Nota Complete Bm7

1
1.0 BIDANG BAHASA
1.1 LINGUISTIK AM DAN LINGUISTIK GUNAAN
LINGUSTIK AM DAN LINGUISTIK GUNAAN
BIDANG LINGUSITIK
LINGUISTIK SEJARAH DAN LINGUISTIK PERBANDINGAN
LINGUISTIK KONTESTUAL
BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK
LINGUSTIK AM
LINGUISTIK AM
KONSEP
BIDANG
CIRI-CIRI
KONSEP LINGUISTIK AM
Dikenali juga sebagai linguistik umum atau linguistik teori iaitu bidang yang mengkaji aspek-aspek teori Ilmu linguistik secara umum
Rangka-rangka untuk memerihalkan bahasa-bahasa dan teori-teori individu dari segi aspek-aspek bahasa yang sejagat. (wikipedia Bahasa Melayu)
BIDANG-BIDANG LINGUISTIK AM
BIDANG-BIDANG LINGUISTIK AM
FONETIK DAN FONOLOGI Fonetik ialah kajian bunyibunyi bahasa manusia.
SEMANTIK kajian makna perkataanperkataan semantik leksikal dan bagaimana perkataanperkataan digabungkan untuk membentuk ayat-ayat yang bermakna.
Fonologi atau fonemik ialah kajian polapola bunyi asas bagi seseuatu bahasa.
MORFOLOGI Kajian struktur dalaman bagi perkataanperkataan
SINTAKSIS kajian bagaimana perkataanperkataan digabungkan untuk membentuk ayatayat yang bertatabahasa.
CIRI-CIRI LINGUISTIK UMUM
CIRI-CIRI LINGUISTIK AM
Mengkaji bahasa-bahasa pada sesuatu ketika yang tertentu (biasanya kini).
Mencari dan menghuraikan gambaran umum untuk bahasabahasa tertentu dan untuk antara semua bahasa. Mengkaji bahasa sematamata untuk tujuan sendiri, bidang-bidang linguistik antara disiplin mengkaji bagaimana bahasa berinteraksi dengan dunia.
LINGUISTIK GUNAAN
PENGENALAN
Linguistik gunaan sebagai suatu disiplin ilmu bahasa merupakan suatu usaha untuk menggunakan bahasa secara saintifik dan moden yang disebut juga sebagai sains gunaan. Dalam meletakkan linguistik gunaan ke dalam pengajaran bahasa, seseorang itu sudah mampu menghuraikan bentuk-bentuk dan peraturan sesuatu bahasa dan mengajarkan bahasa dengan baik.
Terdapat beberapa konsep linguistik gunaan iaitu :
Linguistik gunaan juga dikenali sebagai linguistik terapan
Linguistik gunaan ialah bidang yang mengumpulkan beberapa disiplin ilmu bahasa yang berhubungan dengan pengajaran bahasa.
Linguistik gunaan timbul apabila bidang linguistik bergabung dengan ilmu pendidikan dan psikologi.
Linguistik gunaan ini ialah satu cabang linguistik yang memanfaatkan teori, deskripsi, kaedah dan hasil kajian linguistik dalam mengajarkan bahasa dan menulis buku-buku teks.
1.2 LINGUISTIK SEJARAH DAN LINGUISTIK PERBANDINGAN
DEFINISI LINGUISTIK SEJARAH
(Gorys Keraf)
Linguistik sejarah juga dikenali sebagai Linguistik Bandingan Historis (Linguistik Historis Komparatif). suatu Linguistik sejarah ilmu ini boleh yang
didefinasikan
sebagai
cabangdari
bahasa
mempersoalkan bahasa dalam bidang waktu serta perubahanperubahan unsur bahasa yang terjadi dalam bidang waktu tertentu.
Linguistik sejarah juga ditakrifkan sebagai penggelompokkan (SubGrouping) bahasa-bahasa yang termasuk dalam rumpunan bahasa dengan wujudnya bahasa-bahasa yang pelbagai ini mewujudkan permulaan variasi kepelbagaian bahasa itu sendiri.
Linguistik sejarah juga berupaya mempersoalkan bahasa-bahasa yang serumpun dengan mengadakan perbandingan mengenai unsur-unsur yang menunjukkan hubung kaitannya antara satu bahasa dengan bahasa yang lain dari segi sejarah permulaan seseuatu bahasa itu.
(Jos Daniel Parera) Linguistik Sejarah adalah satu pendekatan dan metode dalam setiap cabang linguistik yang mempelajari dan maneliti
pergeseran dalam jangka pendek dan perubahan-perubahan dalam jangka panjang komponen folnologi, morfologi, sintaksis dan semantik satu atau beberapa bahasa.
Linguistik ini mempelajari perkembangan bahasa dari sejak awal tahap demi tahap hingga dewasa ini. Pengertian linguistik ini selalu dihubungkan dengan linguistik bandingan.
Linguistik sejarah atau historis ialah cabang ilmu linguistik yang berusaha untuk memperlihatkan perkembangan bahasa dari segi sejarah yang dilaluinya melalui masa.
Kajian perlu dilakukan secara diakronik, iaitu membuat perbandingan bagi menentukan perubahan dan perkembangan yang berlaku di dalam bahasa tersebut
Mengkaji perubahanperubahan bahasa serta asasl usul atau etimologi sesuatu bahasa. Tujuannya adalah untuk mengetahui proses dan perkembangan bahasa dari masa lampau hingga kini
Bidang ini juga mengkaji perubahan-perubahan dan asal usul (etimologi) sesuatu bahasa. Kajian tertumpu kepada lebih dari satu zaman.
Cabang kajian linguistik yang berusaha untuk memperlihatkan perkembangan sesuatu bahasa dari segi sejarah yang dilalui melalui masa iaitu dari zaman kemunculannya hinggalah ke suatu tahap yang tertentu.
13
(Jose Daniel Parera : Study Linguistik umum dan Historis bandingan)
Linguistik
bandingan
adalah
satu
pendekatan
dan
metode
yang
membandingkan seperangkat korespondensi bunyi, leksikon, morfem, frasa serta kalimat antara bahasa yang serumpun atau antara beberapa tempoh dalam perkembangan bahasa.
(Prof. Dr Amat Juhari Moain)
Linguistik bandingan juga merupakan satu pendekatan kepada pengkajian bahasa yang padanya meletakkan persamaan fonologi, tatabahasa isu leksikon antara bahasa-bahasa yang berkaitan atau berbagai-bagai dalam perkembangan sejarahnya bagi sesuatu bahasa yang disenaraikan atau dikelaskan.
Linguistik perbandingan lebih dikenali sebagai bidang kajian yang membandingkan antara bahasa yang sekeluarga. Tujuannya adalah untuk melihat ciri-ciri perbezaan dan persamaan antara bahasa yang sekeluarga, yakni bahasa seketurunan daripada bahasa induk.
BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK
14
LINGUISTIK PERBANDINGAN
LINGUISTIK PERBANDINAGN
Linguistik perbandingan bertujuan untuk membina semula bahasabahasa proto dan menentukan perubahan-perubahan yang telah berlaku pada bahasa-bahasa yang didokumenkan itu.
Teknik asas linguistik perbandingan ialah kaedah perbandingan yang bertujuan untuk membandingkan sistem-sistem fonologi, sistem-sistem morfologi, sintaksis, dan leksikon.
Perbandingan dilakukan antara beberapa aspek tertentu sahaja atau seluruh aspek bahasa yang dibanadingkan itu.
Linguistik ini memperlihatkan hubungan yang erat dengan linguistik huraian. Hal ini disebabkan huraian yang lengkap diperlukan tentang aspek-aspek yang dibandingkan itu
15
CABANG-CABANG LINGUISTIK
Cabang-cabang linguistik lain yang melibatkan pembandingan bahasa yang bukannya sebahagian linguistik perbandingan:
Tipologi bahasa membandingkan bahasa supaya dapat mengelaskannya mengikut ciri-ciri.
Linguistik hubungan memeriksa kesudahan-kesudahan linguistik tentang hubungan antara penuturpenutur bahasa yang berbeza, khususnya sebagaimana yang terbukti dalam kata-kata pinjaman.
16
1.3 LINGUISTIK KONTEKSTUAL
LINGUISTIK KONTEKSTUAL
Linguistik kontekstual ialah bidang yang linguistik berinteraksi dengan disiplin-disiplin akademik yang lain.
Sosiolinguistik, linguistik antropologi, dan antropologi linguistik merupakan sains sosial yang mengkaji interaksi-interaksi linguistik dengan masyarakat pada keseluruhannya.
Analisis wacana kritis ialah bidang yang retorik dan falsafah berinteraksi dengan linguistik.
Psikolinguistik dan neurolinguistik menggabungkan sains perubatan dengan linguistik.
Bidang-bidang linguistik merentasi disiplin termasuk pemerolehan bahasa, linguistik evolusi, linguistik pengiraan, serta sains kognitif.
17
2.0 SIFAT BAHASA
2.1 DEFINISI BAHASA DAN LINGUISTIK
SIFAT UMUM BAHASA
Bahasa terdiri daripada bunyi-bunyi
Bahasa dilambangkan secara struktur
Bahasa mempunyai sistem
Bahasa mempunyai erti
Bahasa adalah arbitrari
18
BAHASA TERDIRI DARIPADA BUNYI-BUNYI
Bunyi bermaksud bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh alat-alat pertuturan manusia saja sama ada dalam atau melalui rongga mulut, hidung dan rongga tekak yang disertai dengan hembusan udara dan paru-paru.
Bunyi-bunyi dalam bahasa adalah lambang.
Bahasa dalam linguistik adalah apa yang dituturkan (Bloomfield) dan bukan tanda-tanda yang dilihat seperti tulisan itu.
Dalam ilmu linguistik, bunyi-bunyi dari bahasa itu adalah lambang-lambang pertuturan.
Apa yang diucapkan mempunyai erti tertentu, ada tindakbalas daripada orang lain terhadap bunyi-bunyi yang disebut itu.
19
BAHASA DILAMBANGKAN SECARA STRUKTUR
Contohnya dalam menyebut kuda, bunyi-bunyi yang dihasilkan ialah k diikuti oleh u, d dan a. Begitu juga dengan pengucapan yang lebih panjang seperti Budak itu baik sekali.
Bunyi-bunyi bahasa itu dihasilkan satu demi satu, atau sekelompok demi sekelompok, yakni sejajar dengan pergerakan alat-alat pertuturan atau mengikuti yang lain.
20
BAHASA
LINGUISTIK
Bahasa ialah kebolehan semulajadi manusia yang berupa satu sistem simbol bunyi yang arbitrari, yang dipersetujui dan digunakan oleh sekelompok manusia untuk berkomunikasi. Kamus Dewan edisi ketiga (1996:87) Bahasa ialah lambang bunyi suara yang dipakai sebagai alat perhubungan dalam lingkungan satu kelompok manusia. Kamus Besar Bahasa Indonesia Edisi Kedua Cetakan Kesepuluh (1999:77) Mendefinisikan bahasa sebagai sistem lambang bunyi yang arbitrari, yang diperguna oleh para anggota suatu masyarakat untuk bekerjasama, berinteraksi dan mengidentifikasikan diri. Abdullah Hassan (1984:14) Berpendapat dalam memberi definisi bahasa ini, pentinglah kita kita mengetahui ciri-ciri bahasa tersebut, akan hanya menjadi jelas apabila kita melihat bahasa dari segi guna dan sifatnya sebagai alat perhubungan
Kata linguistik (linguistics-Inggris) berasal dari bahasa Latinlingua yang bererti bahasa. Dalam bahasa Perancislangagelangue; Italia lingua; Spanyol lenguadan Inggerislanguage. Akhiran ics dalam linguistics berfungsi untuk menunjukkan nama sebuah ilmu, yang bererti ilmu tentang bahasa, sebagaimana istilah economics, physics dan lain-lain.
Linguistik ialah suatu sains yang mengkaji bahasa (Abdullah Hassan, 1984: 2)
Linguistik ialah pengkajian sains mengenai bahasa kerana linguistik memenuhi syarat yang diperlukan seperti pengkajian sains yang lain.
Linguistik dikatakan saintifik kerana kaedah yang digunakan empirikal berdasarkan sesuatu yang dilihat, dirasa, didengar.
21
BAHASA
LINGUISTIK
Arbak (1983:7) Bahasa merupakan bahan langsung yang menjadi tumpuan pengkajian, terutamanya dalam usaha memperlihat kan fungsinya sebagai alat yang dipakai manusia untuk perhubungan. Dalam Bahasa Melayu, istilah linguistik merupakan nama bagi bidang ilmu dan kata adjektifnya adalah "linguistic" atau "linguistik".
Raminah Hj Sabran dan Rahim Syam Bahasa sebagai alat untuk menyatakan perasaan, pendapat, fikiran dan sebagainya.
Dalam istilah ilmiah, linguist dapat diertikan sebagai ahli bahasa.
Edward Sapir Bahasa ialah suatu sistem lambang-lambang pertuturan yang digunakan oleh manusia secara arbitrari untuk menyampaikan fikiran dan perasaan.
Verhaar (1985:1) kata linguistik berasal daripada kata Latin iaitu lingua bermaksud bahasa.
Langacker (1987) Lutfi Abas (1975: 4 ) Bahasa ialah data yang dianalisis dalam linguistik. linguistik adalah kajian terhadap bahasa manusia.
Asmah Omar (1983: 376) Bahasa hanyalah bunyi yang dihasilkan oleh alat-alat ujaran yang terdapat dalam rongga mulut dan rongga tekak manusia.
22
2.2 STRUKTUR BAHASA DAN HUBUNGAN PARADIGMATIK SERTA SINTAGMATIK
STRUKTUR BAHASA
Menurut Levi Strauss (1963: 279) Struktur memiliki ciri sistem, iaitu terdiri atas unsur-unsur hingga perubahan terjadi pada salah satu di antara unsurunsur itu membawa perubahan bagi semua unsur lain. Istilah struktur dan sistem lebih tepat digunakan kerana istilah ini dapat diterapkan dalam semua elemen bahasa
Struktur dapat dibezakan mengikut bentuk sistematik sesuatu bahasa
Mengkaji struktur dalaman bahasa seperti fonologi, morfologi, sintaksis, semantik dan leksikologi, atau gabungan subdisiplin itu seperti morfosintaksis dan leksikosemantik.
Fonetik
ELEMEN BAHASA Sintaksis Morfologi
23
Fonetik
Sintaksis
Struktur dibezakan mengikut susunan :
Alomof
Morfem
Ciri bunyi bahasa, cara terjadi dan fungsinya dalam sistem kebahasaa. Fonologi bersinonim dengan fonemik. Fonologi Morfologi
Struktur kata, bahagiannya dan cara pembentukannya.
Semantik
Sintaksis
Makna bahasa sama ada yang bersifat leksikal, gramatikal ataupun konteks.
Hubungan antara satu dengan lain, dan cara penyusunannya hingga menjadi satuan ujaran.
24
HUBUNGAN PARADIGMATIK SERTA SINTAGMATIK
Suatu unit linguistik boleh memasuki dua hubungan yang berlainan jenis.
Suatu unsur akan berada dalam hubungan paradigmatis dengan unsurunsur lain yang sefungsi.
Suatu unsur akan berada dalam hubungan sintagmatis dengan unsurunsur lain yang mempunyai perkaiatan dalam struktur.
Contoh: perkataan : baya / kaya (berdasarkan kemungkinan kejadian dalam konteks atau lingkungan /-aya/, maka unsure ucapan /b/ berada dalam hubungan paradigmatis dengan /k/ dan dalam hubungan sintagmatis pula dengan /a/, /y/ dan /a/.
Hubungan paradigmatik dan sintagmatik dapat diperlihatkan di peringkat perkataan, malah pada semua peringkat penghuraian linguistik.
25
Hubungan sintagmatik adalah hubungan antara unsur-unsur yang terdapat dalam suatu pertuturan, yang tersusun secara berurutan, bersifat linear. Hubungan ini terdapat dalam bidang fonologi, morfologi mahupun sintaksis
SINTAGMATIK Hubungan paradigmatik adalah hubungan antara unsur-unsur yang terdapat dalam suatu pertuturan dengan unsur-unsur sejenis yang tidak terdapat pada tuturan yang bersangkutan. Hubungan paradigmatik dapat dilihat dengan cara subtitusi baik pada tataran fonologi, morfologi mahupun sintaksis .
PARADIGMATIK
26
LUAR WACANA
DALAM WACANA DEFINISI
Pertentangan antara dua kelas akan mempermudahkan kita memahami sifat setiap kelas itu. Perhubungan dan perbezaan antara istilah linguistik terbahagi kepada dua, setiap satunya menghasilkan kelas nilai tertentu. Hal ini bersepadan dengan dua bentuk aktiviti mental kita, kedua duanya tidak dapat dipisahkan daripada hayat bahasa.
DEFINISI
27
DALAM WACANA
Dalam wacana, dari satu segi, kata memperoleh perhubungan berdasarkan sifat linear bahasa kerana kata itu dirangkai bersama. Keadaan ini menolak sama sekali kemungkinan melafal dua unsur secara serentak. Unsur disusun secara urutan dalam untaian percakapan. Kombinasi yang ditunjangi oleh kelinearan dikenali sebagai sintagmatik. Sintagmatik akan selalu terdiri daripada dua ataupun lebih unit yang hadir secara urutan. Dalam sintagmatik, sesuatu kata mendapat nilainya hanya disebabkan kata tersebut bertentangan dengan apa sahaja yang mendahului atau mengikutinya, atau kedua-duanya sekali.
CONTOH
Kami berasa teruja melihat keindahan malam semasa menaiki feri ke Pulau Pinang. Re-lire ( baca semula ) Contre-tous ( menentang semuanya ) Dieu est bon ( Tuhan maha pengasih )
28
DILUAR WACANA
Sebaliknya, diluar wacana, kata memperoleh perhubungan jenis lain. Kata yang mempunyai persamaan akan diasosiasikan dalam ingatan, menghasilkan kumpulan yang dicirikan oleh perhubungan yang beraneka ragam.
CONTOH
Enseignment (pengajaran) Enseigner (mengajar) Renseigner (menerangkan)
Armement Education (persenjataan)
29
KESIMPULAN
Jadi, kita nampak bahawa koordinasi yang dibentuk di luar wacana berbeza sama sekali daripada yang terbentuk dalam wacana.
Kata yang terbentuk di luar wacana tidak ditunjangi oleh kelinearan.
Tempatnya didalam otak, kata tersebut menjadi sebahagian daripada kekayaan dalaman yang membentuk bahasa setiap penutur.
Hubungan ini dikenali sebagai hubungan Paradigmatik.
Hubungan sintagmatik adalah dalam bentuk in praesentia.
Hubungan ini didasarkan dua ataupun lebih kata yang terdapat dalam satu siri yang efektif.
Sebaliknya, hubungan paradigmatik menyatukan unit secara in absentia di dalam satu siri mnemonik yang berpotensi.
Dari sudut sintagmatik & paradigmatik, satu unit linguistik adalah seperti satu bahagian binaan yang tetap, misalnya satu tiang.
Dari satu segi, tiang tersebut mempunyai hubungan tertentu dengan bumbung yang ditunjanginya.
Susunan kedua-dua bahagian tersebut diatas tapak memperlihatkan satu hubungan sintagmatik.
Sebaliknya, jika tersebut bersifat dorik, itu akan membawa kepada satu perbandingan akal binaan cara ini dengan bentuk lain, walaupun tidak ada satu pun bentuk ini hadir dalam tapak tersebut: hubungan tersebut berbentuk paradigmatik.
30
HUBUNGAN SINTAGMATIK Sintagmatik tidak hanya diterapkan kepada kata sahaja, tetapi juga kepada kumpulan kata,kepada unit yang kompleks, tidak kira berapa panjang dan jenisnya (kata majmuk, kata terbitan dsb) Tidaklah memadai bagi kita untuk hanya melihat hubungan yang mengikat bahagian yang berlainan dari sintagmatik.
Kita juga harus melihat hubungan yang mengikat keseluruhan dengan bahagiannya.
Sejumlah besar ungkapan menjadi bahagian dari bahasa.
Ungkapan ini adalah frasa beku yang tidak memungkinkan sebarang perubahan melalui penggunaan,walaupun kita dapat menentukan unsur yang bermakna.
Ungkapan mempunyai makna yang khusus.
Ungkapan berbentuk idiomatik ini tidak boleh diubah, ungkapan sebegini diperturunkan secara tradisi. Terdapat juga kata yang walaupun dapat dianalisis dengan baik,tetapi dicirikan oleh anomali morfologi tertentu yang hanya terdapat dalam penggunaan. Jenis sintagmatik yang terbina berdasarkan bentuk yang nalar dan tercakup di bawah bahasa dan bukan menjadi sebahagian dari percakapan. Oleh kerana tiada abstark dalam bahasa, jenis-jenis akan hanya wujud jika bahasa merakamkan sejumlah contoh yang mencukupi. Tidak ada garis pemisah yang jelas antara fakta bahasa,iaitu petanda penggunaan secara kolekti,dengan fakta yang terangkum di bawah pertutuan yang bergantung pada kebebasan individu dalam sintagmatik. Dalam banyak hal, adalah sukar bagi kita memperjelaskan sesuatu kombionasi unit kerana kedua kuasanya telah bercantum dalam menghasilkannya, dan kedua dua kuasa tersebut bercantum dalam kadar yang tidak dapat ditetapkan. BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK
31
HUBUNGAN PARADIGMATIK (ASOSIATIF)
Asosiasi mental mewujudkan kumpulan lain selain kumpulan yang berdasarkan perbandingan kata yang mempunyai ciri persamaan.
Melalui asosiasi mental yang menganggapi sifat hubungan yang mengikat bersama kata itu, akal akan mencipta siri asosiatif yang sama banyaknya dengan keanekaan hubungan.
Kadangkala terdapat kesamaan berganda,iaitu kesamaan dari segi makna dan bentuk, dan kadang-kadang persamaanya hanyalah dari segi bentuk ataupun makna sahaja.
Sesuatu kata akan sentiasa mampu mendukungi apa sahaja yang dapat diasosiasikan dengannya dengan apa cara sekalipun. Sekiranya sintagmatik mengandaikan secara langsung satu peraturan tentang urutan dan sejumlah unsur yang tetap, kata-kata dalam keluarga asosiatif tidak wujud dalam jumlah yang tetap, kata-kata dalam keluarga asosiatif tidak wujud dalam jumlah yang tetap dan juga tidak dalam atur susunan yang menentu.
Sesuatu kata tertentu diibarat pusat kepada satu konstelasi,iaitu tutuik pertemuan bagi sejumlah kata berkoordinat yang tidak terhad jumlahnya.
Namun, antara dua ciri asosiatif, iaitu tidak mempunyai susun atur dan jumlah yang tetap, hanya ciri yang pertama sahaja yang dapat dibuktikan.
Ciri kedua mungkin tidak dapat dibuktikan.
Keadaan ini berlaku dalam paradigmatik infleksi, iaitu suaty yang tipikal dalam pengelompokan asosiatif.
32
2.3
BAHAGIAN BAHASA
BAHAGIAN BAHASA
BAHAGIAN BAHASA
Fonetik dan fonologi
Morfologi
Sintaksis
Semantik
FONETIK DAN FONOLOGI (merupakan kajian bunyi)
Merupakan kajian bunyi
Membuat Menyelidik kajian bagaimana terhadap Mengkaji alat pertuturan Kajian tentang bunyi yang digunakan pembentukan dihasilkan dan sistem ejaan bunyi untuk menyesuaikan menghasilkan dengan bunyi bahasa.
33
MORFOLOGI (Kajian pembentukan kata)
Mengkaji bagaimana sesebuah kata terbentuk
Bidang kajian yang mengkaji terbitan kata
SINTAKSIS (Kajian tentang pembentukan ayat)
Mengkaji pola-pola ayat
Mengkaji pembentukan ayat
Mengkaji perihal ayatayat
SEMANTIK (kajian makna perkataan)
