Professional Documents
Culture Documents
rdcifuav;usef;rma&;EdkYcsdKwdkufauR;tav;ay;
av;udk EdkYcsdKwkdufa&;eJY quf aemfwdkY wdkif;jynfrSmawmh tm
vufjyKpkapmihfa&Smufa&;vkyf [m&csdKUwJh taMumif;&if;cHu
ief;rsm; aemufxyfvkyfaqmif ydkrsm;r,f/
Muygw,f/ tarawGrSm EdkY&nfxGuf&Sd
a'guw
f mwifah Zmf uav;rS tarEdkYudk pdkYvdkuf wJh yrmP tenf;trsm;vnf;
]z0g; vufESpfvHk; ycHk; usaemf npf y wf w ,f ? avh&Sdw,f/ 'guawmh aq;y jcif;[m rD;zGm;NyD; aoG;oGefwm uGmjcm;Muygw,f/ tcsed Zf ,m;
vufEpS o f pf vljzpfatmifvnf; [kwfp/ nmt&yg/ urÇmw h &m;Oya't axmufyHhay;jcif;eJY umuG,fuk udk tawmftwef umuG,fay; xm;NyD; EdYkwu dk w f mxuf uav;
arG;cJh&ygay ... arar ... arar &qd&k if touf (18)ESpaf tmuf oMuyg&JU/ wudk,fa&oefY&Sif; ygw,f/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh qmwdik ;f EdYk wu dk af y;ygu EdYk &nf
... arar...arar} ,ck t cg wurÇ m vH k ; t qdk&if uav;/ a&;? rdom;pkusef;rma&;? EdkYcsdK om;tdrfudk jrefjrefusHKUapjcif; xGuf&SdrI ydkrsm;vmapw,f/
]udk;vvG,f q,fvarG; wdkif;twm taeeJY ]rdcifESifh u uav;jyKpkapmifah &Smufjcif; wd k u f a uR;a&;wd k Y ud k v nf ; aMumifh (om;tdrfrS) aoG;,dkpD;
i,f½G,fEke,fpOfrS EdkYcsdKwdkuf av;usef;rma&;}udk ydkrdkOD;pm; rSm umuG,faq;xdk;jcif;vkyf aqmif½Gufaeav&JU/ jcif;avsmhyg;apvdkY jzpfygw,f/ Ed&Yk nfxJrmS bmawGygovJ
auR; vlYb0ajr ... ajccswJht ay;vkyfaqmifaeMuygw,f/ ief;awG? tm[m&auR;arG;a&; ,cktcg tm[m&csdKUwJhrI udk,fawGUt& wifjy&r,f ynm&SifawG pl;prf;avhvm
xdav ... tEGHwmcHum .. BuD; udk,f0efaqmifjyKpkapmifha&Smuf vkyfief;awG? rdcifEdkYwdkufauR; tygt0if a&m*gtawmfrsm; qdk&if ... aewm tawmfMumNyD/ 'gay
rm;aomarwÅmrsm;eJY jyKpkvmcJh jcif;? uav;arG;pOf jyKpkapmifh a&;vkyfief;awGeJY tjcm;vkyf rsm;udk rdcifEYkd (vH;k 0)wdu
k af uR; vGecf w
hJ hJ (10)ESpaf usmcf efu r,fh (EdkY&nfxJrSm) yg0ifwJh t
ay ...} a&Smufjcif;? uav;arG;zGm;NyD; ief;awG pHkvSayr,fh ynm&Sif jcif;eJY avQmhcs? umuG,fvdkY& jzpfygw,f/ usaemfhtrsdK;orD; &mawGudk tao;pdwfrodMu
]cspfarar&JU *kPfaus;Zl; jyKpkapmifah &Smufjcif;? arG;uif;p awGuawmh rdcifEdkYwdkufauR; w,fqw kd m tcsut f vuf (0g) [m uav;arG;NyD; EdkYrxGuf ao;/
awG qyfvdkYrukef .. 0okef uav;? touf(1)ESpfatmuf a&;udk ta&;BuD;qH;k vdYk axmuf awGU&Sdcsuf tajcjyKusef;rma&; ao;wJ h t wG u f (uav;uk d ) EdkYOD;&nfrSm y½dkwdef;eJY u
þajr ... qHk;wdkifatmifay ...} eJY touf (5)ESpfatmuf u jyavh&Sdygw,f/ bmaMumifhvJ/ apmihfa&SmufrI vkyfief;rsm;u csufjcif;EdkYrwdkufEdkif/ 1-2 em&D av;ud, k cf t
H m; jr§iahf pwJh "mwf
uG , f v G e f o l tqd k a wmf av;rsm; jyKpkapmifah &Smufjcif; ... rdcifEdkYwdkufauR;jcif;[m azmfjyaeygw,f/ rdcifEYkd [m u ausmfausmfavmufMumvmwJt h awGyg0ifNyD; ]arG;uif;puav;
oef;azav;a&;cJhwJh oDcsif; pwJh rdcifESifhuav; usef;rm - aiGuek af Mu;us oufom av;awGtwGuf wefzdk;jzwfvdkY csdefrSm rD;zGm;NyD; aoG;oGefrIa0' awG & J U } tpmajcvk y f i ef ; ud k
av; wyk'fyg/ ]cspfarar}wJh/ a&;vkyfief;awGu pHkvSw,f/ w,f/ r&wJh vufaqmifqdkNyD; wif emudk cHpm;&ygw,f/ aoG;aygif aumif;rGefapw,f/ t0ga&mif
[kwfuJh/ tarhEdkY csdKcsdKarT;udk urÇmay:rS ESpfpOf touf - uav;aoqH k ; EI e f ; ud k pm;ajymqdkMuygw,f/ csdefus? jzLzwfjzLa&mfjzpfNyD; t&nfusJusJ EdkYOD;&nfudk t&t
aomufoHk;BuD;jyif;vmMuwJh (5)ESpfatmufuav;awG oef; avQmhcsay;w,f/ owdvpfovdk jzpfomG ;ygw,f/ rd wkdufcdkif;wm[m uav;awG
usaemf w d k Y 'D o D c sif ; av;ud k csD aoqHk;aeygw,f/ uav; uav;awG bma&m*gawG uav;rdcifawGaum bm aoG;vefYoGm;jcif;jzpfygw,f/ &JUudk,fcHtm;udk jr§ihfwifay;Edkif
BudKufMurSmyg/ aoqHk;OD;a&tm;vHk;&JU (70)&m aMumifh aoqHk;&wmvJ/ a&m*gawGaMumifh aoqHk;Mu& ta&;ay:aq;0g;ukoay;Edkif vdYk jzpfygw,f/ 'grS ul;pufa&m
tarom csd K csd K arT ; ud k cdkifEIef;[m zGHYNzdK;qJwdkif;jynfu tqkwfa&mif erdk;eD;,m;? wmvJ/ uav;arG;zGm;wJhtcg vdkYom touf&Sif&jcif;jzpfyg *g (Oyrm - tqkwfa&mif? erdk;
rwdkufauR;cJhyg&if ... uav;awG jzpfMuygw,f/ t 0rf;avQm^0rf;ysuf? 0ufouf? aoG;oGef? aoG;,dkpD;jcif;? aoG; w,f/ arG;vrf;aMumif; aoG;,dk eD;,m;?0rf;avQma&m*g ponf)
ouf (5)ESpaf tmuf uav;rsm; iSufzsm;? tm[m&csdKUwJha&m*g tm;enf ; jcif ; ? a&m*gyd k ; 0if pD;&wm[m om;tdrfjyefrusHKU rsm;udk umuG,fEdkifyghr,f/ t
usaemfhrSm ½kyf&Sifrif;orD; xJrSm touf (1)ESpfatmufeJY eJY roefY&Sif;wJha&awG aomuf aoG;tqdyfwufjcif;? uav; (Uterine atomy) jzpfjcif;aMumifh csdKUrdcifawGrSm (EdkYOD;&nf) [m
oli,fcsif;a[mif;wOD; &Sdyg arG;uif;puav; aoqHk;rIawG oHk;rdNyD; jzpf&wJh aemufqufwGJ arG;&cufjcif;? udk,f0ef tqdyf jzpfygw,f/ EdkYxGufNyD; uav; uav;rarG ; cif u wnf ; u
w,f/ ol uav;arG;awmh t u ydkrsm;ygw,f/ 'DtwGuf a&m*gawG[m t"duvufonf wufjcif;eJY tEÅ&m,fruif; om EdkYpdkYvdkufygu om;tdrfjref xGuf&Sdvmwwfygw,f/
vSysufrSmpdk;NyD; (uav;ukd) EdkY arG;uif;puav; jyKpkapmifh awG/ udk,f0efzsufcsjcif;awGaMumifh jrefusHKUNyD; 'DtEÅ&m,feJY BuHKcsif 3-4 &ufMumvmwJt h cg EdYk
rwdu k cf sif/ usaemfu EdYk csdKwdu k f a&SmufrIeJY (1)ESpfatmuf EdkYpdkY qif;&JvYkd? tm[m&csKd UwJv
h Ykd aoqHk;Muwmyg/ rS BuHKygvdrfhr,f/ OD;&nf usJusJawG[m t&nf
a&; w&m;&Snfwyk'f a[mcJhyg uav;i,f jyKpkapmifha&SmufrI a&m*gpHkNyD; ... 'gaMumifh rdcifaoqH;k rIawG usaemfah rG;vlemawGrmS vnf; rsm;vmNyD; csdKarT;vmygw,f/
w,f/ tvSrysufwt hJ jyif ydNk yD; vkyfief;awG[m xdyfwef;OD;pm; 5 puúefYMumwdkif; uav; udk avQmhcszdkYtwGuf rsdK;quf uav;awG EdkYaumif;aumif;pdkY &eHY[m uav;udk qGJaqmifyg
vSvmrSmvdkY/ EdkYwkdufaewJhtar ay; cHvm&NyD/ wa,muf/ yGm; usef;rma&;vkyfief;awGudk NyDqdk&if (usaemf) t&rf;aysmf/ w,f/ aemufyikd ;f EdYk&nf[m jypf
avmuf vSwJhtrsdK;orD; b,f arG;uif;puav;udk aq; 1 em&DMumwdkif; uav; (wurÇmvH;k ) wd;k jr§iahf qmif½u G f rdcifEdkYeJY uav;udk aus;Zl;wif vmNyD; uav;a&qmwmawG
rSm&SdrvJ/ ynmt& Neonate (eD,dkedwf) (700)/ aeMuygw,f/ &ygw,f/ rdcifaoqHk;wJht &,f? qmavmifrGwfodyfrIawG
] 'geJY aeygOD;? uav;udk vdkY ac:ygw,f/ touf (28) 1 &ufMumwdkif; uav; uav;rarG;cif udk,f0efjyK aMumif;&if;awGrSm rD;zGm;NyD; &,fudk ajzazsmufay;ygw,f/
EdYk rwkud cf sib
f ;l qdak wmh b,foYl &uftxdudk qdkvdkwmyg/ t (16000)/ pk a pmif h a &S m uf j cif ; vk y f i ef ; aoG;oGejf cif;[m tjzpfrsm;qH;k / rdcifEdkYrSm uav;twGuf tm
udkwdkufrSmwkef; a½Trif;orD; ouf (1)ESpfatmufuav;u 1 ESpfMumwdkif; uav; (6) (Antenatal Care) rsm;wGif apm (rSwfcsuf = rD;zGm;NyD; aoG; [m&aygif;pHk yg0ifw,f/ t
&,f} awmh Infant (tifzJif;)/ EdkYpdkYu oef; aoqHk;aeygw,f/ pD;pGm udk,f0eftyfESHzdkY? oH"mwf oGefjcif;&JU taMumif;trsdK;rsdK; oifhazmfpyfxm;NyD;om;/ wul;
olYa,musmf; udkvlacsmudk av;aygh/ uav;tm;vHk;udk pk 'Da&m*gawGudk umuG,f eJY azmhvpftufqpf"mwf? tm &Sdygw,f/ arG;zGm;pOf arG;vrf; wu xkwfydk;xm;p&mrvdk/ a&
vSrf;MunfhNyD; usaemfajymawmh aygif;NyD;awmh Child vdkY ac:yg aq;? y#dZD0 ydk;owfaq;? tm [m&"mwfrsm; jznfw h if;zdYk ? um aMumif; pkwfNyJ'Pf&m&jcif; t cJaowÅmxJvnf; odrf;qnf;
] [Gef;? aoemaumif q&m w,f/ t½G,af &mufwmudk (12) [m& ADwmrif? aq;pdrfjcif uG,faq;awG xkd;ESHzdkY? umv ygt0if tjcm;taMumif;rsm;) xm;p&mrvd k / a&"mwf a yg
0ef? rnpfywfeJY} ESpfausmfwJh&ufupNyD; wGuf axmif ? "mwf q m;&nf w d k Y om;eJY HIV (ud, k cf tH m;usapwJh pmrsufESm (6) odkY ```
6 NIGHTINGALE
``` pmrsufESm (5) rStquf
use;f rma&;*sme,f
vrf;aMumif;awG? yef;em&if - uav;[m tEÅ & m,f EdkYwrsdK;wnf;? 6 vrS (2)ESpft [m&&SdwJh tpmpm;? t&nfrsm;
trSw-f 23? Mo*kwv
f ? 2010-ckEpS f
wdkif;EdkifiHwck&JU ta&;BuD;qHk;
<u,fNyD; y½dkwdef;? tqD? um usyfeJY tqkwfa&miferdk;eD;,m;? uif;NyD; tcspfcHae&ygw,f/ xd tarEdkYqufwkdufNyD; jznfh rsm;aomufay;&r,f/ EdkY&nft usef;rma&;vkyfief;wckjzpfwJh
bGe[ f u kd 'f ½dw
k ?f oH"mwftygt wkyfauG;a&m*gawG tjzpfenf; - aumif;pGm tdyfaysmfap pGuftpmrsm; auR;arG;wwfap xGurf sm;wJah q;awG&adS yr,fh , twGuf usef;rma&;0efxrf;
0if owÅK"mwffrsm;? ADwmrif apw,f/ w,f/ (EdkY&nfrSm uav;udk &ef aq;½Hkqif;rdcifrsm;tm; y cktcsdefxd w&m;0ifoHk;cGifhr&Sd rsm;omru jynfolvlxkrS yl;
oufapmifh"mwfrsm;? tpmajc - ESvHk;udk yHkrSef tvkyfvkyf tdyfaysmfapwJh a[mfrkef;awG yg nmay;oifjy&rnf/) rl0g'awG ao;/ aygif;yg0ifvmrI ]rsm;jym;vmrS
