Tunnel Magazine 5

Tnelcilik ve Yeralt Teknolojileri Dergisi
Turkish Tunneling and Underground Technologies Magazine

ISSN 2148-1768 ki ayda bir yaynlanr / Every other months
Temmuz-Austos / July-August 2014 Yl / Year:1 Say / Nr: 5
Karg HES Projes

Kargi HEPP Project
ayel Bakr letmeler

Cayeli Copper Mine
Tnellerde Yangn Gvenl

Fire Safety in Tunnels
FUAR
ZEL SAYISI
tunnel expo
turkey special
edition
AVRASYA TNEL stanbul Boaz Karayolu Tp Geii Projesi

1800mm 250kW Fan ve Aksesuarlar
YKSEK PERFORMANS DK ENERJ MALYET

Tnellerde temiz havann ii sal, i gvenlii ve iletme
verimlilii iin Teknima Cleanair Technology havalandrma fanlar
ve frekans ayarl yol vericileri ideal zmdr. Teknima ile
projenizin enerji maliyetlerini drp, yksek temiz hava
performans ile baarnz artrrsnz. www.teknima.com
Teknima
Cleanair Technology
NDEKLER | CONTENTS
SUNU | introduction
sve Madencilik ve Tnelcilik Grubu Gelecek Teknolojileri Tartmak iin Trkiyeyi Ziyaret Ediyor..................... 8
Swedish Mining and Tunnelling Group Visit Turkey to Discuss Future Technologies
San Fransiscoda Robbins EPB TBMler Tneln Sonundaki I Grd.............................................................. 10
Big Breakthrough Finale for Twin Robbins EPBs in San Francisco
FIlder Tnel Kazsna Baland................................................................................................................................ 12
Prof. Dr. Nuh bLGN
A Milestone at the Stutgart Site: Filder Tunnel Kick Off

Madencilik Endstrisi iin Yeni Kuyu Genletme Teknolojisi ............................................................................. 14
TNELCLK DERNE BAKANI
New Version of a Proven Shaft Enlargement Technology in Mining

Lok Home stn Hizmet dl Ald........................................................................................................................ 16
President of Turkish Tunnelling Society
Lok Home Receives Prestigious Outstanding Individual Award

Yldrm Bayezid Boazn Altndan lerlemeye Devam Ediyor............................................................................. 18
Yildirim Bayezid is Advancing under Bosphorus
Bozankaya ve Kayseri Bykehir Belediyesi 30 Tramvay iin Protokol imzalad............................................. 20
Bozankaya and Kayseri Metropolitan Municipality Signed a Protocol for 30 Trams
Dr. Mcahit Naml BBde Yeni Greve Terfi Etti..................................................................................................... 22
Dr. Mucahit Namli is promoted to a new position in Istanbul Metropolitan Municipality
Makinas Lider Markas Sumitomo TSM Global Turkey Sumitomo Construction
Machinery ile Trkiye pazarnda........................................................................................................................ 24-25
30
Heavy Construction Equipment Brand Sumitomo is in Turkish Market

Bekaert ve Maccaferri Yeralt zmleri iin Ortakla Gidiyor........................................................................... 28
Bekaert and Maccaferri Establish Partnership for Underground Solutions
Karg Tneli Zor Jeolojik artlarda Baar ile Tamamland............................................................................. 30-34
Kargi Hepp Tunnel Opened In Very Difficult Geological Situations
Tnellerde Yangn Gvenlii.............................................................................................................................. 38-39
Arkun Baraj ve HES Enerji Tneli...................................................................................................................... 40-44
Arkun Dam and HEPP Tunnel
Efficient Drainage Solutions, Designed For the Gotthard Base Tunnel......................................................... 48-52
Kuzey Marmara Otoyolu Projesi amlk Tnelleri............................................................................................ 54-58
Northern Marmara Highway Project: Camlk Tunnels
Byk stanbul mesuyu II. Merhale Projesi Melen Sistemi...............................................................................60Melen Water System and Melen Dam Project
skdar mranye ekmeky Metro naatnda Aletsel Jeoteknik Gzlemler ............................................. 64-66
Instrumented Geotechnical Monitoring in Construction of Uskudar Umraniye Cekmekoy Metro
Tnel Yaayacaksnz........................................................................................................................................... 68-72
38
54
Tunneling as a Life Style

Trkyenn lk Yeralt Mzes................................................................................................................................. 74-79
First Underground Museum of Turkey
Trkyenin lk Tnelcilik Fuar ve 3. Tnelcilik Ksa Kursu Birarada Dzenleniyor..................................... 80-84
The first Expo and the third Short Course on Tunneling will be held together
SK Avrupa 1. Blge Tnel Projes (Ayvaldere Atksu Tneli)....................................................................... 86-88
Jumbo Delici Makinesinin alma Performans ve Spesifik Enerji Deerleri............................................... 90-96
Operating Performance of Jumbo Drill Machine and Specific Energy Values
Tnelcilik Srasnda Patlatma Kaynakl Titreimlerin zlenmesi ve Bitiik Tnellere Etkisi.....................98-102
Monitoring Blasting-Induced Vibrations during Tunnelling and Its Effects on Adjacent Tunnels
Ankara stanbul Hzl Tren Projesi Vezirhan nn ev Kazs ve A-Kapa Tnel Kazs......................... 104-106
Ankara Istanbul High Speed Train Project: Vezirhan-Inonu Cut and Cover Tunnel and Slope Excavation
Dnyann En Byk TBMinde Bakm ve Onarm leri Devam Ediyor...................................................... 108-109
Dnyann En Byk TBMnde Bakm ve Onarm ler Devam Edyor
Kadky Kartal Metro Projesi aftlar Patlatmal Kaz leri...................................................................... 110-112
Drilling and Blasting Operations in the Excavation of Kartal Metro Shafts
Karg Baraj ve HES Projesi Denge Bacas naat ii.................................................................................. 114-115
Kargi Dam and Hydro electrical Power Plant and Surge Shaft
ayel Bakr letmeleri.................................................................................................................................. 116-122
Cayeli Copper Mine
stiklal Caddesi Atksu Tnelinin Yenilenmesi............................................................................................. 124-126
Renovation of the stklal Street Drainage Tunnel
Tnelcilik Derneinden dl ve Destek Tevikleri..................................................................................... 128-129
Awards from Turkish Tunneling Society
116
Tnelcilik Dernei yelerimiz....................................................................................................................... 130-132
Deerli Okuyucular
Her baarnn temelinde eitim yatar. Bu nedenle bu saymzda,
tnelcilik konusunda yksek lisans ve yksek lisans st seviyesinde
Dnyadaki gelimeler nasl oluyor, ondan bahsedeceim.
Bu konuda ilk admlar 18 sene evvel Prof.Dr. S. Pelizza bakanlnda
Italyada Torino Politeknik de COREP ats altnda atld. u anda
program ITAda (Uluslararas Tnelcilik Birlii) bakan yardmcs
Prof.Dr. D. Peila tarafndan yrtlmektedir. Kurs cret, 5000 Avrodur.
Eitim bir yl teorik konular bir yl da tez hazrlama eklinde devam
emektedir. Kursa daha nce yksek lisans derecesine sahip kiiler
katlmaktadr. Her konu Dnyann deiik yerlerinden gelen hocalar
tarafndan anlatlmakta ve tartlmaktadr. Kurs dili ngilizcedir. On
yldr devaml ders verdiim bu kursda mezun olanlarn hemen i
bulduklarna ve yksek mevkilere geldiklerine ahit oldum. Bunlardan
birisi T Maden Fakltesi Maden Mhendislii Blm Mezunu
Sayn Celalettin Ercandr ve halen Geodatada Dudullu-Bostanc ve
Gztepe-Ataehir-mraniye Metro hatt projelendirmesinde Proje
Mdr Yardmcs olarak almaktadr.
Tnelcilik konusunda eitim veren dier nemli eitim kurumu
Swiss Federal Institute of Technology Lausanne (Ecole Polytechnique
Fdrale de Lausanne, EPFL)dr. Burada kurslar 2007 ylndan
beri Prof.Dr. J. Zhao bakanlnda yrtlmektedir. Kurs 4 modl
halindedir ve modllere faslalarla devam etme imkan vardr. Kurs
creti tm modller iin 18.000 CHF dir, unutulmamas gereken
bir husus da her 4 ay iin svirede yaam ii ayrca bir 10.000 CHF
ayrlmas gereidir.
Tnelcilik master kurslar Fransada Fransz Tnelcilik Dernei
(AFTES) ve Institut National des Sciences Appliques de Lyon INSA &
Ecole Nationale des Travaux Publics de ltat - ENTPE, Lyon tarafndan
yrtlmektedir. Eitim 5er ay faslalarla verilmektedir ve toplam
cret 15.000 Avrodur.
Dear Readers
In this issue I will inform you about latest developments in the world
on tunnelling education concerning postgraduate studies, since I believe
that the education is one of the main factors in a success.
The first steps in this field were taken 18 years ago by Prf.Dr.S.Pelizza
in Politecnico Di Torino under the patronage of COREP, now followed
by Prof.Dr.D.Peila lecturer in the same institution and vice president of
ITA. The course fee is 5000 Euros. The course is one year for theoretical
studies and one year for practical studies and writing the thesis. The
course language is in English. The students already heaving a master
degree are accepted to this course and the lectures are given by different
authorities coming from different countries. During my lecturing periods
of 10 years in this course I witnessed student finding the jobs easily after
their graduation. A typical example to this is Mr. Celalettin Ercan (a former
student from TU Mining Engineering Department) who is employed now
in GEODATA as vice project manager responsible of planning DudulluBostanc and Gztepe-Ataehir-mraniye Metro projects.
The other important education center in this field is Swiss Federal
Institute of Technology Lausanne (Ecole Polytechnique Fdrale de
Lausanne, EPFL, the director of the course is Prof.Dr.J.Zhao. The course
is composed of 4 modules and it is possible to attend the modules
in different times. The tuition fee is 18.000 CHF and it should be
remembered that an additional living cost in Lausanne is 10.000 CHF
for every 4 months.
Tunnelling courses in postgraduate level are carried out in France by
French Tunnelling Society (AFTES) and Institut National des Sciences
Appliques de Lyon INSA & Ecole nationale des Travaux Publics de
ltat - ENTPE. The course is folloved in two 5 months and tuition fee is
15.000 Euros.
Dier bir kurs spanyada spanyol Tnelcilik Dernei (AESTOS)

tarafndan 10 modl altnda yrtlmektedir, toplam cret 9000
Avrodur.
A similar course is opened in Spain by Spanish Tunnelling Society
Haydi dars bamza
Hoping that these examples should be pioneering for us in Turkey.
(AESTOS) in 10 different modulus. Tuition fee is 9000 Euros.
Tnelcilik Dernei Kurumsal yelerimiz...............................................................................................................133

Yaklaan Etkinlikler.................................................................................................................................................134
Upcoming Events
Tnel Dergisi www.tuneldergisi.com 5
Tnel Dergs 5. Sayya Katkda

Bulunan Tnelcler ve Madencler
contrbutng partes
Tnelcilik ve Yeralt Teknolojileri Dergisi
Turkish Tunneling and Underground Technologies Magazine
ISSN 2148-1768 ki ayda bir yaynlanr / Every other months
Temmuz-Austos / July-August 2014 Yl / Year:1 Say / Nr: 5
Dr. Nuh Bilgin stanbul Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm

Dr. Hanifi opur stanbul Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm
Dr. Cemal Balc stanbul Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm
www.tuneldergisi.com
Dr. Olgay Yaral Blent Ecevit niversitesi, Maden Mh. Blm

Dr. Ali Osman Ylmaz Karadeniz Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm
mtiyaz Sahibi
Prof. Dr. Nuh BLGN
Genel Yayn Ynetmeni ve Sorumlu Yaz leri Mdr
Fevzi AKSU
Genel Koordinatr
Ufuk Yavuz TMER
Dr. brahim avuolu Gmhane niversitesi. Maden Mh. Blm

Dr. Melih Geni Blent Ecevit niversitesi, Maden Mh. Blm
Dr. mer Aydan Ryukyu University, Civil Engineering
Dr. Niyazi zgr Bezgin stanbul niversitesi, naat Mh. Blm
Dr. Mcahit Naml BB Anadolu Yakas Rayl Sistemler Mdrl
Z. Derin Blent Ecevit niversitesi, Maden Mh. Blm
Mehmet apik Karadeniz Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm
Genel Koordinatr Yrd. Reklam, Halkla likiler

ve Tantm Sorumlusu
Eref YILDIRIM
esref.yildirim@tuneldergisi.com
Serdar Yaar Karadeniz Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm
Grafik Tasarm
zlem YERLKAYA
Volkan Balc Karg Baraj ve HES, Glermak
eviri
Can POLAT
Yavuz Selim Karakum Kuzey Marmara Otoyolu amlk Tneli Ekol Koz naat
Bask Organizasyon
Artpres Matbaaclk San. ve Tic. Ltd. ti.
brahim Karaolanolu Cad. Altunta Apt. No:37
Kat:1 Seyrantepe/stanbul
Tel: (0212) 278 80 76 Faks: (0212) 325 89 46
www.artpres.com.tr
Bask
Portakal Bask A..
Ynetim Yeri
TNELCLK DERNE
Orureis Mahallesi Barbaros Caddesi Tekstilkent Sitesi A
11 Blok 3.Kat No 48 Esenler stanbul
Tel : 0 212 438 17 54
Fax : 0 212 288 02 10
info@tunelder.org.tr / www.tunelder.org.tr
Karg Kzlrmak Hidroelektrik Santral Projesi

10.0 m Robbins ift Kalkanl Tnel Ama Makinas ( DS TBM )
. Blent Baydar Belkahve Tneli, Yerta naat

Mustafa Yurt Karg Baraj ve HES, Glermak
Alper ztrk Karg Baraj ve HES, Glermak
Uur Ate Karg Baraj ve HES, Glermak
Asaf Bulut Kuzey Marmara Otoyolu amlk Tneli Ekol Koz naat
lyas Beki Melen Baraj, Ece Tur-Ynta Ortakl
Mahmut Anl Melen Baraj, Ece Tur-Ynta Ortakl
Michael Mertens Drken GmbH
En az zorlukla
karlaacanz yol
Ayta Alpat Aykomnaat

Hakk Alpat Aykom naat
Mustafa Uyar Bekaert
Gray Tysz Kapadokya Yeralt Mzesi, Gray Mze
Sayra ada Kapadokya Yeralt Mzesi, Gray Mze
Selim Buldak Kempar Makine
Dnyann en zor engellerini aarak yollar amak ok byk bir

grevdir. Tm tnel ilerini dzene koyacak tecrbeli bir ortakla
beraber olmak ise sizi bir adm daha ne karr.
ner Ylmaz Soner Temel Mhendislik

Sinan Kuku Soner Temel Mhendislik
Korkut Mroy Yksel-Emay Ortakl
Derya Kkertem Yksel-Emay Ortakl
Murat Hzel Dou naat
Mehmet Zengin Dou naat
Bar Gaziolu Kasmpaa-Stlce Karayolu Tneli, Makyol naat
Ali Rza nkr Kasmpaa-Stlce Karayolu Tneli, Makyol naat
Onur Soylu Esa naat
Murat Kula Ayvaldere Atksu Tneli, nal Akpnar naat
hazrlayan | prepared by
Alper Ata Ayvaldere Atksu Tneli, nal Akpnar naat

lhan Tosun Ayvaldere Atksu Tneli, nal Akpnar naat
Iain Anderson ayeli Bakr letmeleri
lker Verenel Efectis Era Avrasya
Gktu Kzlboa Efectis Era Avrasya
www.mci-group.com/turkey
Ali Bayraktar Efectis Era Avrasya
Robbins olarak tnelciliin zor bir i olduunu biliyoruz,

ancak inanyoruz ki bizimle ortaklnz byle zor olmayacak.
Robbins olarak projeniz iin sadece en iyi tasarlanm makinay
salamakla kalmayz, proje balangcndan makinann geri almna
ve bu sreteki her konuda rakipsiz destek sunarz. Yeralt zelliklerinin hibir garantisi olmazken , Robbins le ortaklnz her
zaman garanti altndadr.
THE ROBBINSCOMPANY.COM
sve Madenclk ve Tnelclk Grubu Gelecektek

Teknolojler Tartmak n Trkyey Zyaret Edyor
Swedish Mining and Tunnelling Group Visit
Turkey to Discuss Future Technologies
In less than a months time, the largest companies within the mining and tunnelling sector from Sweden and Turkey
will meet in Istanbul to share their thoughts on future trends and upcoming projects. The Swedish Mining and
Tunnelling conference will be held in the 9th September in Istanbul for an audience of approximately one hundred of
the industries representatives.
Nitro Consult, Petro Team, Sandvik, Sika, Stafsj,

Bergutbildarna, Xylem, Wassara ve EKN.
Trkiyede yaplmakta olan byk projeler
yabanc yatrmclarn ilgisini olduka ekmektedir. Ayrca svein bu konuda sahip olduu
uzun gemii ve tecrbesini Trk meslektalar
ile konferans erevesinde paylamak firmalarn ncelikli hedeflerindendir. Dnya pazarnda
olduka aktif olan sve irketleri bu gruba
destek vermektedirler.
sve Madencilik ve Tnelcilik Grubu (SMTG)
sve Madencilik ve Tnelcilik Bakan Bengt Ljung
Bir aydan ksa bir sre ierisinde Trk ve sveli

madencilik ve tnelcilik sektrnde faaliyet
gsteren irketler fikirlerini paylamak ve gelecekteki projelerden konumak zere buluuyorlar. Birlikte dzenlenecek olan bu toplant 9
Eyllde stanbulda gerekletirilecek.
sve Madencilik ve Tnelicilik Grubu,
Trkiyedeki endstri hakknda fikir sahibi
olmak, halihazrda yaplan almalar incelemek iin Trkiyeye geliyor. Konferans boyunca
sve Grubu yneticileri, Trkiye Madencilik
Dernei Bakan Mustafa Snmez ve Tnelcilik
Dernei Bakan Prof. Dr. Nuh Bilgin deneyimlerini ve bilgilerini paylaacaktr. Buna paralel
olarak Sandvik, Atlas Copco ve Nitro Consult
yeni teknolojiler ve projeleri hakknda katlmclar bilgilendirecektir. sve Madencilik ve
Tnelcilik Grubu 14 irket dahilinde katlm yapmay planlamaktadr: Atlas Copco, Bergteamet,
Botnia Exploration, Drillcon, Midroc Electro,
sve; Avrupada yeralt madencilii ve teknolojisinde lider konumundadr. SMTG yeleri sahip
olduklar beceri ve deneyimleri ile madencilik
ve tnelcilik endstrisine teknoloji, rn ve
servis hizmeti salamaktadr. SMTGnin amac
maden ve tnel almalarna hz kazandrmak
ve sve madencilik ve
tnelcilik teknolojisini
Dnyaya tantmaktr. sveten Dnyaya
datlan rn ve servisler kullanclar tarafndan son derece kaliteli, yksek teknoloji
ieren ve efektif rnler olarak adlandrlmaktadr. Dnyada
gvenilir retici ve
ortaklar olarak bilinmektedirler.
SMTG 9-10 Eyll 2014
tarihinde Trkiyede
bir etkinlik dzen-
www.avrasyatuneli.com
ktalar brletren
en modern ulam altyaps
lemektedir. Etkinlikte dnya madencilik ve

tnelcilik sektrnde baskn bir role sahip
olan ekipman reticileri ve tedarikleri Atlas
Copco, Sandvik, Xylem ve LKAB firmalar hazr
bulunacaklardr. Dnya apndaki bu firmalara
ilave olarak ba yukar kuyu ama ve maden
gelitirme konusunda uzmanlam, svein en
byk madencilik yklenici firmas Bergteamet,
maden arama ve sondajclk konusunda Kuzey
Avrupann en byk irketi Drillcon, patlatma
ve kaya mekanii alanlarnda uzman Nitro
Consult ve Petro firmalar ile patlatma eitimi
konusunda dnyann en gl ekibine sahip
irketi Bergutbildarna, yeralt otomsayon sistemlerinde uzman firmalar Midroc Electro ve
LKAB Kiruna, bak srgl vanalarn gelitirilmesi, retilmesi ve dnya apnda pazarlanmas konusunda ne sahip Stafsj Valves AB
firmalar bu etkinlikte yer alanlar arasndadr.
www.ym.com.tr
www.skec.com
San Fransiscoda Robbins EPB TBMler

Tneln Sonundaki I Grd
Segment Kaplamalarda ve Pskrtme

Betonda elik Tel Donatnn
Avantajlarndan Faydalann
Big Breakthrough Finale for Twin Robbins

EPBs in San Francisco
Dramix
A specialized Robbins EPB broke through to fanfare on June 11, 2014, marking the completion of twin tunnels at
San Franciscos Central Subway in California, USA. The first of the two machines holed through on June 2, with both
Robbins machines achieving swift advance rates of up to 40 m (131 ft) in 24 hours and 513 m (1,683 ft) in one month.
The Central Subway is the second phase of the San Francisco Municipal Transportation Agencys (SFMTA) Third Street
Light Rail Transit Project.
ift tp yntemi ile inaa edilen San Fransisco
Metrosunda 11 Haziran 2014 tarihi itibari
ile TBM kazs tamamland. Makinalar gnde
40, ayda ise 513 metre performansa kadar
ulamtr. Bu metro inaat San Francisco
Belediyesi Ulam Birimine ait nc hafif
rayl ulam projesinin ikinci ayadr.
2,5 km uzunluundaki ift tpler gzergah
zerinde yumuak zemin, ince tabakalar halinde siltta, eyl, kumta ve beton diyafram
duvarlarn ieren olduka karmak bir jeolojiye sahiptir. Yklenici irket Barnard/Impregilo/
Healy (BIH) JV, TBMleri karmak jeolojide
kolayca ilerleyebilecek, dnlerde kolaylk salayabilecek ve gaz ieren durumlarda
kullanabilmek zere tasarlamtr. Karmak
zemin kazs iin uygun bir kesici kafa tasarm
10 Tnel Dergisi www.tuneldergisi.com
yaplm, dnlerde ise halkalarn hasar grmesini nleyecek, keski anmalarn azaltacak
ve yeryz oturmalarnn en aza indirmesi iin
nlemler alnmtr.
Tnelin s oluu ve halihazrda bulunan
yaplar dahilinde oluabililecek oturmalar en
aza indirmek iin detayl analizler yaplmtr.
zellikle Bay Area hzl gei tnelinin altndan geilirken bu almalar dikkate alnmtr.
Yklenici firma ayna basncn dikkatle izlemi
ve zemin artlandrma iin anti kil polimeri
ieren kpk kullanmtr.
BIH JV firmas 137 metrelik karmak bir jeoloji
ieren dnte ayna basncn, dolguyu ve ynlerdimeyi dikkatlice izleyerek meydana gelen
oturmalarn tahmin edilenden ok daha az
olmasn salamtr. Proje mdr Matthew
Fowler; Benim dncemde burada uygulanan EPB teknolojisi sehirii tnelcilii iin
yeni bir standart oluturdu eklinde konutu.
SFMTA Saha mhendisi Sarah Wilson
ise Dikkatli bir izleme yntemi ile San
Fransiscoda bulunan yaplara hasar vermeden
getik eklinde konutu.
TBM kaz ilemleri tamamlanan metro inaasnda iki a kapa istasyonu ve bir derin tnel
kazs devam etmektedir. 2,7 kmlik derinlii 15
ila 45 metre arasnda deien metro inaas
tamamlandnda ehirdeki ulam kolaylatrcak ve belli yaplar ile balantl olacaktr.
2018 ylnda halka almas planlanan bu yap
2030 ylnda gnde 65.000 yolcu tamay
hedeflemektedir.
Yksek Performans!
Maliyet Avantajlar!
- elik Hasr veya Konvansiyonel

Donat htiyac Yok
- Daha Az Beton Tketimi
- Hzl ve Kolay Uygulama
Enerji Yutma Kapasitesi

Tama Gc Yksek Dktil Beton
Yksek Darbe ve Yorulma Dayanm
Daha yi atlak Kontrol
Pskrtme Beton
Segment Kaplama
- Karma Donatl zm
- %100 elik Tel Donatl zm
- Yangn Dayanm
ev Stabilizasyonu
Tnel Tahkimatlar
Maden Galerileri
Barajlar
Bekaert zmit A..

Alikahya, Fatih Mah.
Sanayi Cad. No:88
41310 zmit/KOCAEL
T +90 262 316 85 00
F +90 262 364 76 31
mustafa.uyar@bekaert.com
www.bekaert.com/building
FIlder Tnel Kazsna Baland

A Milestone at the Stutgart Site: Filder Tunnel Kick Off
Weighing in at 2,000 metric tons, the Herrenknecht AG tunnel boring machine is to commence work on excavating two
single-track tunnel tubes through the Filder Plateau extending along the south of the Baden-Wrttemberg capital of
Stuttgart. Each tube is 9,468 meters in length. The Filder Tunnel will link Stuttgarts new central railway station with
the Filder Plain and Stuttgart Airport. Excavation of the tunnel is part of the major Stuttgart21 infrastructure project.
The use of the tunnel boring machine permits material to be delivered and carried off via the highway away from the
city center, thereby providing some relief for Stuttgart and its inhabitants.
Tnel ama makinas dntrebilir bir yapya

sahip. Filder Tnelinin yukar ksmnda kapal
modda helezon konveyr ile birlikte alacak
fakat aa ksmnda ise ak modda bant
konveyrler vastas ile ilerleme yapacaktr. Bu
eitli kaya tabakalarna atfolunabilir. Makina
gzergah boyunca marn ieren kumtanda,
kilde ve nodll marnda kaz yapacaktr. TBM
155 metre ykseklie yzde 2,5 eimle ulaacak ve kullanlmayaca tek alan ise delme
patlatmann uygunlanmas zorunlu olan bir
jeolojik gei zonudur.
Otomatik tnel teknolojisinin kullanlmas
ile kaz esnasnda aa kan pasa otoyola
aktarlacak ve ehir merkezinden uzaklatrlacaktr. Bu da Stuttgart ehrini ve halk
yksek derecede bir kamyon trafiinden kurtarmaktadr.
2000 ton arlndaki Herrenknecht marka
tnel ama makinas Filder Platosunda gney
Baden-Wrttemberg eyaletinde kazya balad. ki tp 9.468 metre uzunluunda olup,
Stuttgart Merkez stasyonunu, Filder Plain ve
Stuttgart Havalimanna balayacaktr. Tnel
kazs Stuttgart21 yeralt yaplar projesinin
bir aya olarak planlanmtr. TBMlerin kullanm ile aa kan pasa otoyol ile tanacak,
bu da Stuttgart ve halk iin bir rahatlk salayacaktr.
10 Temmuz 2014 tarihinde politikaclar ve
i adamlarnn bulunduu bir grup Filder
Tnelinin aln yapt. Deutsche Bahn
CEOsu Rdiger Grube alta, Filder Tneli
inaat Alman mhendisliinin dnyaya sunaca bayaptlarndan biridir eklinde konutu.
Finans ve Ekonomi Bakan Dr. Nils Schmid u
szleri ekledi. Baden Wrttemberg eyaletinde
yenilik ve gelenek ele ele devam etmekte, tnel ama makinas teknik bir bayapt
olmasnn yannda, ayn zamanda eliin en
mkemmel eklidir.
Herrenknect CEOsu Dr. Martin Herrenknecht

120 metre uzunluunda ve 10,82 metre
apnda makinadan olduka gurur duyduunu
syledi ve konumasna u szlerle devam
etti; imdi son teknoloji tnel makinasn
Baden Wrttemberg eyaletinden gsterebiliriz, gvenli ve hassas bir ekilde kaz yapmasnn yan sra ayn zamanda evre dostu
bir yaps var. alanlarmz sahip olduumuz
teknolojiyi komularmza sunmaktan oldua
memnun.
Protestan ve Katolik kiliseleri TBM kazsndan

nce bir ayin dzenledi. Stuttgart Nachrichten
gazetesi ve Stuttgart21 iletiim ajansnn ortak
yrtt medya almas sonucu makinaya Suse ad verildi. smin Almanca karl
Stuttgart ve Ulma hzlca ulaan eklinde
tanmlanabilir. Finans ve Ekonomi bakannn
ei Tlay Schmid kendisinin tnelciliin vaftiz
annesi olarak gsterilmesinden dolay, tnele
kaz sresince Tlay Tneli adn vermitir.
Madenclk Endstrs n Yen Kuyu

Genletme Teknolojs
30 yllk uluslararas deneyimle desteklenen yaratc ve multidisipliner mhendislik
zmleri sunmaktayz.
New Version of a Proven Shaft

Enlargement Technology in Mining
We provide innovative and multidisciplinary engineering services supported

with 30 years of international experience.
Herrenknecht AG has developed a next generation of the rodless shaft enlargement machines that have been
established on the market for decades as so-called V-Mole technology. Herrenknecht worked closely together with
two very experienced companies highly renowned in the mining industry, Thyssen Schachtbau and Murray & Roberts
Cementation, to update and adapt the technology to current conditions and requirements. The result is the SBE (Shaft
Boring Machine for Shaft Enlargement). It facilitates high sinking speeds and maximum working safety for shaft
boring using the pilot borehole.
Herrenknecht yeni bir rodsuz kuyu geniletme makinas zerinde almaktadr. V-mole
teknolojisi olarak adlandrlan bu yntem, iki
mehur maden irketi ile beraber gelitirilmitir. Thyssen Schachtbau ve Murray &
Roberts Cementation irketlerinin istekleri
dorultusunda gelitirilen bu yeni teknoloji,
gerekli noktalar ele alnarak dizayn edilmitir.
SBE (Kuyu geniletme iin dizayn edilen kuyu
ama makinas) olarak adlandrlan bu yeni
makina, kuyu amada yksek kaz hzlarna
ulaabilen ve maksimum alma gvenlii
salamak zere dizayn edilmitir.
21 Temmuz 2014 tarihi itibariyle yeni SBE ler
sata sunulmutur. SBE Herrenknecht tarafndan Thyssen Schachtbau ve Murray & Roberts
Cementation ortak girii yardmlar ile gelitirilmitir. V-mole teknolojisi ile bu iki irket
mekanize tnelcilik alanda market liderliini
hedeflemektedir.
Yeni dizayn edilen makinada Herrenknect

modern bir kuyu ama makinasn yksek
standartlar erevesinde gvenlii ve emniyeti n planda bulundurmay hedeflemektedir.
Yeni jenerasyonun kullanma girmesiyle sert
kayada artlar uygun olduu taktirde 9,5
metre apnda kuyu aabilmek mmkn olacaktr. Bu konsept bir ncekilere gre olduka
yksek performans salayabilecek kapasiteye
sahiptir. Vasfl personel kolayca yeni makinay
kontrol edebilecektir.
alma presibi sert kaya TBM lerinin dikey
konumda almas olarak dnlebilir.
lerleme ve birincil kaplama ilemleri arka
arkaya yaplmaktadr. Yana doru uzayabilen
hidrolik silindirler sayesinde 15 metre yksekliinde 350 ton arla sahip bu makinalar
kaz aynasna itilebilmekte ve kesicikafann
dnmesi salanmaktadr. Hidrolik silindirler
sayesinde, dikey gzergah hassas bir
ekilde takip edilmektedir. Ayn zamanda laserli sistemler dorultusunda
yaplan lmler operatre annda
ulatrlmaktadr.
Kesicikafa zerinde dnen bir ankraj
platformu bulunmakta, bununla birlikte
ankraj ve elik hasr kaz sonrasnda
yerletirilmektedir. stenildii taktirde
pskrtme beton nitesi makinaya
eklenebilmektedir. Operatr btn bu
zellikleri makina zerinden kontrol
etmektedir.
SBE ile kuyu kazs aamada gereklemektedir.
ekil 1: Pilot kuyu yntemini kullanan SBE alma presibi

lk olarak pilot bir kuyu almakta,

ayn zamanda bu kuyu dikey merkezi
belirlemektedir.
Tabana ulatktan sonra iiler pilot kuyuyu geniletmek iin kullanlacak olan
reamer yerletirmektedir. Bunun sayesinde kuyunun genilii arttrlp, tabandan
tavana kadar kaz yaplmaktadr. Kaz srasnda ortaya kan pasa tabanda birikmekte ve darya tanmaktadr.
Son olarak kuyu ama makinas hazrlanan pilot kuyuyu genileterek, aaya
doru ilerlemekte ve ayn zamanda birincil kaplamay yapmaktadr. Kuyu derinlii
pilot kuyunun derinlii ile snrlandrlmaktadr.
Yeni yntemin kullanlmaya balanmasndan
sonra kuyu ama makinas performanslarnda
% 20 -30 art beklenmektedir. Dier yntemler ile kyaslandnda dairesel ve dikey en
kesit kazsnda olduka hassas olan bu yeni
makina ayn zamanda kaz esnasnda oluabilecek titreimleri de en aza indirmektedir. Kaz
srekli olarak yaplmakta, delme patlatma
ynteminde karlalan sklama, patlatma
sonrasnda oluan gazlarn dalmas gibi
duraklamalar mevcut deildir. SBE yksek ilerleme hzlarnn yan sra ileri derecede gvenli
ve ergonomik bir alma ortam sunmaktadr.
Dnya zerinde 3500 kmden fazla tnel imalatnda ve

2500den fazla projede tasarm ve mavirlik
hizmeti saladk.
We have designed and followed the construction

of over 3,500 km of tunnels and more than
2,500 projects worldwide.
Tablo: Herrenknect SBE teknik zellikleri
Yaklak kurulu g (kW)
800
Kesicikafa rpm
0-5
maks Tork (kNm)
3300
bask kuvveti (kN)
12000
Pabu destek kuvveti (kN)
36000
lerleme admlar (mm)
1000
Yaklak arlk (ton)
350
Ufuk Universitesi Cd. No:3 The Paragon

K:23 No: 8 Stz/Ankara
Tel: (+90) 0312 258 63 25
Fax: (+90) 0312 258 63 02
Ali Rza Grcan Cad. Alparslan Merkezi,

No:29/12 4.Kat Merter/stanbul
Tel: (+90) 0212 482 80 55
Fax: (+90) 0212 482 80 57
www.geodata.it
Lok Home stn

Hzmet dl Ald
Lok Home Receives
Prestigious Outstanding
Individual Award
Every year, the Underground Construction
Association (UCA) of SME honors an
Outstanding Individual at its annual awards
banquet, held in conjunction with the North
American Tunnel (NAT) Conference. The
distinctive award is given to a person who has
made major contributions to the tunneling
industry throughout their career.
This person was none other than Lok Home,
President of The Robbins Company and
longtime supporter of the UCA of SME. Home
was nominated in large part because of his
work to promote the industry by bringing the
ITA-AITES World Tunnel Congress (WTC) 2016
to the United States. The event will be held
in San Francisco, California in collaboration
with NAT, marking 20 years since the last WTC
conference was held in the U.S. The bidding
process to bring the WTC to San Francisco
required an extensive time commitment and
industry knowledge.
Yeralt Yaplar Dernei her sene dzenledii stn hizmet dln bu

kez Kuzey Amerika Tnel Konferansnda (NAT) verdi. Bu seneki dl
tnel endstrisine byk katklar yapm olan bir kiiye verildi. Yeralt
Yaplar Dernei eski bakan ve David R. Klug Dernei bakan olan
David Klug dl takdim ederken bu kiiyi seerken sadece endstride
yapt iler olarak deil ayn zamanda endstriyi bir btn olarak tevik
etmesi bizi etkilemitir eklinde konutu.
Fransiscoya kazandrlmasndaki ihale sreci olduka zaman alan ve

bilgi birikim gerektiren bir iti. Klug konumasna u szlerle devam
etti Bu sreci tamamlayabilecek balantlar olduka salam, dnyada
tannm birine ihtiyacmz vard. Lok bu sre erevesinde kendi irketinden kiileri de altrarak sreci kolaylatrd ve 2013 te Cenevrede
dzenlenen konferansta 2016 yl iin seildik.
Lok Home, Robbins irketinin bakan ve uzun sre boyunca UCAnn

destekilerinden biridir. Home, 45 yllk tnelcilik kariyerine Kanadadaki
Haileybury Madencilik Okulunu bitirdikten sonra balam, ilk etapta
Kanadada mevcut madenlerde alarak ve ardndan Robbins irketinde saha bakm menejeri olarak devam etmitir. Sonrasnda Boretec
firmasn kurmu ve iki irketi Robbins ad altnda toplamtr.
Home, dnyada yaplan almalara ve organizasyonlara katlmaktadr,

en nemlilerinden biri olan ITAtech (ITA tech uluslararas bir organizasyon olup dnya apnda standartlar gelitirmek iin alan bir kurumdur) ile L10 Main Bearing Life ve segment dolgusu standartlarnn
gelitirilmesinde grev almtr. Delme patlatma ve TBM tneli seim
kriterleri bekleyen konulardan biridir. alma grubu yapt yaynlar ile
endstride tartlan konulara k tutabilmeyiamalamaktadr.
ITA nn dzenledii Dnya Tnelcilik Kongresini 2016 ylnda Amerika

Birleik Devletlerine getiren kii yine kendisidir. Konferans San Francisco
Kalifoniyada NAT ile birlikte dzenlenicek olup, 20 yldan sonra
Amerikada dzenlenen ilk Dnya konferansdr. Dnya kongresini San
dl aldktan sonra Home bu baary alt kiilere borlu olduunu syledi. Lok konumasn u szlerle bitirdi. Baar her zaman
takm almasyla olur. yi bir alma ekibi olan kiiler her zaman
kazananlardr.
Yldrm Bayezd Boazn Altndan lerlemeye

Devam Edyor
Yildirim Bayezid is Advancing under Bosphorus
Construction of Eurasia Tunnel having

an alignment length of 14.6 km, which
is going to connect the Asian and
European sides of Istanbul, has started
after a ceremony in 19 April 2014. The
contractor company (ATAS, Euroasia
Tunnel Construction, Investment, and
Operation), which is a joint venture
of Yapi Merkezi from Turkey and SK
E&C from South Korea, was granted
for construction of this project as
build-operate-transfer. The TBM
called Yildirim Bayezid manufactured
by Herrenknecht GmbH, used for
excavation of this challenging road
tunnel under Istanbul Strait, has a
diameter of 13.7 meter, weight of
3400 tons and length of 120 meter
and is going to work under at 11 bar
ground and water pressure.
Excavation works started from
Haydarpasa in the Asian part of
Istanbul. The project is pointed out as
one of the most difficult construction
work in the world. An advance of 700
meters has already been achieved by
the contractor.
Avrasya Tneli Projesinin (stanbul Boaz Karayolu Tp Geii Projesi) tasarm, inaat ve yaklak 26 yl sreyle iletilmesi, Trkiyeden lider Yap
Merkezi ve Gney Korenin nde gelen kurulular olan SK E&C irketlerinin kurduu Avrasya Tneli letme naat ve Yatrm A.. (ATA) tarafndan
gerekletirilecek. letme sresinin tamamlanmas ile Avrasya Tneli kamuya devredilecek.
Avrasya Tneli Projesinde tnel kaz almalarna 19 Nisan 2014 tarihinde Babakan Recep Tayyip Erdoan ve Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme
Bakan Ltfi Elvann da katld trenle balanmt. Deniz taban altnda yrtlen kaz almalarnda 13,7 m apnda, 3.400 ton arlnda ve 120
m boyunda olan ve proje iin zel olarak tasarlanan Yldrm Bayezid ad verilen Tnel Ama Makinesi (TBM) kullanlyor. Herrenknecht tarafndan
Almanyada retilen TBM, hem EPB (pasa basnl) hem de Slurry (arlkl olarak bentonit bulamac ile zemini dengeleyen) sistemlerin bir arada
alt Mixshield tipindedir.
TBM, stanbul Boazn deniz tabannn altndaki zemin iinden geerken yaklak 110metrelik su basncna maruz kalaca iin 11 barlk arn basncna dayanacak ekilde tasarlanmtr. Yine makinenin tasarm yaplrken olas mdahaleler ve muhtelif dnemlerde yaplacak keski deiimleri
iin hem basnc dengelenmi hcreler, hem de dalglarn almasna msaade eden basn hcreleri ile donatlmtr. TBM, bentonit bulamac
kullanan tnel ama makineleri arasnda 11 bar deerindeki iletme basnc ile dnyada 2. srada, 13, 7 m ap ile dnyada 6. srada yer almaktadr.
Makinenin zemini kazan, dengeleyen ve n dkml segman paralarn birletirip tnel gvdesini oluturan ana zrh ksm 13, 5 m boyunda olup
arkasna bal tm g ve dier birimlerini ieren 4 adet destek nitesi ile birlikte toplam boyu 120 metredir. Makinenin toplam arl 3.400 ton
civarnda olup tek seferde balanan en ar paras 450 ton ile kesici kafasdr.
Bozankaya ve Kayser Bykehr Beledyes

30 Tramvay n Protokol mzalad
Bozankaya and Kayseri Metropolitan
Municipality Signed a Protocol for 30 Trams
Bozankaya Company and Kayseri Metropolitan Municipality signed a protocol for 30 new trams for 42 million Euros.
This is the perfection standard cost contract up to now in Turkey. The trams has higher passenger capacity than usual.
Bozankaya A.. ile Kayseri Bykehir Belediyesi arasnda 42 milyon

Euro deerinde 30 yeni rayl sistem arac alm szlemesi imzaland.
Trkiyede bugne kadar yaplan en uygun maliyetli tramvay ihalesi olarak n plana kan aralar, yksek yolcu kapasitesi ile de nem tayor.
Trkiyede toplu tamaclk alannda rayl sistem toplu tama sistemlerine ve aralarna olan ihtiya giderek artyor. Halen byk ehirlerin
binlerce kilometre rayl ulam ana ve yzlerce rayl sistem aracna
ihtiyac bulunuyor. Bir saatte tek ynde 15.000 20.000 yolcu kapasitesi
olan illerin tercihi ise rayl sistemler oluyor. Bu ynde toplu tamaclk
zmleri iin son teknolojiyle yeni ara projeleri gelitiren Bozankaya
A.., Kayseri Bykehir Belediyesi ile 30 yeni tramvay iin anlama
yapt. Kayseride rayl sisteminde kullanlmak zere 30 yeni ara almn ieren szleme, dzenlenen trenle Kayseri Bykehir Belediye
Bakan Mehmet zhasaki ile Bozankaya A. Ynetim Kurulu Bakan
Murat Bozankaya tarafndan imzaland.
Kayseri Bykehir Belediyesi, 2008 ylnda talyada retilen 22 adet ve
2010 ylnda retilen 16 adet rayl sistem aralar ile hizmet sunuyordu.
Toplu tama hizmetlerinde duyulan ihtiya dorultusunda 17.5 kmlik
hattn 35 km olarak gelitiren Kayseri, yeni ara alm iin Bozankaya
A..nin yerli retimi olan yzde yz alak tabanl tramvaylarn tercih
etti. Trkiyedeki tramvay segmentinde en yksek yolcu kapasitesine
sahip olan bu aralar, ayn zamanda Trkiyede bugne kadar gerekletirilen satn alma maliyeti en uygun tramvay projesi olmasyla da
nem tayor.
Kayseri Bykehir Belediye Bakan Mehmet zhasaki imza treninde
yapt aklamada 30 ara iin yaklak 42 milyon Euro yatrmlarnn
sz konusu olduunu belirterek; Bizim gibi nfusu 1 milyon civarnda
olan ehirlerde, hatta bizden byk 2-3 milyonluk ehirlerde ulamda
tramvaylar kullanlyor. Nfusun daha youn olduu ve tek ynde giden
yolcu saysnn artt illerde ise yerin altndaki metro sistemine gemek
gerekiyor. Kayseride 30 yldr rayl sistemler konuuluyor. Eskiden rayl
sistemler iin yabanc firmalardan alm yapmak durumundaydk. imdi

Trk mhendislerle alp, yerli retim aralar temin edebiliyoruz.
Bozankaya A.. gibi bir Trk firmasnn ihaleyi kazanmas bizi gururlandryor dedi.
Yolcular iin gvenli ve konforlu ulamn altn izen Bakan Mehmet
zhasaki, tramvay ve rayl sistemlerin emniyet katsaysnn ok yksek
olduunu belirtti. zhasaki; Bozankayadan teslim alacamz yeni
aralarmz ile gnlk tramvay kullanan yolcu saymz 105.000den,
150.000 kiiye kartmay hedefliyoruz dedi.
Bozankaya Ynetim Kurulu Bakan Murat Bozankaya imza treninde
rayl sistemlerde son teknolojileri kullanarak dnya kalite standartlarnda retim yaptklarnn altn izerek; Trkiyede rayl sistem retiminde
bu noktaya gelebilmek ve yerli retim ile yerel ynetimlere hizmet
sunabilmek bizim iin gurur kayna. Yerel ynetimler tarafndan rayl
sistem aralarmzn grd ilginin ise yatrmlarmzn ve emeimizin
karl olduuna inanyoruz dedi. retimin Ankarada planlandn
belirten Murat Bozankaya, Kayserinin de retim yeri olabileceini vurgulad.
Yeni tramvay projeleri hakknda bilgi veren Bozankaya A.. Genel
Mdr Aytun Gnay: Tamamyla Trk mhendislerden oluan bir
ekip ile yzde yz alak tabanl tramvay tasarm hazrladk. Yrtlen
Ar-Ge almalar sayesinde, 33 metre uzunluunda ve 5 modlden
oluan ehir ii alak tabanl tramvay aracn retime hazr hale getirdik. Uluslararas standartlara uygun bu tramvaylarmz, ehirlerimizin
ulam problemlerine zm oluyor. Avrupadan ithal edilen ulam
aralarna kyasla da kalite seviyesi yksek ve maliyet asndan daha
avantajl bir yerli retim ulam arac olarak n plana kyor" dedi.
Bozankayann yerli retimi olan tramvay projeleri pek ok avantaj bir
arada sunuyor
Bozankayann gelitirdii tramvay, geni ve ferah i mekan ile oturan
66 kii olmak zere, toplam 392 kiilik yksek yolcu kapasitesi sunuyor.
Her iki tarafta altar kap ile toplam 12 kapya sahip olan aralarda bu
kaplar sayesinde daha hzl yolcu ini-bini sirklasyonu yaplabiliyor.
Bojilerde gerek aks kullanm ile dk bakm maliyetleri ve bakm
kolayl salanyor.
Ayrca her motor iin
bir inverter kullanarak yksek verimlilik
ve sreklilik sunuluyor. Satn alma maliyetlerinin uygun
olmasnn yan sra
yerli retim ile daha
dk maliyette ve
daha ksa zamanda
yedek para ve servis sunulmas gibi
avantajlar da salanyor.
Dr. Mcaht Naml BBde Yen Grevne Terf Ett

