i 1
o Trong n l tng s mu
-
F3
nse
0.01nse 0.01
WQI 100
Cc mc WQI
Rt tt: 95 - 100.
Tt: 80 - 94
Trung bnh: 65 - 79
Xu: 45 - 64
Rt Xu: 0 44
Chng III: TNH HNH NGHIN CU V KT QU T C V XY DNG
WQI VIT NAM
Ti Vit Nam WQI cha c trin khai chnh thc, mt s nghin cu in hnh
nh sau:
-
BOD, Tng N
DO
SS
pH
Coliform
3.1.2. Tnh ton ch s ph: phng php delphi v phng php ng cong t l
T im s trung bnh do cc chuyn gia cho ng vi tng khong nng
thc t, i vi mi thng s cht lng nc chng ti xy dng mt th v
hm s tng quan gia nng v ch s ph. Da vo phng php th vi s tr
gip ca phn mm x l bng tnh Excel, cc hm ch t lng nc c biu th
bng cc phng trnh sau:
-
- 2,4623x3 +
3.1.3. Trng s
Thep phng php Delphi, cc m u phng vn c bin son v gi
n 40 chuyn gia cht lng nc cc trng i Hc, cc Vin Nghin Cu, cc
trung tm Mi trng ly kin. Cc mu phng vn c gi i hai t: t mt
l cc cu hi xc nh cc thng s cht lng nc quan trng, t hai l cc cu
hi xc nh trng s ca cc thng s cht lng nc xy dng ch s ph v
hm cht lng nc.
24
Trng s tm thi
BOD5
1.00
0.23
DO
0.76
0.18
SS
0.70
0.16
pH
0.66
0.15
Tng N
0.63
0.15
Tng coliform
0.56
0.13
I qi wi
i 1
Trong :
I: Ch s cui cn
qi: ch s ph cho cc thng s
wi Trng s
nh gi cht lng nc h thng sng ng Nai, da vo mt s kt qu
nghin cu ca nhiu tc gi v kinh nghim thc t xut phn loi ngun
nc mt theo ch s WQI nh sau:
Loi ngun
nc
K hiu mu
Ch s WQI
nh gi cht lng
Xanh dng
9<WQI10
Khng nhim
Lam
7<WQI9
nhim rt nh
Lc
5<WQI7
nhim nh
Vng
3<WQI5
Da cam
1<WQI3
nhim nng
WQI1
nhim rt nng
Da trn vic phn tch tn sut xut hin trong cc chng trnh quan trc
v phn tch ngha gi tr ca cc thng s trong vic nh gi cht lng
nc.
Cc thng s c tn sut xut hin cao nht trong cc chng tr nh quan trc
bao gm: Nhit , pH, BOD5, COD, DO, T ng st, c, TSS, N-NH3, N-NO3,
EC, P-PO4, Tng coliform. C 8 kim lo i nng c trong cc chng tr nh quan trc:
Tng st, Pb, Cd, Hg, Zn, Cu, Ni v Cr, trong s t c tn sut quan trc cao nht.
Cc kim loi nng c tn sut quan trc khc bit gia cc vng, Min Bc ch c Fe,
Pb v Cd c quan trc; Fe, Pb v Hg c quan trc Min Trung v Fe, Pb, Zn,
Cu, Ni, Cr c quan trc Min Nam.
Theo s liu quan trc t nm 1998 n 2007 ti Vit Nam,tn sut xut hin
ca cc thng s l: 7,25% s mu c o pH; DO: 64.17%; SS: 50.25%; c:
73.84%; BOD5: 43.65%; COD: 45.54%; T ng coliform: 68.02%; N -NH4: 65.62%; PPO4: 36.27%; Fe: 46.52%. Thng s c c tun sut quan trc rt cao nhng trong
tiu chun nc mt ca Vit Nam khng c thng s ny, cc gii hn do Pesce v
Wunderlin (2000) a ra c s dng.
