1

155

Ky projekt sht financuar nga Delegacioni Europian

Ne mbrojm mjedisin.
Ne mundemi
HUME ELEZAJ
Koordinatore Projekti

Jeto gjelbr. Ne mundemi.

Kjo sht nisma, q synon ruajtjen
dhe mbrojtjen e biodiversitetit,
ndrmarr nga Shoqata Pr ju
nna dhe fmij Kuks, n kuadr
t projektit Eco Nord Rritja e
kapaciteteve t Shoqris Civile
n Shqiprin e Veriut, pr
prmirsimin e biodiversitetit dhe
mbrojtjes s mjedisit, financuar
nga Delegacioni Evropian , n
Bashkin e Kuksit.
Ndrtojm s bashku nj
rajon trheqs dhe t begat.
Kjo sht motoja e Strategjis s
Zhvillimit Rajonal Kuks 2012- 2016.
Sapo lexuam thirrjen e Eco Nord,
n fokusin e programit ton
menduam t jet: Ndrgjegjsimi
i publikut pr rndsin e ruajtjes s mjedisit dhe biodiversitetit, prmes veprimtarive t
ndryshme praktike e ndrgjegjsuese.
Ktu mjedisi dhe biodiversiteti
kan nevoj pr mbrojtje, ndrsa
popullata duhet t ndrgjegjsohet.

Reportazh

Cili sht roli i njeriut n

ruajtjen e biodiversitetit?
Shoqria njerzore sht ndrtuar
n baz t diversitetit t secilit
prej nesh, por biodiversiteti n

Shkolla 9 vjeare Riza Spahiu,

shkolla e mesme Havzi Nela,
shkolla e mesme e bashkuar Shtiqn dhe ajo e mesme e bashkuar
Shishtavec. Gjat implementimit t

VEPRAT E UJIT N PYJE E

KULLOTA SI VEPRA ARTI

natyr, ruajtja e tij, duhet t na

bashkoj. E gjith shoqria duhet
t jap kontribut t prbashkt
pr mjedisin, kontribut q duhet
ti bashkoj njerzit n qndrimin
ndaj tij (mjedisit).
N projekt jan prfshir katr
shkolla t Bashkis s Kuksit:

projektit jemi n komunikim e

bashkpunim t vazhdueshm me
Bashkin e Kuksit dhe DAR
(Drejtoria Arsimore Rajonale).
N fokus t veprimeve jan ato
q kontribuojn n rritjen e

Vijon n fq. 2

Nga BASHKIM KOI

N Divjak - Karavasta, n folen

e Pelikanit Kaurrel

endi yn ka disa parqe kombtare, q t mahnitin pr

nga bukuria dhe vlerat e
muara, si pasuri ujore e pyjore,
por edhe pr gjallesat e shumta q
jetojn e shumohen aty, si t krijojn nj mbretri t tyren t paprekshme. Por, parku Divjak-Karavasta sht disi ndryshe, sht i paprsritshm, ka t veantat, q e
bjn t jet i vetmi jo aty rreth e
qark, por n tr Ballkanin e m

gjer. Esht nj perl e vrtet ky

Park, sht minier floriri, dhurat nga natyra, por q nuk kemi sy
ta shikojm, q nuk kemi mend ta
vm n pun, pr t siguruar t
ardhura t pafundme.
ka e bn t veant kt Park,
cili sht pak a shum portreti i
tij? Ai ka nj siprfaqe prej m

T nderuar lexues,
Inxhinier Jani Papa, nprmjet ktij shkrimi, sjell nj shqetsim, jo personal, jo vetm pr kullotat e pyjet e Sarands
po pr mbar vendin, pr t gjitha kullotat dhe pyjet q
kulloten, nga jugu n veri. Specialistt dhe gjith punonjsit e ktij sektori, din me hollsi punn e br n vite,
si dhe investimet e kryera pr ndrtimin e veprave ku kope
t tra me bagti t imta, dimronin ose veronin. Njhersh, t gjith e njohin gjendjen e ktyre veprave sot. Si
u shkatrruan shum objekte t ndrtuara deri n vitet 90,
ashtu u veprua edhe me veprat ujpirse n kullota, pa
llogaritur sa t nevojshme e t domosdoshme jan ato,
pavarsisht pronsis mbi bagtit, kullotat apo pyjet.
Nisur nga gjendja e krijuar, autori i ktij shkrimi, si profesionist e njohs i mir i ktij sektori, e trajton problemin, jo
thjesht pr interesa personale (pasi, mesa dim, ai prej
disa kohe nuk sht as n marrdhnie pune!?), por pr
interesa mjaft t gjera. Ai shkruan gjat, duke trajtuar me
hollsi edhe teknologjit e ndrtimit t ktyre veprave, q
ndryshojn sipas vendit ku ndrtohen dhe mundsis s
ndrtimit, llojit t materialeve q prdoren, largsis s
tyre, etj.
Redaksia jon, duke vlersuar problemin q trajtohet, po
e boton shkrimin me shkurtime, duke mos trajtuar ant teknike dhe teknologjit, por vetm shqetsimin dhe mendimet e specialistit pr ndryshimin e gjendjes s krijuar.
Rreth ksaj teme mund t na shkruajn e t sjellin mendimet e tyre specialist nga gjith vendi. Ju mirpresim.
REDAKSIA

Lexoni n fq. 2

Thesare t natyrs son

se 22 mij ha, mbuluar kryesisht
me pisha dhe dru t tjer pyjor.
Ndodhet 5 km n jug-perndim t
qytetit t Divjaks dhe vetm 40
km larg qytetit t Lushnjs. Parku
Kombtar Divjak-Karavasta shtrihet n gjasht njsi administrative
t qeverisjes vendore, sht nga
m t privilegjuarit pr numrin e

Vijon n fq. 3

NJ UDHTIM MBRESLNS N
LIQENET E VERIUT T SHQIPRIS
Fq. 4

Nga Luftar GALINA

Biodiversitet i integruar,
mbshtetje e jets ...
GJON FIERZA
Agjencia Kombtare e Mjedisit

Fq. 5

(Homazh pr Doktorin e

Shkencave Ylli GUSHO,

ekspert teleferiksh)
Fq. 6
M. KOTRO, Gj. FIERZA, G. KACORI

2
Inxh. JANI PAPA

VEPRAT E UJIT N PYJE E KULLOTA

DUHEN TRAJTUAR SI VEPRA ARTI
- Ato nuk jan aneks dhe harres n kullotat e pyjet q kulloten.
- Edhe m t thjeshtat mbartin histori, tradit, teknik ..., ndaj duhen trajtuar si vepra arti.

Dy fjal pr t shkuarn

eprat ku pin uj bagtit e

imta dhe kafsht n
prgjithsi, jan pjes
prbrse e kullotave dhe e pyjeve
q kulloten. Prandaj ato prej vitesh
ishin ndrtuar kudo, n t gjitha
kullotat, an e mban vendit.
Gjysmn e dyt t shekullit t
kaluar, sipas mundsive, nj e nga
nj, veprat e ujit erdhn duke u
shtuar. Mjafton te prmendim se n
rrethin e Sarands, prfshi edhe
Delvinn, vetm n vitin 1989 u
ndrtuan 26 lera betoni me kapacitet
afro 6000 m3 uj, pa prmendur tipet
e tjera. N fund t vitit 1992, sipas
inventarit t ish-Ndrmarrjes s
Kullotave Sarand, n gjendje
pune ishim 240 vepra uji (68
betoni, 30 plastmasi, 35 argjili, 35
hauze, 67 ezma, 4 stera dhe 1 pus),
q plotsonin nevojat pr gati 70000
krer t imta (nuk prfshihen
veprat e paralirimit, si puset, sterat
n afrsi t disa fshatrave, etj.). Pas
vitit 1998 puna u prqendrua n
meremetimin e disa veprave t
dmtuara, me financime nga
buxheti i shtetit dhe donator t
huaj.

Nga duhet nisur

jat viteve t tranzicionit

shum nga kto vepra u
dmtuan e u lan pas krahve,
pavarsisht rndsis dhe vlerave
t pazvendsueshme q kan. Me
prjashtim t barinjve, t rrall jan
ata q din vendndodhjen, numrin,
tipin, kapacitetin uj/krer, administrim-pronsin, t drejtn e
shfrytzimit t ujit, gjendjen e tyre,
q njohin teknikn dhe praktiken e
projekt-preventivimeve pr ndrtime t reja apo meremetimin e ekzistuesve. Fakt sht q n disa
objekte kullosore uji mungon, n t
tjera sht i pamjaftueshm ose larg,
bile diku mund t jet edhe i ndotur.
Megjithat, barinjt, nga frika se
mos humbasin kullotn, firmosin
kontratn dhe presin shirat e vjeshts t ojn bagtit dhe barin ta
konsumojn si kashtare. sht fakt
dhe fat q nj pjes e prodhimit
pranveror foragjer t kullotave
dimrore mbetet pa u konsumuar,
duke favorizuar e garantuar prodhimtari fare me shumic dhe ky
prodhim i that foragjer (natyrisht
nuk shkon dm se kthehet n pleh)
mund t konsumohet e kthehet n

qumsht e mish edhe vern e

vonshme, mjafton t ket uj.
Rrjedhimisht, ska pse t shtegtojn
e t zn Gramozin, Nemrkn,
etj., disa kope q mund t qndrojn
pa problem aty ku jan dhe andej t
shkojn t tjer. Ja, kshtu mund
t dyfishojm kapacitetin e kullotave tona.
Pra, sot, kur edhe pyjet e kullotat
po shkojn m afr atyre q u
nevojiten, m afr komuniteteve,
pasi me ndarjen e re administrative,
do t administrohen nga pushteti
vendor, lind nevoja q kto vepra
t vihen e mbahen n gatishmri.
Pr t arritur kt, mendojm se
puna duhet nisur nga njohja e
gjendjes dhe inventarizimi i ktyre
veprave nj pr nj. Grupet e puns,
t prbr nga specialist me prvoj, t regjistrojn sakt vendndodhjen / koordinatat (jo t gjitha
jan n harta 1:25000 ose 1:10000),
planimetrin, administrimin /
pronsin, vlern fillestare dhe t
konvertuar ne 000/lek, mimin e
toks, punimet meremetuese t
nevojshme, bazn materiale, fondet,
kapacitetin teorik uj/krer, etj.
T dhnat e sakta, q do t
nxirren nga ky inventarizim, lypset