tifZdkif;awGeJY uav;BuD;xGm; apw,f/ wJhtwGuf) uawmh aumif;rSaumif;/ us ar;cGef; (4)/ / uav;udk om} vkyfief;BuD;atmifjrifvm
zGHUNzdK;apwJh a[mfrkef;"mwfawG - 0rf;ysuf^0rf;avQmjcif;eJY aemfwdkY &mEIef;jynfh vkyfaqmif rdcifEYkd csufcsif;wdu k v f Ykd r&ao; rSm/ ,ckaqmif;yg;wGif ]rdcifEdkY
rsm;vSygw,f/ tlvrf;aMumif; ydk;0ifjcif;awG rdcifEYkd wdu k af uR;enf;ESifh rl0g' Edik Nf yDvm;qdw
k mpOf;pm;Mu&r,f/ bl;qdk&if bmqufvkyf&rSmvJ/ wku d af uR;a&;}udo k m aZmif;ay;
'gayr,fh a&m*g&SdwJh rdcif udk tjzpfenf;apw,f/ tpm rsKd ;qufymG ;use;f rma&;Xme uav;udk EdkYAl;wdkuf csdKvdrfay; azmfjyxm;w,f/ tjcm;aom rd
awG? aq;aomufae&wJh tar "mwfrwnfhrIeJY tlrBuD;a&m*g awGrSm oifay;avh&Sdw,f/ u pdkY&if tarEdkYrpdkYwwfawmhbl; cif? uav;apmifha&SmufrIvkyf
awGrSm a&m*gydk;awG? uav;udk awGvnf; avQmhcsEdkifw,f/ av;EdkYwkduf&mwGif uav;a&m? uav;tarawG ar;avh&SdwJh qdkwm [kwfygovm;/ ief;rsm;pGm &Sdao;aMumif;/ Oy
tEÅ&m,fay;EdkifwJh "mwfypönf; - tltwufa&mifwm um taryg oufawmifhoufom&Sd ar;cGe;f rsm; tajz (4)/ / tarEdkYcsuf rm- umuG,af q;xd;k ESjH cif;vkyf
rsm; EdkY&nfxJrSm ygvmNyD; (u uG,fay;w,f/ r,fhtaetxm;? uav;rS (t ArmjynfrSm q&m0efqdkwm csif;rxGuf&if pdwfcs&wJh (t ief;rsm;/
av;uk)d a&m*gb,awG jzpfap - (EdkY&nfrSm qm;"mwf? y½dk arh) EdkYoD;acgif;udk rudkufrd pD r H t k y f c sKyf a &;vnf ; vk y f &
jcm;tarawGqDrS) EdkYudk wdkuf rdcifEYkdwudk af uR;jcif;uawmh
Edkifygw,f/ 'gaMumifhvnf; t wde;f "mwf odyrf rsm;wJt h wGu)f atmif uav;yg;pyfrS EdkYtHkudk w,f/ txl;ukawGrSty wdkuf vdkY&ygw,f/ 'grSr[kwf pdwf aiGukefoufom? uav;ao
&ufpGJrdcifawG? HIV ydk;a&m*g ausmufuyfawG 0efrydbJ yHkrSef tjynfht0iHkrdatmif pwJhenf; e,f? NrdKUe,fq&m0efawG[m csab;uif;wJhEdkYrIefYudk a½G;cs,f EIef;avsmhcsay;wJhtjyif um
onf rdcif? a&&Snfaq;0g; tvkyfvkyfapw,f/ awGudk AGD'D,dk? qvdkuf½Id;? ½kyfyHk aq;ukoa&; (aq;ynm? cGJ azsmfwdkufaygh/ uav;ausmuf uG,af q;awGuv kd nf; pGr;f tm;
aomufoHk;ae&wJh rdcifawG[m - qD;vrf;aMumif; ydk;0if um;csyfawGeJY vufawGUoifjy pdwf? uav;? om;zGm;^rD;,yf uyfysufapwJh r,fvrif;awmh ydkrdkaumif;rGefapw,fvdkY ynm
orm;awmfawGeJY wdkifyif uko a&m*gjzpfyGm;rI enf;apw,f/ ay;Muygw,f/ bmom&yf? txl;jyKbmom&yf owdxm;yg/ EdYk A;l ? csdKvdro f ;kH wJh &SifawGu qdkxm;av&JU/
rI jyK&ygr,f/ rdcifEYkd rwdu k o
f ifh - qD;csdKa&m*g (uav;b uav;EdkYwkdufenf; rrSefyg Oyrm-em;? ESmacgif;? vnf uav;awG tarEd k Y r pd k Y w wf urÇ m csD v k y f i ef ; jzpf w J h t
ygu uav;EdkYrIefY? EGm;EdkYawGudk 0rS pwifjzpfwJh trsdK;tpm;) u EdYk &nftxGuef nf;jcif;? EdYk tkH acsmif;bmompHk) tjyif rdcif? awmhb;l qdw k m vH;k 0r[kw/f u wGuf usef;rma&;0efxrf;aygif;
tm;ud;k &awmhrmS aygh/ okawo tEÅ&m,f uif;a0;apEdkifw,f/ cJjcif;? EdYko;D acgif; a&mif&rf;^uGJ u av;use;f rma&;apmihaf &Smuf av;qdkwm oifp&mrvdkbJ t pHk vIyf&Sm;EdkifrS rdcifuav;?
ejyKcsufrsm;t& rdcifEdkYudk ,SOf - ESif;cl? ,m;em tjzpf 'Pf&m&jcif;eJY EdkYjynfwnfem rI oifwef;ay;&wmawG? vkyf arEdkYudk pdkYwwfygw,f/ tar usef ; rma&;vk y f i ef ; BuD ; awG
EdkifwJh? tpm;xdk;vdkY&wJh EdkY&nf enf;apw,f/ pwmawG jzpfwwfygw,f/ ief;awG aqmif½Guf&wmawG uom EdkYxGufvmwJhtcsdefrSm atmifjrifvmrSmyg/ ] [dkvlryg
qdkwm (,cktcsdeftxd) ray:? - uav;b0 tqpftjrpf aq;½H?k aq;cef;rsm;rSm EdYk csdK tjcm;vkyfief;awGeJYvnf; tm; BudK;pm;wdkufay;r,fqdk&if t vJjzpfwmyJ} qdkwJhtawG;xuf
r&Sdao;/ a&mif&rf;rIudk avsmhapw,f/ wdkufauR;a&;rl0g'qdkwmawG avhr&SdMu/ arEdkYudk jyefpdkYygvdrfhr,f/ ygvm&ifydkaumif;vmrvm;?
tarEdkYqdkwm arwÅmaoG; - uav;udk yHkrSefBuD;xGm; &Sdygw,f/ atmifjrifaom rdcif rdcif? uav; apmihfa&Smuf aq;0g;aomufoHk;rIrsm;eJY bmtBuHOmPfawG? ulnDrIawG
aMumifh jzpfvmwm/ apNyD;? t0vGejf cif;a&m*grS um EdkYwdkufauR;a&;rl0g' tqifh rIvkyfief;awGvkyfawmh? om; EdkYwkdufjcif;tusdK;oufa&mufrI &rvm;qdw k myJ usaemfawG;csif
uav;EdkYrIefYqdkwm pD;yGm; uG,fay;ygw,f/ (10)qifhqdkwm xif&Sm; toHk; zGm;vkyfief;awGvkyfawmh u rsm;udkvnf; EdkYwdkufrdcifawG ygw,f/
a&;tawG;aMumifh jzpfvmwm - 0rf;csKyfjcif; avsmhenf; rsm;vSygw,f/ av;tar? rdcifawGeJY tNrJxd ar;avh&Sdygw,f/ aq;0g;rsm; usaemfMum;zl;cJhwJh uav;
qdkawmh b,fwlyghrvJaemf/ EdkY apNyD; rpifteHY qdk;½Gm;jcif;rS - usef;rma&;0efxrf;rsm; awGU qufqH&ygw,f/ tJ'DrSm taMumif;udkvnf; tusOf;½Hk; tarwa,muftaMumif; ajym
rxGufwJhtarawGtwGuf wD uif;a0;apygw,f/ tvG,w f ul yHrk eS q
f ufo, G o
f d tar? rdcifawGrS EdkYwdkufauR; azmfjyyghr,f/ jy&if; aqmif;yg;udk tqH;k owf
xGifay;wm jzpfEdkifayr,fh tEÅ rdcifawGtwGuv f nf; rdcif &SdEdkifwJh csrSwfxm;NyD; ay:vpD jcif;eJY ywfoufwJh ar;cGef;awG EdYkwu kd rf cd ifawGrmS tEÅ&m,f yg&ap/
&m,fruif;wJh"mwfawG ygavh EdkYwkdufjcif;[m tusdK;rsm;vSyg rl0g' &Sd&r,f/ tar;cH&ygw,f/ ar;avh&SdwJh r&Sd aomufoHk;EdkifwJh aq;rsm; waeYrmS q&m0efwa,muf
&Sdw,f/ w,f/ - usef;rma&;0efxrf;tm; ar;cGef;tcsdKUeJY tajzrsm;udk rSm - tufpfy&if? yg&mpDwarm qDudk uav;tarwa,muf
EGm;EdkYuaum/ - om;tdrfudk jyefusHKUapNyD; vHk;rS 'Drl0g'udk taumift azmfjyyghr,f/ yifeDqDvif? uzvdkpydkvifESifh a&mufvmNyD; ...
EGm;EdkYuawmh EGm;uav; (uav;arG;NyD;) aoG;oGejf cif;udk xnfazmfEdkifzdkY vdktyfwJh uRrf; ar;cGef;(1)/ / arG;uif;p bmrDwGefuJhodkY t,m;aysmuf ] q&m ... usruav;u
awGyJ pdkYoihfwmaygh/ enf;apygw,f/ usif r I a wG u d k avh u sih f a y;& uav;awGudk a&wkdufzdkYvdkyg aq;rsm;/ EdkYrpdkYawmhbl;vdkYajymNyD;? EdkY
EGm;EdkYrSm ADwmriftD; (u - obm0w&m;t& om; r,f/ ovm;/ oH"mwfygwJh tm; owdxm;aomufoHk;&r,fh vnf;qufrpdYk awmhwm (1)ywf
av;rsm; rsdK;yGm;t*FgzGHUNzdK;rIt qufjcm;apygw,f/ - udk,f0efaqmiftrsdK;o aq;awG wdkufzdkY vdkygovm;/ aq;awGuawmh 0rf;EIwfaq;? ausmf a eNyD / uav;u i,f
wGuf vdktyfwJh"mwf)? oH"mwf - OtdrfeJY &ifom;uifqm rD;wdkif;udk EdkYwkdufjyKpkjcif;eJY? EdkY tajz (1)/ / a&wkdufzdkYr tcsdKUaom &ifusyfaysmufaq; ao;awmh quf w k d u f c sif y g
eJY toHk;0ifwJh tqD"mwf pwm jzpfyGm;EIef;udk avsmhenf;apyg wkdufjcif;&JU tusdK;aus;Zl;awG vdk? tarEdkYrSm a&"mwfaygNyD; rsm;eJY pdwfNidrfaq;rsm;/ w,f/ q&mwdkY &Sif;jyxm;awmh
awG vHk;0ryg/ EGm;EdkYwdkufwJh w,f/ &Sif;jyNyD; od&Sdap&r,f/ om;/ roefY&Sif;wJha& wkdufrd EdYk pYkd uav;awGukd tEÅ&m,f rdcifEdkYtusdK;rsm;rSef; usrodyg
uav;awGrSm aoG;tm;enf; uav;EdkYwkdufjcif;[m tm - uav;ud k b,f v d k E d k Y &if uav;0rf;avQmr,f/ tar jzpfapEdik w f hJ aq;rsm;rSm - tx w,f/ uav;bmrsm;jzpfvdkYvJ
a&m*gawG cHpm;&avh&Sdw,f/ [m&ay;wJhvkyfief;tjyif rdcif wdkufr,f? tu,fvdkY uav;eJY EdYk rmS oH"mwfygNyD;jzpfwt hJ wGuf
½dkzD;uJhodkY Adkufemaysmufaq;w rod? q&mMunfhay;ygOD;}
'ghtjyif tpmraMuEdkifwJht&m eJY uav;cspfjcif;arwÅmudk cdkif tar cGJae&ygu EdkYwkdufzdkY t oH"mwftm;aq; wul;wu csdKU? odkif;½dGKufvnfyif;BuD; t q&m0efrS uav;udk prf;
awG? ausmufuyfudk 0efydapwJh NrJapygw,f/ uav;awG&JU jcm;enf;vrf;rsm;udk oifjyay; wdkuf&efrvdk/ qd y f w uf a &m*guk a q;rsm;? oyfppfaq;MunfhNyD; ar;cGef;w
ypö n f ; awG v nf ; ygao;/ oufawmiho f ufom&Srd ?I pdwcf s &r,f/ ar;cGef; (2)/ / arG;uif;p uifqmukoaq;rsm;? wufx ckar;vdkufygw,f/ uav;u
aemuf uav;awGudk "mwfr &rI&JU t&if;tjrpfwckjzpfyg - (aq;0g;nTefMum;csuf udk ysm;&nfwdkufay;&if tylt &mqd k i f u vif ; ? uvd k & rf r D e D wdk;wdk;av; ajzvdkufw,f/
wnfhjcif;qdkif&m ,m;ema&m*g w,f/ aEG;axG;El;nHhrIudk u rsm;rSty) arG;uif;puav; ykyfpifw,fqkdwm [kwfygo aum ydk;owfaq;rsm;? tdkiftdk ] aq;vdyfapmfeHvdkY}
awGvnf; jzpfapEdkifw,f/ av;rS xdawGUcHpm;&ygw,f/ ( rsm;udk rdcifEdkY&nfrSty tjcm; vm;/ 'if;? &Dqmyif; (aoG;usaq;w aMomf 'gaMumifhudk;/ q&m
EdkYAl;awGeJYuGmy)/ rdcif&ifcGif t&nf? tpmawG rauR;&ef/ tajz (2)/ / tarhEYkd rmS ysm;
rsdK;)? tm;a*ghuJhodkY acgif;w 0ef em;vnfNyD/ odkYaomf ... u
rdcifE&Ykd nf&UJ tusKd ;aus;Zl;rsm; wGi;f rSm vHNk cHKpdwcf sab;uif;wJh (Exclusive Breast Feeding) &nfxufaumif;wJh "mwfawGyg jcrf;udkuf a&m*gukaq;rsm;? av;tarudk b,fvdk&Sif;jy&rSm
uav;rsm;twG u f OD ; cH p m;rI u d k &ygw,f / Child - w&uf (24)em&DvHk; t w,f/ ysm;&nfrSmu bufwD; rl;,pfaq;yg aq;0g;rsm;/ ygvdrfh ...