Mengkaji keperihalan mekna sesuatu perkataan
Kajian tentang bagaimana makna tersebut dibentuk dan terbentuk
Menyelidik asal-usul makna perkataan dan bagaimana untuk membina perkataan baru untuk digunakan
34
2.4
TEORI NOAM CHOMPSKY : STRUKTUR SINTATIK
STRUKTUR SINTATIK
Avram Noam Chomsky lahir di Philadelphia, Pennsylvania, Amerika Serikat, 7 Desember 1928.
Mengikut Indeks Pemetikan Kesenian dan Kemanusiaan pada tahun 1992, Chomsky menjadi sumber yang paling banyak kali dipetik berbanding manamana cendekiawan hidup yang lain sepanjang tahun 198092, di samping menjadi sumber kelapan paling banyak kali dipetik sepanjang zaman.
Pada zaman 1950an, Chomsky mula mengembangkan teori tatabahasa generatif
35
Struktur Dalaman
Struktur Permukaan
STRUKTUR SINTAKTIK
Konsep kewujuda dua peringkat struktur ayat ini diperkenalkan pada tahun 1957 oleh Noam Chomsky.
Kemukakan suatu teori bahasa yang baharu iaitu teori tatabahasa transformasigeneratif setelah beliau tidak berpuas hati dengan tatabahasa struktral.
36
STRUKTUR SINTAKTIK
Struktur Dalaman
Struktur Permukaan
Rumus struktur frasa yang menerbitkan ayatayat.
Struktur yang biasanya mengandungi bentuk ayat dasar atau ayat inti yang diperlukan untuk membentuk asas makna ayat, atau dengan kata lain, membentuk semantik ayat.
Rumus transformasi yang berfungsi menukarkan pola atau struktur ayat hingga membawa kepada peringkat permukaan.
Struktur ayat yang biasanya telah mengalami perubahan (transformasi) daripada struktur dalaman, dan yang
Apabila terdapat suatu ayat daripada jenis struktur permukaan yang berasal daripada dua struktur dalaman atau lebih, maka akan wujud keadaan ketaksaan ayat.
Merupakan bentuk ayat yang akan sebenarnya diucapkan oleh si penutur.
Apabila terdapat dua jenis ayat permukaan yang berasal daripada hanya satu struktur dalaman, maka akan berlaku pula ayat-ayat yang bersifat parafrasa.
Diperlukan untuk ditafsirkan oleh bahagian bunyi bahasa yang dinamai komponen fonologi.
54
3.0 REFLEKSI : PEMIKIRAN DALAM LINGUISTIK
PEMIKIR LINGUISTIK
EDWARD SAPIR
REFLEKSI : PEMIKIRAN DALAM LINGUISTIK
LEORNARD BLOOMFIELD
FERDINAND DE SAUSSURE
BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTTIK
55
3.1 EDWARD SAPIR
EDWARD SAPIR (1884 1939)
Seorang sarjana linguistik struktural dan antropologi dari Amerika pada awal abad ke-20.
Mengkaji hubungan bahasa dengan pemikiran manusia dari aspek psikologi.
Berpendapat psikologi mendasari pengkajian bahasa dalam Sains. Kesimpulan kajian beliau mendapati bahawa struktur bahasa merupakan unsur yang menentukan sturktur pemikiran manusia.
Bahasa ialah sistem manusiawi yang instingtif, iaitu bersifat arbitrari untuk menyampaikan perasaan dan fikiran.
Buku beliau bertajuk Language berbeza dengan Bloomfield kerana menggunakan pendekatan antropologi yang melihat bahasa dari segi fungsinya dalam masyarakat.
Rumusan hasil pemikiran beliau tiada bahasa yang sempurna, bahasa akan sentiasa berubah.
56
3.2 LEORNADA BLOOMFIELD
LEONARD BLOOMFIELD (1887 1949)
Ahli linguistik yang mempelopori teori behaviourisme yang berkait rapat dengan fahaman ahli psikologi dalam menghuraikan bahasa.
Buku beliau yang popular ialah Language (1933).
Beranggapan bahawa bahasa sebagai pangkalan data ucapan yang boleh mengeluarkan segala unit bahasa a language is a mass of regularized speech act dengan kata lain, ayat-ayat itu tersusun di dalam otak dan dikeluarkan apabila teransang.
Rumusan beliau, sekiranya tingkah laku manusia lain berpunca daripada adanya rangsangan atau stimulus, maka bahasapun dapat dilahirkan sebagai gerak balas atau respons terhadap rangsangan itu.
Beranggapan bahawa bahasa ialah satu tingkah laku manusia.
Beliau memperlihatkan konsep saintifik dalam kajiannya, iaitu suatu kenyataan yang menunjukkan bahawa semua bahan kajian hendaklah dapat diperhatikan dan dianalisis secara empirikal.
57
3.3 FERDINAND DE SAUSSURE
FERDINAND DE SAUSSURE (1857 1913)
Orang pertama mengasaskan ilmu linguistik moden.
Ketokohan beliau sebagai bapa ilmu linguistik moden telah terbukti melalui penemuan-penemuan konsep dan pendekatan baharu dalam bidang bahasa secara moden.
Beliau merupakan orang pertama yang mengemukakan dan menekankan peri pentingnya kajian bahasa dilakukan dari sudut yang berbeza-beza, iaitu secara sinkronis dan diakronis dalam sejarah ilmu linguistik moden.
De Saussure merupakan orang pertama yang mengemukakan konsep langue bermaksud loghat atau dialek dan parole bermaksud ciri-ciri bahasa yang dituturkan atau diucapkan oleh individu dalam masyarakat.
Ketokohan beliau adalah hasil penelitiannya sehingga menerbitkan buku bertajuk Couse De Linguistique Generale pada tahun 1915.
Karya agung beliau ini adalah hasil daripada usaha pelajarpelajarnya yang telah mengumpul dan menyusun semula bahan-bahan kuliah sehingga terhasilnya buku tersebut yang kemudian diterjemahkan ke dalam bahasa Inggeris pada tahun 1959.
58
Menurut beliau, bahasa ialah satu sistem isyarat yang memiliki bahagian terpenting, berupa gabungan daripada makna dengan imej bunyi dan kedua-duanya itu dalam rantaian ucapan menurut tatabahasa yang bersifat psikologi. (Mangantar Simajuntak, 1982:3)
Beliau telah berkecimpung dalam kajian linguistik perbandingan. Kemudian mendapat ilham baru dan memulakan kajian linguistik deskriptif struktur.
Beliau telah mengemukakan bahawa linguistik deskriptif (sinkronis) hendaklah dibezakan daripada linguistik historis kerana masingmasing menggunakan pendekatan yang berlainan, khususnya apabila menganalisis bahasa.
59
4.0 SEJARAH PERKEMBANGAN ILMU LINGUISTIK
PENGENALAN
PENGENALAN
Tahukah anda bila kajian bahasa bermula? Berdasarkan catatan awal sejarah ilmu linguistik, kajian tentang bahasa telah berlaku seawal 800 tahun sebelum masihi yang berlaku di India.
Walau bagaimanapun titik permulaan kajian ilmu linguistik dipercayai berlaku pada zaman Yunani. Hal ini ada kaitannya dengan penemuan kegiatan kajian orang-orang India yang didasarkan kepada hasil kajian Panini telah diwartakan pada abad ke-17.
Kehebatan orang Yunani dalam kajian bahasa adalah berdasarkan bukti dalam bentuk catatan yang dikaji pada zaman linguistik yang bermula di Eropah.
60
PERMULAAN LINGUISTIK
Di Barat, usaha membina ilmu pengetahuan bermula pada zaman kegemilangan sarjana Yunani kuno.
Ilmu yang dihasilkan oleh sarjana Yunani menjadi asas kepada sarjana Rom untuk lanjutkan kajian dalam bidang ilmu dan khasnya bidang bahasa. Sarjana Rom banyak mewarisi tradisi ilmu linguistik.
Sarjana Zaman Pertengahan dan sarjana Zaman Islam memanfaatkan himpunan ilmu sehingga sekarang.
61
4.1 ZAMAN YUNANI, ZAMAN ISKANDARIAH, ZAMAN ROM
ZAMAN YUNANI
Orang Yunani mengkaji bahasa semenjak tahun SM 500.
Dalam pengertian Yunani, kajian bahasa termasuk dalam ilmu falsafah.
Bahasa itu ialah sesuatu yang melambangkan tamadun yang tinggi dan dikaji bagi menerangkan segala kejadian alam.
Disebabkan falsafah, maka percubaan bagi mengetahui sama ada unsur bahasa seperti perkataan dan makna itu terbentuk secara semulajadi atau melalui kebiasaan. Plato mendefinisi ayat sebagai rentetan kata yang membentuk pemikiran lengkap iaitu logos. Logos terbahagi kepada dua iaitu onoma dan rhema.
Jika bahasa itu terbentuk menurut kebiasaan maka boleh dibaiki kekurangannya. (O.Jespersen, 1959)
Sumbangan kekal ahli falsafah Yunani kepada dunia ilmu ialah pemikiran mereka tentang bahasa.
Karya Zainal Abidin bin Ahmad (Za'ba), Pelita Bahasa Melayu I (1947) juga membahagikan ayat kepada benda (onoma) dan cerita (rhema). Golongan kata kepada lapan iaitu kata nama, ganti nama, kata kerja, kata adjektif, kata adverb, kata sendi, kata partikel dan kata seru.
Seoarang sarjana selepas Plato iaitu Dionysius Thrax di Alexandria mengkaji bahasa yang betul seperti yang diguna oleh pemuisi Homer. Asas-asas tatabahasa ini menjadi asas penulisan buku-buku tatabahasa bahasabahasa Eropah sehingga sekarang.
Beliau menghasilkan buku tatabahasa untuk bahasa Yunani iaitu 'Techne Grammatike'.
62
Bahasa banyak dipengaruhi oleh pemikiran berbentuk falsafah. Falsafah bahasa bermula pada zaman praSocrates, iaitu pada abad ke-6 sebelum masihi.
Ilmu linguistik terus berkembang pada zaman Aristotle tahun 384 322 sebelum masihi dengan menambah pembahagian dalam tatabahasa, iaitu kata penghubung.
Plato (427 347), ahli falsafah pertama yang mengenal pasti dan menyelidik bahasa sebagai suatu masalah dan persoalan melalui karyanya yang berbentuk dialog, iaitu Cratylus.
Dialog Cratylus telah mencetuskan kontroversi antara kumpulan analogis yang percaya bahawa bahasa bersifat alamiah, nalar dan logis dengan kumpulan anomalis yang berpegang kepada kepercayaan bahawa bahasa tidak nalar sepenuhnya.
Aristotle, sarjana yang mulamula mengakui tentang adanya sistem kala atau tense dalam bahasa Yunani.
Gagasan lain yang dikembang oleh Aristotle ialah fungsi bahasa sebagai alat, khususnya untuk retorik dan puisi.
Beliau menimbulkan persoalan adakah ketepatan sesuatu nama berasaskan tabii dan realiti atau konvensyen, iaitu berdasarkan persetujuan masyarakat.
Beliau anggap bahawa bahasa itu sebagai suatu juzuk dunia, tetap dan dapat diperoleh dalam tulisan yang menjadi subjek tatabahasa dan sebagai cara menunjukkan apa-apa sahaja yang ada di dunia yang menjadi subjek logika.
Meletakkan fungsi kata nama sebagai subjek kepada predikat dan kata kerja sebagai penerangan kepada perbuatan.
63
ZAMAN ISKANDARIAH
Zaman ini bermula pada abad ketiga tahun masihi.
Sebagai sebuah tanah jajahan Yunani, Iskandariah menjadi pusat perkembangan kesusasteraan dan linguistik tamadun Yunani, namun penumpuan bahasa pada waktu ini lebih kepada aspek lisan, iaitu pertuturan.
Mereka turut mengkaji sistem fonetik dan membahagikan perkataan kepada adverb, participal, ganti nama dan kata depan.
Para sarjana turut memperkenalkan bidang sintaksis, iaitu ayat yang merupakan satu unit deskriptif yang terdiri daripada turutanturutan perkataan yang mempunyai makna.
64
ZAMAN ROM
Sarjana Rom tidak menghasilka n banyak karya asli.
Berusaha menyadur teori-teori bahasa sarjana Yunani dan disesuaikan kepada tatabahasa Latin dan menyusun berdasar tatabahasa Yunani.
Karya dua orang sarjana bahasa Rom iaitu Donatus (kurun keempat Masihi) dan Priscian (kurun kelima di Wilayah Rom Timur, Istanbul)
Tatabahasa Priscian bertajuk 'Institutiones Grammatikae' masih dianggap baku sehingga kini.
Buku tatabahasa Latin itu lengkap tentang pembentukan kata dan ayat.
Dari segi linguistik moden, kaedah yang digunakan beliau tidak konsisten kerana beliau membuat deskripsi berdasarkan kriteris formal atau bentuk kata dan semantik atau makna.
65
4.2 ZAMAN PERTENGAHAN, ZAMAN INDIA, ZAMAN ARAB
ZAMAN PERTENGAHAN
Kedudukan bahasa Latin dan pengetahuan tentang bahasa Latin amat istimewa di Eropah pada zaman ini.
Bahasa Latin dianggap sebagai bahasa ilmu pengetahuan, budaya dan diplomasi serta bahasa bagi mendapat pekerjaan.
Buku tatabahasa berdasar tatabahasa Priscian menjadi bahan penting untuk pelajari bahasa ini.
Kitab Injil diterjemahkan ke dalam beberapa buah bahasa tempatan. Hasil ini menjadi bahan bertulis bagi kajian linguistik dan menjadi bukti pengaruh agama Kristian.
66
Maka timbul kaedah menganalisis bahasabahasa bagi memenuhi keperluan mengembangkan agama Kristian.
Menggunakan tatabahasa Latin susunan Priscian sebagai acuan membina tatabahasa bahasa lain, seperti bahasa Eire, Wales dan Iceland.
Kajian tatabahasa menggabungkan sintaksis dan logik. Falsafah diguna dalam mengkaji bahasa.
Sesebuah ayat perlu terdiri daripada kata nama dan kata kerja. Kata-kata daripada golongan yang lain disatu menjadi ayat. (koligasi atau saling berdampingan)
67
ZAMAN ARAB
Timbul zaman perbandingan bahasa (abad ke-18 dan ke-19) setelah zaman kesarjanaan Yunani dan Rom berakhir apabila tiada kajian bahasa berlaku di Eropah.
Semasa Eropah mengalami zaman gelap, tradisi kesarjanaan diterus di ibu wilayah empayar Islam di Baghdad.
Bidang pengajian bahasa sudah lama bermula sejak adanya pusat pengajian dan pembelajaran tinggi di empayar Islam (Madinah, Damsyik, Iskandariah dna Kardova)
Penulisan Quran yang rapi dan tidak berubah sebutan sejak 1400 tahun lalu membuktikan deskripsi bunyi dan lambangnya dibuat rapi.
Perkembangan empayar Islam mengembangkan ajaran Quran dalam bahasa Arab.
Deskripsi sistem bunyi dan tatabahasa yang lengkap dan perlu ada pengajian filologi dan leksikografi yang sempurna bagi membantu mengajar Quran secara khusus dan bahasa Aran secara am.
68
Sarjana bahasa Arab, iaitu al-Khalil (T.M 718786) terkemuka dalam ilmu linguistik dan seorang ahli leksikografi yang tumpukan tenaga serta pemikiran dalam mengkaji fonetik dan kata
Beliau mendeskripsi bunyi-bunyi bahasa Arab dengan memilih bunyi-bunyi konsonan sahaja dan bunyi vokal berfungsi sebagai bunyi yang memberi perbezaan terhadap konsonan itu.
Kelebihannya kerana bunyi-bunyi konsonan lebih konstan manakala bunyi vokal berubahubah dan membunyai variasi dalam pengucapannya, bergantung kepada bunyi konsonan sebelum dan selepasnya.
69
Ahli bahasa Arab menghasilkan kamus yang disusun pada zaman kecermelangan sarjana Islam hingga kini.
Sebuah ayat mengandungi dua unsur iaitu amnah dan khabar. (seperti benda dan cerita oleh Za'ba) Tatabahasa Arab disusun lengkap termasuk bidang pembentukan kata dan ayat.
70
ZAMAN INDIA
Panini, pendeta India (kurun ke-5 hingg ke-7) menulis buku tatabahasa Sanskrit bertajuk Astadhyayi (Delapan Kuliah).
Karya diiktirad sarjana linguistik moden kerana menghasilkan sebuah tatabahasa bahasa Sanskrit yang berunsur pemikiran dicetus oleh ahli linguistik moden di Eropah.
Ada 400 buah huraian demikian dan semuanya mencakupi tiga bidang linguistik iaitu bunyi, tatabahasa dan makna.
Panini membuat deskripsi sebutan bahasa Sanskrit dalam dua bahagian iaitu sebutan bahasa Sanskrit bagi ayat suci dan umum.
Deskripsi itu mengenali bunyi vokal panjang dan pendek termasuk ke dalam golongan yang sama dan tidak dibezakan. (beza kualiti bukan membezakan dua fonem yang berasingan)
Sifat bunyi gelungan seperti f, r dan l adalah sama seperti konsonan tapi fungsinya sama seperti vokal. (deskripsinya bunyi-bunyi digabung dengan vokal a : fa, ra, la)
Kajia beliau berdasar pemerhatian. Contohnya, unsur jeda (+) dalam perkataan kris+na. (semua + didapati wujud sebelum bunyi sengau)
Kajian beliau mengenali unsur lain seperti sandi dan unsur morfem kosong.
Tatabahasa bahasa Sanskrit beliau ringkas dan konsisten.
71
4.3 ZAMAN LINGUISTIK BANDINGAN, ZAMAN LINGUISTIK MODEN
ZAMAN LINGUISTIK BANDINGAN
Zaman permulaan linguistik moden sekitar abad ke-19.
Golongan sarjana Yahudi berpandukan kepada agama, mengatakan bahasa itu adalah satu kurnia suci daripada Tuhan. Tidak membenarkan asal usul bahasa dikaji bimbang merosakkan pandangan orang. Golongan Port Royal menjalan kajian terhadap bahasa menggunakan logik dan tida buat penyelidikan.
Ahli dakwah agama Kristian mula berusaha mengembangkan agama ke wilayah jajahan penjajahannya, Apabila kuasa Eropah mula menakluk kawasan baharu di luar Eropah
Timbullah kepentingan terjemah kitab Injil ke dalam bahasa kawasan jajahan itu. Sarjana tahu bahawa bahasa itu tidak tetap dan sentiasa berkembang. Ahli bahasa mengasingkan bahasa-bahasa di dunia kepada tiga kelompok, iaitu bahasa berisolasi, berimbuhan dan bahasa berfleksi.
72
Sarjana perbandingan bahasa mengkaji persamaan dan menyimpulkan tentang unsurunsur yang sama iaitu dari pergeseran bunyi.
Bahasa Sanskrit dan bahasabahasa Eropah berasal dari satu induk (bahasa induk IndoEropah)
Suatu aliran baharu tentang kajian saintifik bahasa bermula.
Hubungan kekurangan bahasabahasa Eropah dapat ditentukan.
Tokoh-tokoh sarjana : Jacob Grimm Hermann Grassmann Karl Verner
Berdasar pergeseran bunyi dapat golongkan bahasa ke dalam keluarganya dan mencari bahasa induk bagi bahasabahasa Eropah.
73
ZAMAN LINGUISTIK MODEN
Pengaruh membentuk linguistik moden adalah daripada Ferdinand de Saussure (beliau hidup pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20)
Beliau membuat kajian linguistik perbandingan dan mendapat ilham memulakan kajian linguistik deskriptif struktur.
Pengaruhnya dalam tulisannya di antara 1878-1924 dalam bentuk sebuah memoir, membicarakan tentang sistem vokal primitif dalam bahasa proto Indo-Eropah.
Pendapat beliau suatu revolusi berbanding pendapat sarjana muda bahasa atau Junggrammatiker masa itu.
Beliau membezakan kajian linguistik secara sinkronik (kajian tentang sesuatu item dalam bahasa) dan dikronik (kajian tentang sistem bahasa).
Beliau juga menimbulkan perbezaan langue (bahasa - ciri-ciri parole yang umum dalam sekelompok daripada bahasa yang sama) dan parole (loghat - ciri-ciri bahasa yang sama dalam penutur loghat sama).
Menyatakan bahasa mempunyai bahan (bunyi yang dituturkan - bahan bunyi, garis lakar -bahan grafik) dan bentuk (pola-pola perhubungan abstrak oleh bahasa ke atas bahannya)
Pengikur beliau terbahagi kepada dua aliran iaitu sarjana Aliarn Geneva di Geneva, Glosematik di Copenhagen dna Aliran Praha di Prague. Golongan ketiga di luar Eropah tetapi pegangan mereka menyimpang jauh.
Sarjana di Amerika (L.Bloomfield) banyak menurut langkah De Saussure. Perkembangan linguistik di Amerika dipengaruhi kajian pada zaman yang lebih awal oleh F.Boas.
74
Dua orang tokoh terkenal selepas Boas iaitu E.Sapi dan L.Bloomfield. Dalam bukunya (Structural Linguistik, 1951) memberi tekanan pada langkah bagi wujudkan suatu kaedah mengkaji tatabahasa secata saintifik.
Sapir mendapat pengetahuan asas dalam bidang Filologi di Jerman dan mengkaji bahasa-bahasa orang asli Amerika.
Bukunya Language (1881) bersifat umum yang pentingkan pendekatan kajian dari segi antropologi dab lihat bahasa serta fungsinya.
Z.S.Harria, ahli linguistik Amerika melanjutkan usaha Bloomfield menjalankan kajian linguistik struktural.
Bloomfield adalah sarjana yang bertanggungjawab mengangkat linguistik menajdi suatu bidang kajian yang tersendiri.
Beliau melihat jelas konsep sains dalam kajiannya iaitu suatu kenyataan semua kajian perlu diperhati dan dianalisis secara empiris.
75
5.0 STRUKTUR LINGUISTIK
PENGENALAN
Fonetik dan Fonologi
Morfologi
Sintaksis STRUKTUR LINGUISTIK Semantik
Pragmatik
Analisis Wacana
76
5.1 FONETIK DAN FONOLOGI
DEFINISI FONETIK DAN FONOLOGI
KAMUS DEWAN (1996:354) fonetik ialah ilmu bahasa (llinguistik) yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang menunjukkan sebutannya.
Merriam Websters Collengiate Dictionary tenth edition (1996:873) fonetik dikatakan sebagai the system of speech sounds of a language or group of languages.
Kamus Oxford Advanced Learners Dictionanry of current English (1992:671) fonetik merupakan the study of speech sounds and their production.
Kamus Collins Shorter English Dictionary (1990:858) fonetik sebagai the science that deals with pronunciation and the representation of the sounds of speech.
Kamus Linguistik (Harimurti Kridalaksana, 1984:51) fonetik sebagai ilmu yang menyelidiki penghasilan, penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa.
77
The World Book Dictionary (1981:1567) Fonologi sebagai the system of sound used in language.
Chamber Family Dictionary (1990:572) Fonologi sebagai the study of system of sounds in language and of the history of their changes
Adrian Akmajian et al dalam bukunya Linguistik:Pengantar Bahasa dan Komunikasi fonologi seperti yang berikut: Fonologi ialah subbidang linguistik yang mengkaji struktur dan pemolaan sistematik bunyi dalam bahasa manusia.Istilah fonologi digunakan dalam dua cara. Dari satu segi, fonologi sesuatu bahasa tertentu dan rumus yang mengawal penyebaran bunyi tersebut. Dari segi yang lain pula, fonologi merujuk bahagian teori tentang bahasa manusia yang umum yang berkaitan dengan sifat universal sistem bunyi semula
Encyclopedia Americana (1994:955)