Ne mbrojm mjedisin.
Ne mundemi
Vijon nga fq. 1

ndrgjegjsimit pr ruajtjen e
biodiversitetit dhe adresimit/zgjidhjes s shtjeve q kan t bjn
me ndikimin jomiqsor t njeriut n
mjedis. Jan zhvilluar aktivitete,
q kan t bjn me ndrgjegjsimin (biseda dhe sesione
informuese), ekspozita me punime
t nxnsve, aktivitete praktike
(pastrim mjedisi, mbjellje pemsh,
etj.). Qllimi i tyre prputhet edhe
me nj nga objektivat e edukimit
n shkolla, me at t edukimit
mjedisor, i cili ka nj sasi orsh n
kurrikuln shkollore. Pozitive sht
pjesmarrja dhe angazhimi i
nxnsve t shkollave, t rinjve,

figurave publike, institucioneve

shtetrore (Bashki, DAR) n
mbrojtje t mjedisit. Sigurisht,
problematikat duan angazhime
serioze afatgjata, por sht nj
tregues shum i mir se me
projektin Jeto gjelbr shoqria
jon tani sht m e vmendshme
dhe e bashkuar pr ruajtjen e
biodiversitetit dhe mjedisit.
Njeriu ndikon pr mir po edhe pr
keq n mjedis, prandaj i kemi
kushtuar rndsi t madhe
ndrgjegjsimit.
Grupet prfituese t projektit jan:
Organet qeveritare lokale (Bashki,
DAR), shkollat, komuniteti.

Shrbimet e ofruara prmes

aktiviteteve t projektit jan:
Aktivitete pr ndrgjegjsimin
dhe edukimin e komunitetit.
Rregullimi i nj parku n nj
lagje.
Trajnime pr edukimin mjedisor.
Msime t hapura pr mjedisin
dhe biodiversitetin.
Udhrrfime n natyre me
nxnsit.
S fundi, mund t themi se mjedisi
tashm sht n qendr t
opinionit publik. T kujdesemi dhe
ta mbrojm at.
Kuks, maj 2016

t regjistrohen n zyrat e regjistrimit t pasurive, pasi mund t

ket raste q ato mungojn ose jan
regjistruar me t dhna jo t sakta.
Pas ksaj mund t nis puna pr
meremetimin e veprave ekzistuese
t dmtuara e pse jo edhe pr ndrtimin e t rejave, kur shihet e nevojshme.

M shum njohuri pr
veprat ujpirse

barinjve, pran lerave t betonit

kemi ndrtuar vepra t tilla n pyllin
e Lofats (Kakome), n Katoshadhja (Dhrovjan), n Panaja
(Muzin), etj. Stera e ndrtuar n
Shadhjat (Dhrovjan), ku gati 30 vjet
ishte n aktivitet kantieri i shfrytzimit t pyjeve (edhe pse pjesrisht
n siprfaqe sht e dmtuar)
vazhdon t jet krenaria e sterave
jasht e larg qendrave t banuara.

pari, sht vendi t nnvizojm se midis kullots dhe

livadhit ka mjaft dallim. N livadhe,
si tradit e rregull, pas kositjes s
par mund t futen pr kullotje edhe
lop. Ndrsa n kullota mbahen
bagtit e imta. Por, gjat ktyre
20 vjetve edhe n kullota jan lshuar lopt hergjele, t cilat i shkatrruan kullotat e deles (t imtave),
i kan rjepur e dmtuar shum ato
e, pr rrjedhoj, jan prishur ekuilibrat e biogjeocenozave.
Tek ne, sidomos n malet dhe
kodrat e jugut, n mjaft pyje e kullota
mungojn burimet e ujit ndaj, si
zgjidhje afatgjate mbetet mbledhjadhe magazinimi i ujit t shiut
n vepra uji, apo lera, si njihen
rndom, t cilat jan disa llojesh:
Lerat e argjilit. Jan veprat me
te vjetra, t thjeshta n ndrtim dhe
kan kosto t ult. Mund t jen t
formave e madhsive t ndryshme.
Nj ler e till, me kapacitet 500700 m3 uj sht n Vreshtat e
Lefterohorit (Delvin). Kafsht e
plqejn ujin e lerave me argjil, sepse
sht me shije, i vakt, pa parazit
e smundje. N Sopot, n qafn e
Leftokares, pran lers me argjil
sht dhe lera e betonit plote e
prplot me uj te pastr. Por, vetm
kur mbaron uji i t pars, kafsht
drejtohen tek e dyta. Ndaj, aty ku
shfaqen llucat (zakonisht nga
derrat e egr), me siguri ka argjil
dhe mund t ndrtohen pa frik t
tilla vepra.
Sterat. N prgjithsi jan
vepra t vjetra sa vet qendrat e
banuara, si Kerra, Dhrovjani,
Lefterohori, Varfaj, Karoqi, Markati,
Konispoli, etj., por ndrtohen edhe
t reja. Zakonisht jan nn tok, n
form cilindrike e t mbuluara, me
madhsi q rrall kalon 100 m3 uj.
Mbledhin e magazinojn ujin e
shiut t ative (hajateve) t ndrtesave. Nse n nj ati shohim
ulluqe llamarine t xinguar ose plastike, q lidhen me tubo, me siguri
stera sht aty pran. Pr t siguruar uj t pastr, krahas pastrimit
t prvitshm t siprfaqeve
ujmbledhse e ulluqeve, si rregull
uji i shirave t para nuk magazinohet.
Pr t evituar transportin e ujit nga
larg me kafsh pr nevojat e

Tipe t ndryshme lerash

Lerat e Plastmasit. Quhen te
tilla sepse shtresa hidroizoluese
sht plastmasi. N vitin 1981-82,
n Dhmbel t Prmetit msuam
praktikisht se si ndrtoheshin kto
vepra dhe, m pas, meq ndrtoheshin shpejt e me kosto t ult ato
u shtuan e u prhapen kudo. Vepra
t tilla, t ndrtuara me merak, me
ndihmn e specialistve t mesm
pyjor lirim Proda, Zaim Roboci
e puntorve Albert Dajko, etj.,
kemi n Qafn e Lajthis, n Bures,
Mollkuq, etj. Sekreti i suksesit ktu
sht rregulli, disiplina pr ti br
punt sakt, sipas radhs. Fakti q
shum nga kto vepra dshtuan, do
t thot se jan br gabime q n
ndrtim. Sot fabrikat prodhojn
flet plastmasi njcopshe me
prmasa q mbulojn siprfaqe
edhe mbi 1000 m2. E megjithat
efektiviteti dhe jeta e ktyre lerave
nuk garantohet dhe kafsht mund
t mbeten pa uj. Prandaj, mendoj
se duhet t heqim dor dhe
ekzistueset (t dshtuarat) t
kthehen n lera betoni.
Sot industria prodhon en
(depozita) plastike t formave e
madhsive t ndryshme, t cilat
transportohen leht dhe m tej, me
an t saldimit t fletve plastike,
q mund t ohen edhe n vendet
m t vshtira, ndrtohen depozita10, 20, 50 tonshe, etj.
Lera betoni. Jan m autoritare nga veprat e tjera. Me ndonj
prjashtim jan vepra n grmim.

Vijon n fq. 7

3
Reportazh

Vijon nga fq. 1

njsive t qeverisjes vendore q e
rrethojn. Ai shtrihet trsisht n
bashkin e Divjaks, ish-komunat
Remas, Trbuf, Gradisht, Gos e
deri n Libofsh. Si inventar, zonat
kryesore t ktij Park prbhen nga
Laguna e Karavastas, shtretrit e
lumenjve t vjetr Seman e Shkumbin, emisart e Trbufit dhe Myzeqes, ujmbledhs, tokat bujqsore, pyjet prgjat anve t lumenjve Seman e Shkumbin, pylli mesdhetar me pisha, pyjet dhe zonat e
pyllzuara n kodrat e Divjaks,
pemt frutore, ullishtat, vreshtat e
agrumet.

Pelikani, nj shpend
i rrall
N lagunn e Karavastas banon
nj shpend i rrall pr t gjith zonn e Mesdheut, i certifikuar me
emrin Pelikani Kaurrel. Esht shpend gjigant, i papar, me pesh rreth
16 kg. Dora njerzore u tregua e
pamshirshme ndaj tij, bri q pak
nga pak ai t zhdukej. Nse para
shum vitesh numri i pelikanve
n lagun shkonte n rreth 500,
arriti t numrohej me gishtat e
dors. Numri arriti n shifra alarmuese, gati t frikshme, q t onin n zhdukjen e tij.
Doni t dini dika m shum pr
Pelikanin Kaurrel? Ai ka ngjyr t
bardh me pulla gri. N sqetull ka
disa nuanca ngjyrash. Ushqehet
me peshq, ngjala e gjallesa t tjera t detit. Kjo e fundit, pra q pelikani ushqehet me gjallesa deti,
ka nxitur armiqsin e njerzve
ndaj tij. Esht prfolur se nj pelikan konsumon rreth 10 kg peshk,
por gj q, sipas specialistve nuk
sht e vrtet. Pelikanit i mjafton
vetm nj kilogram peshk, ngjal
apo gjallesa t tjera t prfshira
s bashku. Ather, prse e bjn
kaq gryks Pelikanin Kaurrel?!
Edhe dika tjetr pr kt zog gjigant. Ai shumohet me vez dhe femra ngroh e el vetm dy t tilla.
Shumimi i tij natyral sht disi delikat, sepse femra i depoziton vezt
n knet, n gmusha. Vendi ku
qndron ky shpend i rrall njihet
si Ishulli i Pelikanit dhe ndodhet
n lartsin rreth 0.5 m mbi nivelin e detit. Ky ishull sht i ndrtuar nga akumulimet e mbetjeve
organike, n t cilin sht formuar
nj ekosistem dhe ku dallohet nj
bot shum e pasur bimore e
barishtore.