26
27
28
29
30
31
32
33
3.2.3. Trng s
Khng s dng trng s
34
WQI c bn
1 5
1
1 2
I B qi wi q j w j qk
2 j 1
5 i1
k 1
1/ 3
Trong :
qi : Ch s ph ca nhm cc thng s DO, BOD5, N-NH4, COD, P-PO4
qj : Ch s ph ywngs vi nhm thng s c, TSS
qk : Ch s ph ca nhm vi sinh vt bao gm Fecal coliform
b.
WQI tng hp
I O Ci
1
1 5
1
1 2
qi wi q j w j qk
2 j 1
5 i1
k 1
1/ 3
Trong :
IO : gi tr WQI tng hp
Ci: Ch s ph tng ng ca nhit , pH v cc cht c hi. Ch s ph
tng ng c thang o t 0.01 n 1 v ch c tnh n khi ch s ph ca ca cc
thng s nhit , pH, cc cht c hi nh hn IB. Ch s ph ca cc cht c hi
c tnh bng trung bnh cng cc ch s ph cc thng s c hi (phenols,
pesticides, cyanide kim loi nngh: As, Cd, Cr, Pb, Hg, Zn, Cu v Ni)
WQI c bn v WQI tng hp c s dng phn loi cht lng nc theo
cc mc nh sau:
Rt tt: 91 100
Tt: 76 90
Trung bnh: 51 75
Xu: 26 50
Km: 1 25
3.3 M hnh WQI a ra bi y ban sng Mekong
36
Cc thng s c s dng tnh ton WQI bao gm: DO, Amoni NH4+,
COD v Tng P.
WQI ca mi trm quan trc c tnh ton theo cng thc sau:
WQI
( p
p 2 ... p n )
M
.10
n v
Mc hng dn
DO
mg/l
Amoni
mg/l
<5
COD
mg/l
<4
Tng P
mg/l
<0.08
im s
A: khng c nh hng
9.5 - 10
B: nh hng nh
8.5 9.5
C: c nh hng
7 8.5
<7
i 1
i 1
WA WQI wi qi v WM WQI qi
wi
1/ n
n
WQI Fi
i 1
100
Trong Fi:
- Gi tr "hm nhy" ca thng s i, nhn gi tr trong khong 0,01 1
- Fi c xc nh t "hm nhy" i vi thng s i ;
- n: s thng s CLN la chn (n = 3 5, tu thuc vo mc ch s dng nc)
k
WQI
WQI
i 1
Bhargava-WQI (a)
90 100
NSF-WQI (b)
91 100
II
III
65 89
35 64
71 90
51 70
IV
V
11 34
0 10
26 50
0 25
Gii thch
Rt tt
(khng nhim -
nhim rt nh)
Tt ( nhim nh)
Trung bnh ( nhim
trung bnh)
Xu ( nhim nng)
Rt xu ( nhim rt
nng)
Vic phn loi cht lng nc cc sng, knh rch TP. H Ch Minh theo cc
m hnh WQI ci tin do ti ny xut (HCM-WQI, NSF-WQI/HCM, WQI BHCM) cng da theo cc phn loi trn.
Chng IV. S TAY HNG DN TNH TON WQI DO TCMT BAN HNH
3. Gii thch t ng
Trong s tay hng dn, cc t ng di y c hiu nh sau:
1. Ch s cht lng nc (vit tt l WQI) l mt ch s c tnh ton t
cc thng s quan trc cht lng nc, dng m t nh lng v cht lng
nc v kh nng s dng ca ngun nc ; c biu din qua mt thang
im.
2. WQI thng s (vit tt l WQISI) l ch s cht lng nc tnh ton cho
mi thng s.
4. Cc nguyn tc xy dng ch s WQI
Cc nguyn tc xy dng WQI bao gm:
- Bo m tnh ph hp;
- Bo m tnh chnh xc;
- Bo m tnh nht qun.
- Bo m tnh lin tc;
- Bo m tnh sn c;
- Bo m tnh c th so snh.