Fonetik sebagai the science that investigates the sounds made by the speech organs, seeking to describe them, account for their production, and classify them.
78
TEORI FONETIK DAN FONOLOGI
TEORI FONETIK DAN FONOLOGI
Ferdinand de Saussure dalam buku Pengantar Lingustik Umum Fonetik merupakan bahagian yang asas dalam ilmu bahasa, manakala fonologihanya satu disiplin bantu dan terangkum ke dalam pertuturan (1993:37).
Marsono Fonetik (phonetics) ialah ilmu yang menyelidiki bunyi-bunyi bahasa tanpa melihat fungsi itu sebagai pembeda makna dalam suatu bahasa (1986:1). Abdullah Hassan dalam bukunya Linguistik Am untuk Guru Bahasa Malaysia Fonetik mengkaji bunyi bahasa dari segi penyebutan, pendengaran atau sifatnya. Fonetik amnya ialah pengkajian terhadap unsur-unsur bahasa dalam bentuk bunyi. (1993:40)
J.W.M Verhaar dalam bukunya Pengantar Linguistik Fonetik atau ilmu bunyi menyelidiki bunyi sebagaimana terdapat dalam parole (1983:8)
Bertil Malmberg (1968) Fonetik sebagai pengkajian bunyi-bunyi bahasa. Bagi beliau fonetik ialah pengkajian yang lebih memberatkan pelahiran bahasa bukan kandungannya. Maknanya apa yang dipentingkan ialah bunyi-bunyi bahasa yang disampaikan dan bukannya makna yang cuba disampaikan.
79
SISTEM PENYEBUTAN BAHASA MELAYU
SISTEM PENYEBUTAN BAHASA MELAYU
Bunyi-bunyi bahasa boleh dibahagibahagikan mengikut cara bagaimana ia disebut dan alat-alat yang digunakan untuk menyebutnya.
Ilmu untuk mengkaji penyebutan bahasa dinamakan fonetik.
PENGHASILAN BUNYI-BUNYI BAHASA

Dua cara bunyi-bunyi bahasa terhasil Apabila udara tidak diganggu alirannya dlm rongga mulut. Organ-organ sebutan seperti gigi, lelangit lembut dan sebagainya tidak menghalang udara yang dikeluarkan Bunyi yang terhasil itu akan hanya dipengaruhi oleh
Kedudukan lidah dan bentuk bundar atau leper bibir sahaja.
Bunyi yang terhasil ini dinamakan bunyi vokal.
Apabila bunyi yang terhasil dengan menekan udara keluar dari paruparu dihalang, organ-organ seperti lelangit lembut, gigi, lelangit keras dan sebagainya menghalang laluan udara semasa melalui rongga mulut atau rongga hidung. Bunyi yang terhasil ini dinamakan bunyi konsonan .
80
BIDANG FONETIK
Vokal
Diftong
Konsonan
Terdapat 6 jenis vokal dalam Bahasa Melayu Baku (a, e, , i, o, u)
2 vokal pinjaman iaitu ( dan )
Ciri-ciri penting vokal:
Mempunyai tiga bunyi diftong, iaitu [ai], [au] dan [oi].
Tidak ada gangguan pada arus udara
Terdapat 26 konsonan iaitu: (b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, r, s, t, v, w, y, z, ng, ny, sy, kh, gh, dz, th)
Lelangit lembut dinaikkan
Gabungan dua bunyi vokal yang disebut sebagai satu suku kata akibat perubahan kedudukan lidah. Contohnya, [ai] dalam [pandai] pandai, dan [au] dalam [pulau] pulau?
Terdapat 18 konsonan asli dan 8 konsonan pinjaman.
Pita suara bergetar
Terdapat 3 vokal depan, 1 vokal tengah dan 2 vokal belakang.
8 konsonan pinjaman ialah (f, v, z, sy, kh, gh, dz, th)
Glotis dirapatkan
Bunyi diftong bersifat satu suku kata yang melibatkan alat artikulasi lidah
Pinjaman dari bahasa Arab dan bahasa Inggeris.
81
JENIS-JENIS BUNYI VOKAL
Lidah
Ruang udara
Dibahagikan kepada empat peringkat: - tinggi - separuh tinggi - separuh rendah - rendah.
Dibahagikan kepada empat: - sempit - separuh sempit - separuh luas - luas
Bahagian lidah yang berkenaan
Keadaan bibir
terbahagi kepada tiga bahagian, iaitu: - neutral - hampar - bundar
Depan hampar Tinggi (sempit) i Separuh tinggi e (separuh sempit) Separuh rendah (separuh luas) Rendah (luas) a
Tengah neutral
Belakang bundar u o
Rajah 1:BahagianLidah
Keadaanbibirsemasa vocal hadapan, bibirhampar
Keadaanbibirsemasa menhasilkan vocal, bibirbundar.
82
SIFAT-SIFAT DIFTONG
Mempunyai tiga bunyi diftong, iaitu [ai], [au] dan [oi].
Membentuk suku kata seperti dalam perkataan [# tupai #], [# panau #] dan [# amboi #].
(Abdullah Hassan, 2006:42) Membezakan diftong daripada deretan vokal contohnya, mengenai.
Diftong biasa
Gabungan dua bunyi vokal yang disebut dalam satu suku kata akibat perubahan kedudukan lidah contohnya, [ai] dalam [pandai] pandai, dan [au] dalam [pulau] pulau
Diftong lebar
Melibatkan perubahan yang luas pada kedudukan lidah contohnya, [ai] dalam [pantai]
JENIS-JENIS DIFTONG Diftong yang puncak kenyaringannya jatuh pada vokal pertama contohnya, [ai] dalam [pandai] pandai.
Diftong menurun
Diftong sempit
Diftong yang melibatkan perubahan yang sempit pada kedudukan lidah contohnya, [oi] dalam [sepoi] sepoi.
83
Letupan
Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut dan dilepaskan dengan serta merta. Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut dan dilepaskan secara perlahan-lahan. Udara yang keluar dari paru-paru mengalir. keluar melalui sempitan bibir, gigi dan sebagainya Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut. Udara yang tersekat ini mengalir keluar melalui rongga hidung. Udara yang keluar dari paru-paru disekat oleh lidah. Udara yang tersekat ini mengalir keluar melalui sisi lidah.
Letusan
Geseran
CARA PENYUARAAN KONSONAN
Sengauan
Sisian
Getaran
Hujung lidah menamparnampar gusi.
vokal
Cara penyuaraannya hampir sama dengan cara penghasilan bunyi vokal.
84
LAMBANG FONETIK
b = [b]
k = [k]
s = [s]
sy = []
c = []
k = [?]
t = [t]
gh = []
d = [d]
l = [l]
v = [v]
kh = []
f = [f]
m = [m]
w = [w]
ng = []
g = [g]
n = [n]
y = [j]
ny = []
h = [h]
p = [p]
z = [z]
dz = []
j = []
r = [r]
th = []
85
ALAT-ALAT ARTIKULASI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Bibiratas Bibirbawah Gigi atas Gigi bawah Gusi Lelangitkeras Lelangitlembut Anaktekak Hujunglidah Hadapanlidah
11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Tengah lidah Belakanglidah Akarlidah Epiglotis Pita suara Ronggatekak RonggaHidung Ronggamulut Rahang Tenggorok
86
Letupan
Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut dan dilepaskan dengan serta merta. Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut dan dilepaskan secara perlahan-lahan. Udara yang keluar dari paru-paru mengalir. keluar melalui sempitan bibir, gigi dan sebagainya Udara yang keluar dari paru-paru disekat dalam rongga mulut. Udara yang tersekat ini mengalir keluar melalui rongga hidung. Udara yang keluar dari paru-paru disekat oleh lidah. Udara yang tersekat ini mengalir keluar melalui sisi lidah.
Letusan
Geseran
CARA PENYUARAAN KONSONAN
Sengauan
Sisian
Getaran
Hujung lidah menamparnampar gusi.
vokal
Cara penyuaraannya hampir sama dengan cara penghasilan bunyi vokal.
87
5.2 MORFOLOGI
DEFINISI MORFOLOGI
1. Konsep
Morfem Bebas Terikat 2. Bentuk Kata Akar
Perkataan Dasar
Tunggal
Terbitan
Majmuk
Ganda
3. Proses Pembentukan Kata
Pengimbuhan
Pemajmukan
Penggandaaan
4. Golongan Kata
Kata Nama
Kata Kerja
Kata Adjektif
Kata Tugas
88
Morfologi ialah bidang ilmu bahasa yang mengkaji struktur, bentuk dan penggolong kata.
Struktur kata bermaksud susunan bunyi ujaran atau lambang (tulisan) yang menjadi unit tatabahasa yang bermakna.
Bentuk kata pula ialah rupa unit tatabahasa sama ada bentuk tunggal atau hasil daripada proses pengimbuhan, pemajmukan dan penggandaan.
Penggolongan kata pula ialah proses menjeniskan perkataan berdasarkan keserupaan bentuk dan latar fungsi dengan anggota lain dalam golongan yang sama.
Kamus Dewan Edisi Keempat (2005): Morfologi ialah kajian tentang pembentukan kata dalam sesuatu bahasa, termasuk infleksi (pengimbuhan) , terbitan dan pemajmukan.
Raminah Hj. Sabran dan Rahim Syam (1985) pula menyatakan bahawa morfologi ialah satu bidang dalam kajian bahasa yang mengkaji tentang perkataan dan cara-cara pembentukannya.
Marzukhi Nyak Abdullah dan Samsu Yaacob (1993) memberi definisi morfologi sebagai kajian tentang struktur dalaman kata-kata atau bentuk-bentuk kata dan bidang ilmu bahasa yang membicarakan atau mempelajari selok belok struktur kata serta pengaruh perubahanperubahan struktur kata.
Unit-unit tatabahasa yang menjadi unsur perkataan dikenali sebagai morfem.
Morfem ialah unit terkecil dalam bahasa yang berfungsi dalam gramatis atau yang menjalankan tugas nahu.
Sesuatu perkataan itu dibentuk dari satu morfem atau lebih. berangkat 2 morfem : ber+angkat menamakan 3 morfem : me+nama+ka kami 1 morfem : kami
89
PEMBAHAGIAN MORFEM
Morfembebas Dapatberdirisendiri, misalnya, minum, cuti, sekolah, periksa
Morfemterikat/imbuhan Bentukimbuhan, misalnya, mem, per, kan, ber
90
BENTUK KATA Kata Tunggal Tidak mengalami proses pembentukan kata seperti pengimbuhan, pemajmukan atau penggandaan. dua jenis kata tunggal, iaitu satu suku kata dan kata tunggal yang terdiri daripada dua suku kata atau lebih. Kata Majmuk dua kata dasar atau lebih dirangkaikan menjadi satu kesatuan sintaksis yang membawa makna tertentu. Contohnya bumiputera, air mata. tiga jenis kata majmuk iaitu rangkaian kata bebas (biru laut, jalan raya), istilah khusus (ita suara) dan kiasan (ringan tulang) proses yang merangkaikan dua kata atau lebih, dan bentuk baru yang terhasil akan membawa makna yang tertentu. Kata majmuk dieja terpisah dan bertindak sebagai satu unit. Bentuk kata majmuk tidak boleh menerima sebarang penyisipan unsur lain. BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTTIK Imbuhan terdiri daripada morfem terikat sementara kata dasar ialah bentuk morfem bebas yang dapat menerima imbuhan. Terdapat empat jenis imbuhan iaitu awalan, apitan, sisipan Kata Terbitan bentuk perkataan yang dihasilkan melalui proses pengimbuhan. Kata Ganda kata yang dihasilkan dengan menggandakan atau mengulangi kata dasar sama ada kata ganda tersebut diulang secara keseluruhan atau pada bahagian tertentu dan dengan imbuhan atau tanpa imbuhan. Contohnya : kanakkanak, rumah-rumah.
Contoh perkataan satu suku kata ialah : apa, wang dan roh, dan contoh perkataan dua suku kata atau lebih ialah: apa, guru, ambil, belalang dan singgahsana.
Kata ganda terdiri daripada tiga jenis kata ganda iaitu penggandaan penuh, separa dan berentak
Proses yang menggandakan kata dasar.
91
PROSES PEMBENTUKAN KATA
Kata tunggal tidak melibatkan apa-apa proses pembentukan, tetapi tiga bentuk kata lain melibatkan proses-proses tertentu.
Proses-proses ini ialah : - pengimbuhan - pemajmukan - penggandaan
92
Proses Pengimbuhan Morfem yang tidak boleh hadir secara bersendirian dalam ayat. Ia harus diimbuhkan pada bentuk yang lain, iaitu dengan kata dasar. Empat jenis pengimbuhan - awalan : Shita berjalan di tepi tasik - akhiran : Angin itu bertiup dari daratan ke lautan
Proses Pemajmukan Proses yang merangkaikan dua kata dasar atau lebih. Contohnya :
Proses Penggandaan Proses penggandaan ialah proses yang mengulangi kata dasar, sama ada secara penuh, separa atau berentak, iaitu berdasarkan rentak bunyi tertentu. Tiga jenis : - penggandaan penggandaan penuh (baju-baju) - penggandaan separa (jari jejari) - penggandaan berentak (sayurmayur)
kerusi dan malas mempunyai makna tersendiri, tetapi apabila dirangkaikan membentuk kata majmuk kerusi malas.
- sisipan : gemuruh (em)

- apitan : Pertandingan Kata pinjaman contohnya maharaja (maha), tatacara (tata)
93
Kata Nama
Kata Kerja
GOLONGAN KATA
Kata Adjektif
Kata Tugas
94
KATA NAMA
Kata Nama Am Perkataan yang menyatakan nama bagi sesuatu seperti orang, benda, binatang, tempat, konsep, dan sebagainya. Diikuti dengan frasa yang atau yang sangat. Setiap kata nama dapat didahului oleh kata bilangan, penjodoh bilangan dan kata penentu ini/itu. Tiga jenis kata nama - Kata nama am - Kata nama khas - Kata ganti nama Perkataan yang merujuk benda, perkara atau konsep yang umum sifatnya. Contoh : - sekolah - kereta - roh - udara
Kata Nama Khas Kata nama khas mendukung makna rujukan khusus pada sesuatu nama orang, haiwan, benda, institusi dan seumpama dengannya. Dalam tulisan, huruf pertama kata nama khas ditulis dengan huruf besar. Dipecah-pecahkan kepada subgolongan berikut iaitu: - kata nama khas hidup manusia (contohnya: Aminah, Nurasyiqin) kata - nama khas hidup bukan manusia (contohnya: Tompok, Sang Kancil) - kata nama khas tak hidup Contohnya : Piala Thomas, Tan Sri)
Kata Ganti Nama Perkataan yang digunakan Bagi menggantikan nama benda atau orang yang tidak disebutkan secara khusus. Kata ganti nama tunjuk Terdiri daripada perkataan ini dan itu, bagi merujuk perkara-perkara atau benda-benda yang dekat dan jauh. Kata ganti nama diri tanya Digunakan bagi merujuk benda atau orang dalam bentuk pertanyaan, dan biasanya menggunakan perkataan apa, siapa, dan mana Kata ganti nama diri Digunakan bagi menggantikan nama orang dan terbahagi kepada ganti nama diri orang pertama (saya), ganti nama diri orang kedua (awak), dan ganti nama diri orang ketiga (baginda).
95
KATA KERJA
Kata kerja ialah perkataan yang digunakan untuk menunjukkan perbuatan atau keadaan melakukan sesuatu. Dua jenis kata kerja iaitu: Kata kerja transitif Kata kerja tak transitif Setiap kata kerja dapat disertai oleh kata bantu (sudah, telah, belum) atau diperluas dengan perkataan dengan (berjalan dengan cepat, menendang dengan kuat).
Kata Kerja Transitif
Kata Kerja Tak Transitif Kata kerja tak transitif ialah kata kerja yang sempurna maknanya dan dapat berdiri sendiri dalam ayat dengan tidak memerlukan objek. Contoh : menangis, berenang, berdering, dan mendarat Contoh di atas tidak perlu diikuti objek kerana maknnya sudah sempurna. Contoh : Air sungai itu mengalir (deras)
Kata kerja transitif ialah kata kerja yang diikuti objek.