Nga BASHKIM KOI

N Divjak - Karavasta, n folen

e Pelikanit Kaurrel
Dita e Pelikani Kaurrel
Ka nj mbret q mbretron n
parkun e Divjak-Karavastas.
Dhe ai mbret sht shpend i uditshm, nga m t rrallt n Bot.
Nj fakt disi i pabesueshm pr
ata q nuk kan njohuri pr kt
shpend me cilsi t veanta. Ai,
pra Pelikani Kaurrel, jeton e shumohet vetm n Karavasta, n asnj vend tjetr. Por, fakti tjetr, q
ky shpend z 6.4 pr qind t t gjith popullats botrore, i bn edhe
m t paprekshm kufijt e parkut Divjak-Karavasta. Esh me t
vrtet Monument q duhet t mbrohet nga shteti.
Pr ka tham rreth cilsive t veanta q ka ky shpend, 10 Maji
sht caktuar si dita e tij, sht
caktuar si dat kur Ministria e
Mjedisit, organizata e shoqata t
tjera mjedisore ndrmarrin iniciativa t reja pr mbrojtjen dhe shumimin e ktij shpendi me rndsi
globale.

Esht viti i dyt q Pelikani Kaurrel mbledh dhe v n lvizje instancat e pushtetit dhe ata q merren
prdit me kujdesin ndaj tij. Vrtet ndjehesh mir kur aty, rreth
200-300 m larg foles s pelikanit,
mblidhen kuadro e specialist,
punonjs, q rrin aty dite e nat
pr t ruajtur e mbajtur nn vzhgim shpendt-gjigant.
N nj mjedis t gzueshm e festiv u solln rezultatet e puns t
nj viti t tr, duke prfshir te
pelikant kaurrel edhe shpendt
e tjer, kryesisht ata migrator.
Sot, n parkun Divjak-Karavasta
rriten plot 53 ifte pelikansh, duke arritur shifrn e 20 viteve m

par, t viteve kur ky shpend i rrall filloi t zhdukej.

Karavastaja, shtpia
e shpendve
Karavastaja sht zona m e rndsishme n vend pr numrin dhe
shumllojshmrin e shpendve,
t prfaqsuar nga mbreti Pelikani Kaurrel. Ajo strehon n territorin e saj numrin m t lart t
krahfluturuesve. Sot mban e traj-

ton gjat gjith vitit mbi 245 lloje

shpendsh, nga 330 t vrojtuara
n t gjith Shqiprin.
Parku kombtar Divjak-Karavasta
sht mse i njohur pr tufat e shumta t shpendve shtegtar dhe
dimrues, si rosat dimruese, baltakt e vegjl dhe fluturimin spektakolar t pelikanit kaurrel, simboli
i ktij parku t rrall e me vlera t
jashtzakonshme.
Prve se sht Park Kombtar, zona ndodhet nn mbrojtjen e Konvents Ndrkombtare t Ramsarit, q
nga viti 1994. Ky park prbn nj
nga ekosistemet m t rndsishme
t vendit. Ktu ndodhet pika perndimore e folezimit t ktij shpendi n

Evrop. Administrohet nga ...

... Zyr e veant n

varsi nga Ministria e
Mjedisit
N mes t parkut, n nj godin t
bukur dhe karakteristike t zyrave
t administrats s parkut, na pret
drejtori, Ardian Koci. Na thon se
me Ardianin parku ka rn n zot,
sht njeri pasionant dhe i dashuruar pas pyllit, ligatinave e gjallesave q zhvillohen n to. Ndryshe nga
paraardhsit, ai koordinon punt
dhe merret mir vesh me drejtuesit
dhe specialistt e shoqatave dhe
organizatave mjedisore q veprojn
n Parkun Divjak-Karavasta, Sajmirin, Rolandin, ekspert t huaj,
etj.
Ktu msojm se Pylli i Divjaks
sht unikal n Shqipri pr biodiversitetin, sidomos pr pishn e
but detare, sht m i paprekuri
nga dmtimet e viteve t tranzicionit, q n disa vende kan br krdin. Jo se ktu nuk ka patur dmtime, por ato kan qen t vogla e t
riparueshme. Prsa i prket fauns s egr, ndihm t madhe ka
dhn edhe moratoriumi i gjuetis,
nprmjet t cilit sht br i mundur rivitalizmi i fauns n trsi
dhe i pelikanit n veanti.

Noe Conservation
e t tjer
Ka mse dy vjet q organizata mjedisore Franceze Noe Conservation,
ku punon me shum pasion ambientalisti Sajmir Hoxha, sht duke
zbatuar nj program n rajonin e
Mesdheut, ku prfshihet parku Kombtar Divjak-Karavasta, por
edhe liqeni i Shkodrs, pjesa n
Malin e Zi dhe Liqeni i Krkimit n
Greqi. N krah t saj, madje me t
njjtin pasion e dashuri pr mbarshtimin Pelikanin Kaurrel, punojn e kujdesen edhe organizatat
simotra PPNEA, AKZM, INICA,
MAVA, euroNATYR, etj.
N bashkpunim me organizata
partnere n Shqipri sht arritur
q n zonn e Parkut Divjak-Karavasta t bhet nj ndjekje n di-

namik e rritjes dhe zhvillimit t

Pelikanit Kaurrel, i cili ktu ka
folenizimin. N kt kuadr sht
br monitorimi i kolonis s shpendit t rrall; zonimi i folenizimit;
patrullimi i zons me personel
shtes n ndihm t administrats
s parkut kombtar pr zbatimin e
moratoriumit t gjuetis dhe ruajtjen e kolonis s pelikanit; trajnimi
i t rinjve pr vzhgimin e shpendve; trajnimi i guidave eko-turistike
pr kt zon; mbshtetje pr hartimin e planit t menaxhimit t mbetjeve t ngurta pr bashkin e Divjaks; ndrtimi i dy kullave vrojtimi dhe platforme pr pelikanin
kaurrel; organizimi i Dits s Pelikanit Kaurrel; hartimi i Planit
Kombtar t Veprimit pr Pelikanin Kaurrel, etj.
Rezultatet e deritanishme n kt
zon jan t dukshme si n gjendjen e fauns s egr n prgjithsi dhe t pelikanit n veanti.
do vizitor vren leht pranin e
pelikanit dhe pranin e shtuar t
shpendve t egr, pranin e flamingove, rosave t egra, afkave,
karabullakut, etj.

Si sot nj vit,
prsri n
Divjak-Karavasta
Ne, t gjallt, natyrisht, jetojm
n nj bot reale, t dukshme, t
prekshme, por ka edhe dika tjetr, q, kur na mungon realja, iu
kthehemi simbolikave t ksaj
bote. Dhe n kt rast, kur vrtet
na mungon bukuria e asaj tufe
pelikansh, q na ka mahnitur
kur e kemi par drejtprdrejt n
natyr, i hedhim syt nj tabloje
ku ai sht pikturuar qoft edhe
m linja naive, nj bluze trupi ku
ai sht vizatuar bukur, nj ornamenti, zbukurimi, ku ai plotson
dika q vrtet ka munguar n
shtpi, por edhe q rri mir n t
gjith at mjedis, q ne e kemi
merak, mendja t shkon edhe te
nj simbolik tjetr, shum t
bukur, shum t menur, konceptuar e realizuar nga organizata
mjedisore Noe Conservation, e t
tjera, q merren me menaxhimin e
ligatinave dhe mbrojtjen e ekosistemit t Parkut Kombtar Divjak-Karavasta.
Shpendi magjik, Pelikani Kaurrel, tashm ka nj dit t caktuar,
10 Majin, e cila kt vit u kujtua e
shoqruar me detyra e projekte,
q do t sjellin shumimin, nga disa dhjetra q jan sot, n
ushtri, q do t pushtoj cep m
cep Parkun Kombtar Divjak-Karavasta. Si sot nj vit, do t sjellim udira t tjera pr Kaurrelin Pelikan.

4
Thesare t
natyrs son
Nga Luftar GALINA

skujt, madje as
imagjinats m t
guximshme t
krijuesit legjendar t eposit t Kreshnikve t Veriut, nuk do ti kishte shkuar kurr ndr mend t
ngjitej deti n mal dhe
t bheshin bashk Zanat
e malit me Sirenat e ujit.
Por ja q ky sht nj
realitet me liqenet e Vaut
t Dejs, Komanit e Fierzs, t cilt, me nj panoram magjepsse, zn t
gjith luginn e Drinit. T
krijuar nga digat e hidrocentraleve, si rregullator
t furnizimit me uj t ktyre hidrocentraleve, liqenet shrbejn edhe si nyje
lidhse mes banorve t
Kuksit, Tropojs, Hasit
dhe Puks me nj korridor
lundrimi t paprsritshm
me traget dhe mjete t
tjera ujore. Udhtimi me
anije n liqenin e Komanit
kalon prmes malesh, q
arrijn 1000-1500 m lartsi, me brigje t mrekullueshm e t ndrlidhur, ku
me vshtirsi gjen ndonj
shenj t veprimtaris
njerzore n brigje.
Peizazhi i egr sht disi i
ngjashm me fjordet norvegjeze dhe t ofron nj

NJ UDHTIM MBRESLNS N
LIQENET E VERIUT T SHQIPRIS

pamje q nuk mund ta

gjesh askund tjetr n
vendin ton. Duke lundruar
n kta liqene harron se
funksioni dhe destinacioni
i tyre kryesor sht tjetr
gj, sht drita elektrike,
q kemi n do shtpi,
dhe se udhtimi n t
sht i fundit, pr nga rndsia, sht, si t thuash,

nj qelepir, q, si thot
populli, pr hatr t borzilokut pi uj edhe vazoja.
Rruga ujore ka shptuar
krahina t tra, por ajo
sht kthyer n nj atraksion mbreslns turistik.
Itinerari ujor Koman-Fierz sht nj shtitje e
mrekullueshme, nj
prvoj unike dhe e rrall,
q sjell relaks e knaqsi
t paprshkruar.

