Universiteti i Prishtins Fakulteti Ekonomik Studimet pasdiplomike / Master

Lnda: Mikroekonomi e avancuar

Tema (03): Teoria e krkess

Ndryshimi n krkes n saje t ndikimit t:

ndryshimit t mimeve

ndryshimit t t ardhurave

Si ndikon ndryshimi i mimit n krkesn individuale?

Kurba e mimeve t ofruara paraqet shportat q do t krkoheshin pr mime t ndryshme t s mirs x, duke mbajtur t pandryshuara mimet tjera dhe t ardhurat.
Shembulli 1: Supozojm se Px=4$, Py=4$ dhe m=40$. Zgjedhja optimale gjendet n shportn e konsumit A (2,8). a) Px= 2$ B (10, 5) b) Px= 1$ C (16, 6) T paraqiten grafikisht zgjedhjet optimale pr nivelet e ndryshme t mimeve.

Y (njsi )

Pika e par: Kurba e mimeve t ofruara m = 40 $ PY = 4 $ , Px = 4 $

X - njsi ushqim Y - njsi veshje

A (2,8) 10
A

Pjerrsia=- Px/Py= - 4/4 = -1

XA=2

PX = 4 XB=10

XC=16

20

X (njsi)

Pika e dyt: Kurba e mimeve t ofruara

B (10, 5)

m = 40 $ PY = 4 $ , Px = 2 $

10

Pjerrsia = - Px/ Py = - 2 /4 = -1/2

XA=2

PX = 4 XB=10

PX = 2 XC=16 20

Pika e tret: Kurba e mimeve t ofruara

m = 40 $ PY = 4 $ , Px = 1 $

Kurba e mimeve t ofruara (shtegu i zgjerimit t mimeve) t mirn x mund t shkruhet edhe si sasia e t mirs x t konsumuar pr do mim t x. Kjo sht Kurba e krkess individuale pr t mirn x.

C (16, 6) 10

Kurba e mimeve t ofruara

Pj.= - Px/ Py = - 1 /4

PX = 1
PX = 2 XC=16 20 X

XA=2

PX = 4 XB=10

PX

Shembull: Kurba e krkess individuale pr X

Kurba e krkess individuale sht gjithashtu kurba e gatishmris pr t paguar. N shportn optimale A: MRS=1 N shportn optimale B: MRS= 1/2 N shportn optimale C: MRS=1/4

Kurba e krkess individuale pr X

PX = 4$ PX = 2$ PX = 1$

A B

U rritse

16

D pr ushqim

10

Konsumatori sht duke maksimizuar dobin n do pik prgjat kurbs s krkess;

Norma margjinale e zvendsimit (MRS) bie prgjat kurbs s krkess kur mimi i t mirs x bie (nse ekziston optimumi i brendshm);

Si ndikon ndryshimi i t ardhurave n krkesn individuale?

Kurba e t ardhurave t ofruara pr produktin x (shtegu i zgjerimit t t ardhurave) paraqet shportat e t mirave t krkuara pr nivele t ndryshme t t ardhurave, kur mimet mbesin t pandryshuara.
Shembulli 2: Supozojm se Px=2$ dhe Py=4$ mbesin t pandryshuara. Kurse e ardhura ndryshon si vijon: a) m= 40$ A (10, 5) b) m= 68$ B (18,8) c) m= 92$ C (24,11) T paraqiten grafikisht zgjedhjet optimale pr nivelet e ndryshme t t ardhurave.

m=92 m=68 m=40 A B

U1 U2
Kurba e t ardhurave t ofruara (shtegu i zgjerimit t t ardhurave)

C
U3

A (10, 5)
C (18, 8) X C (24, 11)

10

18 24

PX
Pjerrsia e njejt (VB1, VB2, VB3) =-1/2

2$

D3 (m=92$) D1 (m=40$) D2 (m=68$)

10

18 24 X

 Kurba e t ardhurave t ofruara pr t mirn x gjithashtu mund t shkruhet si sasi e konsumuar e t mirs x pr do nivel t t ardhurave. Kjo sht kurba e Engelit pr t mirn x.

Kur kurba e t ardhurave t ofruara ka pjerrsi pozitive, pjerrsia e Kurbs s Engelit sht pozitive.

Kurba e Engelit

m, t ardhurat javore

X, ushqim

Kurba e Engelit pr t mira normale

Shembull: Supozojm se x paraqet ushqimin dhe y paraqet t mirat tjera. T ardhurat ndryshojn si vijon:

a)T ardhurat n fillim jan 200$ (shporta konsumit A) b)T ardhurat ndryshojn prej 200$ n 300$ (shporta e konsumit B) c) T ardhurat ndryshojn prej 300$ n 400$ (shporta e konsumit C)
N rastin (a) dhe (b) me rritjen e t ardhurave do t rritet konsumi i t mirs x, ndrsa n rastin (c) me rritjen e t ardhurave do t zvoglohet konsumi i t mirs x.