Kata kerja transitif tidak boleh berdiri sendiri tanpa objek. Kata kerja transitif seperti menendang bola, menelefon kawan, memukul anjing dan memakan nasi. Penggunaan kata kerja transitif dapat diperlihat seperti dalam contoh ayat: Ibu (subjek) menanak (kata kerja transitif) nasi (objek) Setiap ayat yang mempunyai kata kerja transitif perlu mempunyai objek untuk menerangkan dengan lengkap tentang perbuatan yang dilakukan.
Kata Kerja Tak Transitif Tak Berpelengkap dan Berpelangkap Kata kerrja yang tidak memerlukan objek atau penyambut sesudahnya dan boleh berdiri sendiri sebagai frasa predikat. contoh : Semua orang sudah datang. Mesti diikuti oleh pelengkap untuk menyempurnakan maksud ayat. Pelengkap hadir selepas kata kerjat tak transitif.
Contoh : Rumahnya bertiangkan batang menanti (kata nama).
96
KATA ADJEKTIF
Kata adjektif, juga dikenali sebagai kata sifat, ialah perkataan yang menjadi unsur inti dalam binaan frasa adjektif. Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu atau beberapa perkataan yang mengandungi kata adjektif dan unsur lain seperti kata bantu atau kata penguat. Contoh ayat : Ahmad sangat pandai bermain muzik.
Jenis-jenis Kata Adjektif Kata adjektif tidak mempunyai subgolongan yang ketara, tetapi berdasar kriteria makna, kata adjektif dapat dibahagikan sekurang-kurangnya sembilan kriteria, antaranya : Kata adjektif sifat / keadaan Kata adjektif warna Kata adjektif ukuran Kata adjektif bentuk Kata adjektif waktu Kata adjektif cara Kata adjektif perasaan Kata adjektif pancaindera.
KATA TUGAS
Golongan kata yang bersifat pelbagai jenis (keterangan) yakni terkandung dalamnya golongan-golongan kecil yang berbeza tetapi mempunyai satu sifat yang sama iaitu tidak boleh menjadi unsur inti bagi frasa nama, frasa kerja, dan frasa adjektif.
Kata tugas masuk ke dalam ayat, klausa atau frasa untuk mendukung maksud sesuatu tugas sintaksis tertentu.
Fungsi kata tugas dalam ayat adalah sebagai pemeri, penerang, penentu, penghubung, pembenar, penguat, penegas, dan beberapa tugas yang lain. Contoh: kata hubung : dan, atau, tetapi
kata seru wah, amboi, cis
113
5.3 SINTAKSIS
Sintaksis ditakrifkan sebagai bidang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi ayat.
DEFINISI SINTAKSIS
Kajian mengenai hukum atau rumus tatabahasa yang mendasari kaedah penggabungan dan penyusunan perkataan atau kelompok perkataan untuk membentuk ayat dalam bahasa.
114
Frasa Nama POLA AYAT DASAR Frasa Kerja FRASA Frasa Adjektif SUSUNAN AYAT Frasa Sendi Nama SINTAKSIS RAGAM AYAT JENIS-JENIS AYAT BENTUK AYAT PROSES PENERBITAN AYAT Proses Pengguguran Proses Penyusunan Semula Proses Peluasan
Pola ayat dasar mempunyai rumusnya tersendiri.
Rumus-rumus ini boleh terdiri daripada unsurunsur Frasa Nama (FN), Frasa Kerja (FK), Frasa Adjektif (FA) atau Frasa Sendi Nama (FS)
Ayat dasar ialah ayat yang menjadi dasar atau sumber bagi pembentukan aemua ayat lain dalam sesuatu bahasa.
POLA AYAT DASAR
Contoh ayat : Jamilah pengurus sumber manusia. Jamilah ( subjek ayat ), pengurus sumber manusia ( predikat ayat ) = FN+FN
115
SUSUNAN AYAT
Ayat terdiri daripada subjek dan predikat.
terdapat dua bentuk susunan iaitu susunan biasa dan susunan songsang.
Susunan biasa bermaksud susunan subjek ayat mendahului predikat manakala susunan songsang adalah sebaliknya.
Contoh ayat untuk susunan biasa adalah : Pemandangan di kawasan itu sungguh cantik. Susunan songsang bagi ayat ini adalah : Sungguh cantik pemandangan di kawasan itu.
FRASA
116
FRASA
Frasa Nama
Frasa ialah satu binaan atau unsur ayat yang terdiri daripada sekurang-kurangnya dua perkataan atau jika terdiri daripada satu perkataan, ia berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih.
Frasa nama ialah frasa yang kata intinya terdiri daripada kata nama, kata nama terbitan atau kata ganti nama.
Frasa tidak boleh dipecahkan kepada subjek dan predikat.
terdiri daripada kata inti yang didahului oleh beberapa unsur lain, iaitu kata bilangan, penjodoh bilangan dan gelaran.
empat jenis frasa iaitu FN, FK, FA dan FS.
Kata inti dalam frasa nama juga boleh diikuti oleh kata penentu ( ini dan itu ) dan oleh unsur penerang.
Contohnya : kata bilangan + kata nama inti ( para pelajar, semua tetamu ).
Frasa dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu frasa endosentrik dan frasa eksosentrik.
117
Frasa Kerja
Frasa Adjektif
Binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau lebih yang kata inti atau kata utamanya terdiri daripada kata kerja. Contohnya : Anak kecil itu menangis. Jenis frasa kerja iaitu : frasa kerja tak transitif frasa kerja transitif. Frasa kerja tak transitif ialah frasa kerja yang tidak mengandungi objek, iaitu kata kerjanya tidak perlu disambut oleh sesuatu frasa nama sebagai objek untuk melengkapkannya. Contohnya : Mereka sedang berdiskusi di dewan besar. Jenis frasa kerja tak transitif iaitu: - Frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap - Frasa kerja tak transitif berpelengkap - Frasa jkerja tak transitif dengan kata nama sebagai penerang.
Susunan perkataan yang terdiri daripada satu perkataan atau lebih yang mengandungi kata adjektif atau kata sifat sebagai intinya. Contohnya : Pelajar itu sangat pandai. Binaan frasa adjektif dapat dilihat dari pelbagai unsur, iaitu: jumlah perkataan dalam frasa kata penguat kata bantu. Jumlah perkataan pula terdiri daripada dua jenis iaitu : Binaan satu perkataan Contoh : Warna baju mereka biru. dua perkataan.
Kata penguat dalam frasa adjektif terdiri daripada tiga jenis iaitu : kata penguat hadapan = terlalu besar dan paling panjang belakang = bebas
Frasa kerja transitif adalah frasa kerja yang terdiri daripada kata kerja transitif sebagai intinya dan kata nama atau frasa nama yang mengikutinya sebagai objek atau penyambutnya. Contohnya : Mereka sedang makan nasi goreng. dua jenis iaitu : - Frasa kerja dengan satu objek - Frasa kerja dengan dua objek. BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK
118
Frasa Sendi Nama
Binaan ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu.
Bersifat eksosentrik iaitu frasa yang tidak mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya.
Mengandungi dua unsur wajib, iaitu : kata sendi nama diikuti oleh frasa nama.
Frasa sendi nama boleh terbentuk daripada salah satu binaan berikut, iaitu: kata sendi nama + frasa nama, kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama dan kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama + (frasa keterangan).
Frasa sendi nama menduduki dua kedudukan dalam ayat sebagai predikat ayat iaitu frasa sendi nama yang hadir selepas subjek dalam ayat dan unsur keterangan. Contoh frasa sendi nama sebagai predikat adalah : Encik Samad ke pejabat setiap hari.
119
RAGAM AYAT
Terdapat dua jenis ragam ayat : ayat aktif ayat pasif.
Ayat aktif adalah ayat yang mengandungi kata kerja yang mengutamakan Ayat pasif terbentuk subjek asal sebagai judul daripada ayat aktif tarnsitif dan mengandungi kata atau unsur yang diterangkan. kerja yang mengutamakan objek asal sebagai judul Ayat aktif terdiri daripada atau unsur yang ayat aktif transitif dan ayat diterangkan. aktif tak transitif. Contohnya: Contoh ayat adalah : Taklimat sedang didengar Mereka sedang oleh mereka. mendengar taklimat (aktif transitif)
120
JENIS-JENIS AYAT
Empat jenis ayat :
ayat penyata ayat tanya ayat perintah ayat seruan
Ayat penyata
ayat yang diucapkan dengan maksud membuat satu penyataan ayat yang digunakan untuk tujuan menanyakan sesuatu hal. ayat yang diucapkan dengan tujuan untuk menimbulkan sesuatu tindakan. adalah ayat yang diucapkan dengan membawa nada seruan untuk melahirkan sesuatu keadaan perasaan.
ayat tanya
Ayat perintah
Ayat seruan
121
BENTUK AYAT
Ayat terbentuk daripada klausa yang terdiri daripada frasa yang terbentuk pula daripada perkataan.
Ayat yang mengandungi hanya satu klausa, iaitu yang mempunyai satu subjek dan satu predikat disebut ayat tunggal.
Ayat tunggal ialah ayat yang terdiri daripada satu subjek dan satu predikat contohnya : Dia dari ibu pejabat
Ayat yang mengandungi lebih daripada satu klausa disebut ayat majmuk. Ayat majmuk ialah ayat yang mengandungi lebih daripada satu subjek dan predikat.
Terdapat tiga jenis ayat majmuk iaitu ayat majmuk gabungan, ayat majmuk pancangan dan ayat majmuk campuran. Contoh ayat majmuk gabungan : Kamu suka bermain bola keranjang atau bola sepak?
122
PROSES PENERBITAN AYAT
Penerbitan sesuatu ayat sebagai struktur permukaan berpunca daripada suatu ayat yang wujud pada tahap struktur dalaman.
Proses Peluasan
Proses peluasan pula bermaksud proses yang nenambahkan unsur baharu ke dalam ayat.
Terdapat empat jenis peluasan iaitu: Peluasan frasa nama sebagai subjek Peluasan frasa predikat Peluasan dengan kata hubung Peluasan melalui proses komplementasi
Proses penerbitan ayat melibatkan tiga proses utama : Pengguguran Penyusunan semula Peluasan
Proses Pengguguran Satu proses transformasi yang berlaku pada struktur ayat yang mengakibatkan pengguguran unsur-unsur tertentu daripada binaan ayat itu dan pada peringkat permukaan, unsur yang digugurkan itu tidak lagi wujud.
Terdapat tiga jenis pengguguran utama iaitu Pengguguran frasa nama sebagai subjek Pengguguran frasa predikat Pengguguran frasa nama yang mendahului frasa relatif. Contoh pengguguran frasa nama sebagai subjek : Awak semua pulang sekarang juga Pulang sekarang juga.
Proses Penyusunan Semula Terdapat tiga jenis proses penyusunan semula iaitu: Penyusunan semula frasa nama sebagai subjek Penyusunan semula frasa nama sebagai objek Penyusunan semula melalui ayat songsang.
123
5.4 SEMANTIK
DEFINISI SEMANTIK
Dalam bidang linguistik, semantik ialah bidang yang mengkaji makna dalam sesuatu bahasa.
Semantik berasal daripada kata Yunani sema yang beerti tanda @ lambang.
Oleh hal yang demikian, semantik juga dapat diertikan sebagai ilmu yang menyelidiki panduan tanda-tanda @ lambang-lambang yang menghasilkan sesuatu bahasa serta ertinya.
Selain istilah semantik, beberapa istilah lain juga digunakan : SEMIOTIK, SEMASIOLOGI,SEMIOLOGI.
Namun istilah semantik lebih digunakan kerana istilah lain mempunyai cakupan yang lebih luas, sedangkan cakupan semantik hanyalah makna atau erti yang berkenaan dengan bahasa sebagai alat komunikasi verbal.
124
KONSEP DAN MAKNA
Mengikut Ferdinard de Sassure, setiap tanda linguistik terdiri daripada 2 unsur iaitu : Yang diertikan ialah konsep atau makna sesuatu tanda atau lambang. Yang mengertikan ialah bunyibunyi bahasa yang terbentuk daripada fonem-fonem bahasa yang berkenaan. Dengan erti kata yang lain, setiap tanda linguistik terdiri daripada :
Yang diertikan (Inggeris = signified) Yang mengertikan (Inggeris = signifier
Unsur bunyi Unsur makna
MAKNA (yg diertikan) TANDA LINGUISTIK BUNYI (yg mengertikan)
Yang menandai (intrabahasa)
Yang ditandai (ekstrabahasa)
125
CONTOH:.
MEJA
MEJA
SEBUAH MEJA
<m,e,j,e> Intrabahasa
Ekstrabahasa
126
Tanda linguistik yang dieja ialah <meja>. Tanda ini terdiri daripada unsur makna, yang diertikan = meja. Tanda ini terdiri daripada unsur bunyi, yang mengertikan = [m,e,j,a] Tanda <meja> merujuk kepada referen yang berada di luar bahasa (ekstrabahasa), iaitu sebuah meja, salah satu perabot di rumah. Perkataan <meja> ialah hal yang menandai. Sebuah meja, yang merupakan perabot itu ialah hal yang ditandai.
MENGKAJI MAKNA
Dalam menghuraikan makna, makna dapat dibahagikan kepada 2:
MAKNA KONOTASI
MAKNA DENOTASI
127
MAKNA KONOTASI Ada segolongan perkataan yang mempunyai makna tambahan di samping makna konotasi. Penggunaan sesuatu perkataan dalam sesuatu bahasa dan budaya memberi tambahan kepada makna perkataan tersebut. Contohnya : dalam bahasa Melayu, perkataan bunga kemboja membawa makna tambahan iaitu duka kerana kematian. Ini ada kaitan dengan tanah perkuburan tempat bunga ini ditanam. Contoh : perkataan ayam Dalam masyarakat Cina, perkataan ayam mempunyai konotasi baik kerana ayam adalah binatang yang licik. Dalam masyarakat Inggeris, perkataan ayam membawa konotasi buruk kerana orang yang digelar ayam adalah orang yang pengecut. Contoh : perkataan kuning. Dalam budaya melayu, kuning melambangkan warna diraja. Dalam budaya Inggeris, kuning membawa konotasi buruk iaitu simbol kepada sifat penakut.
128
MAKNA DENOTASI Makna denotasi juga dikenali dengan makna inti. Makna sesuatu perkataan itu mungkin luas @ mungkin berubah, tetapi ada komponen yang tetap.
Contohnya, makna inti perkataan KAKI ialah anggota badan manusia atau binatang (di bahagian bawah) digunakan bagi bergerak.
Makna inti @ makna denotasi ini ialah makna perkataan seperti mana yang tercatat dalam kamus. Apabila berlaku perluasan makna perkataan KAKI seperti Kaki langit Kaki bukit Kaki kain KAKI BUKIT: Bahagian pangkal bukit. KAKI KAIN: Bahagian hujung bawah kain. KAKI LANGIT: Bahagian bawah langit yang bertembung dengan bumi. Kita masih mendapati makna denotasi, iaitu anggota bahagian bawah itu masih wujud.
129
PERUBAHAN MAKNA
PERUBAHAN MAKNA
Makna sesuatu kata akan berubah mengikut perubahan masa, teknologi dan hubungan sosial dalam masyarakat.
PERLUASAN MAKNA
PENYEMPITAN MAKNA
PERLUASAN MAKNA
130
PERLUASAN MAKNA Perluasan makna berlaku apabila sesuatu kata yang mendukung makna tertentu memiliki maknamakna yang lain.
CONTOH perkataan SAUDARA Membawa makna orang yang sama ayah dan ibu.
PERLUASAN MAKNA Maknanya menjadi luas yang merangkum orang yang ada hubungan kekeluargaan .
PERLUASAN MAKNA Maknanya bertambah luas dengan kadatangan islam yang membawa konsep persaudaraan Islam iaitu merangkumi orang yang sama-sama beragama islam.
PENYEMPITAN MAKNA
131
Penyempitan makna pula bermaksud sesuatu kata itu pada mulanya mempunyai makna yang umum tetapi berubah menjadi lebih khusus.
Contoh : MADRASAH Kata madrasah merupakan kata yang dipinjam daripada Bahasa Arab dengan makna asalnya sekolah. Perkataan ini sudah berubah makna menjadi khusus kepada sekolah agama.
Contoh : Khalwat Makna asalnya ialah perbuatan mengasingkan diri untuk menghampiri Allah telah disempitkan maknanya kepada perbuatan berduaduaan antara lelaki dan perempuan untuk melakukan maksiat
PERKAITAN MAKNA PERKATAAN
PERKAITAN MAKNA PERKATAAN
Daripada segi leksikal, kata-kata dalam sesuatu bahasa mungkin mempunyai hubungan : Hononim (homofon dan homograf)
Sinonim
Antonim
Hiponim
Polisemi
132
SINONIM Sinonim ialah ungkapan atau kata yang maknanya hampir sama dengan ungkapan atau kata lain. Contohnya : kata CERDIK mempunyai makna yang hampir sama dengan kata BIJAK, PINTAR atau PANDAI. Dengan ini, perkataan cerdik, bijak, pintar dan pandai adalah bersinonim. Kata-kata yang bersinonim tidak mempunyai kesamaan seratus peratus. Ia dapat dilihat melalui 4 konteks : Konteks yang tidak boleh ditukar ganti Konteks yang formal dan tidak formal Konteks susun lapis masyarakat Konteks perbezaan penggunaan
133
KONTEKS YANG TIDAK BOLEH DITUKAR GANTI
Kata perempuan dan wanita walaupun bersinonim tetapi ungkapan persatuan wanita tidak dapat ditukar menjadi persatuan perempuan.
KONTEKS YANG FORMAL DAN TIDAK FORMAL
Contohnya, kata ganti nama diri yang pertama saya digunakam dalam suasana formal sebaliknya kata aku digunakan dalam situasi yang tidak formal.
KONTEKS SUSUN LAPIS MASYARAKAT
Contohnya, kata ganti nama diri orang pertama beta digunakan oleh raja untuk menyebut diri baginda tetapi bagi rakyat biasa, kata ganti nama diri untuk menyebut diri apabila berhubungan dengan golongan diraja ialah patik.
KONTEKS PERBEZAAN PENGGUNAAN
Contohnya kata mati digunakan dalam konteks biasa sedangkan ungkapan meninggal dunia digunakan dalam ungkapan yang lebih sopan.
ANTONIM Antonim bermaksud kata yang maknanya dianggap berlawanan dengan kata lain.
Contoh : langit lawannya bumi dan panas lawannya sejuk. Hiponim ialah kata yang mempunyai lingkungan dalam struktur makna. Contoh : perabot (mempunyai makna umum) dan kerusi, meja, almari, katil, sofa (mempunyai makna khusus). Jadi kata perabot merupakan kata hiponim yang melingkungi benda-benda seperti kerusi, meja, almari, katil dan sofa. Sebagai contohnya, kata tua berlawanan maknanya dengan kata muda, kata tidur berlawanan maknanya dengan kata jaga, manakala kata berani berlawanan maknanya dengan kata takut.
134
MERONIM
Meronim ialah perkataan-perkataan yang menunjukkan hubungan sebahagian daripada. Contoh : atap, dinding, lantai, tingkap, dapur ialah sebahagian daripada rumah dan oleh itu perkataan tersebut menjadi meronim kepada rumah.
POLISIM Polisim ialah satu perkataan yang mempunyai makna yang banyak atau satu set makna. Contoh : kata mentah mempunyai set makna yang berikut misalnya, masih muda (untuk buah-buahan), tidak masak (masakan) dan belum masak (makanan).
135
HOMONIM Homonim ialah dua kata atau lebih yang memiliki bentuk yang sama, sama ada dari segi sebutan, ejaan, atau kedua-duanya tetapi mempunyai makna yang berbeza. Contoh : daki : kotoran yang melekat pada badan dan daki : memanjat (gunung, bukit). Homonim terbahagi kepada dua jenis iaitu : Homofon : kata-kata yang sama sebutannya tetapi berbeza dari segi ejaan dan makna. Contoh : masa dan (media) massa. Homograf : kata-kata yang sama ejaannya dan mempunyai sebutan yang berbeza. Contoh : semak (belukar), semak (meneliti dan memeriksa semula) perang (war), perang (warna blonde)
6.1.5 PRAGMATIK
PENGANALISAN MAKNA
PENGANALISAN MAKNA
Makna untuk ransangan bahasa dapat dianalisis melalui 2 cara :
A) Penganalisan secara semantik
B) Penganalisan secara pragmatik
136
SEMANTIK
PRAGMATIK
Sebahagian daripada ayat yang boleh ditafsirkan maknanya dengan merujuk makna perkataan dan menganalisis pertalian struktur antara perkataanperkataan tersebut
Apabila penutur menggunakan bahasa tersirat, kita tidak boleh mentafsirkannya secara semantik tetapi perlu ditafsir secara pragmatik.
The New Penguin English Dictionary (1986) mendefinisikan istilah semantik sebagai : satu aliran falsafah yang menegaskan bahawa makna atau kebenaran sesuatu konsep bergantung kepada kesan amalinya atau kesan penggunaannya.
BIDANG PRAGMATIK
BIDANG PRAGMATIK
IMPLIKATUR
LAKUAN TUTUR
PRAANDAIAN