Dr. Mucahit Namli is promoted to a new
position in Istanbul Metropolitan Municipality
Dr. Mucahit Namli, who is one of vice presidents of Turkish Tunneling Society Executive Board, has recently been
promoted as being new Director of Istanbul Anatolian Side Rail Systems. Prof.Dr. Nuh Bilgin, Prof.Dr. Hanifi Copur, Assoc.
Prof.Dr. Cemal Balci, and Fevzi Aksu, who are Executive Board members of Turkish Tunneling Society, and Mustafa Akgul
visited him in his new office to congratulate him and wish him success in his new charge.
Anadolu Yakas Rayl Sistem Mdr olarak yeni grevine balayan Dr. Mcahit
Naml ayn zamanda Tnelcilik Dernei
Bakan Yardmcl grevini de yrtyor.
Tnelcilik Dernei Ynetim Kurulu yeleri
Prof. Dr. Nuh Bilgin, Prof. Dr. Hanifi opur,
Do. Dr. Cemal Balc, Mustafa Akgl ve Fevzi
Aksu yeni grevini tebrik etmek iin Dr.
Mcahit Namly makamnda ziyaret ettiler ve kendisine mesleki hayatnda baar
dileklerinde bulundular.
Dr. Mcahit Naml; 1998 ylnda stanbul
Teknik niversitesi naat Mhendislii
blmnden mezun oldu. 1998-2001 yllar arasnda stanbul Teknik niversitesi
naat Mhendislii Geoteknik Anabilim
Dalnda Tarihi Yaplarn Temel Sistemleri
ve Temel Takviyesi Yntemleri konusunda
yksek lisansn tamamlad. 2011 ylnda
Boazii niversitesi naat Mhendislii Blm Geoteknik Anabilim
Dalnda Bentonit Enjeksiyonunun Boru tme Kuvvetlerine Etkisi konusunda doktora almasn tamamlad.
1998 ylnda greve balad stanbul Su ve Kanalizasyon daresinde

2004-2009 yllar arasnda Asya Yakas Atksu naat Mdr olarak
grev yapt. SK `de grev yapt dnem
boyunca;
avuba Atksu Tneli, Kavack-
Beykoz-Paabahe Atksu Tneli ad altnda

toplam 15 km atksu tneli, Asya Yakas I-II-III.
Ksm Atksu Boru tme naatlar adlar altnda
stanbul Anadolu Yakasnn muhtelif yerlerinde boru itme yntemiyle 21 km karayolu,
demiryolu, Gksu Deresi atksu kanal geilerinin yan sra 1500 km ak kaz yntemiyle
atksu kanal imalat yaptrmtr.
2009 yl Aralk ay itibariyle stanbul Bykehir
Belediyesi Rayl Sistem Mdrlnde 21,5
km uzunluundaki Kadky Kartal Metro projesinden ve 20 km uzunluundaki skdarekmeky-Sancaktepe Metro Projesinden
sorumlu Mdr Yardmcs olarak grev yapt.
Maknas Lder Markas Sumitomo TSM Global

Turkey Sumitomo Construction Machinery le
Trkye pazarnda
TSM Global Turkey Sumitomo Construction Machinery has started to sell Sumitomo brand in Turkish market. Sumitomo
is the 3rd biggest company in Japan with a 400 years of history and TSM Global Turkey Sumitomo Construction
Machinery is aiming at the market leadership in Turkey.
TSM Global Turkey Sumitomo Construction Machinery divided its shares by 90 and 10 % between Japanese and Turkish
partners, respectively. Right now, the company is working in more than 120 countries such as USA, China, Indonesia
and Japan by supplying spare parts and services. Sumitomo Company produces excavators up to 85 tons and asphalt
machines having 6 and 9 meter length.
Heavy Construction Equipment Brand

Sumitomo is in Turkish Market
Dnyada paletli ekskavatr ve asfalt serme

makinesi retiminde sz sahibi Sumitomo markas, TSM Global Turkey Sumitomo Construction
Machinery ats altnda Trkiyede satlmaya
balyor. 400 yllk gemie sahip Japonyann
3nc byk holdingi Sumitomo, pazar liderliini hedefliyor.
Gemii 16nci yzyla dayanan Sumitomo
Grubu, Trkiye pazarnn potansiyelini deerlendirmek zere eine az rastlanan bir ortaklkla i makineleri pazarnda lider olmay hedefliyor. Sumitomo markas, bu ay itibariyle yzde
90 yabanc, yzde 10u Trk ortaklk yapsna
sahip TSM Global tarafndan pazarlanacak.
120den fazla lkede varln srdren ve
ABD, in, Endonezya ve Japonya gibi pazarlarda sat, servis ve yedek para hizmeti veren
Sumitomonun rn portfynde 7 tondan 85
tona kadar paletli ekskavatr ve 6 ile 9 metre
olmak zere iki ayr modelde asfalt serme
makinesi bulunuyor.
kalitesiyle Trkiyenin 2023 hedeflerine destek

vermek iin buradayz. rnlerimiz 1991 ylndan bu yana Trkiyede satlyor ve pazarda
bilinen, tercih edilen bir markayz. Trkiyede
son 10 ylda inaat ve madencilik sektr
ok byk geliim gsterdi ve bunun gelecekte de sreceini ngryoruz. Varlmzla
Trkiyenin altyapsnn gelitirilmesine katk
salamakla kalmayacaz, ayn zamanda yaplacak olan yatrmlarla Trkiyeyi Sumitomo
Makinalarnn blge ss haline getireceiz.
Irak, ran Azerbaycan, Grcistan, Krgzistan,
Trkmenistan ve zbekistan pazarlarn artk
TSM Global Turkey Sumitomo Construction
Machinery irketinden yneteceiz.
syla birlikte Trkiyede byk hedeflere doru

yryeceiz. Hedefimiz bu markay Trkiyede 1
numara yapmak...
Taner Snmezer: Hedefimiz Sumitomoyu

Trkiyede lider yapmak
gelitirebileceimize inanyoruz. 2023 hedefi

dorultusunda Trkiye byk projelere imza
atyor.
TSM Globalin CEO ve orta Taner Snmezer,

22 yllk sektr tecrbem ve 15 yllk Sumitomo
deneyimimle bu byk grubun yneticisi ve
orta olmaktan gurur duyuyorum. Kkl gemi ve kurumsal kimlie sahip Sumitomo markas, dnyann her yerinde mteriye salad
gven ve destein yan sra stn sat sonras
hizmetleriyle bilinir. TSM Globalin kurulma-
2023 hedeflerine emin admlarla koarken,

lkemizin geliimine ve byk yatrmlarna
Sumitomo Makinalarnn g ve performans
ile katk salamak istiyoruz. Ayn zamanda
enerji tasarruf dl kazanm olan Sumitomo
ekskavatrlerinin en evreci olmas da lkemiz
insanna olan saygmz gsteriyor.
Yl sonuna kadar bayilerimizle birlikte 500

kiilik bir aile olmay planlyoruz. Ksa srede
Trkiyenin byk ehirlerinde bayi ve servis yaplanmamz tamamlayacaz. Bu sayede Trkiyede hlihazrda kullanlmakta olan
3.000 adedin zerindeki i makinemize daha
iyi servis hizmeti verebileceiz dedi.
Orta vadede Trkiyede Pazar liderliini hedeflediklerini dile getiren Snmezer, szlerini
yle srdrd: u anda paletli ekskavatr
pazarnda yzde 12lik paymz ksa srede
Ichiro Shimada: Yzyllar aan tecrbemizle

i makinesi pazarnda esiz rnler sunuyoruz.
Sumitomo Makinalar Bakan Ichiro Shimada,
Japonyann en byk 3 grubundan biri olarak kimyadan endstriye, otomotivden finans
sektrne, madencilikten ar sanayiye kadar
geni bir yelpazede faaliyet gsteren bir grubuz. Bu grubun en deerli paralarndan biri
olan Sumitomo Makineleri, paletli ekskavatr ve asfalt finierini retmek zere 1963
ylnda Sumitomo Ar Sanayi ats altnda
kuruldu. rnleri tm dnyada kalite, yakt
tasarrufu ve evreci teknolojileriyle bilinen
Sumitomo Makinalar olarak Trkiyedeki
faaliyetlerini profesyonel i orta ile yrtmeye karar verdik dedi.
Trkiyedeki varlklaryla Trkiye ile Japonya
arasnda gl bir ticaret kprs kuracaklarna inandklarn belirten Ichiro Shimada,
konumasn yle srdrd: Finansal yapmz, profesyonel yaklammz ve rnlerimizin
Bekaert ve Maccaferri Yeralt zmler

n Ortakla Gdyor
Bekaert and Maccaferri Establish
Partnership for Underground Solutions
Pioneers in waterproofing
Soil-ID ve Rascor
Trkiyede Glerini
Birletirdi
Bekaert and Maccaferri will establish a global sales and distribution joint venture to provide total construction
reinforcement solutions for underground infrastructure projects such as road, railway, metro, utility and mining tunnels,
as well as hydro power stations.
The joint venture will be serving underground construction markets on a worldwide basis, except in mainland China
and Hong Kong, Argentina, Brazil, Paraguay, Peru, and Uruguay, where Bekaert and Maccaferri will continue to operate
independently.
elik tel transformasyon ve kaplamasnda dnya teknoloji lideri

Bekaert ile inaat, evre ve geoteknik mhendislii pazarnda global
zm tedarikisi Maccaferri firmalar yeralt projelerinde %50/50
ortakla gidiyor.
Bekaert ve Maccaferri, karayolu, demiryolu, metro, altyap ve maden
tnellerinin yansra hidroelektrik santraller gibi yeralt projelerinde,
yapsal donatlar iin topyekn zmler sunmak amacyla global
lekte sat ve datm ortakl kuruyor.
Bu ortaklk, global lekte yeralt inaat projelerinde gelimi donat
zmlerinin kullanmn tevik etmek amacndadr. Ortaklkla, pskrt28 Tnel Dergisi www.tuneldergisi.com
me beton ve prekast uygulamalar gibi altyap projelerinde kullanlan

Bekaertn Dramix elik telleri ile Maccaferrinin elik iksa, beton kimyasallar ve cam lifi zemin konsalidasyon elemanlar gibi tamamlayc
yeralt zmlerinin sat ve datm faaliyetleri birleecektir.
Ortaklk dnya genelindeki yeralt sektr pazarnda geerli olacak
fakat baz temel blgeler bu ortakln dnda kalacak. in, Hong Kong,
Arjantin, Brezilya, Paraguay, Peru ve Uruguay bu ortakln uygulanmayaca blgeler olacak. Bu lkelerde Bekaert ve Maccaferri firmalar
operasyonlarna bamsz olarak devam edecekler.
Soil-ID izolasyon ; svire meneli 50 Yllk bir retici ve uygulamac olan Rascor
Firmas ile Trkiyede ortaklk yolu ile hizmetlerine balamtr. Rascor Firmas tm
dnyada saysz Tnel projelerinde rettii rnleri uygulayarak tnel imalatlarna
katk salamtr. Soil id ise Hollanda ve bir ok lkede uygulamac olarak hizmet
vermitir.
Dnya tnel sektrnn vazgeilmez zm orta olan Rascor lkemizde
hizmetlerine balayarak tnelcilik sektrne yenilikler katmay hedeflemitir.
Trkiye operasyonunda yerli ve yabanc uzmanlar ve zel uygulama aralar ile tnel
projelerindeki zorlu sorunlar uzmanl ile kolayca zebilecek ve tnel imalatnn
sorunsuz ilerlemesine katkda bulunacak ekilde organize olmutur.
Ayn zamanda lkemizdeki konusunda uzman olan uygulamac firmalara da rn
uygulamas garantisi ile rn salayacaktr.
www.soilid.com.tr
KARGI TNEL ZOR JEOLOJK ARTLARDA

BAARI LE TAMAMLANDI
KARGI HEPP TUNNEL OPENED IN
VERY DIFFICULT GEOLOGICAL SITUATIONS
This article is about HEPP tunnel having a length of 11800 m. 8300m of the tunnel was
opened with 9.84m diameter double shield TBM and 3500m was opened with drill and blast
method. Due to geological difficulties TBM stuck 7 times and rescue galleries were opened
next TBM for salvage operations Continuous probe drilling was used in front of TBM and
umbrella arch with chemical injection if necessary.
Mustafa Yurt
Alper ztrk
Volkan Balc
Uur Ate
Proje Mdr
Glermak
TBM Tnel efi

Glermak
NATM Tnel efi

Glermak
TBM Mhendisi
Glermak
ekil 1: Ortalama ilerleme miktarlar
Glermak ekibi beklenmeyen zemin koullar

yannda oluan mekanik sorunlarla da zaman
kaybetmi, ana rulman contas deiimi ve ana
rulman tamiratlarn baar ile tamamlamtr.
Bu ilemler iin kesici kafann 2 kere zeminde
braklp TBMin geri ekilmesi gerekmitir.
TBM, conta deiimi iin yaklak 1,5 metre,
rulman tamirat iin ise 10 metre geri ekilmitir. Bu ilem srasnda 7 adet segmentin
yerinden sklmesi gerekmitir. Kesici kafa
ile TBM arasnda akta kalan zemin poli-
Projenin Tanm
Karg HES, orum ilinin Osmanck ilesinde, Kzlrmak Nehri zerinde bulunmaktadr.
Proje tamamlandnda 102 MW gcndeki
santralin yllk 470 GWh temiz hidroelektrik
enerjisi salamas planlanmtr.
Karg Baraj ve HES, Osmanck ilesi ve Boyabat
Baraj rezervuar (Karg projesinin bir paras
deildir) arasnda Kzlrmak Nehrinin enerji
potansiyelinden yararlanmak iin gelitirilmitir. Elektrik retimi iin su toplayp yeterli
basnc salamak zere, Osmanck ilesine
yaklak 10 km mesafede nehir zerine 11 m
yksekliinde bir baraj ina edilmektedir. Bu
baraj, deniz seviyesinden maksimum su seviyesi ykseklii 405 metre olan ve 3 km2 tarm
alan ve 1 km2 orman ve kamu arazisini su
altnda brakacak olan yapay bir gl meydana
getirecektir.
Rezervuar, Karg HES projesinin yaklak 15
saat retim yapabilmesi iin gerekli depolamay yapacak kapasiteye sahip olacaktr. Baraj
gvdesi yaklak 500 metre uzunluunda toprak dolgu olacaktr.
Baraj gvdesinin gney ucunda beton bir
dolu savak, kuzey ksmnda ise su alma yaps
olacaktr. Su alma yaps sayesinde nehirden
alnan su 11,5 km uzunluunda bir tnel
vastas ile Maksutlu Kynn dousundaki
elektrik santraline aktarlacaktr. Buradan da
deniz seviyesinden 330 metre ykseklikteki
Boyabat rezervuarna aktlacaktr. (Kaynak:

www.statkraft.com.tr)
Glermak, Aralk 2010 tarihinde yatrmc
Statkraft firmas ile anlama imzalam ve
Ocak 2011 tarihinde sahada almaya balamtr. Proje kapsamnda Glermak sorumluluunda yrtlen iler: 11,6 km uzunluunda
ve 9,80 m apnda tnel, baraj gvdesi, dolusavak, batardolar, cebri boru, denge bacas, su
alma yaps, santral binas ve alt sahas inaat
ileridir. Projenin 2014 yl sonunda bitirilmesi
hedeflenmektedir.
TBM Tneli
Projedeki uzunluu 11,8 km olan tnelin almasnda 9,84 m apnda Robbins DS-RT9880359 model ift kalkanl TBM kullanlmtr.
TBMin montajna Aralk 2011de balanlm
olup montaj Mart 2012de bitirilmitir.
Tablo 1: TBM zellikleri.
TBM Tipi
TBM ap
Kalkan Uzunluu
tme Kuvveti
Maksimum tme Kuvveti
tme Kuvveti (Tek kalkanl)
Maksimum tme Kuvveti (Tek kalkanl)
Pasa Nakli
Dnme Hz
Nominal Tork
Maksimum Tork
ift Kalkanl
9840 mm
11.40 m
52000 kN
67879 kN
93,000 kN
121,300 kN
Konveyr
0-6/dk
22300kNm
33450kNm
Kurulumun hemen ardndan beklenmeyen

zemin koullar nedeniyle by-pass tnel al-
mas gerekmi ve Haziran 2013e kadar zemin

koullar nedeniyle istenilen ilerleme salanamamtr. Bu srete skan TBMin kurtarlmas iin 7 adet by-pass tneli baaryla
almtr.
Beklenenden dk olan ilerleme miktarlar
nedeniyle tnelin dier ucundan NATM yntemi ile kazya balanmtr.
Haziran 2013de kt zemin nedeniyle TBMin
skmas sorununun gidermesi amacyla boru
kemer (umbrella arch) sistemi TBMe monte
edilmi, bunun yannda TBMin kesici kafa
torku 42.000 kNmye karlmtr. Haziran
Austos 2013 arasnda toplamda 9 adet
baarl boru kemer uygulamas yaplm ve
TBM bu srete herhangi bir skma olmadan ilerletilmitir. Austos 2013den sonra
ise dzelen zemin koullar TBMin beklenen
performansna ulamasna imkan salamtr.
TBMin ilerleme miktarlar Tablo 2 ve ekil
1de verilmitir. Projede srekli olarak, zemin
koullarnn nceden belirlenebilmesi amacyla ortalama uzunluu 30 m, toplam uzunluu ise yaklak 7 km olan n delgi (probe
drill) yaplmtr.
Tablo 2: lerleme hzlar.

Dayktan nce Dayktan Sonra
En iyi gnlk ilerleme
27
39,6
Ortalama gnlk ilerleme 4,27
18,2
En iyi aylk ilerleme
723,2
329,4
retan kpk kullanlarak salamlatrlm,

personelin zerine debilecek ufak kaya paralarndan korunmas amacyla akta kalan
blme sac levhalar kullanlarak bir at yaplmtr. TBMin geri ekilmesini takiben tamirat
iin yaklak 6 metre apndaki ana rulman,
yatandan karlarak yere yatrlm, tamirat
yapldktan sonra tekrar yerine monte edilmitir. Conta deiimi ve rulman tamirat srasyla
3 ve 6 hafta gibi ksa srelerde tamamlanm
ve TBM kazya devam etmitir.
Mart 2012de balayan TBM kazs 05 Temmuz
2014de TBMin NATM tnelinde skm iin
hazrlanan zel alana girmesi ile baarl bir
ekilde bitirilmitir.
kalkan blm geni alan birleim tneline

gelene kadar segment denerek, daha sonra
ise elik segmentler (false invert) kullanlarak
yaplmtr.
Skmde TBM tnelinin NATM tneli birletii 16 metre apl geni kesit tnele kurulan
iki adet 50 ton kapasiteli portal vin kullanlmtr. TBMin en ar paras olan 135 tonluk
ana rulman yatann skm iin ise ek
olarak 200 tonluk bir vin daha skm alanna
getirilmitir. Arl 200 tonun zerinde olan
kesici kafa ise, en ar 65 ton olan 5 para
halinde dar kartlmtr.
TBM Skm
TBM skm ile e zamanl olarak tnel iinde konveyr, havalandrma ve soutma suyu
hatlarnn skmne de balanmtr.
Kaznn 05.07.2014 tarihinde bitmesinin

ardndan 07.07.2014 tarihinde TBM skm
alanna getirilmesi amacyla ilerletilmesi ilemine balanmtr. lerleme ilemi 15 metrelik
10.08.2014 tarihinde TBMin arl yaklak

1400 ton olan kalkan blmnn skm
34 gn gibi ksa bir srede tamamlanm,
gantrylerin skmne balanmtr. Skm
Norwegian Tunnel Network have

a lot of experience we would like to share
with the Turkish tunnel industry.
ileminin Austos ay ierisinde bitirilmesi

planlanmaktadr.
NATM Tneli
19 Temmuz 2012 tarihinde Karg Su Alma
Yapsndan Km 0+004.26 dan NATM Tneli
almalar taeron firma ile balamtr.19
ubat 2013 tarihi itibari ile Glermak Proje
kapsamnda TBM tarafndaki zemin problemleri nedeniyle i programnda daha fazla
gecikmeye mahal vermemek zere Trkiyede
ilk kez kullanlan Atlas Copco XE3C jumbo
bata olmak zere ciddi bir makine park oluturarak (Tablo 3) del pat ilerini kendi ekibi ile
yapmaya balamtr.
Tablo 3: NATM antiyesi makine park.
S.N.
1
2
3
4
5
6
7
8
10
11
12
MAKNE PARKI
Adet
ATLAS COPCO XE3C JUMBO
ATLAS COPCO E2C JUMBO
MEYCO POTENZA P. BETON ROBOTU
TTAN IS26 P. BETON ROBOTU
MANITOU MTX-1840 SEPET
MANITOU MTX-1440 SEPET
VOLVO L110E LOADER
VOLVO EC290BLC EKSKAVATR
MERCEDES AXOR 3340 KAMYON
KOMATSU WA 480 LOADER
HDROMEK HMK-102S
1
1
1
1
1
1
1
2
8
1
1
Tnel boyu 3500 metreyi getikten sonra SG

kurallarndan dn vermeden 2. bir emi fan
kullanlarak hem kaliteli hem de gvenli kaz
yaplmtr. 4+003 metre uzunlua ulam bu
tnel tek bir azdan alm 11 metre apta
NATM olarak Trkiyedeki en uzun tnel olma
nvanna sahiptir.
Projede radikal bir karar alnarak TBM in tnel
ierisinde sklecei daha geni bir tnel almasna karar verilmitir. Glermak 16 metre
apl geni kesit tneli (cavern) baar ile
tamamlam ve TBM ile bu blgede hedeflenen kavuma gerekletirilmitir.
Aylk lerleme Miktarlar
Gvenlik nlemleri
gvenliine verilen nem ve tnelin uzun
olmas nedeniyle acil durumlarda kullanlmas amacyla, 2 adet TBMde 1 adet de NATM
tnelinde olmak zere toplamda 3 adet acil
durum konteyneri kaz boyunca ve skm srasnda tnelde hazr bulundurulmutur. TBMde
bulunan konteynerlerin toplam kapasitesi 26
kii NATM tnelinde bulunann kapasitesi ise
10 kiidir.
Acil durum konteynerlerinin ierisinde kapasitesine gre yiyecek, su ve ilkyardm kiti
bulundurulmutur. Odalarda her personele
minimum 24 saat yetecek miktarda oksijen de
bulunmaktadr.
Gaz sznts vb. tehlikeli durumlarn nceden
tespit edilmesi amacyla TBMde O2, CH4, CO,
CO2 ve hava akn srekli olarak gsteren
ve kaydeden sensrler bulunmaktadr. Ayrca
her iki tnelde ani gaz klarnda kullanlmak zere Drger Oxyboks K 25 acil ka
maskeleri tm personele yetecek miktarda
bulundurulmutur. Tnelde karlalabilecek
acil durumlarda yaplacaklarn personel tarafndan bilinmesi amacyla farkl tehlikeler iin
sk sk acil durum tatbikatlar yaplmtr.
protan.com
Providing fresh air into mountains
Welcome to a good tunnel talk with us in Salon 19, stand 17.
Glermak A..
350
Taeron Firma
300
lerleme Miktar (m)
XE3C jumbonun 6 metre delgi imkan otomatik delgi patern zellii ile hem ksa srede
hem de srekli kesiti kontrol etme imkan
domutur. 100 metrekare ayna patlatmasn
1,25 kg/m3 zgl arja kadar drerek gnlk ortalama 8mye kadar ykselen ilerleme
miktarlar yakalanmtr. Projedeki yaklam
tneli veya aft ama zorluklar nedeniyle
NATM tneli tek bir azdan allmtr. Bu
nedenle havalandrmaya byk nem verilmi 2400 mm apl fantp ve Cogemacoustic
2X200 Jet-Fan kullanlmtr. Tnel boyunun
uzun olmas nedeniyle TBMde olduu gibi
NATM tnelinde de 10 kiilik Acil Durum
Konteyneri kullanlmtr.
250
200
150
100
50
Mart 14
Nisan 14
Mays 14
Ocak 14
Aralk 14
ubat 14
Kasm 14
Eyll 14
Ekim 14
Haziran 14
Austos 14
Temmuz 14
Mart 14
Nisan 14
Mays 14
Ocak 14
Aralk 13
ubat 14
Eyll 13
Ekim 13
Kasm 13
Austos 13
Temmuz 13
Ay
60 mm
18 mm
Glermak, ap 11 metre olan NATM tnelini

del-patlat teknii ile alt yar yapmadan tek
seferde amay baarmtr.
Aydnlk bir gelecek iin

karanl kazyoruz
Aydnlk bir gelecek iin

karanl kazyoruz
Gl makina - ekipman park ve uzman personeli ile stlendii

projeleri ngrlen zamanda ve teknik standartlara uygun
olarak tamamlamay kendine ilke edinen EKOL KOZ, yeniliki
zmler reterek, deien teknolojiyle uyum ierisinde
kendisini srekli gelitiren bir yapdadr.
EKOL KOZ ailesi, stlendii projelerle lkemizin geliimine ve
bymesine katk salamay ve bu srete; kalite, evre, i
sal ve gvenlii ynetim sistemleri standartlarn en etkin
biimde uygulamay kendine ama edinmitir.
www.ekolkoz.com
tedir.
Tnellerde Yangn Gvenl
Tnel yangnlarnda beton tnel segmentlerinde dar kmaya alan suyun meydana
getirdii buhar basnc nedeniyle betonda
patlama (spalling) gzlenmektedir. Bu nedenle elik donatlar da daha yksek scakla
maruz kalmaktadr.

gktu kzlboa
al bayraktar
efects era avrasya
efects era avrasya
Beton tnel segmenti 1 saat yangna maruz kaldktan

sonra beton kesitinde meydana gelen polipropilen lifler.
ma 500-550C de mukavemetinin yarsndan

fazlasn yitirmi olur. Bu da tneller gibi ar
yk altnda olan yaplarda son derece kritiktir.
Bu nedenle beklenenin aksine, yksek dayanml betonlar yangn durumunda oluacak
yksek scakla kar, dk dayanml betonlara gre daha az direnlidir ve bu deneylerle
kantlanmtr.
Beton yanmaz ve yangn direnci yksek bir
malzeme olmasna ramen, belirli bir scak-
Spalling tests are needed to assess the conformity of a concrete structure for application in practice, given the
possibility that unacceptable damage to the structure may occur due to spalling of the concrete during fire. The test,
therefore, comprises the concrete structure including intended measures to prevent spalling such as the application of
an external fire protective layer, addition of PP-fibres to the concrete mix. PP-fibres reduce the spalling of micro-porous
structure. These concrete tunnels segments are assessed by exposure of high temperature fires. The temperature rises
rapidly up to 1200C within 3-8 minutes.
Kapal bir ortamda malzeme yangn gc ve
yanma hz gibi parametreler nemlidir. Scak
gazlarn tavan ksmnda birikmesi sebebiyle
tavan ve duvarlar snr; dolaysyla yzeylerin
ve scak gaz katmannn yakt yzeyine doru
nm yoluyla s transferi yapmas sonucunda
yanma hzn artrr. Mekndaki hava giriinin
yanma iin gerekli olan oksijen miktarnn
kstlanmas amacyla snrlanmas gereklidir.
Tnel yangnlarnda parlama olmas ihtimali dktr. Yangn evresindeki duvarlarda
byk s kayplar olmaktadr. Fakat tren ve
ara kabinleri iindeki yangnlarda parlama
durumu meydana gelebilir. Tnel yangnlarnda mekanik havalandrma ynndeki tatlar

tutuabilir, fakat bu durum parlama olarak
nitelendirilmemelidir.
Tnel yangnlarnda duman katman souyarak zamanla tnelin tabanna doru yangndan uzaklaarak alalmaya balar. Bu olayn
gereklemesinde tnelin boyu, evresi, ykseklii gibi etmenler nemlidir. te yandan
tnellerde yangn, havalandrma ile etkileimi
iindedir ve baca etkisi oluturarak akta
deiimlere neden olmaktadr. Tnel yangnlarnda havalandrma, yangn blgesinin
soumasn salayarak scakln ok yksek
deerlere kmasna da engel olur.
Tnellerde Prekast Beton Segmentlerin
Yangn Davran
Prekast Beton Segmentlerde Patlama (Spalling)
Herhangi bir nedenle yksek scaklk etkisine
maruz kalan betonarme elemanlarda betonun
ve eliin mekanik ve fiziksel zelliklerinde
deiiklikler meydana gelir. Bu deiiklikler
sonucunda betonda atlama ve para atma
davran gzlenirken, aderansta da nemli
kayplar oluur.
Beton, yanmayan madde oluu, belirli bir sre

iin nemli derecede zarar grmemesi ve
zehirli duman karmamas ile yangn direnci
yksek bir malzemedir. Ancak bu dayankllk,
snrl sre ve belirli scaklklar iin geerlidir.
Patlamaya Neden Olan Faktrler ve Dourduu
Sonular
Betonun yangna maruz kaldnda gsterecei davran, ieriindeki agregann ve imentonun zelliine, nem miktarna, beton ierisindeki hava yzdesine ve yangn srasndaki
maksimum scaklk derecesine baldr. Beton
yksek scakla maruz braklnca bnyesinde
bulunan su moleklleri buhar fazna gemeye
balar. Hacmi artan ve gittike mikro gzeneklere skan buhar, i basnc arttrr. Eer,
beton ierisinde yeteri kadar hava boluu yok
ise ve buhar darya kmak iin yeteri kadar
mikro kanallara sahip deilse, oluturduu
ar basn ile birlikte beton yzeyini patlatr.
Ortaya kan her taze beton katman ayn
etkiyi gstererek yzeydeki betonun gitgide
dklmesine ve tayc donatnn ortaya kmasna neden olur. Donatnn yksek scakla
maruz kalmas ise ok ksa srede yapnn
kmesi ile sonulanabilir. Zira elik, ortala-
Yksek dayanml betonlarn mekanik davranlar incelenmitir. 100-700C arasndaki

scaklklarda yaplan almalar sonucunda,
betonun 100Cde dayanmnn %20sini kaybettii, beton dayanm arttka bu orann artt, ilk dayanm kaybndan sonra 200-300C
arasnda basn dayanmnda bir toparlanma
meydana geldii (%8-13), beton dayanm
arttka bu toparlanma noktasnn ykseldii
belirlenmitir. Beton 400Cye kadar dayanmn byk ksmn kaybetmi, 700Cde
dayanm kayb %55e ulamtr. Bu yksek
dayanml betonlar yangn esnasna normal
dayanml betonlara gre farkllklar gstermektedir. Normal dayanml betona gre daha
youn ve az boluklu bir yapya sahip olan
yksek dayanml betonlar yksek scaklklardan daha fazla etkilenmektedirler. Tnellerde
yangn esnasnda beton segmentlerde meydana gelen patlama ve para atma nedeniyle
beton kesitinde azalmalar meydana gelmekte
ve bunun sonucunda can ve mal kayplar
yaanmaktadr.
ka yollar hazrlayarak betonda patlama

ve dklmeleri engeller. Yangn esnasnda
polipropilen lifler eriyerek ak boluklar oluturur, bylece buhar basncn azaltrlar. Yksek
scaklk etkisinde buhar basncnn azalmas
nedeniyle patlama (spalling) hasarnn engellenmesine katk salayacaktr.
Polipropilen liflerin younluu ne kadar fazla
olursa patlama o kadar engellenmi olur fakat
bu beraberinde ilenebilirlik ve salamlk gibi
karakteristikleri olumsuz etkilemektedir. Bu
nedenle, ideal beton-katk karmn yangna
dayanm testleri ile belirlemek gereklidir.
Beton Tnel Segmentlerinin Yangna Dayanm
Testleri ve Deerlendirmesi
Beton tnel segmentlerinin yangna dayanm
testleri yksek scaklk erileri (RABT, RWS,
HC-HCM) baz alnarak gerekletirilmektedir. Betonda nem oran spalling konusunda
nemli bir faktr olduundan numuneler en
az 90 gn bekletilerek nem deerleri yaklak
%3-4 seviyelerine indirilmektedir.
Aada rnek olarak RABT-ZTV (train) erisi
gsterilmitir. Frn scakl 1200 Cye kadar
ykseltilerek 60 dakika boyunca scaklk sabit
tutulduktan sonra drlmeye balanr ve
110 dakika boyunca lineer ekilde ortam
scaklna kadar drlr.
Patlama nleyici nlemler

Beton Katklar
lktan sonra mukavemetinde nemli lde

bir d meydana gelir. rnein, beton 600
Cde yaklak %50lik bir mukavemet kayb,
patlama (spalling) ve dklmeler gzlenir.
Beton bu scaklkta dayanmnn yaklak yarsn kaybettiinden dolay bu scaklk kritik
scaklk olarak adlandrlr.
Yangn esnasnda normal davran zelliklerini kaybeden betonda fiziksel ve mekanik
deiimler gzlenir. Yksek scaklk, betonun
s yaynm, s iletkenlii, sl genlemesi,
zgl ss ve buhar difzyonu diren faktr
gibi termofiziksel, birim arl ve rengi gibi
fiziksel zeliklerine etki eder. Ayrca yangn
esnasnda betonun basn dayanm, ekme
dayanm ve elastisite modl gibi mekanik
zeliklerinde deiimler olduu grlmek-
Betonun yksek scaklk etkisi altnda

patlama davran imento hamurunun
zellii, agrega, mineral ve eitli lif katklar kullanlmaktadr. Beton, zellikle
ekme, eilme ve arpma dayanmlar
gibi mekanik dayanmlarnn iyiletirilmesi, gevrek krlma zelliinin ksmen giderilebilmesi ve yangn annda
boluklu yap oluturabilmesi amacyla eitli lifler kullanlmaktadr. Bunlar,
elik lifler, polipropilen lifler, asbest lifleri gibi rnlerdir. Tnel segmentlerinin
yangn davrann iyiletirme bakmndan en
ok tercih edilen rn, polipropilen liflerdir.
Polipropilen Lifler
Polipropilen, malzeme olarak termoplastiklerin iinde yer alan ve olduka hafif bir polimerdir. Gnlk hayatta kullanlan plastiklerin
hemen hemen yarsnn hammaddesini oluturur. Bu adan da baklacak olursa retimi
ucuz olan bir plastik olduunu da sylemek
mmkndr. Polipropilen lifler elik liflere
nazaran betonun mekanik mukavemetlerini
arttrmada ok etkili olmazlar, fakat azda olsa
betona enerji yutma zellii kazandrrlar.
Polipropilen lifler, dk ergime noktalarndan
dolay yksek scaklk etkisinde svlaarak lif
yaknndaki boluklar doldurur. Polipropilen
lifler, yksek performansl betonlara arlka %0,05-0,1 orannda katldklarnda para
atmalar engeller. Lifler, 160 C civarnda erimeye balar, 205 C civarnda paralanmaya
ve 380 C civarnda polipropilen liflerin paralanma reaksiyonu tamamlanr. Lifler, su iin
Resim 1: 200 C scaklkta lif yatandan

polipropilenin ak.
ekil 1. RABT erileri (Scaklk 5 dakikada 1200 C dereceye

kadar ykseltilir.)
Numuneler yangna maruz kaldnda patlamalar gzlenmektedir. Test numunesinde

gerekleen patlama ve dklmelerin derinlikleri, numunenin lif-lifsiz oluuna ve eitli
lif kalnlklarna gre aadaki grafiklerde
gsterildii gibi llebilir.
Test aadaki kriterlere gre deerlendirilir
ve herhangi birine ulamas durumunda baarsz olarak nitelendirilir.
elik donatlarda scakln 250 Cyi amas
Kaplama ile beton arasndaki yzeyde 380
Cnin almas
Beton yzeyinde spalling (patlama) olmas.
Bir beton tnel segmentinin yangna dayanm testi sonras aleve maruz kalan tarafnn
grnm.
Kk apl PP-lifli beton tnel segmentinin
yangna dayanm testi sonras aleve maruz
kalan tarafnn grnm.
Arkun Baraj ve HES Enerj Tnel

Arkun Dam and HEPP Tunnel
Enerjisa Company took in charge of Arkun Dam and hydroelectric power plant with build- operate-transfer contracting
model. The project took place in Artvin and Erzurum cities and Coruh River. Embankment of the dam has 140 m height,
and it is a fill dam having a core made from sand and gravel. Fill volume is 6774345 m3. It has a total capacity of
238 MW, having 225 MW main power and 13 MW of auxiliary power centre. Construction was started at 2010 and
finished in the second quater of 2014.
Specifications of Power Tunnel
After activating this project in full capacity, this plant can supply whole electricity requirement of the city of Erzurum.
The power tunnel has approximately 14 km length and it is the longest power tunnel among the projects of Enerjisa.
The contractor of the project is Yertas Construction.
. Blent baydar
proje mdr yardmcs, yerta naat
Enerjisann yap ilet devret modeliyle

stlenmi olduu Arkun Baraj ve
Hidroelektrik Santrali, oruh Nehri zerinde
Artvin ve Erzurum il snrlar iinde yer
almaktadr. Baraj gvdesi temelden 140 m
ykseklikte, n yz beton kapl kum-akl
dolgu barajdr. Gvde dolgu hacmi 6.774.345
metrekptr. Ana santral binas 225 MW,
etek santrali 13 MW olmak zere toplam
kurulu g 238 MWtr. naatna 2010 ylnda
balanan santral drt yl gibi ksa bir srede
tamamlanarak 2014 ylnn ikinci eyreinde
devreye alnmtr. Projenin ykleniciliini
Yerta naat stlenmitir.
Szleme Bilgileri
Szleme Tarihi: 25.05.2010
e Balama Tarihi: 02.06.2010
Szlemeye Gre Bitim Tarihi: 23.11.2013

Sre uzatm ile Bitim Tarihi: 25.01.2014
hale Bedeli: 139.979.820,50 TL
Yaklam Tneli Uzunluu: 1992 m
Enerji Tneli Uzunluu: 14007m
Alt Rezervuar Tnel Uzunluu: 252m
Denge Bacas aft: 118m
Kapak aft: 75m
Berta Formasyonu (Kb)
Stratigrafik Jeoloji
Berta Formasyonu, proje alan ve yakn

evresinde, Srakonaklar ay ve Kseolu
Derenin kuzeydousundan balayarak oruh
Nehrinin her iki yamacnda Yusufeli ilesine
kadar uzanan alanda yzeylenir. Proje alan
dnda Artvin-Borka arasnda ve Ardanu,
avat dolaynda geni bir alanda rastlanrlar.
Arkun Baraj yeri ve rezervuar ile enerji tnel

gzergah ve santral yerinde, st Kretase
yal Berta Formasyonu ve bunlarn iine
st Eosen-Oligosende intrzif olarak girdii
kabul edilen kizdere Magmatitleri gibi
volkanik kayalar ile Kuvaterner yal eski ve
yeni alvyon, yama molozu ve birikinti konisi
gibi rt malzemesi yzeylenmektedir.
Berta
Formasyonunun
olumasn
salayan st Kretase volkanizmas
bimodal bir volkanizmadr. Formasyon
bazik bir volkanizmada olan spilitik bazalt
ile dasit, riyolit gibi asit bir volkanizma
kayalarnn ardalanmasndan olumaktadr.
Volkanizmann kesildii dnemlerde araya
amurta, marn, kireta, kumta ve
akltandan oluan sedimenter kayalar

karmtr. Berta Formasyonu yer yer
dayklarla kesilmitir. Hidrotermal ayrma
alanlar geniedir ve yer yer ar silisleme
sonucu akmaktalar oluturmutur. Cinler
Mahallesi dolaynda bu silisleme tipiktir.
rnekler zerinde yaplan petrografik
ince kesit irdelemelerinde kuvars andezit,
brelemi andezit, albit andezit, porfiritik
andezit, polijenik aglomera, dasit, diyabaz,
volkanik bre, riyolitik ve tfler ayrt edilerek
tanmlanmtr.
kel kayalarn andran bazik volkanik
kayalar, siyah veya koyu renkleri dayanml,
sert ve som grnleriyle arazide kolayca
tannabilirler. Akma dzeyleri birka
metreden 10-30 mye kadar varan kalnlklara
eriebilmektedir. ounlukla intersertal
dokuludur. Cams, siyah hamur ve ilerinde
prizmatik plajiyoklaslar tannmaktadr.
Bazalt ou yerde ileri derecede deiime
urayarak spilitik bir mineraloji kazanmtr.
Bunun sonucunda piroksen, hornblente
veya aktinolite; playiyoklas ise albite veya
oligoklasa dnmtr. Ayrca kayada
yaygn bir ikincil karbonatlama, hamurda
kloritleme gelierek, atlaklar ikincil
minerallerle dolmutur.
Koyu renkli kayalarn nemli bir blm
tipik lav akma yaps gsteren porfiritik yapl
andezitlerden oluur. Sarp tepeleri oluturan
andezitlerin, ayrm rengi koyu gri, siyah, koyu
yeilimsi, yeil; taze rengi ise gri ve yeilimsidir.
nce kesitlerde porfiritik dokulu olup,
hamur malzemesi ksmen kil minerallerine
dnm gsteren volkanik cam ve feldspat

mikrolitlerinden olumaktadr. Fenokristal
olarak ise epidotlama ve albitleme gsteren
plajiyoklas ile az miktarda opaklam ve
kabonatlam halde mafik mineraller izlenir.
Yer yer az miktarda hidrotermal kuvars ierir.
Autohidrotermal alterasyon nedeniyle ikincil
rn olarak serizit, klorit, kalsit ve primer
mineral kalntlar olarak ok az miktarda
apatit, kuvars fenorkristalleri ve toprak mineral
olarak idiomorf mikro oluumlar halinde pirit
gzlenir. Albitli andezitlerde porfirik doku
izlenir. nce kesitlerinde fenokristal olarak
albitlemi, bazlar epidotlam plajiyoklas
ile ojit ve kloritleme gsteren volkanik
cams malzemeden oluur. Yer yer kuvars
fenokristalleri de izlenir. Andezit yer yer
zellikle baraj yerinde yapsal brelemeye
uramtr. Karbonatlama, epidotlama ve
hidrogranatlama da izlenir. Fenokristal
olarak albitlemi plajiyoklas ve kloritlemi
mafik mineraller gzlenmitir. Hamur maddesi
mikrofelsitik zelliktedir.
Bazalt-andezit lavlar ile ardalanan asit
volkanizmann rn riyolit ve dasitlerdir.
Bu volkanizma porfiritik dokulu kayalar
ve asit tfler ile kaba taneli piroklastikleri
oluturmutur. Koyu yeilimsi bu lavlarla
cams hamur iinde yer alan fenokristallerden
yaklak plajiyoklas, pek az ise kuvarstr.
Hornblende ve daha seyrek olarak biyotit
fenokristal olarak grlr. Bazik kayalarda
olduu gibi, bunlarda da kloritleme ve
karbonatlama, killenme epidotlama ikincil
olarak yaygnca gelimitir. Bu deiimler
fenokristallerin iinde de grlmektedir.