Y (njsi)

m=400
m=300 m=200 A B
U2 U1

C
U3

Prej piks A n B sht e mir normale , kurse prej piks B n C sht e mir inferiore.

0 I ($)
400 300 200

13 16 18
C B A

X (njsi)

Kurba e Engelit e prkulur nga mbrapa

13 16 18

X (njsi)

Nse kurba e t ardhurave t ofruara tregon se konsumatori blen m shum nga e mira X kur t ardhurat e tij rriten, e mira sht normale (x/ y>0). Ekuivalent me kt, nse pjerrsia e kurbs s Engelit sht pozitive, e mira sht normale. Nse e mira sht normale, elasticiteti i krkess lidhur me t ardhurat sht pozitiv. Nse kurba e t ardhurave t ofruara tregon se konsumatori blen m pak nga e mira X kur t ardhurat e tij rriten, e mira sht inferiore (x/ y < 0).

Ekuivalent me kt, nse pjerrsia e kurbs s Engelit sht negative, e mira sht inferiore.
Nse e mira sht inferiore, elasticiteti i krkess lidhur me t ardhurat sht negativ.

Shembulli 3: Ekuacioni I kurbs s krkess s konsumatorit Konsumatori blen dy t mira: ushqim dhe veshje. Funksioni i dobis sht U(x,y)=x y. Dobit marxhinale jan: MUx=Y dhe Muy=X. mimi i t mirs x sht Px dhe mimi i t mirs y sht Py. Vrteto se ekuacioni I kurbs s krkess pr ushqim sht x=m/2PX.

Nse funksioni i dobis sht U(x,y)=x y, a sht e mira (x) e mir normale? far forme jan kurbat e indiferencs dhe pr far optimumi sht fjala? Nga barazimi q shpreh kushtin e tangjencialitetit (zgjedhjen optimale) t gjendet y, pastaj duke zvendsuar n ekuacionin e vijs s buxhetit t gjendet x. Vizato kurbn e krkess pr ushqim D1 nse: m=120$ dhe Px=15$, x= ? m=120$ dhe Px=10$ , x=? Vizato kurbn e krkess pr ushqim D2 nse: Nse m=200$, Px=10$, x=?

Kurba e krkess pr ushqim

px, mimi i ushqimit

X, ushqim

Kurba e krkess pr ushqim pr nivele t ndryshme t t ardhurave

Ndryshimi n mim ndikon n (a) ndryshimin e norms s kmbimit mes dy t mirave dhe (b) n ndryshimin e fuqis blerse t konsumatorit. Nse mimi i t mirs x bie, ather ushqimi sht m i lir se veshja, q do t thot se konsumatori heq dor nga m pak njsi veshje pr njsi shtes t ushqimit. Pra ndryshon norma e kmbimit mes dy t mirave. Ndryshimi n konsumin e t mirs kur mimi ndryshon, quhet efekt i zvendsimit.

Efekti i zvendsimit sht gjithmon negativ. Nse mimi i t mirs x bie, rritet fuqia blerse e konsumatorit. Ky quhet efekt i t ardhurave t ndryshimit n mim.

Efekti i t ardhurave mund t jet pozitiv (e mira normale) dhe negativ (e mira inferiore).

Hapi 1. Gjejm shportn fillestare

y, veshje

VB1 (pjerrsia = - px1/ py

X, ushqim

(Figura vazhdon n dy slajdet e ardhshme) Ekuilibri fillestar i konsumatorit - Zgjedhja e shports A

Efekti i zvendsimit dhe efekti i t ardhurave, Rasti 1: x sht e mir normale

y, veshje

Hapi 2. Gjejm shportn prfundimtare C

VB2 (pjerrsia = - px2/py

VB1 (pjerrsia = - px1/py

x, ushqim

Shporta C sht zgjedhur pas rnjes s mimit x ekulibri i ri n kurbn m t lart t iniferencs

(Figura vazhdon)

y, veshje

Hapi 3. Gjejm shportn shprbrse B

VB2 (pjerrsia = - px2/py VB1 (pjerrsia = - px1/py

Efekti i zvendsimit Efekti i t ardhurave = XB X A =XCXB X, ushqim

Ndrto shportn B: Prdore nivelin e dobis fillestare dhe mimin e ri t tregut

y, veshje

VB2 (pjerrsia = - px2/py VB1 (pjerrsia = - px1/py

x, ushqim

Efekti i zvendsimit = XB X A

Efekti i t ardhurave = X C X B =0

Efekti i t ardhurave sht i paprfillshm Efekti i zvendsimit dhe efketi i t ardhurave, Rasti 2: x nuk sht as e mir normale as e mir inferiore