acgif;rS ajczsm;txd tusdK;&Sd Portection (uav;oli,fum areJYuav; twlw&l adS ezdYk pDpOf &D;,m;ydk;awG ygygw,f/ u wu,fvdkY tEÅ&m,f&SdwJh
apwJht&m/ uG,af &;qdw k m rdcifEYkdpwduk pf Of ay;&r,f/ av;udk tEÅ&m,f jzpfapEdkif aq;awGukd aomufuakd omuf& ] z0g;vufESpfvHk; ... ycHk;
- OD;aESmufzGHUNzdK;rI rSefuef uwnf;u pwifwmyg/) - uav;EdYkqmwdik ;f EdYkwu dk f w,f/ r,fhtaetxm;qdk&if EdkYwkduf vufESpfopf .. vljzpfatmif
NyD; OmPfaumif;wJh uav;awG rdcifwdkif; od&Sdxm;oifhwJh zdkY tm;ay;wdkufwGef;&r,f/ ar;cGef; (3)/ / EdkYrxGufwJh
wmudk &yfvdkufyg/ vnf; .. arG;cJh&ygay .. arar...
jzpfapw,f/ tcsufrsm;rSm - csdKvdrf? EdkYoD;acgif;twk tarawG EdkYxGufvmatmif? EdkY q&m0ef n T e f M um;csuf e J Y arar ... arar ...arar ...}
- rsufpt d jriftm½Hk aumif; - EdkYwdkufjcif;[m qlnH*sD awGudk uav;rsm;udk (vHk;0) r &nftxGufenf;wJhtarawG EdkY aomufoifhwJhaq;awGuawmh ] udk;vvG,f ..q,fvarG;
apw,f/ usaewJh uav;udk Nidrfouf ay;&ef/ xGurf sm;vmatmif bmvkyo f ifh
pwD;½GdKuf? pdwfNidrfaq;? qD;½Tif ... i,f½G,fEke,fpOfrS ... EdkYcsdK
- em;a&m*gawG umuG,f at;csrf;apygw,f/ - EdkYwdkuftaxmuftul ovJ / Ed k Y & nf t xG u f r sm;wJ h
aq;? (0uf½l;jyef) twufa&m wdkufauR; ...}
ay;ygw,f/ - pdk;&drf ylyefpdwfrsm;aewJh ay;tkyfpkrsm;eJY qufoG,fay; aq;awG &Sdygovm;/ *g ukaq;rsm; jzpfygw,f/ uG,fvGefol tqdkawmf oD
- rsufEmS <uufom; oefrm uav;udk pdwfat;csrf;om,m NyD; (aq;½Hkqif;rdcifrsm;udk) vTJ tajz (3)/ / EdkYrxGufu csif;a&;q&m q&moef;azav;
apw,f/ apw,f/ ajymif;ay;yg/ EdkYoD;acgif;rSm *sD;awGeJYydwfae rdcifuav; apmifha&Smuf &JU oDcsif;av;udk Mum;a,mif
- tmoD;a&mifjcif;udk um - aeraumif;? xdckduf'Pf (wenf; - rdcifrS aemuf ovm;? tjcm;bmtaMumif; a&;vkyif ef;qdw k m urÇmwnfo rd&if; a0;uGmae&wJh (usaemfh)
uG,fay;w,f/ &m&? aMumufvefYaewJhuav; qufvufEdkYwdkufEdkif&ef tm; awG&SdvJ &SmazGukoay;&r,f/ í tNrJvkyfaqmifae&r,fh vkyf tarudk owd&aerdygonf/
- tay:ydkif; touf½SL udk ESpfodrfhrIay;ygw,f/ ay;yg/ 4 v (0g) 6 vtxd EdYk &nftxGurf sm;vmatmif tm ief ; aumif ; rsm;jzpf y gw,f / a'guw
f mwifah Zmf
trSw-f 23? Mo*kwv
f ? 2010-ckEpS f
yJ ½Ipm;Murvm;/ aemufxyf
use;f rma&;*sme,f NIGHTINGALE 7
tay: ½l;oGyfpGm tm;ay;cJhMuwJh tckxdatmif ca&ZDjzpfaeqJ&Sd
taemufyikd ;f om;wOD;vnf;jzpfNy;D MuwJh urÇmhzvm;abmvHk;y&dowfawGeJY abmvHk;a&m*gtoD;oD;
urÇmausmfeJY jrefrmausmf armf [m vnf; ajymrqH;k aygif awmoH;k axmifyrJ [kwf vm;As/ *smreDu
',fbGdKif;awGawmif olYavmuf urÇmausmf a&b0JBuD;awmif vlawGodyfodcsifvGef;vdkY a[mudef;
tcsdK;tpm;usewJh NcHpnf;½dk; xkwf&if; 'Da&m*g&aeNyDAs/
wdkif (tJav) tcsdK;tpm;use awmaysmf ref;rsKd ;jrifh / / [J ... [J ... [J/ urÇmhzvm;yGJ avmufawmh
rI? prwfusrIeJYtwl umwGef; þazudk,f? AdkvfawmaysmfBuD;avmufu rrIygbl;Asm/ cifAsm;wdkY
aersdK;at;&JU abmvHk;upm; yDvDwdkY? 'D'DwdkY? *g&ifcsmwdkYacwfudk ajymr,fqdk&if usKyfwdkY jrefrm
enf;udkyJ avhvmMuOD;rvm;/ jynfrmS vnf; abmvH;k a½Tacwfwacwfukd xlaxmifcMhJ uwJh (A[m'l;?
aemufwa,mufuvnf; arh vSaX;?armifarmif? *dk;-wifatmif)pwJh tausmftarmfawG[m tJ'D
xm;vdYk rjzpfygbl;/ q&m aersKd ; 1960 ausmfeJY 1970 0ef;usifESpfawGrSm tm&ScsefyD,HbGJUvnf;
at; (ac:) pma&;q&m? t,f &&SdcJhovdk uRef;qG,f (ac:) tck ta&SUawmiftm&ScsefyD,HawG
'Dwm &JacgifrJarmifuawmif vnf; jzpfcJhMuw,fav/ acwfa[mif;aw;tjzpfomru acwf
tHhMobeef; xkwfazmfa&;om; aqG;aw;? acwfEGrf;zwfzwfaw;jzpfaer,fh ]ArmEdkifNyD ... wdkYArm
cJ&h wJh abmvH;k orm;wydik ;f ? 'dik f EdkifNyD ...}qdkwmudkvnf; tckaetcgrSm abmvHk;a&m*gxw,fyJ
toHawGMum;ae&w,feYJ
vlBuD;wvH;k ([m ... a&mukeyf g qdck siq f ykd gap? vGr;f vGr;f qGwq f w G ef YJ jyefvnfMum;csiv f w
S ,fAsm/
NyD) abmvH;k orm;wydik ;f ? 'dik v f l cifAsm;wdkYaum/
BuD;wydkif; tqifajyovdk yg *k½qk ef / / b,fheJYajymygvdrfh udkawmaysmf&,f? ]ArmEdkif NyDqdkwmudk
uifqma&m*gukx;kH opf
vmyfpnf;twGi;f udk euf½idI ;f pGm awG[m uifqmr[kwfbJ om awmh 3 v? 6 v? wESpf? w
xdk;azguf0ifa&mufNyD; rsdK;½dk;ADZ refqJvfawG yGm;rsm;BuD;xGm;½Hk oufwmvHk; pojzifh a&m*gudk
tajccHudk vdkufvH&SmazGMuo BuD;xGm;wmyg/ 'Dvdk tzkt BudKwifumuG,fEdkifygw,f/
'DESpfrsdK;pvHk;[m tajccHo
uifqmumuG,af q;
vdk wbufrSmvnf; aq;odyÜH BudwfrsdK;udk aq;odyÜHynmrSm
ok a woeorm;awG [ m vl a&wd k t zk t Bud w f (Benign abmobm0awG rwlnDMuyg
om;rsdK;EG,af wGrmS a&m wd&pämef Tumour) vdkYac:ygw,f/ Oyrm bl;/ xda&mufrIvnf; uGmjcm;
avmurSmyg 'ku©ay;vsuf&SdwJh trsdK;orD; &ifom;wcsdKUrSm jzpf uGJjym;ygw,f/
a&S;a&S;wHk;u a½T&ifESpfrTm wm rsufapheJY rjrif&? rjrifEdkif t&ifu enf;awGeJY wrluGJjym; (uifqm)a&m*gqd;k BuD;udk wGe;f wwf w J h zd k i f b ½d k t J ' D E d k ; rm; umuG,faq;xdk;jcif; (,
rSmyJ uifqmjzpfjzpf? cE¨mukd,f wJh uifqmqJvfuvyfpnf; jcm;em;ygw,f/ vSefwkdufzsuf umuG,fzdkYt (Fibroadenoma) ac: tBudwf cifutac: Vaccination? ,ck
weHwvsm; t*FgrsdK;pHkrSm jzpf awGudk jyif;xefwJh a&mifjcnfeJY uifqma&m*gumuG,af q;? wGuf uifqma&m*g b,fvdk rsdK;yg/ tac: Immunization) rSm cE¨m
avh&w dS hJ ]uifqm} ysHUyGm;jzpfay: owfwmyg/ 'gudk vlxkMum; (Cancer Vaccine) jzpfygw,f/ jzpfay:vmw,f? bmaMumifjh zpf uif q mtzk t Bud w f u d k udk,f ckcHpGrf;tm;pepf (Body
cJhNyDqdk&if wckwnf;aom uko rSm t&yfpum;eJY ]"mwf uif xyfNyD;ajym&&if ausmufa&m*g ay:w,f? b,fvdkysHUyGm;w,f? r,fvpf*eifhusL;rm; (Maligna- Immune System) qd k w mud k
enf ; ? ed ó &nf ; u (jzwf w,f} vdkY vlodrsm;? ac:a0: (Small pox) umuG , f a q; b,fvdkumuG,fESdrfESif;EdkifrvJ nt Tumour) ac:ygw,f/ ydkrdk tajccHygw,f/
awmuf) (vSD;z,f) ypfwJhenf; avh&SdMuygw,f/ 'Dawmh uif (Vaccine)? ydkvD,dk taMumao qdkwmawGudk tywfwukwf pnf;ysuf0g;ysuf? txdef;t t&ifuawmh cE¨mud, k &f UJ ck
om&SdcJhygw,f/ qmqJvfywf0ef;usifrSm&SdwJh a&m*g umuG,faq; (Polio rjywf tm;xkwfBudK;yrf;cJhMuyg uGyfrJh BuD;yGm;? yGm;rsm;aewJh cHpGrf;tm;pepf (Body Immune
cGJpdwfukoNyD;&if (apmifh aumif;wJh qJvw f csdKUyg xdcu kd f vaccine) wdkYvdk umuG,faq; w,f/ qJvfuvmyfpnf;qdk;awGyg/ Mechanism) qdkwmudk vlwdkif;
Munfh)wJh/ (apmifhMunhf)qdkwm aoaMuysuf p D ; uk e f y gw,f / (Vaccine) jzpfw,fqdkwmygyJ/ 'gjzifh&if (uifqma&m*g) tkyfpkvdkufBuD;xGm;NyD; &rf;um; rMum;zl;? rod&SdcJhayr,fh ckcsdef
qufvufysHUyGm;rI&Sd r&Sd qdkwm aemufqHk;ay: "mwfa&mifjcnf 'Dawmh uifqm (Cancer) qdk qdkwm b,fvdkjzpfvmovJ/ qd;k oGr;f um qJvaf umif;awGukd cgrSm a&yef;pm;NyD; vlaygif;
ygyJ/ qufvufysHUyGm;rIr&SdcJh&if pufawGqdk&if vdktyfwJhae&m wm bmvJ / umuG , f a q; zsufqD;wwfygw,f/ rsm;pGm&JU toufZD0defudk acRae
awmh enf;enf;oufqdk;&SnfrSm uGuw f jd zpfatmif uifqmae&m (Vaccine) qdkwm bmvJ/ odzdkY uif q mtp qJ v f i ,f u wcg bDEdkif;usL;rm;wcsdKU wJh a&m*gqdk;BuD; HIV/AIDS
ayghav/ udkom csdefNyD; a&mifjcnfay;vdkY vdkygw,f/ cE¨mudk,fxJrSm&SdwJh rsm; vnf; tcGifhomtajctaeay;? aMumifh? cE¨mudk,f ckcHpGrf;tm;
'Dawmh aumif;&ifaumif;? &atmif BudK;pm;wDxGifNyD; uGef ajrmifqef;jym;wJh qJvfuvmyf ajymif;vJciG &hf cJ&h if (uifqmjzpf usqif;jcif;qdw k mudk Mum;zl;ol
oufom&ifoufom/ rouf jyLwmeJY wGufcsuf? csdefq? uk uifqm (Cancer) pnf;trsdK;rsdK;[m yHkrSeft&qdk vmzdkY tajctaezefwD;cGifh&cJh rsm;vmygNyD/