Kayalar toleyitik bir volkanizma rn olup,
silise doyumlu bir dizi oluturmaktadr.
Bu volkanizmann tabiatndan olarak
bazaltriyolit (dasit) ardalanmas gelimitir.
Aglomera dzeyleriyle birilikte piroklastik
breler de ayrt edilebilmektedir. Lapilli tf ve
tflere de rastlanmaktadr. Dayanmsz ye ak
renkli olan tf dzeyleri, sediment kayalarla
ardalanmal olarak grlrler. Bazaltlarla
ardalanan beyaz kuvarsit grnml, sert, ince
ve orta tabakal kayalar asit piroklastiklerdir.
Bunlar ileri derecede silisifikasyona uram
ve baz dzeyler rt gibi sert ve salam
bir yap kazanmlardr. Baz dzeyler ise
kolaylkla dalabilir zelliktedir.
Volkanik breler, mor-gri-koyu gri renkli, inceorta akl boyutlu, akllar keli yer yer
amorftur. nce kesitlerinde opak mineraller
ve volkanik kaya paralar izlenir. Silisleme
yaygndr.
Aglomeralar, siyah-koyu lacivert ve mor
renklerde, orta-kaln tabakal, ok sert ye
dayanml dzeyler halindedir. lerinde
deiik doku zelliinde bazalt ve andezit
kaya paralar bolca bulunur. Ayrca
tflerin balayc grev yapt bir matriks
tannmaktadr. Kaya bileenleri bacadan
kopartlan keli paralarla ksmen tanma
geirmi elemanlardan olumaktadr. Yanal
olarak sk sk katmansz ve masif volkanitlere
gei gsterdii iin baraj yeri dolaynda
srekli izlenememektedir. akllar yar
yuvarlak, yuvarlak, yer yer kelidir. Gri kum
boyutundan blok boyutuna kadar deien
olumutur. Fazla dayankl olmayan birim

ok seyrek olarak st kotlarda izlenir.
Kumta; yeil-koyu yeil renkli, volkanik
kkenli orta iri taneli, yer yer iyi boylanm
taneler karbonat imento ile tutturulmutur.
Orta-kaln-ok kaln tabakaldr.
amurta, kzl-kzlms kahve renkli,
ounlukla ayrm ve dayanakszdr. Givgin
Tepe dolaynda ok az bir kalnlkta izlenir.
Enerji tnel gzergahnda, st kotlarda
izlenen biyomikrit, bej, sarms renklidir.
Genellikle atmosferik ayrmaya maruz kalm
bu birimin %50si Globotruncana, Radiolaria,
Snger Spikl, Plelaljik Foraminifer ve
tannamayan organizmalardan olumutur
(Ertun, A. 1980). kelme ortamnn karakteri
dolaysyla yer yer volkanik eler izlenir.
Derin deniz fasiyesini iaretleyen fosiller
karakteristiktir. ok sk ve dzensiz atlaklar
boyunca kalsit ve silis dolgudur.
Yine st kotlarda izlenen kireta-marn
ardalanmasnn kalnl ok azdr. Kireta
sarms, bej renklidir. Orta katmanl, ikincil
kristallemeli, yer yer ayrmal ve erime
bolukludur. Marn kiretana oranla daha
koyu renkli ve rt yumruludur.
taneleri genellikle andezit (porfirit) kkenlidir.
Bu tanelenin ok ince taneli tf hamuruyla
imentolanmas
sonucu
olumutur.
Aglomeralar az bir mesafe tanarak boylanma
kazanmtr. Arkun barajnn yaklak 8.5 km
mansabnda yer alan Arkun I baraj yerinde
izlenen rneklerinde ise olduka iyi boylanm
ve yuvarlaklam taneleri karakteristiktir.
Lapilli tf, ak yeil renkli, volkanik cams
bir hamur ile ilerindeki volkanik kaya
paralarndan olumaktadr. Tfler gerek
hamur, gerekse tanelenin cinsine gre ayrt
edilebilmektedir. Cams tftlerde devitrifiye
volkanik cam en yaygndr. 3050 cm lik
dzeyler oluturan bu tfler genelde ak
yeil renkli olup rt grnldr.
Proje alan ve evresinde izlenen tfler
olduka deiik zelliktedirler. Baraj yerinde
izlenen beyaz, kirli beyaz renkli, gevrek ye
krlgan, kuvarsite ok benzeyen ince taneli
tflerin tane boyu 0.080.24 mm arasnda
deiir. Ksmen epidotlam, silislemi,
serisitlemi ve hidroganatlam plajiyoklas,
az miktarda kuvars, mika, klorit ve kalsitten
ibaret olup, kriptokristalen kalsit ve cams
bir hamur ile balanmtr. Klcal atlak ve
atlaklarda mikrokristalen kalsit dolgular

izlenir.
Tnel gzergahnda yzeylenen ak yeil,
sarms yeil, sar ve kahverengi tfler yer yer
ayrarak tamamen killemitir. Hidrotermal
ayrmayla birlikte atmosferik ayrmann
youn olduu yerlerde yama boyunca akma
ve kk heyelanlar izlenir. Bu kesimlerde
oksitlenme olaandr. Byk bir blm
volkanik cams hamurdan oluan bu kaynn
iinde yer yer volkanik kaya paralar izlenir.
Silislemenin youn olduu kesimlerde ise
kaya olduka sert ve durayldr.
Litik tfler de genellikle tnel gzergah
boyunca yzeylenirler. Ak yeil, yeil renkli,
olduka sert ve kuvvetli direnlidirler. Seyrek
olarak atmosferik ayrma izlenir. Fakat
silisleme olduka yaygndr. ok ince taneli
malzeme iinde koyu yeil renkli,keli
volkanik kaya paralar olaandr. Bunlarn
dndanda yzeyde ve yeraltnda sondajlarda
ayn zellikleri gsteren riyolitik, dasitik ve
andezitik tflere de rastlanmtr.
Riyolitik tf, krmzms kahverengi, ok inceince taneli, istik yapda ve silis dolgudur.
Dasitik tf, ak yeil-yeil-beyazms-bej
renkli, ok krkldr. Andezitik tf, seyrek iri

taneli, yer yer uzun eksenli, klorit mineralli
(=10 mm), kuvars fenokristalli, porfirik dokulu,
yer yer ayrmal ve killemelidir
Berta Formasyonunun, volkanik kayalarnn
ya tayinine olanak salayan, onlarla
ardalanm konumda olan kel kayalar
enerji tneli gzergahnda ve spirYusufeli arasnda, oruh vadisinin her iki
yamacnda, yaygn olarak yzeylenmekte
olup, ilerinde anahtar dzey gibi dzenli
ve devaml izlenebilen kesimler vardr.
Ancak bunlar genelde yanal ve dey ynde
volkanik kayalar ile girik olduundan uzun
mesafelerde devaml grlmezler. Volkanik
birimlerin yaknnda grlen ince piroklastik
dzeyler ile ardalanan balca kel kayalar
volkanojenik malzemeli ince ve orta taneli
kumtalar (grovak), amurtalar ve marnlar,
krmz renkli rekristalize kiretalar ve
konglomera dzeyleridir. Kiretalar mikrit ve
biyomikritiktir. Krmz renk hematite zengin
olmasndan kaynaklanr.lerinde pelajik bir
mikrofauna grlmektedir.
kel kayalardan konglomeralar genellikle
volkanik kkenli akllarn kelmesi ile
Formasyonun
Alanbanda
llm
stratigrafi kesitindeki kalnl 1.138 mdir.
Ancak, toplam kalnlnn 2.000 myi at
sanlmaktadr.
Berta Formasyonu iindeki kel kayalardan
alnan numunelerin ince kesitlerinde
Globotruncana Lapparaneti, Globotruncana
arca, Globotruncana stuarti formus,
Rugoglobigerina, Rotalia, Pseudotextularia,
Heterohelix, Textulariidae, Polipier, Echinid
dikeni ve snger spikl bulunmutur. Bu
fosillere gre Berta Formasyonunun ya st
Kretase olarak tanmlanmtr.
kizdere Magmatitleri(Ti)
oruh nehri ana kolu ve yan kollarnn nemli
bir kesiminde yzeylenen granitik kayalar
Rize Pltonu olarak tanmlanmaktadr.
kizdere Magmatitleri de bu pltonun kenar
veya uzantlarn oluturmaktadr. kizdere
Magmatitleri proje alannda, Arkun Baraj
rezervuar alannda sa yamata Kseolu
Derenin; sol yamata Srakonaklar aynn
gneybatsndan balayarak, ak yukarya
Aksu baraj yerine doru yzeylenmektedir.
Yzeylenmeleri dzensiz olup baz kesimlerde
kopuk mostralar halinde, baz kesimlerde
dayk ve damar kayalar olarak bazen de ok
geni alanlarda devaml olarak grlrler.
Pltonu oluturan Magmatitler farkl

kesimlerde
petrografik
deiiklik
gsterdiinden, doku ve mineral zelliklerinin
tanmlanmas iin alnan rnekler zerinde
yaplan petrografik incelemelerin sonular
aada verilmitir:
Granodiyorit: ri kristalli tanesel bir yapI
gsterirler. Ksmi serisitlme gsteren albit,
oligoklas ile az miktarda andezin bileimi
plajiyoklas daha az miktarda kuvars ve
ortoklas, koyu renkli mineraller olarak ise
biotit ve hornblenden oluur.
Albit granit: ri tanesel yapl, ana bileenler
olarak epidotlama ve serisitleme gsteren
albit bileimli plajiyoklas,
kuvars, ok az ortoklas
ve yaygn kloritlemi
biotitten oluur.
%10 kuvars mineralinden olumaktadr.

ncelenen
numuneler
ve
gzlenen
kesimlerdeki zeliklerine dayanarak, kizdere
Magmatitlerini oluturan granit ve granitik
kayalarda granodiyorit-tonalit, adamellit,
porfirik mikrogranit ve granit-gnays gruplar
belirlenmitir. nce kesit irdelemelerinde
adamellit, lamprofir, kataklastik granit (aplit)
tanmlanmtr.
kizdere magmatitlerinin st Eosen-Oligosen
yal olduklar sonucuna varlmtr. Ancak,
evrede Paleozoyik ve Mesozoyik yal
granitlerin de varl bilinmektedir.
Kuvvet Tneli Jeolojisi (Enerji Tneli)
Granit Porfir: Orta ve

kk tanesel yapldr.
Ana bileenler olarak
kaolinlemi ortoklas ile
albit ve kuvars mineralleri
ve az miktarda biotit ve
epidot iermektedir.
Mangerit
(ortoklasl
diyorit): ri kristalli ve
tanesel yap gsteren
rnek ana bileen olarak
oligoklas-andezin bileimli
plajiyoklas ile daha az miktarda piroksen ve
ortoklas mineralleri ierir. Eser miktarda da
kuvars, apatit ve biotit tespit edilmitir.
Albitlemi,
kloritlemi
diyoritler:
Hipidiyomorf oluumlar halinde yapsal
hareketler sonucu karakteristik doku
gsteren ve otometasomatizma nedeniyle
tamamen albitlemi ksmen de kloritlemi
ve epidotlam plajiyoklas ve az miktardaki
kloritlemi minerallerinden oluur. Ayrca az
miktarda sfen ve apatit saptanmtr.
Aplit granit porfir: Orta ve ince taneli
ksenomorf, hipidiyomorf tanesel yap gsterir.
Ana bileen olarak kuvars ile albit bileenli
plajioklas minerallerinden olumaktadr.
Uzun, ince kuvars kristallerin alkali feldspat
ierisinde bulunduu mikrografik dokunun da
gzlendii rnekte, ayrca ok az sfen ve mika
mineralleri izlenmitir.
Kuvars-diyorit Porfir: Hipidiyomorf, tanesel
dokunun yan sra ksmen porfirik dokuludur.
Oligoklas-andezin bileimli plajiyoklas
fenokristallerinden, zayf
uralitleme
gsteren piroksen minerallerinden ve
Enerji Tneli Donatl Kesit
Tnel gzergahnda Berta Formasyonun

volkanik Kb (v) ve sedimanter kayalar Ka (s)
yzeylenmektedir (ARKUN-ED-06). Volkanik
kayalar porfirit dokulu andezit, andezitik
aglomera ve bre, volkan5ik bre, dasit,
diyabaz ve diyabaz dayklar ile az miktarda
tften olumaktadr. Volkanik kayalarda baraj
yeri yaknnda yaplan aratrma sondajlarnn
deerlendirilmesine gre, volkanik kayalar
ayrmam taze, eklemli ve atlakl, sert ve
salam, ounluu iyi ok iyi nitelikli, az
oranda orta-kt nitelliklidir. Sedimanter
kayalar aklta, kumta, amurta, marn ve
kiretalarnn ardalanmasndan olumaktadr.
Sedimanter kayalar volkanik kayalara nazaran
daha az dayanml, tabakal ve kvrml, yer yer
deiik derecede ayrm zelliktedir.
Berta Formasyonunda ynde gelimi
eklem sistemleri ve sedimanter kayalarda
tabakalanma yaps iyi gelimitir. Gzergahta
yaplan yzey jeolojisi almalarnda yaplan
eklem lmlerine gre egemen eklem
takmlarnn duruu EW/900, N400E/500NW,
N200E/700NW, N400W/900, N500E/800NW,
Yukardaki parametreler gz nne alnarak

NGI (Norve Jeoteknik Enstits, Barton,
Lien,ve Lunde 1974) yaynnda belirtilen
kaya ktlesi (Q) deerini hesaplama yntemi
kullanlarak yaplmtr. Yukarda belirtilen
parametrelerin deeri baraj yerinde yaplan
aratrma sondajlar ve yzeysel jeolojik
harita bilgilerine dayanlarak aadaki gibi
hesaplanmtr.
malat Tamamlanm Yaklam Tneli
N-S/700Wdr. Sedimanter kayalardaki

tabakalarn duruu genelde N600E/300SEdr.
Fakat deiik ynde tabaklanmalar ve kk
lekli kvrml yaplar da mevcuttur.
Tnel gzergahnda yzeyde 2 adet normal fay
ve 6 adet diyabaz dayk haritalanmtr. Yzey
jeolojisini tnel seviyesine projekte edersek,
tnel kazsnn yaklak 2.860 m uzunluundaki
%25 lik ksm Berta Formasyonu volkanik
kayalarnda ve 10 452 mlik %75inin ise Berta
Formasyonu sedimanter kayalarnda olaca
tahmin edilmektedir.
Klasik metot iin 4 adet yaklam tneli ile
5 paraya blnen tnelde 10 ayr aynadan
allaca dnlmtr. 4 adet yaklam
tneli ve 5 para tnel iin n destekleme
kefi yaplmtr. Tnel destek snflamas
kayalarn genel ktle yapsn ve blok boyutu
ile bloklar aras kayma mukavemetini ve aktif
gerilmeyi belirleyen parametreler:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Kaya nitelii (RQD)

Eklem takm says (jn)
Eklem przllk deeri (jr)
Eklem ayrma deeri (ja)
Eklem suyu azaltma faktr (jw)
Gerilim azaltma faktr (SRF)
RQD
Jn
Jr
Ja
Jw
SFR
= 95-45
= 6-12
= 3-1
= 1-4
= 1-0,66
= 1-2,5
Bu deerlere gre Qmax (en iyi deeri) =

47,5 ve Qmin (en kt deeri) = 0,24 olarak
belirlenmitir.
Enerji Tneli Beton malat Tamamlanm Kesit
Enerji Tnelinin zellikleri

Arkun Baraj ve Hidroelektrik Santralinin
tam kapasite olarak faaliyete gemesi ile
Erzurum ilinin tamamnn elektrik ihtiyacn
karlayabilecek bir gce sahiptir. Yaklak
olarak 14 km uzunlua sahip olan enerji
tneli ile Enerjisa projeleri arasnda en uzun
enerji tneline sahip proje konumundadr.
Toplam net uzunluu 14.007,50 m olan enerji
tnellerinin dalm u ekildedir;
Toplam uzunluu 1992 m olan

yaklam tnellerinin dalm da u
ekildedir;
YT-1 Yaklam tneli uzunluu:
225,35 m
Enerji Tneli Proje Bilgileri

Enerji Tneli Giri Taban Kotu: 856,00 m
Enerji Tneli k Taban Kotu: 807,00 m
Giri-Denge Bacas ap: 6,40 m
Denge Bacas k ap: 5,40 m
Tipi: Dairesel
Kaplama Kalnl: 0,35 m + 0,25 m = 0,60 m
Donatl: 3.389,811 m
Donatsz: 10.386,009 m
Cebri Boru: 204,02 m
Kapak aft Bilgileri
Kapak aft Yeri: 0+130.00 m
ap: 7,60 m
Kapak Yaps st Kotu: 941,00 m
Kapak aft Tnel Birleim Kotu: 864,00 m
aft Ykseklii: 76,00 m
Beton Kalnl: 0,40 m
Denge Bacas Bilgileri
T-1 tnel uzunluu: 699,91 m

T-2 Memba tnel uzunluu:
2052,14 m
4415,02 m
5761,90 m
T4- Enerji k tnel uzunluu:
1078,53 m
Denge Bacas ve Enerji Tneli Birleim Yeri
YT-2 Yaklam tneli uzunluu: 594,06 m

YT-5 Alt rezervuar yaklam tneli uzunluu:
232,18 m
Yeri: 13+795.82m
aft ap: 13.00 m
aft Beton Kalnl: 0,80 m
aft Ykseklii: 118,00 m
st Rezervuar ap: 30,00 m
st Rezervuar Ykseklii: 28,00 m
st Rezervuar Beton Kalnl:1,50 m
Alt Rezervuar Tneli Bilgileri
Tnel Boyu: 262 m
Tnel ap: 8,25 m
Donatl: 262 m
Beton Kalnl: 0,80 m
Denge Bacas aft st Kesiim Kotu: 840,00 m
Denge Bacas aft Alt Kesiim Kotu: 821,00 m
Enerji Tnelinde Yksek Basnl Enjeksiyon
Uygulamas
Enerji tnelinde, projesinde gsterildii ekilde
kaplama betonlarnn %76s donatsz olarak
ina edilmitir. Bu blmdeki konsolidasyon
enjeksiyonlar ile donatl olarak kemer
betonu yaplan blmlerdeki konsolidasyon
enjeksiyon yapm yntemi birbirinden farkllk
gstermektedir. Donatsz olan blmlerdeki
konsolidasyon enjeksiyon basnlar 15-24
bar arasnda deimekte olup bir kesitteki
tm kuyulara ayn anda ve ayn basnta
enjeksiyon baslmas esasna dayanmaktadr.
Donatl olan blmlerde ise maksimum 10
bar basnta ve yine bir kesitteki tm kuyulara
ayn anda enjeksiyon baslmtr.
www.tsurumipompa.com
Efficient Drainage Solutions, Designed For

the Gotthard Base Tunnel
Polymer based drainage sheets, providing

inherent advantages as low weight, ease of
application and long expected service lifetimes, offer an efficient alternative for permanent water management in tunnel construction projects.
MIchael Mertens
Drken GmbH & Co KG, Herdecke, Germany
ABSTRACT
Herdecke based Drken is a leading manufacturer of membranes of polymer plastics for the construction industry for many
decades, marketing the products under the brand name DELTA.
Efficient drainage is of paramount importance during the tunnel construction as well as after its completion. In the long run,
both the durability and the usability of a tunnel largely depends on the extent to which its inner shell and floor have been reliably protected against the incursion of water and any subsequent frost damage. The drainage elements must be able to cope
with the threat of sintering as well as clogging that result from the lime stemming from the underground water. This paper
reflects on advantages of using Polyethylene based drainboards to design a system performing adequately throughout the entire lifetime of the structure through some project examples along with describing the stringent requirements for the Gotthard
Alpine Railway Tunnel through the Swiss Alps.
which may neither come into contact with

seepage water nor be exposed to hydrostatic
pressure while it is setting.
1. DELTA SOLUTIONS FOR TUNNELING

1.1 Drken
Drken, with the headquarter in Herdecke,
Germany, is a key manufacturer of membranes of polymer plastics for the construction
industry for many decades, family owned since
1892, marketing the products under the brand
name DELTA. (Fig. 1).
The EURO Tunnel, the TGV Tunnel Soumagne,
Chathouchee Tunnel in Atlanta and the
Gotthard Base Tunnel in the Alps are some
of the international references of tunnels
and deep ground engineering projects where
Drken products had been preferred.
Drken is a specialist since 1980 in dimpled
sheeting and since 1982 in drainage membranes to offer unique high quality drainage solutions (Fig. 2). Drken did prove his expertise by
having developed a special high performance
dimple sheeting with long life expectation of
100 years and durability under extreme thermal conditions for the Gotthard base tunnel
Figure 1. Drken Factory in Herdecke, Germany

ve protection for a waterproofing liner against

potential damage from mechanical impact
and consequential moisture intrusion.
If a tunnel is situated above the underground

water table and the fissure water is free from
aggressive components, seepage or fissure
water impinging on the crown and bench
sections may be drained away laterally to the
base of the tunnel. In such a case, no waterproofing or drainage is needed in the tunnel
floor, which is why this arrangement is called
the umbrella principle (Fig. 3).
Dimpled and drainage sheets for tunnel construction are often developed for specific customers and occasionally subject to extensive
quality-assurance processes.
The Gotthard base tunnel is built by the

shotcrete method which produces a cavityfree bond between the tunnel structure and
the rock. The concrete inner shell is at least
30 cm thick. The tunnel is scheduled to be
completed in December 2017. The strictest
standards applied to the project in matters of
safety. This equally applied to the materials
used, waterproofing and drainage sheets included. As only system solutions were accepted,
Drken entered a system partnership with a
manufacturer of waterproofing layers.
2 EXAMPLES FROM THE FIELD
Figure 9. DELTA-AT 1200 and shotcrete
2.1 Supreme Discipline in the Mountain: The

Gotthard Base Tunnel in Switzerland
The new railway link through the Alps (NEAT)
is one of the most spectacular tunnelling projects of the modern era, a 57 km tunnel that
will be the longest in the world: the Gotthard
base tunnel. Linking Erstfeld in the Swiss
canton of Uri to Bodio in the Ticino, it consists
of two tubes that run through the mountain
at distance of about 40 meter. Two underground emergency stops (Sedrun and Faido)
will permit passengers to leave the tunnel in
the event of an accident. At what is currently
the worlds longest building site, four tunnelboring machines, each measuring 440 meter
in length (trailer included) and 9.58 meter in
diameter, have been chewing their way into
the mountain, advancing 20 to 25 meter each
day. In some segments where boring machines could not be used, the tunnel was blasted
into the rock, advancing six to ten meter a day.
Figure 6. System 116
The resultant joint solution was certified and

approved as a waterproofing system for the
Gotthard tunnel by AlpTransit Gotthard AG.
Figure 7. DELTA-AT 1200 and the yellow waterproofing

membrane
Figure 2. Dimpled sheeting for tunnelling
1.2 Efficient Drainage

Efficient drainage is of paramount importance
during the tunnel construction as well as after
its completion. Depending on the ground and
water configuration, the upper arch as well as
the floor of the tunnel may be impacted by
artesian, fissure, and if the tunnel is covered
by a thin layer of soil seepage water. In the
long run, both the durability and the usability
of a tunnel largely depends on the extent to
which its inner shell and floor have been reliably protected against the incursion of water
and any subsequent frost damage.
This being so, it is advisable to catch any
artesian and surface water between the inner
and the outer shell of the tunnel both along
the arch and the floor of the tunnel in suitable
drainage and seepage layers, and to drain it
away under controlled conditions. This holds
particularly true for any tunnels made by rationalised methods using waterproof concrete,
Figure 4. DELTA-AT 800 and DELTA-AT

Figure 3. The umbrella principle
Wraparound waterproofing is normally executed in two layers. When waterproof concrete

is used in the building of a tunnel, it is highly
advisable as well as rational to install a drainage system for protection even in the building phase as this kind of concrete may not
be exposed to seepage water or hydrostatic
pressure during setting.
An effective drainage layer greatly improves
and warrants the reliability of the waterproofing layer by relieving hydrostatic pressure caused by dammed-up seepage water.
Furthermore, a drainboard can provide effecti-
DELTA-AT 1200 is extremely robust and

stable, having a square weight of 1.200 g/m2
and a compressive strength of 950 kN/m.
During the entire process of development,

harmonisation, modification, and authorisation, the new dimpled sheets had to undergo a very strict process of certification and
examination. Thus, they were subjected to
a 24-month ageing test in which they were
exposed to water at up to 70C, a 0.5 % solution of sulphuric acid at 50C, and oxygenenriched water at 70C, after which they were
tested again.
Figure 10. Schematic of the pressure vessel with specimens
Sheets used in the Gotthard tunnel must have

a service life of no less than 100 years, and
that under highly unfavourable environmental conditions, for the seepage and fissure
water is highly alkaline in spots and may be as
warm as 45C due to geothermal effects. This
is why a drainage sheet featuring a maximum
of chemical resistance was specially developed for this project.
1200 are specially developed heavy-duty

dimpled drainage sheets that are used in the
Gotthard base tunnel.
Figure 11. Pressure vessel for ageing in oxygen-enriched water

at elevated temperature and pressure.
Test Apparatus for Long-Term Durability

Testing
The Ageing Conditions:
Figure 8. Pressure/Compression behaviour of DELTA-AT 800

Figure 5. A cross-section from the Gotthard tunnel
and DELTA-AT 1200
Water at 23C
Water at 45C
Water at 70C
Alkaline water at 50C
Acidic water at 50C
Oxygen-enriched water at 70C and 3
bar pressure
Environment with aerobic and anaerobic

microorganisms
The production of the sheets also has to

meet extremely stringent standards. Samples
are regularly taken from the production line
and tested for compliance with formulation
and quality requirements in an oxidation
induction time (OIT) test. In addition, rolls are
regularly taken from the current production
and tested by accredited Swiss laboratories
for technical data compliance on behalf of the
Swiss building supervision. Only those lots of
dimpled sheets whose quality has been certified may be delivered to the Gotthard tunnel
building site.
Figure 14. Soumagne TGV Tunnel
To save the expense of levelling these inequalities and reduce the quantity of shotcrete
needed to equalise the surface, dimpled plastic sheets were used as a kind of liner in the
depressions. The waterproofing could then
be fastened directly onto the dimpled sheet.
To protect the tunnel floor from water rising
from below, DELTA-MS 20 dimpled sheets
were laid out at a slight gradient between the
floor vault and the inner shell of reinforced
concrete.
Figure 15. A cross-section from Soumagne Tunnel
Figure 12. The installation
Another heavy-duty drainage sheet has been

employed in the Gotthard tunnel since 2009:
DELTA-AT 800, a somewhat lighter variant
of DELTA-AT 1200, has been developed for
those areas where less stringent requirements
apply to drainage sheets. Made from the same
high-quality formulation, the service life of
this sheet is just as long, but its square weight
is 800 g/m and its compressive strength 650
kN/m.
The excavation was made by blasting. The

finished tunnel structure consists of an outer
shell of fibre shotcrete reinforced with light
supporting arches, heavier arches fastened
to the rock with anchors being used only in
exceptional cases. Next comes the drainage
and waterproofing system, followed by an
inner shell of in-situ concrete.
The floor is made of reinforced concrete in 22
meter segments.
By catching an average of up to 36 000 litre

of water per hour and draining it away to the
base of the tunnel, they reduced hydrostatic
pressure so much that a flatter floor slab
could be installed. One detail was the seam
between the horizontal seepage layer and
the surface drainage of the tunnel vault. In
this critical zone, the dimpled sheets were
installed in a double layer. The horizontal
seepage layer was run up vertically along the
tunnel vault and overlapped by a wide strip
of the vertical surface drainage. The overlaps
between the drainage sheets along the floor
were safely joined and sealed with 30 cm
wide strips of DELTA-THENE, a cold-setting,
self-adhesive bitumen waterproofing membrane (Fig. 19).
Figure 13. Installed dimpled sheet
Even so, its performance is still markedly better than that of normal drainage products for
civil engineering.
So far, more than 500.000 m of DELTA-AT
1200 and 350.000 m of DELTA-AT 800 have
been integrated in the Gotthard tunnel.
To catch water seeping from the rock and

convey it to a drainage pipe at the base of
the tunnel, DELTA-MS was installed directly
against the shotcrete layer. Its purpose is
to keep headwater stress away from the
tunnel waterproofing proper. In addition, it
offers mechanical protection to the sensitive
waterproofing that is laid out on partially
extremely uneven ground, with depressions
featuring a diameter-to-height ratio that
occasionally reaches 5: 1.
2.2 Example of the Soumagne TGV Railway

Tunnel in Belgium
Between May 2001 and August 2005,
Belgiums longest railway tunnel with an
overall length of 6.4 km was built east of
Liege. There were three operations involved
in excavating the tunnel: the crown came first,
the bench next, and the floor last.
Figure 17. Inside of the tunnel
Figure 19. DELTA-THENE strips
180.000 m of DELTA-MS and 70 000 m of

the 20 mm special dimpled sheet DELTAMS 20 were integrated in the tunnel of
Soumagne.
One of the most important prerequisites on
which the operational safety and longevity
of a tunnel depends is to keep harmful rock
water away from the inner sheathing and
the traffic zone. This is why the efficiency and
longevity of drainage layers is of particular
importance in this context. Under dimensioned drainage layers such as thick protection
cloths may sinter up relatively quickly.
2.3 DELTA-MS Installation as Drainage Liner

in the Chatahouchee Tunnel in Atlanta, GA,
Phase 1 - 3
Below pictures show the application of
DELTA-MS as a seepage layer in the CSO
tunnel in Atlanta, GA (Figure 20).
Figure 20. DELTA-MS
It acts as an effective relief layer for water

seeping out of the bored tunnel surface.
Without the application of DELTA-MS the
seepage water would interfere with placing
and curing the concrete liner that is being placed as inner surface of the tunnel (Figure 21).
The membrane was equipped with flame
retarding additives to meet the requirements
of DIN 4102, Class B1, and to reduce the fire
hazards inside of the tunnel.
2.4.1 The solution for rehabilitation

In many cases, water damage may be effectively prevented only by retrofitting a drainage
system. By lining the arch with DELTA-PT, a
dimpled sheet with a fused on plaster mesh,
a gap is created against the face of the rock
through which fissure water can drain away
safely.
The fused-on plastic mesh offers safe anchorage to shotcrete being applied.
2.4.2 Nov Hamry railway tunnel in Czechia
The Nove Hamry tunnel is an old railway tunnel situated in Carlsbad County. It had several
leaks which caused severe problems in winter
due to the icicles formed below them. To rehabilitate the tunnel, a surface drainage layer
was to be installed.
This was done by fastening DELTA-PT with
its fused on plaster mesh to the tunnel vault.
Not only does the material provide efficient drainage, it also retains shotcrete safely.
Sheets were welded together, and any penetrations were sealed.
In the next step, a new reinforced inner shell
was made of shotcrete in two passes.
Figure 24. Nov Hamry railway tunnel

Figure 21. DELTA-MS
Figure 22. 120.000 m of DELTA-MS with a

flame retardant quality were integrated in the
tunnel of Chatahouchee.
2.4 Example of the Railway Tunnel
Rehabilitation in the Czech Republic
Many older tunnels leak because they are
made of masonry, because their waterproofing
is inadequate, or simply because of their age;
long, dangerous icicles may form in them in
winter. The vaults are not only wet; they also
lose their structural stability as the mortar
between the bricks leaches out.
Where railway tunnels are concerned, it frequently happens that the line cannot be closed
for rehabilitation. In such cases, the tunnel
must be partially dismantled section by section and rebuilt by the shotcrete method which,
however, does not permit waterproofing the
arch in its entirety.
Figure 23. DELTA-PT application

Figure 25. DELTA-PT installed
Figure 26. DELTA-PT covered
2.5 Example of Kemalpaa, Cut-and-Cover

Railway Tunnel near Izmir, Turkey
2.5.1 Cut and cover tunnelling
The cut-and-cover method is used whenever
a tunnel is covered only by a thin layer of
ground. The pit remains open throughout
the building operation. In many cases, pit
lining methods are used to secure the excavation. Tunnels featuring lines and mouths
are always exposed to water. In many cases,
backfill materials that are available locally do
not permit much seepage, so that an efficient
drainage system becomes indispensable.

Figure 27. Cut-and-cover tunnel modelling
The high compressive strength of the DELTATERRAXX drainage system ensures that there
will be no exposure to water under hydrostatic pressure.
Figure 28. DELTA-TERRAXX application in
Kemalpaa Tunnel project
For this reason, the system is ideal for tunnels
built by the cut-and-cover method, even when
soil pressures are as high as 90 kN/m.
2.5.2 Kemalpaa railway tunnel near Izmir,
Turkey
A new 27 km long railway line is currently
being built in the vicinity of Izmir, including a
number of tunnels. The Kemalpaa tunnel was
built by the cut-and-cover method.
Figure 29. Kemalpaa Tunnel
Made of reinforced concrete, the tunnel tube
was waterproofed with plastic sheets. To protect this waterproofing, and to avoid exposure
to headwater, DELTA-TERRAXX was installed.
Figure 30. DELTA-TERRAXX
Its unusual width of 2.40 m speeds up the
laying process, and its high compressive
strength ensures a high level of safety even
under thick layers of ground.
3 PREVENT OF SINTERING
The drainage elements must be able to cope
with the threat of sintering as well as clogging that result from the lime stemming
from the underground water. Also in the case
of drained tunnels, it must be ensured on a
permanent basis that underground water is
disposed of without the application of pressure so that the structure is not subjected to any
unforeseen water pressure built-up.
Figure 31. An old water channel
Figure 32. Drainage sheets
The term sintering refers to a problem that
tunnel builder knows: the formation of CaCO3
deposits that are crystalline and infused with
metal oxides. Whenever this substance cannot
remain in solution because of the evaporation
of water, temperature or pressure differences,
or the presence of nucleating agents, it will
settle in the drainage layer and/or the drainage pipe.
Figure 33. Sintering
The classical methods designed to avoid sintering are periodic cleaning and maintaining
large cross-sectional reserves in the drainage
system.
DELTA- AT 1200 &-AT 800 dimpled sheets
offer an efficient alternative in this case:
Their high water flow capacity in the plane
under a load from:
20 kPa (i=1) = ca. 3,1 l / s m
50 kPa (i=1) = ca. 2, 7 l / s m
100 kPa (i=1) = ca. 2, 3 l / s m
Makes them rational and reliable tools for
permanent water management in tunnel
construction projects of all kinds.
Kuzey Marmara Otoyolu Projes amlk Tneller

Northern Marmara Highway Project: Camlk Tunnels
IC Ictas and Astaldi joint venture are continuing the construction of the 3rd bridge and Northern Marmara Highway in
Isatanbul. After the completion, 55 km of highway will be open to the public use. Riva and Camlik tunnels are advancing
rapidly in the Asian part of Istanbul.
Camlik Tunnel having a 22 m diameter and 225 m2 cross section is the widest tunnel in Europe. As a sub-contractor
Ekol Koz Construction Company started excavation in December 2013. The tunnels were designed as two tubes and
four lanes. Tunnels are excavated with NATM method. The North and South tubes have a length of 570 and 650 meter,
respectively.
yavuz selim karakum
asaf bulut
antiye efi, ekol koz inaat
tnel efi, ekol koz inaat
IC ta - Astaldi ortakl tarafndan hayata

geirilen 3. Kpr ve Kuzey Marmara Otoyolu
Projesi kapsamnda Asya Yakasnda yaklak 55 kilometrelik bir otoyol etab hizmete
sunulmu olacak. Asya Yakasnda almalarna devam edilen bu otoyol projesi kapsamnda 2 ayr lokasyonda T2 Riva Tnelleri ve T3
amlk Tnellerinin yapmlarna hzla devam
ediliyor.
amlk - Alemda balant yolu zerinde yer
alan Odayeri - Paaky Kesimi T3 amlk
Tneli, 22m ap ve 225 m kesit alan ile
Avrupann en geni tneli olma zelliini
tayor. Alt ykleniciliini Ekol Koz Maden
naat Sanayi ve Ticaret Ltd. ti.nin stlendii
T3 amlk Tnelinde kaz almalarna Aralk
2013 tarihinde balanld. Her bir tp drt
eritli olmak zere iki tpl olarak ina edilecek tnelin gabarisi 3,75 x 4 erit = 15,00
m x 5,00 mdir. Yeni Avusturya Tnel Ama
Metodu uygulanarak alan tnellerde Kuzey
Tp uzunluu 570 m, Gney Tp uzunluu ise
650 mdir.
Tnel kazlarnda Austos ay itibariyle Kuzey
Tp I. Aama 285 m, II. Aama 235 m, III. Aama
68 m, IV. Aama 68 m, V. Aama 50 m ilerleme
olmutur. Gney Tpte ise I. Aama 288 m,
II. Aama 236 m, III. Aama 93 m, IV. Aama
58 m, V. Aama 10 m ilerleme salanmtr.
Tnel yapm aamalar yzeyde yaplm olan

sondajlarla tnel gzergahnda tnel yzey
et kalnlnn hangi tabakadan olduunun
incelenmesi sonucunda yaplan almalar ile
belirlenip uygulamaya karar verilmitir.
Tnel uygulamasnda; tespitler ve jeolojik boy
kesit oluturulduktan sonra yzey formasyonuna gre kaz tipleri destekleme izelgesi hazrlanr. Tnel kesitinin byk olmas
ve ayn zamanda yzey formasyonunun zayf
zemin olmasndan dolay pilot tnel uygulamas yaplmaktadr. Tnel ilerlemeleri uan C2
zemin snfnda yaplmaktadr.
ve IV. kaz aamalaryla geici iksalar tnel

galerisinin tabanna kadar uzatlr. III. ve IV.
kaz aamalaryla birlikte geici invert krlr.
Geici iksalar V. ve VI. kaz aamalarnn kazs
bitikten sonra kaldrlr.
ekil 1. Pilot Tnel Uygulamas
amlk Tnellerinin kazs alt (6) aamadan

olumaktadr. I. ve II. pilot tneller geici
invertle desteklenmitir. Pilot tnel iksalar
kalc ve geici iksalardan olumaktadr. III.
ekil 2. Kaz Tip Kesiti
Tnel desteklemede bulon uygulamas nemli yer tutar. amlk Tnellerinde iki farkl bulon
uygulanmaktadr. Bunlar PG Bulon uygulamas
ve IBO Bulon uygulamasdr.
amlk Tnellerinin tip kesiti daha nce
Trkiyede imalat yaplmam tnel kesitidir.
Tnel gerek kaz alan 225,82 mdir. Tnel
teorik kaz alan 220,23 m dir.
Ayn zamanda amlk Tnellerinde boru

kemer yntemi (Umbrella arch) uygulanmaktadr. Kemer boru boyu 9m, boru ap 4
tir. Her be(5) iksadan sonra kemer boru
aklmaktadr. Drt metresi bindirme olarak
ngrlmtr.
Tnel pilot styar kazs ngrlen mesafeye ulatktan sonra altyar kazsna girilmesi
gerekmektedir. Altyar ve styar kazlarnn
ayn anda imalatn samak iin pilot tnel

kazsnn yaklak 80ninci metresinde Bant
Geidi (Cross Passage) tnel uygulamasna
geilmektedir. Mevcut galeride pilot tnel
uygulamasndan dolay balant geidinin
kesiti kk ve dar olmaktadr. Ayna kazsnn
ve alt yar kazsnn ayn anda yaplma olasl
yoktur. makinalarnn gei ve aynalarda
kaz almasnn salanmas iin balant
geidi uygulamasna ihtiya duyulur. Balant
geidi tneli iki pilot tnel arasnda zemin
yzeyine yaplan tnel kazs ile oluturulan
ksa balant tnelidir.
ekil 3. Balant Geidi Tneli Tip Kesiti
ekil 4. Balant Geidi Tneli Yan Grn

ekil 2. Kaz Tip Kesiti
Balant geidi tnellleri ngrlen mesafelerde (80 veya 100 m) bir tnel aynas alana
kadar yaplr. V. ve VI. kaz aamalarna girildii

esnada balant geidi kesitleri tnel aamas dahilinde kazlr. Balant tnelleri geici
tnellerdir.
Tnel kazlar 6 aamada tamamlandktan
sonra kiri ve kemer beton uygulamasna
geilmektedir. Kiri beton uygulamas ekil
5te grldg gibidir.
ekil 5. Temel Kiri Beton Dklmes
Kiri beton uygulamasndan sonra kee ve

membran uygulamasna geilmektedir. Kemer
beton ncesi kee ve membran imalat yapldktan sonra kemer beton uygulamasna geilir. Kiri beton ve kemer beton imalat tamamekil 5. Temel Kiri Beton Dklmesi
landktan sonra iki kiri arasnda kalan ksma

dolgu beton uygulamas yaplr.
Tnellerde ortalama olarak I ve II. aamalarda
1,25 metre/gn, III ve IV. aamalarda 3 metre/
gn, V. aamada 1,30 metre/gn ve VI. aamada ise 2 metre/gn olarak i programna paralel bir ekilde ilerlemeler devam etmektedir.
Tnel kesitinin byk olmas ve zemin formasyonunun bozukluundan dolay gnde 2
kez deformasyon okumalar yaplarak tnelde
hareket olup olmad devaml gzetim halinde tutulmaktadr. Projede deformasyon deeri
15 cm ile snrlandrlm olup uana kadar
imalatna devam edilen amlk Tnellerinde
2 cm zeinde bir deformasyon okumasna
rastlanmamtr.
BYK STANBUL MESUYU II. MERHALE

PROJES MELEN SSTEM
Melen Water System and Melen Dam Project
MAHMUT ANLI
ilyas beki
TNEL EF, ECE TUR-YNTA ORTAKLII
ECE TUR-YNTA ORTAKLII
Projenin Konumu
stanbulun uzun vadeli ime ve kullanma suyu

ihtiyacn karlamak amacyla gelitirilen
Melen Sistemi ile stanbula ilk aamada ylda
268 milyon m3 (8,5 m3/s), 3. aama sonunda
ise ylda 1.180 milyar m3 su temin edilerek
ehrin 2040 ylna kadar olan su ihtiyac
karlanm olacaktr. Melen Sistemi proje
alan genel olarak stanbul il snrlar iinde
bulunmakla beraber blgesel olarak Dzce,
Sakarya ve Kocaeli il snrlar ierisinde de yer
almaktadr.
Drt aamada gerekletirilecek olan Byk
stanbul me Suyu 2. Merhale- Melen
Projesinin ilk aamasnda, isale hattnda
2,5 m apnda ve 21 mm et kalnlnda
elik borular kullanlacak olup borularn
toplam uzunluu 157 kmdir. Tneller, 3.
aama sonundaki nihai debiyi iletebilecek
kapasitede projelendirilmitir. Sistemdeki
tnellerin toplam boyu 25 kmdir. 1. aamada
kamulatrlarak platform kazs yaplan isale
hatt gzergh dier aamalara da hizmet
verecektir.
The main aim of the Melen project is to supply drinking water to Istanbul. In the first phase, the capacity will be 268
million m3 per year (8.5 m3/s) and in the third phase, the total capacity will reach up to 1.180 billion m3 per year.
The steel water distribution pipeline has 2.5 m diameter and 21 mm thickness with a total length of 157 km. In this
project, tunnels have 25 km length and designed to supply water to be required in the third stage.
Melen Dam is the storage facility of the Melen Project. Ece-Tur and Yontas joint venture constructs this dam with a
capacity of 694 million m3. Melen Dam will have the biggest capacity among the 15 dams around Istanbul.
Derivation of Melen stream is achieved with two tunnels having 5.5 meter diameter and 161.6 m length. After the
completion of the tunnels, the stream was derived to the tunnels in 6 April 2014.
Projenin ilk aamasnda, kuzey ynne akarak

Karadenize dklen Melen aynn suyu
nehir aznn yaklak 7 km ak yukarsna
yerletirilen ve nehir en kesiti boyunca
ina edilen Melen Reglatr vastasyla
alnacaktr. Daha sonra, Melen Pompa
stasyonundan 1,7 km uzunluundaki Terfi
Hatt ile 196 m (210 kotu) terfi ettirilerek
Melen Terfi Deposuna pompalanacaktr.
Buradan alnan su srasyla 2,50 m apnda
yaklak 130 km elik boru hatt, 4,5 apnda
3,8 km uzunluunda ile-Alaal Tneli,
5.416 m kondvi (Yeilvadi Geii), 4,5
apnda 8 kmlik Alaal/merli-Hamidiye
Tnelleri ve 9,3 kmlik elik boru isale hatt
vastasyla cazibeli olarak Cumhuriyet Artma
Tesisine iletilecektir. htiya halinde, Melen

Sisteminin fazla suyu Hamidiye Tnelinin
orta noktasndaki 60 m uzunluunda merli
Balant yaps ile merli Barajna cazibe
ile aktarlabilecektir. Cumhuriyet Kynn
yaknnda ina edilen Cumhuriyet Artma
Tesisinin kapasitesi 720.000 m3/gn olacak
ekilde projelendirilmitir.
ykseklii 124 m, gvde dolgu hacmi 2

milyon 80 bin m3 olup, barajda 694 milyon
m3 su depolanacaktr. stanbulda halen
iletmede olan 14 adet barajn toplam su
toplama kapasitesi ise 877 milyon mtr.
Dolaysyla Melen Baraj gl hacmi tek bana
iletmede olan 14 adet barajn gl hacminin
%80ine tekabl etmektedir.
Projenin esas amalarndan biri de

modern teknolojinin verdii imkanlarla
ham suyun artlarak halkn kullanmna
sunulmasdr. Artlm su kalitesi btn
ynleriyle Avrupa Topluluu mesuyu
Direktifinde belirtilenlere uygun olacaktr.
Cumhuriyet Artma Tesisinde artlan su
yaklak 3,9 kmlik Terfi Hatt ile Cumhuriyet
Pompa stasyonundan Cumhuriyet Terfi
Deposuna (135 m kotu) pompalanacaktr.
Terfi ykseklii 96 mdir. Cumhuriyet Terfi
Deposuna pompalanan su, 2.50 m apnda
elik boru hatlar, 4.00 m apnda tneller
ve konduvilerle ( Bekleme Tneli: 2 032 m,
Beykoz Tneli: 2 833 m, Ortaeme Tneli:
983 m, Boazii Tneli: 5 551 m, Ayazaa
Tneli: 2 577 m ve Osmankuyu Tneli: 2
175 m) cazibeli olarak Avrupa yakasnda
mevcut olan Kthane Datm Merkezine
iletilecektir.
Silindirle Sktrlm Beton (SSB) gvde

tipinde ina edilecek olan Melen Baraj,
imesuyu ve enerji amal kullanlacak. Melen
Baraj tamamlandnda stanbul iline ylda
1 milyar 77 milyon m3 su temin potansiyeli
oluturulacak, ayrca 45 MW kurulu gcndeki
HES ile 174 milyon kilowatt saat ortalama
enerji retecektir. Bylelikle yaklak 60.000
haneli bir yerleim yerinin bir yllk ihtiyacn
karlamaya yetecek olan elektrik enerjisini
tek bana retmi olacaktr.
Melen sisteminin 2. aamasnda, 3 m apnda,

153 km elik boru isale hatt, ilave terfi
istasyonlar ve terfi depolar ile artma tesisinin
2. kademesi ile Melen Baraj bulunmaktadr.
Barajn temeli Orman ve Su leri Bakanmz
Sayn Prof. Dr. Veysel Erolunun katld
merasimle 6 Mart 2014 tarihinde atlmtr.
3. aamada ise pompa istasyonlar ve artma
tesisine nite ilavesi yaplarak nc isale
hatt denecektir.
Baraj inaatnn en nemli kritik eii olan

Byk Melen aynn derivasyonunda iki adet
5,5 m apnda ve 161,5 m uzunluunda
derivasyon tneli alm olup, 06.04.2014
tarihi itibari ile Byk Melen ay bu
tnellere derive edilmitir. Memba ve mansap
batardolarnn imalat tamamlanm olup
barajn gvde katof kaz imalatna Austos ay
sonu itibariyle balanlmas programlanmtr.
Melen Barajnn bedeli 213,8 milyon TL
olup, inaat szlemesi 17.12.2012 tarihinde
imzalanarak ie balanlm olup, barajn
temeli 6 Mart 2013 tarihinde atlmtr.
Austos 2014 tarihi itibariyle barajda %
17 lik gerekleme sz konusudur. Melen
Barajnn 29 Ekim 2016 tarihinde bitirilmesi
planlanmaktadr.
MELEN BARAJI
Melen Baraj, Bat Karadeniz Blgesinde
stanbul Boaznn 170 km dousunda, Dzce
ve Sakarya illerini birbirinden ayran Byk
Melen ay zerinde: Dzce ili, Akakoca ilesi,
Uurlu kyne 2,5 km, Sakarya ili, Kocaali
ilesi, Ortaky beldesine 5 km mesafede
bulunmaktadr. Byk Melen aynn denize
dkld Karadeniz kysndan yaklak 7
km gneydedir.
Melen Baraj, 1990lardan balayarak youn
g alan stanbulda suyun arz ve talep
dengesinde meydana gelen bozulmay
dzeltmeye ynelik gelitirilen Byk
stanbul mesuyu II. Merhale Projesi Melen
Sistemi nin depolama tesisidir.
Ece-Tur ve Ynta ortaklyla yaplan Melen
Barajnn, kret uzunluu 945 m, temelden
Sa sahil grn
Sol sahil grn
2014-2022 Periyoduna Gre letme

almas
me suyu ihtiyac: 536,11 hm3
Mansap Suyu: 70.96 hm3
Firm enerji: 148,03 GWh
Seconder enerji: 26,28 GWh
Toplam enerji: 174,31 GWh
Projenin Genel Jeolojisi
Stratigrafi
Proje sahasnda yer alan birimler yaldan
gence doru Mezozoyik yal fili, st Kretase
yal kireta, st Kretase-Paleosen yal
killi kireta ve marnlar ile Eosen yal
kilta kumta ardalanmasndan oluan fili
ve Eosen yal volkanik tf, aglomera ve
andezitler eklinde sralanmaktadr. Baraj
bent yerinde Eosen yal fili ile bunlarn
zerinde Melen ay yatanda kalnl 35,00
m ye varan kalnlkta alvyon, yamalarda
yerinde ayrma sonucu olumu 11,00 m
kalnlkta yama molozu yer almaktadr.
Proje alannda yer alan jeolojik birimlerin
zellikleri yaldan gence doru aada
verilmitir.
Mesozoyik - (akraz Formasyonu) Fili (Mfl)
nceleme alannda en yal kelleri oluturan
bu formasyon kumta - siltta - kilta
birimlerinden olumutur. nceleme alannn
kuzeybatsnda Cumayerinden balayarak
batya doru yzeylenmektedir.
st Kretase-(Yemiliay Formasyonu)
Kireta (Kr Kt)
Tabanda aklta ve kumta

ile balayan birimi ste
doru geili olarak akltakuvars elemanl kumta
ile kuvars-kumta, kireli
kilta ve kumta-amurta
ardalanmas izlemektedir.
Proje sahasnda Cumayeri
kynde belirgin olarak
yzeylenmektedir. Grimsibej
renkli, orta katmanl, sert,
keskin keli ve krkldrlar.
Bu birimler karst oluumunun
zelliklerini tamaktadr.
eitli erime boluklar,
polye, karst kayna gibi
karstik oluumlar arazide
izlenebilmektedir. Cumayeri
ky kuzeyinde Eosen filile,
kuzeybatsnda yer alan Mesozoyik filiiyle
dokana fayldr. Bu kiretann zerine
st Kretase-Paleosen kireta (Akveren
fm) konkordan olarak gelmektedir. st
Kretase-Paleosen- (Akveren Formasyonu)
Kireta (Kr-Pal Kt) ncelenen blgede,
gl alannda Hamask kynn batsnda ve
Cumayeri kynde gzlenen bu formasyon,
killi kiretamarn - kumlu kireta olarak
izlenebilmektedir. Gri, mavimsi, beyaz, bej ve
yer yer krmz renklidir. Sert, keli ve yer
yer kavkms krlmaldr. Marnl kesimler ince
belirsiz tabakal, killi kireta kesimleri ince
ve orta tabakal olup devaml ve belirgindir.
stlere doru tabakalanma artar. Bu birimde
youn karstlama gzlenmektedir. eitli
yerlerde yzeyde byk ukurluklar halinde
polye ve ddenler vardr.
varl gzlemlenmektedir. Baraj bent yerini

ve gl alannn byk blmn bu birimler
oluturmaktadr.
Eosen (Kusuri Formasyonu) Fili (Efl)
nceleme alan stratigrafik kolon kesiti