Duke udhtuar n kt
segment prrallor mbetesh pa fjal nga natyra e
mrekullueshme, shpatet e
veshura me gjelbrim,
thyerjet dhe reflekset e
drits, q krijon uji me
rrezet e diellit, gjarprimi i
ujit kur futet npr shkmbinjt, q dikur ishin
shpate luginash.
Pr tu ardhur n ndihm
turistve e vendasve, jan
vn n funksionim mjete
lundrimi pr pasagjer,
makina e mallra. Jan
rreth 40 km, q prshkohen prreth tre or. Pr
vendsit ndoshta kjo sht
e mrzitshme dhe nuk kan ndonj ndjesi t veant, pasi e prshkojn

shpesh kt rrug, po pr
vizitorin apo turistin, udhtimi nuk duhet t mbaroj
kurr. do dit trageti
Koman-Fierz-Koman
ofron udhtime n kushte
shum t mira, q lehtsojn lvizjen e popullsis
s ksaj zone e t udhtarve q duan t shkojn
n veri t vendit. N traget gjen edhe shrbimin e
barit dhe ushqim t shpejt.

Krahas natyrs, ktu

mund t vizitohen veprat
gjigante energjetike, Hidrocentrali i Fierzs dhe ai
Komanit, duke marr leje
paraprake nga autoritetet
prkatse. Hidrocentralet
jan me t vrtet objekte
madhshtore, q ofrojn
surpriza pa fund gjat
eksplorimit t tyre deri n
170 m thellsi.

Itinerari i udhtimit
Udhtimi nga Tirana n
drejtim t Tropojs, zgjat
afrsisht tet or dhe, sipas itinerarit q ndiqet,
prshkon rrug q kalojn
n tok dhe n liqen. M i
prdorur dhe m i zakonshm, sht ai q kalon
npr rrugn kombtare
Tiran-Shkodr, kthen n
Bushat, aty ku shfaqet
tabela turistike Koman,
dhe vazhdon n MjedVau i Dejs-Koman-Fierz (udhtimi me traget
Koman-Fierz), pastaj
vazhdohet pr n Bajram
Curri. Ky itinerar interesant, prvese ju mban t
lidhur me natyrn, ju on
drejt nj destinacioni me
degzime t pafund, q
shkojn n Puk, n Kuks, n Tropoj e Valbon,
e nse doni, edhe n krejt
veriun e Shqipris.
Itinerari i dyt sht ai q
shtrihet trsisht n rrug
toksore, i cili njihet ndryshe si rruga e Qafs s
Malit. Udha vazhdon
duke ndjekur drejtimin e
lvizjes s itinerarit t
par deri n Milot. M

pas, rrugtimi ndahet pr

t hyr n udhn q t
shpie n qytetin e Puks,
kalon aty, e me pas nga
Malsia e Mirdits vazhdon n veri t vendit, pran Kuksit dhe ndahet n
drejtim t Tropojs.
Mesatarisht udhtimi n
t dy linjat, zgjat tet or,
megjithse itinerari i Qafs s Malit me nj ecje
t zakonshme mesatare
prej 80 km n or, mund
t prfundoj shtat or
pas nisjes nga Tirana,
nse ndalesat rrugs nuk
jan t gjata.
sht pr t ardhur keq,
q mungesa e nj organizimi m t mir e ka ln
disi n hije shfrytzimin
turistik t ksaj zone me
potenciale t fuqishme, q
po t shfrytzoheshin
edhe pjesrisht, do t
ndikonin drejtprdrejt n
t ardhurat ekonomike t
t gjith zons.

Rreth e rrotull, n
tok dhe n uj
Me krijimin e liqenit, u
shtua siprfaqja e uji, ka

ka br edhe zbutje t klims n t dy brigjet. Bimsia ktu sht e dendur

dhe e harlisur. N shpatet
e maleve mbi liqen gjen t
gjitha llojet e drurve,
shkurreve e barishteve,
karakteristike t alpeve.
Liqeni i Fierzs sht i
pasur me peshq t llojeve
t ndryshme. Pas
prfundimit t digs dhe
mbushjes s basenit me
uj, fauna e ktij liqeni u
shtua me lloje t
ndryshme peshqish, si
ballgjeri, krapi e
luiperka, q u hodhn si
rasat dhe gjetn mjedis
shum t prshtatshm
pr tu shumuar e
ushqyer. Por, krijimi i
liqenit solli edhe zhdukjen
e peshqve q m par
popullonin Drinin, si trofta,
ngjala e peshq t ujrave
t rrjedhshm, vese
favorizoi rritjen e peshqve
t liqeneve. Gjitart ujor,
q jetojn n ujrat e
Liqenit t Fierzs, jan
lundrzat. Pon ashtu,
krijimi i liqenit bri t
mundur rritjen e midhjeve
t vogla t ujrave t
mbla.

Liqeni i Vaut t Dejs

Liqeni i Komanit

Liqeni i Fierzs

Ndodhet vetm 23 km
larg Shkodrs. Ka nj
siprfaqe prej 24.7 km,
me thellsi maksimale
52 m, formuar nga ujmbledhsi i lumit Drin,
m 1971, ku sht ngritur hidrocentrali i Vaut t Dejs, me 250 kw/or. Liqeni sht magjepss pr nga bukuria. Kur kalon npr gryka t ngushta malesh, brigje pyjesh ose dukurish interesante karsti, t krijohet nj ndjenj gzimi.
Liqeni shrben edhe pr transport, peshkim e turizm.
Pr shkak t hidrocentralit, n mes t liqenit sht
formuar edhe ishulli i Shurdhahut ose ishulli i Sards,
n zonn e t cilit, n mesjet sundonte dinastia e
Dukagjinve. Edhe sot mund t shikoni aty rrnojat
e kishs s dikurshme dhe murin rrethues t fortess.

Nj nga tre liqenet artificiale t kaskads s lumit Drin, t krijuar m

1985, me ndrtimin e
digs n grykn e ngusht t Melgunit, n Koman. Diga e lart 113 m, q
mbyll kt gryk, ka krijuar nj liqen me vllim t prgjithshm 4555 milion m3 uj dhe siprfaqe t pasqyrs s ujit rreth 12 mij km2 n kuotn 172 m mbi
rrafshin e detit. Thellsia maksimale arrin n 110 m.
Forma e przgjatur e pasqyrs s liqenit, prej 36 km
e gjat, nga Komani n Fierz, ndjek konturet e relievit t lugins kryesore dhe luginave t dyta n t cilat
sht formuar. Siprfaqja e prgjithshme e pellgut t
lumi Drin n Koman sht 11020 km2 dhe bn pjes
n zon me klim kontinentale mesdhetare, me reshje t bollshme n dimr. Liqeni, ve prodhimit t
energjis elektrike, prdoret edhe pr peshkim dhe
transport mallrash e udhtarsh me tragete.

Ujmbajtsi artificial, i krijuar m 1979, me ndrtimin e digs s hidrocentralit t Fierzs. Ky liqen u

krijua mbi lumin Drin, n
Fierz, pas bashkimit t
Drinit t Bardh dhe Drinit t Zi. Shrben pr rregullimin e rrjedhjes s ktij lumi pr hidrocentralin. Ky liqen ka lartsin 167 m, siprfaqe t pasqyrs s ujit
72.5 km2, thellsin m t madhe 128 m dhe vllimin
2.7 miliard m3 uj. Forma e przgjatur e pasqyrs s
liqenit ndjek konturet e luginave n t cilat sht formuar. Siprfaqja e prgjithshme pellgut ujmbledhs
sht 11829 km2, ndrsa lartsia 983 m. Si rrjedhoj,
ujrat jan relativisht t ftohta. Liqeni shfrytzohet
pr peshkim. sht i zhvilluar edhe transporti i brendshm ujor me traget pr pasagjer e mallra. N brigjet lindore sht ndrtuar Kuksi i Ri, pas prmbytjes s T Vjetrit.

5
22 Maji sht shpallur Dita
Botrore e Biodiversitetit nga
Komiteti i Dyt i Asambles s
Prgjithshme t Kombeve t
Bashkuara, pr t prkujtuar 22
majin e vitit 1992, kur u miratua
teksti i Konvents s Biodiversitetit.
Fillimisht u vendos data 29 dhjetor, dit kur Konventa pr Diversitetin
Biologjik hyri n fuqi. Por, pr shkak t festimeve t ndryshme t fundvit dhe
vshtirsis pr t planifikuar festimet pr mjaft prej vendeve, data u
ndryshua. Pr t prkujtuar kt dite, Asambleja e Kombeve t Bashkuara
vit pas viti ka zgjedhur tema t ndryshme, si: Biodiversiteti i pyjeve,
Biodiversiteti: Ushqim, Uj dhe Shndet pr t Gjith, Biodiveristeti dhe
reduktimi i varfris, etj. Tema e zgjedhur pr kt vit (2016) sht
Biodiversiteti i integruar; mbshtetje e jets pr njerzit.