Y, veshje

VB2=-px2/py

VB1 =-px1/py) VBd=-px2/py

Efekti i t ardhurs= X c-XB, Efekti i zvendsimit= XB-XA
x, ushqim

T mirat inferiore: efekti i t ardhurave sht negativ

Efekti i t ardhurave dhe efekti i zvendsimit, Rasti 3: x sht nj e mir inferiore dhe ka kurbn e krkess me pjerrsi negative

Nse nj e mir sht shum inferiore dhe efekti neto i rnjes s mimit t s mirs x, sht zvoglimi n konsum i t mirs x, e mira sht Giffen. Pr t mirat Giffen, kurba e krkess ka pjerrsi pozitive. Efekti i t ardhurave dhe efekti i zvendsimit veprojn n drejtime t kundrta. N fakt, efekti i t ardhurs tejkalon efektin e zvendsimit. E mira ka nj pesh m t madhe n shpenzimet e konsumatorit.

Y, veshje

VB2=-px2/py

VB1 =-px1/py) VBd=-px2/py

Efekti i t ardhurs= Xc-XB, Efekti i zvendsimit= XB-XA
x, ushqim

Efekti i t ardhurave sht negativ dhe sht m I madh se efekti i zvendsimit.

Efekti i t ardhurave dhe efekti i zvendsimit, Rasti 4: x sht e mir Giffen

Tejkalimi i prfitimit total (shums s dobive marxhinale) ndaj kostove totale (sasi e bler x mim) quhet tepric konsumatore. Teprica konsumatore prfaqson diferencn mes sasis s parave q konsumatort jan t gatshm t paguajn dhe sasis s parave q ata paguajn faktikisht.

mimi

Krkesa

Sasia Sasia
15$+13$+11$+9$+7$+5$+3$+1$= 64$

Teprica konsumatore

mimi

D Sasia

Ndryshimi n tepricn konsumatore kur mimi bie prej 3$ n 2$.

Teprica konsumatore

T diskutohet lidhur me variacionin e kompensimit dhe variacionin ekuivalent.

Funksioni i krkess s tregut apo krkess agregate sht shuma horizontale e kurbave individuale.

Krkesa individuale 1 Krkesa individuale 2 mimi

Krkesa tregut

Sasia

Nse krkesa e nj konsumatori pr nj t mir ndryshon me numrin e konsumatorve t tjer t cilt blejn t mirn, ather ekzistojn rrjeti i eksternaliteteve.
Nse krkesa e nj konsumatori rritet me rritjen e numrit t konsumatorve ather eksternaliteti sht pozitiv. (Efekti bandwagon) Nse krkesa e nj konsumatori zvoglohet me rritjen e numrit t konsumatorve, ather eksternaliteti sht negativ. (Efekti snob)

mimi

Efekti mimit

Efekti Bandwagon

Krkesa

Sasia

Eksternalitetet pozitive: Efekti Bandwagon

Krkesa

mimi

Efekti snob snob

Efekti i pastr i mimit

Sasia

Eksternaliteti negativ: Efekti Snob

Zgjedhja mes puns dhe kohs s lir

Shembulli 4: Supozojm se konsumatori punon L or pun n dit. T ardhurat ditore jan wL. E mira e prbr, y, ka mimin py = $1. Vija e buxhetit jep t gjitha kombinimet pr y dhe l (koha e lir) q konsumatori i ofron. Nse l=24, y=0 Nse l=0, y=120 Pjerrsia e vijs s buxhetit sht -5$.

U= U(y,l)

Efekti i zvendsimit shpie n m pak koh t lir dhe n m shum pun, kur w rritet. Kur w rritet, konsumatori ndjen se ka m shum t ardhura sespe do tI nevojiten m pak or pun pr t bler njsi t y. Kjo krijon efektin e t ardhurave. Nse koha e lir sht e mir normale, efekti i t ardhurave pr kohn e lir sht pozitiv. Nga kjo rrjedh se efekti i t ardhurave mbi punn sht negativ.

Kjo informat mund t prdoret pr t ndrtuar funksionin e oferts s puns s konsumatorit L:

Nse efekti i t ardhurs tejkalon efektin e zvendsimit, kurba e oferts s puns bhet e prkulur nga mbrapa.

Paga ($/n or) Oferta e puns e prkulur nga mbrapa

Oferta e puns 25 20 15

10 5

x/ y < 0

x/ y > 0

9 10 11

Koha e puns (or ndit)

Besanko & Braeutigam / Microeconomics: An Integrated Approach, Kapitulli 5 Teoria e krkess. Hal R. Varian Mikroekonomia Variacioni i kompensimit dhe variacioni ekuivalent, fq.218-219.