(leksiz)
Bu formasyon, zellikle Melen havzasnda

geni alanlarda izlenmektedir. Genel
olarak kilta-siltta-kumta ve marn
ardalanmasndan
olumutur.
Melen
baraj bent yerinde Kilta ve kumtandan
olumaktadr. Sarms-kahve ve gri renkli,
tabakalar birka cm ile 2 m (orta ile kaln) aras
kalnlktadr. Kumta farkl iki zellik gsterir.
Bir ksm gri renkli, sert, karbonat imentolu
ve dayanmldr. Sarms, kahverenkli olanlar
ise muskovit paralar iermektedir. Tabaka
kalnlklar 1 ile 2 m civarndadr. Atmosferik
artlarn etkisiyle st yzeyleri kolaylkla
ayrabilmekte ve ufalanmaktadr. Arazinin
tamamen bitki rts ile kapl olmas
nedeniyle eklem takmlar hakknda salkl
bir bilgi edinmek mmkn olmamakla birlikte,
mostralarda tabakalanmaya dik eklemlerin
Orta-st Eosen-(Volkano-sediment) Volkanik

tf ve aglomera (Evol)
nceleme alannn gneyinde, Hamask Ky
yaknlarnda yzeylenen bu birim Eosen
fililerin zerinde yer almaktadr. Aglomera,
tf, andezit ve piroklastik kumtalar
iermektedir.
Kuvaterner Yama Molozu (ym)
Proje sahasnda en stte istiflenen Kuvaterner
yal tutturulmam-az tutturulmu yama
molozu Eosen filiin yerinde ayrmas
sonucu olumutur. Filiin st kesimlerinde,
kalnl 11 metreye kadar varabilen toprak
rts eklinde grlmektedir.
Derivasyon Tnellerinin Kazlar ve Destek

nerileri
Tnel kesimleri;
Fililerin tnel am srasnda davranlarnn

belirlenmesi iin eski almalarn jeoteknik
verileri, yzey gzlemi verileri, bu birimler
ierisinde alm olan sondaj kuyular ve
tnel kayasnn ktle zellikleri gz nne
alnarak Q (Barton vd.-NGI, 1993 ve 2002) ve
RMR (Bieniawski, 1989) tnel snflamalar
yaplmtr.
En Kt Koullarda Kumtalarna ait RMR kmtek= 32
Q Kaya snflamas
Tnel kotundaki kaya koullarnn Q
snflamasna gre yorumlanmas sonucu
bulunan proje Q deerleri aada verilmitir:
Portal kesimleri;
Qportal= 0,01
Tnel kesimleri;
Olas Ezilme Zonlarna ait Qezilme= 0,007
En Kt Koullarda Kumtalarna ait Qkmtek = 0,31
Genel olarak krmzms kahverenkli olup,

kil imentolu, inceden kalna doru deiik
aplarda, gevek tutturulmu kum ve akldan
olumutur. Yer yer gri renkli kum-akl
bantlar iermektedir. nceleme alannda sahil
kesimlerinde yzeylenmektedir.
Kuvaterner Alvyon (Qal)
En yi Koullarda Kumtalarna ait Qkmtei = 3,3

En Kt Koullarda Kiltalarna ait Qkltek= 0,125
En yi Koullarda Kiltalarna ait Qkltei= 1,71
RMR Kaya Snflandrmas
Portal kesimleri;
RMRportal = 18
Olas Ezilme Zonlarna ait RMR ezilme= 15
En yi Koullarda Kumtalarna ait RMR kmtei= 57

En Kt Koullarda Kiltalarna ait RMR kltek= 27
En yi Koullarda Kiltalarna ait RMR kltei= 47
Her iki snflamann birlikte deerlendirilmesi

sonucu 3 ayr destek kategorisi belirlenmi ve
bu kategorilere ait destek nerileri ile tnel
gzergah boyunca beklenen oranlar aada
verilmitir.
Beklenen oranlar kazm srasnda deimitir
ve tnel tip III ile desteklenmitir. Tnel kazs
aamasnda kum oran yksek sert zeminlerde
patlatmayla, killi yumuak zeminlerde krc ile
ilerlemitir. Derivasyon tnelleri ubat 2014
tarihinde tamamlanm ve su derive edilmitir.
mesuyu sale Tnelleri
sale tnelleri 2 adet (T1 ve T2) olmak zere
sa sahil yannda ina edilmektedir. T1 ve T2
tnelleri net 3,50 m apnda olup T1 tneli
428 metre uzunlukta T2 tneliyse 403 metre
uzunluktadr. sale tnelleri Eosen yal fili
ierisinde almaktadr. Fili genel olarak kilta
ve kumta ardalanmasndan olumutur. Bu
birimler sarms-kahve, gri renkli, tabakalar

orta ile kaln katmanldr. Yer yer atlakl ve
krkl yap gsterirler. Filiin kumta seviyeleri
geirimli olup krk ve atlak sistemleri boyunca
su hareketleri mevcuttur. Mays 2014 sonunda
balayan tnellerin Austos 2014 itibariyle
%15'i bitmi olup kumtalarnn youn olduu
blmlerde dinamitle, killi blmlerin youn
olduu blgelerdeyse krcyla ilerlenmektedir.
Fili genel olarak kilta ve kumta
ardalanmasndan olumutur.
T1 Tnel aynas
sale Tnelleri Desteklemeleri
sale tnelleri tip-5 destekleme tipiyle
desteklenmektedir. elik iksalar 0,751 metre aralklarla kurulmaktadr. Hasr
elik stne kademeli olarak 3-4-5 cm
kalnlnda pskrtme beton atlmaktadr.
Kaya bulonlar 26 ve 4 metre uzunluunda
olup, montajlar artmal olarak 5li ve 6l
olarak yaplmaktadr. ksalar arasnda kurulan
ibanlar da kaya bulonlar gibi 20 cm aralkl
yaplmaktadr. Tnelde jeolojik almalarn
olduu blgelerde zayf zonu gemek iin 6
metre uzunluunda boru sren uygulamas
yaplmaktadr.
Byk Melen Vadisi ve sahil boyunca

kelmitir. Kalnl gncel dolgularla
birlikte yer yer 35.00 metreye ulamaktadr.
Alvyon killi, siltli, akll, kum niteliindedir.
Yer yer iri bloklar iermektedir. Byk Melen
ay yatanda st seviyelerde kil-silt eklinde
olan alvyon alta doru daha iri taneli kumakldan olumaktadr.
Derivasyon Tnelleri
Derivasyon tnelleri 2 adet (T1 ve T2) olmak
zere, sol sahilde ina edilmitir. T1 ve T2
tnelleri net 5,50 m apnda ve 150,00
m uzunluktadr. Ayrca 2 adet enerji aft
almtr. Tneller ve aft Eosen yal fili
ierisinde almtr. Fili genel olarak kilta
ve kumta ardalanmasndan olumutur. Bu
birimler sarms-kahve, gri renkli, tabakalar
orta ile kaln katmanldr. Yer yer atlakl
ve krkl yap gsterirler. Filiin kumta
seviyeleri geirimli olup krk ve atlak
sistemleri boyunca su hareketleri mevcuttur.
Tneller YAS seviyesinin altnda almtr.
Derivasyon Tnelleri Yapm Aamas
yzey deformasyon lm noktas zerinden

dzenli olarak lmler alnmakta ve raporlandrlmaktadr (ek. 3).
skdar mranye ekmeky Metro

naatnda Aletsel Jeoteknk Gzlemler
ar istasyonu peron tnelleri kaz destekleme almalarna paralel incelenmekte olan

lm noktalarndan B8036 nolu bina nivelman noktasnda, kazya paralel deplasmanlar
meydana gelmi, oluan deformasyonlar proje
kriterlerini zorlamaya balamtr (ek. 4).
Instrumented Geotechnical Monitoring in

Construction of Uskudar Umraniye Cekmekoy Metro
Mcaht Naml
Korkut Mry,
Murat Hzel
BB Rayl Sstemler Dare Bakanl

Anadolu Yakas Rayl Ss. Mdr Yrd.
Derya Kkertem
Mehmet Zengn
Yksel&Emay Ortakl, stanbul
Dou naat ve Tcaret A.. stanbul
stanbul Bykehir Belediyesi tarafndan yrtlmekte olan stanbul Metrosu skdar-mraniye-ekmeky metro
tnelleri NATM ve TBM yntemleri ile almaktadr. stasyon peron tnelleri, makas, balant ve merdiven tnelleri NATM
ile almakta olup ana hat tnellerinin byk bir ksm ise TBM ile almaktadr.
Aletsel jeoteknik lm uygulamalar, Dnyada ve Trkiyede yaygn olarak eitli inaat alanlarnda kullanlmaya, i
ve ii sal ve gvenlii ile 3. ahslarn emniyeti, olas zararlarn karlanmas ve nlenmesi asndan ok faydal bir
bilim dal haline gelmitir. Aletsel Jeoteknik uygulamalar, metro projeleri, otoyol projelerinde, barajlarda, derin kazlarda
ve tarihi yaplarn korunmasnda byk bir nem kazanm, uygulamalarn vazgeilmez bir paras olmutur. Bu bildiride
projemizin kapsamnda uygulamas yaplan aletsel lmleri genel bir bak ve almalara rnek olmas asndan ar
istasyonu peron tnelleri iksa sistemindeki uygulamalara deinilecektir.
ABSTRACT
Uskudar Umraniye Cekmekoy Metro tunnels of Istanbul are constructed by using NATM and TBM by the owner Istanbul
Metropolitan Municipality. While the main lines are constructed by TBM tunneling, station platform, turnout, connection
tunnels and stairways are constructed by NATM.
Instrumented geotechnical measurements find very widespread application in the world and Turkey and very useful
tools for health and safety and resolving any disputes between the project partners. Instrumented monitoring become an
unavoidable part of underground construction, especially metro, roadway, dam, deep excavation, and preservation of historical structures. In this study, application of the instrumented monitoring on Carsi station platform tunnels of Uskudar
Umraniye Cekmekoy Metro is summarized.
skdar mraniye ekmeky Metro Hatt

17 km uzunluundaki ana hat tnelleri ve
zerinde delme, a-kapa tipinde toplam 16
adet istasyonu bulunan ve ayrca ana hattan
Dudullu mevkiinde saplarak, 2,7 kmlik tnel
balant hatt ile Depo Sahas ve bakm
alanna ulaan yaklak 20 km. uzunluunda
bir proje olup ihale bedeli 563,899,995,32
olup iin sresi 38 aydr. Hat iletmeye aldnda skdardan ekmekye 27
dkda ulalaca ve saatte maksimum 64.800
yolcu tayaca ngrlmektedir. Gzergah
toporafyas (ek. 1) ok dalgal olduu iin
stasyonlar ok farkl derinliklerde yer almtr.
Bu nedenle projenin hazrlk safhasnda ve
Proje baznda jeoteknik aletsel lmler ve

deformasyon takibi 2 (iki) kategoride dnlm ve projelendirilmitir.
2.1 Yerinde Gzlem ve Takip
ZET
1 PROJE KAPSAMI VE BLGLER
ekil 2. Jeoteknik lm aletleri genel yerleim plan
ina almalar srasnda zemin aratrma

amal 3500 metreden fazla zemin aratrma
sondaj gerekletirilerek gzergahn Jeolojik
profili kartlmtr. Proje alan ierisinde yer
alan tm yaplarn detayl bir istatistik ile
envanteri karlmtr.
2 ALETSEL JEOTEKNK LMLER
Dnyadaki hzl nfus artna paralel olarak
yeni kentlemeler meydana gelmekte, hzla
byyen kentlerde ulam ve trafik sorunlar
ilk srada yer almaktadr.
Ulam ve trafk sorununa zm olarak
nfusun ve trafiin youn olduu blgelerde metro yeralt ulam gerekli olmaktadr.
Yaplamann ve nfusun youn olduu bu
blgelerde metro tnellerinin almas srasnda yzeyde oluabilecek muhtemel etkileri

belirlemek ve nlem almak son derece nemli bir husustur.
Gzergah zerinde tnel ve istasyon almalar etki alannda kalan tm binalar, Tarihi
yaplar ve yapm kalitesi teknik artlara uymayan yaplarn evresinde olas deformasyonlar takip iin bir lm a oluturulmutur
(ek. 2).
Proje kapsamnda bu amala 4000 binada
oturma ve nivelman noktas oluturulmutur.
Tnellerde ise 750 den fazla lm kesitinde
konverjans lm ringleri istasyonu projelendirilmitir.
Yerinde gzlemler, projenin hazrlk safhasndan balayarak ina aamasnda da devam

eden zemin ve kaya ortamlarn salamlk,
skabilirlik, geirgenlik vb. zelliklerin belirlendii aamadr.
2.2 Arazi Performans Gzlemleri
Projenin uygulama safhasnda ortaya kan
deformasyon, gerilme, basn ve yk dalmlar gibi byklklerin llmesini esas alan
arazi lm ve takip ileridir.
Bu manada ekil 2de genel izim ierisinde gsterilen bir lm a oluturulmutur.
naat almalarnn halen devam ettii u
aamada lmlerin nemini ve alnan tedbirler asndan bir rnekle aklayacaz.
3 B-8036 NOLU BLON EVRESNDEK
ALIMALAR
3.1 Yzey lm almalar
S-08 ar istasyonu peron tnelleri NATM ile
almaktadr. Zemin koullar ayrm, zayforta kaya olup karmak bir yapya sahiptir.
Tneller ince tabakal, bol krkl, ayrm
Kilta-Siltta (Kartal Formasyonu) birimi
iinde almakta olup yer yer kireta ve
ileri derecede ayrm andezit dayklar da
kesilmitir. Kazlar srasnda tutulan Jeoteknik
kaytlarda kaya ktle indeksi RMR 19-54
aralndadr.
ar istasyonuna komu olan mevcut bina bir
bodrum kat ve 6 kattan oluan betonarme bir
bina olup zerine yerletirilmi olan adet
Genel olarak tnel gzergh etki alannda

kalan tm yaplara yzey ve bina oturma
bulonu montajlar yaplmakta olup tnel
kazs ilgili yaplara 40-50m yaklat andan
itibaren lme ve deerlendirmeler balatlarak oluan hareketler sknete erene kadar
(sabitleyene kadar) takip edilmektedir.
Bu kapsamda dier lm noktalar ile birlikte takibi devam etmekte olan B-8036 numaral lm noktasnda farkllklar belirlenerek
bu blgedeki inceleme hassasiyeti arttrlmtr. Bunun zerine kaz destekleme almalar
durdurulmu B8036 nolu nivelman noktas
evresine yeni Jeoteknik enstrmanlar yerletirilerek ( Bina oturma bulonu, tiltmetre,
yzeyden kademeli ekstansometre) binaya
hasar verilmemesi iin lm takibi geniletilmitir (ek. 5).
3.2 Sondaj ve Kesit almalar
Blgede yaplan lmlerde belirlenen deformasyonlardan farkllk gsteren lm noktasnn bulunduu alanda deformasyonun
mekanizmasnn ve sebeplerinin anlalmas
iin ilave 5 adet sondaj yaplarak bina evresinin ve civarnn jeolojik yapsnda ayrntl bir ekilde aratrlmtr. lgili sondajlarn
tamam tnel alt kotuna kadar yaplm olup
alan tnellerde elde edilen jeolojik veriler
ile birlikte deerlendirme yaplmtr.
Tm bu verilerin bir araya getirilmesiyle blgenin jeolojik durumu ayrntl olarak ortaya
karlm tnel aks ve tnel aksna dik
jeolojik kesitler hazrlanmtr. Binann bulunduu blgede lokal olarak bulunan ve ileri
derecede ayrm ve hatta yer yer zemin
zellii gsteren andezit dayk tepit edilmitir (ek. 6).
Tespit edilen andezit dayk Kartal formasyonu
Kilta-Siltta birimini tnel alt kotundan
keserek yzeye kadar ulamaktadr. Andezit
dayknn yzeye kadar ulam olmas sebe-
biyle gerek daykn kendisinde gerekse evre

kayalarnda ileri derecede ayrma, yer yer
zeminlemeler olumutur. Tnel eksenine
dik olarak alnan kesitlere bakldnda daykn, peron tneli kuzey duvarndan tneli
kestii ve yzeye doru ilerledii gzlenmektedir. Yzeyde ise bahsi geen binada
bulunan B8036 nolu bulonun bulunduu
kuzey cephesinde yzeylendii grlmektedir.
stasyon peron tnellerinde tam bu kesit zerinde balant tneli projelendirilmi olmas
nedeniyle, balant tnelinin imalatnn zorlaacan ve balant tneli yapm aamasnda yzey deformasyonlarnda art olaca
ortaya kmtr.
Oluturulan bir heyet ile bahsi geen binada
yapsal incelemelerde bulunulmu olup, bina
iinde, dnda veya yapsal olarak herhangi
bir etkilenme olmad (krk, atlak vs.) belirlenmitir. Bununla birlikte alnan lmler ile
bina uzunluu, deformasyon noktalar aras
mesafe, deformasyon miktarlar aras balantyla binada oluan asal dnme miktarlar
hesaplanm ve uluslararas artname kabul
kriterlerinin ok altnda deerlerde olduu
belirlenmitir. Ancak mevcut durumda alan
istasyon peron tnellerinin alt yar kazlarnn
yaplmam olmas, peron tnellerini birbirine
balayacak olan balant tnelinin alacak
olmas nedeniyle bu ilemler srasnda ilave
deformasyonlarn geliebilecei dnlerek
bir takm ilave nlemlerin alnmas gereklilii
ortaya kmtr. Yaplan tm almalardan
sonra elde edilen veriler bir araya getirilerek deerlendirmeler yaplmtr. Alnacak
nlemler ana balk altnda deerlendirilmitir. Bunlardan birici olarak yaplmas planlanan ilem; tnel iinden zemin iyiletirme
amal konsolidasyon enjeksiyonu almalarnn yaplmasdr. Tnel iinden yaplacak
olan konsolidasyon enjeksiyonu almalar tamamlandktan sonra elde edilen veriler ile deerlendirmeler yaplacak ve ikinci
aama olarak yzeyden bahsi geen bina
evresinden tnele doru zemin iyiletirme
amal konsolidasyon enjeksiyonu yaplacaktr. nc nlem olarak balant tnelinin
yerinin deitirilmesidir.

3.3 Tnel i Konsolidasyon

Enjeksiyonu Yaplmas
Konsolidasyon enjeksiyonu yaplmas amac

ile balatlan almalarda peron tnelinden
stasyon inaatlarnda 130 adet eim ler ile

50 adet yatay ve dey ekstansometre lm
noktas, 500 adet kadar dier lm aletlerinden (load cell yk hcresi, yatay deplasman
reflektr vs.) projelendirilmi, bugne kadar
imalatlara paralel olarak bunlarn yaklak
%40nn montaj tamamlanm okuma ve
takip altnda tutulmaktadr.
ekil 1. skdar-mraniye-ekmeky Metrosu naat ve Elektromekanik leri vaziyet plan
ekil 3. Jeoteknik yzey lm noktalar
ekil 4. Yzey deformasyon lm grafikleri

lanmtr (ek. 9). Her bir delikte 2 mlik

fazlar halinde aadan yukarya doru
kademelendirme yaplarak kademeli
konsolidasyon enjeksiyonu yaplmtr.
Enjeksiyon almalar iki sra halinde
planlanm olup bina evresinde iki
cephede srayla allmtr. lk etapta
binann kuzey cephesinde A srasndan
balanlm birer
ekil 5. 8036 Nolu yzey deformasyon bulonunun
bulunduu binann genel grnm
53 mlik bir alanda imento enjeksiyonu

uygulamas iin patern hazrlanmtr (ek.
7). Hazrlanan paternde 4 m aralklarla 5/5
sisteminde ve 5m. uzunluunda enjeksiyon
delikleri delinmi olup, tnelin iki yanndan balayarak patern boyunca srasyla A
ve E delikleri, B ve D delikleri ve en son C
deliklerinden iki kademe halinde konsolidasyon enjeksiyonu yaplmtr. Toplam 70 adet
enjeksiyon deliinden 20550kg. imento ile
tnel iinde enjeksiyon almalar tamamlanmtr. Bu aamadan sonra kontrol amal
delgiler yaplarak enjeksiyon almalar test
edilmi ve sonlandrlmtr. imento enjeksiyonu 1/1
ekil 6. Peron tneli eksenine dik olarak hazrlanan jeolojik

kesit
orannda yaplm olup karmn 1/1 su

imento oranna tekabl etmesi iin karma
%1,2 orannda zel akkanlatrc katk ilave
edilmitir. Konsolidasyon enjeksiyonu ref
basn deeri Pmax=4bar olarak alnm olup
DS enjeksiyon artnamesinde belirtilen ref
artlar salanmtr.
3.4 Yzeyden Konsolidasyon Enjeksiyonu
Yaplmas
Tnel ii konsolidasyon enjeksiyonu tamamlanmasn mteakip yaplan enjeksiyonlarn
tamamen priz almas ve stabilite salanmas
amal olarak iki ay beklenmi ve planlanan
ikinci aama olan yzeyden enjeksiyon yaplmas almalar balatlmtr. Yolun trafie
kapatlmas ve yol zerinde bulunan alt yaplarn tespit edilmesi almalar yaplmtr.
Tm bu almalar tamamlandktan sonra
enjeksiyon paterni hazrlanmtr (ek. 8).
Hazrlanan enjeksiyon paternine gre alacak enjeksiyon delikleri deyle 20 derece a
yapacak eklide 15 m derinliinde delinmi
ve bina altnnda ulalabilecek ekilde plan-
kuyu atlayarak B srasnda devam edilmi ve yine srasyla atlanlan enjeksiyon deliklerinde de almalar devam
etmitir. Birinci sra enjeksiyon almalar tamamlandktan sonra ayn
sralama ile ikinci srada da almalar devam etmitir. Enjeksiyon karm
oran tnel iinde yaplan almalarla ayn tutulmu, ancak enjeksiyon
basnlarnda farkl bir yol izlenmitir.
Yzeyde yaplan almalarda her bir
delikte alt kademelerde Pmax=4bar
olarak balatlan enjeksiyon basn ve
ref deerleri yzeye doru her kademede bir miktar azaltlarak en son
kademede Pmax=2bar olarak tamamekil 8. Yzeyden konsolidasyon enjeksiyonu paterni
lanmtr. Tm bu almalar yaplrken her gn dzenli olarak enjeksiyon
bitirilmesiyle llr. Bunlarn gereklemesi
almalar yaplan Ata sokak ve yakn
evresindeki binalarda yzey lmleri
iin kaz almalarnn baar ile yrtlmesi
gerekmektedir.
alnarak hareketlilik olup olmad kontrol
edilmitir. Yzeyden yaplan enjeksiyonlarda
Kaz almalarnn baaryla yrtle-bilmetnel iinde yaplan enjeksiyonlar kadar al
si iin de, yzeyle irtibatl allmal, tnel
olmamtr. Enjeksiyon tamamlandnda topgzergh zerindeki binalar dikkate alnarak
lamda 3600kg.imento enjeksiyonu yaplmtr. Konsolidasyon enjeksiyonunda, tnelden
etkin bir jeoteknik lm a oluturularak,
20.550 kg ve yzeyden 3.600 kg olmak zere
gnlk ve hatta daha sk lmlerle kontrol
toplam 24.150 kg imento verilmek suretiyle
edilmeli ve jeoteknik lm sonularna gre
zemin iyiletirme ilemleri tamamlanmtr.
tnel, kaz admlar, tahkimat elemanlarnn
4 SONULAR
miktar ve cinsi belirlenerek kazya devam
edilmelidir. Yani jeoteknik lm elemanlaBir metro projesinin baars, projenin zamarnn deerlen-dirilerek, yorumlanmas sonunnda, minimum maliyetle yzeydeki ve evre
binalara zarar verilmeden veya en az zarar ile
cunda kazya yn verilmelidir. Zaten bu da
Yeni Avusturya Tnel Ama Ynteminin ana
felsefesidir. Yaplacak olan jeolojik ve jeoteknik aratrmalar, srekli takip edilen tnel
kaz ayna jeolojisi ve jeoteknik lmler tnel
kazsnn neresinde ne gibi tahkimat uygulanacan belirleyeceinden dolay gereksiz maliyet artlarndan kanlm olacaktr.
Sonu olarak; proje balangcnda ve projenin
ilerleme srecinde jeolojik aratrmalar ve
tnel ii ve yzey jeoteknik lmleri, ehir
ierisinde ve youn yaplamann olduu
blgelerde tnel almas srasnda, ngrlmeyen jeolojik farkllklarn belirlenmesi,
telafi edilemeyecek zaman ve mali kayplarn
olumasnn nlenmesi ve gvenli bir ekilde
tnel ve istasyon inaat faaliyetlerinin srdrlmesinde nemli rol oynamaktadr.
ekil 9. Yzeyden konsolidasyon enjeksiyonu delgi kesiti
Tnel Yaayacaksnz
Tunneling as a Life Style
Alt yap projeleri grup mdrym. Ancak, hem zorluk derecesi

hem de ehir ii tneli olmas nedeniyle Kasmpaa Hasky bizim
iin zel bir projedir. Bu projenin proje mdrln direkt olarak
stlenmi bulunmaktaym.
ncelikle belirtmek isterim ki; ynetim, alanlarna ve teknik personellerine deer vermektedir, deer verildii iin de ayn ekilde
alanlar da onlara ok deer veriyor, gnlden alyor. Gnlden
alt iinde baar geliyor.
Makyol naat bize nasl anlatrsnz?

How can you define Makyol Construction?
e ilk baladmz gnlerde ynetim kurulumuzun bizlere talimat;

kaliteden asla dn verilmemesidir, Ynetim Kurulu bakanmzn
vermi olduu talimat kesinlikle kaliteden dn vermeyeceksin,
bunu salamak iin gerei ne ise yapacaksn olmutur.
Makyol Construction is an expert construction company, it cares about engineering and quality in their jobs.
yle syleyeyim; Makyol naat yarm asra yaylan bilgi birikimi
ve i deneyimi ile Trkiyenin lider konumundaki taahht irketleri
arasnda yer almaktadr. Otel, marina, liman, otoyol, havaliman, metro,
baraj, tnel, kpr gibi inaat ve altyap konularnda uzmanlam ve
bu sektrde faaliyetlerine devam etmektedir.
Firmamz personelinin mesleki ve kiisel anlamda kendilerini
gelitirmesi hususunda ok hassas yaklamaktadr. Bu anlamda gerek
yurt ii gerekse yurt d eitimlere katlm iin gereken her trl
destek salanmaktadr.
Mhendislie, kaliteye, i gvenliine ok nem veren, bu anlamda ve
amata alanlarndan hibir eyi esirgemeyen bir firmadr. Kaliteyi
yakalamak iin yapacamz neriler yneticilerimiz tarafndan her
zaman olumlu karlanmtr. Hem maddi olarak hem manevi olarak
destek olup, eitimlere gnderir, i eitimleri almanz salarlar. O
anlamda, personel yetitirme konusuna da ok nem veriliyor.
Makyol naat ynetiminin alanlaryla

aras nasldr?
How are your relations with managers of Makyol Construction?
Founder of Makyol Construction told us that quality is the most important
part of the job, this should be your first priority. That is my instruction to you
as long as I work in the company.
Makyol naatn i hacmi ve kapasitesi

anlamnda neler syleyebilirsiniz?
Bu durum dnemsel olarak deiiklikler gstermektedir. Ancak sektrde, herkesin bildii gibi Trkiye ve dnya klasmannda n sralarda
ve saygn bir konumdadr.
Makyol naat projelerinin % ka tnel?

Tnel projelerinin arl ne kadardr?
What is the percentage of tunnel works
among your projects?
Makyol is especially specialized on tunneling, 60 to 70 percent of our work
currently consists of tunnel projects.
Tabi bu da dnemsel olarak deimektedir. u an iin Trkiyede
ve yurtdnda projelerimiz devam etmektedir. Yurtdnda, Fas, Irak,
Cezayir, Azerbaycan, Arnavutluk gibi birok lkede altyap projeleri
tamamladk ve hala bu blgelerde almaya devam etmekteyiz.
Trkiye de ise bir ok metro inaat, Karadeniz sahil yolundan tutun,
stanbuldaki ehir ii tnellerine, metrolarna kadar tnel ileri mevcut. yle syleyeyim; uandaki i hacminin yaklak %60-70i tnelli
projelerdir. Makyol, tnel konusunda uzmanlam bir firmadr, yeterli
teknik personeli ile birlikte ii bizzat yapabilecek makine, ekipman,
bilgi, tecrbeye ve yeterli deneyime sahip bir firmadr.
Makyol is one of the oldest, prestigious, experienced, and leader construction company in Turkey. For this reason, we
made an interview with the director of infrastructure works Baris Gazioglu.
Trkiyenin en eski ve en deneyimli taahht firmalarndan biri olan Makyol naat, yarm asra yaklaan kkl gemiinde
aralarnda otoyol, havaliman ve tnel projelerinin de yer ald, yksek uzmanlk gerektiren prestijli projelerde nc roller
stlenmitir. Makyolun Alt Yap Projeleri Grup Mdrl grevini yrten Sayn Bar Gaziolu ile Makyol Projeleri ve
tnelcillik zerine keyifli bir sylei yaptk.
Bar Gaziolunu bize ksaca anlatr

msnz?

Who is Baris Gazioglu?
I was born in 1975. I graduated from Trabzon Macka High School and then,
Istanbul Technical University Civil Engineering Department. I have been
working with Makyol since 2001.
Trabzon Maka 13.01.1975 doumluyum. Liseyi Trabzon Makada
okuduktan sonra 1995 ylnda T naat Mhendisliini bitirdim.
Ksa dnem askerlikten sonra 1997 ylnn balarnda Bayndr
naatta almaya baladm. Sonrasnda da 2001 yl balarnda
Makyola giri yaptm. Yaklak 13 yldr Makyolda devam ediyorum.
Makyolda ie saha mhendisliinden baladm. Daha sonra antiye
eflii, proje mdrl imdi de grup mdrl yapyorum. Alt
yap projelerinde bir ka antiyeye bakyorum. 2-3 yldr bu pozisyonda alyorum.
Tamamladnz projeler hangileridir?

Which projects did you take a part?
Kavacik-Beykoz-Riva, Antalya - Kemer and Kagithane tunnels were my
projects during this period.
Kavack-Beykoz-Riva, Antalya-Kemer yolu projeleri, stanbul
Kathanede, Kathane Piyalepaa - Dolmabahe tnelleri ve
kavaklar gibi projeleri tamamladktan sonra, halen yapm almalar
devam etmekte olan stanbul Kasmpaadaki Kasmpaa-Stlce
Tneli Projesi ve Kasmpaayla paralel olarak srdrlen Antalya
Manavgatta, bnyesinde 5 km tnel olan dier bir projemizde
devam etmektedir. Bununla birlikte yurt ii ve yurt dnda birok
tnel projelerimiz bulunmakta ve devam etmektedir.
Makyol naatdaki konumunuz nedir?

What is your position in Makyol Construction?
I work as a director of infrastructure works. But, I work as a project
manager in Kasmpasa project.
Kasmpaa Stlce Tneli
Ynetim kurulunun tnelcilie bak

nasldr?
nmzdeki planlar, projeleri, hedefleri
nasldr?
What are your future projects and plans about
tunneling?
Makyol Constuction is an expert company at infrastructure works. Subway
and highway tunnels are our specialized areas. Right now, we are working
on Mount Ovit Tunnel. This project is pointed out as one of the most important highway tunnel in the world.
Makyoldaki hemen hemen ilk tnelli projelerde alanlardan biriyim. Ynetim Kurulumuz bizleri o anlamda hep desteklediler, teknik
personel ve ekip yetitirme anlamnda tevik etmilerdir. Kalifiye
personel yetitirip ekip oluturulmas iin gerekli destei saladlar.
Az nce anlattm gibi firmamz hibir zaman teknik personelimizi
kaybetmek istemez. Yetimi tecrbeli arkadalar da geliyor. O tecrbeli arkadalar vastasyla yetitirilip, yeni gelen mhendislerimiz
olsun, teknik alanlarmz olsun, hepsi kendini yetitirip belli bir
seviyeye ulayorlar. Firma yetimi personelini bnyesinde tutuyor
ki srekli bu ilere kanalize olabilelim. Hem psikolojik olarak kanalize olmu oluyorsunuz hem de kendi yetitirdiiniz personelinize
srekli i vermi oluyorsunuz. Sreklilik salanm oluyor.
Firmamz zellikle alt yap ilerinde uzmanlamtr. Firma olarak
altyap ilerinde glyz. Metro ilerinde zellikle ok iyiyiz.
Karayolu tnelleri yapyoruz. Ovit Karayolu Tnel Projesi ki;
Trkiyenin en uzun karayolu tneli, dnyann sayl karayolu
tnellerinden bir tanesidir. Referansl, prestijli bir projedir, yapm
almalar baar ile srdrlmektedir.
rnein Kadky-Kartal Metrosu, Antalya, Kemer tnelleri rekor
denebilecek bir srede tamamland. altmz projeleri hem ksa
srede, hem de kaliteli yapmaya zen gsteriyoruz. Bunu tabi ki
ynetimin destei ile yapabiliyoruz. in kalitesinden, malzeme kalitesinden asla dn verilmiyor. Betonun kalitesinden tutun yaptnz
elektromekanik ilere kadar. Baktnzda kullanlan rnler birinci
snftr. Kaliteli rn, kaliteli ekipman ve kaliteli personelle yaplan
iler elbette gzel ve dzgn oluyor. Yarn, 5 sene sonra, 10 sene
sonra bile o projede hi bir sknt yaanmyor, bu da mteri memnuniyetini oluturuyor, sistem almaya devam ediyor.
Makyol naatn SG
konusundaki faaliyetlerinden
bahsedebilir misiniz?
What is Makyol Constructions
situation on Occupational Health
and Safety Management?
What are your thoughts about the future of

tunneling in Turkey?
We take high level safety measures dictated by

our executive board. In every year, two meetings
are arranged by occupational safety specialists.
Project and site managers, vice general directors
attend these meetings to analyse and overview
our yearly achievements.
Bence daha da ileriye gidecek. Norveliler ya da Avusturyallar neden

iyi tnelciler? Corafya onu gerektiriyor, tnellerle zmler ilerini.
Corafik olarak zor koullara zmler gelitirmiler. svirede Alpleri
geiyorlar. Gotharda teknik ziyarete gittik. Yaklak 2.000 m rt
kalnlnn altna 3.000 m yaklam tneliyle iniyorsunuz. nceki
yaplm yola bakyorsunuz, daa trmanarak dolap giden bir yol.
Bilim adamlar, fizibilitesini yapm, tekniini gelitirmi, zmn
ortaya koymular ve tnellerle ulamlarn rahatlatmlardr. Bu da
sektrn oralarda gelimesini salamtr.
gvenlii konusunda ynetimimizin

talimatlar ile her projede, st dzeyde nlem
alarak alyoruz. Her projede i gvenlii
uzmanlarmz bulunmaktadr. Ylda iki kere
i gvenlii eitim uzmanlarmz toplanr.
Bu toplantlarn bir tanesine btn proje
yneticileri katlr. Proje mdrleri, antiye
efleri, genel mdr yardmclar da bu
toplantya katlr ve yllk deerlendirmeler
yaplr. Ne tr olaylar yaadk bu yl? Ne tr
olaylar yaayabiliriz? Bunlarn nne nasl
geebiliriz, ilave olarak neler yapmamz lazm gibi deerlendirmeler
yaplr. Bu toplantlar her yl dzenli olarak yapmaktayz. rnein
falanca projede i kazas oldu. Bunun sebebi nedir, neden dolay
oldu, neyi yapmadk da bu kazay yaadk, nlem olarak ne yapabilirdik gibi tartarak zmler retiyoruz. Bu konu bizim ok nem
verdiimiz konulardan bir tanesidir. Zaten eer kaliteyi destekleyen
bir firmaysanz her eyi hesaplamanz ve dnmeniz gerekiyor. Her
eyden nce insan hayatdr nemli olan. Ynetim kurulumuzdan da
srekli geri bildirim olarak duyduumuz bir konudur. Onun iin de
hem nlem olarak hem alet, edevat, ekipman olarak gereksinim olan
giyim-kuam, iaretleme gibi SG gereksinimlerini asla sorgulamaz
proje ynetimi, ne gerekiyorsa yapar. Salk taramalar yaplr. Her
sene 6 ayda bir btn personelimizin salk taramalar yaplr.
ok basit bir rnek vereyim. Dier firmalarda alan yakn
arkadalarmz var. Arkadamn bir tanesi bana gelen bir olay
bana anlatmt, ben de sizinle paylaacam. Arkadamn yneticilik
yapt antiyenin bir tanesinde, alanlardan biri srekli doktora
gidiyor. En sonunda bir rapor geliyor, bir hafta almasn, dinlensin
deniyor raporda. Arkadam tesadfen raporu okuyor ve raporda
alann tehlikeli ve bulac bir virs tadn gryor. Orada
olup bitenlerden bakn salknn, i gvenlikinin bile haberi yok.
alan orada kimsenin bu konudan haberi olmadan 6 ay alm.
Tabi ki onlar da alacaklar, para kazanacaklar ama bir de alan
yle bir grevdeymi ki yani bulatrmaya da msait bir yerde grev
yapyormu. Bu anlamda SG konusuna ok nem veriyoruz. Zaten
byk firmaysanz, hedefleri olan bir firmaysanz bunlara nem vermek zorundasnz. nce i gvenlii ifadesi tabelalarda ve talimatlarda yazmayacak, bu olaya titizlikle nem vereceksiniz.
Makyol naat birok st dzey projelerde

yer almtr. Projelerden elde edilen
kazanmlar nasldr, kazanmlar nasl
deerlendiriliyor?
Kazanm, st dzey i deneyimi, ve uzmanlktr bence ve bu deneyimi
her yeni projede daha yukarlara tamaktr.
Trkiyedeki tnelciliin gerek yurt

iinde gerek yurt dnda geleceini nasl
gryorsunuz?
In Turkey, we have very difficult, complex and mountainous geology requiring tunnels. This means that we need educated personnel and to work
hard. Tunneling makes life easier and provide for a lot of advantages. For
these reasons, tunneling industry will raise up in accelerated way.
Bizim lkemizde aslnda byle dalk tepelik. Toroslardan Kaz

Dalarna, Karadenize, dou blgelerimize kadar ulam zor olan ve
tnelcilik gerektiren bir corafyadayz. 15-20 km dan etrafndan
dolatnz yeri dan altndan 5 km bir tnelle geebiliyorsunuz.
Bunun geri dnn dnebiliyor musunuz? Zaman en nemli
eydir bu ada. Akaryakt sarfiyat byk bir maliyet oluturuyor.
Tnelcilik zaten budur. rnein burada yaplan ehir ii KathaneDolmabahe Tneli. Kathaneden Beiktaa ben 45 dakikadan nce
gidemiyordum. imdi 5 dakikada gidiyorum. Bizim corafyamza
uygunluk gsteriyor tnelcilik ileri. Onun iin de tnelciliimiz
gelimi durumda.
ehir ii tnelcilikle ehir d tnelcilii

nasl ayrrsnz? Kolaylklar, zorluklar
nelerdir?
How do you define urban and mountain
tunneling? What are the advantages and
disadvantages?
Urban tunneling is harder than mountain tunneling. Tunneling in urbanized area costs at least 20% higher. Time management is also apart from
each other. You need to observe every meter of the excavation in urban
tunneling due to city life.
ehir ii tneli bir kere zorluk derecesi olarak st dzeydedir.
Maliyet asndan ise yerleime uzak bir arazide yaptnz imalatla
ehir iinde yaptnz bir tnelde maliyet olarak %20 fark vardr.
Sresel olarak da ciddi fark vardr. nk siz da banda bir tnel
yaparken yzeydeki etkisine ok bakmyorsunuz. ehir iinde ise
her bir metrede stten gelen tepkiyi grmek, izlemek ve en dk
fiziksel deiikliklere mdahale etmek zorundasnz. Siz bir tnel
dnebiliyor musunuz ki gnn 24 saati yzeydeki yaplar izliyorsunuz. Oraya personel ayryorsunuz. lm ekiplerimiz ve teknik
ekiplerimiz stteki yaplar devaml izlemek zorunda.
zlemek zorunda olan ekip, yapm ekibiyle srekli irtibatta olmaldr.

