แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 1

วิชา วิทยาศาสตร์ หน่ วยที่ 2 โครงสรูางและ

หนู าที่ของเซลล์
เรื่อง ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต จำานวน 2
ชั่วโมง
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 1
ชัน ภาคเรียนที่ 1 ปี
การศึกษา 2552
ผู้สอน นางสาววราภรณ์ โทพิลา โรงเรียนวัดเขาปิ่ นทอง
สอนวันที่ 25 เดือน พฤษภาคม พ.ศ. 2552
...................................................................................................
....................................................................

1. มาตรฐานการเรียนรู้ ว 1.1
เข้าใจหน่ วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต ความสัมพันธ์ของโครงสร้าง และ
หน้ าที่ของระบบต่างๆ ของสิ่งมีชีวิตที่ทำางานสัมพันธ์กัน มีกระบวนการสืบ
เสาะความร้้ สื่ อ สารสิ่ ง ที่ เ รี ย นร้้ แ ละนำ า ความร้้ ไ ปใช้ ใ นการดำา รงชี วิ ต ของ
ตนเองและด้แลสิ่งมีชีวิต

2. ผลการเรียนรู้ท่ีคาดหวัง
สังเกตและอธิบายร้ปร่าง ลักษณะของเซลล์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว
และเซลล์ของสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ได้

3. จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวได้
 2. อธิบายลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิตหลายเซลล์ได้
3. เปรี ย บเที ย บลั ก ษณะและร้ ป ร่ า งของเซลล์ ส่ิ ง มี ชีวิ ต เซลล์ เ ดี ย ว
และสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ได้

4. สาระการเรียนรู้
สิ่งมีชีวิตบางชนิ ดมีเพียงเซลล์เดียว แต่สามารถทำากิจกรรรมทุกอย่าง
ที่ส่ิงมีชีวิตทั่วๆ ไปทำาได้ เช่น เคลื่อนไหว กินอาหาร สืบพันธ์ุ ตัวอย่างสิ่งมี
ชี วิ ต เซลล์ เ ดี ย ว เช่ น อะมี บ า พารามี เ ซี ย ม เป็ น ต้ น แต่ ส่ิ ง มี ชี วิ ต บางชนิ ด
ประกอบด้วยเซลล์จำานวนมากมายนั บแสนล้านเซลล์ เซลล์เหล่านี้ จะมีการ
เปลี่ยนแปลงร้ปร่างไปเป็ นกลุ่ มเซลล์เฉพาะ เพื่ อทำา หน้ า ที่ต่างๆ กัน โดย
เซลล์ท่ีมีลักษณะคล้ายกัน หรือเป็ นเซลล์ชนิ ดเดียวกันอาจมาอย่้ติดกัน ทำา
หน้ าที่อย่างเดียวกัน เรียกกลุ่มเซลล์เหล่านี้ว่า เนื้ อเยื่อ (tissue) ตัวอย่างสิ่ง
มี ชี วิ ต หลายเซลล์ เช่ น เซลล์ ส าหร่ า ยหางกระรอก เซลล์ เ ยื่ อบุ ข้ า งแก้ ม
เป็ นต้น
5. กระบวนการจัดการเรียนรู้
5.1 ขัน
้ นำ าเขูาส่้บทเรียน
1. คร้แจ้งจุดประสงค์การเรียนร้้
2. นั กเรียนทำาแบบทดสอบก่อนเรียนประจำาหน่ วยการเรียนร้้
ที่ 2 เรื่อง โครงสร้างและหน้ าที่ของเซลล์
3. นั ก เรี ย นสั งเกตภาพของสิ่ ง มี ชีวิ ต เช่ น แบคที เรี ย อะมี บ า
พารามีเซียมย้กลีนา สาหร่าย ปลา เป็ นต้น และให้บอกว่าแต่ละภาพที่เห็นมี
ความเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
4. ให้นักเรียนจำาแนกสิ่งมีชีวิตออกเป็ นกลุ่ม พร้อมบอกเกณฑ์
ในการจำาแนก
5.2 ขัน
้ สอน
1. แบ่งกลุ่มนั กเรียนออกเป็ น 4 กลุ่มๆ ละ 5 คน โดยคละเพศ
และความสามารถ และแจ้งให้นักเรียนทราบว่าผลงานของนั กเรียน คือ ผล
งานของกลุ่ม
 2. ให้นักเรียนแต่ละกล่ม ้ ่ี 1 เรื่อง ลักษณะและ
ุ ศึกษาใบความร้ท
ร้ปร่างของเซลล์สง่ิ มีชวี ต ้ ทำาใบงานที่ 1 เรื่อง ลักษณะและร้ปร่างของ
ิ จากนัน
ิ และนำ าผลทีไ่ ด้มาเปรียบเทียบกับข้อเท็จจริงจากใบความร้้ท่ี 1
เซลล์สง่ิ มีชวี ต
3. นั กเรียนแต่ละกลุ่มเสนอผลงาน และร่วมอภิปรายกับเพื่อน
ร่ว มชั น
้ และคร้ ถึงผลงานของแต่ล ะกลุ่ม ว่าแต่ล ะกลุ่ม ใช้ เกณฑ์ ใ ดในการ
เปรียบเทียบแบ่งกลุ่ม
5.3 ขัน
้ สรุป
1. คร้และนั กเรียนร่วมกันสรุปลักษณะ และร้ปร่างของเซลล์
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวและสิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ได้ว่าสิ่งมีชีวิตบางชนิ ดมีเพียง
เซลล์เดียว แต่สามารถทำา กิจกรรรมทุกอย่างที่ส่ิงมีชีวิตทั่วๆ ไปทำา ได้ เช่น
เคลื่อนไหว กินอาหาร สืบพันธ์ุ ตัวอย่างสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น อะมีบา
พารามี เ ซี ย ม เป็ นต้ น แต่ ส่ิ ง มี ชี วิ ต บางชนิ ดประกอบด้ ว ยเซลล์ จำา นวน
มากมายนั บ แสนล้ า นเซลล์ เซลล์ เหล่ า นี้ จ ะมี การเปลี่ ย น แปลงร้ ป ร่ า งไป
เป็ นกลุ่มเซลล์เฉพาะ เพื่อทำา หน้ าที่ต่างๆ กัน โดยเซลล์ท่ีมีลักษณะคล้าย
กัน หรือเป็ น เซลล์ ชนิ ดเดีย วกัน อาจมาอย่้ติดกั น ทำา หน้ าที่ อย่า งเดีย วกั น
เรี ย กกลุ่ ม เซลล์ เหล่า นี้ ว่ า เนื้ อเยื่ อ (tissue) ตั ว อย่ า งสิ่ งมี ชีวิ ตหลายเซลล์
เช่น เซลล์สาหร่ายหางกระรอก เซลล์เยื่อบุข้างแก้ม เป็ นต้น
2. คร้เปิ ดโอกาสให้นักเรียนซักถามข้อสงสัย