Biodiversitet i
integruar, mbshtetje e
jets pr njerzit
GJON FIERZA
Agjencia Kombtare e Mjedisit

iodiversiteti sht themeli i jets

me shrbimet e ofruara prej tij.
Ai mbshtet jetesn e njerzve
dhe zhvillimin e qndrueshm n t gjitha
fushat e veprimtaris, prfshir edhe
sektort ekonomik, si bujqsia, pylltaria,
peshkimi dhe turizmi, etj.
Shoqria njerzore n vlersim t rolit t
pazvendsueshm, po merr masa dhe
po mundson ndalimin n humbjen e
biodiversitetit, gj q duhet konsideruar si
investim i drejtprdrejt pr jetn dhe
mirqenien e tyre.
Biodiversiteti nnkupton trsin e gjeneve, t llojeve dhe ekosistemeve n
planetin ton. Biodiversiteti sht vlera
m e lart e natyrs, sht baza e jets
dhe themeli i zhvillimit t qndrueshm.
Biodiversiteti sht rezultat i evoluimit t
jets n Tok gjat miliarda vjetsh. N
plantn ton, llogaritet se jetojn rreth 13
milion lloje bimsh, kafshsh e mikroorganizmash; prej t cilave vetm 1.75 milion jan t emrtuara e t prshkruara.
Vlera e ekosistemeve nuk sht vetm
ekzistenca-baz pr jetn e bimve dhe
kafshve, por edhe pr njerzit. Shrbimet e ekosistemeve natyrore jan falas,
jan baza pr shndetin e sigurin ton
ushqimore dhe pr jetes t qndrueshme. Biodiversiteti sht burim i ushqimit,
i lndve t ndrtimit, i lndve t tekstilit, ilaeve, lndve t para pr shum
industri, etj. Cilsia e jets dhe mirqenia
e njerzimit, jan t varura direkt ose indirekt nga biodiversiteti. Duhet t kuptohet nga t gjith se humbja e llojeve dhe
dmtimi i ekosistemeve ka pasoja dramatike pr njerzimin.
Shoqria njerzore n stadet e zhvillimit
t saj prballet me dy sfida: Mbrojtja e diversitetit biologjik dhe mbrojtja e diversitetit kulturor. Nga studimet e fundit sht
arritur n prfundimin se humbja e njrit
diversitet on edhe n humbjen e tjetrit.
Faktort kryesor q po ndikojn n
humbjen e biodiversitetit mund t
grupohen:
Rritja e numrit t popullsis n bot;
shkalla e lart e shpyllzimit t siprfaqeve t pyjeve; tharja e moaleve; zhvi-

llimi i vrullshm industrial, ngrohja globale me gjith efektet e saj, etj. Njohja e ktyre faktorve sht domosdoshmri n
hartimin e programeve dhe politikave q
synojn ndalimin e humbjes s diversitetit biologjik.

N vitin 2016 do t zhvillohet Takimi i trembdhjet i Konferencs s Palve t

Konvents mbi Diversitetin Biologjik t
OKB, q do t mbahet n Kankun, Meksik, nga 4-17 dhjetor. Edhe Shqipria,
q shquhet pr biodiversitetin e larmishm, i sht bashkuar Dits Botrore
t Biodiversitetit, ka ratifikuar Konventn mbi Diversitetin Biologjik t OKB.
N Shqipri, ku ndodhet rreth 30 % e flors s Evrops, vazhdimisht organizohen
aktivitete sensibilizuese t orientuara sipas tematiks q propozohet nga komiteti i Konvents.
N Shqipri, prmirsimi i vazhdueshm
i legjislacionit mjedisor, prafrimi i kuadrit ligjor me politikat e reja n mbrojtjen e
natyrs e t biodiversitetit, monitorimi i
mjedisit, shtimi i siprfaqes s zonave t
mbrojtura e pajisja n vazhdimsi e ktyre zonave me plane menaxhimi, forcimi i
kapaciteteve t strukturave q veprojn
n kto zona dhe prirja pr tiu prafruar
treguesve t Bashkimit Evropian, jan
disa nga arritjet kryesore t fushs s
mbrojtjes s natyrs. Por, kto nuk kan
mjaftuar, pasi ka dmtime n flor e
faun, akoma nuk sht arritur ajo pik
kthese e domosdoshme n mbrojtje dhe
zhvillim integral t biodiversistetit.

Pyjet dhe kullotat

ndrrojn pronar
Inxh. MEHMET METAJ, Drejtor i Qendrs AlbaForest

ga data 5 maj 2016, t gjith pyjet

dhe kullotat e vendit do ti kalojn
pr menaxhim pushtetit vendor.
Ndryshimi i ligjit, q kaloi sot pr miratim
n Parlament, pati mjaft diskutime n lidhje
me pronsin e pyjeve dhe me fondet e
investimet, t cilat do ti kalojn t gjitha
qeverisjes lokale. Por, nga ana tjetr, kalimi
i pyjeve dhe kullotave nga menaxhimi i
qeverisjes qendrore n ato lokale do t ket
shum avantazhe, pasi do t jet m leht
q t monitorohet prdorimi i burimeve.
Fakti q tani pyjet dhe kullotat do ti
prkasin pushtetit vendor i bn njerzit e
ktyre zonave m t afrt me pasurin e
tyre natyrore, duke br q t zbatojn ligjin
dhe t implementojn politikat m t mira
lokale pr t zhvilluar e mbrojtur kto pasuri
natyrore, q n 20 vite i kemi shkatrruar.
Rreth 1.4 milion ha pyje jan prer n
mnyrn m t keqe ose jan djegur n 26
vitet e fundit. Sipas t dhnave, bhet fjal
pr nj mesatare prej 2.5 milion pemsh
t prera do vit.
Pr ta ndaluar kt masakr muajin e
kaluar Parlamenti kaloi nj moratorium, q
ndalon prerjen e pyjeve pr qllime tregtare,
eksport. Pr Ministrin e Mjedisit, Lefter
Koka, ky vendim ekstrem pr lnien n fuqi
t moratoriumit erdhi si pasoj e dshtimit
t masave t deritanishme pr t shmangur
humbjen e pyjeve, gj q prbn edhe nj
prej arsyeve kryesore pr prmbytjet masive
n vitet e fundit. Moratoriumi 10 vjear pritet
t vazhdoj me pyllzimin e zonave t
degraduara, nj proces jashtzakonisht i
rndsishm. Ne e kemi mirpritur kt
Moratorium dhe shpresojm shum q t
ket efekt n pyllzimin e vendit. Moratoriumi sht rruga drejt zhvillimit t qndrueshm t pyjeve, sht shprehur ambientalisti Xhemal Mato.
Shqipria sht nj nga vendet e pakta
evropiane, q regjistron reduktim t zonave
t pyllzuara n dekadat e fundit, si pasoj
e bujqsis, kullotjes dhe prdorimit t
druve pr ngrohje. Deri n vitin 2017 do t
mbillen jo m pak se 4 mij hektar pyje,
ose jo m pak se 10 milion fidan pyjor.
Do krijohet nj sistem monitorimi me
kamera online, n pikat kye dhe akset
rrugore kryesore pr zonat pyjore. Krijimi i
nj portali online n nivel kombtar, ku do

t regjistrohen e publikohen transaksionet e lnds drusore dhe shfrytzimi

deri n konsumim,
si dhe prmirsimi i
kuadrit ligjor, do t
ndikojn n parandalimin e djegieve t qllimshme, q synojn ndryshimin e destinacionit t fondit pyjor, ka theksuar ministri i
Mjedisit.
Ndrkoh q pr Kryeministrin Edi Rama,
Moratoriumi 10 vjear pr pyjet ishte e
vetmja prgjigje ndaj shfrytzimit barbar t
tyre. Kjo sht kostoja e tmerrshme e
shum viteve shfrytzim barbar. Moratoriumi
sht e vetmja prgjigje pr t pasur nj
riprtritje t t gjith pyjeve dhe pr t
rivendosur ekuilibrat natyror, pa t cilt nuk
ka prit, nuk ka shtet q e mbron dot,
popullin nga uji. Po ashtu, edhe mbjellja e
fidanve pr t siguruar gjith mbrojtjen n
pikat kritike dhe pr tu shtrir n t gjitha
fashat e shkretuara nga spata e gjith
ktyre viteve, do t vazhdojn intensivisht.
Gjat viteve t qeveris s kaluar jan dhn
3 leje n dit pr shfrytzim pyjesh dhe
gjithsej 2600 leje shfrytzimi, q sht nj
menduri m vete. Ndrsa n dy vjett e
fundit jan njohur 24 kontrata. Do t bjm
dhe nj tjetr hap me lumenjt, pr t
vendosur rregulla strikte. Shum shpejt do
t kalojm dhe paketn pr Kodin Penal
kundr krimit mjedisor. Me gjith kto masa,
n harkun e 5 viteve, gjerat do t vihen n
kontroll t plot dhe do t filloj rigjenerimi
dhe n harkun e 10 viteve Shqipria do t
ket nj pamje krejt tjetr, prsa u prket
ekuilibrave t natyrs, ka thn Rama.
Ekuilibra, t cilt do t duan shum
fidan q t rikuperojn dmin e madh t
shkaktuar. Sipas nj investigimi t Balkan
Investigative Reporting Network n Shqipri
vetm n vitin 2012 jan prer n mnyr t
paligjshme 46 milion m3 pem, e barabart
me 11.600 ha, nj zon sa madhsia e Tirans.
Humbja e madhe e pyjeve dhe kullotave
q ka psuar vendi ka nj ndikim t madh
n cilsin e jets s gjithsecilit. Me kalimin
n menaxhim t pushtetit vendor, pyjet dhe
kullotat do t ken nj shans t dyt, duke
na rikthyer mushkrin e gjelbr q aq
shum na ka munguar.

