Pylli im Jeta Jone (Nje liber I ri per familjet pronare te Pyjeve ne Kosove, mbeshtetur nga SNV dhe

USAID. Ne pergatitjen e ketij libri vecohet kontributi i Haki Koles, stafi i SNV Kosove dhe shoqatat Mali, Finch, Gjeravica.Une vetem me pak fjale e paraqita permbajtjen e ketij libri kushtuar nxenesve mesuesve si dhe pronareve). Sebiha Ahmeti Ramaxhiku

Pylli privat sht pron e familjes. N do familje, njri prej antarve njkohsisht, sht kujdestar dhe menaxher i pyllit t familjes. Kujdesi dhe Menaxhimi, nnkuptojn, t qenit prgjegjs pr pyllin dhe kujdesi i duhur pr t, si dhe mbrojtjen e pyjeve, duke i prdorur ato me kujdes dhe duke mos i dmtuar apo harxhuar. Prandaj, nse e prdorim pyllin pr ecje, gjueti apo pr marrjen e drurit, ne duhet t jemi kujdestar e menaxhues t mir t pyllit, n mnyr q pasardhsit tan t mund ta shfrytzojn pyllin shum vjet t tjera. Pr t nxitur dashurin pr pyllin dhe kujdesin ndaj tij, tri shoqata t Pronarve t Pyjeve Private nisn nj projekt t mbshtetur nga USAID-i dhe SNV, me qllim t ndrgjegjsimit t fmijve t pronarve privat pr t menaxhuar pyllin sipas tradits s gjyshrve . Ky projekt i quajtur Pylli im Jeta Jon qe inicuar nga shoqata Mali nga Suhareka qe bashke me shoqatat Gjeravica dhe Finch zhvilluan aktivitete me nxns t tri shkollave t Junikut dhe fshatrave Vraniq dhe Blaq. Projekti ndikoi n bashkpunimin shum t mir n mes pronarve privat, msuesve dhe nxnsve duke luajtur nj rol shum t rndsishm n ngritjen e ndrgjegjsimit pr mundsit e shumta q ofron pylli si pr te promovuar vlerat ekologjike, sociale dhe ekonomike. T tri shoqatat bashk me msuesit, institucionet lokale dhe fmijt zhvilluan aktivitete n pyll por edhe e sollen pyllin n klas.

Ekspozite e nxnsve Pylli im

Gjat vers jan organizuar tri kampe verore me pjesmarrje t m shum s 150 nxnsve, tri ekspozita me temn: Pylli im duke prfshir ese, vizatime, fotografi jan organizuar n seciln nga tri shkollat Edmond Hoxha ne Junik, Ilmi Bahtijari in Blaq, dhe Shkolla Dshort e Kombit n Vraniq.

Kampingu n Dragash mbshtetur nga Projekti Pylli im Jeta Jon Temat kryesore q u prfshin gjat aktiviteteve me fmij ishin rreth prdorimit t pyllit, elementeve t qndrueshmris s pyllit, vizionit pr pyllin e tyre, t msuarit

dhe observuarit e jets s pyllit, biodiversitetit, e shum tema t tjera n interes t nxnsve q njherit do t jen edhe pasardhs t ktyre pyjeve dhe kujdestar t tij. N ngjarjen e organizuar pr Vitin Ndrkombtar t pyjeve u prezantuan shum aktivitete nga t tri shkollat s bashku me shoqata, si ekspozita, shkmbim t ideve si dhe u prezantua libri Pylli im pjese e ketij projekti te perbashket, prmbledhur edhe n CD. Libri prmban 9 kapituj duke filluar nga resurset pyjore, dendrologjia , ndyshimet n pylltari suksesioni I pyllit, jeta e drurit, matja e pyllit, menaxhimi I pyllit , certifikimi I pyjeve dhe pylltaria e qndrueshme q jan prcjellur me prshkrim t puns dhe ushtrimeve praktike.

Libri Pylli im botuar ne prill 2012 Libri Pylli im si libr I par n Kosov kushtuar vlerave dhe prdorimit t pyllit ndihmon shum t rinjt e sidomos kujdestarin apo menaxhuesin e pyllit pr t planifikuar, menaxhuar dhe kujdesur me dashurin m t madhe pr pyllin. Me poshte sht nj pjese e shkputur nga libri ne temen Menaxhimi i pyllit: far bn kujdestari apo menaxhuesi i pyllit? Gjja e par q ai bn sht plani. Ashtu si mund t planifikohet fundjava juaj edhe e ardhmja e pyjeve mund t planifikohet. Njerzit mund t dshirojn, q n pyllin e tyre t ket jet t egr t pasur apo mund t dshirojn shum drur, n mnyr q ti shfrytzojn pr lnd drusore. Plani i pyllit do ti ndihmoj ata, q ta prshtatin pyllin me nevojat apo dshirat e tyre. Si e realizojn kujdestaret e menaxhuesit e pyllit kt planifikim? Ata harxhojn koh pr t msuar rreth pyllit t tyre. Shohin dhe diskutojn me ata q din m tepr, prpiqen t lexojn libra q u japin njohuri dhe krkojn ndihm nga profesionistt e pylltaris.