6. สื่อ / แหล่งการเรียนรู้
6.1 สื่อการเรียนรู้
1. หนั ง สื อ เรี ย นสาระการเรี ย นร้้ พ้ื น ฐาน วิ ท ยาศาสตร์ ม.1
หน่ วยการเรียนร้้ท่ี 2 เรื่องลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
2. ภาพสิ่งมีชีวิต เช่น แบคทีเรีย อะมีบา พารามีเซียม ย้กลีนา
สาหร่าย ปลา เป็ นต้น
3. ใบความร้้ท่ี 1 เรื่อง ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
4. ใบงานที่ 1 เรื่อง ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
6.2 แหล่งการเรียนรู้
 1. ห้องสมุด
2. อินเทอร์เน็ต

7. การวัดผลและการประเมินผล
7.1 วิธีการวัดและประเมินผล
1. ประเมินจากพฤติกรรมการปฏิบัติกจิ กรรมกลุ่ม
2. ตรวจแบบทดสอบก่อนเรียน หน่ วยการเรียนร้้ท่ี 1
3. ตรวจใบงานที่ 1 เรื่องลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมี
ชีวิต
7.2 เครื่องมือวัดและประเมินผล
1. แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม
2. แบบทดสอบก่อน-หลังเรียน หน่ วยการเรียนร้้ท่ี 1
3. ใบงานที่ 1 เรื่องลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
7.3 เกณฑ์การวัดผลประเมินผล
1. แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม นั กเรียน
ต้องได้คะแนนไม่น้อยกว่าร้อยละ 60 จึงจะถือว่าผ่านเกณฑ์
2. ใบงานที่ 1 เรื่องลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
นั กเรียนต้องได้คะแนนไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 จึงจะถือว่าผ่านเกณฑ์

8. บันทึกผลหลังสอน
8.1 ผลการสอน
.....................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
........................................................
8.2 ปั ญหา / อุปสรรค
.....................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
........................................................

8.3 ขูอเสนอแนะ / แนวทางแกูไข

.....................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
........................................................