5. Mc ch ca vic s dng WQI
- nh gi nhanh cht lng nc mt lc a mt cch tng qut;
- C th c s dng nh mt ngun d liu xy dng bn phn
vng cht lng nc;
- Cung cp thng tin mi trng cho cng ng mt cch n gin, d
hiu, trc quan;
- Nng cao nhn thc v mi trng.
Phn II. TNH TON CH S CHT LNG NC
1. Cc yu cu i vi vic tnh ton WQI
- WQI c tnh ton ring cho s liu ca tng im quan trc;
- WQI thng s c tnh ton cho tng thng s quan trc. Mi thng s s
xc nh c mt gi tr WQI c th, t tnh ton WQI nh gi cht lng
nc ca im quan trc;
- Thang o gi tr WQI c chia thnh cc khong nht nh. Mi khong ng
vi 1 mc nh gi cht lng nc nht nh.
2. Quy trnh tnh ton v s dng WQI trong nh gi ch t lng mi
trng nc mt lc a
41
WQISI
qi qi 1
BPi 1 C p qi 1
BPi 1 BPi
(cng thc 1)
Trong :
BPi: Nng gii hn di ca gi tr thng s quan trc c quy nh trong
bng 1 tng ng vi mc i
BPi+1: Nng gii hn trn ca gi tr thng s quan trc c quy nh trong
bng 1 tng ng vi mc i+1
qi: Gi tr WQI mc i cho trong bng tng ng vi gi tr BPi
qi+1: Gi tr WQI mc i+1 cho trong bng tng ng vi gi tr BPi+1
Cp: Gi tr ca thng s quan trc c a vo tnh ton.
Bng 1. Bng quy nh cc gi tr qi, BPi
Gi tr BPi quy nh i vi tng thng s
Coliform
TSS
(MPN/100ml
(mg/l)
)
qi
BOD5
(mg/l)
COD
(mg/l)
N-NH4
(mg/l)
P-PO4
(mg/l)
c
(NTU)
100
10
0.1
0.1
20
2500
75
15
0.2
0.2
20
30
5000
42
50
15
30
0.5
0.3
30
50
7500
25
25
50
0.5
70
100
10.000
50
80
100
>100
>10.000
T3
WQISI
qi 1 qi
C p BPi qi
BPi 1 BPi
(cng thc 2)
Trong :
Cp: gi tr DO % bo ha
BPi, BPi+1, qi, qi+1 l cc gi tr tng ng vi mc i, i+1 trong Bng 2.
Bng 2. Bng quy nh cc gi tr BPi v qi i vi DO% bo ha
i
BPi
qi
1
20
1
2
20
25
3
50
50
4
75
75
5
88
100
6
112
100
7
125
75
8
150
50
9
200
25
10
200
1
43
1
5.5
1
BPi
qi
2
5.5
50
3
6
100
4
8.5
100
5
9
50
6
9
1
WQI pH 1 5
1 2
WQI
WQI a WQI b WQI c
100 5 a 1
2 b 1
1/ 3
Trong :
WQIa: Gi tr WQI tnh ton i vi 05 thng s: DO, BOD 5, COD,
N-NH4, P-PO4
WQIb: Gi tr WQI tnh ton i vi 02 thng s: TSS, c
WQIc: Gi tr WQI tnh ton i vi thng s Tng Coliform
WQIpH: Gi tr WQI tnh ton i vi thng s pH.
Ghi ch: Gi tr WQI sau khi tnh ton s c lm trn thnh s nguyn.