Buna ilave olarak, annda karar verilip uygulamaya balanabilmesi
gerekiyor. Bekleme ansnz yok, durduramazsnz. malatn devam
etmesi gerekir. Kazy yapacaksnz, tahkimat yapacaksnz. Geriden
alt yar gelecek, geriden hemen inverte balayacaksn, geriden
hemen kaplamaya balayacaksn nk deformasyonu minimumda
tutmak zorundasnz. Tahkimat olarak bunu salayabilirsiniz ama
sreyi fazla atnz zaman tahribat artabiliyor. Hepsini pe pee,
adm adm, belirli bir dzen iinde yaparak Yeni Avusturyay
uygulamanz gerekiyor. teki trl zarar grebiliyorsunuz, i zarar
grebiliyor, gecikmeler olabiliyor. Bu nedenle, sistem hep birbirini
takip ederek devam edecek. Teknik personeliniz nemli, aynay iyi
okuyabilecek, aynadan 3 m sonrasn 5 m sonrasn 10 m sonrasn
yatay delgilerle grebilmeniz gerekiyor. ehir dndaki tnelcilikte
nemli olan ar sklmeye engel olmaktr, ge engel olmaktr.
ehir iinde sadece yle bir durum yok. Burada zaten dengeyi bozuyorsunuz. Dengeyi bozmak ne demek? Az nce bahsettim, yeralt su
seviyesindeki d bile yukary tetikliyor. Hasar grmeme ans
yok. Hata affetmiyor ehir ii tnelcilii. Onun iin ok daha titiz ve
dikkatli allmas gerekiyor. ok daha yava allmas gerekiyor.
ehir ii tnellerinde n projelendirme ok nemli. Doru tespitlerin
yaplmas zorunluluu var. Doru tespit yaplmazsa ve o ii doru
olmayan bir firma yetkin olmayan personelle yapmaya kalkarsa
sonular ok ar olabilir. O yzden idarenin projecilie verilen
nemi artrmas gerek. Bu tr nemli projelerde ok salkl olarak
sondajyla, jeofiziiyle tnel yaplacak alannn rntgenini ekmesi
gerekir. O zaman ite salkl bir proje oluyor, salkl bir keif oluyor.
Riskler minimuma iniyor.
Tabi bu tnel projeleri bakanln, bykehir belediyesinin ulam
politikalardr. Ama bu ehirde ne yaparsanz yapn karayolu trafii
bitmiyor. nk biz araba kltrn seven bir milletiz. Bu nedenle
ara trafii asla bitmez. Dolaysyla bu tr yatrmlar da devam edecektir. Bence devam etmesi de lazm. Metro ok nemlidir. Geni bir
metro amz olmal ve metro projeleri mutlaka devam etmelidir.
Zaten yedi tepeli ehir demiler tepelerden ibaret stanbul. Tnellerin
yaplmas trafii de ok ciddi derecede rahatlatr. Ekonomiye de ok
ciddi katklar olur.
Bir de Tarihi stanbulun altnda yatan bir tarih var. Tarihte Dnyay
yneten ehirlerden biri Romadr dieri ise stanbuldur. Bu iki
ehir ayn zamanda en kkl tarihe sahip olan ehirlerdir. Romaya
Sresel olarak yava gitmeniz gerekiyor. yle ehir dndaki gibi

gmbr gmbr ilerlemeler yapamyorsunuz. Adm adm ilerleyebiliyorsunuz, bazen 1er metre bazen 60 cm ilerleme, kstebek gibi yava
yava ilerliyorsunuz ve ilerlemenin her santimetresini izliyorsunuz,
izlemek zorundasnz. Eer izlemezseniz, yeri geldiinde can ve mal
kayplarna sebep olabiliyorsunuz. Yaptnz hatay tnelin kendisi
size gsteriyor, vebali de ar olabiliyor. Yani ehir ii tnellerde
sadece jeolojiyi dnmek yetmemekte bununla birlikte, stnzdeki yaplar da dikkate almak zorundasnz. Oradaki operatr nemlidir. O delgiyi yaptran mhendis nemli, onun geri bildirimi nemli.
rnein diyor ki 3 m sonra bir zayflama var zeminde. Siz de
Hemen nleminizi aln diyorsunuz. ok nemli nk da banda
bir tnelde 100-150 m3lk bir aynann gelmesi sorun oluturmaz.
zm oluturup geersiniz. Ama burada direkt can var. Tnelin
ierisindeki yapm ekibi ve tnelin dnda bu ii izleyen bir ekip var.
gittiinizde ehrin her yerinde tarihi yayorsunuz ve tarihe tanklk

ediyorsunuz. Ancak stanbulda bunu tam anlamyla gremiyorsunuz.
Dnyaya hkmeden bir ehrin st kapatlm, onun zerine binalar
yaplm. ehir ii tnelciliinde zellikle de stanbuldaki tnel
kazlarnda tarihi kalntlara, eserlere rastlanabiliyor. Kimse bu tr
olaylardan dolay projesinin durmasn ve ara verilmesini istemiyor
ama tarihimize sahip kmamz, tarihimizi korumamz gerekir.
Tnelcilikle ilgili yaadnz ilgin olaylar

var mdr?
Have you ever experienced any interesting events
in your tunnelling career?
We were working in a karstic and very hot area. I saw that workers were
waiting in a specific place in tunnel. They told me that the air was cooler
in that area. Our formation was mainly rock and I observed that there were
some dark coloured clay layers. We started to excavate the clayey formation
and found out a huge empty room located beside our tunnel.
Tnelin bir tanesinde del patlat gidiyoruz. Ama ok ciddi karstik boluklarn olduu bir tnel. Kaz aamasnda, daha aynalar
birlemeden bende tnele girdim. Baktm ki tnel iileri tirtleri
kartmlar, bir blgeye kmelenmi ayakta bekliyorlar. Ne oldu
diye sordum. Abi buradan souk hava geliyor, buras ok serin
dediler. klim scak, dars 40 derece ve oradan souk hava geliyor.
O blgede bir sr de karstik boluklar getik. Neyse, not aldk kilometreyi bir kenara. Daha sonra alt yarlar bitirdik, invert, kiri, kemer
imalatlarna baladk. Tnelin tabann kontrol etmek istedim. stte
olan boluk altta da olabilir. Bir kaya yapsnn ierisinden gidiyorsunuz ve orada bir kil tabakas gryorsunuz. Koyu renkli bir oluum
var. Farkl bir durum var ve pheleniyor insan. Kaz sonras zellikle
antiye ekibimizle o noktaya gidip uraya bir daha bir bakalm, bu
alan bir tarayalm dedim. Tarama ve delgiler yaptk. 4-5 m stabil bir
kaya, onun alt bo olsa ne olacak? Bir ey yok durum temiz denildi.
Yine de iime sinmeyince tekrar ayn yere gittik. Kiri kazs yaplan
yerde o kil tabakas grnyordu. Kazmaya balaynca makine killi
malzemeyi kesti ald. Bir metre indik aaya sonra 1 m daha indik,
operatr burada bir delik var dedi. Neyse feneri tuttuumuzda,
yolun altnda kocaman bir oda kefettik. Byk bir boluk Eksenden
yani trafiin geecei kaplamann ortasndan atm yetmi santimetre aada bir boluk Hemen nlemini aldk, oray doldurduk. Aksi
taktirde bir sene sonra oras trafie aldnda gmeme ans yok.
Bunu grebilme ansn yok, senin elinde deil. Bunu grebilmen
iin ciddi bir jeofizik alma yaplmal, boluklar tespit edilmeli.
Projecilerin bu incelemeyi yapmas gerekiyor. Tnelde her eyden
srekli pheleneceksiniz. nk zemini net bilmiyorsunuz, size her
eyi gstermiyor. Atnz tnelin etrafn da gremiyorsunuz. Bulon
delgileri yaplrken, kazlar yaplrken her ey nemli. Kanallarn
srekli ak olmas gerekir derken bunu kastediyorum.
Yangn Testleri ve Mhendisliinde zm Ortanz
Artk Trkiyede...
Tneli yaayacaksnz. Tnelin kaplamasn yapp, tneli

tamamlayncaya kadar o tneli izleyeceksiniz. Deformasyon lmleri yapacaksnz. O yzden yetimi personeliniz olacak. Mhendis
yetitireceksiniz, reteceksiniz. naat sektrnde tnelcilik, risk
grubu en yksek olan itir, tecrbe gerektiren bir itir, uzmanlk ve
dikkat gerektiren itir tnelcilik.
Son olarak, Tnelcillik Dernei hakkndaki

dnceleriniz nelerdir?
Finally, do you have any comments to Turkish
Tunneling Society?
As a construction company, we follow your activities. Your conferences and
training courses, as well as your magazine Tunnel, are all very precious.
We learn a lot of things about ongoing projects and utilized methods. In
my opinion, these activities will carry the tunneling a step further in Turkey.
Dernein oluumunu sosyal medyadan arkadalarm vastasyla
grdm ve detaylar rendim. Faaliyetlerinizi ve sizi sosyal
medya vastasyla takip ediyoruz. Paylamlarn eitim amacna
hizmet ettii srece bence ok faydas var. Herkesin nerede ne
yapldndan nerede hangi koullarda alldndan haberi oluyor.
Hangi teknikler uygulanyor? Hangi zorluklar yaanlyor? Bunlarn
renilmesi gzel. Eitim amal ok ciddi katklarn olacan
dnyorum. Umarm da olur.
Salon 10
Stand No. 70/B
28-31 Austos 2014
stanbul Expo
Center Yeilky
stanbul
Kathane Tnelleri
www.efectis.com
Trkyenn lk Yeralt Mzes

First Underground Museum of Turkey
GurayTuysuz explained the concept of the museum as following: Avanos, where pottery started in the time
of Hittites, didnt have a museum for pots and ceramics. Besides, we got the inspiration from our customers.
People were asking do you have a place which we can see your ancestral works? Afterwards, we developed
our collection from existing products and by collecting historical artifacts all around the Anatolia.
A roadheader and a TBM manufactured by Kempar were used for the excavation of the underground museum.
Mr. Tuysuz stated that There were no difficulties in the excavation part. All formation located in the cavern
was rock. The most difficult problem was moisture. We found the solution by using moisture equipment and
ventilation channels.
Mze fikrinin douunu ve geliim srecini Gray Tysz u ekilde aklyor;

Avanos,Hititlerden beri mlekiliin
yapld bir kasaba olmasna ramen
hala bir mlek ve seramik mzesine
sahip deildi. Atlyemize gelen yerli ve
yabanc mterilerimizin bizlere ska
sorduklar Atalarnzdan kalan mlek
ve seramikler yok mu? Onlar grebilir
miyiz? gibi sorularn sonucunda bizler bunu bir grev olarak benimseyip
mze oluturma karar aldk. Uzunca
bir zamandan beri elimizdeki mevcut
eserlere, Anadolunun deiik yerlerinde
bulunmu tarihi deere sahip mlek ve
seramikleri de ekleyerek gl bir koleksiyon oluturduk..
Gray Kapadokya Yeralt Seramik ve mlek Mzesi

adyla Trkiyenin lk Yeralt Mzesinin kurucusu
ve fikir babas Gray Tysz ile grerek mzenin
dou hikayesini, kaz almalar ve mzenin genel
zellikleri hakknda bilgiler aldk.
Tm almalar tamamlanncaya kadar

mzenin oluturulma fikri gizli tutulmu.
Mzenin alnn yaplmas ve duyurularn yaylmasnn ardndan mzeyi ziyaret edenler, duygularn paylaan dostlar, Gray Beye doru yolda olduklarn
anlatmlar. lkemizin tarihi ve kltrel
deerlerinin farknda olan tm konuklar
ayr ayr teekkr edip mze tantmnda
Gray Bey ve ekibine destek vermiler.
Gray Tysz; 1843 ylndan bu yana

5 nesildir Kapadokya blgesinde,
Nevehirin Avanos ilesinde mlek ve seramik yapan bir aile irketi
olan Gray mlekilik & Seramik
irketinin mensubu.1966 yl doumlu
olan Gray Tysz, Ankara niversitesi
Fransz Dili ve Edebiyat blm
mezunu. Seramik arknn bana ilk
kez dedesi Mustafa Tysz ile oturan
Tysz, bu sanat dedesinden renmi. Halen babas Yusuf Tysz ve 4
kardei ile birlikte atlye almalarna
devam etmekte.
Yeraltndaki blmlerin oluturulmas

iin Kempar firmas tarafndan retilen
yerli bir marka; GTA 500 isimli kollu galeri
ama makinesi kullanlm. 1998 ylnda
ilk olarak halen atlye ve maaza olarak
kullanlan ksm kazlarak ie balanm.
Bu blm 2000 m2 toplam alana sahip, 2
katl ve yine yeralt ehri biiminde oluturulmu. Kaz ilemleriyle alakal olarak
Gray Bey u bilgileri veriyor; Akas
yeralt kazlarnda karlalan zel bir
zorluk olmad. Oyulan blmn tamam
kaya kt,krlamayacak kaya kmad
karmza. Toprakl ksm hi yoktu ve bu
yzden atlakl bir yzeye sahip deiliz.
Var olan en byk sorun, yzey sularnn
aaya akmas sonucu ieride oluan
nem problemiydi. Bu problemi de profesyonel nem cihazlar ve havalandrma
kanallaryla zm bulunmaktayz..
Yeralt kazlarnda 10.000 m3 hafriyat
aa km. Hafriyat eski bir kum ocann doldurulmas iinde kullanlm.
Toplam 1500 m2 alana sahip Yeralt
Mzesinin havalandrlmas amacyla 11
adet havalandrma bacas yaplm.Bu
bacalarn drdnde kuvvetli emi yapan
havalandrma fanlar bulunuyor.
Yeralt Mzesininiki nemli zellii bulunuyor. Birincisi; tamamnn yeraltnda

kayadan oyma olarak yaplm olmasdr. Bu zelliiyle lkemizde tek olup,
dnyadaki birka zel yerden birisidir. kinci zellii ise mzede bulunan eserlerinin seramikten olumasdr.
Yzeyden 20 metre kadar aada bulunan mzenin genilii,amorf yaps
nedeniyle 20 ila 70 metre arasnda yer yer deiiklik gstermektedir. 3 blmden oluan mzede iki adet sergi salonu vefuaye-kafeterya blm bulunmaktadr.
Mzenin birinci blmnde ilk adan 20.Yzyla kadar Anadoluda yaplm
olan mlek ve seramiklerin orijinalleri sergilenmektedir. kinci blmde ise
son yzylda yaam ve hala yaayan dnyaca nl seramik sanatlarmzn
imzalar ve eserleri sergilenmektedir. nc blm ise resim, heykel, seramik,
fotoraf gibi gzel sanatlarn her alanndaki sanatlarmzn eserlerini sergileyebilecekleri bir kltr merkezi olup; sergi salonu, ktphane, kafe, mineli
dinlenme salonu ve mzik kesinden olumaktadr.
Yeralt Mzesi; gndz saatlerinde mze ziyaretilerine hizmet edip, akamlar
ise esiz ortamnda 300 kiiye kadar toplant, kokteyl, dans, sema gsterisi ya
da mzik konserleri gibi nezih organizasyonlara ev sahiplii yapabilmektedir.
Yan sra Antik Eserler Salonunda bulunan, ykselip dnebilen pisti, zellikle
lansmanlar iin ideal bir ortam oluturuyor..
Gray Tysz mzenin hedefleri ve gelecee dnk beklentileri konusunda u
ifadelerde bulunuyor; Mzemiz kltrel bir projedir. Hedefimiz; Anadoluda ilk
adan gnmze mlek ve seramiin evrimini orijinal eserlerle gstermek
ve gelecek nesillerimize gzel bir hediye brakmaktr. Bir kltr merkezi gibi
dndmz mzemizde sanatn ilgililerle buluturmak isteyen sanatlara
da ev sahiplii yapmaktayz..
Trkiyenin ilk yeralt mzesini hayata geiren Tysz Ailesi projelerini gelitirmek iin almalar yrtyor. Mzenin hemen yan tarafnda almalarna
balanan ikinci etap bulunuyor.Bu yeni ksm hayata geirildiindemzenin
toplam kullanm alan 5.000 m2yeulaacak. Bu yeni ksmda amfi tiyatro biiminde toplant salonu, restoran, sunum- eitim odalar ve yeni sergi salonlarnn oluturulmas hedefleniyor. Bu yeni ksm iin sponsora ihtiya duyduklarn
belirten Gray Tysz, henz bir sponsor bulamamalar nedeniyle almalar
ne yazk ki askya almak durumunda kaldklarn ifade ediyor. Tysz; yeraltnda
emek harcayan madencileri ve tnelcileri mzelerinde arlamaktan mutluluk
duyacaklarn belirtiyor.
Mzenin oluturulma almalar srasnda eserlerin toplanmas 15 yl srm. Bu srete Gray Bey, koleksiyoner
belgesini temin etmi. Bina inaatna ise 5 yl nce balanm
ve son rtularn yaplmasnn ardndan Nisan 2014 tarihinde
mze ziyaretilerine kavumu.
Yeralt kazlarnda kullanlan GTA 500 isimli yerli

retim kollu galeri ama makinesi
Trkyenn lk Tnelclk Fuar ve

3. Tnelclk Ksa Kursu Brarada Dzenlenyor
The first Expo and the third Short Course on
Tunneling will be held together
The 3rd Short Course and the 1st Expo on Tunneling will be held together at 28-31 August 2014 in Istanbul Congress Center. These events
are arranged by Demos Fair and organized by Turkish Tunneling Sociecty. This fair is a unique organization about tunnel excavation and
underground construction.
Bu yl ncs dzenlenecek olan Tnelcilik Ksa Kursu; Trkiyenin ilk

tnelcilik fuar olan Tnel Yapm Teknolojileri ve Ekipmanlar Fuar ile birlikte e
zamanl olarak 28-31 Austos 2014 tarihlerinde stanbul Yeilkyde bulunan
stanbul Fuar Merkezinde gerekletirilecek.
Tnelcilik Ksa Kursu 28-31 Austos 2014 tarihlerinde stanbul Fuar merkezinde Tnelcilik Dernei tarafndan dzenlenecek. Etkinlik; Demos Fuarclk tarafndan
dzenelenen ve Tnelcilik Dernei tarafndan organize edilen Trkiyenin ilk tnelcilik fuar Tunnel Expo Turkey - Tnel Yapm Teknolojileri ve Ekipmanlar Fuar
kapsamnda gerekletirilecek. Fuar iin gelen ziyaretiler ayn zamanda ksa kursa da katlabilme frsatn yakalayabilecekler. Fuara katlm cretsizken ksa kurs
iin belirli bir cret denmesi gerekiyor. Tnelcilik Dernei yelerinin indirimden fayadalanabilecek olduklar kursun bilgileri ve kursa katlm artlar iin Tnelcilik
Derneinin internet sayfas www.tunelder.org.tr sayfasn ziyaret edebilirsiniz.
Tnelcilik Ksa Kursunun ilki I. Tnelcilik ve Mikrotnelcilik Ksa Kursu adyla 4-5 Ekim 2012 tarihlerinde Tnelcilik Derneinin desteiyle AKATED (Altyap ve
Kazsz Teknolojiler Dernei) tarafndan anlurfada dzenlenmiti.
Tnelcilik Ksa Kursunun ikincisi ise II. Tnelcilik ve Mikrotnelcilik Ksa Kursu adyla Tnelcilik Dernei ve Altyap ve Kazsz Teknolojiler Dernei (AKATED)
ibirliiyle 27-28 Eyll 2013 tarihlerinde stanbul Grand Cevahir Kongre ve Kltr Merkezinde dzenlenmiti.
Tnelcilik Ksa Kursunun ncs ise Tnelcilik Ksa Kursu adyla 28-29 Austos 2014 tarihlerinde stanbul Fuar merkezinde Tnelcilik Dernei tarafndan
dzenlenecek.
3. TNELCLK KISA KURSU, 28-31 AUSTOS 2014, - STANBUL FUAR

MERKEZ, YELKY / STANBUL
THE 3RD SHORT COURSE ON TUNNELING, AUGUST 28-31,
2014 - ISTANBUL FAIR CENTER, YESILKOY / ISTANBUL
10:25 - 10:50
10:50 - 11:15
14:00 14:25
14:25 14:50
14:50 15:15
Dr. Martin Herrenknecht
Mekanize Tnelcilikte Yeni Teknolojiler
Germany
Newest Technologies and Trends in Mechanized Tunnelling
Lok Home
President, Robbins Company
Zor artlarda TBM Uygulamalar, Karg HES Projesi rnei
zgr Sava zdoru
Disk Keski malat, Formasyona Uygun Disk Keski Seimi
E-Berk
Manufacturing of Disc Cutters, Selection of Discs

TBM Projelerinde Kullanlan Kimyasallar
15:15 - 15:40
Suat Seven
BASF
15:40 15:55
15.55 16:20
16:20 17:00
17.00 - 17.10
17:10 17:35
17:35 18:00
18:00 18:20
10:25 - 10:50
10:50 - 11:15
11:15 11:40
11:40 12:00
Chemical Agents used in TBM Projects

Kahve Molas
Coffee Break
Taner Bilge
TBMlerde Anmaya Kar Koruma ve Astarlama
Mates
Wear Protection and Hard-Facing Applications in TBMs
Nurettin Demir
Marmaray Projesine Genel Bir Bak, Sorunlar ve zmler
Gama Nurol
An Overview of Marmaray Project, Problems and Solutions
Davorin Kolic
Hrvatistanda 2015de Yaplacak Dnya Tnel Kongresine Genel Bir Bak
Tunnelling Society, Croatia
An Overview of 2015 World Tunnel Congress to be held in Croatia
Davorin Kolic
ilide 25 km Uzunluunda Bir Mekanize Tnel Projesi
Tunnelling Society, Croatia
Alto Maipo Project in Chile, 25 km of Mechanized Tunnelling
Per Gunnar Andersen
Gelimi Tnel Ekipmanlar
Andersen Mek Verksted AS, Norway
Advanced Tunnelling Equipment
Do.Dr. brahim Ocak
ehir i Tnel Kazlarnda Yaanan Yzey Oturmalarnn Tahmini, Etkileri ve zm nerileri
Prediction of Surface Settlements for Urban Tunneling, its Effects and Solution Suggestions
12:00 12:25
12:25 12:50
12:50 13:15
Prof.Dr. Ergin Arolu
Tnel Tasarmnn Temel Felsefesi
Yap Merkezi
Basic Phylosophy of Tunnel Design
Prof.Dr. Turgay Onargan
Yumuak Zeminlerde Alan S Tnellerde Tasarm Esaslar ve Uygulama rnekleri
DE
Design Principles and Application Examples for Shallow Tunnels in Soft Ground
Prof.Dr. Okay Aksoy
Tnel Tasarmnda Nmerik Modellerin nemi, Uygulama Verileri ile Gerekleme Oranlar
DE
Importance of Numerical Modeling in Tunnel Design, Applications and Realizations
Ivar Frode Andersen
Tnnellerde Su Problemi ve zm
Injection and Tunnel Support AS, Norway
Solution of Water Leak and Stabilizing the Tunnel with Grouting
Kahve Molas
Coffee Break
Dr. Marco Bettelini
Safety Aspects for Long Railway Tunnels
Amberg
Uzun Demiryolu Tnellerinde Emniyetle lgili Baz Hususlar
Pavel Kudrna
Tnellerde Yapsal Tanlama
Retegate Ltd., Czech Republic
Tunnel Structure Diagnostics
Anne-Lise Berggren
Zor Zemin artlarnda Arazi Dondurulmas
Geofrost AS, Norway
Ground Freezing for Difficult Ground Conditions
29 AUSTOS (AUGUST 29) SALON PAMUKKALE, 10:00 13:10

Delme ve Patlatma, Mekanize Kuyu Ama, Zemin artlandrma, Boru-Kemer, Tnellerde Su, Pskrtme Betonda Lif Donat
Drill and Blast, Raise Boring, Soil Conditioning, Umbrella Arch, Water in Tunnels, Reinforced Sprayed Concrete
10:00 10:25
Do.Dr. Aydn Bilgin
Trkiyedeki Delme ve Patlatma Uygulamalar, Yaplan Hatalar ve Baz neriler
ODT
Drilling and Blasting Applications in Turkey, Common Mistakes and Some Suggestions
ildli Tnelcilikte Zemin artlandrma iin Mobil Laboratuvar
ksa Yap Kimyasallar
11:30 11:55
Muammer nar
11:55 12:20
Bahadr Ergener
Atlas Copco
ner Ylmaz
Mobile Laboratory for Soil Conditioning Applications in Shielded Tunnelling

Kahve Molas
Coffee Break
TBM Tnellerinde Suyla Mcadele
Combat against Water in TBM Applications
Mekanize Kuyu Ama Uygulamalar
Raise Boring Applications
Boru Kemer Yntemi ve Trkiyede Kullanm
Soner Temel Mhendislik
Umbrella Arch Method and its Application in Turkey
Dr. Mehmet Yerlikaya
Tnel Kaplamalarnda Lif Donatl Pskrtme Beton Uygulamalar
Bekaert
Fiber Reinforced Sprayed Concrete Applications in Tunnelling
30 AUSTOS (AUGUST 30) SALON KAPADOKYA, 10:00-16:15

Mekanize Tnel ve Mikrotnel Ama, Havalandrma, Yangn, Su Kontrol, Tahkimat, Aydnlatma, Jeofizik Uygulamalar
Mechanized Tunnelling, Microtunnelling, Ventilation, Fire Combatting, Water in Tunnels, Rock Support, Lighthing, Geophysics
TBM Performance in Difficult Ground, Kargi HEPP Project
29 AUSTOS (AUGUST 29), SALON KAPADOKYA, 10:00 13:15

Tnel Tasarm, Nmerik Modelleme, Tnellerde Su, Gvenlii-Emniyet
Design of Tunnels, Numerical Modeling, Water in Tunnels, Health and Safety
10:00 10:25
Pre-Planning, Intelligent Drilling, and Data Acqusition Systems in Drilling Machines used in a HEPP Project inCocasis and Ovit Tunnel
Fevzi Aksu
12:45 13:10
Ovit Tnelinde ve Grcstandaki bir HES Projesinde Kullanlan Delici Makinelerde n Planlama, Akll Delme ve Veri Toplama Sistemleri
Sandvik
11:15 11:30
12:20 12:45
28 AUSTOS (AUGUST 28), SALON KAPADOKYA, 14:00 18:20

Yeni Teknolojiler, TBM, Disk Keskiler, Sert Metal Kaplama, Kimyasal Katklar, Yeryz Oturmalar
New Technologies, TBM, Disc Cutters, Hard Material Coating, Chemical Agents, Surface Settlements
H. Ouz Arslan
10:00 10:25
10:25 - 10:50
10:50 - 11:15
11:15 11:40
11:40 12:05
12:05 14:00
13:20 13:45
13:45 14:10
14:10 14:35
14:35 15:00
15:00 15:25
15:25 15:50
15:50 16:15
16:15 16:35
Do.Dr. Cemal Balc
Tnel Projelerinde Arazi ve Laboratuvar almalar
Site and Laboratory Investigations in Tunneling Projects
Prof.Dr. Nuh Bilgin
TBM Seim Kstaslar, Trkiyedeki TBM Projeleri ve Karlalan Sorunlar
Criteria for TBM Selection, Problems Encountered inTBM Tunneling in Turkey
Prof.Dr. Hanifi opur
Kollu Galeri Ama Makineleri Seimi, Performans Tahmini, Uygulamalar
Roadheader Selection, PerformancePrediction, Applications
Dr. Mcahit Naml
Mikrotnel Uygulamalar
BB Rayl Sistemler
Microtunnelling Applications
Pal Fossum
Maden ve Tnel lerinde Havalandrma Sistemleri
Protan AS, Norway
Ventilation Systems for Mines and Tunnels Under Construction
le Yemei
Lunch
Orhan Esat nanr
Tnel Yapmnda lm Sistemleri ve Uygulama rnekleri
Geogrup
Monitoring Systems in Tunnel Construction and Example Applications
Kjell Satrevik
Optimum Tahkimat Seimi
Vik Orsta AS, Norway
Optimal Solution for Rock Support
Alv Hanstvedt
Tnellerde ve Yeralt Boluklarnda Su ve Nem Kontrolu, Szdrmazlk
Giertsen Tunnel AS, Norway
Tunnel Sealing, Water and Humidity Control in Caverns and Tunnels
Billgin Kksal
Tnellerde Yangna Kar Alnacak Tedbirler
Metel Yzey Koruma A..
Combatting against Fire in Tunnels
Carlo Barbetta
Ventilation in Metro and Highway Tunnels
System Air
Metro ve Karayollarnda Havalandrma Sistemleri
Zeynep Akkaya
Tnel Aydnlatmasnda LED Kullanmnn Faydalar
Schreder
Benefits of a Complete LED Solution for Tunnel Lighting
Prof.Dr. Glsev Uyar Alda
Jeofizik ve Tnelcilik
H..
Jeophysics and Tunneling
Seluk Mert, B.Serhat Aydn
Tnel Kaplamalarnda Makro Sentetik Fiber Donatl Pskrtme Beton Uygulamalar
Forta naat
Macro synthetic fibers reinforced shotcrete applications in tunnel lining
NOT: Program ieriinde endstriden gelecek taleplere gre gncellemeler sz konusu olabilecektir. Kapadokya Salonundaki tm sunumlar iin Trke-ngilizce ve ngilizce-Trke
simultane eviri salanacaktr.
NOTE: Program might be re-arranged based on demands from the industry. Simultaneous translation will be provided for all presentations in Saloon Kapadokya.
KATILIM CRET / REGISTRATION FEE
15 Temmuz 2014 ncesi: 500 TL / Before 15 July 2014: 200 Euros
15 Temmuz 2014 Sonras: 800 TL / After 15 July 2014: 300 Euros
Dernek yelerimize % 25 ndirimlidir.
Katlm cretine Dahil Olanlar / The Registration Fee includes
Ksa Kurs Notlar / Short Course Notebook
le Yemekleri ve Ara kramlar / Lunches and Refreshments at Breaks
BANKA BLGLER / BANK INFORMATION
Hesap Ad / Account Name: Tnelcilik Dernei
Banka ve ube / Bank and Branch Name: T.C. Bankas, T Ayazaa ubesi
ube Kodu / Branch Code: 1281
Hesap Numaras / Account Number: 595 612
IBAN: TR14 0006 4000 0011 2810 5956 12
Aklama: 2014 Ksa Kurs Katlm / Explanation: Registration to 2014 Short Course
ITA CROATIA
Croatian Association for
Tunnels and Underground
Structures
Trkiyenin lk Tnel Fuar
ASSOCIATION
INTERNATIONALE DES TUNNELS
ET DE LESPACE SOUTERRAIN
AITES
ITA
INTERNATIONAL TUNNELLING
AND UNDERGROUND SPACE
ASSOCIATION
Tnelcilik Ksa Kursu ile birlikte dzenlenecek olan Tnel Yapm Teknolojileri ve Ekipmanlar Fuar, Trkiyede dzenlenen ve sadece tnel ama ve yeralt inaat
alanna ynelik benzersiz bir fuar. Bu sebeple fuarda, yksek kalite arayan ve alannda uzman profesyoneller ve irketler hazr bulunacaklar. Birok nemli markann
temsilciliklerinin yan sra Trkiyenin ok nemli imalat firmalarnn da yer ald fuarda temsil edilecek firmalarn alfabetik olarak listesi Austos 2014 tarihi
itibariyle u ekildedir:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
A Kedi, Turkey
AFB Metal, Turkey
Aalarm Yangn, Turkey
Altek Alarko, Turkey
Alternatif Yayn Grubu, Turkey
Amberg Engineering, Switzerland (svire)
Andersen Mek. Verksted, Norway (Norve)
Apa Yaynclk
Arsan Kauuk, Turkey
Atakom Haberleme, Turkey
Atlas Bir Yap Malzemeleri, Turkey
Babacan Kauuk, Turkey
Bar-US Donat, Turkey
BASF The Chemical Company
Baat skele ve Kalp Sistemleri, Turkey
Beijing AAL-WAY, China (in)
Bekaert Trkiye, Turkey
Berdan Civata, Turkey
Bever Control AS, Norway (Norve)
Boazii Platform, Turkey
Boretech, Canada (Kanada)
Bursa Kaynak, Turkey
CBE, France (Fransa)
Chemix Co. (ran)
CMM Cocental, France (Fransa)
Croatian Tunnelling Association, Croatia
(Hrvatistan Tnelcilik Birlii)
zm Enjeksiyon, (Turkey)
Diemme Filtration, Italy (talya)
Drken Sistem, Turkey
Draco Yap Kimyasallar, Turkey
DYO Boya, Turkey
EAE Elektrik, Turkey
E-BERK Makine Metalurji, Turkey
Ecco Finishing, Sweden (sve)
EFE Makine, Turkey
Efectis Era Avrasya, Turkey
EGE Atlas, Turkey
Ege Kimya, Turkey
Ekon Kauuk, Turkey
Eksenport, Turkey
Emak, Turkey
Emlzer, Turkey
Eolvent, Sweden (sve)
Er Makine, Turkey
Eren Makine, Turkey
Eresense Elektronik, Turkey
Erkom, Turkey
Este Souk ekme, Turkey
Euroconsult, Spain (spanya)
Everdigm, South Korea (Gney Kore)
Fama, Italy (talya)
FAMUR, Poland (Polonya)
Fem Metal, Turkey
Forta D Ticaret, Turkey
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
G & G Partners, Italy (talya)

Gaziova Makine, Turkey
Geodata, Italy (talya)
Geofrost, Norway (Norve)
Geogrup, Turkey
Geomatik Hizmetler, Turkey
GHH Fahrzeuge, Germany (Almanya)
Giertsen Tunnel AS, Norway (Norve)
Gonar, Poland (Polonya)
Gmaksan, Turkey
Gker Makinalar, Turkey
GSI, Poland, (Polonya)
GTA, Germany (Almanya)
Hassan Tekstil, Turkey
Hazemag, Germany (Almanya)
Herrenknecht, Germany (Almanya)
His Cvata, Turkey
ICT naat Yap, Turkey
Injeksjon & Tunnel-Support AS, Norway
(Norve)
Iranian Tunnelling Association (ran Tnelcilik
Dernei)
ksa naat Katklar
ksis Ticaret, Turkey
lci Patlayc, Turkey
nan Makina
narma naat, Turkey
SBAK, Turkey
Kayahan ve D Ticaret, Turkey
Kemerli Metal, Turkey
Krlolu Patlayc, Turkey
LCC Luna Constuction Chemicals, Turkey
Madencilik Trkiye Dergisi, Turkey
Makina Time Dergisi
Mapei S.P.A., Italy (talya)
Mates, Turkey
Maxam Anadolu Patlayc, Turkey
Metalsan Dergisi, Turkey
Mine Master, Poland (Polonya)
Monark, Norway (Norve)
Montabert, France (Fransa)
Moya Konstrksiyon, Turkey
MTM Makine, Turkey
MTS Perforator, Germany (Almanya)
Mullenbach Armaturen, Germany (Almanya)
Multiplan, Turkey
NICEE Trading D Ticaret, Turkey
Norwegian Tunneling Network, Norway
(Norve Tnelcilik A)
Opak Madencilik
Orhas Makine, Turkey
Palmieri Group, Italy (talya)
Pena ve D Ticaret, Turkey
Perforator, Germany (Almanya)
Petek Proje, Turkey
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
Polipropilen Elyaf Sanayi, Turkey

PollrichDLK, Germany (Almanya)
Portunus
Pretec AS, Norway (Norve)
Protan AS, Norway (Norve)
Railway Turkey Dergisi, Turkey
Ray Haber Dergisi, Turkey
Retegate, Czech Republic (ek Cumhuriyeti)
Robbins TBM, USA (ABD)
Rockmore, USA (ABD)
Rotair, Italy, (talya)
Sandvik Trkiye, Turkey
Schmidt, Kranz & Co.GMBH, Germany
(Almanya
Schreder, Belgium (Belika)
Seil Kauuk, Turkey
Sencora Trkiye, Turkey
Sika Yap Kimyasallar A.., Turkey
Sistem A.., Turkey
Skumtech AS, Norway (Norve)
Soi-ID Trkiye, Turkey
System Air Trkiye, Turkey
Taahht Haber Dergisi
TBM Cutters, Turkey
Teknima Makine, Turkey
Teknomak-De Neef, Turkey
Terratec, Australia (Avustralya)
Tezman Makine, Turkey
Titan Makine, Turkey
TMD Tnel Mhendislik Danmanlk, Turkey
TNL 18, France (Fransa)
Torbey Endstriyel Tasarm, Turkey
Trakkom Makine, Turkey
TTS Mhendislik, Turkey
Tufanolu Demir elik, Turkey
Tunneling Journal, USA (ABD)
Turbosol Pumping Technology, Italy (talya)
Tnelmak, Turkey
TYS Tnel Yap Sistemleri, Turkey
Utest Ttest Cihazlar, Turkey
nal Akpnar naat, Turkey
Valente, Italy, (talya)
Vikorsta AS, Norway (Norve)
Wingfan, Germany (Almanya)
Yakut Patlayc, Turkey
Yapkim Yap Kimya, Turkey
Yatrmlar Dergisi
Yavaalar Patlayc, Tturkey
Yazc Hrdavat, Turkey
Zitron Havalandrma Trkiye, Turkey
41st General Assembly and Congress of

International Tunneling and Underground Space
Association ITA-AITES
SEE
TUNNEL
PROMOTING TUNNELLING IN SEE REGION
LACROMA VALAMAR CONGRESS CENTER

DUBROVNIK, CROATIA
Tunnel Expo Turkeyin sunduu aktivite ve hizmetlerin kalitesi, Tnelcilik Derneinin teminat altndadr. Organizasyonun yaplaca stanbul Fuar Merkezi; modern
fuar alan, konumu, etkileyici sergi salonlar, ok sayda konferans salonu ve geni d mekan sergi alanlarnn yan sra inaat sektrnde sahip olduu gelenei ile
bu fuar iin en uygun sergi alan olmas sebebiyle tercih edilmitir. Fuar; 30.000 m2 alan zerine kurulu olan stanbul Fuar Merkezinin 9 ve 10 numaral alanlarnda
gerekletirilecektir.
Tunnel Expo Turkeye katlmas beklenen ziyaretiler arasnda eitli sektrlerden profesyoneller ve uzmanlar yer almaktadr. Tunnel Expo Turkeyi dnyadaki dier
tnelcilik fuarlarndan ayran benzersiz sergi konsepti ve sahip olduu yksek kaliteli bilimsel komitesi, ziyaretiler iin en byk cazibe kayna olacak.
Dier nemli bir husus da tnelcilik ve madencilik faaliyetlerinin ok yakndan birbirleri ile ilikili olmasdr. Kaz, tahkimat, pasa nakli, havalandrma ve i emniyeti
- gvenlii gibi konular ortak ilgi alanlardr. Dzenlenen fuar maden sektrn de phesiz ok yakndan ilgilendirecektir.
www.wtc15.com
MAY 22-28,2015
SK Avrupa 1. Blge Tnel Projes
yor. nal Akpnar naatn tnel proje ekibi yerin altnda aniden gelien
olaylara her zaman hazrlkl olarak almalarna devam ediyor. Projede
zemin ile alakal sorunlarla karlama ihtimali ok yksek.
mika, feldspat, krntsdr. Bu tip kayalar, genellikle masif i yapsz,

16-64 cm tabaka kalnl snrlar iinde ince eyllerle ara katkl olabilir. Yaklak kalnl 700 mdir. Formasyonun ya Alt Karboniferdir.
(Ayvaldere Atksu Tnel)
Genel Jeoloji
ukureme Formasyonu
Blgede genel olarak en altta, Karbonifer yal Trakya Formasyonuna

ait grovak (kumta) ve amurta dzeyleri bulunmaktadr. Bu formasyonun zerinde uyumsuz olarak kelmi, kum, akl, kil ve silt bantlarndan oluan, st Miyosen yal ukureme Formasyonu bulunmaktadr. En stte ise Mactral ve fosil kavkl kiretalar ile yer yer killi seviyelerden oluan st Miyosen yal Bakrky Formasyonu yer almaktadr.
Proje alannda ise Trakya ve Gngren Formasyonu bulunmaktadr.
ncleme alannda ukureme formasyonu esas olarak kumlu akl

niteliindedir. Ancak, baz kesimlerde kil ve silt litolojileri de yaygndr.
akllar silis, kiretas kkenli iyi yuvarlaklam, yar kresel ekillidir.
ou yerde kt boylanm, yer yer de derecelenme gstermektedir.
Istanbul Water and Sewerage Administration

(ISKI) European Area 1 Tunnel Project
(Ayvaldere Tunnel)
murat kula
alper ata
lhan tosun
koordnatr, nal akpnar naat
antye ef, nal akpnar naat
elektrk ef, nal akpnar naat
Trakya Formasyonu
Trakya Formasyonu yanal ve dey ynlerde deiim gsteren kaln
kumta (grovak) ve amurta (siltta ve kilta) ile konglomera ardkl istiften aypl olup hakim olarak fli fasiyesindedir. Formasyonun
byk ksmn oluturan amurtalar genellikle koyu gri ve yeilimsi
gri, sarms gri, yersel olarak soluk krmz pembe ayrma renklidir. Birim
iinde orta-iyi aras boylanm ve ok kt boylanm iki grovak eidi
yer alr. En ok grlen birinci tip grovaklar; yeilimsi gri, sk, yar yuvarlaklam kuvars, koyu renkli rt, ta krntlar, mika ve feldspattan
yapldr. Ayrm rnekleri grimsi sar ile soluk kahve arasnda gzenekli, demirle boyanm, bol mikal ve dirensizdir. ok kt boylanm
grovaklar koyu yeilimsi gri, yeil, gri, sarms gri, ayrma renkli ve dk
dokusal olgunluktadr. Bileen tanelerounlukla kaya paras, kuvars,
Gngren Formasyonu
Gngren Formasyonu; ukureme Formasyonu sar-kahverengi kumlar zerine kumlu, siltli, plastik yeilimsi gri killer olarak gelir. Marnl
kireta dzeyleri iermektedir. Killi dzeyler balca yeilimsi gri,
plastik, kuru iken kat kvamda, arada ince katmanl, beyaz, bazen fosilli
kireta dzeyleri kapsar. Birimin kalnl 25-50 m arasnda deiir.
Bakrky Formasyonu
Bakrky Formasyonu, bej renkli, kil, marn ara tabakal, ok ayrm,
yumuak-az sert yataya yakn, ince-orta tabakaldr. nceleme alannda
belirlenen kalnl 10 m dolayndadr. Baz alanlarda ukureme
Formasyonu zerine birka metrelik karbonatl kil eklinde gelmektedir.
Ancak, genel olarak inceleme alannda Bakrky Formasyonunun fazla
kaln olmad ve kireta litolojisinden ok karbonatl kil ve marn
grnmndedir.
Main purpose of the tunnel is to collect wastewater from Bayrampaa, Esenler, Gngren, and Zeytinburnu districts
and transfer it to the Yenikapi Wastewater Treatment Facility. Unal Akpinar Construction is continuing excavation on
this project.
The project tender put out by Istanbul Water and Sewerage Administration had a sewerage tunnel excavated by a TBM,
527 m collector with different diameters and 242 m pipe jacking. Total length of the tunnel is 5103 m.
TBM working on this project has a 100 m total length and is advancing around 16 m per day. 3.620 m tunnel has
already been completed until August 2014.
Bayrampaa, Esenler, Gngren ve Zeytinburnu ilelerinin atksularn
Yenikap Atksu Artma Tesisine ulatracak olan Ayvaldere Atksu
Tnelinde nal Akpnar naat firmas almalarn srdryor.
stanbul Su ve Kanalizasyon daresi tarafndan ihale edilen proje kapsamnda uzunluu 4.334 m, ap 2,2 m olan Ayvaldere Atksu Tneli ile
birlikte 1 m ile 2,4 m apl toplam 527 m kolektr ve 2,0 m apl 242
m boru itme yntemiyle alan tnel bulunuyor. Tnel hattnn toplam
uzunluu 5.103 m.
Proje; rpc Deresi ile Ayval Deresinin tam arasnda yer alyor. Bu
derelerin civardaki atk sular almak iin nceden yaplm olan mevcut
hatlar bulunuyor. Bu hatlar 1,60 ve 1,20 m aplara sahip. Bu hatlarda
bulunan borular atk suyu, yapm devam etmekte olan Ayvaldere
Atksu Tneline aktaracak ve hepsi artma tesisinde toplanacak.
Blgede daha nceleri yaplm olan tnel almalarnda baz gkler
meydana gelmi. lgili kurumlardan yeraltnda bulunan yaplarla ilgili
dkmanlar temin edilmesine ramen ok eski zamanlara ait olan ve
kayd bulunmayan yaplarla, borularla ya da su geileriyle karlaabiliTnel Dergisi www.tuneldergisi.com 87
Projenin risk oluturan ynlerinden biri de kaz srasnda yeryznde

bulunan yaplarn herhangi bir zemin hareketinden dolay zarara uramamas. Sorunlar mimimuma indirmek iin ilerleme esnasnda zemini
salamlatrmak adna enjeksiyon ilemleri yaplmakta. Binalara zarar
gelmemesi iin ise dzenli olarak zemin hareket lmleri yaplyor.
nal Akpnar naat bu konuda olduka hassas bir yaklam sergileyerek
almalara devam ediyor. Kaznn ardndan segmentlerin yerletirilmesi ve enjeksiyon almas, sz konusu gvenlik iin ok nemli admlar.
Enjeksiyon yapldktan sonra genelde sorunlar minimum seviyeye
indiriliyor. Hem kaz ncesinde hem de kaz srasnda zemin hareketi
lm yaplyor. Eer lmlerde risk oluturacak bir hareket sz
konusu olursa gerekli gvenlik nlemleri alnarak almalar devam
ediliyor. Yaklak 100 m uzunlua sahip TBM ile ortalama gnlk 16 m
kaz yaplyor. Austos 2014 itibariyle yaklak 3.620 mlik kaz yaplm
durumda. nla Akpnar naatn Zytinburnu Proje Ekibi tarafndan baaryla yrtlen TBM kazlarnn aylk ve haftalk ilerlemeler ve ortalama
deerler aada detayl olarak verilmitir.
ROLLING STOCKS EKPMANLARI
nal Akpnar naat tarafndan yrtlen Ayvaldere Atksu Tneli

hattnda toplam 3 adet aft bulunuyor. Bu aftlardan 2 tanesinin kazs
Haziran 2014 itibariyle tamamlanm durumda. TBMin k yapaca son aftta ise almalara devam ediliyor. ap 3,05 m olan pasa
basnl (EPB) tnel ama makinesi ile kazya balanlan blmdeki
rt kalnl 9 metre iken bu rakam gzergah ilerledike 36 metreye
kadar ulayor. Kazda kullanlan Caterpillar marka TBMin zellikleri
izelge 1de verilmitir.
izelge 1. Caterpillar Marka TBMin Teknik zellikleri
Dizel ve Elektirikli Lokomotif

Segment Arabas
Pasa Arabas
Enjeksiyon Arabas
Yolcu Arabas
Flat araba
Sabit makas
Mobil Kalifornia Switch
TBM KESC TAKIMLAR

Dvlm alaml elikden

Tungsten Karbit ulu
12 / 21 Ebatlarnda her marka tbm
kesici disk ve takmlar
TNELE DAR HEREY
ZEYTNBURNU AYVALI TNEL

TNEL UZUNLUU
4335 MT TEK AIZ
KAZI API
3052 MM
MNMUM DN
200 MT
EPB BASIN MAX
4 BAR
LERLEME HIZI MAX
200 MM/DK
TME PSTON SAYISI
11 ADET
TME GC
11x75= 825 TON
MAX HDROLK BASIN
340 BAR
SEGMENT DII
2900 MM
SEGMENT
2500 MM
SEGMENT KAZISI
1000 MM
KESC KAFA GC
2x225=450 KW
KESC KAFA TORKU
880 KNM
KESC KAFA TURU MAX
7.9 D/DK
TRAFO GR VOLTAJI
10.000 VOLT
TRAFO IKI VOLTAJI
600/400/220/110/24 VOLT
TRAFO GC
900 KVA
GAZ LM SSTEM
O2 - CH4 - CO1 - CO2 - H2S
Arcan MaKne San.ve Tc. Ltd.t.

Emek Mah. Sivat Yolu Cad. Zirve Sk.No:6 Sancaktepe/STANBUL
Sultanbeyli V.D. / 942 005 3329
1.2. Delici Makine Performans ve Spesifik Enerji
Jumbo Delc Maknesnn alma

Performans ve Spesfk Enerj Deerler
Operating Performance of Jumbo Drill
Machine and Specific Energy Values
M. apik, A.O. Ylmaz, S. Yaar
O. Yaral
. avuolu
Karadenz Teknk nversites,

Mhendslk Fakltes,
Maden Mhendsl Blm, Trabzon
Blent Ecevt niverstes,

Mhendslk Fakltes,
Maden Mhendsl Blm, Zonguldak
Gmhane nverstes,
Maden Mhendsl Blm,
Gmhane
ZET
ABSTRACT
Specific energy is one of the main parameters used to estimate the cutting energy in excavation machines. Specific energy
is defined as the power required to cut the per unit volume of material and its energy unit is kWh/m3. Also, according to
in the suitable the application conditions machine selection, performance prediction and evaluation of mechanical performance is very important to know the value of specific energy.
This study was carried out in Hopa-Borcka (Artvin) Cankurtaran Highway Tunnel. The values of specific energy (kWh/
m3), net cutting rate (m3/h) and performance evaluation of Jumbo drill machines have been calculated at certain points on
tunnel entrance and tunnel exit tubes. Specific energy values were calculated by database collected from the tunnel right
entrance 2+661,00 and left entrance 2+632,00 tubes with Tamrock AXERA 6 and Sandvik DD320 respectively, during
drilling process. Specific energy values were calculated from the tunnel right exit 4+948,90 and left exit 4+939,00 tubes
with Sandvik DD320, during drilling process. In addition, drilling performances of the Jumbo machines were compared.
Gemiten gnmze kadar yeralt ve yerst kazlarnda, gerek madencilik gerekse inaat alanlarnda deiik metot ve yntemler uygulanmtr. Teknolojinin geliine paralel olarak son yllarda mekanize kaz zerine yaplan almalar hzla artmtr. lkemizde son yllarda mekanik
kaz makinalar zellikle bata metro ve tnel kazlarnda olmak zere
inaat ve madencilik sektrnde yaygn olarak kullanlmaya balanmtr. nk, kentlemenin hzla artmas ve artan nfusa bal olarak trafik
younluu nedeniyle metro ve tnel almas byk nem kazanmaktadr. Bunlarn yannda su tnelleri, demiryolu tnelleri, karayolu tnelleri,
snak ve depolama projelerinde de mekanik kaz makinalar yaygn
olarak kullanlmaya balanmtr.
Spesifik enerji deerlerinin hesaplanmas iin makinalarn anlk ektii

akm deerleri ihtiya duyulmutur, bunun iin trafo zerinde akm
deerlerin okunabilmesi iin bir HT PQA 823 tipi g ve enerji lm
cihazndan yararlanlmtr. Delgi srasndaki spesifik enerji iin her bir
boomun ayr ayr ve birlikte delgi yapmalar durumlarnda deien
spesifik enerjileri hesaplanm ve makinann farkl kaya formasyonlarndan ve farkl operatrle delgi ilemini gerekletirme srasndaki
makine performans incelenmitir.
1.1 Mekanize Kaz lemi ve Performans Deerlendirmeleri
Kaz makinalarnda kesme enerjilerini tahmin etmek iin kullanlan temel parametrelerden biri spesifik enerjidir. Birim
hacimdeki malzemeyi kesmek iin gerekli g olarak tanmlanan spesifik enerji birimi kWh/m3dir. Ayrca uygulama
koularna gre seilecek makine performans tahminlerinin yaplmas ve makina performans deerlendirilmesinde spesifik enerji deerinin bilinmesi byk nem arz etmektedir.
Bu alma Hopa-Borka (Artvin) Cankurtaran karayolu tnelinde gerekletirilmitir. Tnel giri ve k tplerinden
belli noktalarda delici Jumbo makinalarn performans deerlendirmeleri, net delme hzlar ve spesifik enerji deerleri
hesaplanmtr. Tnel sa giri 2+661,00 ve sol giri 2+632,00 kodunda srasyla Tamrock AXERA 6 ve Sandvik DD320 tipi
makinelerin delme esnasnda spesifik enerji deerleri hesaplanmtr. Tnel sa k 4+948,90 ve sol k 4+939,00 kodunda Sandvik DD320 makinas ile spesifik enerji hesaplanmtr. Ayrca, Jumbo makinalarn delik delme performanslar
karlatrlmtr.
1 GR
ekil 1. Cankurtaran tnelinin jeolojik haritas (Yksel 2007; Kaya, 2012)
Mekanize kaz zerine yaplan almalar zellikle teknolojinin geliine

paralel olarak son yllarda hzla artmtr. Bu almalar ounlukla
makine performans tahminleri ile kayacn jeolojik parametreleri zerine
younlarmtr. Yaplan aratrmalara gre kaz makinalarnn performansn etkileyen faktrler genel olarak grup altnda toplanabilir.