Paul Grice
P.F Strawson
J.L Austin & J.R Searle
137
IMPLIKATUR
Menurut (Grice, 1975) Implikatur adalah satu bentuk pentafsiran makna yang melewati batas makna literal sesebuah ayat.
Konsep yang diutarakan oleh beliau ialah prinsip saling kerjasama yang terdiri daripada 4 maksim.
Apabila kita berkomunikasi melalui perantaraan bahasa, kita perlu mematuhi maksim-maksim yang sedia ada.
138
Katakan apa yang benar sahaja dan apa yang anda ketahui sebagai benar sahaja. Maksim pertama Kualiti
Katakan apa yang perlu sahaja, jangan terlebih atau terkurang. Maksim kedua Kuantiti
Katakan yang berkaitan dengan topik perbualan sahaja.
Maksim ketiga
Hubungan
Hendaklah menggunakan bahasa yang padat, katakan secara ringkas dan hindarkan ketidakjelasan. Maksim Keempat Kelakuan
139
5.6 ANALISIS WACANA
ANALISIS WACANA
DEFINISI WACANA
CIRI-CIRI WACANA
PENANDA WACANA
JENIS-JENIS WACANA
Asmah Hj Omar menyatakan bahawa wacana ialah unit bahasa yang melebihi batas ayat.
Wacana boleh terdiri darpada ayat, sejumlah ayat, ceraian, bab, buku dan siri buku.
DEFINISI WACANA
Harimurti Kridaklasana menyatakan pula wacana ialah satuan bahasa terlengkap dalam hierarki tatabahasa yang tertinggi.
Contoh bentuk karangan yang utuh seperti novel, buku, siri ayat atau perenggan.
Kesimpulannya, wacana merupakan jalinan unit-unit bahasa yang tersusun rapi dan berkesinambungan bagi melahirkan kesatuan bahasa yang utuh
140
CIRI-CIRI WACANA
TAUTAN
RUNTUTAN
TUJUAN
PENERIMAAN
MAKLUMAT
KEADAAN
INTERTEKS
TAUTAN
CONTOH TAUTAN
Faiz, Jamilah dan Aliya pergi ke pusat sumber.
Merupakan keserasian hubungan antara satu unsur linguistik dengan unsur linguistik yang lain dalam sesebuah wacana untuk menghasilkan wacana yang mantap.
Mereka ke sana untuk meminjam buku. Perkataan mereka dalam ayat merujuk kepada Faiz, Jamilah dan Aliya. Perkataan sana merujuk kepada pusat sumber.
Boleh dilihat melalui hubungan antara sesuatu perkataan, frasa atau ayat dengan perkataan, frasa atau ayat lain yang terdapat dalam wacana tersebut.
141
RUNTUTAN
Merupakan kesinambungan idea yang terdapat dalam sesebuah wacana sehingga menjadikan sesebuah teks itu bermakna. Asas dalam pembinaan wacana kerana sesuatu teks itu dianggap sebagai wacana jika teks itu mempunyai makna.
CONTOH RUNTUTAN
Penyakit sindrom kurang daya tahan atau AIDS bukanlah gejala yang baharu. Penyakit ini telah lama dikesan di beberapa buah negara di Eropah. Walaupun bidang sains dan teknologi berkembang maju, tetapi masalah ini masih tidak dapat diatasi. Kesinambungan idea melalui perkataan AIDS, gejala, penyakit dan masalah ini.
TUJUAN
CONTOH TUJUAN
Tujuan sesuatu wacana ditentukan oleh penghasil wacana tersebut sama ada penulis atau pembicaranya. Sesuatu wacana perlu mempunyai tujuan untuk menimbulkan interaksi.
Jika tujuan seseorang untuk mendapatkan maklumat, ayat yang sering digunakan ialah ayat tanya. Contoh: Di manakah terletaknya Gunung Kinabalu? Jika seseorang itu ingin menyatakan, ayat yang sering digunakan ialah ayat penyata.
Ini akan menentukan jenis wacana yang digunakan
Contoh: Ahmad pergi ke sekolah dengan menaiki basikal.
142
PENERIMAAN
Perlu mempunyai pendengar atau pembaca. Tahap penerimaan seseorang itu tinggi jika pendengar atau pembaca memahami sepenuhnya wacana itu.
MAKLUMAT
Dibahagikan kepada dua jenis maklumat, iaitu maklumat lama dan maklumat baharu.
Maklumat lama ialah maklumat yang telah dinyatakan pada peringkat awal dan diulang semula.
Maklumat baharu ialah maklumat yang baharu sahaja dinyatakan dengan anggapan pendengar atau pembaca tidak mengetahui maklumat itu sebelum ini
CONTOH MAKLUMAT
Ravi memandu van berwarna biru.
Van berwarna biru itu kepunyaan Muthu.
Van berwarna biru itu merupakan maklumat lama kerana telah dinyatakan dalam ayat sebelumnya.
Kepunyaan Muthu merupakan maklumat baharu.
143
Keadaan berkaitan dengan faktor untuk menjadikan wacana itu relevan dengan situasi ujaran.
Sesuatu wacana perlulah sesuai dengan keadaan. Maka, pemilihan perkataan, frasa atau ayat adalah penting.
KEADAAN
INTERTEKS
Membawa maksud sesuatu wacana itu bergantung kepada wacana yang lain.
Ini bererti wacana lain juga memainkan peranan penting untuk membantu seseorang memahami sesuatu wacana yang sedang dibaca atau didengarinya dengan mudah.
144
PENANDA WACANA
PENANDA WACANA
Penanda Leksikal
Penanda Rujukan
Penanda Penghubung
Penanda Penggantian
Penanda Elipsis (pengguguran)
PENANDA LEKSIKAL
Melibatkan pertautan antara perkataan atau frasa secara semantik (makna) dalam sesebuah wacana.
Melibatkan pengulangan kata, iaitu pengulangan unsur yang sama, pengulangan sinonim, hiponim dan kolokasi.
145
PENGULANGAN UNSUR YANG SAMA Ibu amat menyayangi Fatihah. Kami juga amat menyayanginya.
PENGULANGAN SINONIM (MAKNA YANG SAMA ATAU HAMPIR SAMA) Suatu ketika dahulu, wanita itu amat dikaguminya. Tetapi kini, wanita itu dianggapnya perempuan murahan.
PENGULANGAN KOLOKASI (KEHADIRAN SEKUMPULAN KATA YANG SALING BERKAIT DENGAN SESUATU IDEA, TOPIK ATAU KONTEKS) Perabot = almari, katil, meja,kerusi
PENGULANGAN HIPONIM (PENGULANGAN YANG MELIBATKAN HUBUNGAN ANTARA MAKNA KHUSUS YANG DISEBUT HIPONIM DAN MAKNA UMUM YANG DISEBUT SUPERORDINAT) Malaysia telah mengimport pelbagai jenis kereta dari luar negara. Antaranya Honda, Nissan, Toyota dan Volvo.
Kereta = superordinat
Honda, Nissan, Toyota, Volvo = hiponim
Pengulangan kolokasi (kehadiran sekumpulan kata yang saling berkait dengan sesuatu idea, topik atau konteks)
Perabot
= almari, katil, meja,kerusi
146
PENANDA RUJUKAN
CONTOH PENANDA RUJUKAN
CONTOH PENANDA RUJUKAN
Rujukan ganti nama diri (melibatkan ganti nama orang pertama, kedua dan ketiga) Melibatkan rujukan terhadap ganti nama diri dan ganti nama tunjuk. Aku, Mia dan Suzy akan ke Kuala Lumpur. Kami akan bertolak pada pukul dua petang.
Kata ganti nama tunjuk (membawa maksud menunjukkan benda atau perkara) Di manakah kamu tinggal?
Saya tinggal di sana.
PENANDA PENGHUBUNG
CONTOH PENANDA PENGHUBUNG
Berfungsi sebagai penjalin unsur-unsur linguistik seperti perkataan, frasa atau ayat yang terdapat dalam sesebuah wacana.
Penghubung tambahan (memberi maklumat tambahan terhadap sesuatu perkara yang diperkatakan sebelumnya)
Penghubung tentangan (menunjukkan pertentangan maklumat antara suatu ayat yang baru diperkatakan dengan ayat sebelumnya)
Terdiri daripada penghubung tambahan, tentangan, musabab dan tempoh.
Contoh perkataan ialah dan, malahan, tambahan pula, lebih-lebih lagi, di samping itu dan selanjutnya.
Contoh perkataan ialah tetapi, sebaliknya, namun dan walau bagaimanapun.
147
Penanda penghubung musabab (sebab berlakunya sesuatu)
Penanda penghubung tempoh (menunjukkan urutan masa atau siri berlakunya sesuatu) Contoh perkataan ialah pertama, kedua, ketiga, kemudian, selanjutnya dan sebagainya.
Contoh perkataan ialah kerana, oleh sebab dan oleh itu.
Terdiri daripada penanda penggantian nominal, verbal dan klausa.
Penggantian nominal melibatkan penggantian terhadap kata nama atau frasa nama. PENANDA PENGGANTIAN PENANDA PENGGANTIAN
PENANDA PENGGANTIAN
PENANDA PENGGANTIAN
Penggantian klausa melibatkan penggantian sebahagian daripada ayat.
Penggantian verbal melibatkan penggantian terhadap kata kerja atau frasa kerja.
148
CONTOH PENANDA PENGGANTIAN
Saya sengaja tidak mahu menebang pokok durian itu. Nanti baru saya lakukan.
HURAIAN
Perkataan lakukan menggantikan sebahagian ayat sebelumnya, iaitu menebang pokok durian itu. Merupakan contoh penggantian klausa.
PENANDA ELIPSIS (PENGGUGURAN)
Melibatkan pengguguran kata atau frasa yang telah dinyatakan dalam ayat sebelumnya.
Pengguguran kata atau frasa melibatkan maklumat yang telah diketahui oleh pembaca atau pendengar
CONTOH PENANDA ELIPSIS
Pemuda itu kelihatan resah.
Tidak tahu arah mana yang harus ditujunya.
Frasa pemuda itu tidak diulang dalam ayat kedua.
Namun begitu, ayat kedua ini masih difahami.
149
JENIS-JENIS WACANA
JENIS-JENIS WACANA
WACANA LISAN
WACANA TULISAN
WACANA TULISAN Dihasilkan melalui media lisan, iaitu melibatkan pembicara dan pendengar.
Disampaikan secara bertulis.
Melibatkan komunikasi interaktif.
Melibatkan hubungan antara penulis dengan pembaca.
Pembicara akan menggunakan ekspresi wajah, intonasi suara, gerak badan. Contoh wacana lisan ialah temu ramah, ceramah, khutbah, pidato dan siaran radio atau televisyen. WACANA LISAN
Wujud komunikasi satu arah.
Wacana tulisan sering disunting terlebih dahulu bagi menghasilkan tulisan yang berkualiti dan tepat.
Contoh wacana tulisan ialah majalah, buku dan akhbar.
150
6.0 FAKTOR LUARAN
6.0 FAKTOR LUARAN
FAKTOR LUARAN
PEMEROLEHA N BAHASA DAN CIRI-CIRI ASOSIASI
PSIKOLINGUISTIK
LINGUISTIK KLINIKAL
6.1 PEMEROLEHAN BAHASA DAN CIRI-CIRI ASOSIASI
PEMEROLEHAN BAHASA
Proses penguasaan bahasa yang dilakukan oleh kanak-kanak secara semulajadi
Tarigan: perlengkapan hipotesis berdasarkan sesuatu input data linguistic primer daripada suatu bahasa dang menghasilkan output yang terdiri daripada tatabahasa.
Berlaku secara tidak formal dalam kalangan kanak-kanak.
Chomsky: kanak-kanak lahir dengan alat pemerolehan bahasa.
151
TEORI PEMEROLEHAN BAHASA
TEORI PEMEROLEHAN BAHASA
Teori Behavioris
Teori Kognitivis / mentalis.
Pavlov: teori gerak balas terlazim di dalam kajiannya. Gerak balas akan berlaku apabila adanya.
Gestalt: teori pembelajaran menjadi bermakna sekiranya fikiran dimasukkan ke dalamnya sebagai satu bahagian yang tidak dapat dipisahkan.
Skinner: pembelajaran akan berlangsung sekiranya terdapat rangsangan dan tindak balas yang berulang-ulang.
Lernberg: perkembangan dan kebolehan tatabahasa berlaku secara biologi.
Ganjaran yang diperoleh
Contoh: mamambagi semua jenis makanan dan setelah mencapai tahap perkembangan tertentu, kemudian barulah mereka dapat mengelaskannya, jenis makanan seperti nasi, roti.
Bloomfield: tingkah laku manusia, sama dengan tingkah laku sabar degan tingkahlaku lain akan disempurnakan di dalam hidup seharian.
152
DEFINISI ASOSIASI
Asosiasi ialah kata pinjaman yang diambil daripada bahasa Inggeris.
Menurut Kamus Dewan (2005), asosiasi ialah perkaitan antara satu dengan yang lain yang mempunyai perhubungan dan pertalian.
Kamus Linguistik pula asosiasi disifatkan sebagai perkaitan kata, iaitu perkataan yang mempunyai kaitan antara perkataan yang lain.
Menurut Ahmad Khair (2000) ialah bentuk bebas terkecil yang berasosiasi dengan kata lain, membentuk frasa, klausa dan ayat.
CIRI-CIRI ASOSIASI
Ciri-ciri Asosiasi Di Dalam Laras Bahasa
Ciri-ciri Asosiasi Di Dalam Semantik.
Ciri-ciri Asosiasi Di Dalam Ayat
CIRI-CIRI ASOSIASI
153
Asosiasi merupakan kata atau frasa kata yang dicantun di dalam ayat yang saling berkait di antara satu sama lain. Sesuatu perkataan kita mengetahui maknanya, walaupun bunyinya berlainan tetapi menjadi kebiasaan bagi masyarakat.
Contohnya, berkaki ayam iaitu seseorang yang tidak memakai kasut.
CIRI-CIRI ASOSIASI DI DALAM SEMANTIK.
Asosiasi kata wujud di dalam pelbagai konteks aktiviti kehidupan harian.
Contoh: amplop kata ini digunakan di dalam pentadbiran atau di dalam aktiviti surat-menyurat dan makna asalnya ialah sampul surat.
CIRI-CIRI ASOSIASI DI DALAM LARAS BAHASA Laras bahasa merupakan bentuk bahasa yang digunakan di dalam situasi tertentu, seperti ketika berkhutbah di masjid. Boleh diasosiasikan kata tertentu dengan kata lain dan tahu akan larasnya. Laras agama: Barang siapa meninggalkan solat tidak akan terlepas daripada seksa kubur. Laras sains Tidak semua mineral termanifestasi begitu, kadang kala penghablurannya tidak lengkap. Laras iklan HADIAH ISTEMEWA! Bernilai Rm 50.00 dengan setiap pembelian set roda logam RRD. Cepat! Tawaran sah sehingga 31 Julai
154
CIRI-CIRI ASOSIASI DI DALAM AYAT Ayat ialah pengucapan yang paling tinggi letaknya di dalam susunan tatabahasa dan mengandungi makna yang lengkap. Asosiasi juga terdapat dalam kata hubung gabungan seperti penggunaan dan serta penggunaan tetapi di dalam sesebuah ayat. Contohnya: Adnin mengemas rumah dan ibunya membasuh kain. Aliana bermain bola dan adiknya bermain guli. Anasthasa lulus ujian itu tetapi adiknya gagal. Adlina kurus tetapi adiknya gemuk. Arni menyapu sampah dan emaknya memasak nasi.
Ciri-ciri asosiasi dalam kata sendi nama iaitu pada, kepada. Adnin menjadi ketua pada ketika itu. Suasana amat tenang pada pagi ini. Berita itu hanya sampai kepada pihak polis. Tolong berikan barang ini kepada Alia. Penyesuaian dalam ayat jika kata sendi nama di, ke. Emaknya bekerja ke sekolah ini. Burung-burung itu terbang di arah selatan. Ciri-ciri asosiasi yang terdapat di dalam kata sendi nama, kata hubung gabungan dan ayat Tanya ialah penyesuaian perkataan tersebut digunakan di dalam sesuatu ayat.
155
6.2 PSIKOLINGUISTIK
DEFINISI PSIKOLINGUISTIK
Ilmu yang menggabungkan DUA disiplin sains - elemen psikologi dan linguistik
Membicarakan hubungan bahasa dengan perilaku dan akal budi manusia
MENURUT AHLI-AHLI PSIKOLOGI
kewujudan satu alat di dalam otak manusia yang dikenali sebagai motor psikososial yang menggerakkan jentera tatabahasa dan leksikon (Miller 1973).
Pit Corder (1975), tumpuan utama psikologi ialah usaha untuk mengetahui proses-proses psikologi yang berlaku apabila seseorang itu menghasilkan dan memahami ujaran dan bagaimana pula kebolehan ini diperoleh.
Jamali Ismail ( 1980), membahagikan kajian-kajian ahliahli psikolinguistik kepada tiga aspek penting: (a) Pemahaman percakapan mengkaji proses-proses mental yang berlaku apabila seseorang itu mendengar, memahami dan mengingati percakapan yang didengarnya (b) Penghasilan percakapan (c) Pemerolehan bahasa
mengkaji segala proses mental yang berlaku ketika seseorang itu cuba menghasilkan percakapan, iaitu bertutur
mengkaji peringkatperingkat yang dilalui oleh kanakkanak dalam proses memperoleh bahasa.
156
TUJUAN PSIKOLINGUISTIK
TUJUAN PSIKOLINGUISTIK
Pendekatan Dalam kajian menggunakan pendekatan yang sama; Contoh hipotesis; Andaian psikolinguis : Uji hipotesis Pakar psikologi Eksperimen terkawal Pakar linguistik
Mengkaji struktur dan proses yang mendasari kebolehan manusia bertutur dan memahami bahasa
Memulakan kajian dgn membentuk hipotesis
Mengakhiri kajian selepas menguji hipotesis
Pertuturan org yg berpenyakit sistem saraf adalah mengikut susunan tertentu
pertuturan yg paling menggunakan baru data yg dipelajari dikutip pesakit daripada adalah yg paling cepat pertuturan di pesakit. lenyap daripada ingatannya.
Senarai semak beberapa ujian Dijalankan berhatispontan yg hati dititirakn pesakit
157
BIDANG PSIKOLINGUISTIK
BIDANG PSIKOLINGUISTIK Psikolinguistik bersifat antara disiplin dan dikaji oleh orangorang daripada berbagai-bagai bidang, seperti psikologi, sains kognitif, dan linguistik. Adanya banyak subbahagian dalam bidang psikolinguistik yang mendasari komponenkomponen bahasa manusia.
Fonetik dan fonologi adalah berkenaan dengan kajian bunyi pertuturan. Dalam bidang psikolinguistik, penyelidikan menumpukan perhatian pada bagaimana otak memproses dan memahami bunyi-bunyi itu.
Morfologi ialah kajian strukturstruktur kata, khususnya hubungan antara perkataanperkataan yang berkait (seperti jalan dan berjalan), dan pembentukan perkataan berdasarkan peraturanperaturan (umpamanya, pembentukan kata berimbuhan).
Sintaksis ialah kajian pola-pola yang menetapkan bagaimana perkataanperkataan digabungkan untuk membentuk ayat.
Semantik adalah berkenaan dengan makna perkataanperkataan dan ayatayat. Jika sintaksis adalah berkenaan dengan struktur formal ayat, semantik mengolahkan maksud ayatayat yang sebenar.
Pragmatik adalah berkenaan dengan peranan konteks dalam pentafsiran makna
Kajian tentang pengecaman kata dan pembacaan memeriksa prosesproses yang terlibat dalam pemerolehan maklumat ortografi, morfologi, fonologi, dan semantik daripada pola-pola dalam teks tercetak.
137
6.3 PENGENALAN LINGUISTIK KLINIKAL PENGENALAN LINGUISTIK KLINIKAL
138
salah satu bidang yang terangkum di dalam bidang Sains Pertuturan.
mengintegrasikan kedua-dua bidang Linguistik dan bidang Patologi Bahasa dan Pertuturan kerana setiap kecelaruan bahasa dan pertuturan dimanifestasikan melalui kelengahan atau kecelaruan komponen bahasa daripada aspek penggunaan kata, frasa, ayat, artikulasi bunyi, sistem fonologi, semantik, serta pragmatik.
Penyelidikan tertumpu kepada menganalisis aspek linguistik yang terdapat dalam kecelaruan bahasa atau pertuturan, membentuk alatalat penilaian dan intervensi, mendirikan norma bahasa dan pertuturan bagi bahasa-bahasa tempatan, serta aspek pengajaran dan pembelajaran kanak-kanak yang menghadapi masalah komunikasi, dan sebagainya.
melibatkan antardisiplin seperti linguistik, patologi pertuturan dan bahasa, pemerolehan bahasa normal, dan pengurusan pendidikan khas bagi individu yang menghadapi masalah komunikasi.
Kegiatan kerja melibatkan pelajar menyelidik aspek-aspek linguistik klinikal di samping didedahkan kepada pemerhatian klinikal dalam klinik ataupun menjalankan amali dalam klinik.
139
DISIPLIN LINGUISTIK KLINIKAL LINGUISTIK PATOLOGI LINGUISTIK PATOLOGI
Lingustik patologi merupakan bidang yang melibatkan terapi pertuturan yang dihidapi oleh manusia.
Terapi pertuturan, yang dibantu oleh ahli patologi pertuturan, membantu seseorang memperbaiki kebolehannya berkomunikasi termasuk pertuturan, iaitu bagaimana bunyi dibentuk, dan bahasa, yang melibatkan pemahaman dan pemilihan perkataan yang sesuai.
Tahukah anda?
Strok yang terjadi di sebelah kiri otak boleh menjejaskan kebolehan bertutur dan bahasa, di samping pergerakan di sebelah kanan tubuh.
BAGAIMANA LINGUISTIK PATOLOGI MEMBANTU ?
140
Sambungan.
Matlamat utama terapi pertuturan adalah untuk memulihkan semula kebolehan mangsa berkomunikasi dengan tepat, dengan melatih bahagian-bahagian berikut:
Bahasa Pertuturan Seorang mangsa strok dengan masalah pertuturan mempunyai kesukaran membentuk bunyi yang dapat difahami orang lain. Adalah penggunaan simbol, seperti perkataan, nombor atau gerak isyarat yang mempunyai makna. Seorang mangsa strok mungkin menghadapi kesukaran memahami atau memilih perkataan atau nombor atau gerak isyarat yang betul.
Kognisi (Pengamatan) atau kemahiran berfikir