5. So snh ch s cht lng nc c tnh ton vi bng nh gi
Sau khi tnh ton c WQI, s dng bng xc nh gi tr WQI tng ng vi
mc nh gi cht lng nc so snh, nh gi, c th nh sau:
Gi tr WQI
91 - 100
76 - 90
51 - 75
Mc nh gi cht lng nc
S dng tt cho mc ch cp nc sinh hot
S dng cho mc ch cp nc sinh hot
nhng cn cc bin php x l ph hp
S dng cho mc ch ti tiu v cc mc
ch tng ng khc
Mu
Xanh nc bin
Xanh l cy
Vng
26 - 50
Da cam
0 - 25
44
46
Sng Cu:
47
cp nc sinh hot (gi tr WQI nm trong khong 91 100) l 11,8%. Tng t trong
nm 2008, cc thng s c gi tr nm trong khong t mc A2 n B1 vi t l rt
khc nhau, sau khi tnh ton WQI ta c th t l s mu quan trc c cht lng nc
s dng c cho mc ch ti tiu (nm trong khong t 51 75) l 39,2%.
b.
Sng Cng
49
Sng Ng Huyn Kh
50
d.
53
55
Cc sng trong ni thnh H Ni: sng T Lch c chiu di khong 14,6 km;
sng L di khong 5,6 km; sng St di kho ng 5,9 km v sng Kim Ngu di
khong 11,8 km.
57
Thnh phn mi trng quan trc: Nc mt, trm tch v thy sinh
im quan trc: 30 im
* Nm 2007:
Thnh phn mi trng quan trc: Nc mt, trm tch v thy sinh
im quan trc: 30 im
* Nm 2008:
Thnh phn mi trng quan trc: Nc mt, trm tch v thy sinh
im quan trc: ti 40 im
Thnh phn mi trng quan trc: Nc mt, trm tch v thy sinh
im quan trc: ti 40 im
quan trc LVS Nhu y nm 2008 v 2009 c s dng cho tnh ton th nghim.
Sng Nhu
59
Sng y
60
Cc sng ni thnh H Ni
61
Nhn xt
62
Kt qu tnh ton WQI cho thy cht lng cc sng ni thnh H Ni ang b
nhim, vic nh gi tng thng s cng cho thy t l vt qu mc B2 rt cao i
vi nhiu thng s. Nnm 2008 mt s mu quan trc c gi tr WQI nm trong
khong 51 76 (cht lng nc c th s dng cho ti tiu) ng vi mt s t
quan trc trong thi gian H Ni c lng ma ln.
d.
63
64
65
66
VI. KT LUN
Phng php tnh ton WQI c xut da trn nhng phng php lun
v WQI p dng ph bin nht hin nay, v vy y l phng php c c s khoa hc
vng chc.
Kt qu tnh ton th nghim cho thy phng php WQI xut ph hp
trong vic nh gi hin trng v din bin cht lng nc.
xut p dng rng ri trong vic nh gi cht lng nc, phn vng cht
lng nc.
68
BI TP
Vi ngun s liu sau:
-
Yu cu:
-
im QT
DO
tC
COD
BOD5
TSS
N-Nh4
Coliform
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
pH
PPO4
NTU
mg/l
Cu Ph
7.3
25.4
11
20
0.27
2600
8.0
81
0.02
Thc Ging
7.4
24.6
12
0.09
3100
7.8
0.02
Cu mi
7.3
26.5
10
22
0.10
2900
8.1
19
0.02
Vn Lang
7.2
23.1
18
0.09
2700
8.1
15
0.02
Ho Bnh
24.9
10
30
0.13
6800
7.9
21
0.05
Sn cm
7.1
25.6
45
0.18
7200
8.0
11
0.04
Hong Vn Th
6.9
26.3
11
48
0.32
3000
6.7
91
0.02
t 2 nm 2009
TT
im QT
DO
to C
COD
BOD5
TSS
N-Nh4
Coliform
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100l
pH
P-PO4
NTU
mg/l
Cu Ph
7.4
29.6
0.11
24000
7.8
72
0.03
Thc Ging
7.3
28.4
0.08
14000
7.5
20
0.02
Cu mi
6.7
27.9
16
0.04
27500
7.9
60
0.02
Vn Lang
6.8
28.1
35
0.09
15000
7.9
30
0.06
Ho Bnh
6.4
27.3
22
0.39
27000
7.2
35
0.03
Sn cm
6.5
29.5
32
0.07
56000
7.6
30
0.02
69
Hong Vn Th
5.9
27.6
27
0.09
17500
7.1
101
0.03
t 3 nm 2009
TT
im QT
DO
to C
COD
BOD5
TSS
N-Nh4
Coliform
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100l
pH
P-PO4
NTU
mg/l
Cu Ph
7.5
31.2
0.62
15500
7.4
75
0.04
Thc Ging
7.5
31.2
0.11
9500
7.0
55
0.05
Cu mi
6.9
29.5
11
11
0.43
6000
7.8
88
0.02
Vn Lang
30.4
10
16
0.53
7000
7.9
46
0.02
Ho Bnh
6.8
32.0
42
0.18
16000
7.2
77
0.05
Sn cm
6.8
31.4
59
0.21
5500
7.6
87
0.03
Hong Vn Th
29.2
26
0.49
29500
7.3
173
0.04
pH
2. Bi tp 2
Chng trnh quan trc LVS Nhu y nm 2009.