ลงชื่อ ...............................
...................ผ้้สอน

(..................................................)
วัน
ที่.......เดือน.....................พ.ศ. .............
 แบบประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติกิจกรรมกลุ่ม

กลุ่มที่ ......................... ้ ...............................................

ชัน
เรื่อง .................................................................................
สมาชิกภายในกลุ่ม 1...............................................................

2...............................................................

3...............................................................

4...............................................................

5...............................................................

6...............................................................

คำาชีแ
้ จง ให้ทำาเครื่องหมาย ในช่องที่ตรงกับความเป็ นจริง

คุณภาพการปฏิบัติ
ที่ รายการพฤติกรรม ปานกลาง ปรับปรุง
ดี (3)
(2) (1)
1 การมีส่วนร่วมในการวางแผน

2 การปฏิบัติงานตามบทบาท
หน้ าที่
3 การให้ความร่วมมือในการ
ทำางาน
4 การแสดงความคิดเห็น

5 การยอมรับความคิดเห็น

6 การเข้าร่วมกิจกรรมอย่าง
สมำา่ เสมอ
7 ความรับผิดชอบงานที่ได้รับ
 มอบหมาย

ลงชื่ อ .........................................................................
ผ้้ประเมิน
...................
/ ................... / ...................

แบบทดสอบก่อน-หลังเรียน
ประจำาหน่ วยการเรียนรู้ท่ี 1 เรื่องโครงสรูางและหนู าที่ของเซลล์

1. เซลล์เยื่อหอมและเซลล์สาหร่ายหางกระรอกต่างกันอย่างไร
ก. เซลล์สาหร่ายหางกระรอกมีผนั งเซลล์ แต่เซลล์เยื่อหอมไม่มี
ข. เซลล์สาหร่ายหางกระรอกมีเยื่อหุ้มเซลล์ แต่เซลล์เยื่อหอมไม่มี
ค. เซลล์สาหร่ายหางกระรอกมีคลอโรพลาสต์ แต่เซลล์เยื่อหอมไม่มี
ง. เซลล์สาหร่ายหางกระรอกมีเซลล์คุมมากมาย แต่เซลล์เยื่อหอม
ไม่มี
2. โครงสร้างใดต่อไปนี้ ไม่พบในเซลล์สัตว์
ก. ผนั งเซลล์ ข. ไรโบโซม ค. นิ วเคลียส
ง. สารพันธุกรรม
3.โครงสร้างใดที่มีความสำาคัญที่สุดของเซลล์ส่ิงมีชีวิต
ก. นิ วเคลียส ข. เยื่อหุ้มเซลล์ ค. ผนั งเซลล์
ง. ไซโทพลาซึม
4. สิ่งใดที่พบในเซลล์สัตว์แต่ไม่พบในเซลล์พืช
ก. ผนั งเซลล์ ข. เยื่อหุ้มเซลล์ ค. นิ วเคลียส
ง. เซนทริโอล
5. การแพร่ (Diffusion) หมายถึงข้อใด
ก. การเคลื่อนที่ของอนุภาคจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารน้ อย
ไปมาก
ข. การเคลื่อนที่ของอนุภาคจากบริเวณที่มีความเข้มข้นของสารมาก
ไปน้ อย
ค. การเคลื่อนที่ของอนุภาคของสารในลักษณะอิสระโดยผ่านเยื่อ
เลือกผ่าน
ง. การเคลื่อนที่ของอนุภาคในลักษณะแนวเส้นตรงโดยไม่มีการ
เปลี่ยนทิศทาง
6. รากพืชด้ดนำ ้ าโดยวิธีใดมากที่สุด
ก. การแพร่ ข. ออสโมซิส ค. การด้ดซับ
ง. การลำาเลียง
7. ปั จจัยใดไม่เกี่ยวข้องในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืช
ก. นำ ้ า ข. แสง ค. แวคิวโอล ง.
คาร์บอนไดออกไซด์
8. เมื่อปล้กต้นไม้ในห้องมืดเวลาผ่านไปต้นไม้ค่อยๆ เหี่ยวเฉาและตายใน
ที่สุดเพราะขาดสิ่งใด
ก. แสงแดด ข. แก๊สออกซิเจน ค. นำ ้ าและแร่ธาตุ
ง. แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์
9. การสังเคราะห์ด้วยแสงคือข้อใด
 ก. กระบวนการสร้างอาหารของพืช
ข. กระบวนการคายความร้อนของพืช
ค. กระบวนการเปลี่ยนพลังงานความร้อน
ง. กระบวนการเปลี่ยนพลังงานจลน์เป็ นพลังงานศักย์
10. พลังงานจากแสงอาทิตย์ท่ีถ้กพืชด้ดไว้ถ้กนำ าไปใช้ในกระบวนการใด
ก. หายใจ ข. คายนำ ้ า ค. สร้างอาหาร ง. สร้าง
เนื้ อเยื่อ
เฉลยแบบทดสอบก่อน-หลังเรียน
ประจำาหน่ วยการเรียนรู้ท่ี 1 เรื่องโครงสรูางและหนู าที่ของเซลล์