om&if toufygygNyD; tacgif; oMuayr,fh "mwfa&mifjcnf *Pef;aumif (Crab) &JU o &if pnf;eJYurf;eJY obm0ADZ &if) qJvfawG&JUADZ ajymif;vJrI cE¨mudk,f ckcHpGrf;tm;pepf
xJa&muf Zmwfodrf;cef;a&muf 'Pfcsufuawmh roufomvS bm0vdk? ajcvufawG jyefYum; xde;f csKyfraI tmufrmS &S&d wmyg/ aMumifh uifqmqJvftBudwf qdkwmudk trsm;em;vnfatmif
awmhwmygyJ/ ygbl;/ xGuyf ckH sif; wlwmaMumifh (Crab obm0tavQmuf vdktyfo tjzpf ajymif;vJEdkifygw,f/ tJ tvG,fqHk;&Sif;jyyghr,f/
'gaMumifh wcsdKUu xyf "mwfa&mifjcnfeYJ uifNyD; uk Like Structures) ]uif q m} avmufuo kd m wd;k yGm;? BuD;xGm; 'Dtcg umpDEdk;rm; (Carcinoma) aoG;xJrmS aoG;jzLO (WBC-
jznfhMuw,f/ Cut And Wait orIcH,lMu&olawG[m arG;&m (Cancer) vdkY ac:wmyg/ rIjzpf&ovdk ydkrdkBuD;xGm;rIr&Sd vdkY ajymif;vJac:a0:ygw,f/ White Blood Cells) wrsdK;jzpfwJh
(jzwfawmuf? vSD;z,fypfNyD;&if yg? a,mifwxHk;? bdkauwaAG? a&S;wkef;u wdkif;&if;orm; atmif jzpfcsdefwefjzpf? ysufcsdef 'gaMumifh (uifqma&m*g) qdk vifzdkqdkuf (Lymphocyte) qdk
(apmifMh unf)h qkw d m&JU aemufrmS qHauom wEG,fvHk; qHk;NyD; awmfBuD;awGuawmh uifqm wefysuf&atmif txdef;tuGyf wmudk aq;avmurSm (CA) vdkY wmeJY qufET,faewJh ckcHpGrf;
(Pray For God) (bk&m;rSm ouf r,fov D &Si?f q&mav;rsm;*dP k ;f a&m*gudk (jrpfyGm;em)vdkY ac:yg eJY oaE¨om;&,fvdkY pwifjzpf twdak umuf ac:avh&ydS gw,f/ tm;pepf qdw k m cE¨mud,k x f rJ mS
omygapvdkY qkawmif;Mu) 'grS 0ifwdkY? uwHk;ajymifajymif bkef; w,f/ opfyifu tjrpfawG? ajr xGe;f csed u f pNyD; arG;zGm;jcif; rSwf Oyrm- (CA Breast) uifqm &Sdygw,f/
r[kwf? roufomvdkY a&m*gydk armif? OD;yÍÆif;? udk&ifvlxGuf BuD;xJ ysHUum;jzefYNyD; wdk;0ifo wdkifrS aoqHk;jcif;rSwfwdkift a&m*gtjzpf ajymif;vJvmwmudk cE¨mudk,fjyifyu a&m*gydk;
qdk;vm&if ]bk&m;ocif ac: iydcsufawGb0 a&mufukefMu vdk wdk;0iful;puf ysHUESHYavh&Sd wGif; pDpOfxm;&Sdwmjzpfw,f/ (Neoplastic Change) (Maligna- 0ifa&mufvmwJt h cg tJ'cD ck pH rG ;f
awmfrlyg}vdkY qdkMuzdkYyg/ ygw,f/ wmaMumifh ac:jcif;jzpfygw,f/ 'gayr,fh vlYavmu"r®wm nt Change) vdYkac:ygao;w,f/ tm;pepfu a&m*gydk;udk wdkuf
'gu (twdwfumv)u 'Dtwdkif;ygyJ/ wmrdkqDzif acwfraD q;ynmt& Munfh rdom;pk? om;orD;awGxJrSm zsufacsrIef;ypfygw,f/
uifqma&m*gukxHk;/ 'Daemuf (Tamoxifen)/ ruf o d k x &uf Mu&atmif - pkef;jyL;? om;qdk;? orD;rdkufawG umuG,faq; (Vaccines) jyifyu 0ifvmwJha&m*gydk;
aq;odyÜHynm&yfawG wdk;wuf qdwf (Methotrexate) qdw k hJ uif cE¨mudk,fxJrSm&SdwJh tao; yg&Sdvmwwfovdk rdbqdkqHk;r a&m*gBudKwifumuG,fa&; (Pathogens)? ypönf; (Foreign
vmawmh wqif h w uf v myg qmaq;awGuvnf; jyif;o qH;k cE¨mud, k f wnfaqmufrI u oGefoifrIawGMum;xJu ywf vdkY qdkvdkuf&if umuG,faq; Bodies) rSeo f rQudk y#dvYHI ypön;f
w,f/ vm;vdkY rar;eJY/ qHyifuRwfap vmyfpnf;awGukd qJvf (Cell) vdYk 0ef;usifaMumifh? yifudk,farG;&m xdk;jcif;qdkwm yl;wGJNyD; ygavh&Sd (Antigens) vdYk ac:NyD;? cE¨mud, k f
"mwfa&mifjcnfawGjzpfwJh ½Hkru rpm;csif? raomufcsif? ac:a0:ygw,f/ tJ'D tao; yg ADZp½dkufaMumifh pwJh t ygw,f/ vlawmfawmfrsm;rsm; wGif;u xkwfvkyfwJh y#dypönf;
udkabmh (Cobalt)? &ufx&D,rf cHwGif;ysuf? aq;rl;eJY (tdk) pHkvdkY qH;k ,lepfqv J uf vmyfpnf;awG aMumif;trsdK;rsdK;udk tajccHNyD; [m txl;ojzifh ynmwwf (Antibody) eJY aygif;zufjcif;?
pwJh "mwfa&mifjcnftrsdK;rsdK;wdYk ygyJ/ 'gaMumifh vuf&Sduifqm &JU twGif;rSm e,luvd,yfpf xdef;rEdkifodrf;r& tajctae avmurSmyg umuG,af q; xd;k "mwfjyKjcif; jyKvkyfaomenf;eJY
eJY ukowJh ("mwfa&mifjcnfuk ukx;kH [m qdck o hJ vdk yk½u G qf w d f ac:wJ0h wfqt d ,f/ awG &SdvmwwfwJhtwdkif; qJvf
H wGi;f ydik ;f &Sw jcif;eJY a&m*gtwGuf aq;BudK wdkufzsuf z,fxkwfjcif; jyKyg
xHk; (Radiotherapy)? jyif;xef udk ]wl}eJY xkowfovdkyg/ e,luvd,yfpftwGif;rSm uvmyf p nf ; awG x J r S m vnf ; wifaomufjcif;trI (Prophyla- w,f/ 'gudk tifw*D sif- tifwD
wJhaomufaq;? xdk;aq;awGeJY 'gayr,fh rwwfEdkifygbl;/ wcgxyf r H tEk p d w f a vh v m xd e f ; uG y f r I a wG M um;xJ u ae xis) qdwk mudk uGuJ jJG ym;jym; rod abmf'D&Dtuf&Sif (Antigen-Anti-
(Chemotherapy) aemufqufwJG (rSwyg;) tjcm;r&SdrdkY 'DaeYxd Munfh&if tv,frSm (oiftl ajymif ; vJ N yD ; rl r S e f o bm0r &SdMuao;ygbl;/ jrefrmvdkac: body Reaction) vdkY ac:w,f/
wGJzufukoenf;awG ay:vm oHk;aeqJ ukxHk;yg/ BudK;)eJY pnf;xm;ovdk c½dkrdkqHk; [kwfwJh txdef;tuGyfrJh? pnf; &ifawmh umuG,faq;vdkYyJ t
jyefwm? ck rsufarSmufumv? wdk;wufjzpfxGef;rIudk r (Chromosome) qdkwJh rsdK;½dk;ADZ rJhurf;rJh yGm;csifwdkif;yGm;rsm;NyD; wdak umufac:avh&w dS maMumifyh g/ uif q ma&m*gumuG , f a q;
ypöyÜKeftcsdeftxdygyJ/ yk½Guf jywf BudK;yrf;tm;xkwaf eMuwJh (Gene) qdkwm yg&Sdygw,f/ aemufqHk;rSm tzktBudwf qdk 'Dawmh uGjJ ym;pGm od&adS tmif (Cancer Vaccines)
qdwfudk wleJYxkowfovdk yGm; odyÜHynm&SiftrsdK;rsdK;wdkYaMumifh 1953-ckESpfrSm *sdrf;0yfqef wm jzpfvmygw,f/ &Sif;jyyg&ap/ cDrdky½dkzdkifvppf ckaemufq;kH xGuaf y:vmwJh
csiw f ikd ;f yGm;aeavh&wdS hJ uifqm ckcsdefeJY ra0;awmhwJh tem*wf (James Watson) eJY z&efYppfu 'Dawmh uifqmqJvaf wGqkd (Chemoprophylaxis) qdkwmu uifqma&m*gukxHk;opfjzpfwJh
qJvu f vyfpnf;awGukd awGUjrif umvrSmqdk&if uifqma&m*g &pf (Francis Crick) qdkwJh aus; wm omrefyHkrSefBuD;xGm;aewJh a&m*gtwGuf BudKwifNyD; aq; uifqmumuG,faq; (Vaccin-
&wJhtxd BuD;vmwJh tzkt ukxHk;opfawG ay:aygufvmyg Zl;&Sif odyÜHokawoDESpfOD;&JU qJvfuvmyfpnf;awGuae aAG aomufwmudk ac:wmjzpfyg es) qdkwm vG,fvG,fululeJY
Budwf (Tumour) udk cGJpdwfuk y awmhr,f/ ckawmif uifqma&m awGU&SdcsufjzpfwJh rsdK;½dk;ADZ t azmufajymif;vJNyD; yGm;csifwdkif; w,f/ umuG,fzdkY wenf;tm; &&SdcJhwmr[kwfygbl;/
nm (Surgery) eJY cGpJ w d ?f vS;D jzwf? *gwcsdKUtwGuf ukxHk;opf ay: ajccH DNA (Deoxyribonucleic yGm;rsm;½Hkru wjcm;aumif;wJh jzifh a&m*gvu©Pmxyfray: pwifokawoejyKaecJhMu
z,fxkwfNyD;wJhaemuf "mwf xGufvmaeygNyD/ Acid) ac: ESpfyifvdrf (rkefYBudK; qJvfawGudkyg vdkufvHzsufqD; atmif BudKwifNyD; umuG,fwJh wmawmh tawmfMumygNyD/ 'g
a&mifjcnfeYJ xyfNyD;awmh owf/ ck xGufay:pjyKaeNyDjzpfwJh vdrf) yHko@mef"gwkj'yfaygif; wdkufzsufwwfwJh qdk;0g;wJh taeeJY aq;aomufwmrsdK;yg/ ayr,fh w&m;0ifokawoejyK
"mwfa&mifjcnfeJYowfw,fqdk uifqma&m*gukx;kH opfuawmh f pNyD; aq; qJvfuvmyfpnf; tpkyg/ cE¨m
ypön;f udk awGU&Scd sdeu Oyrm-iSufzsm;a&m*gaygwJh t pmrsufESm (11) odkY ```
trSw-f 23? Mo*kwv
f ? 2010-ckEpS f
w,f/ tEÅ&m,f&SdrSef;vnf;
use;f rma&;*sme,f NIGHTINGALE 11
vHk;0rjywfao;cifrSm t&uftpm;? aq;vdyftpm; tmomajyEdkif
odMuw,f/ 'gayr,fh (Behavi- wJh wjcm;wckckeJY tpm;xkd;ay;EdkifzdkY vdkw,f/ Oyrm t&ufudk
or Change) vdkYac:wJh trlt arhoGm;zdkYtwGuf avhusifhcef;vkyf&r,f/ w&m;rSwf&r,f/ a,m*
usifh ajymif;vJay;wJh ynm&Sif usifhpOfvkyfr,f/ 0goemygwJh upm;enf;wckckvkyfr,f/ tJ'Dvdk
awG ajymwmu tckvdkrsdK; tEÅ tpm;xk;d MunfNh yD; r&yHak yguf&if usef;rma&;aq;cef;vdrk sdK;? t&uf
&m,f&Sdw,fqdkwJh todynm jzwfXmeawG? tultnDvdktyfwJhtcg oGm;EdkifwJhae&mrsdK;av;awG
(Knowledge) &Sd½HkeJY raumif;wJh xm;&Sday;zdkY vdkygw,f/
tusifhudk jyKjyifajymif;vJay; ar; / / [kwfwmayghaemf/ wcsdKU t&ufjzwfzdkY BudK;pm;Muay