Nj jet mes pyjeve dhe pasionit pr

Homazh pr Doktorin e Shkencave
Ylli GUSHO, ekspert teleferiksh)
teleferikt pyjor

Vinenc Prenushi

Mihallaq KOTRO - Gjon FIERZA - Genci KACORI

biseda kolegsh pr teknikat

e transportit pyjor e konkretisht t nxjerrjes s lnds
drunore nga thellsit e pyjeve, para
viteve 90 (sot pothuaj e harruar),
nprmjet teleferikve, kujtimet na
sjellin n prfytyrimet tona, nj prej
emrave m t spikatur t atyre viteve,
jo vetm ndr ekspertt m t mir t
projektim-montimit t ksaj teknike
transporti, por pse jo edhe t pagzuar
si pionieri i tyre.
N kto dit prkujtimi t 79 vjetorit t lindjes s tij (por i ndar nga
jeta 25 vite m par), shumkush prej
nesh, koleg pune me Yllin, sjell n
kujtes episode pune dhe shoqrie
me t. Nuk mungojn vlersimet m
maksimale t angazhimit t tij n fushn e mekanizimit t punimeve
pyjore, lidhur me teknikat e prerjes s
lnds s drurit dhe transportit t
brendshm t saj, nga thellsit e grumbujve pyjor deri pran rrugve auto.

Y. Gusho (i pari, majtas) me koleg

M pas, n vitet 1966-1981, gjithmon i lidhur ngusht me pasionin e
tij t prhershm, at t studim-projektim-montimit t teleferikve, punoi
n sektort e Shfrytzimit Pyjor t
rretheve Tirans e Elbasan dhe, s
fundi, n ato t vendlindjes, t Kors.
I sapodiplomuar, jasht vendit, n
profilin e shfrytzimit t pyjeve, emrohet n nj prej ndrmarrjeve m t
mdha t vendit, at t Sharrave t
Puks, ku q ditn e par ballafaqohet
me nj sr problemesh t mekanizimit
t fazave teknologjike t shfrytzimit
t grumbujve pyjor, duke filluar nga
prerja e prpunimi i par i lnds
drunore n pyll; trheqje-grumbullimi,
transporti i brendshm e deri te depozitimi i saj pran rrugve auto. Vitin e
par t puns, inxhi. Ylli, u familjarizua me ato pak mekanizma pune,
q kishte sektori mekanik (motosharra
tipesh t vjetra, pr prerje lnde dhe
disa traktor bujqsor, pr nxjerrje
lnde nga brendsia e parcelave).
Shum shpejt, dijet teorike dhe praktike, t fituara n auditort universitar, nuk nguroi ti prcillte te
puntort dhe stafi teknik, nprmjet
kurseve t kualifikimit, pr profesione
t tilla si motosharrist apo traktorist,
teleferist, montues apo mirmbajts
teleferiku, etj., ndr profesionet m t

vshtira n sektorin pyjor, por tepr

t rndsishme, jo vetm pr nj vjelje
t plot e racionale t resurseve drunore, por dhe t efektshme n rendimentin e puns.
Mbas pak kohesh, Yllit, fati i
priu pr t qen ndr t part specialist, q asistuan n montimin dhe
futjen n pun t pes teleferikve
pyjor t tipit yssen, nn drejtimin e
specialistve zviceran, n disa
sektor shfrytzimi, duke prftuar nj
prej prvojave pune m t efektshme,
n nxjerrjen e lnds drunore t prer,
angazhimi i cili, pr dekadat e mpasme iu kthye n pasion, duke arkivuar n kurriculn e tij profesionale
me dhjetra zgjidhje skemash teknologjike shfrytzimi, projektime e montime linjash teleferiku t tipeve t
ndryshme, duke filluar nga pyjet e
Puks, Kuksit, Tirans, Elbasanit, Librazhdit, Pogradecit, Kors, Kolonjs, etj.
Ishte kjo teknik e re pune, e
prhapur gjersisht, sidomos n vitet
70-90, q mundsoi mbrritshmrin
e shum grumbujve pyjor, me mosh
t arrir shfrytzimi e riprtritjeje
natyrore, t shtrir n terrene malore
tepr t valzuar (mbi dhe nn rrugt
auto), duke sjell jo vetm efektivitet
ekonomik t ktij procesi pune, por
dhe si teknika transporti ajror t
lnds drunore, me ndikime pozitive
n ruajtjen e filizris s instaluar n
to.
Ata q kan patur fatin t punojn
me Yllin, e veonin at si inxhinier t
talentuar, sa puntor aq edhe fjalpak, por q i hanin duart pr
hekura; q e ndjente veten m mir n
terren se ne zyr (asnjher spranoi
post drejtuesi, apo favore t ndryshme); q m shum lvizte n monopatet e pyjeve se mbi automjete, ka e
ndihmonte, n jo pak raste, n njohjen
e relievit t zonave pyjore; q solli jo
pak risi e studime me vler n fushn
e transportit pyjor me teleferik, etj.
N vitin 1981, duke bartur n
shpin nj kontribut dhe prvoj
pune t admirueshme, inxh. Ylli thirret
dhe atashohet me merit, specialist i
teleferikve n Byron e Studimit dhe
Projektimit t Industris s Drurit, ku
vazhdoi angazhimet e mtejshme
studimore-projektuese, pr vnien n
shfrytzim t nj sr ekonomish t
virgjra pyjore, n shum zona (Rajc,
Nikaj-Mrtur, Zall-Gjoaj, etj.). Gjat
periudhs n kt angazhimi t ri,
rezultatet e puns s tij nuk vonuan
t shfaqen, duke veuar si t tilla:
Drejtimin me autoritet e kompetenc profesionale, t grupit t
puns t caktuar pr projektimin
dhe realizimin e teleferikut pyjor,
me 4 litar, i tipit industrial (i pari
dhe i vetmi, prsa i takon gjatsis, prej gati 2,5 km), q shrbeu
pr zbritjen e lnds drunore, t
prer n thellsit e ekonomis
pyjore Dardh-Xhyr, pran
sheshdepozitimit n Hotolisht
(Librazhd), duke u vlersuar si nj
prej punve studimore-projektuese tepr e vshtir, q krkoi
intensitet, prkushtim dhe net t
tra pa gjum ...
Prfshirjen e Yllit, krahas kryerjes
s detyrave si punonjs i BSPID,
n kualifikimin e tij shkencor, t
finalizuar n formulimin e nj punimi

origjinal dhe me sens praktik, si

dhe t mbrojtur suksesshm n
nivel doktorature, mbi prdorimin
e teleferikve n transportin e
brendshm pyjor, n vitin 1986,
duke u br ndr t paktt
specialist prodhimi me grad
shkencore.
Autorsin dhe bashkautorsin
e botimeve, q ai i la sektorit t
shfrytzimit t pyjeve, si publikime
me vler teoriko-praktike (libra
apo broshura), si dhe katr tekste
msimore pr Fakultetin e Pyjeve,
mbi teleferikt dhe mekanizimin e
punimeve pyjore.
Bashkautorsin, n projekt-iden
e ndrtimit t nj teleferiku pr
transport vizitorsh, n linjn e
trases Kinostudio - Mali i Dajtit,
tashm e br realitet nga ISPP.

Krahas pasionit pr teknikn e

teleferikve, nj tjetr pasion, i
dyt, t cilin ai e ushtroi qysh gjat
viteve t jets universitare, n Bullgari, ka qen ai pr sportet dimrore,
konkretisht pr at t slitave e skive,
duke u kujtuar edhe sot e ksaj dite
pr kontributin e dhn n projektimin dhe ndrtimin e skipistave
bashkkohore dhe ngritjen e linjs
s prodhimit t skive e slitave n
NPD, Kor, pa harruar angazhimin
si gjyqtar i kategoris s par,
pothuaj n t gjitha kampionatet
lokale e kombtare t skive, deri n
vitet 90.
Natyrshm q, kontributi dhe
angazhimet e inxhinier Ylli Gushos,
u vlersuan dhe nderuan edhe me
medalje e urdhra pune, t asaj kohe,
por nderimi dhe respekti m i madh
pr t sht prfshirja n kujtesn
dhe memorien ton, pr t mbajtur
gjall emrin dhe veprn e tij.

PYLLI
Pylli asht si nj vegl muzikore e pamas e gjethet e lndt e tija,
t mdha e t vogla, me at rndimin e tyne t panjehun, jan si
fijet e nj harpe, q porsa preken, lozin menjiher e napin gjithfar
kumbimesh, prej ma t lehtave deri n ma t fuqishmet.
Kalon nj fllad e pylli fshan npr gjethe q dridhen. Ulen flatrat
e ers e prkasin majat, prshkohen npr deg e t fshamet
shndrrohen n nj gjam. Shton era, lozin gjethet e lehtas edhe
trupi i landeve. Pylli shungullon gjithkah e ndihet nj zhurm, si
krism e largt e nj lumi q shkon qetsisht tue u dikue. Po era
nuk ndalet e tue marr fuqi prher ma t madhe, bashkohet me
stuhi, e cila shpejt do t vetn: nis lufta e elementeve tajrit, men
era, e nj trumb e mnershme i mbulon landet deri n rranj.
Asht asti m i kobshm e pyllin e njohim nat koh porsi nj
prbindsh t vrtet, q na paraqet t tan egrsimin e natyrs
pse, si tishte n rrezik me u mek prej nj pshtjellimi t
jashtzakonshm, trandet, prkulet fishkullon, vret me at furi q
ka deti, kur gjindet n tallaz.
Mnera q t shtjen pylli kah vrret, furija me t ciln shprvilet
gjith ajo mbloj prej ere, ato deg q hidhen e prdridhen, si kraht
e nj prbindshi q asht kah mbaron, t lidhin, t pengojn, t
bajn aq pr vedi, sa mos me ken njeriu ma i zoti me mendue
kurrgja tjetr. Natyrs pr rreth i kputet zani e rrin tue u dridh,
gadi si t pritte me pa se si do t marr fund ajo luft elementesh.
Kuj i shkon mendja nato aste te miqt e pyllit, te zogjt e malit?
Fsheh nn proje t ndonji dege, ata struken tan droje, as nuk u
del m kanga. Mbi ato maje nat koh zotron vetm shtrgata,
me ato gjamt e mnershme t vetat. Ai q prshkon me mend
nato aste qetsin q pak parandej mbretronte gjithkund nepr
pyll, kur ushtojshin t tjer zra, sa shndrimin kishte me vu re!
Por, a nuk ndodh t thesh krejt njashtu edhe pr at pyll epshesh
t mbrapshta, q asht zemra e njeriut, kur ven para rryma e mnis,
tue e ba me kalue prej dashtnije n smir, prej qetsie n furi, prej
idylit n tragjedi?
Edhe ky pshtjellim pylli e ka bukurin e vet, bukuri e vrasht sa t
thuesh, q tue lan njeriun pezull n shpirt, n vend q me e
qetsue e turbullon, e ban me dshirue q t mbaroj sa ma par
ajo poter. E mbarimi vjen prnjimend e aq ma shpejt sa i ma i
mnershm t ket qen pshtjellimi.
Zymtia e reve shkon tue u shkatrrue, pran (pushon) shiu,
paksohet era Zogjt ndr deg, t siguruem, qesin prap kryet
e nisin me vallzue. Mnija e furija mbaruan me aq e n pyll kthen
edhe nj her qetsia e paqja.