Untuk berkomunikasi dengan tepat dengan orang lain, seorang mangsa strok perlu mampu menumpukan perhatian, dan menggunakan beberapa kemahiran berfikir.
141
7.0 VARIASI BAHASA
7.1 PERBEZAAN SISTEM ANTARA BAHASA
PERBEZAAN SISTEM ANTARA BAHASA
DEFINISI VARIASI BAHASA
Variasi bahasa merujuk kepada bentuk-bentuk bahasa yang berbeza dalam sesuatu bahasa.
Dalam BM, penuturnya sering menggunakan bentuk bahasa yang berbeza bagi maksud yang sama mengikut situasi tertentu.
Juga dikenali sebagai kelainan bahasa. Menurut Halliday, penggunaan bentuk bahasa yang berlainan itu berasaskan 2 faktor iaitu faktor pengguna dan faktor penggunaan.
Pengguna bermaksud orang yang menggunakan bahasa tersebut manakala penggunaan merujuk kepada kesesuaian jenis bahasa yang digunakan dengan keadaan atau situasi.
142
BAHASA MELAYU
Variasi bahasa melayu
pengguna
penggunaan
idiolek
dialek daerah
dialek sosial
Contoh: -dialek kelantan -dialek pahang -dialek utara
Contoh: -bahasa baku -bahasa formal -bahasa
143
IDEOLEK
variasi bahasa yang berkaitan dengan individu.
Wujud akibat perbezaan alat sebutan.
Juga terhasil akibat daripada tabiat pertuturan.
Misalnya, penyengauan sebutan.
144
DIALEK DAERAH
Merujuk kepada kelainan bahasa yangg wujud pada peringkat kawasan.
Disebabkan oleh faktor geografi.
Terdapat beberapa lagi faktor lain yang mempengaruhi: Persekitaran pergaulan Faktor politik
Berdasarkan konteks yang umum, pengunaan bahasa dapat dibahagikan kepada bahasa formal dan tak formal.
Contoh bahasa formal - Bahasa Baku dan Bahasa Diraja atau Bahasa Istana.
Contoh bahasa tak formal - Bahasa mesra, bahasa slanga, bahasa basahan, bahasa pasar, bahasa halus, bahasa kasar, bahasa dialek dan sebagainya.
Bahasa formal dan bahasa tak formal dapat dibezakan dengan membandingkan ragam bahasa bebas dan bahasa terkawal, dan ragam bahasa mesra dan bahasa formal.
145
Ragam bahasa bebas dan bahasa terkawal
Ragam Bahasa Bebas Ayat yang tidak gramatis.
Bahasa Terkawal
Ayat yang gramatis
Tidak mementingkan aspek sebutan, intonasi, pilihan perkataan, struktur ayat, dan tatabahasa.
Contoh: You ni betullah degil sangat. I dah warning you banyak kali, tapi you masih hendak ke tempat tu.
Mementingkan aspek-aspek sebutanm intonasi, pilihan perkataan, struktur ayat dan tatabahasa Contoh: Awak . sangat degil. Saya telah berkali-kali memberi amaran supaya jangan pergi ke tempat itu, tetapi awak masih hendak ke sana
146
Menggunakan ragam bahasa bebas, iaitu tidak memeningkan sebutan, intonasi, pilihan kata, nahu dan sebagainya. Ragam Bahasa Mesra Ciri-ciri lain: Penggunaan gelaran yang tidak lengkap seperti contoh bang, kak, Man, Din, sajo bosa, kocik, ana dan sebagainya.
BAHASA KOLOKIAL
Ditakrifkan dengan berpandukan beberapa sumber.
Kamus Dewanbahasa yang bersfat percakapan atau bahasa basahan dan bukan bahasa baku.
Bahasa yang digunakan seharihari.
Tak mementingkan unsur tatabahasa, tetapi kefahaman diutamakan.
Dipengaruhi oleh dialek daerah dan bahasa pasar.
Za'aba menggelar bahasa ini sebagai bahasa cakap mulut.
Merupakan bahasa pertuturan harian dalam konteks tidak

