Professional Documents
Culture Documents
OPEN
1. DCSA, CCSA, VIDEO-EDITING 2. HARD-WARE, NET-WORKING 3. GRAPHIC-DESIGN, INTERNET
JAB COMPUTER INSTITUTE ZARKAwT, AIZAwL Ph: 8575325641 (FREE INTERNET COURSE, FREE BROwSING ON FRIDAY) MONTHLY FEE Rs.1000.
NEW ADMISSION
TheZozamTimes
www.thezozamtimes.org zozamtimes@rediffmail.com SPORTS
PHEK 7
THALAI TIMES
PHEK 8
ZIRTAWPNI
Budget pumpui vbc 4216.09 Hnathawhna tur vbc 2189.50 Sorkar hman tur vbc 1238
Aizawl, July 15 n LALTHLAMUANA RALTE Finance Minister thar H.Liansailova chuan a vawi khatna atan nimin khan kum 2011-12 chhunga Mizoram sum ruahmanna (budget) a pharh a. Budget tharah hian sum hman tura ruahman zat chu cheng vbc 4216.09 a ni a, sum hmuh tur zawng zawng zat chu cheng vbc 4241.68 a ni bawk. Kumin chhung hian chhiah a\angin cheng vbc 882.90 hmuh beisei a ni a, chhiah ni lo thil dang a\angin cheng vbc 2865.39 hmuh beisei niin, cheng vbc 493.39 pk tura ruahman a ni bawk. Sorkar laipui sum dinhmun a \hat chhoh zel avangin budget mamawh tur tawk sum hmuh hi chu harsa vak lo tura ngaih a ni a. A pawimawh ber chu state sorkar leh sorkar laipui a\anga sum hmuh leh hmun dang a\anga pukte hi a ruahman ang taka hman a ni em tih hi a ni a. Chutiang bawkin \angkai taka hman tura ruahman a ni em tih hi a pawimawh bawk. Kumin budget-ah hian revenue account (chhiah, \anpuina leh thil dang a\anga hmuh) a\angin hmasawnna hawi tur zawnga hman tur zat (development expenditure) chu cheng vbc 2189.50 a ni a, chu chu revenue account-a sum hman tur zawng zawng a\anga za zela 63.88 lai a ni. Hetihlai hian, hmasawnna hawi lem lo a hman tur zat chu cheng vbc 1238 lai a ni bawk. Sorkarin hmun dang a\anga a puk tur (capital account) a\angin cheng vbc 939.83 chu hman tur a ni. Capital expenditure hi ro tling siamna atana hman \hin a ni a, sum hman a tam chuan ram tan chhenfakawm a ngaih a ni bawk. Sum puk engemaw zat hi a hmaa sorkarin loan a lo lak tawh leh a lo bat tawh rulhna atan hman a ni fo \hin a, kumin -ah pawh hian engemaw zat chu ADB loan rulhna atan hman a ni ang. Sorkar hnathawkten hlawhbi thar an hman tak avangin hlawh leh a behbawm thil danga sum mamawh pawh a tam phah hle a, hei hi sum dinhmun nghawng danglamtu lian tak pawh a ni. Sorkar hnathawk nghetten hlawhbi thar an hman rual hian MR (Muster Roll) te hlawh pawh 30% a tihpun a ni. Sorkar hnathawk tam ber hian Non-Plan a\angin hlawh an la a, engemaw zatin Plan sum leh CSS (Centrally Sponsored Scheme) a\angin an la bawk. Non-Plan a\anga hlawh atana sum hman tur zat chu cheng vbc 1212.99 a ni a, hei bakah hian plan sum a\angin cheng vbc 225.26 leh CSS a\angin cheng vbc 9.47 ruahman a ni bawk. Hma thar lakna tur sum 'Plan Fund' hi budget-a kawngro su ber tur a ni a. Kumin hian Planning Commission in Plan sum cheng vbc 1700 a rawn pe a. Chutah chuan NLUP atana hman tur cheng vbc 234 pawh a tel nghe nghe.