t 1 nm 2009
TT
im QT
DO
to C
BOD5
COD
N-NH4
P-PO4
TSS
Coliform
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
NTU
Cng Lin Mc
8.37
21.2
0.24
0.03
25.5
10800
23.6
7.9
Phc La
4.66
22.1
10
55
11.07
1.19
51.0
7700
56.0
7.3
Cu T
1.91
22.6
43
10.67
1.17
49.0
14900
57.2
7.5
1.88
23.1
46
9.19
0.95
57.0
9300
69.0
7.4
Cu Chic
1.12
20.5
29
9.00
2.71
134.0
12600
115.0
7.4
ng Quan
5.92
22.6
32
8.00
0.65
63.0
9600
40.5
6.3
Cng Thn
6.90
21.4
27
5.42
0.59
44.0
6200
65.4
7.8
Cng Nht Tu
6.50
23.1
30
4.66
0.24
58.0
7100
68.7
7.3
Kiu
5.57
20.4
20
6.73
0.13
48.0
6400
45.5
7.5
Cu Hng Ph
6.33
19.6
26
2.51
0.06
32.0
7600
36.6
7.5
pH
10
t 2 nm 2009
TT
im QT
DO
toC
BOD5
COD
N-NH4
P-PO4
TSS
Coliform
mg/l
oC
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
NTU
70
Cng Lin Mc
7.50
24.3
11
0.49
0.03
65.0
27000
120.0
7.7
Phc La
8.30
24.6
13
4.07
0.63
111.0
140000
110.0
7.3
Cu T
2.40
25.6
12
3.29
0.63
122.0
57500
225.0
7.1
2.20
24.1
17
3.54
0.61
182.0
91000
230.0
7.2
Cu Chic
4.10
25.7
16
3.57
0.59
144.0
117500
180.0
7.2
ng Quan
2.60
24.8
18
11.81
1.38
59.0
64500
78.0
7.3
Cng Thn
5.60
25.6
16
3.95
0.40
68.0
4500
58.0
7.5
Cng Nht Tu
4.20
24.5
17
4.20
0.47
34.5
25500
28.0
7.3
Kiu
7.80
26.3
15
3.45
0.30
58.0
19000
77.0
6.6
Cu Hng Ph
4.40
24.1
12
0.88
0.08
33.0
18500
36.0
7.4
10
t 3 nm 2009
TT
im QT
DO
toC
BOD5
COD
N-NH4
P-PO4
TSS
Coliform
mg/l
oC
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
NTU
pH
Cng Lin Mc
7.00
28.6
0.60
0.12
119.0
22500
470.0
7.6
Phc La
3.50
26.4
13
25
3.14
0.56
30.0
22000
150.0
7.6
Cu T
3.60
27.6
16
3.34
0.46
244.0
83500
420.0
7.9
2.70
28.4
19
3.45
0.54
398.0
20000
500.0
7.9
Cu Chic
3.10
29.6
20
5.93
0.68
10.0
41000
150.0
7.7
ng Quan
3.60
27.6
18
25
5.28
0.87
30.0
8500
72.0
7.5
Cng Thn
3.60
26.5
23
4.49
0.53
45.0
29000
77.0
7.6
Cng Nht Tu
5.50
27.4
21
2.79
0.29
19.0
24500
67.0
7.5
Kiu
4.60
26.9
10
22
2.04
0.22
30.0
14000
67.0
7.2
Cu Hng Ph
4.60
27.8
22
2.74
0.22
22.0
191000
13.0
7.7
10
3. Bi tp 3
Chng trnh quan trc LVS ng Nai Si Gn nm 2009.