Kaya malzemesinin zellii
Kullanlan makine tipi
letme ve evresel faktrler
Bu faktr haricinde kazc makina performansn tahmin edebilmek

iin aratrmaclar tarafndan pek ok parametre kullanlmaktadr.
Bunlar; kaya zellikleri, iletme koullar, operatr tecrbesi, makine
tipi, kesici kafa zellikleri, makine tasarm, kaz tahkimat, nakliye ve
havalandrma gibi pek ok faktr gelmektedir. Seilen makinann kaz
blgesinde deien kaz formasyonuna ve kaz koullarna gre uygun
olmas gereklidir. Makinann yeni kaz koullarna uygun hale getirilebilmesinde makinann kesici kafa tasarm ve kesici ularn tipi byk
nem tamaktadr (Hurt, 1980; Fowell ve Johnson, 1982; opur vd,
1997; zdemir ve Nilsen, 1999; Balc vd, 2007).
lk yatrm maliyeti ve kesici u tketiminin ok yksek olan ve mekanik
kaz makinalarn, kaya zelliklerine uygun ekilde seilmesi ok nemlidir. nk mekanik kazda iyi performans elde etmek iin kaz yaplacak kaya formasyonu zelliklerinin bilinmesi ve ne kadar keski harcanaca tahmin edilerek makina tipinin iyi tespit edilmesi gerekmektedir.
Ancak makinenin yanl seimi ve keski tketiminin yanl belirlenmesi
kaz maliyetlerinin artmasna neden olacaktr (Yaral, 2008; Yaral 2010).
Spesifik enerji, birim hacimdeki malzemeyi kesmek iin gerekli olan

g olarak tanmlanr ve ou aratrmac tarafndan kaz makinalarn
kesme enerjilerini tahmin etmek iin kullandklar nemli bir parametredir. nk keski ucu anmas, makinann ilerleme hz, uygulanan
kuvvetler ve harcanan enerji sarfiyat ile ilikilidir. Krelmi keskiler
ile daha fazla kesme kuvveti harcanmakta ve daha az ilerleme kaydedilmektedir. Bu durumda kaz makinasnn kesme hz (m3/s), spesifik
enerji(MJ/m3), kesici u kayb, miktar ve yzdesi (kesici u/m3, gr/m3)
deerlerini belirlemek iin ncelikler makinann kaz srasnda tkettii gcn belirlenmesi gereklidir (Fowel ve Johson, 1982; Fowell ve
Johnson, 1991; Alvarez vd., 2003).
2 YAPILAN ALIMALAR
Yaplan alma, Dou Karadeniz Blgesi ile Dou Anadolu Blgesini
birbirine balayacak olan Hopa-Borka Cankurtaran Tnelinde gerekletirilmitir. Yapm tamamlanmasyla birlikte 5.288 metre uzunluu ile
Trkiyenin en uzun tnel zelliini tayacaktr.
Cankurtaran tnelinin jeolojik zellii incelendiinde, tnel hatt
boyunca 4 adet litolojik birim geilmektedir. Bunlardan birincisi Suba
Srt Formasyonu volkano-tortul kayalar bu litolojik birimden oluur.
kincisi Cankurtaran Formasyonu, marn ara katkl kiretalar bu litolojik birimimde oluur. ncs enkaya Srt Formasyonu, bu formasyon
yer yer kil ta ara katkl marnlardan olumaktadr. Son olarak tnelin
k blmnde yer alan Kabaky Formasyonu bazaltlardan oluan bir
litolojik birimden olumaktadr. alma alann jeoloji haritas ekil 1de,
verilmitir. ekil 2de Cankurtaran tneline ait tnel aynalar verilmitir.
ekil 2. Cankurtaran tneli tnel aynalar a) tnel girii b) tnel k
Hopa-Borka Cankurtaran tnelinde tnel hatt boyunca belli noktalarda delici Jumbo makinalarn performans deerlendirmeleri incelemek
iin kullanlan ift boomlu, farkl tipte ve markada Jumbo makinalar iin
her bir boomun ayr ayr ve birlikte delgi yapmalar durumlarnda deien spesifik enerji deerleri hesaplanmak istenmitir. Ancak bu makinalarn anlk verileri kaydedecek bir veri toplama nitesi bulunmadnda
makinalarn anlk ektii akm deerleri trafo zerinde okunabilmesi
iin HT PQA 823 marka pens ampermetreden yararlanlmtr (ekil 3).
Makinann kaz srasnda ektii akm (Amper) deerleri makinann g
iletim kablosu zerinde alnmtr. Bu veriler yardmyla Jumbo delme
Mekanik kaz makinalar kaz blgelerinde sert bir formasyonla karlatnda kaz hz yavalarken kazy gerekletirmek iin harcamas
gereken kuvvet artmaktadr. Baka bir deyile makina kaz yaparken zorland iin kaz hz azalr ve kaz kuvveti artar. Doru akm motorlarnn
bu zellii sayesinde kazc makinann kazy yapan ksmnn ektii
akm ve voltaj deerleri izlenerek elektrikli makinalarn kaz esnasnda
gsterdikleri performans miktar dolayl olarak saptanabilmektedir
(zdoan, 2003).
Bu almann ana amac, Hopa-Borka Cankurtaran tnelinde giri ve
k tplerinde belli kodlarda delici Jumbo makinalarn performans
deerlendirmeleri ve delme srasnda harcad spesifik enerji deerleri
hesaplamaktr. Tnelde delme ilemini ift boomlu Tamrock AXERA 6
ve Sandvik DD320 marka Jumbo makinalar ile gerekletirilmektedir.
ekil 3. Spesifik enerji hesaplanmasndan kullanlan pensampermetre
makinesi iin spesifik enerji deerleri, net delme hzlar belirlenmitir. Spesifik enerji hesaplanmasndan Farmer ve Garrity (1987); Poole
(1987); zdoan (2003); Bilim (2007), tarafndan nerilen eitlikler yardmyla kazc makinann harcad g, net kaz hz (NKH) ve spesifik
enerji deerleri hesaplanmtr.

(1)
(2)
(3)
Burada;
P
= G, kW,
= Volt, V,
= Amper, A,
NKH = Net kaz hz, m3/h,

v
= Kazlan malzeme, m3,
= Kaz sresi, h,
SE
= Spesifik enerji, kWh/m3
Delik uzunluu (m)
Darbe
100 (bar)
Delgi balama
09:05:00
Bask
50 (bar)
Delgi biti
11:30:00
Su
9 (bar)
Makine Voltaj

380
Sol Boom
Sa Boom
ki Boom almas
Aktif delme sresi (dak.)
01:34:16
01:19:43
02:53:59
Deldii delik says
46
30
76
Ort delme sresi dk
00:02:03
00:02:39
00:02:17
Delme miktar (m)
184
120
304
1m. delme sresi
00:00:31
00:00:40
00:00:34
G= (kW)
33,73
33,37
45,29
NKH= (m3/h)
446,80
344,58
399,97
Ort. Akm (Amper)
0,187
0,143
0,167
Spesifik enerji (kWh/m3)
180,68
233,26
271,78
ekil 5. Cankurtaran tneli sol giri (2+632) tpndeki Sandvik DD320 tipi makinenin delme
srasndaki akm zaman deiim grafii
Cankurtaran tneli sa giri (2+661) tpndeki Tamrock AXERA 6 tipi

makinenin delme srasndaki akm zaman deiimleri ekil 4de gsterilmitir. Makinenin delme srasndaki harcad spesifik enerji deerleri, sa ve sol kzaklara ait darbe, bask, dn hz deerleri ve delme
sreleri gibi dier zellikler Tablo 1de verilmitir. ekil 4de grld
gibi delme esnasnda akm zaman deiimleri ok fazla deiiklik gstermemitir.
Cankurtaran tneli sol giri (2+632km) tpndeki Sandvik DD320 tipi
makinenin delme srasndaki akm zaman deiimleri ekil 5de gsterilmitir. Makinenin delme srasndaki harcad spesifik enerji deerleri,
sa ve sol kzaklara ait darbe, bask, dn hz deerleri ve delme sreleri gibi dier zellikler Tablo 2de verilmitir.
ekil 5de grld gibi delme esnasnda akm zaman deiimleri ok
fazla deiiklik gstermemitir. Bu durum delme srasnda Jumbo ya
verilen darbe ve bask oranlarnn delgi sresi boyunca sabit kalmas ile
aklanabilir. Ayrca delgi yaplan formasyonun arlkl olarak kumta
ve kiretandan olumas, ierdii sreksizlik ve atlaklarn saysnn az
olmasndan da kaynakl olabilir
Tablo 2. Cankurtaran tneli sol giri (2+632) tpnde Sandvik DD320 tipi makinenin delme
ekil 4. Cankurtaran tneli sa giri (2+661) tpndeki Tamrock Axera 6 tipi makinenin delme
srasndaki akim zaman deiim grafii
Tablo 1. Cankurtaran tneli sa giri (2+661) tpnde Tamrock AXERA 6 tipi makinenin delme
srasndaki alma zellii
Tarih
Tnel
Km
Zemin
Makine
Beklemeler
Bit ap
08.11.2012
C.K. Sa giri
2+661
Kumta-kireta Marn
Tamrock AXERA 6
30 dk su kesintisi
45 mm
Sol Boom
Dn hz
Darbe
Bask
Su
Sa Boom
Dn hz
Delme lemi
60 (bar)
130 (bar)
65 (bar)
9 (bar)
Delme lemi
70 (bar)
Tarih
08.11.2012
Sol Boom Delme lemi
Km
2+632
Dn hz 70 (bar)
Tnel
C.K. Sol giri
Darbe
Zemin
Kumta-kireta Marn
Bask 75 (bar)
Makine
Sandvik DD320
Su
9 (bar)
Bit ap
45 mm
Sa Boom Delme ilemi
Delik uzunluu (m)
Dn hz 75 (bar)
Delgi balama
15:15:00
Darbe
150 (bar)
Delgi biti
18:05:00
Bask
70 (bar)
Toplam delme sresi
02:50:00
Su
8 (bar)
Makine Voltaj
380
Beklemeler
45 dk su kesintisi- matkabn delikte skmas
Sol Boom
Sa Boom ki Boom almas
Aktif delme sresi
01:35:39
01:18:28
02:54:07
Deldii delik says
46
37
83
Ort delme sresi dk
00:02:05
00:02:07
00:02:06
Delme miktar (m)
184
148
332
1m. delme sresi
00:00:31
00:00:32
00:00:31
G= (kW)
33,73
33,37
45,29
NKH= (m3/h)
446,80
344,58
399,97
Ort. Akm (Amper)
0,183
0,181
0,182
186,59
262,06
Spesifik enerji (kWh/m3) 190,01
150 (bar)
Cankurtaran tneli sa k (4+948,90) tpnde Sandvik DD320 tipi

makinenin delme srasndaki akm zaman deiimleri ekil 6da gsterilmitir. Makinenin delme srasndaki harcad spesifik enerji deerleri, sa ve sol kzaklara ait darbe, bask, dn hz deerleri ve delme
sreleri gibi dier zellikler Tablo 3de verilmitir. ekilde grld
gibi delme esnasnda akm zaman deiimlerinde ani piklerin olutuu

grlmektedir. Bu durum delme srasnda Jumboya verilen darbe ve
bask oranlarnn operatr tarafnda srekli deitirmesinde kaynakl
olabilir. Ayrca formasyonun marn olumas, ierdii sreksizlik ve atlak
saysnn ok olmasndan da kaynakl olabilmektedir. Sreksizlikler ve
atlaklardan dolay delgilerde dn hz, darbe ve bask hz sabit tutulmad gzlenmitir. Ayrca, sreksizliklerin youn olduu blgelerde
matkap tkanmalar da ok sk yaanan sorunlardand.
Cankurtaran tneli sol k (4+939,00) tpnde Sandvik DD320 tipi
makinenin delme srasndaki akm zaman deiimleri ekil 7de gsterilmitir. Ayrca makinenin delme srasndaki harcad spesifik enerji
deerleri, teleskop ve roket kzaklara ait delme zellikleri ve her birine
ait akm g ve spesifik enerji deerleri Tablo 4de verilmitir. ekil
incelediinde delgi srasnda akm deiimlerinde piklerden ani ini ve
klarn olduu grlmektedir.
Bu durum delme srasnda operatrnn darbe ve bask deerlerini
srekli deitirmesinde kaynakl bir sorun olabilir veya sreksizlikler
ve kalsit dolgulu marndan kaynaklanm olabilmektedir. Bu blgeler
de makinann zorlanmas, bitlerin tkanmas, darbe ve basknn srekli
deiiklik gstermesi grnen belli sorunlardandr.
ekil 6. Cankurtaran tneli sa k (4+948,90) tpnde Sandvik DD320 tipi makinenin delme
Tablo 3. Cankurtaran tneli sa k (4+948,90) tpnde Sandvik DD320 tipi makinenin delme
Tarih
05.11.2012
Sol Boom (Teleskop) Delme lemi
Km
4+948,90
Su
11-12 (bar)
Tnel
Sa k
Dn hz
80 (bar)
Zemin
Marn
Darbe
170 (bar)
Makine
Sandvik DD 320 Bask
95 (bar)
Delici Jumbo makinalarn spesifik enerji deerlerini hesaplamak iin

pensampermetre yardmyla makinalar zerinde bir takm veriler alnmtr. Alnan veriler deerlendirip sonular incelendiinde tnel k
tplerinden delme esnasnda akm zaman deiimlerinde ani piklerin
olutuu grlmektedir. Bu durum delme srasnda Jumbo makinasna
verilen darbe ve bask oranlarnn deitirmesinde kaynakl olabilecei
dnlmektedir. Ayrca delgi yaplan formasyonun marn olumas ve
ierdii sreksizlik ve atlak saysnn fazla olmasndan da kaynakl bir
sorun olabilecei dnlmektedir. Sreksizlik ve atlak dolgulardan
dolay delgilerde dn hz, darbe ve bask hz sabit bir deerden tutulamadnda bu blgelerde makinann zorlanmas, bitlerin tkanmas ve
darbe ve basknn srekli deimesi grnen problemlerdendir.
Bit ap
45 mm
Sa Boom (Roket)
Delme lemi
Delik uzunluu (m)
3,8
Su
11-12 (bar)
Delgi balama
20:10:00
Dn hz
80 (bar)
Delgi biti
22:38:00
Darbe
200 (bar)
Toplam delme sresi 02:28:00
Bask
105 (bar)
Sa Boom
ki Boom almas
Aktif delme sresi (s) 00:45:56
00:55:49
01:41:45
Tnel giri tplerinden delme esnasnda akm zaman deiimleri ok

fazla deiiklik gstermemitir. Bu durum delgi yaplan formasyonun
arlkl olarak kumta ve kiretandan olumas, ierdii sreksizlik
saysnn az olmasndan da kaynaklanabilir. Bir baka sebep olarak
delme srasnda darbe ve bask deerlerinin delgi sresi boyunca sabit
kalmasndan kaynaklanabilir.
Deldii delik says
3 SONULAR VE DEERLENDRME
Spesifik enerji deerlerine bakldndan, tnel giri sa tp (2+661

km) 271,8 kWh/m3 ve sol tp (2+632km) 262,1 kWh/m3 spesifik enerji
deerleri k tplerindeki sa tp (4+948 km) 221,8 kWh/m3 ve sol
tp (4+939km) 192,4 kWh/m3 spesifik enerji deerlerinden daha yksek olduu grlmtr. Bu ykseklik farknn tnel giri tplerindeki
kayacn dayanm yksek olmasnda, tnel k tarafndaki kayacn ise
dayanm dk olmasnda kaynakl olduu dnlmektedir. Ayrca
Tamrock AXERA 6 makinasnn delgi srasndaki spesifik enerji deeri
Sandvik DD 320 makinasnn delgi srasndaki spesifik enerji deerlerinden daha yksek olduu grlmtr.
Kzaklarn spesifik enerji deerleri incelendiinde, Sandvik DD 320
makinasnn sol boom (Teleskop) spesifik enerji deerlerinin, sa boom
(Roket) spesifik enerji deerlerinden daha yksek olduu grlmtr. Ancak Tamrock AXERA 6 makinasnn sa kzakdaki spesifik enerji
deerlerinin sol kzaktakinden yksek olduu grlmtr.
Beklemeler
Ortalama akm
142
Voltaj
380
Sol Boom
41
71
Ortala delme sresi dk 00:01:32
30
00:01:22
00:01:26
Delme miktar (m)
155,8
269,8
1m. delme sresi (dk) 00:00:24
00:00:21
00:00:23
G (kW)
37,76
40,93
55,98
NKH (m3/h)
568,11
638,94
606,97
Ort. Akm (Amper)
0,236
0,270
0,252
159,75
151,49
114

221,79
ekil 7. Cankurtaran tneli sol k (4+939,00) tpnde Sandvik DD320 tipi makinenin delme
Tablo 4. Cankurtaran tneli sol k (4+939,00) tpnde Sandvik DD320 tipi makinenin delme
srasndaki zellii
Tarih
05.11.2012
Sol Boom (Teleskop) Delme lemi
Km
4+939,00
Su
11-12 (bar)
Tnel
C.K. Sol k
Dn
60 (bar)
Formasyon
Marn
Darbe
170 (bar)
Makine
Sandvik DD 320 Bask
100 (bar)
Makina gc
380 volt
Delme lemi
Sa Boom (Roket)
TEEKKR
TTS ULUSLARARASI MHENDSLK

GLOBAL ORTAKLARIYLA NTELKL
TEKNK ZMLER SUNAR
Bu alma, K.T.. Bilimsel Aratrma Projeleri Fonu tarafndan desteklenen 8683 nolu proje kapsamnda gerekletirilmitir. Salanan destek
iin K.T.. Bilimsel Aratrma Projeleri Fonuna teekkr bir bor biliriz.
Arazi almalarn yaplmas iin, Hopa Borka Cankurtaran Tnelini
yrten NAS-YSE Ortak giriimine ve taeron Jumbo naat ve Karta
naata ve yetkilerine teekkr bir bor biliriz
KAYNAKLAR
Bit ap
45 mm
Su
11-12 (bar)
Delik uzunluu (m)
3,8
Dn
60 (bar)
Delgi balama
10:40:00
Darbe
180 (bar)
Delgi biti
12:05:00
Bask
100 (bar)
Toplam delme sresi 01:25:00

Beklemeler
10 dk su kesintisi
Voltaj
380
Sol Boom
Sa Boom
ki Boom almas
Aktif delme sresi (s) 00:59:28
00:47:43
01:47:11
Deldii delik says
38
76
00:01:15
00:01:25
38
Ortala delme sresi dk 00:01:34
144,4
288,8
1m. delme sresi (dk) 00:00:25
00:00:20
00:00:23
G= (kW)
36,70
34,49
50,55
NKH= (m3/h)
555,84
692,71
616,78
Ort. Akm (Amper)
0,233
0,287
0,257
157,24
120,19
Delme miktar (m)
144,4

196,37
Makinalarn alma performanslar incelendiinde, tnel giri tplerindeki Sandvik DD 320 (2+632km) ve Tamrock AXERA 6 (2+661km)
makinalarn toplam delgi sreleri srasyla 2 saat 53 dakika ve 2 saat 50
dakika, bu makinalarn toplam aktif delme sresileri ile toplam delme
miktarlar ise (her iki boomun ayr ayr toplam) srasyla 2 saat 53
dakika (332 m) ve 2 saat 54 dakika (304 m)dir. Tnel k tplerindeki
Sandvik DD 320 makinasnn 4+948km ve 4+939km kodlarndaki toplam delgi sreleri srasyla 2 saat 28 dakika ve 1 saat 50 dakika bu kodlardaki toplam aktif delme sresileri ile toplam delme miktarlar ise (her
iki boomun ayr ayr toplam) srasyla 1 saat 41dakika (270 m) ve 1 saat
47 dakika (289m)dir. Bu veriler dikkate alndnda tnel giri tarafndaki makinalarn alma performanslarnn tnel k tplerindekinden
daha iyi olduu gzlenebilmektedir. Ayrca giri tarafndaki makinalarn
delgi srasnda 30 ve 45 dakika su kesintisinden dolay bekledi durumu
da gz nnde bulundurduundan makinalarn aktif alma srelerinin
yksek olduu nerdeyse gereksiz beklenmelerin olmad gzlenmitir.
Tnel k tarafnda makinalarn toplam delgide bekleme srelerinin
toplam aktif delmeden daha fazla olduu, makinalarn delgi yaparken
gereksiz beklenmelerin olduu gzlenmitir.
Delgi srasnda matkaplara uygulana darbe ve bask kuvvetlerin artmasyla delme sresi azalmaktadr. Bu duruma gre verileri incelediimizde tnel giriinde 1m delgi yaklak 32 saniyeden gerekleirken, tnel
knda 23 saniyeye kadar dt grlmtr.
Alvarez, J.T., Alvarez, M.M., Diez, R.R. 2003. Experimental results a lowpower roadheader driving a gallery with different types of rock at the
face. Tunneling and Underground Space Technology Vol.18, 395-404.
Balc, C,. Bilgin, N, opur H, Tuma D, Akgl M,. 2007. Tnel Ama
Makinelerinin Tam Boyutlu Kesme Deneyi ile Performans Tahmini, 1.
Maden Makinalar Sempozyumu, TMMOB, MMO, Ktahya s.61-70.
Bilim, N. 2007. ayrhan Yeralt Kmr Ocanda Kaz Makinalarnn
Performanslarnn Aratrlmas ve Kaya zellikleri ile likilendirilmesi,
Doktora Tezi, Seluk niversitesi, Fen Bilimleri Enst. Konya, s 298.
Copur, H., Rostami, J., Ozdemir, L. ve Bilgin, N., (1997). Studies on performance prediction of roadheaders based on field data in mining and tunnelling projects, 4th International Symposium on Mine Mechanization
and Automation, Brisbane, Queensland.
Farmer, I.W., Garrity, P., 1987. Prediction of roadheader cutting performance from fracture toughness considerations. In: Proceedings of the
6th International Congress on Rock Mechanics, Montreal, Canada, vol.
1, pp. 621624.
Fowel, R.J., Johson, T.S. 1982. Rock classification and assesment for rapid
excavation, Proc. Strata Mechanics, University of New Castle Upon Tyne
Elsevier Publication, pp. 241-244.
Fowell, R.J. and Johnson,S.T., "Cuttability Assessment Applied to Drag
Tool Tunnelling Machines", Proc. 7th ISRM International Congress on
Rock Mechanics, Aachen, Vol. 2, Publ. Rotterdam, AA Balkema, 985-990,
1991,
Hurt, K.G. 1980. Roadheader cutting heads: a study of the layout of
cutting tools and a rational procedure for design. MRDE Report No:90.
England.
Kaya, A, 2012, Cankurtaran (Hopa-Artvin) Tnel Gzergahnn ve
evresinin Jeoteknik Adan ncelenmesi, Doktora Tezi, K.T.., Fen
Bilimleri Enstits, Trabzon.
Silifke-Mut Yolu Sanat Yaplar
zdemir, L. and Nilsen, B., 1999. Recommended laboratory rock testing

for TBM projects, AUA News 14:2, pp 21-35.
zdoan, M. 2003. Elektrikli yerkaz makinalarnda zgl enerji tketimi

ve kaz zorluu snflamas. Madencilik, Cilt 42, say 2, 3-10.
Poole, D., 1987. The effectiveness of tunnelling machines. Tunnels and
Tunnelling, pp. 6667
Yaral, O,. 2008. Kayalarn Delinebilirlik ve Andrclklarnn
Belirlenmesi, Trkiye 16. Kmr Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB
Maden Mhendisleri Odas Yayn, s. 65-76, Zonguldak.
Yaral, O,. 2010. Zonguldak Blgesi Kayalarnn Andrclk zelliklerinin
Belirlenmesi, Trkiye 17. Kmr Kongresi Bildiriler Kitab, TMMOB
Maden Mhendisleri Odas Yayn, Zonguldak.
Yksel Proje Uluslararas A.., 2007. Hopa-Borka Yolu Cankurtaran
Tneli Kesin Proje Raporu, Ankara, 60 s.
Hzmetlermz
Tnel Mhendislii
Geoteknik Mhendislii ve Mhendislik Jeolojisi
Kpr ve Viyadk Mhendislii
Deprem Mhendislii
Ulatrma Mhendislii
Rayl Sistemler Mhendislii
Hidroloji ve Hidrojeoloji
Ky ve Liman Mhendislii
Yap Mhendislii
Ar-Ge Projeleri
Maliyet Analizi
Program ve Proje Ynetimi
LESRTOSZ2014 nbul
BEK
A
1 U
lky, sta
Salon 10
73/b
stand no
28-3
i
o Center Ye
stanbul Exp
TTS ULUSLARARASI MHENDSLK ve MMARLIK LTD. T.

19 Mays Mah. Atatrk Cad. Stk Bey Plaza No: 82/1
Kozyata/Istanbul, Trkiye
Tel: +90 (216) 553 98 64 Faks: +90 (216) 356 65 63
tts@ttsmuhendislik.com
www.ttsmuhendislik.com
Tnelclk Srasnda Patlatma Kaynakl

Ttremlern zlenmes ve Btk Tnellere Etks
Monitoring Blasting-Induced Vibrations during
Tunnelling and Its Effects on Adjacent Tunnels
M. Gen
. Aydan
Z. Dern
Blent Ecevt niverstes, Maden

Mhendsl Blm, Zonguldak
Ryukyu nverstes, naat

Mhendsl Blm, Okinawa, Japonya
Blent Ecevt niverstes, Maden

Mhendsl Blm, Zonguldak
ZET
Trkiyede otoyollarn iyiletirilmesi program erevesi
kapsamnda, delme-patlama yntemi kullanlarak
Zonguldak ve yakn evresinde baz tnellerin
yapmna balanmtr. Yazarlar ina edilmekte olan
Sapa, zlmez ve Mithatpaa tnellerinde ve yakn
evrelerinde sarsnt lmleri yapmaktadr. Bu
almada tnelde ve yzeyde titreim lm sonular
sunulmakta ve sarsnt sonularnn deerlendirilmesi
iin baz grgl ilikileri nerilmektedir.
ABSTRACT
Several tunnels in association of rehabilitating the intercity roadways in Turkey have been excavated in Zonguldak and its close vicinity using the drilling and blasting
technique. The authors have been monitoring the blasting-induced vibrations in several adjacent tunnels near
at Sapa, zlmez ve Mithatpaa tunnels. In this study,
the outcomes of monitoring of vibrations in tunnels and
at ground surface are presented and some empirical
attenuation relations used for assessing the effects of
blasting on the adjacent structures are proposed.
1 GR
Delme-patlatma ilemi insanln patlayc
maddeyi kefinden buyana kaz teknolojisinde yaygn bir ekilde kullanlmaktadr.
Olduka gl bir patlayc olan dinamitin bulunuundan sonra maden ve inaat
mhendislii alanlarnda kaya ktlesi kazlarnda olduka popler bir hale gelmitir.
Patlatma ilemi zellikle yerleime yakn
blgelerde baz titreim ve evresel problemlere neden olabilmektedir. Patlatma
ile oluan titreimlerin insanlar ve paralel
tneller ve yzeydeki yaplar iin izin verilen
seviyelerin altna indirmek iin birok teknik uygulanmaktadr. Patlatma ilemlerinde
tahkimat sistemlerinin ar yklenmesine
neden olabilecek istenmeyen baz hasarlar
da oluabilmektedir.
Trkiye'de mevcut otoyollarn iyiletirilmesi
projeleri kapsamnda Zonguldak'ta mevcut
tnellere ek paralel tnel kazlar ile yeni
tnellerin almas planlanmtr. Delmepatlatma yntemi ile almas planlanan
bu tnellerin bazlar yerleim alanlarna ve
mevcut karayollarna yakn blgelerde almaktadr. Bununla birlikte, alan bir tnelin
ve servis yollarnn kazsnda kullanlan patlatma ilemlerinin, yakn bir blgede yer alan
turistik ziyarete ak olan bir karstik maarann durayll ve olas hasar konusunda
endieleri de ortaya karmtr.
Yazarlar, Zonguldak ve evresinde alan
karayolu tnellerinde delme-patlatma ile
oluan titreim lmleri yapmaktadrlar. Bu
almada, farkl jeolojik zelliklere sahip
farkl tnelde alma yaplmtr. Bu tneller
Sapa, zlmez ve Mithatpaa tnelleridir.
Bu almada tnelde ve yzeyde titreim
lm sonular sunulmakta ve sarsnt
sonularnn deerlendirilmesi iin baz grgl ilikileri nerilmektedir.
2 JEOLOJ
2.1 Sapa Tneli
Sapa tneli Zonguldak'n Ankara ynnden giriteki ilk tneli olup u anda mevcut tnele paralel ikinci tp kazlmaktadr.
Sapa Tneli gzergh ve yakn evresinde
Alt Kretase yal Kilimli formasyonu yzeylenmektedir. nalt formasyonunun zerine
uyumlu olarak gelen Kilimli formasyonu,
kumlu kireta, kumta, siltta, kilta, killi
kireta ve marndan olumaktadr. Birimin
rengi gri, kuruni ve sarms bej renklidir.
Tabakalar ince-orta kalnlktadr. Sapa tnel
gzerghnda Kilimli formasyonunun Sapa
yesi yzeylenmektedir. Kumta, kilta, siltta ardalanmasndan meydana gelen birimde az miktarda kumlu ve killi kireta seviyeleri bulunur. Kumta taneleri kuvars, glokoni, metamorfik kaya paras ve magmatik
kaya paralarndan olumaktadr. Genellikle

gri ve yeil renklidir (Anon, 2011a).
2.2 zlmez Tnelleri
zlmez 1, 2 Tnel gzergah ve yakn evresinde Karbonifer (Namuriyen) yal Alacaaz
Formasyonu yzeylenmektedir. Alacaaz
formasyonu kmr damarl eyl, amurta
ve kumtalar, yeil, kirli sar, siyah renkli, kumta-siltta-kilta ardalanmasndan
oluur. zlmez dolaynda 5 mye kadar
ulaan denizel girdiler (karbonatl) gzlenmektedir. Birim, slama ve karasallama
srecinin ilk belirtilerini gsterir. Yanal uzanmlar fazla olmayan bir zellik gsteren,
delta dzl kelleri olarak izlenmektedir.
Alacaaz Formasyonu, Zonguldak ve batsndaki mostralarda tektonik nedenlerle daha
aktif alanlarda daha istli yapda grlr.
Kumtalar, kiltalar ve silttalar genellikle killi-karbonatl bir imento ile tutturulmu olup hava ile temasta birim kolaylkla
dalgandr. Kilta, laminalanma ile 1-3 cm
katmanlama gstermesine karn, silttalar
5-20 cm, kumtalar ise 10 cm ile 2 m arasnda deien tabakalanmalar gstermektedir.
Tabaka yaplar olarak kk lekli apraz
tabakalanma ve katmanlama, flaser tabakalanma, paralel laminalanma ve katmanlama,
merceksel katmanlanma, dalga rpple apraz
laminalanma, teknesel katmanlanma, kaval
yaps, yk kalb, siderit konkresyonlar, organizma yaam izleri, bitki-kk izleri, gecikme
kelleri ve konkresyonlar grlmektedir
(Anon, 2011b).
2.3 Mithatpaa Tnelleri
Mithatpaa tneli Zonguldak ilinin gneyden
kuzeye ulamn rahatlatacak 1540 m ve 190
m uzunlua sahip ift tp amna balanan
karayolu tnelleridir. Yaklak 1540 m alacak Mithatpaa-2 tnelinin kuzey portallerinden itibaren kazs balam durumdadr.
Tunel gzergah boyunca Kozlu ve nalt
formasyonlar bulunmaktadr. Karbonifer
(Westafaliyen) yal Kozlu Formasyonu
konglomera, kumta, siltta, eyl, kilta ve
kmrden ve nalt Formasyonu ise st Jura
alt Kretase yal kiretalarndan olumaktadr. Bu almada yaplan patlatma lmleri
Mithatpaa-2 tnelinin bir ksm ust Jura
alt kretase yal nalt Formasyonu ierisinde yaplmtr. Yer yer masif ve tabakal
gzlenen birim, havzada bulunan kiretalar
arasnda en youn karstlama oluumunu
gstermektedir. Bunun en nemli nedeni
kiretalarnn olduka saf bir dokuya sahip
olmasdr (Anon, 2011c). Yaplan gzlemlerde kiretalar iinde bulunan boluklarn
tamamyla killi ve zemin malzemesiyle dolu
olduu ve mevcut atlaklarda kalsit, kil dolgu
varl belirlenmitir. zellikle tneli portal
kazs hazrlklar srasnda orta byklkte
yn tnel portalleri ve tnel arnndan grnm ekil 3te gsterilmitir. Tnel gekisinin genel ynelimi B-D ynndedir. zlmez
tneli sol tpnn boyuna kesiti ise ekil 4te
gsterilmektedir.
ok sayda karstik boluklarla karlalmtr.

3. PATLATMA LMLER
Tnel arnnda yaplan patlatma srasnda
genellikle paralel tnel de patlatma yaplan
en yakn mesafede en az bir lm alnmaya
allmtr. mkanlar lsnde Sapa tnelinde tnel gekisinin getii ve yzeyde baz
yerleim amal kullanlan evlerin bulunduu
blgede de ivme ler ile tnel eksenine
paralel, dik ve dey ynde ivme lmleri
alnmtr. Yaplan lmler ve elde edilen
sonular bu blmde sunulmaktadr.
izelge 2. zlmez tneli birinci patlama sonucu elde edilen

en byk ivme deerleri (xg)
ekil 3. zlmez tneli portalleri ve arndan grnmler
3.1 vme lerler
ekil 2. Sapa tneli 1 no.lu patlatma ile llen ivme kaytlar
almada kullanlan ivme lerler yazarlardan Aydannn zelliklerini belirledii ve

Japonya'da kaim ROHRM firmas tarafndan
retilen QV3-OAM tipi ivme lerlerdir. Bu
cihaz 3 bileeni lebilen ve arj edildiinde
yaklak 2 gn tetiklenmesi halinde srekli
veri alabilen bir cihazdr. vme lerin rnekleme aral en kk 1 ms olup en yksek
2g'ye kadar ivme lm yapabilmektedir.
Ayrca, tetikleme eik ivmesini 10 gala indirgemek mmkndr. Kayt sresi istendii gibi
seilebilmektedir. Patlatmada ivme oluumu
genelde 5 saniye daha ilave srede meydana geldii iin bu almada kayt sresi 10
saniye olarak seilmitir. Byle bir seim ile
patlatma sonras gecikmeli kayma dmelerinden dolay oluan sarsntlar kaydedilmesi
mmkn olmaktadr.
Gecikme bana 6-12 kg arasnda patlayc

madde kullanlan patlatmalarda tnel iinde
ve yzeyde titreimden kaynaklanabilecek bir
hasar oluu gzlenmemitir. izelge 1 de verilen ivme kaytlar incelendiinde hasar eik
deerlerinin altnda kald anlalmaktadr.
ncelenen tm durumlarda patlatma arnna yakn konumda paralel mevcut tnelden
alnan ivme kaytlarna bakldnda tnel
eksenine dik konumda llen ivmenin en
byk bileen olduu llmtr. Bu da
patlama srasnda oluan en byk yer deitirme ynnn tnel eksenine dik dorultuda
olutuunu ortaya koymaktadr. Ayrca, tnel
eksenine dik dorultuda llen ivme, tnel
dorultusuna paralel llen ivmeden 1.5-3
kat daha fazladr.
3.2 Sapa Tneli
dorultusu
Tnel
2.56 1.03 0.15 0.028 0.22 0.12
eksenine
Tnel
1.40 1.01 0.21 0.040 0.19 0.11
eksenine
ekil 4. zlmez tneli sol tp boyuna kesiti (Anon, 2011b
deitirilerek)
zlmez tnellerinde 25 Mays 2013 ve 19

Temmuz 2013 tarihlerinde iki ayr patlatma
lmleri yaplmtr. Bundan sonraki ksmda
srasyla 1. ve 2. patlatma lmleri olarak anlacaktr. Bu lmlerde ivme lerlerin tamam tnel iine yerletirilmitir. vme lerler
sklama ilemi yaplm kaya saplamas plakalarnn stlerine kuvvetli ift tarafl yaptrc bant yardmyla sabitlenmitir.
dik
Dey
Bu patlatmada ekil 5te gsterildii gibi

yerletirilen toplam 6 adet ivmeler ile patlatma titreimleri e zamanl kaydedilmitir.
Bu patlatmada toplam 100kg patlayc madde
kullanlm olup gecikme bana den patlayc madde miktarlar 2-10 kg arasnda deiiklik gstermektedir.
izelge 1. Sapa tneli patlatmalar ile elde edilen en byk

ivme deerleri
3.3 zlmez Tneli

ift tp olarak imal edilen zlmez Tnelleri,
Devrek-Zonguldak yolunda sol tpte Km
30+373.2 de; sa tpte Km 30+400 de balamaktadr. Sol tpte yaklak 44.58 m kotlarnda tnele girerek 592.6 m uzunluunda %-1,64 eimle yaklak 33.1 m kotunda
tnelden kmaktadr. Ayn ekilde sa tpte
yaklak 44.54 m kotlarnda tnele girerek
590 m uzunluunda %-1,62 eimle yaklak
33.5 m kotunda tnelden kmaktadr. Devrek
ekil 5. vme lerlerin konumu ve grnmleri
Her bir ivme lerden alnan en byk ivme

deerleri izelge 2de verilmitir. Patlatma
yaplan arndan uzaklatka, paralel tnelde
lm yaplan noktalarda elde edilen tnel
dorultusuna paralel ve dik ivme bileenleri hemen hemen yakn sonular vermitir.
Patlatma noktasna en yakn olan 2 no.lu
ivme lerden yaklak 1g civarnda yksek
ivme olutuu gzlemlenmitir. Buna karlk gelen tnelin dier yan duvarlarnda
5 no.lu ivme lerden elde edilen deerin
bunun yaklak 1/4 deerlerinde olumutur. Patlatma yaplan tnelin giriinden 14 m
izelge 3. zlmez tneli ikinci patlama sonucu elde edilen en
b. patlatma sonras
byk ivme deerleri (xg)
lm dorultusu
Tnel eksenine paralel
0.39
0.43
Tnel eksenine dik
0.75
0.81
Dey
0.76
0.35
Burada da benzer ekilde tnel eksenine

dik dorultuda oluan en byk ivme deeri
tnel eksenine paralel dorultuda oluan
ivme deerinin yaklak 2 kat byklkte
olmutur.
3.4 Mithatpaa Tneli
paralel
ekil 1. Sapa tneli patlatma ve ivme ler yerleri
lm
1.46 0.81 0.10 0.022 0.30 0.22
3.3.1 Birinci patlatma lm
Sapa tneli 2. tp Zonguldak Ankara karayolu zerinde mevcut olan 568 m uzunluunda mevcut tnele paralel olarak almaktadr.
Bu blmde tnelin Devrek taraf giriinden
alan portal ksmnda yaplan arn kazsna
ait 4 adet patlatma ve yaplan ivme lmleri
verilmitir. Her bir arn patlatmas srasnda, 2
adet ivme ler kullanlmtr. vme lerlerden biri patlatma yaplan arn hizasna denk
gelecek ekilde mevcut tnel iinde beton
tahkimat zerine ve dieri de mevcut tnel
gekisi ve konutlara yakn olacak ekilde
yeryznde zemin ortamna yerletirilmitir
(ekil 1).
Patlatma sonucu (1 no.lu) mevcut tnelde ve

yeryznde elde edilen en yksek ivme kaytlar ve deerleri srasyla ekil 2 ve izelge
1de sunulmutur.
ieriye yerletirilen 1 no.lu ivme lerden ise

ok yksek ivme deerleri alnmtr. Bunun
olas sebebi patlatma ile oluan ok basncn
tnel aznda birden serbest ortama kmas
srasnda oluan titreimlerden kaynaklanmasdr. Patlatma srasnda ivme lerlerden elde
edilen tnel ekseni dorultusunda llen
ivme kaytlarna rnek ekil 6ta verilmitir.
Zonguldak Merkez ile bats arasndaki balanty gneyden kuzeye doru balayacak
olan tnellerin kinci Makas Kava ile
Balk-Uzunkum arasnda yapmna balanmtr. Tnellerin uzunluu 1600 m olacaktr.
Tnellerin kazsna Balk blgesinden balanmtr. Hakim kaya birimi olarak kireta
olup, portallerin kazsnda byk bir maara
ile karlalmtr. Sol tpte tnel giriinden
14 m mesafede yaplan patlatma srasnda
paralel tnel iinde iki adet ivmeler ile
lm yaplmtr (ekil 8). Patlatma srasnda
toplam 192 kg patlayc madde kullanlmtr.
Bir seferde en az 10 kg ve enok 25 kg patlayc madde kullanlmtr. Patlatma ncesi
ve sonras arn grnm de ekil 9da verilmitir.
ekil 9. Tnel arnndan grnm
Her bir ivme lerden alnan en byk ivme

deerleri izelge 4de verilmitir. Patlatma
noktasna ve tnel giriine en yakn olan
2 no.lu ivme lerde yaklak 1g civarnda
yksek ivme olutuu gzlemlenmitir. Bunun
olas sebebi patlatma ile oluan ok basncn
tnel aznda birden serbest ortama kmas
srasnda oluan titreimlerden kaynaklanmasdr. Daha nceki incelenen durumlara
benzer ekilde bu lmde de tnel eksenine
dik dorultuda oluan en byk ivme deeri
olmutur (ekil 10). Bu patlama sonucunda
patlatma yaplan tnelin palyesinden byk
bir kaya blou hareketlenmi ve tnel giriinin hemen stndeki basamakta durmutur
(ekil 11).
izelge 4. Mithatpaa tneli ikinci patlama sonucu elde edilen
en byk ivme deerleri (xg).
ekil 6. Tnel ekseni dorultusuna paralel ivme lmler
3.3.2 kinci patlatma lm

Bu patlatmada toplam 2 adet ivmeler ile
patlatma titreimleri e zamanl kaydedilmitir (ekil 7).Her bir ivme lerden alnan en
byk ivme deerleri izelge 3de verilmitir.
Patlatmada toplam 121,5kg patlayc madde
kullanlm olup gecikme bana den patlayc madde miktarlar 3-13 kg arasnda
deiiklik gstermektedir.
ekil 7. vme lerlerin konumu.
lm dorultusu
Tnel eksenine paralel
0.20
0.60
Tnel eksenine dik
0.43
1.13
Dey
0.36
1.55
4. SARSINTI SONULARININ
DEERLENDRMES
ekil 8. vme lerlerin konumu
a. patlatma ncesi
Yazarlar patlatma srasnda meydana gelen

sarsntlarn kazlan, paralel tneller ve yzeydeki etkilerini bu ksmda incelemektedir.
Sarsntlarn etkileri zerine deiik grgl
ilikiler sunulmu olup bunlarn byk bir
ksm tane hznn azalm ilikilerini kapsamaktadr (Dowding, 1985; Hendron, 1977;
Northwood vd., 1963; Siskind 1980; Toenen
ve Windes, 1942). Yaplar zerindeki hasarlar
ve insanlarn patlatmaya kar hassasiyeti
iin tane hzn esas alan baz ltler USBM
tarafndan gelitirilmitir (Thoenen ve Windes,
1942). vmeyi esas alan benzer ilikilerde
mevcuttur (Dowding 1985).
a. tnel eksenine paralel
2013). Bu almada ayn tr bir fonksiyonun

kullanm hem hz hem de ivme iin dnlm ve genel olarak aadaki gibi verilmitir.
(1)
burada ve W srasyla ortamn elastik dalga

yaylm hz (m/s), patlatma noktasndan uzaklk (m) ve patlayc miktar (kgf) olup ivme
ve hzn birimleri ise gal (cm/s2) ve kine
(cm/s)dr. Yazarlardan Aydann 2012deki
nerisine gre yukardaki fonksiyonun spesifik durumu aadaki gibi verilebilir:
b. tnel eksenine dik
(2a)
(2b)
(2c)
vme ve hz iin katsaylar ve cnin deerleri

ayn tnel ii, paralel tnel ii ve yzeydeki
etkileri iin izelge 5te verilmitir. zellikle
yzey etkisi dnlrken yeryznn serbest
snr koulu olmasndan dolay kaya iindeki
sarsnt olgusu kaya iindeki sarsntya gre
en az iki kat olacaktr.
c. dey
ekil 10. Sol Tp Arndan 4.8 m geriye yerletirilen 2 nolu ivme ler
katsaylar
Katsay
Tnel ii
Bitiik Tnel Yeryz
vme (gal)
Hz (kine)
vme (gal)
Hz (kine)
vme (gal)
Hz(kine)
4000 140
2000 80
6000 200
4600 4600 4600 4600
4600 4600
240 240
240 240
240 240
100 120
120 100
100 120
Bu almada Zonguldak evresinde alan

tnellerde yaplan patlatma lmleri ve
deerleri verilmitir. Patlatma yaplan kaz
arnna en yakn konumlu paralel tnellerde yaplan lmlerde tnel eksenine dik
dorultuda oluan en byk ivme deeri
olmutur. Ayrca bu almada incelenen her
tnel iin ivme ve hz azalm ilikileri iin
patlatma yaplan tnel, paralel tnel ve yeryz iin katsaylar belirlenmitir. Elde edilen bu
katsaylarn sahada yaplacak ilave lmlerle
gncellenmesi almann sonraki aamalarn oluturacaktr.
TESEKKR
st yamatan yuvarlanarak den kaya blou
Yazarlar patlatma srasnda ivme ve hz azalm

ilikisi iin fonksiyonun birleiminden oluan bir grgl iliki nermilerdir (Aydan vd.
KAYNAKLAR
Anon, 2011a. Sapa tneli kesin proje. Mega
Mhendislik, Ankara, 92s.
Anon, 2011b. zlmez 1,2 tneli kesin proje.
Mega Mhendislik, Ankara, 145s.
Anon, 2011c. Mithatpaa 1,2 tneli kesin proje.
Mega Mhendislik, Ankara.
izelge 5. Deiik koullar iin hz ve ivme fonksiyonlarnn
5 SONULAR
ekil 11. Patlatma sonras sol tp tneli portal evleri stne
No:2013-981-50330-03), arazi almalar

srasnda yardmlarndan dolay KGM Kontrol
efi naat Yk. Mh. Suat Creye, ENEZ naat
Proje Mdr Jeoloji Mh. Seluk Gene ve
tm proje alanlarna teekkr bir bor
bilir. Ayrca almalar srasnda yardmlarn esirgemeyen ve elim bir trafik kazasnda
yaamlarn kaybeden Zeynep Aybke Bara
(Jeoloji Mhendisi) ve Ahmet Gney (Atei)i
sayg ve rahmetle anarlar.
Yazarlar, bu almann gereklemesi iin gerekli izni veren Karayollar Genel