(Annual Plan sum hman dan hi column hranah dah a ni) Sorkar inrelbawlna, hlawh leh hmalakna kal mek etc. a hman tur Non-Plan sum ruahman zat chu cheng vbc 2410.27 lai a ni a. Plan sum leh Non-Plan sum inkhuangrual lo lutuk hian economy hmasawnna chak lo a entir a ni. Leiba hi State budget sawi apianga langsar pawl a ni ziah \hin a, hman a\anga leiba inrochun zel tling khawm zat (outstanding public debt) chu cheng vbc 3580.72 lai a tling tawh a. Leiba tlingkhawm a tlahniam chak lo \hin hi sorkar laipui pawh hian a vei viau. March 31,2011 a kan state leiba (debt stock) zat chu cheng 3410.21 a ni a, chu chu kumin chhunga kan state mipui zawng zawngin kan lakluh belhkhawm (projected GSDP) cheng vbc 6297.10 a\anga 54% lai a ni. Chumi awmzia chu kumin chhunga kan sum hmuh tur zawng zawng zatve aiin a tam daih a ni. Budget tharah sum lakluh tipung tura sorkarin chhiah a lak thar \henkhat (LPG, petroleum product, stamp, etc.) chungchang tarlan a ni a. Heng bakah hian tui hman man (tui bill) tihpun tum a ni a, lirthei a\anga chhiahlak dan ennawn chungchang leh in hmun/ram neitute inziah luh ngei ngei tur a nih thu leh inhlawhfa/hnathawktute inziah luh tur chungchang pawh tarlan a ni. Hengte hi sum lakluh tipung tura ruahmanna siamte an ni. Budget thar hi a hma lama mi ang bawkin revenue account-ah sum hman bang awm tura chhut a ni a, chuvangin revenue surplus budget a ni leh dawn tihna a ni. (He thu ziaktu Lalthlamuana Ralte hi Pachhunga University College, Economics Department-a Assistant Professor a ni - Ed)
NLUP atan cheng vbc 234 dah a ni a, Centrally Sponsored Scheme (CSS) atangin cheng vbc 15.83 hmuh beisei a ni bawk. Taxation Department tihchangtlun tum a ni a. Tuna MIS hman mek chu VAT MIS software-a thlak tum niin, hemi atan hian cheng vbc 6.91 ruahman a ni a. Hemi hi hman theih a nih chuan e-payment, e-registration, e-return leh thil dangte computer hmanga tih theih a ni tawh ang. Hnathawktu (labour) te tan workers welfare Board din a ni tawh a. Hemi hnuaiah hian Labour welfare Fund atan cheng nuai 38 lakkhawm a ni tawh. Budget Session hmasa zawk, March thlaa neih-ah chhiah thar (tax) lakna tur an sawiah tax lak a ni tawh tih Budghet Speech-ah tarlan a ni a. LPG (Liqueed Petroleum Gas) atanga chhiah lak chu 2 % atangin 4%-ah tihsan a ni a. Petrol chu 18% atangin 20%-ah tihsan niin, Diesel chu 10% atanga 12%-ah tihsan a ni bawk. Sorkar hnathawk zawng zawng, Council of Ministers te tiamin Stamp Duty lak a ni a. Minister leh Speaker bakah Gazetted Ocer chinah Rs. 10 lak niin Non-Gazetted Ocer chinah Rs. 5 lak a ni. Budget Session hmasa-a tax lakna tura ruahman, tui bill, transport department hnuaia tax hrang hrang, Revenue department atanga tax hrang hrang leh Compulsory Registration of Labours and Casual Employees atanga chhiah lak tum te chu ruahmanna kalpui mek niin, a taka hman a la ni lo tih Finance Minister H.Liansailova chuan a sawi. 13th Finance Commission-in a ruahman dan chuan State sum thawhchhuah GSDP hi 2010-2011-ah 9.7% a thang tur te, 2011-2012-ah 10.3%-a thang turin a beisei a ni. NEC/NLCPR atanga beisei vaibelchhe 54.90 leh 50.9. 2011-2012 State GSDP atana beisei vbc 7216.75 a ni.
Budget Highlights
Budget-ah hian Plan Fund vbc 1700 leh Non-Plan vbc 2410.27 bakah CSS leh NEC atanga hmuh tur vbc 105.82 a awm. Hmasawnna hnathawhna tur vbc 2189.50 (63.88%) a awm a, sorkar inrelbawlna leh hlawh tur vbc 1238 (36.12%) a awm. Kum 2010-2011 Mizoram Budget kha vbc 3577.91 a ni a. 2011-2012-ah vbc 4216.09 niin a punna hi vbc 638.18 a ni. Kum 2010-2011-ah Annual Plan chu vbc 1500 niin, 2011-2012-ah chuan vbc 1700 a ni.