Nse zhduken blett,

pas tyre edhe njerzit
Albert Ajnshtajn ka thn se kur t
zhduken blett, njerzimit do ti vij
fundi katr vjet m pas. Dhe sht
pikrisht ky fakt, q ka trembur
studiuesit, pasi blett jan me t
vrtet duke u zhdukur. Blett, jo
vetm q ngjizin lulet e prodhojn
mjalt, por jan edhe piknisja e
nj sr ushqimesh pr njerzit.
Nse ato zhduken, me shum
mundsi q edhe shndeti i njerzve
mund t jet n rrezik. Cilt jan
faktort q ojn drejt zhdukjes s
ktyre insekteve? Jan t shumt,
mes s cilve smundjet e
ndryshme, ndotja e mjedisit,
ndryshimet e shpejta e t frikshme
t klims, zhdukja e disa bimve,
etj.
N shum vende t bots po nis nj
fushat e madhe pr mbrojtjen e
bletve dhe shmangien e rrezikut t
zhdukjes s tyre. Kjo metod e re e
mbrojtjes dhe kontrollit t tyre, ka
prfshir edhe disa shtete n
Evrop.
Viti q lam pas ishte nj vit jo i
mbar, pasi n baz t t dhnave

dhe regjistrimeve t bra, jo vetm

q numri i tyre sht ulur, por edhe
t dhnat nga shitja e mjaltit
tregojn se prodhimi i ktij viti ka
qen m i pakt.
N shum zona t bots, blett po
zhduken, ku m alarmante sht
Kina. N Kin sht br e vshtir
q n mijra kilometra natyr t
gjesh blet, gj q ka ngritur
shqetsime t mdha rreth t
ardhmes s tyre, transmeton Gazeta
Express.
Blett jan burimi m i rndsishm
i jets n Tok. Fal tyre bimsia dhe
njerzimi merr jet. Pr zhdukjen e
bletve, dikush ia hedh fajin klims,
dikush tjetr valve t antenave
telefonike, valve televizive apo
satelitve, q jan dyndur
gjithandej. T tjer besojn n
fundin apokaliptik t kohrave,
profeci t cilat jan shkruar shum
koh m par.

VEPRAT E UJIT N PYJE E KULLOTA

DUHEN TRAJTUAR SI VEPRA ARTI Qepa (Allium cepa)
Vijon nga fq. 2
M e prhapur sht forma e
trungut t piramids dhe
trungut t konit. Madhsia
(vllimi) varet nga nevojat
pr uj, zakonisht mbi 200 m3
uj. Nse duam q t imtat
t pin uj direkt n objekt
mblsojm pjerrsin e
skarpateve hyrse.
Pr ndrtimin e objekteve
tona kan kontribuar shum
inxhinier pyjesh, si Jani
Ceko, Klodja Hodri, etj., dhe
mjaft murator (ustallar)
nga Labria, Kora, Theollogo, Bregdeti, etj. Lera me e
madhe e ktij lloji sht ne
Muzin (Panaja) e ndrtuar
n vitin 1989-90 nga muratort e fshatit Miras t Devollit,
me kapacitet teorik 1000 m3 uj.
ezmat. Jan objekte ku
uji i bollshm, q rrjedh nga
burimet dhe vet burimet
sistemohen, me qllim q uji
t prdoret nga barinjt apo
nga kalimtart, gjuetar,
turist, vizitor, etj. Pr kt,
nga ana e malit ndrtohen
mure mbrojts dhe tubi i ujit
vendoset n lartsi rreth 1 m.
Sipas rastit, ky mur bhet
edhe me krah t shkallzuar,
ku ulen e pushojn njerzit,
mbshteten ent e barinjve,
etj. Si prmendm m lart,
kafsht nuk e plqejn ujin e
ftoht dhe zakonisht zbresin
posht prroskave, ku ai
sht disi m i ngroht. Objekte t tilla kemi ndrtuar
kudo. Prmendim ezmn e
Galishtit (Tatzat), t Shendenikut (Leshnic), Janicat,
Dhivr, Grav, etj. Vlen t

prmendet e falnderohet
sidomos usta Lefter Duci
nga Shendreu, i cili nuk
ndrton thjesht ezma, lera,
hauze, por vepra arti.
Hauzet. Jan depozita t
palvizshme me forma t
ndryshme, ndrtuar me mure
gruri e lla imento (t mbuluara ose jo), ku ruhet uji i
pakt i burimeve, pr tu prdorur sipas rastit, njhersh
ose pjesrisht pr nevojat e
njerzve dhe kafshve. Takojm hauze me 5 m3 uj e
deri me 20 m3. Edhe kto
objekte mbrohen me mure
mbajtse, tubi i marrjes s ujit
vendoset n lartsin e gjoksit
dhe ujpirset si tek ezmat
e tjera. T tilla vepra ka n Votice,
Gorjan, Shturro, Polica, etj.
Puset. Jan objekte nga
t cilat sigurohet uji nntoksor (freatik) pr plotsimin e nevojave t njerzve
dhe kafshve. Detyrimisht
kan form cilindrike. Si
rregull po nuk pati sukses
deri n 10 m thellsi nuk
vazhdohet m. Atje ku ka
sukses faqet e grmuara vishen me mure gruri t that,
q sipas rastit vazhdon edhe
1-1,5 m mbi siprfaqen e
toks. Nxjerrja e ujit bhet si
n stera. N vitin 1990-91 n
kullotn e Posts s Mursis

(Stillo) u ndrtua me sukses

nj pus i till.
S fundi, vlen t nnvizojm se veprat e ujit jan n
natyr e, si t tilla, dmtohen
nga veprimi i shum faktorve. Ndaj, pr te zgjatur sa
m shum jetn e tyre, her
pas here duhet verifikuar
gjendja, duhen gjetur shkaqet
e shkaktart dhe duhen marr
masat e nevojshme. Si padashur e pakuptuar, as pash e as dgjova, doln jasht
prdorimit dhjetra qindra ml
ujpirsa (korita) kryesisht n
lerat moderne. Pr t pir uj
direkt n objekt kafsht shfrytzojn mbushjen me inerte t
cepave e skarpateve t lerave.
Dalja jasht prdorimit e disa
objekteve nuk vonoi, pr t
tjerat sht shtje kohe,
sepse lerat jan llogaritur pr
bagtit e imta, n lugje, q
smund t rezistojn me
peshn e dhjetra lopve e
mushkave. Sot n treg gjen
tubo plastike, ujpirsa
metalik e plastik, rrjeta teli
dhe pompa uji e gjenerator,
q vihen shum leht n pun
pr marrjen e ujit t pastr nga
lera pr n ujpirs. Pra, nuk
ka vend pr justifikime
Kullotat dhe pyjet q kulloten n Sarand e Delvin
mund t dimrojn e verojn
gati 110 mij krer bagti t
imta. Me nj tarif t arsyeshme (300 lek/krer) arktohen 33 milion lek n vit,
t cilat duhet t prdoren n
shrbim t ksaj pasurie, e cila
i shprblen shumfish.

Vaji i farave t kungullit

(Cucurbita pepo var. styriaca)
Vaji i kungullit, me prejardhje nga zona m e gjelbr e Austris (Steiermark), ka
ngjyr t errt, arom t kndshme dhe sht i njohur pr vetit e tij t shumta
antioksidative e shruese.
Prmban Selen dhe Vitamin E, t njohura pr efektin antioksidant dhe pr
mbrojtjen e organizmit nga radikalet e lira.
Ul kolesterolin, n saj t prqindjes s lart t acidit linoleik dhe
fytosterolit.
Ka veti antiinfektive dhe prdoret pr trajtimin e artritit reumatoid.
Prmban gjithashtu vitamina C, beta-Karoten, hekur, kalcium, kalium dhe
magnez.
Vepron si vazodilatator (pra zgjeron kapilaret) dhe kshtu ul tensionin e
lart n saj t acideve yndyrore t pangopura (omega3), duke
parandaluar smundjet e zemrs dhe t fshikzs s urins. Ky vaj sht
gjithashtu i njohur pr efektin pozitiv n kancerin e prostats.
Kshillohet t prdoret n sallaturina dhe n disa gatime. Ka shije t veant
e t kndshme arre dhe njihet si delikatese n shum restorante
evropiane.