rasmi.
147
JENIS PERBEZAAN BAHASA BAKU DENGAN BAHASA BASAHAN
PERKATAAN YANG BERBEZA UNTUK MAKNA YANG SAMA
Bahasa Baku
Bahasa Basahan
mengapa
kenapa
bagaimana
macam mana
sedang
tengah
BENTUK KEPENDEKKAN
148
Bahasa Baku hendak tidak sudah PERUBAHAN BUNYI
Bahasa Basahan nak tak dah
Bahasa Baku ambil kecil pula
Bahasa Basahan ambik kecik pulak
149
BAHASA SLANGA
Bahasa tidak rasmi, tidak baku. Dianggap lebih rendah tarafnya daripada bahasa standard. Menggunakan kata-kata remaja seperti brader, pakwe, mengancam, sekeh, boring, balak.
BAHASA PASAR
Bahasa kacukan antara bahasa Melayu dengan bahasa-bahasa bukan Melayu
Pelat penyebutan dipengaruhi oleh pelat bahasa ibunda penutur.
Contoh: Pengunaan gua menggantikan saya (ganti diri orang pertama) dan `lu' (ganti diri nama kedua).
Menggunakan banyak sebagai kata penguat, contoh: banyak cantik.
Kerap menggunakan perkataan `punya' , contoh: dia punya barang, apa punya budak.
150
Bahasa kiasan dan peribahasa digunakan dengan meluas untuk menyatakan sesuatu secara halus atau tidak berterus terang.
Bahasa halus wujud kerana pertimbangan terhadap orang yang dilawan bertutur. Kedudukan, pangkat, umur dan keakraban orang yang dilawan bertutur mempengaruhi pemilihan perkataan dan kataganti nama. Kata ganti nama diri merupakan ciri-ciri yang penting, seperti penggunaan anakanda, ayahanda, adinda, kekanda, bonda dan nenda.
Bahasa halus juga ada kalanya digunakan dalam surat menyurat apabila kata-kata yang bersopan digunakan.
BAHASA HALUS
CONTOH BAHASA HALUS
Bahasa Basahan kencing berak mengandung/bunting kubur
Bahasa Halus Buang air kecil Buang air besar Berbadan dua makam
151
BAHASA KASAR
Bahasa yang dihamburkan dengan mengikut perasaan. Kata-kata kesat ialah contoh bahasa kasar seperti bangang, bodoh, tak berotak, celaka, gampang dan sebagainya.
Ada pihak yang mengatakan perkataan jantan dan betina, jika ditujukan kepada manusia juga tergolong dalam bahasa kasar.
Bagaimanapun, kesannya kepada orang lain adalah subjektif, kerana adakalanya bahasa yang dianggap kasar di kawasan tertentu dianggap gurauan atau bahasa cakap mulut di kawasan yang lain. Misalnya perkataan celaka dianggap kesat di Selangor, tetapi dianggap biasa di Melaka.
152
7.2 BAHASA ISYARAT
BAHASA NONVERBAL
Edward Hall (1959) anggap bahasa ini ialah komunikasi senyap atau dimensi tersembunyi.
Ia dihantar melalui isyarat tangan, pergerakan badan, kinesik kesenyapan, pergerakan mata dan sebagainya.
Salah satu komunikasi berkesan.
BAHASA ISYARAT
Satu gerakan khas yang direka bagi melambangkan simbol huruf, perkataan ataupun perlakuan.
Alat komunikasi bagi golongan kurang upaya, seperti orang pekak dan bisu.
Ada beza dengan body language, bahasa ini lebih kompleks untuk difahami jika seseorang itu tidak pernah melihat lambang isyarat yang diperlakukan/dizahirkan.
153
Tangan kanan 'A' sambil ibu jari dikenakan pada tepi dahi kanan lalu digerakkan ke depan. [assalamualaikum
Tangan kanan 'W' sambil jari telunjuk dikenakan pada tepi dahi kanan lalu digerakkan ke depan. [waalaikumsalam
154
DEFINISI LINGUISTIK DAN KONTEKSTUAL
DEFINISI LINGUISTIK
Menurut Kamus Dewan (edisi keempat), Linguistik adalah satu bidang yang mengkaji bahasa secara saintifik Menjelaska n bahawa linguistik ialah pengajian ilmu bahasa.
Menurut John Lyons (1968);
Kajian saintifik tentang bahasa. Berkaitan dengan bahasa
Menurut J. Lyons, 1968
Menurut Kamus Dwibahasa (1981)
Linguistik adalah suatu ilmu pengkajian bahasa yang dilakukan secara saintifik.
155
DEFINISI KONTEKSTUAL
Menurut Kamus Dewan (edisi keempat)
Kontekstual ialah-Berkaitan dengan atau menurut konteks: penyelidikan sastera dari segi~dapat merencanakan perkembangan sastera.
Yang berkenaan, relevan, ada hubungan atau kaitan langsung, mengikut konteks.
Yang membawa maksud, makna dan kepentingan (meaningful).
DEFINISI LINGUISTIK KONTEKSTUAL
Linguistik kontekstual ialah bidang yang linguistik berinteraksi dengan disiplindisiplin akademik yang lain. Sedangkan linguistik teori teras mengkaji bahasa
156
semata-mata untuk tujuan sendiri, bidang-bidang linguistik antara disiplin mengkaji bagaimana bahasa berinteraksi dengan dunia.
JENIS LISGUISTIK KONTEKSTUAL
ANTROPOLOGI LINGUISTIK
SOSIALINGUISTIK
LINGUISTIK ANTROPOLOGI
157
8.1 SOSIOLINGUISTIK
Sosiolinguistik adalah salah satu bidang utama dalam disiplin linguistik.
Nama sosiolinguistik terbentuk daripada dua istilah : sosio (kependekan daripada sosiologi -disiplin yang meneliti masyarakat, dan linguistik disiplin yang meneliti bahasa.
Memberi tumpuan kepada dua entiti: bahasa dan masyarakat.
Menunjukkan hubungan sistematik yang wujud antara struktur bahasa dengan struktur sosial-sama ada sesuatu struktur bahasa itu menyebabkan sesuatu struktur sosial tertentu atau hal sebaliknya.
8.2 LINGUISTIK ANTROPOLOGI
LINGUISTIK ANTROPOLOGI Mengkaji hubungan di antara bahasa dan budaya
Mengkaji aspek-aspek kehidupan penutur yang tertentu dan seterusnya melihat bagaimana suasana kehidupan dan sistem nilai yang dipegang oleh para penutur mempengaruhi cara mereka berbahasa.
158
8.3 LINGUISTIK ANTROPOLOGIKAL
Antropologi linguistik adalah satu cabang linguistik yang menelaah hubungan antara bahasa dan budaya terutama untuk mengamati bagaimana bahasa itu digunakan sehari-hari sebagai alat tindakan bermasyarakat.
Adakalanya disebut etnolinguistik menelaah bahasa bukan hanya dari strukturnya semata tapi lebih pada fungsi pemakaiannya dalam konteks situasi sosial budaya.
Menelaah struktur dan hubungan kekeluargaan melalui istilah kekerabatan, konsep warna, pola pengasuhan anak, atau menelaah bagaimana anggota masyarakat saling berkomunikasi pada situasi tertentu seperti pada upacara adat lalu menghubungkannya dengan konsep budayanya
159
9.0 LINGUISTIK GUNAAN
9.0 LINGUISTIK GUNAAN
mencari dan menghuraikan gambaran umum kedua-dua untuk bahasa-bahasa tertentu dan untuk antara semua bahasa..
mengambil dapatan-dapatan ini dan menggunakannya untuk bidangbidang yang lain
LINGUISTIK GUNAAN
penggunaan penyelidikan linguistik dalam pengajaran bahasa /merupakan bahasa yang digunakan dalam pengajaran bahasa dan ia diguna pakai oleh masyarakat dan orang ramai.
melibatkan penggunaan komputer secara eksplisit
saling berhubung antara fikiran dan tanggapan dalam otak si penutur bahasa yang telah dipelajarinya
linguistik gunaan mempunyai cabang di bawahnya iaitu bidang psikolinguistik dan sosiolinguistik.
160
9.1 SINTESIS UJARAN
Kebanyakan ahli linguistik sezaman mengandaikan bahawa bahasa ujaran adalah lebih asas dan oleh itu, adalah lebih penting daripada bahasa tulisan. Alasan-alasan untuk sudut pandangan ini termasuk:
Pertuturan nampaknya merupakan sejagat manusia, manakala terdapat banyak budaya dan komuniti pertuturan yang tidak mempunyai sebarang komunikasi tulisan;
Manusia belajar untuk bertutur dan memproses bahasa-bahasa pertuturan dengan lebih mudah dan lebih awal, berbanding dengan penulisan;
Bahasa dalam bentuk pertuturan dianggap merupakan penyesuaian evolusi, manakala penulisan merupakan rekaan yang lebih terkini.
Sebilangan ahli
sains
kognitif memperdebatkan
bahawa otak mempunyai
"modul
bahasa" yang semula jadi, dengan pengetahuan dianggap datangnya daripada mengkaji pertuturan lebih daripada mengkaji tulisan.
161
Sudah tentu, ahli-ahli linguistik bersetuju bahawa:
kajian terhadap bahasa tulisan adalah berfaedah dan bernilai.
2
9.2 LINGUISTIK TIRUAN satu bidang bahasa dimana bahasa mengalami proses perubahan / bahasa itu mengalami proses asimilasi
Walau bagaimanapun, kajian tentang sistem-sistem tulisan telah dianggap sebagai satu cabang linguistik tersendiri.
LINGUISTIK TIRUAN
Maksud perkataan tersebut tidak berubah Cuma ia digunakan dalam bahasa melayu dan dituturkan oleh masyarakat.
bahasa melayu banyak meminjam perkataan dari bahasa lain seperti bahasa arab, potugis, inggeris dan lain-lain
162
PERKTAAN BAHASA MELAYU YANG DIPINJAM
akad
garfu
zahir
nikah
almari
batin
solat
capati
163
10.0 LINGUISTIK DIAKRONIK
10.1 PERUBAHAN BAHASA
Berupaya mengkaji bahasa (atau bahasa-bahasa) pada masa tidak terbatas.
Kajian linguistik diakronik ini biasanya bersifat historis dan komparatif.
Tujuan linguistik diakronik ini terutama adalah untuk mengetahui sejarah struktural bahasa itu beserta dengan segala bentuk dan perubahannya.
Linguistik diakronik memeriksa bagaimanabahasa berubah dengan berlalunya masa,kekadang selama berabad-abad. Peralihan dalam tumpuan ke sudut pandangan bukan sejarah bermula dengan Saussure da nmenjadi berpengaruh dengan Noam Chomsky.
Linguistik sejarah mempunyai sejarah yang kaya (kajian linguistik tumbuh daripada linguistik sejarah) dan asas teori yang kuat untuk mengkaji perubahan bahasa.
Di dalam universiti-universiti di Amerika Syarikat, sudut pandangan bukan sejarah kelihatan lebih berkuasa.
Sebagai contoh, banyak kelas linguistik permulaan hanya meliputi linguistik sejarah secara sepintas lalu.
164
Pada abad ke-19, hampir seluruh bidang linguistik merupakan linguistik, khususnya berkaitan dengan bahasabahasa Indo-Eropa Secara nyata, sudutsudut pandangan sejarah termasuk linguistik sejarah perbandingan dan etimologi.
Yang dikaji pada zaman itu adalah, misalnya, bagaimana bahasa Yunani Kunodan bahasa Latin menunjukkan keserumpunan.
Hal tersebut ditemukan berkat penelitian bahasa Sanskerta.
Pada abad itu diteliti pula bagaimana rumpun-rumpun bahasa German (seperti bahasa Jerman, bahasa Belanda, bahasa Inggeris dan bahasabahasa Skandinavia) saling berkaitan secara historis
bagaimana bahasabahasa Roman (seperti bahasa Perancis, bahasa Oksitan,bahasa Sepanyol dan bahasa Portugal) diturunkan dari bahasa Latin.
165
Perubahan bahasa berlaku dalam pelbagai segi bahasa. Antara lain ialah [pinam] (Kuno) kepada [pinang]
bunyi:
fonem:
[vuat] (kuno) kepada [buat]
morfem:
[nivunuh] kepada [dibunuh] Melayu Kuno warsa
penggantian kata: Melayu moden tahun PERUBAHAN BAHASA asimilasi: [organisasi] daripada [organization]
haplologi:
[bagi itu] (asal) kepada [begitu] (baru) Khalwat : makna asal ialah menyendiri untuk beribadat dan bermunajat kepada Alaah.
perubahan makna. Khalwat : makna baru berdua-duaan lelaki dan perempuan untuk berbuat maksiat kata slanga
tuang (ponteng) cun (cantik),
166
Sambungan : Penggemblengan:
Kata asal kumpulan gitar rancak Kata baru kugiran Kata asal Idul fitri Kata baru Aidil fitri Kata asal dua alapan --> delapan Hanyutan fonetik: Kata baru lapan
Lewah pembetulan (hypercorrection)
PERUBAHAN BAHASA
Dari = aspirat bersuara : bh ; d ; gh Reaksi berantai Dalam bahasa Proto Indo-Eropah terdapat perubahan bunyi : Ke = hentian tak aspirat bersuara: b; d; g Ke = hentian tak bersuara: p; t; k Rekonstruksi dalaman Proses ini boleh dilihat dari tinggalan bahasa lama seperti dalambahasa Inggeris. [tuan] (dulu) untuk perempuan dan lelaki, kini untuk lelaki saja. Drive --> drove --> driven
Penyempitan makna:
167
Sambungan : Zaman dahulu menyeberangi hanya digunakan untuk sungai. Perluasan Makna Zaman sekarang menyeberangi digunakan untuk jalan, lebuhraya dan lain-lain. Contoh: jenama barang seperti Kiwi - nama sejenis burung yang terdapat di New Zealand --> kemudian dijadikan jenama bagi barang yang digunakan untuk menggilap kasut kulit.
Penggubalan katakata baru PERUBAHAN BAHASA Penciptaan katakata akronim
Kata-kata baru banyak dicipta:
(Radar) radio detecting and ringing "selalu" Melayu baku = sering Kelantan = langsung atau terus Teks-teks menuskrip Melarip klasik terdapat kata-kata yang tidak dipakai lagi sekarang arakian, alkisah, shahdan, kalakian kata shahibul hikayat dan lain-lain.
Perubahan makna dari segi perubahan dialek
Kehilangan atau kemusnahan kata
168
Sambungan : Sebutan baku Bahasa Melayu yang dilancarkan pada penggal kedua persekolahan pada tahun 1988 oleh Kementerian Pendidikan Malaysia adalah salah satu daripada proses perubahan bahasa yang berlaku dalam Bahasa Melayu Penggunaan kata kunjung, berangkat dan menyempurnakan yang dahulu hanya untuk raja atau orang kenamaan tetapi sekarang sudah tidak ditegah lagi penggunaannya untuk orang-orang lain.
Pembakuan Sebutan
Perubahan Penggunaan Kata PERUBAHAN BAHASA
Bahasa baku, seperti wau dari dialek Kelantan untuk kata layang-layang. ikan aya dari dialek pantai timur untuk ikan tongkol Kata-kata Dialek atau Katakata Basahan daripada Bahasa Asing kata-kata inggeris atau kata-kata bahasa asing lain yang digunakan dalam Bahasa Melayu Umum seperti : naik hot, naik temper, bohsia dan bohjan.
169
10.1
SAUSSURE
Ferdinand de Saussure dikenali sebagai Bapa Linguistik Moden.
Linguistik diakronik dan linguistik sinkronik
Sintagmatik dan paradigmatik Konsep
Langue, parole dan langage
Bentuk dan makna
Bentuk dan bahan,
170
Linguistik diakronik ialah subdisiplin linguistik yang mengkaji perkembangan bahasa dari semasa ke semasa, iaitu kajian yang bersifat vertikal
Linguistik sinkronik meneliti bahasa dengan tidak mempersoalkan urutan waktu, iaitu bersifat horizontal.
Langage bermaksud bahasa secara umum, langue bermaksud bahasa tertentu, dan parole bermaksud dialek, ucapan, ujaran, pertuturan.
Langage: objek paling mujarad langue: objek mujarad parole: objek konkrit.
Bentuk merujuk bunyi, dan bahan merujuk idea. Bahasa mengandung sistem nilai bukan koleksi unsur yang ditentukan oleh bahan.
Sistem nilai ditentukan oleh keterbatasannya. Contoh: tari dan lari. Dua kata ini berbeda bukan kerana perbezaan fonem / t / dan / l /, tetapi perbezaan nilai dalam sistemnya, iaitu / t / dan / l / membezakan makna.
Lambang merupakan gabungan antara bentuk dengan makna. Kata yang diucapkan sebagai / rumah / ialah bentuk yang mengandung makna rumah. Makna rumah itu merupakan abstraksi daripada sesuatu yang wujud di luar bahasa. Lambang dalam sistem tidak berubah, tetapi realitinya boleh berubah dan berbeza.
171
CONTOH
lambang rumah
Rumah Bele Huis Loaigo House
Melayu Gorontolo Belanda Suwowa Inggeris
Sinonim lain untuk rumah: cungkup, gerogol, sudung, pondok, bangsal, rompok, bait, panti, tempat tinggal, vila, gedung, pejabat, balai, dewan, wisma, khanah, bangunan.
Apabila orang menyebut [rumah], terdengar kepada kita rentetan bunyi / r, u, m, a, h /, yang kalau ditulis menjadi rumah, maka yang didengar itu bentuknya, dan bayangan kita terhadap rumah itu (jendela, tangga, atap, dinding) ialah maknanya.
172
10.3 NOAM CHOMPSKY
Noam Chomsky telah menghasilkan Syntactic Structures (1957). Kewujudan buku ini memulakan fasa linguistik baharu dan revolusi ilmiah dalam linguistik.
N. Chomsky menyarankan bahawa tatabahasa merupakan teori ilmiah yang berdasarkan pengamatan ungkapan oleh penutur asli.
N. Chomsky berpendapat bahawa tingkat kajian linguistik dalam fonetik, fonologi, morfologi dan sintaksis belum merupakan deskripsi linguistik yang tuntas, tetapi merupakan tatacara untuk mencapai kajian linguistik.
Teori Chomsky ialah bahawa seseorang dewasa dapat mengeluarkan kalimat baharu bahasanya pada kesempatan yang sesuai dan penutur lain dapat pula mengerti kalimat itu dengan segera.
Buku Chomsky Aspects of the Theory of Syntax (1965) menampakkan pendiriannya yang lebih jelas. Teorinya dikenali dengan nama Teori Tansformasi Generatif.
Chomsky beranggapan bahawa tatabahasa terdiri daripada tiga komponen asas, iaitu sintaksis, semantik dan fonologi.
173
Tujuan kajian bahasa untuk penyusunan tatabahasa yang dapat dijadikan tatabahasa pegangan. Tatabahasa merupakan sistem kaedah yang menghubungkan bunyi dengan makna.
Ayat harus berfungsi dalam ujaran.
Bersifat umum dan tidak berdasarkan gejala bahasa tertentu.
Tatabahasa itu perlu memenuhi syarat:
174
Chomsky juga mengetengahkan konsep kemampuan bahasa (competence) dan perlakuan bahasa (performance).
Kemampuan ialah pengetahuan penutur terhadap bahasa ibundanya, dan perlakuan ialah penampilan bahasa penutur dalam kegiatan harian.
Dalam pertuturan harian, kecekapan berbahasa tidak merupakan refleksi kemampuan.
Dari sudut semantik, tatabahasa ialah yang didengar dan dilatih dahulu sewaktu belajar bahasa.
Ayat terdiri daripada dua struktur, iaitu struktur luaran dan struktur dalaman.
Struktur bahasa ialah peristiwa bahasa dalam bahasa berkenaan. Struktur bahasa mencakup susunan fonem, susunan kata, susunan frasa, lagu bicara dan intonasi.
Struktur luaran ialah pewujudan sintaksis peringkat akhir ayat yang menjadi input komponen fonologi, iaitu ayat sebenar yang diucapkan.
Contoh: Aisyah menonton teater (aktif) Menonton teater, Aisyah (aktif songsang) Teater ditonton (oleh) Aisyah (pasif) Ditonton oleh Aisyah teater (pasif songsang)
Contoh ini menunjukkan bahawa struktur luarannya berbeda, walaupun struktur dalamannya sama.
175
Struktur dalaman ialah pewujudan sintaksis abstrak ayat, yang menentukan faktor pengawalan interpretasi ayat. Contoh: Aisyah menonton teater, menonton teater Aisyah, teater ditonton oleh Aisyah.
Ayat di atas sama struktur dalamannya, tetapi berbeda struktur luarannya.
Terdapat juga struktur luaran yang sama, tetapi struktur dalamannya berbeza. Contoh: Kereta api lama berhenti di Serdang. lama = masa, lama = sifat.
Proses perlakuan bahasa dan kemampuan bahasa dapat dilihat dengan jelas dalam skema laku ucapan Teori Chomsky.
Teori linguistik bersifat mental. Tugas linguis mengikut Chomsky: mencari dan menerangkan kemampuan linguistik nurani penutur jati.
Penganalisisan kalimat dapat dilakukan menerusi tatabahasa model generatif, dan penanda frasa.
176
11.0 PERATURAN PARADIGMATIK
11.0 PERATURAN PARADIGMATIK
DEFINISI PERATURAN PARADIGMATIK
Paradigmatik bermaksud berkaitan dengan paradigma. Sintagmatik bermaksud berkaitan dengan sintaksis atau ayat. Paradigmatik berlaku secara menegak dan sintagmatik secara melintang.
MENURUT KAMUS DEWAN EDISI KEEMPAT
Paradigmatik berkaitan dengan paradigma.
daftar kumpulan lengkap bentuk terbitan sesuatu perkataan.
Contoh atau model yang jelas tentang sesuatu: kedudukan dunia media hari ini mempunyai empat trend utama yang diterima sebagai ~ yang universal:
Lingkungan atau batasan pemikiran (seseorang atau sesuatu organisasi) pada sesuatu masa yang dipengaruhi oleh pengalaman, pengetahuan,kemahiran dan kesedaran yang ada; anjakan ~ peralihan paradigma daripada satu lingkungan atau batasan kepada sesuatu yang baru (biasanya kepada yang lebih baik).
177
11.1 POLA PARADIGMATIK
BAHAGIAN POLA-POLA PARADIGMATIK
BAHAGIAN POLA PARADIGMATIK
Pola paradigmatik dalam Sintaksis.
Pola paradigmatik dalam Linguistik.
Pola paradigmatik dalam Semiotik.
POLA PARADIGMATIK DALAM SINTAKSIS Hubungan paradigmatik akan dikaitkan dengan sintagmatik keranakeduaduanya saling berkaitan walaupun dianggap bersongsangan. Hubungan sintagmatik dibaca secara luaran dengan melihat kepada petanda yang sama-sama hadir di dalam teks. Hubungan paradigmatik pula dibaca secara mendalam dengan mencari penanda yang tidak hadir di dalam teks. CONTOH PAKSI SINTAGMATIK Salina mengambil segelas air. PAKSI PARADIGMATIK secawan seliter segelen HURAIAN Hubungan paradigmatik dan sintagmatik, perkataan lain boleh memasuki konteks ayat. Penggantian yang dilakukan perlulah bersesuaian dan gramatis di dalam konteks ayat tersebut. Bergantung kepada keterimaan sesuatu perkataan ke dalam suatu ayat.
178
POLA PARADIGMATIK DALAM LINGUISTIK Dalam aspek linguistik, terdapat kesatuan bahasa yang tidak semestinya bergantung kepada hubungan paradigmatik Menurut Lyons (1995), satuan-satuan bahasa tidak memiliki kesahihan yang tidak bergantung pada hubungan paradigmatik dan sintagmatiknya dengan satuan-satuan lain. setiap kata hanya ada dua posisi kontras iaitu diisi oleh salah satu daripada tiga susunan konsonan-vokal dan yang kedua terdapat 6 unsur ungkapan. istilah fonologi yang dikatakan sebagai susunan tiga bunyi dapat diekspretasikan sebagai rangkaian konsonan-vokal-konsonan, iaitu konsonannya ialah (p, t, k) dan vokalnya (u, i, a) CONTOH [ka] [p] HURAIAN Konsonan-konsonan terdapat pada kedudukan awal dan akhir kata selebihnya terletak di tengah perkataan yang mendahuluinya. Terdapat hubungan paradigmatik kerana berada di dalam golongan yang sama, iaitu penggunaan konsonan-vokal-konsonan, walaupun kedudukannya bersifat kontras. [pu] [t] [ti] [k
POLA PARADIGMATIK DALAM SEMIOTIK Semiotik- bidang yang mengkaji tentang makna di dalam tanda atau simbol. Semiotik ini diperkenalkan oleh seorang ilmuan daripada Switzerland yang bernama Ferdinand de Saussure. Semiotik juga dilihat sebagai satu pendekatan analisis tekstual. Ianya merupakan ciri mengenalpasti inti konstituen. CONTOH Bunga : yang menjurus kepada tumbuh-tumbuhan yang memiliki tangkai, kelopak, putik dan mahkota.
HURAIAN
Saussure juga telah menegaskan bahawa bahasa makna muncul daripada perbezaan antara penanda, yang terdapat dua perbezaan iaitu sintagmatik (kedudukan) dan paradigmatik (penggantian).
179
11.2 PASANGAN MINIMAL
DEFINISI PASANGAN MINIMAL
Pasangan minimal ialah pasangan terkecil perkataan, iaitu pasangan perkataan yang hampir sama dari segi sebutan dan juga cara menghasilkan bunyi perkataan tersebut tetapi masih terdapat perbezaan kecil pada bunyi (fonem) tertentu yang membezakan makna antara perkataan tersebut.
baca dengan baja CONTOH PASANGAN MINIMAL
sama dengan sana
laku dengan lagu
bawang dengan layang
buka dengan buku
paku dengan baku
tari dengan dari
garu dengan guru
serong dengan sorong
180
12.0 STILISTIK
12.0 STILISTIK
Stilistik ialah ilmu yang masih baru dan kedudukannya masih goyah.
Dua faktor menyebabkan perkembangannya lambat :
Keinginan untuk merumuskan gaya yang terdapat pada 'bahasa yang indah' itu dengan menghubungkan gaya dengan 'keindahan'.
Pemakaian bahasa mereka berbeza daripada bahasa seharian mereka.
181
DEFINISI STILISTIK
Berasal daripada Bahasa Inggeris, iaitu style" yang bererti gaya dan daripada bahasa serapan, "linguistik" yang bererti tatabahasa.
Kamus Bahasa Indonesia Stilistik ialah ilmu kebahasaan yang mempelajari gaya bahasa.
Bally, Jacobson, Leech, Widdowson, Levin, Ching, Chatman Stilistik sebagai suatu deskripsi linguistik daripada bahasa yang digunakan di dalam teks sastra.
Leech Stilistik adalah pembelajaran gaya ilmu linguistik atau "simply defined as the (linguistic) study of style".
Kamus Linguistik Edisi Ketiga Chvatik Sitilistik sebagai kajian teks sastera dan kod estetik. Stilistik, ilmu yang menyelidiki bahasa yang dipergunakan di dalam karya sastera atau ilmu yang bersifat interdisiplin antara linguistik dan kesusasteraan ataupun penerapan linguistik pada penelitian gaya bahasa.
Kamus Za'ba Stilistik ialah suatu kajian mengenai teknik penggunaan gaya bahasa yang mantap serta secara berkesan di dalam sesuatu penulisan.
Kamus Dewan Edisi Ketiga Stilistik ialah kajian tentang teknik penggunaan gaya bahasa secara berkesan di dalam penulisan.
182
Keris Mas
Stilistik ialah kajian stail yang mengkaji segala kemungkinan gaya kesusasteraan untuk menilai dan mendapat kefahaman sebenar mengenai sesebuah teks kesusasteraan.
Stilistik merujuk kepada penggunaan prinsip linguistik terhadap bahasa sastera.
Freeman (1970: 4) Stilistik melihat penggunaan bahasa yang menyimpang atau deviasi daripada norma tatabahasa, penggunaan pengulangan dan meminjam usaha pengarang (di dalam konteks ini penyair) untuk mendapatkan kepadatan tulisannya.
Stilistik atau ilmu gaya dianggap sebagai kajian variasi linguistik.
Kridalaksana (1982: 157) Murry Stilistik ialah gaya dan sesuatu yang istimewa, teknik eksposisi, pencapaian estetika dan pernyataan sikap penulis.
Stilistik adalah ilmu yang menyelidiki bahasa yang dipergunakan di dalam karya sastera; iaitu ilmu interdispiliner antara linguistik dan kesusasteraan atau penerapan lingustik pada penelitian gaya bahasa
(Dwisusanto, Wordpress.com)
183
12.1
CIRI STILISTIK
Kajian tentang kelainan bahasa yang mengandungi bentuk gaya bahasa pengulangan, penyirnaan, perbandingan, pertautan dan pertentangan.
KAJIAN BENTUK
Pemakaian bahasa yang termasuk segala yang tercakup dalam linguistik seperti fonologi, morfologi, sintaksis dan semantik.
184
CIRI-CIRI STILISTIK
Gaya Bahasa Pertautan
Gaya Bahasa Penyirnaan
Gaya Bahasa Perbandingan
Gaya Bahasa Pengulangan
Sinekdok
Sinkof
Imejan
Aliterasi
Eufemisme
Afesis
Metafora
Anafora
Epitet
Akronim
Personifikasi
Asonansi
Antonomasia
Apokop
Pleonasme
Epifora
Eponim
Elipsis
Simile.
Metonimia
Aferisis.
Alusi
185
GAYA BAHASA PERTAUTAN Sinekdok Membawa maksud sepenuhnya, walaupun perkataan separuh sahaja digunakan. Contoh: "Setelah mereka pergi dari rumah, batang hidung pun tidak nampak". Eufemisme Kata atau ungkapan yang lebih halus sebagai pengganti kata-kata atau ungkapan yang dianggap kasar Antonomasia Penggunaan jabatan, kementerian dan gelaran tertentu. Contoh : Dekan dan Guru Besar. Eponim Metonimis Alusi Pemerian yang membayang kan atau merujuk sesuatu secara tidak langsung kepada sesuatu cerita. Contohnya, gambar yang ditunjukkan itu mengembali kan kenangan kita kepada peristiwa Mei 1969. Epitet Keterangan atau frasa yang merupakan suatu huraian menjelaskan atau menggantika n nama sesuatu benda atau gaya bahasa.
Gaya yang menggunakan nama seseorang yang memiliki sifat tertentu dipakai di dalam ayat bagi menghubungk an sifat yang dimilki oleh orang lain
Ciri atau nama seperti jenama dan sebagainya.
Contoh: "mati" dan "beranak".
Contoh ayat : "Perangai kamu ini seperti Pak Pandir"
Contoh : "Loceng pagi yang bersahutsahut pada pagi itu di rumah saya" Loceng pagi = ayam jantan yang berkokok.
186
GAYA BAHASA PENYIRNAAN
Afesis
Akronim
Apokop
Elipsis
Aferisis
Menggugurkan bunyi vokal bagi sesuatu kata.
Contoh : "adinda" = "dinda"
Pengguguran huruf atau suku kata di dalam struktur kata tertentu, sama ada hasil daripada cantuman dua atau lebih perkataan sehingga akhirnya membentuk satu perkataan yang terdiri daripada satu atau lebih suku kata.
Proses pengguguran huruf akhir, praakhir atau suku kata akhir bagi sesuatu perkataan.
Struktur ayatnya dihilangkan kata, frasa atau rangkai kata, atau pengguguran tertentu seperti pengguguran frasa nama sebagai subjek, objek
Pengguguran bunyi atau kata pada awal ujaran atau huruf awal atau suku kata awal bagi sesuatu perkataan.
contoh : "anakanda" = "anak"
Contoh : ABIM = Angkatan Belia Islam Malaysia.
contoh : "Dia dirotan", frasa yang digugurkan ialah "oleh gurunya".
Contoh : "hulu" = "ulu" "kamu" = "mu"
187
GAYA BAHASA PENGULANGAN
Aliterasi
Anafora
Asonansi
Epifora
Pemakaian kata yang permulaannya sama bunyinya.
Pengulangan perkataan pertama pada setiap baris atau pada setiap ayat, yang biasanya secara berurutan supaya memperoleh kesan tertentu.
Pengulangan vokal pada setiap baris atau ayat yang biasanya berurutan seperti anafora.
Pengulangan kata, frasa, beberapa kata pada akhir baris atau beberapa kala pada akhir ayat yang juga berurutan.
Contohnya : pengulangan konsonan 'd' "dara damba daku".
188
KESIMPULAN
Bidang stilistik terkandung di dalam ciri-ciri linguistik yang berbeza yang berlaku dalam kelompok sosial.
Stilistik mempunyai gaya bahasa yang tersendiri bagi mengklasifikasikan sesuatu ayat, klausa, perkataan dan rangkap-rangkap di dalam teks komsas.
Sungguhpun takrifannya hampir sama, namun ianya dibezakan dengan ciri-ciri yang tersendiri.
189
12.2 BAHASA PERBANDINGAN
Satu bentuk atau pun gaya bahasa yang sering digunakan di dalam penulisan mahu pun pertuturan kita seharian.
Persamaan Dipecahkan kepada dua : Pertentangan BAHASA PERBANDINGAN Kamus Dewan, 'bahasa' boleh ditakrifkan sebagai suatu sistem lambang bunyi suara yang digunakan sebagai alat perhubungan di dalam sesuatu kelompok manusia untuk melahirkan perasaan dan fikiran.
Kamus Pelajar pula, "perbandingan" bermaksud persamaan.
190
BAHASA PERBANDINGAN
Menerangkan sesuatu secara berkias.
Menyamakan sesuatu benda dengan keadaan atau peristiwa yang lain.