Mdrl, 15. Blge Mdrlne, maddi
destek veren Blent Ecevit niversitesi
Bilimsel Aratrmalar Proje Birimine (Proje
Aydan, ., 2012. Ground motions and deformations associated with earthquake faulting and
their effects on the safety of engineering structures. Encyclopaedia of Sustainability Science and
Technology, Springer, R. Meyers (Ed.), 3233-3253.
Aydan, ., Bilgin, H.A., Aldas, U.G., 2002. The
dynamic response of structures induced by blasting. Int. Workshop on Wave Propagation, Moving
load and Vibration Reduction.Okayama, Japan,
Balkema, pp. 3-10.
Aydan, ., Geni, M., Bilgin, H.A., 2013. The effect
of blasting on the stability of benches and
their responses at Demirbilek open-pit mine.
Environmental Geotechnics. ICE (in Press).
Dowding, C.H., 1985. Blast vibration monitoring
and control. Englewood Cliffs, NJ, Prentice-Hall.
Hendron A.J., 1977. Engineering of rock blasting
on civil projects. Structural and Geotechnical
Mechanics (W. J. Hall, Ed.). Prentice-Hall,
Englewood Cliffs, NJ.
Northwood T.D., Crawford R., Edwards A.T., 1963.
Blasting vibrations and building damage. The
Engineer, 215.
Siskind, D.E., Stagg, M.S., Koop, J.W., Dowding, C.H.,
1980.Structure response and damage produced
by ground vibration from surface mine blasting. United States Bureau of Mines, Report of
Investigations, No. 8507.
Thoenen J.R., Windes S.L., 1942. Seismic effects
of quarry blasting. U.S. Bureau of Mines Bulletin,
442.
Ankara stanbul Hzl Tren Projes Vezrhan

nn ev Kazs ve A-Kapa Tnel Kazs
Ankara Istanbul High Speed Train Project: VezirhanInonu Cut and Cover Tunnel and Slope Excavation
Ankara stanbul Hzl Tren Projesi (2. Etap)

Vezirhan-nn (Kesim 2) Yapm leri
kapsamnda; T-24 tnel girii ile 24 Nolu
viyadk arasnda kalan blmlerdeki evlerin
slah almalar ve a-kapa tnel ileri
alt yklenici olarak Esa naat tarafndan
stlenilmitir.
V 24 Viyad ve T 24 Tneli girii arasndaki
550 mlik blm; Eskiehir Bilecik yolu
gzergah zerinde Bozyk ilesinin
yaklak 25 km kuzeyindedir. Bilecik iline 8
km mesafededir.
ONUR SOYLU
T 24 Tneli girii
Genel Jeoloji
Adapazar, Bilecik ve ksmen Eskiehir il
snrlar ierisinde, kuzeyde Kuzey Anadolu
Fay zonu ile gneyde Orta Sakarya vadisi
arasndaki alan kapsayan pafta ierisinde,
Armutlu-Elmack- Arkotda zonu ile Sakarya
zonu ve temci birimlerine ait litolojiler ile
rt birimleri yzeylemektedir.
Yerel Jeoloji
Faaliyet alan ve yakn evresinde yer alan
jeolojik birimler yaldan gence doru
aadaki ekilde sralanmtr.
Yenipazar Formasyonu indeki Bloklar (JKk,
gg) : Yenipazar formasyonu iinde, onun
kelimi srasnda sedimenter tektonik
srelere bal olarak havzaya ekim
kaymalaryla aktarlm Bilecik kireta ve/
veya Soukam formasyonuna ait olistolitler
(JKk), metamorfik temele ait gnays ve granitler
(gg) bloklar halinde bulunmaktadr.
After the excavation of 550 meter slope, landslides occured in the north part with the dimensions of 50 to 30 meter
slip circle.
Geotextiles and shotcrete are used for the lining of the cut and cover tunnel. The Company filled the above of the
tunnel with a thickness of 1.5 m.
Sarcakaya Granitoyiti (Csg): Birim, inceleme

alannn gneyinde St, Kre, nhisar
ve Akky arasnda ve Kpl civarnda
yzeylemektedir. Sarcakaya granitoyiti,
granit ve granodiyorit kompleksinden oluur.
Egemen kaya tr granodiyorittir.
Granodiyoritler krmz-pembe ve yeil renkli
olup, iri ve ince tanelidir. Plajiyoklaz, kuvars,
ortoklaz ve hornblendden oluur. Biyotit ve
titanit ierir. Genel olarak hipidiyomorfik
granler dokuludur.
ANTYE EF, ESA NAAT
ESA construction company was granted as a sub contractor for the excavation of cut and cover tunnel and slopes
located in Vezirhan-Inonu within the context of the second part of Ankara-Istanbul High Speed Train Project.
Bayrky formasyonunun kalnl deiken

olup, en fazla 700 m kalnlkta istifler
oluturmaktadr. Birim altta kendinden yal
litolojiler zerinde uyumsuz olarak yer alr.
stte Bilecik kireta tarafndan paralel
uyumsuzlukla rtlmektedir.
Bayrky Formasyonu (Jba): Krmz, yeilimsi

gri, kahverengimsi renkli, ince-orta-kaln
tabakal ve/veya masif, bol apraz tabakal
arkoz ve subarkozik kumtalar formasyonun
egemen kaya trdr. Konglomera, amurta,
siltta ve eyl gibi dier detritik kayalar istifte
ara katklar olarak grlmekle birlikte, yer
yer de hakim kaya trlerini oluturmaktadr.
Bayrky formasyonu tabannda youn olarak
ve dzensiz tane boyu dalml, keli ve
iri boyutlu (2 cm-40 cm) konglomeralar
grlmektedir.
Gkekaya Metamorfitleri (PTRg): Karakaya

grubu ierisinde klorit-serisit ist, fillat,
metabazik lav, kalkist ve mermer vb.
kayatrleri Gkekaya metamorftleri olarak
ayrtlanmtr. Sedimanter ve bazik volkanik
kaya ardalanmal istifin, yeilist fasiyesinde
metamorfzmaya uramas ile olumu sleyt,
metakumta, metakonglomera, metatf, albitglaukofanist, albitklorit-aktinolit-epidolmuskovit-kalkist, kuvarsist, klorit-serisit
ist, fllit, graftist, metabazik lav, metatf,
kuvars-albit-granat, klorit-epidot-muskovit
ist iermektedir.
Permiyen (Pk) Yal Kireta Bloklar:
Karatepe formasyonu ierisinde deiik
boyutta kireta bloklar yer almaktadr.
Bilecik Kireta (JKb): Birim beyaz, krem, gri
ve pembemsi renklerde, orta-kahn katmanl,
yer yer masif grnml kiretalarn dan
olumaktadr. stif alt dzeylerde kumlu
kireta, orta seviyelerde mercan ve
alglerin youn olarak grld resifal
karakterli, daha stte ise ince taneli mikritik
kiretalarndan olumaktadr. Arazide dik
yamalar oluturan, sert, bol krk ve atlakl
Bilecik kiretalarnda, karstik yaplar ve
mostra yzeylerinde gnlenme ve erime
yaplar youn olarak grlmektedir.
Bilecik kireta, Bilecik civarnda daha kaln
istif olutururken, douya doru yanal ve
dey ynde Soukam formasyonu ile
geilidir. Formasyonun ortalama kalnl
250-300 m. civarndadr. Birim altta Bayrky
formasyonu ile paralel uyumsuz, stte
Soukam formasyonunun olmad yerlerde
Yenipazar formasyonu tarafndan asal
uyumsuzlukla rtlmektedir.
Yenipazar Formasyonu (Kye): Yenipazar
formasyonu deiik yerlerde deiik
zellikler sunduundan, tip kesit yeri
vermek olanakszdr. Birim inceleme alannn
gneyinde Bedi (zml)-Karahasanlar-
Teyran kyleri, kuzeyde Tarakl civarnda

ve Hacyakup-Kzlz kyleri arasnda
yzeylemektedir.
Yenipazar formasyonu genel olarak grimsi
yeil renkli, ince-orta tabakal kumtaeyl ardalanmas ile yeil ve kahverenkli
volkanit, yeil renkli marn ve beyaz, bej,
krmz, pembe renkli, ince tabakal mikritik
(pelajik-yar pelajik) kireta ve az miktarda
konglomeralardan olumaktadr.
Yenipazar Formasyonu indeki Bloklar (JKk,
gg) : Yenipazar formasyonu iinde, onun
kelimi srasnda sinsedimenter tektonik
srelere bal olarak havzaya ekim
kaymalaryla aktarlm Bilecik kireta ve/
veya Soukam formasyonuna ait olistolitler
(JKk), metamorfik temele ait gnays ve
granitler (gg) bloklar halinde bulunmaktadr.
Formasyon ierisine Bilecik kireta, gnays
ve granit bloklarnn getirimi, SenomaniyenTroniycn yal zml yesinin kelimi
esnasnda ve hemen ncesinde younluk
kazanmtr. Ayrca, Koniasiyen-Kampaniyen
dneminde kelmi olan Deirmenz
iinde de Bilecik kiretandan treme
monojenik olistostromal konglomeralar
bulunmaktadr.
Gven Formasyonu (Teg): Altta akll
kumtalaryla
balayan
birim, ste
doru
kireta-marn
ardalanmasna
dnmektedir. Kiretalar sarms-boz
renkli, sk tutturulmu, sert, keli ktkl
olup Nummulites, Discocyclina, alg ve lamelli
kavk krklar ierir. st kesimler konglomera
ve volkanik ara katkl birim, sarms, yeilimsi
gri, gri, bej ve alacal renkli, ince-orta tabakal
kumta-eyl nbetlemesi eklinde devam
eder. Kumtalar sk tutturulmu, sert, sparit
imentoludur. Yer yer kaln tabakal ve
masif grnl trbiditik ve olistostromal
konglomera dzeyleri kireta, serpantinit,
magmatit akllar ierir. Volkanitler dasitik,
andezitik ve bazaltik lav, tf ve aglomeralardan
oluur.
Gemiciky Formasyonu (Temg): Konglomera,
kumta amurta ardalanmasndan oluan
Gemiciky formasyonu krmz, turuncu, boz
renkli, orta-kaln tabakaldr. Konglomeralar
kr boylanm ve gevek tutturulmutur.
Kumtalar kaba dokulu olup orta boylanmak,
olduka sert ve yanal ynde devamszdr. Yer
yer apraz, tabakalarma gsterir. Kiretalar,
beyaz-boz renkli, orta-kaln tabakal, ince
dokulu, sert, seyrek fosilli mikrit, dismikrit
karakterdedir. Gemiciky formasyonu altta
Gven formasyonu ile paralel uyumsuz stte
Kuvaterner yal birimler tarafndan asal
uyumsuz olarak rtlr. Birim yaklak 225 m.
kalnlk gsterir.
alnmtr. nklinometre okumalar sonucunda

SK_3 ve SK_4 nolu kuyularda meydana gelen
deplasmanlardan kayma dairesi yaklak
olarak belirlenmitir.
Heyelan Blgesi
Ilcadere Volkaniti (Tm): Gri, siyah, krmz,

kahverengi renklerde, masif, bloklu, cruf
biimlerinde grnen lavlar, bazalt ve bazaltik
andezit trndedir. Genel olarak porfirik ve
hiyalopilitik dokulu, plajiyoklas, piroksen ve
olivin fenokristalli olan birimin boluklar
ikincil olan silise doldurulmutur. Aglomeralar,
san, krmz, gri ve kahverenginin deiik
tonlarnda olup, bazen kk blok ve akllarn
sar renkli tfle, bazen de iri bloklarn gri renkli
tfle tutturulmasndan olumu, tabakal veya
ym biiminde gzlenir.
Alvyon (Qal):Akarsu yataklarnda, eski
ukurluklar zerine gelimi dz alanlardaki
akl, kum, amur kelleridir.
Elde edilen veriler ile proje almalar

tamamlanarak imalatlara balanmtr.
Proje uyarnca 1/1 ve 2/1 (Yatay/Dey) ev
geometreleri nerilmitir. ev yzeyleri ift kat
hasr elik ve 15-20 cm kalnlnda pskrtme
beton ile desteklenmitir. Ayrca tespit
edilen kayma dzlemleri ve geilen birimin
zellikleri gz nne alnarak ev stabilitesinin
salanmas amac ile 32 mm apnda 12 ve
18 metre uzunluunda zemin ivisi imalatlar
nerilmitir. Bununla birlikte ray kotunun
altnda tespit edilen kayma dairesinin ksa
ve uzun vadede durayllnn salanmas
amac ile 220 adet ift sra deiken boylarda
forekazk nerilmitir. Ardndan ise tm
sistemin durayllnn salamas ve depremli
uzun dnem sorunlarnn olmamas amac ile
A-Kapa tnel yaps nerilmitir.
Pskrtme Beton Uygulamas
Heyelan Blgesinde Yaplan almalar

Blgede temel kaya birimi Permiyen-Triyas
Yal Karakaya grubu ierisinde klorit-serisit
ist, fillat, metabazik lav, kalkist ve mermer vb.
kaya trleri ieren Gkekaya metamorftleridir.
Metamorfik birimlerin eklem skl az atlaklkrkldan paralanma kadar deiirken,
ayrma durumu tazeden tamamen ayrma
kadar deimitir. Sondajlardan alnan karotlar
zerinde yaplan deerlendirmeye gre karot
yzdesi %5-100 arasnda, RQD deeri ise
%0-97 arasndadr.
ESA naat tarafndan 550 metrelik alanda ev
imalatna balanm, ancak imalat srasnda
heyelanlar olumutur. alma alan kuzey
yamacnda yaklak uzunluu 50 m, genilii
30 m olan rezidel ist zeminde olumu
kayma dairesi tespit edilmitir. Heyelann st
tanzimi yaplm olmasna ramen alttaki
kayma nedeniyle yukardaki pskrtme
beton kaplamada patlamalar ve atlaklarla
olumutur ve beraberinde yukardaki
malzemenin hareketi gzlenmitir. Oluan
heyelanlarn slah ve uzun vadede iletme
gvenliinin salanmas amac ile blgede
projelendirme almalar amac ile drt
lokasyonda toplam 189 m jeoteknik amala
sondaj kuyusu alm olup, kayma dzlem
yada dzlemlerinin tespiti, hareketin ynn
ve hznn net olarak belirlenmesi amac ile
sz konusu drt kuyuya da inklinometre
borusu yerletirilerek periyodik lmler
malatlar ncelikle forekazk kotuna kadar ev

kesim, hafriyat, pskrtme beton, zemin ivisi
imalat eklinde yaplm, birimin ar dalgan
ve kendini tutmayan yaps da dikkate alnarak
projede ngrlen imalat admlarna harfiyen
uyulmaya allmtr. Zemin ivisi imalat
amac ile yaplan delgi sonrasnda oluturulan
kuyuda gmeler meydana gelmitir. Bunun
nlenmesi ve zemin ivisi imalatn hzl bir
ekilde yaplmas amac ile delgi ekibi ile
imalat ekibi koordineli alm, delgi ile imalat
arasnda minimum srenin gemesine zen
gsterilmitir. Bu dorultuda 12 metre zemin
ivisi imalatlar sorunsuz bir ekilde yaplrken
18 metre zemin ivisi imalatlarnda zaman
zaman sorunlar yaansa da bu sorunlarda
koruyucu klflar kullanlarak almtr.
Forekazk kotuna gelindiinde kaz ve destek
imalatlar kazksz blgeye kaydrlm, ilk
sra forekazk imalat projede ngrld
ekilde yapldktan sonra ikinci sra kazklarda
ana kayaya ngrlenden erken ulalmas
neticesinde farkl boylarda kazk imalatlar
yaplm ve tm kazklar balk kirii ile

birletirilmitir.
Tm imalat admlar ray st kotu seviyesine
geldiinde iin aciliyeti de dnlerek 3
adet a-kapa tnel kalb ile almalara
balanmtr. Yaplan planlamalar sayesinde
bir ano (12 metre) a-kapa tnel imalat
yapm sresi 3 gne kadar indirilmitir.
A-kapa tnel imalatnn ardnda tnel zeri
kee-mebran-kee ile kapatlm, zeri ise
pskrtme beton ile kapatlarak geri dolgu
ilemine hazrlanmtr. A-kapa tnel zerine
projede ngrlen nitelikte dolgu malzemesi
ile 1,5 metre dolgu ile doldurularak imalatlar
tamamlanmtr.
A-Kapa Tneli
kapsamnda toplam 633.350,26 m3 kaz,
4.987 m forekazk, 38.100 m zemin ivisi,
11.595,56 m3 pskrtme beton, 406 m
a-kapa tnel yaplarak idareye teslim edilmi
olup, Ankara stanbul Yksek Hzl Tren Projesi
kapsamnda 25 Temmuz 2014 tarihinde
hizmete (yolcu tamaya) balamtr.
Projede Esa naat'a ait makine ekipman
listesini zetleyecek olursak; 5 adet eitli
tonajlarda paletli ekskavatr, 20 adet ifteker
damperli kamyon, 1 adet lastikli ykleyici,
1 adet jcb, 1 adet pskrtme beton robotu
(Tnelmak), 2 adet 90 tonluk mobil teleskop
bomlu vin, 3 adet tnel elik kalb, 2 adet
st kalp, 2 adet dizel kompresr, 1 adet
enjeksiyon makinesi kullanlmtr. Projede
grev alan ekibin dalm da 1 adet antiye
efi, 2 adet saha mhendisi, 4 adet formen, 1
adet muhasebeci, 20 adet kamyon ofr, 42
adet demir ve kalp beden iileri olmak zere
toplam 70 kii projede grev almtr.
Bu almada desteklerinden tr TCDD
kinci Demiryolu Grup Mdrlnden grup
mdr Kenan Oul ile kontrol efliinden
Cevat Kandemir, Evren Poluk ve akir Uuza
Esa naat olarak teekkrlerimizi sunarz.
Dnyann En Byk TBMnde Bakm

ve Onarm ler Devam Edyor
Dnyann En Byk TBMnde
Bakm ve Onarm ler Devam Edyor
ekil 2. Oturmalar nlemek iin yaplan yeralt duvarlar
Seattle Tunnel Partners, WSDOTs

contractor for the SR 99 Tunnel Project,
is building a pit to access and repair
Bertha, the SR 99 tunneling machine.
Grout was injected between segments
of existing underground walls on the
east and west sides of Bertha. The grout
further stabilizes the ground and is one
of many tools STP will use to keep water
out of the access pit.
STP crews are installing concrete
columns that will form the underground
walls of the circular access pit. Made up
of 84 columns, the pit will be about 120
feet deep and more than 80 feet wide. A
large crane will be installed above the
access pit to lift pieces to the surface for
repair. Crews will repair Bertha at the
surface before reassembling her in the
access pit.
Japon Hitachi Zosen firmas tarafndan retilen dnyann en byk apl

Tnel Ama Makinesi nvanna sahip olan Bertha isimli pasa basnl
(EPB) TBM iin bakm ve onarm almalarna devam ediliyor.
Amerika Birleik Devletlerinin Seattle eyaletinde Alaska Yolu Viyadk ve
Karayolu Tnel Projesi iin Hitachi Zosen firmas tarafndan Japonyann
Osaka ehrinde, tersaneler blgesindeki tesislerde retilen Bertha,
Aralk 2013 tarihinden itibaren kazlarn durdurmu vaziyette.
Aralk 2013 itibariyle 305 mlik kaz yapmken, Berthann artan bir
mukavemetle karlat, makinenin ilerlemesinde belirgin bir d
olduu ve bant konveyrdeki pasa hacminde azalma olduu tespit
edilmiti. Bu nedenle 7 Aralk gn Berthann durdurlmasna karar
verilmiti. Yaplan almalarda makinenin n tarafnda metal yaplar
tespit edilmiti. elik borulardan oluan bu metal yaplarn 2001 ylnda meydana gelen depremin ardndan aratrma yapmaya balayan
jeologlarn yeralt suyunun hareketlerini daha iyi anlayabilmeleri iin
2002 ylnda yaplan sondajlardaki muhafaza borular olduu belirlendi.
Alaska Yolu Viyad civarnda bulanan bu elik borularn varl proje
kazlar srasnda atlanm, makinenin ar hasar almasna ve projenin
duraklamasna neden olmutu (ekil 1).
na gelebilecek oturmalar nlemek amacyla Berthann uan beklemekte olduu blgede yeralt duvarlar ina edilmitir (ekil 2). ekil 2de
belirtilen krmz erit, Berthann kaz dorultusunu gstermektedir.
TBMin sanda ve solunda yeralt duvar oluturulurken kolonlar arasna zel har enjeksiyonu yaplmtr. Bu har sayesinde zemin durayll
salanrken oluturulacak kurtarma alanndan suyun uzak tutulmas
salanacaktr. Programa gre enjeksiyon ileri Mays 2014 tarihinde
tamamlanmtr. Yan duvarlardaki ilerin tamamlanmasnn ardndan
makine kalkannn hemen arkasnda har enjeksiyonu ile geirimsiz bir
duvar oluturulmutur (ekil 3). Kalkan arkasnda oluturulan bu duvar
ile alan alana dardan gelecek sularn nlenmesi planlanmtr. Bu
ilemler de yine programa gre Mays 2014 tarihinde tamamlanmtr.
Mteahhit firma Seattle Tunnel Partners ekipleri, Berthaya ulaabilecekleri kurtarma alan oluturmak iin beton kolonlarla dairesel bir alan
ina ettiler. Genilii 24,4 m, derinlii de 36,6 m olan dairesel alann
oluturulmasnda ilk etapta 73 adet kolon tasarlanm, daha sonra 11
kolon daha ilave edilerek toplam 84 adet kolon ina edilmitir. Standart
kolonlar yerine daha geni apl kolonlar tasarlanmtr. Birbirlerine
kenetlenmi halde ina edilen geni kolonlar sayesinde baka bir
tahkimat nitesine ihtiya duyulmamtr. Bylelikle TBM harekete getiinde bu beton duvar kazarak rahatlkla geebilecek ve oluturulan
kurtarma alanna ulaabilecektir (ekil 4). Austos ay ierisinde geni
kolonlarn imalatna devam edilmektedir.
Beton kolonlardan oluan dairesel duvar oluturulduktan yeralt su
seviyesini drmek iin kurtarma alan evresinde kuyular ina edilecektir. Bu sayede TBM, zemini ve betonu daha kolay kazarak kurtarma
alanna ulaabilecektir. TBM kazya balamadan nce dairesel alan
yzeyden kazlmaya balanarak iindeki toprak uzaklatrlacak. Taban
ekil 3. TBM Kalkan arkasnda oluturulan duvar
blme beton bir yastk ina edilerek bakm ve onarm srasnda TBMin
zerinde durabilecei bir yap ina edilmi olacaktr.
Kurtarma operasyonlarna ve imalatlara devam edilirken bir yandan i
programna bal olarak dier ilemler de yrtlmektedir. Bu faaliyetleri u ekilde sralayabiliriz;

Yeni ana rulman yata gemiyle Seattlea ulam durumdadr.

htiya duyulduu vakit geldiinde (sonbahar aylar planlanyor)
ana rulman yatann kurulum ilerine balanacak.
Yeni d szdrmazlk halkas, itme szdrmazlk halkas ve baz rulman paralar gibi malzemeler yeniden retiliyor. retimin tamamlanmasnn ardndan Hitachi Zosen firmas tarafndan bu paralar
gemiyle Seattlea gnderilecek.
aklak 300 tonluk paletli bir vincin kurulumu tamamlanacak. Bu

Y
vin 600 tonluk bir baka paletli vincin kurulmasna yardm edecek.
Her iki vincin paralar Eyll aynda Seattlea ulaacak ve ardndan
kurulum ilerine balanacak.
00 tonluk vin ise 2.000 ton arlndaki modler kule vincin

6
kurulumunda kullanlacak. Modler kule vin yeryznde kurtarma
alan zerine kurularak, TBMin en geni ve ar paralarnn yukarya karlmasnda kullanlacaktr (ekil 5). Bu vin Temmuz 2013
tarihinde kazya balamadan Berthann kaz alanna indirilmesinde ve ilk kurulumunda kullanlan vinle benzerlik gstermektedir.
Berthann tamir ve onarm ileri yeryznde yaplrken kurulum ileri

iin paralar tekrar kurtarma alanna indirilecektir. Berthann Mart 2015
tarihinde yeniden kazlarna balamas planlanyor.
Bugnlerde Berthaya ulaabilmek ve bakm onarm almalarna balayabilmek iin hummal bir alma yrtlyor. Mteahhitlik ilerini
yrten Seattle Tunnel Partners firmas kurtarma almalar iin bir
program belirledi. Bu programa gre; kurtarma operasyonun tamamlanmasnn ardndan Berthann kazya tekrar balamasyla blgede
oturmalarn meydana gelebilecei ngrlmtr. Bu nedenle ilk etapta, Alaska Yolu Viyadnde ve hemen yan bandaki binalarda meydaekil 1. Berthann kazya ara verdii blge
ekil 4. Geni kolonlarla oluturulan dairesel kurtarma alan
ekil 5. Modler kule vin

Kadky Kartal Metro Projes

aftlar Patlatmal Kaz ler
Drilling and Blasting Operations in the
Excavation of Kartal Metro Shafts
NER Ylmaz
SNAN Kuku
Maden Mhends,
Soner Temel Mhendslk, stanbul
Jeoloj Mhends,
Soner Temel Mhendslk, stanbul
imalat firmamz tarafndan gerekletirilen

kapaklar kullanld. Bu kapaklar montaj kolayl olmas asndan para para birbirine
kenetlenecek ekilde imalat yaplp patlatma
ncesi portal vin kullanlarak montaj ve
sonras demontaj yaplmtr. Ayrca patlama
sonucu ilk etapta kacak ok dalgalar ve
grlt etkisini azaltmak amacyla kapan alt
yzeyi sert lastik ve ara katman olarakda snger ile denerek izolasyon yaplmtr. ekil
2, 3 ve 4de patlama yapmadan nce poroje
blgesinin durumu gzkmektedir.
larn hareketi aft duvarna ynlendirilmitir.

Bu ynlendirme aft kaz kotundan, patlatma
delgi boyu derinliinde ve aft evresinde o
safhada hidrolik krc ile en kolay kazlabilecek zelliklerdeki noktasnda minimum bir
metre yarapnda yarm daire eklinde bir
ukur oluturulmutur. Bu boluk yaplacak
patlatma iin serbest yzey olarak deerlendirilip, patlatma bu bolua ynlendirilmitir. Bu
uygulama ile patlatmann aft dna ta frlatmas nlenmi, serbest yzey oluturmak iin
gerekli youn patlayc arjna ihtiya ortadan
kaldrlarak oluacak titreim kontrol edilebilmi ve patlatma verimi artrlmtr. aft ap
11,60 m ve kaz alan 106 mdir. Delgi boyu
1,50 m ve zgl arj miktar 0,46 kg/m olacak
ekilde uygulama yaplmtr.
ekil 7. retim ve evre delik boyu ve dinamit arj
ekil 5de delgi paterni ve kapsl dalm

verilmitir. Ayrca ekil 6da delgi paterni, kapsl dalm, retim delikleri ve evre deliklerinin ematik gsterimi yer almaktadr.
ZET
stanbulun toplu tama politikasnn bir sonucu olarak son yllarda rayl sistemler yatrmlar art gstermitir. Bu
yatrmlarn en nemlilerinden biri olan Anadolu yakasnn ilk rayl sistemi olan Kartal-Kadky metro hatt projesidir. Bu
yaynda Kartal Kadky metro hatt projesi sert formasyonlarda aft almas ve patlatma teknikleriyle ilgili mhendislik
zmlemeleri irdelenmektedir.
ekil 2. Patlatma ncesi kapak montaj
ABSTRACT
Investment in rail systems and in the development of public transport systems in Istanbul has increased in the recent
years as a general policy. In this respect this paper summarizes drilling and blasting operations in the shaft excavations in
Kartal-Kadikoy Metro Tunnels which is one of the most important projects of the last years.
1 GR
Kadky-Kartal Metrosu, stanbul'un
Anadolu yakasnda, ilk dura Kadky
son dura ise Kartal olan ve tamam
yeraltndan giden 21,6 Km hat uzunluunda bir metrodur. Proje 17 Austos
2012'de metro inaat hz olarak dnya
rekoru krarak hizmete girmitir.
Metro hatt E-5 gzerghnda ve ar
metro snfnda ina edilmitir. Yerin
ortalama 40 metre altndan gemektedir. Saatte (tek yn) 70 bin kii tama
kapasitelidir. Ekim 2010'da kaz almalar bitmi ve iletmeye almtr. Hatt
Marmaray'a balayacak istasyon olan
Ayrlkeme stasyonu'nun inaat da
balamtr. Ayrca Kartal-Kaynarca hatt
iin uzatma almalar ve projelendirme
devam etmektedir. ekil 1de bu porojenin istasyon listesi gzkmektedir.
Proje kapsamnda ;
ekil 1. Kadky
Kartal Metro Projesi
stasyon listesi
Soner Temel Mhendislik naat ve

Ticaret A.. olarak Kartal, Soanlk,
Hastane-Adliye ve Esenkent hatt olamak zere kaz ve betonlama almalar
firmamz tarafndan yaplmtr. Ayrca

Kkyal, Bostanc ve Kozyata ksmlarnda kazlarn tamamlanmas ve betonlama imalatlar firmamz tarafndan
yaplmtr. Bu yaynda aft kazlarnn
patlatma ile imalat sreci anlatlacaktr.
ekil 8. retim delgisi yaplm aft yzeyi
ekil 5. Delgi paterni ve kapsl dalm
2 BLGENN JEOLOJK ZELLKLER

Dolayoba Formasyonu (st Silriyen-Alt
Devoniyen); Gzda Formasyonu zerine
yanal ve dey geile koyu mavi-mavimsi-koyu gri renklerde ve eitli karbonat
fasiyeslerinden oluan bu birim iinde
resifal as ortamda depolanan masiftabakal kiretalar yaygndr. Birim
iinde yerel olarak kuvarsit merceklerinden de bahsedilmektedir. Dolayoba
Formasyonu stteki Kartal Formasyonu
ile geilidir. Kalnlk 200-500 aralnda
nerilmektedir.
3 HAZIRLIK LER
Patlatma ncesi aftlarda evreye zarar
vermemek amacyla, aft stn tamamen kapatacak ve patlatmann verebilecei hasar ortadan kaldracak ekilde
elik konstrksiyon olarak, dizayn ve
aft patlatmas yzeye yakn mesafeden

olduu iin emniyet asndan kapak montaj
ve sabitlenmesi haricinde her patlatma esnasnda kapak zerine arlklar koyulmutur.
4 PATLATMALI KAZI LER
KartalKadky metro hattnda yaplan aft
patlatmalarnda, patlayan ve paralanan kaya-
ekil 6. Delgi paterni, kapsl dalm, retim delikleri ve evre
ekil 9. aft balk kirii betonu sonras ilk patlatma iin hazr-
deliklerinin ematik gsterimi
lanan retim delikleri.
ekil 7de retim ve evre delik boyu ve dinamit arj verilmitir. ekil 8de retim delgisi
yaplm aft yzeyi ve ekil 9da aft balk
kirii betonu sonras ilk patlatma iin hazrlanan retim delikleri.
5 PATLATMA YNTEM
aft patlatmalarnda uygulanacak formasyon
zellikleri, patlatlacak kesit alan, yerleim
birimine yaknlk ve evre artlar gibi paraTnel Dergisi www.tuneldergisi.com 111
ksmlarnda patlatma ile kaz almas yaplmasna karar verilmitir.

1- Tnel kotuna inebilmek veya havalandrma amal alacak aftlarda dikey alma,
evresel etmenler ve etkilerinin azaltlmas
gibi parametreler dnlerek patlatma iin
uygun koullar ve yeni zmler retilmitir.
Bu durumda elik konstrksiyon kapak imalat ve izolasyonu yaplarak evre koullarna
uygun ekilde patlatma yaplmasna olanak
salanm ve baarl sonu alnmtr.
2- aftlara zel olarak hazrlanan ve uygulanan patlatma paterni ile retim esnasnda sre kayb ve maliyet minimum seviyeye
ekilmitir.
ekil 10. lk kademe patlatmas
metreler deerlendirilerek zgl arj miktar,

gecikme bana kullanlacak max. Patlayc
miktar ve kesite gre ka kademede patlatma
yaplaca belirlenmitir.
Yaklak 110 patlatma delii delinen 100 m2
kesitli aftn patlatmas, kaynanda olumasnda saknca olmayan titreim miktar balayc temel kriter olacak ekilde planlanarak,
bir zamanda kullanlacak patlayc madde
miktarna ve eldeki gecikmeli kapsl numara
saysna bal olarak 2-4 aamada patlatma
ilemi tamamlanmtr.
Ayrca ilk patlayacak zaman aralndaki kapsllerin nnde serbest yzey ukuru oluturulmutur. Serbest yzey oluturulmasndaki en nemli etmen ilk sradan itibaren
zaman aralklarna gre patlayan kapsllerin
hafriyatn, serbest yzey boluuna atmas,

devam eden atm boyunca zeminde herhangi
bir skmaya sebep olmadan ve patlaycnn
gcn drmeden kaya ortamnn paralanmas olup, serbest yzey boluu bata
olmak zere kapsl sralamasna gre hafriyatn boalan ksmlara doru ynlendirilip
ylmasdr. Bu uygulama ile patlama sonucu
ngrlen delgi boyu kadar olan kaz hacmi
verimli bir ekilde alnmtr.
Patlatma sonras hafriyatn delgi paternine
gre ilk patlayan ksmdan oluan bolua
doru salp ylmas (ek. 10). ki kademeli olarak planlanm atmn planland gibi
olumlu bir sonu verdiini gstermektedir
(ek. 11).
3- Uygulanan patlatma paterni ile zellikle

serbest yzey boluu oluturarak yaplan
patlatmalar; aamal patlatmada, patlatma
pasasnn ynlendirilmesi ile patlamam
ksma olumsuz etkisi minimize edilerek kademeli patlatma yapabilme imkn salamtr.
retim anlamnda minimum zgl arj ile
maksimum kaz hacminin alnmasnda ok
verimli olmutur. Ayrca yerleim birimlerine patlaycnn verebilecei vibrasyon etkisi kabul snrlar ierisinde kalarak, evresel
hasar ortadan kaldrlmtr.
Bu uygulanan patlatma metotlarnn mhendislik anlamnda devaml gelitirilmesi ve
uygulanmas Kartal-Kadky metro hattnda
ok iyi sonular vererek ehir tnelciliine
yeni bir boyut kazandrmtr. Ayrca kaz hz
olarak sra d deerlere ulalm ve proje
ngrlen sreninde nnde bitirilerek byk
bir mhendislik baarsna imza atlmtr.
Atm sonunda afta genel olarak bakldnda aft iine inen merdivenin dahi hasar
almamas da uygulanan patlatma ynteminin gvenilirliini ve verimini gstermektedir
(ek. 12).
Atm sonras oluturulan serbest yzey ukuruna hafriyatn ylmas ve patlatma sonucunda beklenen olumlu performans.
6 SONULAR
ehir tnelciliinde evre ve gvenlik faktrleri dikkate alndnda patlatmal kazlar
genellikle tercih edilmemektedir. Fakat KartalKadky metro hattnda jeolojik koullar gz
nne alndnda orta-sert kaya koullarnda kaz yaplmas gerektiinden proje sresi
ve ekonomiklii gibi etmenlerden hattn bu
ekil 12. Patlatma sonras aftn grn
veya kuvvet tnellerinin sonuna denge bacalar tesis edilir. Tesis edilen bu denge bacalar
sayesinde cebri borularda meydana gelen ani
geici basn darbeleri nlenir. Bylelikle tnel
ierisindeki i basn dengelenmi ve elektromekanik sistem korunmu olur.
Karg Baraj ve HES Projes Denge Bacas naat

Kargi Dam and Hydro electrical Power
Kzlrmak Nehrinin enerji potansiyelini

deerlendirmek amacyla gelitirilen Karg
HES Projesinde Aykom tarafndan ina edilen
denge bacasnn kaz ap 12,40 metre, derinlii ise 48 metredir. Destekleme sonras ap
11,80 metredir. Denge bacas kazlarnda 1
adet Hitachi ve 1 adet Komatsu marka ekskavatr kullanlmtr.
Uzun dnemli durabilite testlerinde elde edilen mkemmel sonular su yaplarnda elik
tellerin konstrktif amal faydasnn yansra
durabilite amal faydasn da ortaya karmtr. Karg Projesi bu kapsamda baarl bir proje
olarak refranslar arasna girmitir. Projede, yaplan performans testlerine gre en iyi sonular
veren, 1325 Mpa ekme kopma dayanmna
sahip, 35 mm uzunlukta, 0.55 mm apta, tutkall demetler halindeki Dramix 65/35 telleri
tercih edilmitir.
Destekleme almalarnda dey eksende 1,5
metre aralklarla iksa (NPI 160) montaj gerekletirilmitir. Zeminde grlen riskli blgelerde
ve tnel birleim noktasna yaklarken, iksa
aralklar 1 metreye drlmtr. Kaya bulonu uygulamas; deyde 1,5 metre, yatayda 3
metre olmak zere artmal olarak uygulanmtr. Uygulama srasnda Aykom tarafndan
kullanlan dier ekipmanlar; rok delici makine,
Clivio marka enjeksiyon pompas, bulon enjeksiyon makinas, Atlas Copco marka kompresr,
Ekomak marka elektrikli kompresr, JCB lastikli
ykleyici ve Ford Cargo hafriyat kamyonudur.
alma dngs ekil 1de verilmitir.
Denge Bacas Blgesi Genel Zemin Jeolojisi

Blgede tabanda bulunan birim Kirazba
Karmadr. Birim yanal ve dey ynde
devamll olmayan ve birbirleri ile tektonik dokanakl farkl kkenlerdeki kaya bloklarndan oluur. Ofiyolitik birimler yaygndr.
Bu birim zerinde dzensiz olarak yerlemi
rencik Formasyonu bulunmaktadr. Birim ierisinde kahverengi-krmz konglomera, sar-gri
kumta, amurta ve aklta bulunmaktadr.
Denge bacas destekleme i dngs
Plant and Surge Shaft

hakk alpat
aykom ltd. t.
Statkraft is one of the biggest energy company in the world, make an investment in Kargi Hydro electrical Power Plant
and Gulermak was granted for this project. In this project construction of main, coffer and overflow dams, pressure pipe
line, and switchyard are the main civil works to be constructed. Aykom Company was granted as a sub-contractor for the
construction of surge shaft. They are applying a special design and using steel fiber reinforced concrete.
Norvein enerji devi Statkraftn bir yatrm olan Karg HES Projesinin
ykleniciliini Glermak stlenmitir. Proje kapsamnda baraj gvdesi,
dolusavak, batardolar, cebri boru, denge bacas, su alma yaps, santral
binas ve alt sahas inaat ileri bulunmaktadr. Bu yaplardan denge
bacas iini Aykom Ltd. ti. stlenmitir. Aykom; baca betonunda zel
bir tasarm kullanm ve beton karm tasarmnda elik lif kullanmay
tercih etmitir.
Denge bacalar daha ziyade yksek dl ve uzun cebri borulu santrallerde kullanlmaktadr. Herhangi bir nedenle cebri borunun sonundaki
kapama organ veya trbin ayar kanatlar ani olarak kapanacak olursa
boruda ve cebri boruya irtibatl olan su kuvvet tnelinde ani ve geici

basn ykselmeleri meydana gelebilir. Trbin ayar kanatlar ani olarak
%100 alrsa bu defa da cebri boruda ve kuvvet tnelinde ani ve geici
bir basn dmesi meydana gelebilir. Cebri boru veya kuvvet tnelinde
meydana gelebilecek ani geici basn ykselmeleri veya ani geici
basn dmeleri suyun ktlesel ataleti ve su ile cebri borunun elastikiyeti nedeni ile baz tesislerde tehlikeli boyutlara ulaarak tahribatlara
neden olabilir.
Meydana gelen bu ani geici basn darbelerinin cebri boruya ve kuvvet
tneline zarar vermesini nlemek amac ile cebri borularn ba tarafna
Her biri 10 cm kalnlnda olmak zere 3 kat

yaplan pskrtme betonun kalnl toplamda
30 cmdir. Pskrtme beton uygulamasnda
kuru karm yntemi kullanlmtr ve uygulama Aliva marka kuru model pskrtme beton
makinesiyle yaplmtr. Karm tasarmnda
Dramix marka elik tel kullanlmtr. aft desteklemelerinde pskrtme betonda elik tel
kullanm dnya uygulamalarna paralel olarak
lkemizde de tercih edilmeye balanmtr.
ayel Bakr letmeler

Cayeli Copper Mine
WTC 2014 held in Brazil in 9-15th May and for the
first time in a tunnel congress, there was a session
titled Underground Space and Natural Resources for
mining industry. It was a great success for both mining
and tunneling industries and draw attention from the
participants.
For this purpose, as a tunneling magazine we performed
an interview with the Cayeli Copper Mine General
Manager Ian Anderson.
Bu yl 9-15 Mays tarihlerinde Brezilyada dzenlenen Dnya Tnel Kongresinde ilk kez Yeralt
Aklklar ve Doal Kaynaklar balkl madencilie odakl zel bir oturum dzenlendi. Giderek
derinleen yeralt kaynaklarnn zaman iinde daha fazla yeralt iletme yntemleriyle karlmas zorunluluu, madencilikte alacak olan yeralt yaplarnn giderek artacan ortaya
koymaktadr. Dolays ile tnelcilik ve madencilik sektrlerindeki tecrbelerin birletirilmesi
anlamnda, byle bir oturumun yaplmas ok faydal oldu ve kongreye katlan delegelerin
youn ilgisini ekti.
Bu anlamda; Trkiyenin nde gelen maden iletmelerinden birisi olan ayeli Bakr letmelerinin
Genel Mdr Iain Anderson ile madencilik ve tnelcilik zerine bir sylei yaptk.
Sayn Anderson, bize ksaca kendinizi tantr msnz?

Mr. Anderson, can you introduce yourself
to us shortly?
I am originally from Australia and a qualified Mechanical Engineer. I first came to Turkey in 2001
to assist in the commissioning of Ovacik Gold Mine located in Bergama, this is where I met my
future wife. In 2009 I commenced at ayeli Bakr letmeleri A.. and was appointed to my current
role as Managing Director in 2010. We are fortunate to live in Rize so we can fully experience the
nature and beauty of our region. I am now a citizen of Turkey and can truly say it has become my
adopted home.
Aslen Avustralyalym ve Makine Mhendisiyim. Trkiyeye ilk kez 2001 ylnda, Bergamadaki
Ovack Altn Madeninin iletmeye alnmasna yardmc olmak iin geldim, Bergama benim
gelecekteki eimle tantm yer ayn zamanda. 2009 ylnda, ayeli Bakr letmeleri A..de
baladm ve 2010 ylnda, u andaki grevim olan Genel Mdrle atandm. Rizede yaadmz iin anslyz, bylece blgemizin doasn ve gzelliini tam olarak yaayabiliyoruz. Ben
artk Trkiye vatandaym ve gerekten diyebilirim ki bu lkeyi evim olarak benimsedim.
ayeli Bakr Trkiye ve dnyadaki madencilik sektrnde

nerede konumlandrrsnz?
Where do you locate ayeli Bakr within Turkish and world mining
sector?
ayeli Bakr operates a large underground mine which produces copper and zinc concentrates. In
2013 ayeli Bakr was awarded export champion of the mining sector by the Turkish Exporters
Assembly (TM). We also ranked 42nd overall amongst all exporting companies and were 32nd on
the list of all corporate tax paying companies.
In comparison to the worlds largest copper mines our geology and mining methods are very different. To illustrate just how different ayeli Copper compares to these larger mines, the top 10 worlds
ayeli Bakrn, i sal ve gvenlii

iin neler yaptn etraflca aklayabilir
misiniz?
meliklerinin yeterince ngrmesinin mmkn olmad anlamna gelir.