EdkifzdkY cdkifvHkrIr&Sdbl;wJh/ (Knowl- r,fh raomuf&&if wkef,ifaeawmh b,fvdkrSraeEdkifbl;/ jyef
edge) vdYkac:wJh todynmxuf aomufMu&w,fqdkwm Mum;zl;w,f/
ydkta&;BuD;wmu (Belief) vdkY ajz/ / [kwfw,f/ tJ'DvdkrsdK; uwkefu,ifjzpfNyD; rpm;Edkif
ac:wJh ,HMk unfcsu&f zdS Ykdvw kd ,f/ rtdyfjzpfMuwJhtcg ulnDukoay;r,fhXme? tcsdefra½G; tultnD
,HkMunfcsuf (Belief) cdkifcdkifrm vdktyf&if oGm;EdkifwJhtcGifhtvrf;awG &SdEdkifzdkYqdkwJh t&if;tjrpfawG
rm&Srd o S m t&ufjzwfjcif;? aq; vdyk gw,f/ tJ'gawG jynfph NkH yD;&ifawmh ywf0ef;usief YJ aqGrsKd ;rdom;
vdyfjzwfjcif;tygt0if tjcm; pktm;ay;rI? pmemyHyh ;dk rIvnf; trsm;BuD;vdt k yfw,fqw kd m ynm&Sif
tusifhqdk;awGudk jyKjyifajymif; awGu ajymygao;w,f/
vJ ay;EdkifzdkY atmifjrifzdkY vrf;p ar;/ / pmemaxmufxm;rI&SdwJh aumif;wJhywf0ef;usifr[kwf
av; ay:vmEdik rf mS jzpfygw,f/ bJ? t&uform;awG pkaewJh ywf0ef;usifxJa&mufoGm;&ifawmh
us ef ; r m a & ; eJY vlY t cG ifh t a & ; ar;/ / ,HkMunfrIqdkwm b,fvdk,HkMunfrIrsdK;udk qdkvdkwmvJ t&ufukd twif;wku d Nf yD; t&ufjyefpo JG mG ;atmif jrLqG,Mf urSmaygh
a'gufwm/ bk&m;? w&m; ,HkMunfwmrsdK;udk ajymwmvm;/ a'gufwm/
t&uf&UJ qd;k usdK;(2) ajz/ / bmomw&m; ,HkMunfrIrsdK;udk ajymwmr[kwfygbl;/
ynm&SifawGajymwJh ,HkMunfrIqdkwmrSm tqifh (3)qifh &Sdygw,f/
ajz/ / [kwfygw,f/ rdom;pkeJYwuG ywf0ef;usiftodkif;t
0dkif;u t&ufjzwfwJholudk todtrSwfjyK csD;usL;tm;ay;zdkY ta&;
a'guw
f mcifapm0if; eHygwf (1)u bmud, k MkH unf&rvJqakd wmh ud, k u hf ,
kd u
f kd ig'Dvv kd yk f BuD;ygw,f/ tJ'v D rkd [kwb f J txl;ojzifh rdwaf qGtaygif;toif;
aewm[m a&m*gudk 0,f,al eol jzpfaeygvm;? ig[m raumif;wJh awGu tckvdk tjyKtrlajymif;vJrIudk txifao;ovdkMunfhwm?
ar;/ / t&ufaomuf&if raumif;bl;? t&ufudk pGJvef;rdwm tusifhawGudk ododBuD;eJY vkyfaeNyD; 'DtwGuf wcsdefcsdefrSm wefzdk; rdef;raMumuf&vdkYvm; bmvm;ajymwmrsdK;awG[m rcHcsifpdwfudk
aMumifh usef;rma&;jyóemwif BuHK&wmr[kwfbl;? vlrIa&;? pD; BuD;BuD;eJY ay;qyf&rSmygvm;qdkwmudk todw&m;&Sdae&r,f/ tJ'D qGay;NyD; raumif;wJhbufudk jyefoGm;zdkY wGef;tm;ay;ovdk jzpfae
yGm;a&;? rdom;pk jyóem ponfjzifh bufaygif;pHku qdk;usdK;ouf vdktodw&m;&SdNyD;&if aemufwqifhjzpfwJh eHygwf(2)uawmh 'Dt ygw,f/
a&mufraI wG cHpm;aeMu&wmawmif t&ufukd rjzwfEikd Mf uwm bm usifhqdk;udk igtckaejyifvdkuf&if aemufrusao;bl;? jyKjyifvdkY 'ghtjyif t&ufjzwfump? aq;vdyfjzwfumpol&JUa&SUrSm
aMumifhvdkY xifovJ/ &Edik af o;w,f? tcsderf vGeaf o;bl;vdYk vufc, H MkH unfpw d &f &dS r,f/ t&ufwdkY aq;vdyfwdkY jrifatmifjywmrsdK;? teHY&atmifvkyfwmrsdK;
ajz/ / tJ'g[m vlY&JUobm0trltusifhawGaygh/ vlawG&JU 'Dvdk vufcHNyD;&if aemufqHk;tqifh (3)rSmawmh 'Dvdkaumif;rGefwJh [mvnf; raumif;rIbufudk wGef;ydkYapwmygyJ/ t&ufpGJaeolawG
obm0[m trltusiehf YJywfoufvm&if tifrwefjyKjyif&cufw,f jyKjyifajymif;vJrIvkyfvdkufr,fqdk&if b,fvdkaumif;usdK;qufawG aq;vdypf aJG eolawGtwGuf olwYkdtifrwefEpS o f ufwt hJ &mudk jzwf
vdYk ynm&Siaf wGu ajymMuw,f/ t*Fvyd v f kd (Behavior) vdYk ac:wm &&SdvmrvJqdkwJhtcsufudk vufcH,HkMunfvdkufNyDqdk&if tJ'Dol[m &w,fqw kd m BuD;rm;wJph eG Yf vw
T rf BI uD;w&yfjzpfw,fqw kd mudk tod
aygh/ raumif;wJhtrltusifhuae aumif;wJhtrltusifh? usef;rm raumif;wJhtrltusifhudk jyKjyifawmhr,fhvrf;p ay:vmNyDvdkY? jyK trSwfjyKtm;ay;rI? em;vnfrIay;&rSmjzpfygw,f/ 'Dvdk yHhydk;rIay;
jcif;eJY jynfhpHkwJhtrltusifhudk atmifjrifpGmjyKjyifajymif;vJEdkifzdkY yHh jyifzdkYtqifoifhjzpfaeNyDvdkY qdk&ygr,f/ Edkifjcif;[m t&ufjzwfol? aq;vdyfjzwfolawGtwGuf tcsdefr
yd;k rIawGu trsm;BuD;yJvt kd yfw,f/ t&ufaomufwmraumif;bl;? ar;/ / vrf;pay:vmNyDqdkawmh tJ'Dvrf;puae atmifjrifwJh aESmif;cifrmS olwYkd BuHKawGU&r,fh usef;rma&;qd;k usdK;tEÅ&m,fuae
aq;vdyfaomufwmraumif;bl;qdkwJh todOmPfavmufeJY rvHk vrf;qHk;udk a&mufEdkifzdkY wu,fhudk t&ufjzwfEdkifzdkYqdk&if r,dkifvJ vGwfajrmufatmif pGrf;aqmifay;EdkifwJh ta&;ygwJh tiftm;w&yf
avmufygbl;/ wJhpdwf"mwfeJY BuHUcdkifzdkYvJvdkvdrfhr,fxifw,faemf/ jzpfygw,f/ t&ufukd rdr&d UJ cspo f ?l rdr&d UJ ZeD;r,m;xuf ydrk Ekd pS of uf
ar; / / t&ufaomuf&if toJuifqmjzpfEidk af cs&Sw d ,f/ aq; ajz/ / rSefygw,f/ qHk;jzwfcsufudk csNyD;&if rjyifawmhbl;/ pGJvef;aeolrsm; atmifjrifpGm t&ufudkjzwfEdkifMuygap/ t&ufudk
vdyaf omuf&if tqkwu f ifqmjzpfr,fqw kd m vlawGtawmfrsm;rsm; b,fawmhrS aemufrqkwfawmhbl;qdkwJh ckdifrmjywfom;wJh jzwfvdkufwJhtwGuf ,ckxuf ydkrdkNyD; usef;rmpGm touf&SnfpGmeJY
odMuygw,f/ tJ'D usef;rma&;tEÅ&m,fawG od½ekH YJ awmif aMumuf pdwf"mwf &Sd&r,f/ tJ'Dpdwf"mwfBuHUcdkifrItjyif wjcm;yHhydk;rIawG wdik ;f jynftusdK;udk wzufwvrf;uae yHyh ;kd xrf;aqmifEikd yf gapvdYk
p&maumif;aeNyDa'gufwm&,f/ trsm;BuD;vdkygw,f/ t&ufwdkY aq;vdyfwdkYjzwfzdkYqdkwm 'Dtwdkif; qkrGefaumif; awmif;vdkufygw,f/
ajz/ / aMumufp&maumif;w,f? tEÅ&m,f&w dS ,fqw kd m rSeyf g tpdrf;jzwfzdkY rvG,fbl;/ rodromeJY wjznf;jznf;jcif; jzwfEdkifzdkY a'guwf m cifapm0if;
``` pmrsufESm (10) rStquf ydk;awG r[kwfbJ jyifyu 0if jyifyu 0ifvmwJh &efolvdkY r Muygw,f/ qmpjzpfNyD; cGpJ w
d uf o
k rIc,H Nl yD; aq;taMumif; waphwapmif;
prf;oyfcGifhuawmh 1999-ck vmrSmawGr[kwb f J ud, k &hf UJ cE¨m xif&atmif&,f? aemufNyD; cE¨m 'Dvdk uifqmqJvfawG&JU "mwfa&mifjcnfukorI? cDrdkpm; rQa0cHpm; todynmay;vdkuf
ESpfusrS tar&duef trsdK;om; udk,fxJrSm&SdwJh uifqmqJvf udk,fu jyefvnfckcHwdkufcdkuf vQdKU0Sucf sufukd aq;odyo HÜ ak w aq; (Chemotherapy) awG cH,l ygw,f/ vlom;tm;vHk; ½TifNyHK;
uifqma&m*gokawoeodyÜH awGukd ud, k &hf UJ cE¨m ud, k xf rJ mS &Sd EdkifwJh enf;rsdK;pHkudk umuG,fzdkY oDawG[m odwJhtcg uifqm NyD;olawGrSm ydkrdkxda&muftpGrf; om,m usef;rmjcif;okceJY jynfh
(NCI) [m &&Sdygw,f/ tJ'D r wJh ckcHpGrf;tm;pepf (Immune rawGUzdkY yHkrSeft*Fgwpf½SL;awG qJvfawGwcsdKUudk tjyifrSm t xufatmifjrifwmudk awGU&yg pHkMuygap/
wdkifcifuqdk&if uifqma&m*g System) u jyefvnf wdkufcdkuf jzpfwJh aoG;aMumtcuftvuf enf;i,fcx JG wk ?f T.Cell wcsKd Uudk w,f/ vH;k 0rjzpfao;olukd um a'guw
f m oD[armif
umuG,faq; xkwfvkyfzdkY qdk &rSmrdkYygyJ/ em;&Sif;atmif xyf awGMum;rSm yke;f atmif;BuD;xGm; vnf; tjyifudkxkwfNyD; "mwfcGJ uG,frIay;zdkYawmh qufvuf ``` pmrsufESm (8) rStquf
wm rjzpfEdkifwJht&mvdkY xifcJh ajym&&if tjyifu 0ifvmr,fh ygw,f/ olwdkYudk z,f&Sm;ypfzdkY cef;xJrmS T.Cell awGu uifqm BudK;pm;okawoejyK&OD;r,f/ \ 0kdif;y,f&GH&SmrIukd &ifqkdif&
Muygw,f/ a&m*gydk;udk wdkufxkwf&rSm r (uifqmqJvt f pkukd z,f&mS ;ypf qJvfawGudk rSwfrdatmif avh ckcsdefxd &SmazGawGU&Sd azmf um xkdtjzpftysufqkd;BuD;ukd
'gaMumifh uifqmokawoD [k w f b J twG i f ; &ef o l ? t zdkY) qdk&if ta&;BuD;wJh aoG; usifhay;rItrsdK;rsdK; (Tumour xkwfatmifjrifwJh uifqma&m ]]c&D;0uFyg}} [laom pmwtkyf
a'gufwm a'gufuvyf½Tm;Zif wGi;f u yGm;csiw f ikd ;f yGm;? txde;f aMumtygt0if tpdwftydkif; Recognition Factor, Immune *gumuG,faq;awGuawmh rSJY a&;om;cJyh gonf/ xked nf;wlpmG
x½lAm;eJY a'gufwmv,f&DuGyf tuGyfrJhaewJh uifqmqJvfu awG wqifhNyD;wqifh vuf0if Stimulator) pwJh "mwkypönf;? uifqm (Melano carcinoma) yif wDbDa0'emonfrsm;ukd