t 1 nm 2009
STT
V tr ly mu
H Du Ting 1
pH
6.78
to C
TSS
BOD5
COD
DO
NNH4
P-PO4
Coliform
NTU
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
30.8
9.9
8.5
3.8
8.8
5.70
0.122
0.053
210
71
Chn p Du
Ting
6.99
30.8
12.0
16.5
1.7
5.6
3.68
0.608
0.207
90
Cu Bn Sc
6.61
31.1
53.0
31.3
5.3
14.0
3.22
0.168
0.126
40
Sng Th Tnh
7.16
30.2
164.0
99.0
13.0
32.8
2.39
2.428
0.641
230
Ca sng Th Tnh
5.91
30.3
44.0
55.0
13.6
34.4
2.02
0.314
0.138
210
Bn Than
6.24
29.9
43.0
53.5
5.6
11.6
2.94
0.230
0.162
230
Cu Ph Long
6.50
30.0
12.9
17.0
8.9
28.0
3.04
0.246
0.166
440
t 2 nm 2009
STT
V tr ly mu
pH
to C
TSS
BOD5
COD
DO
N-NH4
PPO4
Coliform
NTU
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
H Du Ting 1
8.64
30.8
1.0
5.0
2.3
4.8
6.7
0.249
0.035
30
Chn p Du
Ting
7.02
29.5
3.0
6.0
2.9
5.7
5.9
0.269
0.049
11000
Cu Bn Sc
6.83
29.8
33.0
23.5
6.5
17.1
4.1
0.232
0.184
1500
Sng Th Tnh
6.31
29.0
140.0
87.0
12.9
36.2
2.7
1.251
0.620
2900
Ca sng Th
Tnh
6.31
29.0
36.0
24.0
9.3
20.9
3.6
0.236
0.103
24000
Bn Than
6.32
29.3
39.0
27.5
7.1
17.1
3.9
0.259
0.576
530
Cu Ph Long
6.35
29.7
33.0
18.5
9.2
21.9
3.6
0.461
0.164
21000
t 3 nm 2009
STT
V tr ly mu
pH
to C
TSS
BOD5
COD
DO
N-NH4
PPO4
Coliform
NTU
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
mg/l
MPN/100ml
H Du Ting 1
6.90
27.8
7.0
4.5
1.2
3.1
6.62
0.222
0.003
530
Chn p Du
Ting
6.41
29.5
28.0
19.0
1.3
5.0
5.61
0.777
0.060
930
Cu Bn Sc
6.12
29.0
98.0
64.5
6.7
19.2
4.23
0.259
0.161
2300
Sng Th Tnh
6.27
29.6
121.0
72.5
4.8
13.4
5.24
0.648
0.347
530
Ca sng Th
Tnh
5.98
29.3
119.0
71.0
9.8
22.3
3.59
0.401
0.216
15000
Bn Than
6.43
29.1
135.0
74.0
11.7
25.9
2.67
0.666
0.249
2400
Cu Ph Long
6.34
28.4
64.0
22.0
10.5
21.1
1.93
0.035
0.197
440
72
P N
1. Bi tp 1
Kt qu tnh ton WQI t 1
73
th WQI t 1
th WQI trong 3 t
2. Bi tp 2
Kt qu tnh ton WQI t 1
74
th WQI t 1
th WQI trong 3 t
3. Bi tp 3
75
th WQI t 1
76
th WQI trong 3 t
78