LAWRKHAWM
q NLUP beneficiaries 74,861 thlang leh dawn (P-2)
Zu-Um Ruak
Mizoram NIT hi an sit viau a nih chuan an duhna hmun chu an pan thei : Lalsawta
AIZAwL: Higher & Technical Education Minister Lalsawta chuan, sorkar laipuiin Mizoram tana National Institute of Technology (NIT) a pek, kumin atanga Mizoram-a bul tan tur chu zirlaiten an sit viau a nih chuan, an duhna hmun chu an thlangin an pan thei tih a sawi a. NIT hmun atan Thenzawl ram thlanfel tawh a ni, a ti. NIT, Mizoram chungchangah H&TE Minister Lalsawta hian nimin khan Aizawl Press Club-ah thuthar lakhawmtute kawmin a sawiah a. NIT, Mizoram inbun fel hmaa lo enkawl lailawktu VNIT, Nagpur hian accomodation-ah an dawl zawh dawn loh avangin, kumin (2011) atang chuan Mizoram-ah bul tan tura tih a ni, a ti a. Hei vang hian tuna Nagpur-a zirlai awm mekte chu NIT, Mizoram-ah suanchhuak (shift) lo tura hmalakna pakhatmah a awm lo tih a sawi bawk. NIT chu central ta a nih angin, central duhdan angin state sorkar chuan tiphuisui zel turin a tih theih chinah chuan theihtawp a chhuah tih a sawi a. Zirlaiten engmah hrechiang lova an puhna media lama lo lang chu chhangin, Ka hre chiang chauh ni lovin, ka buaipui nasa hle a ni,a ti a. Inpeih lo leh hnawhsarum taka bul tan tur anga sawi chu a ni em em lo tih sawiin, He zirna atan hian mamawh zawng zawngte duh angin famkim rih loh mahse, kan inpeih a ni, a ti. NIT zirlaiten hmun tha leh ram tha zawka kal an duh a nih chuan, All India Engineering Entrance Exam (AIEEE) pawh an bei tha leh mai thin a ni, a ti. NIT, Mizoram hi chu kum 2010-ah Prime Minister-in NIT neih sa 20 bakah a dang 10 din belh tur thu puangin, heng NIT din thar tur zinga pakhat hi Mizoram pawhin a chang ve a, kan lawm hle a ni, a ti a. Hetih rual hian, NIT, Mizoram nghenchhan (mentor) atana ruat VNIT, Nagpur pawh a tlawh tawh sawiin, Mizoram-ah zirlaite an insuanchhuah tur thu hi keima ngeiin ka hrilh a ni, a ti a. Mizoram NIT atan hian Board of Governors, member 6 awmna din a nih thu leh, hetah hian H&TE Secretary pawh a tel thu a sawi. Lalsawta chuan he zirna atan hian In luaha bul tan tur a ni tih central pawhin a hriatpui tih a sawi a. Mizoram NIT atan hian seat 90 ruahman niin, heng zinga a zahve, 45 chu Mizo tana hauh bik (quota) a nih thu a sawi a. NIT, Mizoram-a batch hmasa berte chu VNIT, Nagpur-ah an la awmzui remtih a ni a, zirlai an pun zel dawn avangin, kumin atangin a dangte chuan Mizoram-ah bul an tan a ngai tawh a ni, a ti. NIT hmun atan hmun hrang hrang enah a ni a. Thenzawl VC ten man pek ngai lova ram Acres 250 an phal chu a zim avangin, Acres 420 an pe phawt a, a tul dan azira pek belh leh an la huam a ni, H&TE Minister chuan a ti a. Lengpui ram chu tha viauin lang mahse, Airport bula awm a nih avanga an mkhur thu sawiin, Lengpui Airport siam dawnah khan, a thlawna ram neih tura ngaih a nih laiin, cheng vbc 17 zet compensation-ah pek a tul leh si a, tunah hian heti ang zat vel bawk chinfel loh a la awm a ni, Lalsawta chuan a ti a. Chiang taka oer a awm loh avangin innghah ngamna chi-ah kan ngai lo a ni, tiin, Lengpui ram chu ram hmasawn zelah thil