wdkY[m (NCI) &JU tBuD;tuJ vmyfpnf;awGukd wdu k zf suf&rSm atmif jzwfawmufz,f&Sm;&rSm aq;0g;awGeJY T.Cell udk avh (Melanoma)? om;td r f 0 uif aqGrsdK;&if;csmyrm jyKpkuko
nTefMum;a&;rSL; a'gufwm&pf aMumifyh gyJ/ twGi;f &efukd wku d f rdkY z,f&cufwJhae&mMum;rsdK;rSm usifhay;rI? T.Cell Training) jyK qm (Cervical Cancer)? om; &if; a&m*gul;pufcHMu&olrsm;
cswf uavmpemudk cGifhjyKcsuf zsufumuG,fzdkY qdkygawmh/ yHkrSefqJvftaumif;awGMum;rSm vkyfNyD;wJhtcg 'Davhusifhay; td r f 0 uif q mumuG , f a q; renf;vSyg/
csay;zdkY tawmfem;cspnf;½Hk;cJh 'gaMumifh cufc½J yI af xG; ayG cdkatmif; ykef;uG,faewwfMu xm;wJh T.Cell awGudk cE¨mudk,f trnf -Canvaxin (uifAmqif)? aqGrsdL;&if;csmrsm;ukd jyKpk
&w,f/ vDwmrdkY rjzpfEdkifbl;vdkY xifcJh ygw,f/ xJudk jyefxnfhay;ygw,f/ vifzdk;rm;uifqm (Lymphoma apmifah &SmufNyD; a&m*gul;puf cH
taMumif;uawmh uifqm Muwmyg/ aemuf w rsd K ;vS n f h p m;yH k ? tJ'vD kd T.Cell awGukd aemuf Cancer)? ya&mpwdwf*vif; Mu&ol r sm;\ aus;Zl ; xuf
umuG,faq;xkwfzdkYqdk&if w 'gayr,fh uifqmokawoD rsufaphvnfyHkuawmh 'DqJvf wcg uifqmqJvfawGawGU&if uif q m (Prostate Gland aqGrsdK;&if;csm r[kwfaomol
jcm;a&m*gawGeJYrwlwm trsm; awG[m aemufqHk;rSm ajz&Sif;zdkY awG[m tjyifuvmwmr[kwf vSnfhpm;rcH&bJ wdkufzsufEdkif Cancer) eJY OD;aESmufuifqm rsm;tay: wm0efodpdwf vl
BuD;&Sdovdk umuG,faq;xkwf enf;vrf;&cJhygw,f/ bJ txJrSm&SdaewJh tdrfom;? atmifvkyfjcif;enf;vrf;eJY ck (Brain Cancer) rsdK;awGvdkY od& om; pdwf"mwftjynfht0jzifh
vkyfrI&JU tajccHoabmw&m; uifqmqJvfawG[m cE¨m tdrf&Siftcsif;csif; cE¨mudk,fxJ xGufay:vmwJh uifqmum ygw,f/ ulnaD pmifah &Smuf&if; a&m*gul;
jzpfwJh y#dvHIYypönf;[m wjcm; ud k , f & J U ck c H p G r f ; tm;pepf u d k u qJvftcsif;csif;yJvdkY udk,f uG,faq;awGudk xkwfazmfyg uifqma&m*ga0'emonf puf cH M u&onf h o l r sm;\
ul;pufa&m*gawGrSmvdk a&m*g vS n f h p m;? yH k r S m ;½d k u f w wf y g a,mifjyNyD; ckcHqJvfawGjzpfwJh w,f/ awGtwGuf arQmfvifhcsufa&mif aus;Zl;um; ykí d rGejf rwfvo S nf
yd;k (Pathoegens) tjzpf Aufw;D w,f/ vSnfhpm;yHkrSm;½dkufyHku cE¨mud, k &f UJ T.Cell (vifzqkd u
kd )f okawoeawGU&Scd suaf wGt jcnfawGeJYtwl uifqma&m*g [k usaemfawG;aerdygonf/
&D;,m;? Adkif;&yfpf pwJha&m*g awmh 'DuifqmqJvfawG[m awG&JU wkdufcdkufrIudk a&Smif&Sm; & 'DumuG,faq;awG[m uif ukxHk;opf-uifqmumuG,f &Jacgirf aJ rmif
12 NIGHTINGALE use;f rma&;*sme,f
``` pmrsufESm (4) rStquf a[m olemjyKq&mr nDr aygh} qdk;jrif0g'Drsm;udk qefYusifMu/ ``` pmrsufESm (7) rStquf
trSw-f 23? Mo*kwv
f ? 2010-ckEpS f
BuD;&,fu ... *dkifqDauG;toif;yJ
w,f/ pGmaw;vef qkefoif;&JU toH? ]aus;Zl;yJAsm} usaemf ysif;vmwmeJY wDAGD BudKufygowJh ...
]bmyJjzpfjzpfayghAsm? cif aemuf ... q&m0efaewJh ]cifAsm;wdkYvnf; a&rD;av; ydwfypfvdkufygw,f/ waeYvHk; em;axmifolrdwfaqGrsm; / / eifhtarBuD;awmf *dkifqDauG;vm;?
Asm;wdkYNrdKU&JU [dk;awmifukef;ay: tdrfudk cJeJY aumufxkygw,f/ aumif;vmatmif BudK;pm;Mu vkyftm;ay;NyD; anmif;vmwm O½ka*G;vkyfyg[/
rSm a&uefBuD; wuefay:vmzdkY 'Hk; 'Hk; *vGrf; *Grf; cRif; csrf; ayghAsm? vlysif;awGrsm;w,f eJY vSJcsvdkufwm wef;ueJ tdyf awmfaysmf / / at;yguG,f ]'dkYawmaysmfBuD;&,fu ... O½ka*G;udkjzifh
usaemf tpdk;&eJY n§day;r,fAsm? csrf; xifw,f? tcsdefwef t&uf aysmfoGm;w,f/ BudKufrdw,fAs ... qufvufNyD;awmh aemufxyfwa*G; jzpfygwJh
[kwfvm;} aomufyvkwfwkwf/ av;aomuf uav;awG w ... yg&ma*G;udkv rqdk;bl;[&,fvdkY ... ESpfNcdKufw,fAs ...
]½TD; ajzmif; ajzmif; a[; usaemf ... oGm;NyD; >ywf>ywfarG;? tif; ... rD;u aemufqHk; a&uefBuD; NyD; ESpfNcdKufw,f... aMomf ... 'dkYArmEdkifNyD ... 'dkYArmEdkifNyDeJY .. tckawmh
a0;a0;} ][Jh qkefoif;? 'DvkdrvkyfeJY vnf; rvmqdkawmh} oGm;w,f/ tJ'DaeYrSm ... uGJ ...'dkYrygEdkifygNyD ... tckurÇmhzvm;rSmu yxrcsefyD,H pydefjzpf
wwfvnf; wwfEdkifwJh q av? ighq&mvnf; aoaocsm ][k w f u J h q &m? q&mwd k Y xl;xl;qef;qef;Asm? rdk;u NyDuUJG ... etz&JU ... jrefrmhtm;upm;[mjzifh ... urÇmudv k mT ;&r,fwhJ
&m? awmfygh/ vlxku oabm csmukwmyJ? eifhtazu vufr a&uefudpöuaum? bmMum; vnf;½Gmvdkufwm? a&uefzGifhyGJ As ... urÇmudk wu,fvTm;oGm;wmu ... xkwfqD;wdk;wrf;eJY oa&
us oGm;vdkY/ usaemf pdwfat; aq;bJ xrif;pm;awmh rmv ao;vJ?} wufa&mufvmwJh bGwftJt uGif;ypfwrf; xifyg&JU ... tarav; ... tpdrf;aumifawG&JU ...
oGm;w,f/ uD;,m; oGm;wmyg/} ][kwfw,f a&rD;&Sm;tpdk; oif;rS vlBuD;awGvnf; NrdKUrSm oH;k csKd if;uif;urÇmzh vm;&Sw d ,f ... (tarav;aemf ... tarav;av;
]r[kwfbl;? r[kwfbl; .. &u a&wG i f ; a&uef w nf a&mufaeNyD/ ai; ... a&b0Jav;a[mudef;ay; ... etzawmh rMumcifrSm tpdrf;
w&ufrmS awmh 'Dq&mu aiGygvmrS NyHK;wJh aqmufa&; txl;tzGJU (awmif ]q&m zGifhyGJoGm;rvm;} eJY pyf[yfwJh ... tpdrf;ol&JawGwJh a[; ...}
vlawGtrsm;BuD; 0rf;avQm aumif? a&&Sm;wJah e&mrSm a&oH;k ay:a'o) wckudk zGJUpnf;NyD; r ]oGm;r,favuGm? igrygvdYk *k½q k ef / / w,fiw kd ahJ wmaysmBf uD;yJaemf/ bmyJjzpfjzpfayghAsm/ pydeu f
NyD; aq;½Hka&mufvmMuw,f/ zdkYyJajymaew,f/ vufaq;zdkY MumrD usaemfwdkYqD vmawmh b,fjzpfrvJ? igu OD;aqmif csefyD,HopfbGJUudk &,loGm;csdefrSm b&mZD;rS b&mZD;qdkawmh
q&mAdkufyleJY usaemf? olem aeae zifaq;zdkYawmif a&r&Sd r,fvdkY ckeuyJ owif;&w,f} NyD; vkyfay;xm;wmyJ} um&pfb, D aH 'o a[wDuRe;f Edik if u H b&mZD;y&dowfwOD; uawmh
jyK? aq;½Hk0efxrf;awG tvkyf bl;a[h? rem;Edkif vmcJh eifeJY ][kwfvm; 0rf;omvdkuf a'gufwmAdkufyl cyf<um; ESvHk;a&m*gvnf; azmufaecsdefrdkYvdkY urÇmhzvm;a&m*gtBuD;
½Iyfukefw,f/ usaemfodvkdufNyD t&ifeyef;owfr,f} wmAsm} <um;ajymw,f/ tus,f&oGm;NyD; aoqHk;oGm;owJhAs/ b&mZD;u uGmwm;zdkif
umv0rf;xifw,f/ ]eifvGefvmNyDaemf? xGuf usaemf pdwfxJ t&rf;aysmf usaemfwdkY q&mwynfhESpf e,frmS e,fomvefukd ESp*f ;kd w*d;k eJY ½I;H wJyh pJG OftNyD;rSm jzpfcw hJ maygh
vlem tawmfrsm;rsm;[m oGm;prf; &JudkwdkifNyD; zrf;csKyf oGm;w,f/ usaemfh trsdK;awG a,muf a&uefzGifhyGJoGm;zdkY [dk; Asm/ tck AdkvfvkyGJrSmyJjzpfjzpf? t&ifht&ifu AdkvfvkyGJawGrSmyJjzpf
tm;enf;csdeJYaeNyD; aoG;aygif cdkif;vdkufr,f/ rem;Edkifudk bm a&r&Sm;atmif BudK;yrf;ay;wJh awmifukef;av;ay: wjznf; jzpf ]Edik o f ul NyHK;Edik ?f &,fEikd ?f [movkyEf ikd af yr,fh ½I;H olu trIid Bf uD;
awG usaeMuygw,f/ tcsdKUqdk rsm;xifvJ ... awmuf} a&rD;&Sm; bk&ifhtpdk;&udk aus; jznf; oGm;Muygw,f/ rdk;u rIdif&wm r[kwfvm;/} tckurÇmhzvm;rSm AdkvfpGJ&r,fvdkY &nfrSef;
½SL;½SL;awmif ryef;awmh/ vlem usaemfa'goxGufvmyg Zl;wifaerdygw,f/ vnf;aumif;/ csufBuD; [JAD;&SdaewJh e,fomveftoif;om;awGrSm (txl;ojzifh
OD;a& (50) avmuf&Sdr,f/ w,f/ 'gaMumifh Ncdrf;ajcmuf zGifhyGJ pNyD t&ifyGJawGwkef;u udk,fpDudk,fiS ajcpGrf;jycJhMuwJh pEdkuf'g?
uav;wa,mufqdk aq; vdkufygw,f/ 'DvdkeJY waeY bGwftJ toif; vlBuD;w a&mfbif? Aefb&Tefca&mhpf polwdkYrSm) pdwfzdpD;rIawG b,fu
½Hu
k wk ifay:ra&mufcif qH;k oGm; xdpk Of a'gufwmAdu k yf x
l u
G f wNrdKUvHk;pkNyD; a&wGif;a& a,mufu rdefYcGef;ajymygw,f/ avmufrsm;? rsm;jym;aeovJ cifAsm;wdkYjrifMu&rSmyg/ tJovdkyJ
&Smw,f/ aumifri,fav;/ t vmNyD; uefwnfaqmufa&; txl;t y&dowfawGtxJrSm qkefoif; rmefwufpGmeJY uGif;xJrSm 0ifupm;oGm;wJh b&mZD;? tm*sifwD;em;?