Kujdestart dhe menaxhuesit e pyllit kujdesen pr at se ka ndikon tek bimt dhe kafsht. Disa kafsh kan nevoj pr drur t mdhenj dhe t vjetr, ndrsa t tjert kan nevoj pr drur t vegjl - t rinj apo eltira t hapura. Prmes planifikimit, kujdestari dhe menaxhuesi i pyllit mund tu ofroj specieve t kafshve, q e popullojn pyllin e tij: ushqim, strehim, uj dhe vende pr tu fshehur, kur ata kan nevoj. Kujdestart e menaxhuesit e pyllit, po ashtu, kujdesen pr tokn. Nse rrugt dhe shtigjet jan planifikuar, ato duhet t projektohen dhe ndrtohen me kujdes. Ato nuk duhet t jen shum t pjerrta dhe nuk duhet t ndrtohen n zona shum t lagshta. Rrugt e vendosura apo t projektuara n mnyr t gabuar mund t dmtojn tokn pyjore.

sht shum me rndsi edhe kujdesi pr mbrojtjen e pyjeve nga zjarret, q jan nj nga faktort kryesor, q dmtojn apo shkatrrojn zona t mdha t pyjeve n nj periudh shum t shkurtr. Pse ju duhet nj plan menaxhimi pr pyllin tuaj ? Menaxhimi i pyllit sht proces afatgjat. Kushtet, pamja dhe produktet, q ju dshironi t merrni prej tij, duan nj koh t gjat pr tu arritur. Pr kt arsye juve ju duhet nj plan me aktivitete. Pikrisht, ky plan aktivitetesh, mundson, q pylli juaj t arrij formn q ju dshironi, e tju dhuroj at q ju prisni.

Pr shembull: Rrallimi apo krasitja e drurve t nj pyll t ri, duhet br n kohn e duhur, q t kemi rritjen dhe kualitetin e dshiruar t drurit, kur kemi planifikuar t prodhojm dru teknik. Nse pylli ka kapacitet m t madh se sa nevojat e familjes, duhet q, paraprakisht, t jet menduar pr tregjet, blersit e mundshm, si dhe mjetet q nevojiten. Nse parashikohet t shtohen kafsht e gjahut, duhet paraprakisht t mendohet pr mbulesn e nn pyllit, drurt e zgavruar, t thar, e t tjera masa paraprake. Planifikimi i mire, ndihmon pronarin, pr ti br aktivitetet menaxhuese m efektive. Gjithashtu, ai ndihmon q t mos bhen shpenzime t panevojshme, vonesa dhe hapa t gabuar pr t zhvilluar pyllin. Plani menaxhues sht nj raport me shkrim pr ju si pronar dhe pr pyllin apo pr fermn, q sht prona juaj, burimet natyrore q gjenden n t dhe aktivitetet q ju duhet t ndrmerrni. Ai duhet t reflektoj, gjithashtu, interesat tuaja personale dhe pritjet apo ajo q ju shpresoni t prftoni prej pasuris suaj. Aftsit tuaja, objektivat tuaja financiare, qllimet q juve doni t arrini. Plani i menaxhimit t pyllit sht nj projekt pr aktivitetet afatshkurtra e afatgjata, q ju do t realizoni n pyllin tuaj, me qllim q t arrini objektivin dhe qllimin q keni pr at pyll. Zhvillimi i nj plani menaxhimi pr pyllin tuaj, pr tokn tuaj sht tepr interesante e zbavitse sht nj eksperienc reale e t msuarit. Gjithashtu, sht nj debat i madh n familje me kujtime nga gjyshr e strgjyshr, nga fqinj e njerz t tjer t ditur. T moshuarit do t kujtojn, ndrsa prindrit e fmijt diskutojn se far mund t jet e ardhmja m e mir e pyllit t tyre. Nse planifikoni q kt tok tua lini trashgim fmijve, ju do tu lini atyre nj copz t jets suaj, si dhe nj regjistr se far keni br dhe prse e keni br at. Nj plan menaxhimi sjell shume avantazhe, t cilat do ta bjn punn tuaj m t leht. Shoqata e Pronarve t Pyjeve Private t Kosovs, n bashkpunim me shoqatn e pronarve n komunn tuaj, ka lobuar dhe vazhdon t loboj, q ligji i pyjeve t ket avantazhe pr pronart, q posedojn nj plan menaxhimi pr pyllin e tyre. Disa prej ktyre avantazheve jan: T ken t drejtn e vendosjes s qllimeve dhe objektivave pr pyjet e tyre; T ken t drejt t presin sasin e lejuar vjetore me procedura t lehtsuara; T ken mundsi t futen n procesin e certifikimit t pyllit; T ken mundsi t aplikojn pr mbshtetje financiare nga grandet, si pr planifikim, ashtu edhe pr punime pyjore.

N prgjithsi, nj plan menaxhimi, rekomandohet pr do pronar pylli apo pr do pron pyjore. Ai prbn nj pasaport, certifikat apo kuadr, q e ndihmon familjen pronare t organizoj pasurin e saj pyjore, si dhe veprimet q duhen br pr do vit pr t arritur objektivat q ka pr pasurin e saj. Ky kapitull, ju ndihmon juve t msoni se si mund t zhvillohet nj plan menaxhimi. Pronarve u sqarohet, se far hapash, duhet t ndrmarrin gjat procesit t planifikimit, si dhe far lloj informacioni duhet t mbledhin. Libri Pylli im i prgatitur nga projekti Sida SNV ne Kosove dhe USAID-i prmban materiale t tjera edukimi dhe ushtrime te ndryshme praktike pr tu ardhur n ndihm nxnsve, arsimtarve dhe pronarve privat.