Contoh, unsur metafora digunakan untuk membandingkan sesuatu benda dengan keadaan atau pun peristiwa yang lain dengan menyatukan sesuatu perkataan yang maujud dengan keadaan yang abstrak.
Fungsi menerangkan sesuatu maksud perkataan secara berkias.

Contoh : "bunting" = "seseorang yang telah mengandung".
Bertujuan sebagai penggambaran atau pelukisan watak dan memberi pengajaran kepada pembaca tentang sesuatu akibat daripada perbuatan yang tidak baik. Contoh : "bagaikan harimau kehilangan belangnya" = maksudnya seseorang yang berkuasa dalam sesuatu hal, tetapi telah kehilangan kuasa akibat daripada tindakannya yang tidak baik.
191
Simile
Personifikasi
Metafora Contoh bahasa yang menunjukkan perbandingan Eufemisme
Alegori
Antilesis
192
SIMILE
Contohnya: Penggunaan kata seperti, ibarat, bak, bagaikan, umpama, laksana, penaka dan serupa
Perbandingan secara eksplisit dan dijelaskan.
(a) Seperti seekor rerama terbang (b) Ibarat api yang hidup segan mati tak mahu (c) Bagaikan mahu terkeluar biji matanya (d) Keruh seperti air deru (e) Macam melukut di tepi gantang
PERSONIFIKASI
perlambangan sifat-sifat manusia kepada benda tidak bernyawa atau sesuatu yang abstrak.
193
Pemberian sifat manusia kepada benda bukan hidup atau abstrak di dalam sajak ini boleh dibahagikan kepada dua bahagian,
Sifat manusia
Memberi anggota badan manusia
Ternganga rumputan
Tulang yang dipadankan dengan sungai, seperti 'tulang sungai tua'.
Tergamam batuan
Terpegun tebing
194
METAFORA
Perbandingan secara langsung, iaitu ia memberi sifat sesuatu objek itu secara perbandingan terus.
JENIS METAFORA
Tidak memerlukan kata-kata perbandingan. Contoh Abang benar-benar harimau di dalam rumah
Menggabungkan unsur konkrit dan abstrak. Contoh Dahan kerinduan Dinding hati
Hari ini bapa menjadi singa Kotak fikiram Roda kehidupan Manik-manik peluh Gunung harapan
195
EUFEMISME
Bahasa yang digunakan untuk tujuan memperhaluskan kata atau ucapan.
Contohnya, perkataan merogol akan lebih indah dan sopan digantikan dengan memperkosa.
Contoh ayat Eufemisme
196
ALEGORI
Cerita yang digunakan sebagai lambang yang digunakan untuk pendidikan.
Mewakilkan watak binatang sebagai objek.
Contoh: cerita kanak-kanak, watak singa selalu digunakan sebagai seorang raja.
Elemen alegori ini menggunakan watak binatang sebagai pelakon utama di dalam sesebuah cerita.
197
ANTILESIS
Bahasa yang membandingkan dua perkara yang berlainan di dalam masa yang sama.
Ayat yang dibina mesti terdiri daripada dua frasa ayat yang mempunyai makna yang bertentangan
Contoh :
Segala kebaikan yang dilakukan oleh ibunya telah dibalas dengan kejahatan yang menyakitkan.
Bersusah-susah dahulu, bersenang-senang kemudian.
Walaupun Ahmad menyayangi isterinya dengan sepenuh hati, namun isterinya tetap akan membencinya.
198
12. 3 KEBERKESANAN STILISTIK DALAM BAHASA
Salah satu keberkesanan stilistik di dalam bahasa ialah pendedahan kepada kepelbagaian gaya bahasa.
Gaya bahasa ialah ragam bahasa yang digunakan di dalam penulisan atau lisan ataupun cara pemakaian bahasa di dalam sesebuah karya atau susunan kata, frasa dan ayat yang digunakan oleh pengarang dalam usaha melengkapkan tema dan persoalan.
(Nik Hassan Basri, 2007: 145) Gaya dapat dikelompokkan kepada lima jenis iaitu:
Gaya Bahasa Pertentangan
199
JENIS GAYA BAHASA
Gaya Bahasa Bertentangan
Aliterasi, anafora, asonansi, epifora
Gaya bahasa yang mengandungi unsur-unsur pengulangan bunyi, suku kata, kata, frasa atau bahagian ayat yang dianggap penting.
Bentuk bahasa yang mengalami unsur pengguguran bunyi, suku kata, frasa atau bahagian ayat.
Bentuk bahasa perbandingan yang indah untuk menambah kesan tertentu dengan cara membandingkan.
Mengaitkan sesuatu perkara dengan perkara yang lain.
Tiga jenis iaitu hiperbola, inversi dan paradoks
Alusi, Antonomasia Contoh : aferesis, afesis, akronim, apokop, elipsis, kata singkatan dan sinkof. Contohnya imejan, metafora, personifikasi, pleonasme dan simile.
200
Novel
Digunakan di dalam sesebuah karya khususnya :
Cerpen
Prosa melayu klasik.
GAYA DARI SEGI VARIASI BAHASA
Bahasa lisan
Variasi bahasa termasuklah seperti :
Bahasa pasar
Bahasa surat
201
Gaya di dalam bahasa
Simpulan bahasa dan ungkapan
Peribahasa
Bidalan dan perumpamaan
Bahasa kiasan
Ragaman bahasa
Karangan berangkap
Menggambarkan kepelbagaian penggunaan bahasa di dalam sesebuah karya.
Contohnya adalah seperti peribahasa tersebut :
Biar bersimpah peluh di muka, Jangan tersingkap kain basahan,

Bongkok kail penyangkut insang, Bongkok fail penyangkut hutang, Dipetik daripada Puisi Melayu Tradisional, 2006:61
202
Aminuddin (1995: 31) Stilistik dianggap sebagai cara mengetengahkan unsur keindahan. Stilistik merupakan gaya yang dapat menampilkan nilai keindahan melalui cara menyusun dan menggambarkan sesuatu secara tepat dan mendalam
Hashim Awang (1982: 20) Menilai secara kasar ialah kegiatan mencari atau menentukan nilai. Nilai yang dimaksudkan ialah objek atau pengalaman yang dapat memberikan kepuasan terhadap minat, penghayatan atau kemahuan seseorang. Nik Hassan Basri (2007: 372) Menganggap nilai keindahan unsur karya dikenali sebagai unsur estetik.
Aminuddin (1995: 34) Menyatakan bahawa gaya atau stilistik mampu membentuk atau menggambarkan emosi, contohnya melalui puisi.
Melalui stilistik kita dapat membezakan penggunaan ayat antara penggunaan tatabahasa dengan betul dengan penggunaan gaya bahasa.
Menerusi stilistik juga kita dapat menggunakan gaya bahasa atau ayat dengan baik serta dapat menguasainya.
Menerusi stilistik kita dapat mengenal pasti aspek penggunaan wacana (Umar Junus 1989: 75)
203
Stilistik masih dipertikaikan dari segi penggunaan gaya yang kadangkala dikatakan melanggar hukum tatabahasa.
Stilistik mempunyai kepentingan dan fungsi yang tersendiri di dalam bahasa, khususnya sastera.
Kesimpulannya, stilistik merupakan gaya atau stail yang memang tidak dapat dipisahkan dengan sesuatu karya yang mempunyai hubungan rapat dengan konteks teks dan konteks situasi (Simanjuntak, 1982: 41)
204
13.0 BAHASA MELAYU SAINTIFIK
13.1 KONSEP
KONSEP Perkataan "saintifik" yang digunakan dalam buku ini tidak terhad kepada pengertian sains seperti fizik, kimia, biologi, dan matematik, malah merangkumi juga bidangbidang seperti sains sosial.
Perkataan "saintifik" sama sahaja maknanya dengan perkataan "akademik".
205
13.2 CIRI-CIRI
Apabila disebut perkataan "saintifik", kebanyakan orang hanya memikirkan istilah. Istilah sebenarnya merupakan salah satu daripada banyak ciri bahasa saintifik yang dapat dilihat pula daripada berbagai-bagai segi, termasuk laras dan gaya bahasa, serta modus dan teks. Isu penting dalam penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa saintifik sekarang ini ialah istilah. Laras berlatarkan bidang, maka unsur-unsur yang memberi ciri kepada laras ialah perkataan-perkataan khusus, iaitu istilah yang digunakannya. Maka dengan itu, Bahasa Malaysia Saintifik memberi tumpuan khusus kepada istilah daripada segi jenis, bentuk, sistem, dan penggunaannya. Jikalau kebanyakan orang memikirkan istilah apabila memikirkan bahasa saintifik, maka ahli-ahli daripada bidang masing-masing menganggap bahawa penggunaan bahasa dalam bidang mereka adalah unik dan tidak serupa dengan bahasa yang digunakan sehari-hari dan tidak sama dengan bahasa yang digunakan dalam penulisan bidang yang lain. Contohnya, orang-orang sains menaruh anggapan bahawa mereka tidak menggunakan bahasa yang berjela-jela seperti orang dalam bidang sastera. Lantaran ini, Asmah menumpaskan salah tanggapan tersebut dengan memberikan sebilangan contoh perenggan sains bagi membuktikan bahawa yang berbeza daripada segi penggunaan istilah hanya sekitar 7% hingga 11% sahaja. Sebahagian besar bahasa yang digunakan dalam ilmu sains masih serupa sahaja dengan bahasa am.
206
GAYA DIDAKTIK DAN GAYA BERKEPERIBADIAN
Disebabkan sifat pengajaran ilmu sains yang merupakan pengajaran uji kaji dan penyelesaian masalah, ciri didaktik dan keperibadian diperlukan. Lebih tingginya kadar didaktif, lebih tinggi keperibadiannya. Justera, gaya yang terdapat dalam buku-buku sains memperlihatkan kadar didaktik dan keperibadian yang jauh lebih tinggi, berbanding dengan buku-buku bukan sains. Penemuan Asmah ini menyangkal pendapat yang selama ini mengatakan bahawa bahasa sains selalunya tidak berkeperibadian sifatnya, berbanding dengan bukubuku bukan sains. Sebaliknya, pengajaran ilmu sastera tidak mempunyai uji kaji, tetapi lebih banyak menumpukan pengkonsepan, perkara-perkara abstrak, dan soal-soal kemanusiaan. Semuanya itu tidak memerlukan gaya didaktik atau gaya berkeperibadian. Itulah perbezaan yang besar antara buku sains dengan buku bukan sains. Bahasa yang betul-betul berkeperibadian sifatnya dalam aliran sastera ialah bahasa dalam kesusasteraan kreatif, iaitu novel, cerpen, dan sajak. Namun, perbincangan berkenaan kesusasteraan masih dapat dilakukan dengan gaya yang cukup tidak berkeperibadian sifatnya.
207
13.3 BAHASA MELAYU SEBAGAI BAHASA ILMU
Bahasa ilmu ditakrifkan sebagai bahasa yang mempunyai ciri-ciri formal dan mengungkapkan sesuatu konsep dan pemprosesan ilmu. Bahasa Melayu menjadi bahasa pengantar dan bahasa yang digunakan bagi mengajar pelbagai bidang termasuk sains dan teknologi. Bahasa Melayu digunakan dalam peradaban yang tinggi di dalam istana dan di kota-kota. Bahasa Melayu digunakan sekian lama untuk mengungkapkan konsep dan proses yang tinggi serta kompleks, contohnya dalam bidang agama, sastera dan budaya. Bahasa Melayu dapat dilihat berdasarkan ciri-ciri umum iaitu peristilahan, tatabahasa, laras bahasa dan sebagainya. Bahasa Melayu juga digunakan dalam bidang sains sosial sejak awal lagi sebelum aman kegemilangan kerajaan Melayu Srivijaya, Acheh dan Melaka. Contohnya, pusat kebudayaan seperti Pulau Pinang banyak menghasilkan buk u bagi institusi pengajian tinggi dan menerbitkan akhbar. Menurut Kamus Dewan (1970) edisi kedua pada tahun 1980 mencipta 28 000 kata masukan namun istilah yang sudah dicipta oleh DBP untuk semua bidang telah mencapai 477 300 (1986). Usaha membina istilahan baru bermula sejak 1957 lagi
208
Senarai beberapa bidang yang dikumpulkan sejak 1957 :
BIDANG Jawatan dan jabatan, 1964 Pentadbiran, 1962 Ekonomi, 1965/1979 Pendidikan, 1966/1981 Geografi, 1967/1976/1981 Linguistik, 1975 Sejarah, 1973/1983 Muzik, 1974 Seni Lukis, 1974 Biologi, 1980/1981 Keluruteraan Pengajian Tinggi, 1986 Kimia Pengajian Tinggi, 1986
JUMLAH ISTILAH 5034 6074 6421 15308 18148 3500 14322 4969 6348 13000 33341 203000
209
Berdasarkan jumlah pengistilahan tersebut, Bahasa Melayu memang layak untuk dijadikan sebagai bahasa ilmu.
Namun, Bahasa Melayu ilmuah kini telah memasukkan bahasa Latin dan Yunani yang dipinjam daripada Bahasa Inggeris.
Bilangan imbuhan yang sedikit itu tidak dapat menampung banyak fungsi keseluruhan di dalam bahasa Melayu.
Contohnya, ter- yang menunjukkan tidak sengaja dipakai di dalam terserapkan, terbalikkan yang membawa maksud boleh.
210
Bagi maksud negatif imbuhan itu digunakan di dalam bahasa Inggeris (a-, in-, ab, an-, ir-, non-) yang menunjukkan penafian. Di dalam bahasa Melayu hanyak menunjukkan dua jenis negatif iaitu bukan dan tidak, maka mudah untuk digunakan.
Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) berperanan untuk memantapkan lagibahasa ilmu di dalam bidang ilmu atau ilmiah. Ia berfungsi untuk memenuhi permintaan buku-buku teks bagi sekolah rendah dan menengah seta pra-universiti. Terdapat dua langkah dalam hal ini iaitu bantuan tenaga pengajar daripada institusi pengajian tinggi dan menerbitkan karya-karya asal untuk diterbitkan.
Sokongan akademik di university tempatan terhadap DBP untuk mengenal buku teks yang diperlukan di universiti dan ditulisa dalam bahasa Inggeris sebelum diterjemahkan di dalam bahasa Melayu.
DBP juga menerbitkan karya asal dan hingga kini telah menghasilkan 700 buah buku yang meliputi semua bidang.
211
CIRI-CIRI BAHASA ILMU
Penggunaan bahasa Melayu dalam bidang sains dan teknologi merupakan tradisi yang lebih singkat jika dibandingkan penggunaannya dalam bidang sains sosial dan kemanusiaan. Penggunaannya dalam bidang sains hanya bermula sejak subjek Sains diajar dalam bahasa Melayu di sekolah dan di institusi pengajian tinggi di Malaysia. Bahasa ilmu adalah bahasa yang digunakan untuk mengungkap ilmu dan memiliki ciri-ciri yang tersendiri. Menurut Nik Safiah Karim (1986:14) yang memetik pendapat Bernstein (1968) membahagikan bahasa kepada dua variasi iaitu bahasa terhad dan bahasa terbina. Untuk maksud penulisan ilmu, variasi bahasa terbina inilah yang menjadi asasnya. Sesuatu bahasa tidak mungkin dapat disampaikan dalam bahasa basahan atau digunakan dalam situasi yang tidak formal. Untuk menguasai bahasa terbina yang menjadi asas bahasa ilmu, pengguna bahasa Melayu perlu menguasai ragam bahasa dan juga laras bahasa.
Abdullah Hassan (1986: 95) menyatakan bahasa Melayu yang menjadi bahasa ilmu dianggap sebagai superlek yang harus mempunyai ciri-ciri gramatis, halus, jitu, intelektual, dan elitis. Dalam konteks melihat kemampuan bahasa Melayu sebagai wahana ilmu, Abdullah Hassan (1997: 38) menyarankan permisahan antara bahasa Melayu ilmu dan bahasa Melayu umum dilakukan.
Awang Sariyan (1996: 259-261) menggariskan sepuluh ciri berdasarkan lima belas ciri yang dikemukakan oleh Johannes (kongres, 1978). Ciri-ciri khusus bahasa ilmiah seperti berikut:
212
Tingkat bahasa rasmi, bahasa ilmiah tergolong dalam bahasa rasmi iaitu bahasa yang mematuhi rumus-rumus bahasa.
Nada formal dan objektif, bahasa ilmiah mestilah bersifat formal.
bahasa tulisan ilmiah mestilah bahasa baku, tidak terdapat kesalahan tatabahasa dan tidak menggunakan bahasa basahan.
Setiap fakta atau hujah mesti dikemukakan dengan sempurna, iaitu menggunakan bahasa yang teratur dan jelas.
Tulisan juga mestilah bersifat objektif iaitu berdasarkan fakta dan hasil kajian.
Oleh itu kata atau ungkapan seperti pada umumnya, barangkali, agaknya tidak sesuai digunakan.
Sebaliknya ungkapan seperti berdasarkan analisis data, berdasarkan kajian, dan seumpamanya digunakan.
Sudut Pandangan Orang Ketiga, untuk mewujudkan keobjektifan penulisan, sudut pandangan orang ketiga disarankan penggunaannya menggantikan sudut pandangan orang pertama (diri penulis).
Oleh itu ungkapan seperti Berdasarkan kajian saya, saya dapati bahawa dinyatakan sebagai Berdasarkan kajian, penyelidik didapati bahawa . Hal ini penting kerana dapat mengelakkan hubungan atau penglibatan peribadi diri penulis.
213
Ragam Pasif, Bagi mengelakkan penglibatan diri penulis, ragam pasif boleh digunakan.
Ini disebabkan dalam struktur pasif, penekanan diberikan kepada objek ayat bukannya subjek pelaku. Ragam pasif yang paling sesuai untuk maksud ini ialah ragam pasif neutral, iaitu ragam pasif yang menggugurkan pelaku. Contohnya: Data yang digunakan dalam kajian inidan sebagainya.
Istilah Khusus, laras bahasa ilmiah ditandai oleh istilah dan lambang khusus mengikut bidang tertentu.
Setiap istilah perlu ditakrifkan. Selain itu pemilihan kata amat dititikberatkan dalam tulisan ilmiah
Wacana Pemaparan, dalam penulisan ada empat jenis wacana yang biasa digunakan, iaitu pemaparan, perbincangan, pelukisan, dan penceritaan.
Dalam tulisan ilmiah, jenis wacana pemaparan mendapat tempat yang utama. Jenis-jenis yang lain digunakan sebagai pelengkap.
214
Nada Bersahaja, tulisan ilmiah perlu dihindari ungkapan yang keterlaluan, berlebihan dan emosional. Oleh itu, ungkapan seperti amat malang, amat mendukacitakan, sayangnya, malang sekali dan seumpamanya tidak harus digunakan dalam tulisan ilmiah.
Kata Membazir, dalam tulisan ilmiah, kata yang digunakan mestilah tepat dan sesuai. Oleh itu, kata membazir tidak diperlukan kerana kata-kata seperti itu tidak berfungsi dan menjelaskan makna. Tulisan ilmiah tidak memerlukan hiasan .
Ayat Majmuk, tulisan ilmiah sering ditandai oleh penggunaan ayat majmuk gabungan atau ayat majmuk pancangan. Ayat jenis ini sesuai sekali digunakan dalam tulisan ilmiah kerana tulisan ilmiah biasanya mengungkapkan hal-hal yang abstrak dan kompleks.
Bantuan Ilustrasi, tulisan ilmiah seringkali dimuatkan dengan jadual, rajah, gambar, peta, dan sebagainya. Ini bererti bahawa dalam tulisan ilmiah, adakalanya huraian menggunakan bahasa sahaja tidak cukup tetapi perlu dibantu oleh penggunaan ilustrasi.
Penerangan ciri-ciri bahasa ilmiah di atas jelas menunjukkan bahawa bahasa Melayu mempunyai ciri-ciri yang baik sebagai bahasa ilmu. Bahasa Melayu telah mencapai tahap kesempurnaannya.

Nota Complete Bm7

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nota Complete Bm7

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

1.0 BIDANG BAHASA

1.1 LINGUISTIK AM DAN LINGUISTIK GUNAAN

LINGUSTIK AM DAN LINGUISTIK GUNAAN

LINGUISTIK SEJARAH DAN LINGUISTIK PERBANDINGAN

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

FONETIK DAN FONOLOGI Fonetik ialah kajian bunyibunyi bahasa manusia.

MORFOLOGI Kajian struktur dalaman bagi perkataanperkataan

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

CIRI-CIRI LINGUISTIK UMUM

Mengkaji bahasa-bahasa pada sesuatu ketika yang tertentu (biasanya kini).

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

Terdapat beberapa konsep linguistik gunaan iaitu :

Linguistik gunaan juga dikenali sebagai linguistik terapan

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

1.2 LINGUISTIK SEJARAH DAN LINGUISTIK PERBANDINGAN

DEFINISI LINGUISTIK SEJARAH

DEFINISI LINGUISTIK SEJARAH

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

DEFINISI LINGUISTIK SEJARAH

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 PENGANTAR LINGUISTIK

DEFINISI LINGUISTIK SEJARAH

(Jose Daniel Parera : Study Linguistik umum dan Historis bandingan)

(Prof. Dr Amat Juhari Moain)

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

Tipologi bahasa membandingkan bahasa supaya dapat mengelaskannya mengikut ciri-ciri.

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

1.3 LINGUISTIK KONTEKSTUAL

Psikolinguistik dan neurolinguistik menggabungkan sains perubatan dengan linguistik.

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

2.0 SIFAT BAHASA

2.1 DEFINISI BAHASA DAN LINGUISTIK

SIFAT UMUM BAHASA

Bahasa terdiri daripada bunyi-bunyi

Bahasa dilambangkan secara struktur

Bahasa mempunyai sistem

Bahasa mempunyai erti

Bahasa adalah arbitrari

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BAHASA TERDIRI DARIPADA BUNYI-BUNYI

Bunyi-bunyi dalam bahasa adalah lambang.

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BAHASA DILAMBANGKAN SECARA STRUKTUR

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

Dalam istilah ilmiah, linguist dapat diertikan sebagai ahli bahasa.

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

2.2 STRUKTUR BAHASA DAN HUBUNGAN PARADIGMATIK SERTA SINTAGMATIK

Struktur dapat dibezakan mengikut bentuk sistematik sesuatu bahasa

ELEMEN BAHASA Sintaksis Morfologi

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

Struktur dibezakan mengikut susunan :

Struktur kata, bahagiannya dan cara pembentukannya.

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

HUBUNGAN PARADIGMATIK SERTA SINTAGMATIK

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

DALAM WACANA DEFINISI

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

BMM 3107 - PENGANTAR LINGUISTIK

Enseignment (pengajaran) Enseigner (mengajar) Renseigner (menerangkan)