pawimawh dang atan pawh a la remchang viau dawn tho tih a sawi bawk. Minister tawiawmtu zinga mi Esther Lalruatkimi, H&TE Secretary leh NIT, Mizoram Board of Governors member ni bawk chuan, Tuna harsatna awm anga lang ta hi hmalakna chak lutuk vang hi hialin kan hria, tiin a sawi a. Hmalak muan lutuk avanga thil thleng ni sela chuan thil zahthlak tak nia ngaih a nih zawk tur thu sawiin, zirtirtu tur Asst. Professor 8 lak an ni tawh a, hnamdang vek niin, diltu zingah Mizo awm ve mahse an qualied lo a ni, a ti a. Mizo atang -in Dy. Registrar leh thawktu dang 6 lak an ni tawh tih zawhna chhangin a sawi. OSD-a awm mek Daniel Hmar chuan, NIT dangin a neih miah loh khawl changkang tak neih a nih thu leh laboratory-te pawh uluk taka enah vek a nih tawh thu a hrilh chu zirlaiten ziktluakin Press mite an hrilh leh si lo niin a sawi a. NIT changtlung tawhten laboratory 30/40 an neih angte chu nakin atan mamawh azira neih belh zel tur a ni a, tuna ngaihpawimawh ber chu subject bul tanna tur atana laboratory a ni a, chu chu peihfel vek a ni tawh a ni tiin, Bungrua supply turin quotation koh a ni a, Board of Governors remtihna (approved) ang zela hmalak a ni, a ti a. Bungrua supply-a sumdawnna thilah Prof. HT Thorak inhnamhnawih ve ang hiala ngaih theiha sawi chu inpuhna dik lo tak nia a hriat thu a sawi bawk.
Zu khap burna rama Beraw Tlanga Tourist Centre chu zu um ruak tam takin a hual vel (pix: james chhakchhuak)
NIT MIZORAM
NIT, Mizoram-in Engineering College emaw a neih sa loh avang leh, Technical Institution dang tihchangtluna rin nghal theih a neih loh avangin, VNIT, Nagpur chu a enpuitu (mentor) atan central-in a ruat. State danga NIT nei tharte ang bawkin NIT, Mizoram tan cheng vbc.250 ruahman a ni a, he sum hi mentor atana ruat, VNIT, Nagpur lamin an khawih a ni. Tun dinhmunah NIT, Mizoram-a zir theih turin subject 3 thlan a ni a, chungte chu 1) Electronics & Communications Engieering; 2) Electrical & Electronics Engineering leh 3) Computer Science Engineering te a ni. Chaltlang-ah mimal building luah hawhin, Tanhrilh-ah hostel tur ruahman a ni a a, subject 3 atana laboratory mamawh tur angte peihfel tawh a ni a, hengte hi VNIT, Nagpur-a Head 3 ten an enah vek tawh. Zirtir hna thawk turin Assistant Professor 8 lak an ni tawh a, hengte hian enkawl zo tura ngaih an ni a, subject dang hawn belha zirlai an pun chhoh dan azirin zirtirtu hi lak belh theih a ni. VNIT, Nagpur-a thawk mek Prof. HT Thorak chu NIT, Mizoram vil bik tur hian Co-ordinator atan ruat a ni a, Mizoram-a a tul ang lo buaipui turin OSD-ah Daniel Hmar chu dah a ni. NIT, Mizoram hmun nghet atan Thenzawl ram (Acres 420) thlanfel tawh a ni a, VC Pass temporary siam tawh niin, Land Revenue & Settlement department-in buaipui tul la awmte an bawhzui mek.
Currency
sumTHLENG
as on 14th July, 2011
1 Kuwaiti Dinar = ` 163.08 1 Qatari Rial = ` 12.3165 1 Iranian Rial = ` .00425719 1 Iraqi Dinar = ` 0.0385081 1 Israeli New Sheqel = ` 13.0379
Engnge an sawi ?
Nakina thil dawng tur chuan, i hun kal tawhah i pek lawk a ngai a ni Taylor Simpson
KHAWchin
(JULY 15 FRI)
28/25
27/25
25/23