ouf (14)ESpfavmuf&Sdr,f/ ]romr? eifowdxm;aemf? zGJUudk BudKqdkMuygw,f/ wl; udv k nf; awGUvdu k w
f ,f/ olYt t*Fveftoif;awG[m pdwzf pd ;D rI&UJ aemufqufwt JG aeeJY t½H;I BuD;
olYtar atmfidkwm Munfh q&m0efudk rapmfum;eJY ao aemif wl;aemif wl;aemif armif; azudk owd&aew,f xify/ ½I;H oGm;MuNyD;awmh abmvH;k yGv J nf;½I;H ? pdwaf &m*gawG ud, k pf uD ,
kd if
]usrorD;? vlawmif rvkyf aq;xdk;ay;vdkufr,f/ igvkyf oHawGa0vdkY/ a&uefBuD;om&Sd&if a&aumif; tenf;eJYtrsm; &MuNyD;awmh urÇmzh vm;NydKifyt JG NyD; jyefvnfupm;
&ao;bl; tckaoNyD/ [D;[D; vdkuf& zl;zl;a&mifoGm;r,f/} ol w d k Y rS m wrf ; a>cMuyg aumif;oHk;&NyD; olYtazvnf; Mu&r,fh rdcifuvyftoif;&JU t&yf&yfaomNydKifyGJawGrSm yHkrSefajc
[D;} wrsdK;yJ idkwJhyHk/ q&m0efwa,muf qJqdk w,f/ aorSmr[kwf/ pGrf;awG jyef&rvm;? usoGm;rvm;? tcsdKU xkwfa&mif;cH&rvm;qdk
a0'em&Siaf wGxrJ mS olemjyK aewm ... yxrqHk;tBudrf us ]usaemfwdkYu bGwftJt a0g...a0g... rdk;oJoJrJrJ½Gm wm urÇmhzvm;NydKifyGJBuD;&JU ]yvdkY*sd}vdkY edXdwHNyD;aemufydkif; quf
q&mrwa,muf&JU tazvnf; aemf Mum;vdkuf&ygw,f/ ... tJ oif;uyg/ rMumrD bGwftJyg jyefw,f/ vuf½Ipm;&r,fh ]toHawGMum;ae&w,f}qdkwJh tydkif;bufudk
ygw,f/ olvnf; vlygyJav/ wDjzpfawmhr,f/ cifAsm;wdkYrSm bGwftJvlBuD; toHudk r a&mufoGm;r,fxifw,fAs/ a[m ... tckawmif usKyfu cyfoJhoJh
pdwrf aumif;p&m? aq;½Hrk mS qkefoif;uvnf; jyefatmf a&&Sm;w,fqdkvdkY tcuftcJ Mum;wcsuf Mum;wcsuf e J Y toHwcsKd UMum;ae&NyD ]t½I;H }uay;wJh aemufqufwaJG 0'emawGaygh
(2)&ufavmufMumNyD;wJt h cgrSm qJwmyJ/ aygif;pHku vm&wmyg/ NrdKUol em;axmifvdkufw,f/ Asm/ ]t½I;H -tqH;k -ESv;kH rom? bmrSrvkycf si?f jyóem&Smcsi?f bmrS
qHk;oGm;&Smw,f/ 0rf;tavQm olYtr vmqGJoGm;rS ,uf NrdKUom;tm;vHk; 0dkif;0ef;ulnD ]bk&ifBuD;&JU aus;Zl;awmf taumif;rjrif? Muifemolawmif tem;rvm&ifaumif;r,f} po
rsm;? aoG;vefY? ausmufuyf uef,ufuefygoGm;NyD; &efyGJ Muyg/ usaemfwdkYuvnf; a& (rMum;jyef a0ga0g? rdk;oHyJ jzifhayghAsm/
ysufNyD; qHk;oGm;wmyg/ BuD; NyD;oGm;w,f/ ] tif; a& uefBuD; tcsdefrD NyD;atmif yHhydk; Mum;) bGwftJygwDudk rJay;Mu qdek rD ;kd ausmf / / at;Asm/ ]abmvH;k a&m*g? ½l;oGyw f mum;? ukpm;ew¬?d
]a&uef u d p ö jref j ref t uefBuD;jzpfvmrS aumif;r,f} ay;yghr,f/} yg/ (xyfrMum;jyef)? EdkifiHt aq;r&Sdbl;? OD;OD;vnf;BudKuf? tefwDvnf;cdkufordkY? ESpfNcdKuf
aumiftxnfazmfrS&r,f} NrdKUvlxak wG aysmaf ewmAsm? wGuf apwem&SdwJhvlyJa½G; (r armifr,f? uav;t½G,frusef? tefoGm;r&Sdbdk;bGm;? wDAD zefom;
a'gufwmAdkufyl rSwfcsufcs ]q&m&,f usaemfwYkd awmif uav;awGu oDcsi;f awGqv kd Ykd/ Mum;jyef)} a&SUurcGmwJh? a&m*g a&m*g? 'Da0'emrsm;? urÇmhzvm;NyD;awmif?
w,f/ ay:om;awGu qif;&JNyD; A[k rdk;½Gm&ifrdk;a&csdK;r,f arar aemuf q H k ; awmh usaemf pdwf*a,mifjzpf? pGJ&pfabmvHk;ydk;? qufumwdk;vdkY? eHygwfzdk;xuf?
okw acgif;yg;MuvdYkyg/ &moDO vm&ifEdkYpdkYr,f? azazvm&if vnf; qufem;raxmifawmh/ pGJcsufuem? abma&m*gom jzpfayownf;} (usKyf&Gwfwmu
olemjyKq&mr tazqHk;NyD; wkuvnf; Murf;vdkYvm; rod tkef;oD; (tJ) ocGm;oD;cGJpm; a'gufwmAdkufylu abmvHk;a&m*gudkajymwmaemf/ wndK;t,laumufrvTJMueJY)
n aemufw&uf reuftapm bl; vlMurf;? pdwfMurf; jzpfae r,f/ awmifay:rSm tke;f yifr&S/d ]tJ tcka&uefBuD; NyD;oGm; em;axmiforl w d af qGrsm; (oHNyKd i)f / / om"k .. om"k ..om"kyg urÇmh
BuD;rSm w,f/ a&? rD;uvnf; rjynfhpHk? tckqdk&if a&uefBuD;wnf NyDqdkawmh udkrem;EdkifwdkYNrdKU wdk; zvm;/
][Jh q&m0ef? eifightazudk usef;rma&;? ynma&;uvnf; aqmufzdkY vlxkawGpkNyD; w wufvmNyDqdk&r,f/ a&aumif; tJonfaemuf aysmfp&mtawG; taxGaxGjzifh abmf'gav;aAG
owfvdkufwmvm;? aoao edru hf sqakd wmh 'Duav;rav;udk a,mufwvSnfh 0dkif;0ef;aqmif aumif;oHk;NyD; 0rf;a&m*gawG wdkYonf b&mZD; 5 Budrf? *smreD 4 Budrf? tDwvD 3 Budrf ponf
csmcsmvnf; rukbl;? tazwck cGifhvTwfay;yg} ½GufaeMuygNyD/ uif;a0;awmhrSm ...} jzifh abmvHk;tiftm;BuD;EdkifiHrsm;uom vTrf;rdk;xm;vsuf csefyD,H
orD;ESpfckb0udk zsufwmvm;? ]&ygw,fAsm? olYtazqHk; "mwfyakH wG wzswzf sw½f u kd ?f olYpum;awmif rqHk;ao; toif;opfrwdk;vmaom tajctaeatmufwGif ,ckESpf urÇmh
xGufvmprf; eyef;owfrvm;} awmhvnf; 'Davmufawmh &SdrSm bGwt f J rD', D mrSm awmifay:NrdKU ]0kef;} zvm; csefyD,Htoif;opf jzpfvmonfh ]pydef}udk BudKqdk*kPfjyKMu
a&uefwnfaqmufaewJhyHkudk toHBuD;wckudk Mum;vdkuf &if; e0wrSonf etz? etzrSonf BuHUzGwfygwD ponfjzifh
tm;yg;w& azmfjyay;ygw,f/ w,f/ 'Hk&if;? 'Hk&if; EdkifiHa&; tcif;tusif;udkvnf;aumif;? (2010)
usaemfhyHkvnf; ygw,f/ cefYvdkY ][m a&uefBuD;uGJoGm;NyD} acG;cavmufqGJyGJudkvnf;aumif; jynfwGif;jynfy jynfolvlxkESifh
t[D;/ usaemfjrifvdkufw,f? a& twl uefYuGuf½IyfcsMuavukefownf;/
]tckvdk acwfrD zGHUNzdK;wdk; ueftuGJaMumif;BuD;/ pm<uif; / / urÇmausmfa&b0Ju twdtus a[mudef;xkwfvdkuf
wufatmif wnfaqmufaewJh a0gueJ a&awGw;kd xGuv f m wmu tqHk;ed*Hk;rSm a':atmifqef;pkMunfESifh jrefrmh'Drdkua&pD
EdkifiHawmftpdk;&&JU aus;Zl;BuD; w,f/ t&Sed ef YJ ajy;vmwJh a&vH;k tiftm;pk abmvHk;toif;u etzppftkyfpk abmvHk;toif;tm;
rm;vS w J h tpD t pOf w ck y g/ xJ bGwftJvlBuD;wa,muf yg vHk;0 tEdkif&&SdygowJh/
awmifay: ajrjyefYruGmjcm;bJ oGm;w,f/ qefwmuavmhpf (acwå-t*Fy)l
a&aomuf&ygawmhr,f/} bGwftJ bGwftJeJY atmf ... ajy; ... ajy;Mua[h} om;wnf;usatmif ajy;oGm;wJh
awmfwD;awmf? a[m aMumf oGm;w,f/ trav;vdkY ratmf/ pum;rNyD;ao;/ a'gufwmAdkufyludk awGUvdkuf&
jim0ifNyD/ xl;qef;ygh/ usaemfha&SUrS AdkufBuD;wvHk; \/
jynfytm;udk; ykqdef½dk;? t ]uJ q&ma& ajy;awmh? ajy; a&SUxm;NyD; zaemifheJYwifyg; w a'guw f m a&rD;&Sm;
trSw-f 23? Mo*kwv
f ? 2010-ckEpS f
tif; ... trsm;pkaygh/ vdkif;enf; ao;av;&JUta&mifu a&SUwnfh
use;f rma&;*sme,f
zmw&m oufu,favS (avSu
NIGHTINGALE 13 av;&JU tJAm;a*:vDqdkwm 'D
enf;pHkMuw,f/ 'gu urf;½dk; wnfu h rSexf rJ mS oGm;ay:w,f/ tNrJwrf;zm&w,f/ 'gawmif aumifawGqu D cPiSm;oH;k wm
wef;yJjzpfjzpf? yifv,fu;l yJjzpf tJ'gudk ajymcdik ;f wm/ omrefvl a&0ifao;w,f/) eJY urf;awGU yJjzpfr,f/ t"dyÜg,fawmh rwl
jzpf a ygh / usKyf o m;uawmh qdk ajzEdkifrSmaygh/ ta&mifoHk; vJoGm;csif? uRef;awGUvnf; bl;ayghav/ usKyfrdwfaqGawG
oabFmay:a&mufoGm;wmeJYyJ rsdK;yJ&Sdwm/ tjzL&,f? teD&,f? oGm;csifwJh 'DaumifhowÅdukd uawmh ajymygw,f ... 'gu
vdkif;aygif;pHk vkyfydkifcGifhvdkifpif tpdrf;&,f/ wcgjy&if ESpfvHk; usKyfjzifhAsm ... tHh/ vli,fawGMum;rSm a&yef;pm;ae
&oGm;w,fxifovm;rodbl;/ 'grSr[kwf wvHk;wnf;/ eDjzL? 'DaumifawG yg;pyfzsm;rSm r ygw,f w J h / pwd k i f y J j zpf j zpf ?