Cel: +355 66 66 79 059

Prejardhja e qeps mendohet se sht Mesdheu,

Persia dhe Azia Qendrore. Zbulimet tregojn se qepa
si ushqim pr njeriun sht prdorur q n periudhn
e bronzit. N vendbanimet e ksaj periudhe, qepa dhe
fiku jan gjetur t vizatuara n gur. Sidoqoft, kto t
dhna nuk jan t qarta e t vrtetuara, nse qept
ishin t selitura apo t egra.
Dshmit arkeologjike dhe ato t shkruara, tregojn se qept jan selitur n Egjiptin
e lasht. N at koh, nga egjiptiant qepa nuk prdorej vetm si ushqim, por edhe
pr tu vendosur afr syve, pr mumifikimin e njerzve t vdekur. Plini (23-79 para
ers s re) jep t dhna pr gjasht lloje qepsh, q seliteshin nga romakt. N
Greqin e lasht, qept prdoreshin nga atlett pr t
rritur rezistencn n garat sportive. N Romn e
lasht, prdoreshin nga gladiatort pr fuqizimin e
muskujve. N Mesjet, qepa ishte ushqim pr
njerzit; shpesh paguheshin edhe qirat me prodhimin
e saj, jepeshin si dhurat, etj. N Irland thuhej se
kuronte rnien e flokve; nj przierje mjalti dhe qepe.
N Mesdh, njerzit varnin n trart e shtpive, vargje
me qep pr tu ruajtur nga smundja e kolers. Qepa
u fut n Amerikn e Veriut me zbulimin e saj nga
Kolombi. N kontinentin australian u selit n vitin
1788, pak m mbrapa mbrritjes s Flotiljes s Par.
Shum kultivar t rinj jan krijuar dhe premtojn m
shum prodhim e qndrueshmri ndaj smundjeve,
etj.
N Rumani, biznesmeni Aleksandru Tartar financoi
shtatoren m t madhe n bot pr qepn, i ndikuar

Shtatorja pr qepn n
Rumani

nga shtatorja e tulipanit n qytetin Voorhout t Holands. Shtatorja sht 6,5 m e

lart, vendosur n qytetin Ordea. Tartar e ngriti pr famn q i dha tregtia e qeps.

Disa dobi t qeps

(Njeriu q ha 7 her n jav qep ul 50 % mundsin e prekjes nga kanceri)

Ul prqindjen e glukozs n gjak, shum e vlefshme pr diabetikt.

Ngordh parazitt q ndodhen npr zorr dhe ndihmon n jashtqitje.

Ndikon n rritjen e rezistencs s trupit, nxjerr jasht lndt e dmshme.

Nxit qarkullimin e gjakut, ul dhe normalizon tensionin e gjakut, parandalon
smundjet kardio-vaskulare, kundr arteriosklerozs, kompenson n gjak
ushqimet e yndyrshme.

Ndikon n funksionimin e mir t sistemit urinar, t prostats.

Efektive n krizat e astms, ndalon kolln dhe pastron mushkrit.
Hap oreksin.
Ndihmon n higjienn e gojs dhe rrugve t frymmarrjes e t ushqimit.
Pakson lodhjen e trurit, normalizon t rrahurat e zemrs..
Lehtson ngulitjen e kalciumit n kocka, sepse prmban silic.

Parandalon kancerin, funksionon mir kur shoqrohet edhe me ngrnien e

hudhrave. Gjat prtritjes s qelizave, ngrnia e qepve ndihmon q ky
mekanizm t jet n drejtpesh, duke mos i len kto qeliza t kthehen n
kanceroze.

Dhjet prodhuesit e mdhenj t qeps n bot

Prodhimi i qeps z vendin e dyt n bot, pas domates. N Shqipri, qepa duhet
t kishte vend m t rndsishm n strukturn e mbjelljeve dhe t eksporteve.
Vendet q prodhojn m shum qep jan: India, Kina, Australia, SHBA, Turqia,
Pakistani, Rusia, Koreja e Jugut, Japonia, Spanja.

E N G L I S H

This project is funded by the European Union

We protect the environment. We can!

Hume Elezaj, Project Coordinator
Live Green. We can. This is the
initiative that aims preservation and
protection of the biodiversity,
undertaken from the For you
mothers and children organization
in Kukes, in the framework of Eco
Nord project Capacity building of
civil society in Northern Albania, to
improve biodiversity and environmental protection funded by the
European delegation, in the
Municipality of Kukes.

We build together an attractive and prosperous region.

This is the motto of the Kukes
Regional Development Strategy
2012-2016.

The moment we read the call of

Eco Nord, the focus of our program was thought to be: Public
awareness of the importance of
preserving the environment and
biodiversity, through various
practical
activities
of
awareness.
Here the environment and biodiversity need to be protected,
while the population should be
made aware.

The project involved four schools

of the Municipality of Kukes,
Riza Spahiu school, Havzi
Nela high school, joint high school
of Shtiqn and Shishtavec. During

OUR NATURAL TREASURES

implementation of the project we

are in constant communication and
cooperation with the Municipality
of Kukes and RED (Regional
Education Directorate).
The focus of actions are those that
contribute in the awareness raising
of biodiversity conservation and
addressing/ resolving the issues
related to unfriendly human impact
on the environment. There are
organised awareness activities
(meetings and information sessions),
the exhibition of students works,
practical activities (cleaning the
environment, planting trees, etc.).
Man may impact positively as well
as negatively on the environment,
so we have gave great importance
to the awareness.
The target groups of the project
are local government bodies
(municipalities, RED), schools,
community.
Finally, we can say that the
environment now is at the center
of public opinion. Caring and
protecting it.
Kukes, May 2016.

By Luftar GALINA

An impressive ride on the Northe Albania Lakes

No one, even the most daring
imagination of the creator of the
legendary epos of Kreshnikt e
Veriut, would have never thought
the sea climb the mountain and
become the mountain Fairies
together with water Mermaid. But,
this is a reality at lakes of Vau
Deja, Fierza and Koman, which,
with a stunning panorama, take
across the valley of the Drin.
Created by hydroelectric dams,
as regulators of water supply to
these power plants, lakes serve
as a link between residents of
Kukes, Tropoje, Has and Puka
with a unique corridor of the ferry
sailing and other water vehicles.
The travel by boat on Koman Lake
passes through mountains,
reaching 1000-1500 m altitude,
with magnificent interconnected
coastlines, where hardly finds any
sign of human activity on the
coasts. Wild landscape is
somewhat similar to the

Norwegian fjords and offers a view

that can not be find anywhere else
in our country. While sailing in
these lakes you may forget that
their function and their main
destination is another thing, it is
the electric light, we have in every
home, and that travel is the latest
of the importance. As the people
say, for the basil sake the bowl
drinks water. The waterway has

saved the entire region, but it has

turned into a spectacular tourist
attraction as well. Koman- Fierz
water route is a wonderful way, a
unique and rare experience that
brings the pleasure of an
indescribable relaxation.

ENVIRONMENTAL SERVICES PROJEKT

COMPETITIVE GRANTS COMPONENT

Reportage

By BASHKIM KOI

Divjake - Karavasta, Pelican

nest.
Albania has several marvelous
national parks, known for their
beauty and precious values as
water and forest wealth, but also
for many living creatures that
create a kingdom of their own
there. Although, DivjakeKaravasta park is somewhat
different, is unique, has special
characteristics that distinguish
itnot only around but throughout
the Balkans and beyond. It is a real gem, its a gold mine, a gift from nature,
that need eyes to be seen and use in order to improve our incomes.
Karavasta lagoon inhabits a rare bird for the whole Mediterranean area,
certified as Frizzy Pelican. It is a poultry giant, unseen, weighing about 16
kg. Human hand proved ruthless against him, made it slowly to be
disappeared. Years ago the number of pelicans in the lagoon amount to
about 500, now it came to decrease. The number reached alarming figures,
almost frightening, that lead to his disappearance.
It is the second year that Pelican gathers the government instances and
those who deal daily with his care. It really feels good when about 200-300m
away the Pelican nest, gather staff specialists, employees who stay there
day and night to preserve and maintain under observation the birds-giants.
In a cheerful and festive environment, even this May 10th, brought the
results of work of a whole year, including the frizzy pelicans and other birds,
mostly migratory. Today, the Divjake- Karavasta park grow full 53 pairs of
pelicans, reaching the figure of 20 years ago, the years when this rare bird
began to disappear.
In addition to being National Park, the area is under the protection of Ramsar
International Convention since 1994. This park is one of the most important
ecosystems of the country. Here is the western point of nesting of this bird
in Europe.
There have been two years that the environmental French organization
Noe Conservation, where the environmentalist Saimir Hoxha works with a
lot of passion, is implementing a program in the Mediterranean region, which
includes the National Park Divjak-Karavasta, but also the Lake of Shkodra,
the Montengro Lake and Research Lake in Greece. Also, even with the same
passion and love for the Pelican breeding, there are working and caring
other organizations as PPNEA, AKZM, INICA, MAVA, euroNATYR, etc.

KSHILLI BOTUES

REDAKSIA

Prof. dr. M. Kotro,PhD.C E. Imeraj, A.

Sokoli, Mrs. Lindita Manga, Prof. dr. B.
Lushaj, Prof.as. dr. E. Toromani, MSC
J. Gjini, Dr. D. Pistoli, Prof. dr. A. Postoli,
A. Gacaferi

V. Hoxha (Kryeredaktor),
G. Kacori, F. Memeli, A. Seci

Financ, marketig:
Msc. Gj. Fusha

Kontaktoni:
erinda 001@gmail.com
velihoxha@yahoo.com - 068 21 42 098
Klubi Ekologjik, Lezh
Gazeta Kurora e Gjelbr
Nr. llogarie: 0110154266
www.ecl-albania.org