1. ตอบ ค.
2. ตอบ ก.
3. ตอบ ก.
4. ตอบ ง.
5. ตอบ ข.
6. ตอบ ข.
7. ตอบ ค.
8. ตอบ ก.
9. ตอบ ก.
10. ตอบ ค.
 1
ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์
สิ่งมีชีวิต

สิง่ มีชวี ต
ิ ไม่วา่ จะมีขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่จะต้องประกอบด้วยหน่ วย
ย่อยของสิง่ มีชวี ต ิ ทีม่ องไม่เห็นด้วยตาเปล่า เรียกว่า เซลล์ (cell)
สิ่ งมี ชี วิ ตบางชนิ ด มี เพี ย งเซลล์ เ ดี ย ว แต่ ส ามารถทำา กิ จ กรรรมทุ ก
อย่างที่ส่ิงมีชีวิตทั่วๆ ไปทำาได้ เช่น เคลื่อนไหว กินอาหาร สืบพันธ์ุ ตัวอย่าง
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น อะมีบา พารามีเซียม เป็ นต้น
 อะมีบา พารามีเซียม

สิ่งมีชีวิตบางชนิ ดประกอบด้วยเซลล์จำา นวนมากมายนั บแสนล้าน

เซลล์ เซลล์เหล่านี้จะมีการเปลี่ยนแปลงร้ปร่างไปเป็ นกลุ่มเซลล์เฉพาะ เพื่อ
ทำา หน้ า ที่ ต่ า งๆ กั น โดยเซลล์ ท่ี มี ลั ก ษณะคล้ า ยกั น หรื อ เป็ นเซลล์ ช นิ ด
เดียวกันอาจมาอย่้ติดกัน ทำาหน้ าที่อย่างเดียวกัน เรียกกลุ่มเซลล์เหล่านี้ ว่า
เนื้ อเยื่ อ (tissue) ตั ว อย่ า งสิ่ ง มี ชี วิ ต หลายเซลล์ เช่ น เซลล์ ส าหร่ า ยหาง
กระรอก เซลล์เยื่อบุข้างแก้ม เป็ นต้น

เซลล์สาหร่ายหางกระรอก เซลล์เยื่อบุข้าง
แก้ม
1
ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์
สิ่งมีชีวิต

จุดประสงค์การเรียนรู้
1. อธิบายลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิตได้
2. เปรียบเทียบลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวกับสิ่ง
มีชีวิตหลายเซลล์ได้
คำาชีแ
้ จงจากร้ปภาพให้นักเรียนเติมข้อความลงในตารางให้ถ้กต้อง

เซลล์สาหร่ายหาง เซลล์เยื่อบุข้างแก้ม อะมีบา

กระรอก

พารามีเซี แบคทีเรีย เซลล์เยื่อหอม

ยม

ตัวอย่างของเซลล์ส่ิงมี ลักษณะที่นำามาเปรียบเทียบ
ชีวิต ร้ปร่าง จำานวนเซลล์
สาหร่ายหางกระรอก
เยื่อบุข้างแก้ม
อะมีบา
พารามีเซียม
แบคทีเรีย
เซลล์เยื่อหอม

1
ลักษณะและร้ปร่างของเซลล์ส่ิงมี
ชีวิต

ตัวอย่างของเซลล์ส่ิงมี ลักษณะที่นำามาเปรียบเทียบ
ชีวิต ร้ปร่าง จำานวนเซลล์
สาหร่ายหางกระรอก สี่เหลี่ยม หลายเซลล์
เยื่อบุข้างแก้ม ค่อนข้างกลม หลายเซลล์
อะมีบา ไม่แน่ นอน เซลล์เดียว
พารามีเซียม ยาวรี เซลล์เดียว
แบคทีเรีย กลม ท่อน เกลียว เซลล์เดียว
เซลล์เยื่อหอม เหลี่ยม หลายเซลล์