tukeu f kd avQmufvyk af wmhwm/ eDpdrf;? tjzL ... ponfjzifhaygh/ cswrf;ajymwmu atrDwYkd a'pD udk,fhudkudk,f tm;r&vdkYyJjzpf
'gawmif urÇmrywf&ao;bl;/ olxdk;jyorQ vdkufatmf&w,f/ wdkYqdkvm;yJ/ tNrJwrf;udk oGm; jzpf 'Dvv kd yk Mf uw,f/ 'gayr,fh
ppfawG ra&mufz;l bl;? &efuek ef YJ jrefvnf;jrefw,f/ (ESpfpuúefY Muwm/ ukew f mygyJ/ vli,fqkd a&&SnfrSm jzpfay:vmr,fh t
aumhaomif;udkyJ ywfcsmvnf avmufyMJ umw,f/) tJ'rD mS wif awmh 'grsdK;vJ&Sdayraygh/ ajym usdK;qufudk owdrjyKrdMubl;/
aewm/ usKyfvnf; qHk;rwmyJ/ 'Daumifrsupf v d nfuek w f m/ ol csifwmu 'DaumifawG taysmf a*:vDxnfw h t hJ cgoH;k wJyh pön;f
aemufqHk;r&awmh &efukefu u 'DrSm ta&mifcGJwkef;&Sdao; vm;? prf;wmvm;rodbl;/ a*: u roefYvYkd yjJ zpfjzpf? 'Pf&mudk
wcgxGufwdkif;rSm uGef'HkeJY ]yif w,f [dku aemufwrsdK;ajymif; vDxnfw h mwdYk ? BuD;aq;xd;k wm *½krpdkufvdkYyJjzpfjzpf a&m*gydk;
eDqDvif ig;odef;tm;}udk tvHk oGm;NyD/ ]rxl;ygbl;}qdkNyD; awGU wdkY vkyfMuw,f/ acwfvnf; 0ifa&mufomG ;Edik w f ,f/ &Si;f &Si;f
tavmuf xnf h a y;vd k u f & orQ teDcsnf; atmfypfvdkuf t&rf;pm;w,f/ a*:vDxnf&h if ajym&&ifAsm udk,fhcE¨mudk,fxJ
w,f/ (rSwfaemf .. rdbrsm;eJY awmhw,f/ wu,fh ... aumif/ rdef;rawG ]pGJ}w,fwJh/ [kwfr udk obm0ruswJh ypönf;xnfh
tdrf&Sifrrsm; ... cifyGef;onfESifh 'gayr,fAh sm/ 'g jrefrmjynfav [kwfawmh usKyfvnf; wcgrS xm;&if tEÅ&m,fawmh &Sdvm
om;rsm; ajymr&&if c&D;xGuf umvmppfwJht&m&Sdudk ydkufqH rxnfhzl;awmh rodbl;/ vli,f EdkifwmygyJ/ bmtEÅ&m,frS r
wdkif; olwdkYtdwfxJudk uGef'Hk oHk;aomif;cGJavmuf ypfvSL awGvnf;jzpfMuawmh rSm;wJh jzpfcJh&ifawmif vlysdKvlvGwfqdk
xnfhay;vdkufyg/ uGef'Hkaqmif vdkufawmh udk,fvnf; oaX; bufudk vdkufrdMurSmaygh/ ]rif; &ifaygh ... rdrd&JUcspfol tiSm;r
wm &Supf &mr[kwyf gbl;/) ]yif jzpf (tJ [kwfaygif) pmvHk;ppf 'grSm;w,f} vdkY ajymEdkifwJhol ,m; (jynfhwefqm)eJY qufqH
eDqv D if ig;ode;f tm;}u a&m*g r,fh uyÜwdefudk atmfwdkrpfwpf awGrS r&SdbJ/ jrefrmjynfurf; wJhae&mrSm 'Dxnfhxm;wJh a*:
yd;k aow,fqNkd yD; rSmvdu k w f mudk wef;a&mufa&myJ/ (ckqdk&if ESpf ½dk;wef;oGm;wJh oabFmawGrSm vDaMumifh uGef'HkaygufNyJwmrsdK;
bD,morm;rsm;0rf;ajrmufz,G f
Edkifw,fvdkY pwufzdkY½Idif;,m;
wuúodkvf tm;upm;pdwfynm
vufuikd zf ek ;f tEÅ&m,f awGawmh r&Sdao;ygbl;/ txl;
ojzifh vrf;avQmuf&if; trfyD
yg&*l a'gufwmbmumu qdk urÇ m h usef ; rma&;tzG J Y aMumifh ,wdjywf aumufcsuf o&D ; em;axmif w mawG u
jrefrmjynfrSmacwfpm; vl ajyma&;qdkcGifh&Sdoluawmh bD ygw,f / tm½H k a MumawG u d k (WHO) u jyKvkyfcJhwJh avhvm csvdkYr&bl;vdkY okawoDawGu vnf; ,mOfrawmfwqrIawGukd
BudKufrsm;wJh atbDpDpawmuf ,mtygt0if t&ufrSmygwJh vnf; Nidrf;csrf;apw,fvdkY qdk csut f & vufuikd zf ek ;f oH;k pGw
J m qdkaeygw,f/ wcsKdU udef;* zdwfac:aeygw,f/
ac: bD,mrnf;[m ESv;kH a&m*g t,fvfudka[mudk,füu aoG; ygw,f/ eJY OD;aESmufuifqm qufpyfru I kd Pef;awGt& vufudkifzkef; oHk; MopaMw;vsEdkifiH rJvfbHk;
xapwwfwhJ aoG;cJawGukd [efY cJapwJh tmedoif&SdwJhtwGuf nu aomufxm;wJh t &Sif;&Sif;jywfjywf rajymEdkifao; olawG[m roHk;olawGxuf OD; NrdKUrSm armfawmf,mOf rawmfw
wm;Edik wf ,fvYkd tar&duefEikd if H bD,mtrnf;[m usef;rma&; &uf [ m aemuf w aeYnae bl;vdkY aumufcsufcscJhygw,f/ aESmufuifqm tjzpfenf;wm qrItm;vHk;&JU 90% [m vrf;
0pöupkd ifwuúov kd uf okawoD udk taxmuftuljyKw,fqdk abmvH;k uefwt hJ csderf mS vlYcE¨m 'gayr,fh vufudkifzkef; tvGef vnf; jyaew,fvdkY qdkaeyg oGm;vrf;vmawG&JU trSm;jzpf
awGu awGY&SdcJhygw,f/ ½dk;½dk;bD wmudk owdxm;vufcHzdkY ajym udk,fxJu xGufoGm;ygNyD/ 'g tuRH oH;k pG&J ifawmh usef;rma&; w,f / tck aemuf y k d i f ; rS m aeygw,f/ vrf;oGm;vrf;vm
,muawmh 'DvdktusKd;aus;Zl; aeygw,f/ ayr,fh wefaq;vGeaf b; qdw k hJ tEÅ&m,f&SdEdkifwmudk awGY&yg (bvl;wkof BudK;rJhem;Muyf oHk; aoqHk;rIawGvnf; wdk;vmyg
rsKd; ray;bl;vdkY 'DokawoDawG tcktcg *if;eufpf urÇmhpH twdkif; bD,modyfrsm;oGm;&if w,f/ wm tygt0if) vufudkifzkef; w,f/ 18 ESpfeJY 29 ESpfMum;
u ajymygw,f/ csdef rSwwf rf;pmtkyf xkwaf 0vdYk awmh a&"mwfcef;ajcmufwm? vlaygif; 13000 udk 10ESpf oHk;pGJyHkawG ajymif;vJvmwm? vli,fawG&JU 80% [m vrf;
okawoDawG[m ESv;kH aoG; vlord sm;aewJh *if;eufpu f rk P
Ü D tm½Hkrpkpnf;Edkifwm? t&ufem MumavhvmwJh tckokawoe vufudkifzkef;awGqDu a&'D,dk avQmuf&if; zke;f rufaqhyYkdMuNyD;
aMumusOf;a&m*g jzpfaewJh acG; [m tcg;"mwfrsm;wJh bD,m uswmawGu uGif;xJrSm upm; vkyif ef;udk vufuikd zf ek ;f ukrP Ü D vIdif;xkwfvTifhrIawG tm;aysmh 73% u trf y D o &D ; em;
awGudk ½dk;½dk;bD,meJY bD,mt trnf;udk pxkwfcJholjzpfNyD; pGrf;&nfudk xdcdkufEdkifygw,f/ awGu &efyakH iG 25% axmufychH hJ vmwmawGvnf; &SdaevdkY ok axmifMuygw,f/ touf 30
rnf ; wd k u f N yD ; tusKd ; ouf ]oifhusef;rma&;twGuf *if; 1998 wkef;uvnf; cs,f wJhtwGuf 'Dokawoevkyfief; awoevkyfief;rSm ½IyfaxG;rI txufvlBuD;ydkif; 75% u
a&mufrIawGudk avhvmcJhwm eufp}f vdYk aMumfjimcJzh ;l ygw,f/ qD;toif; refae*sm AD,mvD &JU bufrvdkufrIudk oHo,&Sd awG jzpfuek w f ,fvYkd WHO uif vnf; um;armif;&if; zkef;ajym
jzpfygw,f/ *if;eufpf bD,mtrnf;rSm oH u tmqife,feJY qDrD;zdkife,f Muygw,f/ txl;ojzifh okaw qm okawoe ñTefrSL;u qdk NyD; 47% u rufaqhawmif
ESvHk;aoG;aMumusOf;a&m*g "mwfyg0ifrIjrifhw,fqdkNyD; cGJ rupm;cif abmvHk;orm;wdkif; oevkyf&mrSm usifhoHk;wJh enf; ygw,f/ ½dkufydkYygw,f/ vlBuD;ydkif;&JU
&SdolawG[m aoG;cJydwfqdkYrIu pdwfNyD;pvlemawGeJY aoG;vSLol udk &Srfydef cGufw0ufpD wdkufcJh emydkif;udk a0zefwm ar;cGef; MopaMw;vsEdkifiHu avh ajcmufyHkwyHku vrf;avQmuf
ae umuG,fzdkY tm;aysmhtufpf awG u d k wd k u f a vh & S d y gw,f / wm 3 *dk; 1 *dk;eJY EkdifcJh ygw,f/ xk w f w mawG tawmf & S d c J h y g vmcsufrSmawmh vufudkifzkef;? zkef;ajym&if; odkYr[kwf vrf;
y&if yHkrSefaomuf&ygw,f/ bD udk,f0efaqmiftrsKd;orD;awGeJY aemfwif[rfazm&ufpf toif; w,f/ tdkifaygh'f tygt0if MP3 oD avQmuf rufaqh½dkuf&if; vrf;
,mtrnf;udk xrif;pm;csdefrSm EdkYwdkufrdcifawGudkvnf; w ref a e*sm uvyf z f u vnf ; qJvfzkef; toHk;trsm;qHk; csif;zGifhpufawGudk em;axmif ay:u wjcm; vlwa,mufudk
wcGufavmufaomuf&if csdefu wdkufcJhMuygw,f/ 1979 wke;f u Adv k v f yk JG rupm; olawGrSm OD;aESmufuifqm 2 &if; um;armif;olawGomru? 0ifwkdufrdwm? t&m0w¬K wckck
tufpfy&ifaomufovdk tmed awmif t mz&d u Ed k i f i H r S m cifnrSm t&uftrl; wdkufcJhNyD; rsKd; ydkjzpfwm awGY&ayr,fh avh pufbD;pD;oleJY vrf;avQmufae udk 0ifwkdufrdwm jzpfMuyg
oif&Sdw,fvdkY okawoDawGu usif;yaewJh urÇmhzvm;abm aemuf aqmuforfweftoif; vmyH k trS m ;awG qE´ p G J a wG olawGyg ,mOftEÅ&m,f BuD; w,f/ BBC
ajymygw,f/ 'g[m bD,mrnf; vHk;NydKifyGJrSmawmh t*Fvefabm udk 3 *d;k 2 *d;k eJY Edik o
f mG ;ygw,f/ a,mufsm;wa,muf&UJ vuf
rSmygwJh tifwDatmufqD'efY vHk;toif;[m yxrESpfyGJrSm 'gayr,fh b,fvdkyJjzpfjzpf acsmif;twdkt&Snfudk MunfhNyD;
ac: "mwfwdk;qefYusifypönf; refae*sm uy,fvdku t&uf t*Fveftoif;[m urÇmrSm t olY&JU pdwfaepdwfxm; tusifhp
awGaMumifhvdkY ,lq&ygw,f/ vHk;0 ay;raomufbJ xm;wJh aumif;qHk;bD,mawG xGufwJh ½dkufudk ajymEdkifw,fvdkY u
'gayr,fEh ikd if wH um t&uf tcg tar&duefeJY 1 *dk;pDoa&? *smrPD u d k a wmh ½I H ; oG m ;cJ h y g ae'g odyÜHynm&SifawGu ZD0
csufvkyfief; okawoetzGJYu t,fvf*sD;&D;,m;eJY *dk;r&Sd oa& w,f/ BBC aA'pdwfynm *sme,frSm azmf
jycJhygw,f/
Edk uf w if a * ; vf u m wG ef ;
uae'gEdkifiH t,fvfbm
wmwuúodkvfu okawoDawG
u vl 300 &JU vufacsmif;awG
udk avhvmcJh&mrSm vufol
<u,feJY,SOf&if vufnd§K;wdkwJh
a,mufsm;awG[m ydNk yD; qlqyl yl l
&rf ; &rf ; um;um; awG U cJ h y g
w,f/ taMumif;&if;uawmh rd
cif0rf;xJrmS zdak [mfrek ;f (wufp
wdkpwD½kef;)eJY ydkxdawGYcJh&vdkY
jzpfr,fvdkY ,lqMuygw,f/ 'g
ayrJh yg;pyfMurf;wmuawmh
vufnd§K;wdkwmeJY ywfoufwm
rawGY&ygbl;/ vu©Pmynmudaxmuf
k cwH aq;ynm
hJ
ok a woe vk y f c H & wJ h tqrSmvnf; wif;ykwfvuf &Snw f w l al vmufb&J NdS yD; wufp
ausmif;om; 300 xJrSm vuf vdkYac:wJh ykwdkwdk vufnd§K;ydkif wkdpwD½kef;tm;aumif;wJh trsKd;
nd§K;twdkqHk; ausmif;om;awG &SifawG[m a'goBuD; &efvdk om;awGrSmawmh vufol<u,f
[m &efvw kd m &efjzpfwm trsm; wwfw,fvdkY qdkxm;ygw,f/ u vufnd§K;xuf ododomom
qHk;awGU&ygw,f/ 'gayr,fh obm0tm;jzifh wufpwkpd ydk&Snfygw,f/ wjcm;avhvm
ausmif;olawGrmS awmh vufnK§d ; wD½kef;tm;enf;NyD; odrfarGYEl; csufawGrSmawmh vufol<u,f
wdkvdkY ydkNyD;&efvdkwm rawGU& nHhwJh trsKd;orD;awGrSmqdk&if &Snw f thJ rsK;d om;awGeYJ vufnKd§ ;
ygbl;/ jrefrmvu©Pmt,l vufnd§K;eJY vufol<u,f t &SnfwJh pmrsufESm (15) odkY ```