Tehlikeli durumlar tespit edilmedike, bildirilmedike ve dzeltilmedike, alanlarmza, yklenicilerimize ve ziyaretilerimize zarar verebilecek koullar daima olacaktr.
Could you please widely explain what ayeli Bakr

does for occupational health and safety?
gvenlii kltrmz, Trkiye ve tm dnyadaki bilgiyi gz nnde

bulundurduumuzda, kaza istatistiklerimiz kantlyor, i gvenlii performansmz bu ortalamalara gre nemli lde daha iyidir. Bununla
beraber, kusursuz deiliz, tehlikeli bir sektrde alyoruz ve en iyi abalarmza ramen zaman zaman ile ilgili kazalar yaayabiliriz. Biz kaza
durumunda, irketimizde soruturma yapar ve tekrar bir kaza meydana
gelmesin mantyla inceleme yaparz, sulayacamz bireyleri deil
yalnzca kazann gelecekte tekrarlanmasn nleme yollarn aryoruz.
Some entities adopt the view that safety is the responsibility of their Safety
Department or in some cases the responsibility of Government Inspectors.
Certainly safety professionals and inspectors have an important role to play
however; at ayeli Bakr we have adopted a different operating philosophy
to many other entities. It is our view that our management team is wholly
accountable for the health and well being of our employees, contractors
and visitors and that the leadership of our company has to lead by example. This is more than just asking our employees to please work safely it is
a genuine and abiding commitment to identifying hazardous or harmful
situations and controlling them.
From the design of the mine, the selection of the mining equipment and
the very actions of our leaders and employees occupational health and
safety is fully integrated into everything that we do.
The success of our safety program is evidenced by our accident statistics
which we benchmark against other information available in Turkey and
throughout the world, our safety performance is significantly better than
these averages.
major copper producers produced a combined 9.31 million tonnes of copper in 2012 while ayeli Bakr only produced approximately 30,000 tonnes.
Compared to mines with similar deposits and geology ayeli is an incredibly complex, interesting and challenging mining operation that rates
amongst the very best and I am pleased to say safest underground metal
operations in the world.
ayeli Bakr, bakr ve inko konsantreleri reten byk bir yeralt maden
iletmesidir. 2013 ylnda ayeli Bakr, Trkiye hracatlar Meclisi (TM)
tarafndan madencilik sektrnn ampiyonu olarak dllendirildi. Tm
ihracat irketleri arasnda 42. srada yer aldk ve en ok kurumlar vergisi
deyen irketleri ieren listede 32. sradaydk.
Dnyann en byk bakr madenleriyle kyaslandnda jeoelojimiz ve
madencilik yntemlerimiz ok farkl. ayeli Bakrn daha byk maden
iletmelerinden farkn rneklemek gerekirse, dnyada ilk 10da yer alan
byk bakr reticileri 2012de mterek 9.31 milyon ton bakr retirken
ayeli Bakr, yalnzca 30,000 ton civarnda bakr retti.
Benzer maden yataklar ve jeolojiye sahip maden ocaklaryla karlatrldnda, ayeli, en iyilerin arasnda yer alan ve dnyann en gvenli
yeralt metal iletmesi olduunu memnuniyetle syleyebilirim, inanlmaz bir ekilde kompleks, ilgi ekici ve zorlu bir maden iletmesidir.
ayeli Bakrda kullanlan ekipman ve

retim yntemi hakknda bilgi verir misiniz?
Could you give information about the equipments
and production method used in ayeli Bakr?
ayeli Bakr has invested heavily in the mechanization of our mining
method and automation of our mine. We have a variety of very specialized
hydraulic mobile mining and tunneling equipment. Our mining cycle is
actually quite similar to the tunneling sector. We drill and blast using a
Jumbo, muck and haul using trucks and loaders and then finally we have
a program of ground reinforcement using shotcrete and rock bolts before

starting the cycle again. The equipment tunneling engineers may not be
so familiar with are our drills for drilling up and down holes and our
remotely operated loaders that we use in our production stopes. A stope is
essentially a block of ore that we remove, after removing all the ore from a
stope we then backfill the void with a cement paste to ensure the stability
of the mine.
ayeli Bakr, madencilik yntemimizin mekanizasyonuna ve maden
yatamzn otomasyonuna byk yatrm yapt. ok zel hidrolik mobil
madencilik ve tnelcilik ekipman eitliliine sahibiz. Madencilik dngmz aslnda tnelcilik sektrne olduka benzer. Jumbo kullanarak
deliyor ve patlatyoruz, kamyon ve ykleyici kullanarak tayoruz, son
olarak da dngye tekrar balamadan nce, pskrtme beton ve kaya
cvatas kullandmz bir zemin tahkimat uygulamamz var. Tnel
mhendislerinin pek aina olmayabilecei ekipmanlarmz, delikleri
yukar ve aa ekilde deldiimiz kaya matkaplar ve katlararas uygulamada kullandmz uzaktan kumandal kepelerimizden oluuyor. Kat
dediimiz ey, temelde, kardmz bir maden ktlesidir. Bir kattan tm
madeni kardktan sonra dayankll salamak iin boluu imento
ieren dolgu malzememizle doldururuz.
alanlarmz bizim asl cevherimiz, ve kardmz ya da karacamz
tm cevherlerden ok daha deerliler. letmemizde ayn anda yeraltnda alan 40-50 alanmz oluyor. 40-50 kii ok fazlaym gibi grnmeyebilir ama bu bizim i gvenlii yaklammzn nemli bir yndr.
Mekanizasyon ve otomasyona yaplan yatrm, yeraltndaki alan saysn azaltmamza imkan salyor. Bu yatrmn sonucunda, ucuz igcne
dayanan ve yzlerce alan olan dier maden iletmelerine kyasla
daha yksek retim oranlarnda retim gerekletiriyoruz. Daha da
nemlisi, daha az alan demek, yeraltnda meydana gelebilecek herhangi bir krizi ynetmenin daha kolay olmas demektir. ayeli Bakrda,
bir madenci ayda 5,000 TLden fazla kazanabilir. alanlarmzdan ok
ey bekliyoruz, onlar birka milyon dolarlk ekipmanlar kullanmak ve
gvenli bir ekilde retim yapmak zorundalar.
Baz iletmeler, gvenliin kendi Gvenlii Departmanlarnn ya da

baz durumlarda devletin sorumluluu olduu grn benimsiyor.
Kesinlikle, i gvenlii uzmanlar ve mfettilerinin nemli grevleri
var, ancak ayeli Bakrda, birok kuruma oranla farkl bir iletme felsefesi benimsiyoruz. Grmz udur ki ynetim ekibimiz alanlarmz,
mteahhit alanlarmz ve ziyaretilerimizin salk ve refahndan
btnyle sorumludur ve irketimizin yneticileri davranlaryla rnek
olmaldr. Bu, alanlarmza sadece ltfen gvenli bir ekilde aln
demekten daha fazlasdr, tehlikeli veya zararl durumlar belirlemek ve
kontrol etmek iin samimi ve istikrarl bir kararllk gerekir.
Neden dnyada snma istasyonlar

kullanlyor? Hangi lkelerde snma
istasyonlar zorunlu?
Why are the refugee chambers used around
the world? In which countries are the refugee
chambers compulsory?
Underground works often use forced ventilation and there is always the
risk of fire occurring wherever there is combustible materials. Toxic gases
such as carbon monoxide and carbon dioxide can easily travel hundreds of
meters from the source of the fire quickly and fill up a mine or tunnel. The
danger of fire in an underground environment is that has the potential to
result in a set of tragic circumstances resulting in the death of many. As
our first line of defense ayeli Bakr invests a lot of time and energy into
preventing fires from occurring. For example, the majority of our hydraulic
mobile equipment is fitted with fire suppression equipment so that in the
event of a fire it can easily be extinguished automatically or manually by
the operator at the press of a button. Even with the best preparation there
is still a risk that fire can occur so at ayeli Bakr we have 10 certified
refuge chambers located throughout our mine and a fully equipped search
and rescue team that has 36 volunteer members.
Madenin tasarm, madencilik ekipmannn seimi,

yneticilerimizin hareketleri ve alanlarn i sal ve gvenlii, yaptmz her eyle tamamyla
btnlemi durumdadr. alanlarmzn gvenliini salamadaki kararllmz, herhangi bir bireyin
gvenliinin tehlikede olduunu dndkleri her
an, alanlarn her birine tm retim ilemlerini
durdurma yetkisini vermeye kadar uzanr. Gvenle
retmek iin tehlikeleri kontrol edemezsek, retim
yapmayz!
Elbette, ok kapsaml bir i sal ve gvenlii
ynetimi programmz var, ancak i gvenlii performansmzn arkasndaki temel etken, ynetim felsefemizin yalnzca ynetmeliklerin gereklerini yerine
getirmeye almamak olmasdr. Aka sylemek
gerekirse, yneticilerin herhangi bir kaza sonrasnda
ynetmeliklerin gereklerini yerine getirdik dediklerini duymak beni ok endielendiriyor. Kukusuz,
salk ve gvenlik ynetmelikleri, alanlarmzn
salk ve refahlarn korumada nemli bir husustur,
ama bunlarn uyulmas gereken asgari artlar olarak
ele alnmas gerekir ve iletme sahipleri, yneticiler
ve denetmenlerimiz iyerlerimizde oluan gvensiz
koullar nlemede nc olmaldr. Ynetmelik kapsamnda olmayan birok koul mevcut, bu demek
deildir ki Trk ynetmelikleri yetersiz, bu, oluabilecek tm gvensiz koullar hibir lkenin ynet-
Are the refugee chambers

used in mines such as coal
mines or are they only used
in metalic mines around the
world?
Our supplier of refuge chambers produces a variant suitable for coal mines.
Interestingly, they also manufacture refuge
chambers for chemical plants and forest
fires.
Refuge chambers are mandatory in the United States, China, Canada and
other countries. Unfortunately the debate on whether they should be used
in Australian coal mines continues however the government has produced
guidelines on their use.
Yeralt iletmeleri sklkla basnl havalandrma kullanr ve yanc
maddelerin bulunduu her yerde daima yangn oluma riski vardr.
Karbonmonoksit ve karbondioksit gibi zehirli gazlar, yangn kaynandan yzlerce metreye hzla ulaabilir ve bir maden ocan ya da tneli
doldurabilir. Yeralt ortamndaki yangnn tehlikesi, birok kiinin lmyle sonulanan bir dizi trajik duruma yol ama potansiyeline sahip
olmasdr. lk savunma hattmz olarak, ayeli Bakr yangnlar nlemeye
ok zaman ve enerji yatryor. rnein, hidrolik mobil ekipmanmzn
ou, bir yangn durumunda otomatikman ya da operatr tarafndan
kolayca bir dmeye baslarak elle sndrlebilmesi iin yangn sndrme ekipman ile donatlmtr. En iyi hazrlk yaplsa da, yangn kma
tehlikesi vardr, bu yzden ayeli Bakrda, maden ocamzn genelinde
yer alan 10 adet sertifikal snma istasyonumuz ve 36 gnll yeden
oluan tam donanml Arama ve Kurtarma Ekibimiz bulunmaktadr.
Snma istasyonlar, bir yangn ya da gk olmas durumunda, alanlarn kendilerini dardaki tehlikelerden soyutlayabilecekleri ve nefes
almak iin gvenli ve emin bir hava kaynana eriebilecekleri emniyetli
snaklardr. alanlar, ferdi oksijen maskesi kullanmalarn salayarak
yeraltndan kartmann aksine onlar bir yaam odasnda toplamay
tercih etmemizin ok sayda sebebi var. Acil bir durumda, madencilerin
tehlikeli bir duruma yryp yrmediklerini anlamalar pek mmkn
deildir ve maden ocaklarnda kilometrelerce tneller bulunmaktadr.
Madencilerin nerede toplanacaklarn tam olarak bilmedike arama ve
kurtarma almalarn ynetmek gtr ve ferdi oksijen maskelerinin
kullanm zor ve bazen gvenilmezdir. Sylemesi zor olsa da, en iyi
yntem, yeraltndaki havann durumu eski haline gelinceye kadar ya da
arama ekiplerimizden biri tarafndan kurtarlncaya kadar bir snma
istasyonunda beklemektir.
Spnma istasyonlar Amerika Birleik Devletleri, in, Kanada ve baka
lkelerde zorunludur. Ne yazk ki, Avustralya hkmeti snma istasyonlarnn kullanmyla ilgili klavuz yaynlasa da, bu odalarn kmr
ocaklarnda kullanlmasna gerek olup olmadna dair tartma sryor.
Dnya genelinde yaam odalar kmr

ocaklar gibi maden ocaklarnda m yoksa
yalnzca metalik maden ocaklarnda m
kullanlyor?
Unfortunately the debate about their suitability for coal mines continues in Australia
today. There is strong evidence to support the use of refuge chambers in every
underground working environment. After
the Sago coal mine explosion in 2006,
where 13 miners became trapped and
sadly later perished, intensive research by
the US regulatory authorities MSHA and
NIOSH determined that refuge chambers
were vital to ensure that those unable to
escape as a result of blocked escape ways, smoke or injuries, had another
means of a safe environment and a second chance at survival.
Yaam odalar tedarikimiz, kmr ocaklar iin uygun bir varyant retiyor. lgin ekilde, kimya tesisleri ve orman yangnlar iin de yaam
odalar retimi yapyorlar.
Ne yazk ki iinde bulunduumuz dnemde, yaam odalarnn kmr
ocaklar iin uygun olup olmadna dair tartma Avustralyada devam
ediyor. Btn yeralt alma ortamlarnda yaam odalarnn kullanmn
destekleyen glk kantlar vardr. 2006 ylnda, 13 madencinin mahsur kalp ac bir ekilde can verdii Sago kmr oca patlamasndan
sonra, ABDdeki dzenleme kurullar MSHA ve NIOSH tarafndan yaplan
youn aratrma, yaam odalarnn, k yollarnn tkanmas, duman
veya yaralanmalar sonucunda kaamayan kiilerin gvenli bir ortama
ve hayatta kalmak iin ikinci bir ansa sahip olmalarn salamak iin
hayati nem tadn belirledi.
1970 ve 2006 yllar arasnda ABDde meydana gelen tm byk
madencilik olaylarn kapsayan detayl bir aratrmada, NIOSH ortaya
kard ki snma istasyonlarnn (odalar) 12 felaketin sonular zerinde %32 orannda olumlu bir etkiye sahip olabilirdi. Bu kazalarda,
olumlu ekilde etkilenebilecek toplam madenci says, 429 yeralt ve
gml kiiden (madenciler) 83 (yzde 19) idi. 252 lmn 74 (%29)
olumlu ekilde etkilenir ve kazadan sa km olurdu.
Gerek u ki, iletme felsefeniz ne olursa olsun, madeni alanlarnza
ferdi oksijen maskeleri kullanarak boalttrmak ya da onlar yaam odalarnda toplayp toplamamak farketmez. Yaam odalar hayat kurtarma
potansiyeline sahiptir ve bunun aksini sylemek, yanl bilgilendirmek
ve sorumsuz olmak demektir.
bers and invested in upgrading our emergency response capability. Official

industry regulations and guidelines exist to ensure that all refuge manufacturers meet a certain level of quality and safety and a refuge chamber
should be certified to comply with these requirements. In 2013 the West
Australian Department of Mines and Petroleum (DMP) released a guideline
titled Refuge Chambers in Metalliferrous Mines our supplier has the only
refuge model to meet all aspects of this guideline in full.
Provided air from the surface is supplied to a refuge chamber and there is
communication with the surface it can sustain life almost indefinitely. We
have to assume that during an emergency the services such as air, communications and electricity systems will become incapacitated and therefore
the refuge chamber needs to be fully self contained sustaining the life of
the maximum number of occupants for a minimum of 36 hours.
2009 ylndan nce ayeli Bakrda snma istasyonlar mevcuttu,
ancak bunlar zel olarak donatlm deildi, biz de yalnzca sertifikal
snma istasyonlar kullanma karar aldk ve acil durum mdahalesi
kapasitemizi gelitirmeye yatrm yaptk. Btn snak reticilerinin
belirli bir dzeydeki kaliteye ve gvenirlie sahip olmalarn salamak
iin resmi endstri ynetmelik ve esaslar mevcuttur ve bir snma
istasyonunun bu artlara uyduu belgelenmelidir. 2013 ylnda, Bat
Avustralya Maden ve Petrol Bakanl (DMP), Yapsnda Metal Bulunan
Maden Ocaklarnda Snma stasyonlar balkl bir klavuz yaynlad,
tedarikimiz bu klavuzdaki tm hususlar tam olarak karlayan tek
snak modeline sahiptir.
Bir snma istasyonuna, yzeyden salanan hava temin edilir ve yzeyle iletiim mevcuttur, varln neredeyse sresiz olarak devam ettirebilir.
Olaanst bir durum srasnda hava, iletiim ve elektrik sistemleri
gibi hizmetlerin ileyemez hale geleceini varsaymak zorundayz ve bu
sebeple snma istasyonu, azami sayda kiinin en az 36 saat boyunca
hayatta kalmasn salayacak ekilde donanm olmaldr.
Sertifikal bir maden snma istasyonunun, modifiye edilmi bir nakliye
konteynrndan ok daha fazlas olmas gerekir. Snma istasyonunda
bekleyenler vcut slarn darya verir, zehirli karbonmonoksit ve
karbondioksit gazn nefesleriyle verir. Bamsz bir hava kaynann
yannda, snak iindeki sakinlerin salk ve gvenlikleri iin, gazlarn
zehirli birikintisini temizlemek amacyla gaz temizleyicilerinin taklm
olmas ve bir klima olmas gerekmektedir. Ayrca, snma istasyonlar
patlamaya dayankllkla ilgili belirli tasarm gerekliliklerini karlamaldr, metan ieren yeralt ortamlar gibi patlayc ortamlarda elektrik
ekipmanlarnn kendinden gvenlikli olmas gerekir.
Bir snma istasyonunun yerini belirlemede

hangi kriterlere sahipsiniz?
What criterias do you consider when you locate a
refugee chamber?
ayeli Bakr has 10 certified refuge stations with a total capacity for approximately 200 persons. Previously I stated we usually have about 40-50
people working in the underground at any time, we have much more capacity than underground workers.
What are the criterias in selecting the refugee

chambers? What do you care about when you buy
a refugee chamber?
Our refuge chambers vary in capacity from 8 person transportable units to

30 person fixed stations. They are located within easy reach of the working
areas and we use the guideline that anyone can reach a chamber within
a maximum time of 15 minutes by walking from their work area using
a self rescue breathing apparatus. Mines are living breathing organisms
that are always changing and we periodically model the locations of our
refuge chambers to ensure this criteria is maintained and since we have
7 transportable chambers we can move them to suit where we may be
working at that time.
Prior to 2009 ayeli Bakr had refuge rooms but these were not particularly
well equipped and we made a decision only to use certified refuge cham-
ayeli Bakr, toplaqm yaklak 200 kiilik kapasitesi olan 10 adet sertifikal snma istasyonuna sahiptir. Daha nce, herhangi bir zamanda
Snma istasyonlarnn seilmesinde

kriterler nelerdir? Bir yaam odas satn
alrken neye nem veriyorsunuz?
yeraltnda alan 40-50 iimiz olduunu sylemitim, yeraltndaki ii

saysndan ok daha fazla kapasiteye sahibiz.
Snma istasyonlarmz, kapasite bakmndan 8 kiilik tanabilir birimlerden 30 kiilik sabit istasyonlara kadar deiiklik gsterir. alma
alanlarna kolay ulalabilecek yerdedirler ve herkesin, ferdi oksijen
maskesi kullanarak kendi alma alanlarndan bir odaya yryerek
en fazla 15 dakikada ulaabilecei bir prensiple hareket ediyoruz.
Madenler, her zaman deimekte olan, nefes alan organizmalardr,
bu kriterleri salamak iin yaam odalarmzn konumlarn periyodik
olarak modelliyoruz ve 7 adet tanabilir odaya sahip olduumuz iin, o
odalar, o srada nerede alyorsak oraya tayabiliyoruz.
ayeli Bakrn, alanlarnn gvenlii

iin pek ok ey yaptn gryoruz. Peki
bu kiilerin geliimi ve eitimini nasl
salyorsunuz?
We see that ayeli Bakr is doing a lot for safety
of its employees. How about the development and
training of them?
We recruit most of our employees from our local area and they have little or
no mining experience. Given that these employees will be responsible for
the operation and maintenance of multi-million dollar mining equipment
and we expect them to use it safely occupational training is an essential
element of our safety program. ayeli Bakr has a dedicated training unit
that has the authority to examine and issue G class licenses.
In addition to operational training, employees will also receive formal and
informal safety and refresher training on specific subjects.
alanlarmzn ounu faliyet gsterdiimiz blgeden ie alyoruz ve
onlarn ok az madencilik deneyimleri var ya da hi madencilik deneyimleri yok. Bu alanlarn birka milyon dolarlk madencilik ekipmanlarnn altrlmas ve bakmndan sorumlu olduklarn ve onlardan bu
ekipmanlar gvenli bir ekilde kullanmalarn beklediimizi dnrsek, mesleki eitim, i gvenlii programmzn nemli bir unsurudur.
ayeli Bakr, G snf lisans inceleme ve verme yetkisine sahip zel bir
eitim birimine sahiptir.
Operasyonel eitimin yan sra, alanlar belirli konularda resmi ve
gayri resmi yenileme eitimi alacaklardr. Resmi eitim, eitim birimi
tarafndan verilirken, gayri resmi durumlarda, gnlk vardiya ya da haftalk i gvenlii toplantlarnda denetmenler, amirler ve yneticiler i
gvenliine dair bilgi ve taahhtlerini aktarrlar.
Madencilik ve tnelleme, ortak disiplinlere

sahip. Her iki sektre dair deneyimleri ortak
bir platformda paylamakla ilgili grnz
nedir?
Mining and tunneling have common disciplines.
What is your opinion about sharing the
experiences of both sector in a common platform?
ayeli Bakr already participates in a number of mining sector forums,
myself and other employees perform a number of speaking engagements
each year to discuss our concerns about safety and other matters relevant
to the sector, we have been advocating the use of refuge chambers for a
number of years.
I recognize that there are many similarities to mining and tunneling
which means there are similar hazards and safety concerns, I hope that
by participating in this interview that it leads to greater awareness and
improved safety of both sectors and would be pleased to participate in
any common platform that contributes to better safer operation in

our sectors. Safety and productivity of our operations can be achieved
together provided there is leadership and commitment on the part of
management to do so; it is possible to make a significant difference in
our sectors performance.
ayeli Bakr halihazrda bir dizi madencilik sektr forumuna katlmakta, ben ve dier alanlar her yl, i gvenlii ilgili kayglarmz
ve sektre dair dier meseleleri tartmak iin rportajlar veriyoruz.
Son birka yldr da snma istasyonlarnn kullanlmasn savunuyoruz.
Madencilik ve tnelcilik arasnda pek ok benzerlik olduunun ve
bunun da benzer tehlikeler ve i gvenlii endieleri anlamna
geldiinin farkndaym. Bu rportaja katlmakla her iki sektrde
daha yksek bir bilince ve ileri dzeyde i gvenliine vesile olmay
umuyorum. Sektrlerimizde daha gvenli faaliyetlere katk salayacak tm ortak platformlarda grev almaktan mutluluk duyarm.
Faaliyetlerimizin gvenlik ve verimlilii, ynetimde liderlik ve kararllk olmas kouluyla eriilebilir; bu yntemle sektrlerimizin performansnda nemli bir farkllk yaratmak mmkndr.
ayeli Bakr letmeleri

Rizenin en nemli sanayi kurulularndan biri Madenli Beldesinde
faaliyet gsteren ayeli Bakr letmeleridir. 7 Temmuz 1983 tarihinde Trk ve yabanc sermaye ortakl olarak kurulmu bir madencilik irketidir. (Eti Maden letmeleri genel mdrl % 45, nmet
Mining Co. % 49 Kanada, Gama % 6). irket ortaklarndan nmet,
2001 ylnda Gamann % 6 hissesini satn alm, akabinde zelletirme kapsamnda 2004 ylnda devlete ait % 45 pay 49.750.000
ABD dolar bedelle satn almtr. 2013 ylnn balarnda ise First
Quantum Minerals Ltd. firmas, Inmetin hisselerini satn alarak
firmann sahibi olmutur. Bugn irketin % 100 hissesi Kanadada
(Toronto) yerleik First Quantum Minerals Ltd. firmasna aittir.
1983-1991 yllar arasnda arama, aratrma, test ve fizibilite almalar devam etmi, 1992 ylnda yatrmlara balanp 1994 Austos
aynda retime geilmitir. Madendeki ham cevher yaklak olarak
ortalama % 4 Bakr ve % 6 inko iermektedir. letme tesisleri, 18
hektar alan zerine kurulu olup irketin ilettii maden iletme ruhsat sahas 134 hektardr.
u anki durumu ile; yaklak 6 milyon ton toplam rezervi bulunmakta
olup; 250.000 ton metal edeeri bakr ile Trkiye bakr rezervlerinin
% 17sini, 350.000 ton metal inko edeeri ile Trkiye inko rezervlerinin % 21ini kapsamaktadr. letmede ylda 1.3 milyon ton cevher
retme ve iletme kapasiteyle, ortalama 150 bin ton % 25 tenrl
Bakr ve 80 bin ton % 50 tenrl inko konsantresi retilmektedir.
lkemiz yllk bakr madeni retiminin % 30-40 ile inko maden
retiminin % 40-45ini karlamakta olan irkette 2013 ylnda
1.320.000 ton tvenan cevher, 156.798 ton bakr konsantresi,
83.577 ton inko konsantresi retilmitir.. retilen Bakr ve inko
Konsantreleri hem lkemizde ilenmekte hem de Rize limanndan
gemiler vastasyla yurt dnda eitli lkelere ihra edilmektedir.
irket, ihracatta yeralt metal madencilii sektrnn Trkiye birincisidir.
ayeli Bakr letmeleri 2013 yl itibariyle, 248.3 milyon $ ihracat
gerekletirmi, 36.7 milyon $ Kurumlar Vergisi ve 2.0 milyon $
Maden Vergisi demelerinde bulunmutur. Tm bu deerlerle birlikte fabrikann yurtii ekonomiye katks 169 milyon $dr.
letmede toplam alan says 494 olup buna ilaveten belirli ilerde
130 mteahhit eleman ile birlikte 624 kii istihdam edilmektedir.
Tnel ierisinde su aknn laminer olabilmesini salamak ve tnel taban kelerinde su

ak nedeni ile andrc etkilerin odaklanmasnn nne geebilmek iin tnel taban ile
duvarlar arasnda gei 10 cmlik bir yarap
ile salanmtr.
stklal Caddes Atksu Tnelnn Yenlenmes

Renovation of the stklal Street Drainage Tunnel
N.. Bezgn
stanbul niverstes, naat Mhendsl Blm, Avclar, stanbul
ZET
ekil 3. Hasr donat kafesleri (Bezgin, 2012)
stiklal Caddesinde tramvay hattnn ortalama 1,5 m altnda, Fransz Bykelilii ile Galatasaray Lisesi arasnda uzanan
564 metre uzunluundaki tarihi atksu tahliye tneli bulunmaktadr. Bu tnel, stiklal Caddesinin ak deitirilmeden ve
blgenin mevcut yaam koullarna en az mdahale ieren bir yntem ile yenilenmitir.
Yapmnn 1860 senesi civarnda tamamland tahmin edilen tnel, kesme ta duvarlar zerinde tula tonozdan tekil
bir yma yapdr. Tnelin, yllar ierisinde maruz kald andrc etkiler, kimyasal etkiler ve yanl mdahaleler sonucu
ierisinde oluan ypranma etkilerini azaltmak ve tnelin hidrolik ve mekanik zelliklerini gelitirmek iin nretimli bir
yntem uygulanmtr. Tek para olarak tasarlanan ve nretilen 940 adet yapsal birim, ortalama 140 metre aralkta 5
adet noktadan dey olarak mevcut tnel ierisine indirilerek tnel ierine yerletirilmitir.
Tek para nretimli tnel birimleri, dar alanda tanabilir ve yerletirilebilir zellikleri ile tnelin, stiklal Caddesinin
kazlmasn gerektirmeden yenilenebilmesine olanak salamtr.
Tnel paralar, gereken blgelerde ift sra

S500 snf hasr donat ierecek ekilde retilmilerdir (ek. 3). retimi gerekletirilecek olan tnel parasnn ebatlarna gre
ekil 4de grld gibi kalp kurulumunun
ardndan donat yerleimi sonrasnda, slfata
direnli cruflu imento ieren C50 snf
beton dkm gerekletirilmitir.
ABSTRACT
There is drainage tunnel that is approximately 1.5 meters below the tramway line along the Istiklal Street that runs 564
meters between the French Consulate and the Galatasaray High School. This tunnel was renovated by a method without
changing the flow of the Istiklal Street and imposing the least amount of disturbance to the daily routine of the region.
The tunnel, which is estimated to be constructed in the 1860s is constituted of a clay brick vault supported by stone masonry walls. A prefabricated method was applied in order to reduce the adverse results of the abrasive effects, chemical
effects and improper interventions that has accumulated in the tunnel within the years and improve the hydraulic and
mechanical characteristics of the tunnel. A total number of 940 monolithically designed prefabricated structural units were
lowered vertically into the tunnel through 5 shafts located at approximately 140 meters along the tunnel.
The monolithically designed prefabricated tunnel elements allowed the renovation of the tunnel without excavating the
Istiklal Street due to their portable and maneuverable nature.
1. GR
Mevcut tnelin i genilii ortalama 115 cm
olup i ykseklii 135 cm ile 180 cm arasnda
deimektedir (ek. 1). Bu kstl ller iinde
yeni bir tnelin inas, nretimli tnel elemanlarnn hidrolik ve yapsal tasarm gereklerinin salanmas yannda mevcut kstl
hacim ierisinde hareket ettirilerek yerlerine
yerleimlerini mmkn klacak kalnlk ve
ebatlarda tasarlanmalarn gerektirmitir.
ekil 1. Tnel i grnm (Bezgin, 2012)

Toprak ve trafik ykleri ile birlikte deprem

ykleri ve retim, nakliye ve yerine yerleim
esnasnda oluan etkiler iin tek para olarak
tasarlanan nretimli tnel elemanlar, 10 cm
kalnlk ierisinde yksek mukavemetli C50
snf beton ile ift sra hasr donat ieren
betonarme kesitler olarak imal edilmilerdir.
nretimli tnel paralar, maruz kalacaklar
hidrolik etkiler ve atk sularn andrc ve
kimyasal etkilerine kar fazladan koruma salanmas amac ile slfata dayankl, mineral
ve polimer katkl kimyasal ile kaplanmtr.
Ykseklii 120 cm ile 160 cm arasnda deien paralar, 80 cm eninde, 60 cm uzunlukta
ve 10 cm kalnlkta imal edilmilerdir.Hat
boyunca tespit edilen 5 noktadan alan dey
deliklerden, hat ierisine aktarlan ve yerletirilen nretimli ve tek para yapsal kesitler
ile mevcut tnelin ierisinde yeni bir tnel
oluturulmu ve sonrasnda eski tnelin tamakta olduu ykleri yeni tnele aktarmak ve
yeni tneli eski tnel ierisinde sabitlemek
iin yeni tnelin etraf, kendiliinden yerleen
yapsal har ile doldurulmutur.
2. NRETML TNEL PARALARI

Proje iin ihtiya duyulan 4 farkl ykseklikte
ve toplamda 940 adet nretimli tnel paras, 15 adet kalp ile 63 i gn ierisinde
retilmitir. ekil 2de gsterilen ve 1 mm
payhaddinde (tolerans) retilen elik kalplar,
10 cm duvar kalnlnda, 80 cm d genilikte,
60 cm uzunlukta ve 160 cm, 150 cm, 140 cm
ve 120 cm yksekliklerinde ihtiya duyulan
tnel paralarn retebilecek ekilde tasarlanmlardr.
ekil 4. Kalp ierisine kafes yerleimi (Bezgin, 2012)
Yapsal unsurlarn tasarmnda, yapnn mekanik gereklerinin yansra, maruz kalnacak

ortamn andrc, zc ve ortamn hidrolik
ak zellikleri de dikkate alnmtr. Tnel
zerine etki eden kuvvetler kadar nemli olan
tnel ierisinden akacak olan suyun bileiminin kimyasal ve andrc zararlarna karn
tnel betonu slfata direnli olacak ekilde
retilmitir.
ekil 6. Tneli oluturan yapsal birim

(Bezgin, 2012)
Dkmlerinden 24 saat sonra paralar, hasr

donat kafesine yerleik 3 kaldrma kancasndan ekil 5de grld gibi kaldrlarak
kalplarndan alnmlardr. ekil 6da 140 cm
boyunda, 80 cm geniliinde, 60 cm uzunluunda ve 10 cm kalnlkta bir tnel yapsal
paras grlmektedir.
Paralarn sahada hizalanabilmeleri iin kalp
ierisine, ekil 6 da grld gibi para
alnnda 3 adet knt oluturacak paralar
yerletirilmitir. Bu sayede paralar tnel ierisinde kolayca hizalanmlardr ve birbirlerine
gre yatayda kaymalar engellenmitir.
3 YAPISAL TASARIM
1860l yllarda tamamland gnlerden bu
bugne stiklal Caddesi altnda yer alan ve
caddenin toprak, yaya ve tat yklerine maruz
kalan atk su tneli, 1883 senesinde tramvay
hattnn denmesi ile tramvayn dinamik
dingil yklerine de maruz kalmtr. 2012
senesinde gerekletirilen yenileme almalarna kadar bu yklere dayanan yap, kimyasal
anma, bakm eksiklii ve stiklal Caddesi
boyunca binalarn denetimsiz olarak atk su
giderlerini balamak iin tnel duvarn yatay
ynde delmeleri neticesinde ypranm ve
zayflamtr. Yenileme almalarnn yapsal
tasarm blmnde, mevcut tnel zerine
etki eden toprak ve trafik ykleri ile mevcut
tnelin iine yerletirilecek olan yeni tnel ile
mevcut tnel arasna doldurulacak olan dolgu
betonu ykleri deerlendirilmitir.
Tnelin ierisinde yer ald zeminin onlarca
yl ierisinde yksek derecede skt varsaym ile tnel zerindeki ve etrafndaki topran
birim arl 2.350 kg/m3 olarak deerlen-
ekil 7. Tnel yapsal birim modeli (Bezgin, 2012)
ekil 5. Kalptan alm (Bezgin, 2012)
dirilmitir. Tnelin yaklak 1,5 m zerinde

hareket eden dolu bir tramvayn dinamik
dingil yk 10 Ton olarak hesaplanmtr.
Dier taraftan, mevcut tnel ierisine yerletirilen nretimli tnelin etrafna dklen
betonun birim arl ise 2.400 km/m3 olarak
tespit edilmitir. Yerletirilen tnel etrafna
beton dkm ile oluan hidrostatik basncn,
mevcut tnel zerine etki eden aktif toprak
basncnn stnde kald tespit edilmi ve
tnel etrafnda aktif toprak basnc ve beton
hidrostatik basncnn oluturduu toplam yk
deerinin tnel alt kotunda 6 Ton/m2 deerine kt hesaplanmtr. ekil 7de yapsal
modeli grlen tnel birimi evresine dik olarak etki eden dolgu betonu, zemin ve tat yklerinin birleik etkisi ekil 8de sunulmaktadr.
Tnel kesiti zerine etki eden yklerin, kesit
etrafnda oluturduu eme (moment) dalm, ekil 9da sunulmaktadr.
Kesit ierisinde tespit edilen en yksek eme
deeri, duvar ortasna yakn kesik izgi ile
gsterilen seviyede 639 kg-m olarak tespit
edilmitir. Bu noktada, kesitin tek para olarak retiminin yarar da ortaya kmaktadr.
Kesiti oluturan duvar ve tonozun bir btn
olarak dkm kesitin her noktasnda eilme
ile diren gsterebilmesini salamtr. Bir
dier retim ynteminde, kesit, kesik izgi
ile grlen ksmdan ayrlarak iki para ola-
ekil 8. Tnel eperine etki eden toprak, tat
ekil 9. Tnel eperinde oluan eme (moment)
ve dolgu betonu ykleri (Bezgin, 2012)
dalm (Bezgin, 2012)
ekil 2. Tnel para kalb (Bezgin, 2012)

Slfata direnli imento ve polimer esasl malzeme ile kaplanmalarnn ardndan

paralar ekil 11de grld gibi eriim
odalarndan tnel ierisine aktarlmlardr.
Tnele aktarmlarn takiben kaldrma ve tama tehizatna aktarlan tnel paralar, ekil
12de grld gibi ilgili noktalara tanarak
tnel ierisinde hizalanmaya balamlardr.
Hizalanma esnasnda para alnlarna bitm
ve poliretan esasl dolgu malzemesi srlerek para ara yzlerinin tamamen rtmesi
salanmtr.
ekil 10. Tnel i dzenlemesi (Yavuz, 2012)
rak retilmi olsa, bu noktada eme direncinin oluumu engellenmi olacakt. Oluumu
engellenen bu direncin, alt ve st parann
farkl blgelerine tanmas ile oluan eme
deeri artacak ve bu art duvar kalnlnn
da artrlmasn gerektirecekti.
Mevcut tnel ile ierisine yerletirilen tnel

birimlerinin hizalanmasndan sonra (ek. 12)
tnel boyunca belirli aralklarda karot ile alan deliklerden beton yerletirilerek mevcut
tnel ile yerletirilen tnel arasndaki hacim
ekil 13de sunulduu gibi doldurulmutur.
Bu ekilde tnel mevcut tnelin ierisinde
sabitlenmi ve mevcut tnel zerindeki aktif
kuvvetler yeni tnel zerine aktarlmtr.
Yaplan hesaplamalara gre kesitin tek para

retimi, kesit kalnlnn ve dolays ile arlnn %40 azaltlabilmesini mmkn klmtr.
nretimli tnel paralarnn arlklar, yksekliklerine gre para bana 500 kg ile 600
kg arasnda deimektedir.
SEM HDROLK POMPA SAN.VE TC LTD T

1.BAER SOK NO: 26 YUKARI DUDULLU
MRANYE /STANBUL
TEL: 0216 526 07 07
FAX: 0216 466 34 57
info@semhidrolik.com
www.semhidrolik.com
ekil 15. Eriim odas (Yavuz, 2012)
firmalarn ibirlii ile retilen zmler, bu

projede baar ile uygulanmtr. Proje alan,
stiklal Caddesinin yaklak 15 metre genilii
ierisinde 564 metre uzunlukta olup yaklak
olarak 8.500 m2ye yaylmtr. Proje kapsamnda mevcut tnel, hat boyunca 5 noktadan
ve ekil 14de grld gibi cadde zerinde
yaklak olarak 2 m * 3 m llerinde yer
igal eden toplam 30 m2lik eriim odalarndan eriilerek yenilenmitir. nretimin, dar
alanda inaata olanak tanyan yapsal zm
ile tnel yenileme almalar, saha boyunca
eriim odalar hari, hafriyat ve yerinde imalat gerekmeden ekil 16da grld gibi
tamamlanmtr.
ekil 12. Parann tnele yerletirilmesi (Yavuz, 2012)
5 SONULAR
ekil 11. Parann tnele indirilmesi(Yavuz, 2012)
4 TNEL YENLEME ALIMALARI

Tnel yenileme almalar Haziran 2012de
balamtr. Tnel boyunca 5 noktadan dey
eriim odalarnn inas ile tnele yandan
eriim imkn salanmtr. Tnel ierisinde
yllardan bu yana biriken kat atklar, su devridaim birimleri ve gerektiinde iilik ile
toplandktan sonra tnel ii ykanarak uygulanacak ilemlere hazr hale getirilmitir. Tnel
ierisinde iilerin alabilmeleri iin temiz
hava salanmasnn ardndan, nretimli
tnel birimlerinin tnel ierisine tanabilmeleri iin tnel tabanna kontraplak levhalardan
dz bir sath oluturulmutur. Eski tarihi yapy
beton dolgudan korumak ve yeni yap zerine
mevcut tnel eperindeki nem ve su szntlarnn nfuz etmesini nlemek iin mevcut
tnelin ii polimer rtler ile kaplanmtr
(ek. 10).
Gnlk insan trafiinin bir milyon kiiye ulaabildii stiklal Caddesi, Fransz
Bakonsolosluu ve Tnel arasnda yaklak
1,4 km uzunluu, zerinde ve civarnda yer
alan yzlerce bina ve iyeri ile sosyal ve
ticari hareketliliin son derece youn olduu
bir ortamdr. Caddenin, ok uzun bir sredir
hizmet veren ve artk ypranm olan atk su
tahliye altyapsnn yenilenmesinin, caddenin
hareketlilii engellenmeden gerekletirilmi
olmas nemlidir. Konularnda uzmanlam
ekil 16. Tamamlanan tnel (Yavuz, 2012)

KAYNAKLAR
Bezgin, .N., 2012. Yap Merkezi Prefabrikasyon A.., stiklal
Caddesi Tneli retim ve Tasarm Raporu.
Yavuz, A., 2012. Konak naat stiklal Caddesi Tneli naat
Saha Fotoraflar.
ekil 13. Tnel etrafnn betonlanmas (Yavuz, 2012)
Tnelclk Dernenden
dl ve Destek Tevkler
Awards from Turkish Tunneling Society
Turkish Tunneling Society promotes attendance (by scientific paper) to the World Tunnel Congress organized
yearly by ITA and gives awards for succesful MSc and PhD dissertations on tunneling.
Tnelcilik Derneinin amalarndan bir tanesi

uluslararas tnel camiasnda tnelcilik sektrmzn
iyi bir ekilde temsil edilmesini salamaktr. Bu
kapsamda doktora ve yksek lisans rencilerinin
dllendirilmesine ve ITAnn dzenledii Uluslararas
Konferanslara poster veya szl bildirilerle katlanlara
tevik desteinde bulunma karar alnd.
Son be yldr sektrden gelen istekle, tnelcilik iinin tm oyuncularn
kapsayacak; zelikle, yapmclar, iverenleri, tedarikileri, akademisyenleri
birat altnda bir araya getirecek bir oluum olan Tnelcilik Dernei
sektrn tevii ile 2012 ylnn austos aynda kurulmutu. Dernee kiisel
ve kurumsal ye says beklentilerin zerinde her geen gn artarak Nisan
2014 tarihi itibariyle 400 asm durumdadr. Tnelcilik sektrnden nemli
isimleringrev ald Tnelcilik Dernei sektrdeki dayanma, bilgi ak ve
sektrn salam temellere oturtulabilmesi iin almalarna devam ediyor.
Tnelcilik Dernei Ynetim Kurulunn ald kararda her yl Tnelcilik
alannda yaplm olan bir uzmanlk tezinin (Doktora ve Yksek Lisans Tezleri)
Dernek tarafndan dllendirilmesi, bavurular arasndan seilen uzmanlk
bilimsel tezine dl ve beratnn 2014 yl iinde III. Tnelcilik Ksa Kursunda
Tnelcilik Dernei Ynetim Kurulunn ald bir baka kararla

da Dnya Tnelcilik Kongresine katlm destek teviinde
bulunulmas dnld. Tnelcilik Dernei, her yl ITAnn
dzenledii Uluslararas Konferanslara katlmay desteklemek
iin, o yl toplantya poster veya szlbildiriyle katlanlara
parasal destekte bulunma karar ald. Bu destek her yl ynetim
kurulu karar ile belirlenecek miktarda olacaktr.
2014 yl iin bu rakam 1500

olarak belirlenmitir.
Her bildiri iin sadece bir kiiye
destek salanacaktr.
verilmesi ve dl miktarnn 1,500 olmas dnlmtr. dle bavuru iin

son tarih 30 Haziran 2014.
Bavuru Koullar
1. dl iin bavuran kii Trkiye Cumhuriyeti vatanda olmaldr.
2. dl iin bavuran kii Tnelcilik Dernei yesi olmaldr.
3. Uzmanlk tezi almas Trkiye Cumhuriyeti snrlar iinde yaplm
olmaldr.
4. Uzmanlk tezi deneysel ve arazide yaplm olabilir.
5. Uzmanlk tezi 2013-2014 yllar ierisinde baslm olmaldr.
6. Bavuru mektubu ile birlikte tezin elektronik versiyonu,

Tnelcilik Dernei e-posta adresine gnderilir ya da elden teslim edilir.
7. dl bavuran kiiye verilir.

Tnelcilik alannda yaplm olan bir uzmanlk tezinin (Doktora ve Yksek
Lisans Tezleri) dllendirilmesi ve Dnya Tnelcilik Kongresine katlm
destek teviinde bulunulmas konularyla ilgili bilgilere Tnelcilik Derneinin
internet sayfas www.tunelder.org.tr adresinden ulaabilirsiniz.
Tnelclk Derne yelermz

yelik formu bilgileriniz kullanlarak hazrlanmtr.
yelik bilgilerinizi ltfen info@tunelder.org e-posta adresine gnderiniz.
1.
Nuh BLGN
stanbul Teknik niversitesi

-Ynetim Kurulu yesi, Bakan
2.
3.
4.
5.
Hanifi OPUR
27. Harun Otac
Mcahit NAMLI
stanbul Bykehir Belediyesi,

Ynetim Kurulu yesi, Bakan
Yardmcs
Yasin TORUN
Torencon Ltd., Ynetim Kurulu

yesi, Sekreter
Soner Temel Mhendislik n.

Tic.A.., Ynetim Kurulu yesi
Ali Yksel
Yap Merkezi, Ynetim Kurulu yesi
Fevzi AKSU
ksa Yap Kimyasallar, Ynetim

Kurulu yesi
Ufuk Yavuz TMER
MCI-Group Trkiye, Ynetim Kurulu

yesi
49. brahim Ocak
stanbul ni. Maden Mh. Blm,

Ynetim Kurulu yesi
26. zgr Sava zdoru
E-Berk, Denetim Kurulu yesi,

Bakan
86. Turgay Onargan
Dokuz Eyll niversitesi, Denetim

Kurulu yesi
20. Deniz Tuma
stanbul Teknik niversitesi,

Denetim Kurulu yesi
7.
Cemal BALCI

Ynetim Kurulu yesi, Sayman
44. ner Ylmaz
8.
21. Emre Avunduk
22. Mustafa mr Sr
Dou naat ve Tic. A.., Ynetim

Kurulu yesi
6.
Lisans rencisi

Ynetim Kurulu yesi, Bakan
Yardmcs
45. Doan Talu
9.
17. Erdi nal
Yunus BAKIRDAL
Konyaalt naat
10. Serta Tokcan
Cengiz-IC-ta-Belen O.G.
11. Hikmet Anl Yazc
Yerta
E-Berk
28. Utku Grtekin

E-Berk
30. Oktay Ekinci
Devlet Su leri
30. Deniz Aydn

Dicle niversitesi
31. brahim Yarolu

Devlet Su leri
54. Serdar avk
Dou naat ve Tic. A..
55. Murat Hzel
56. Cevdet Kurt
zgn irketler Grubu
57. Oktay Rauf Basa
ta n. San. Ve Tic. A..
58. Meri Yeti
zka-Kalyon Atksu Tneli Ort.
59. ener Kahya

60. Orhan Zeki Dilmen
61. Mehmet Fatih Semiz
32. Cemil Demirer
62. Aykut Eren
33. Mehmet peksever
63. Mehmet Han
Devlet Su leri
Devlet Su leri
34. Emin Doan
Devlet Su leri
35. Nur Korkmaz

Devlet Su leri
36. Trker Kymen

Bekaert
37. smail Mehmet Yerlikaya,

Bekaert
38. Mustafa Uyar

Bekaert
39. Nazim Kahraman

Devlet Su leri
40. Ali Akgm

Devlet Su leri
41. Mehmet Akgn

Devlet Su leri
42. Mehmet Semih it

renci (st. niv.)
43. Ycel Erdem

Erer Mhendislik Mavirlik A..
46. Melih Dumlu
47. Muammer nar

64. Murat eker
65. smail Gndodu
66. Mehmet Eren
Yldz Tekn. n., Meslek Yk. Ok.
67. Muhammed Ylmaz
stanbul Bykehir Belediyesi
68. Zeynep Erolu
69. Sinan Polat
70. Asl Kadhasanolu
BB Anadolu Yakas Rayl Sis. Md.
71. Mustafa Karaku
72. Levent Tysz
73. Halil brahim ahin
74. Osman Cihan iekli
75. smail Cihad San
12. Utku Gm
48. Oktay akmak
76. Hakan Mesci
13. Musa Erdoan
50. Hasan Gerek
77. Volkan Kuruyer
14. Murat Karaay

E-Berk
15. Mustafa Yaar
16. Emin Kendirli

Lisans rencisi

Blent Ecevit niversitesi
51. Nuri Ali Akn

52. Hakan Tundemir
53. Erdin Demir
Glermak Arsanayi Taah. A..

zta naat ve naat Malzemeleri
78. Sekin Yarlga
79. Atakan Leventyr
80. Osman Srmen
81. Nail Akbulut
Yksel Proje Uluslararas A..
117. Mahmut Demir

B. Ergnler Yol Yap Ltd. ti.
146. Gzde Cokan

Dacan A..
147. Mehmet Barc
82. N. mer Bayraktarolu
118. Vedat Ocak
83. Orhan Yenign
119. Yavuz Selim Karakum
148. Mahmut Ragp Turhan
87. Cemalettin Okay Aksoy
120. Ekol Koz Mad. naat San.

Tic. Ltd. ti.
149. Fatih Bekta
121. Kemal Ylmaz
150. Gkhan Sunu
B-Yap n. Ltd.ti.
Yksel Proje-Emay Ortakl
Dokuz Eyll niversitesi
88. Kerim Kk, Dokuz Eyll

niversitesi
89. Vehbi zacar

90. Ramazan omakl

91. Melike Yldrm

Tnelmak
92. Serhat Kle
zaltn naat A..
Keyzemin Mh. n. Ltd. ti.
122. Servet Demirda

S.D. Mh. Fak. Maden Mh.
Blm
123. Nazmi engn

S.D. Mh. Fak. Maden Mh.
Blm
124. Uur Ate
Yksek Lisans rencisi (T)
125. M.Demirhan elik
Tnelmak
Statkraft KKE.
93. Mubin ren
126. Mikail Gneaar
Tnelmak
94. Kazm Yaar Levent

ksa Yap Kimyasallar
95. Osman Erdoan

ksa Yap Kimyasallar
96. Tuncer Bulut

ksa Yap Kimyasallar
103. Musafa Akgl

NTF n.
104. lyas Avc

Temelsu Uluslararas Mh. Hiz. A.
105. Rait Altnda

Sleyman Demirel niversitesi
106. Yldrm Tan zaydn

SK-YSE Yap - Nas naat Adi
Ortakl
107. Mge nanr

GeoGrup n. San. Ve Tic. A.
108. Gkhan Kara

Ekol koz naat
109. Mustafa Aka

Alarko
110. Onur Kansu

Alarko
111. Engin Tkr

FD Sondaj
112. ahin Keskiner

WFT n.
113. Serdar Ercan

Ata n. San. A.-G. Hinteregger
Shre Baugesellschoft .
114. Tuncay Arc

NTF n.
115. Feridun Bykkrl

Ata n. San. A.-G. Hinteregger
Shre Baugesellschoft
116. Evren Bakr

Ata n. Ve San. A..
Statkraft KKE.
127. Yavuz Bekirolu

Statkraft KKE.
128. mer Fettaholu
Cengiz n. San. Tic. A..
129. Hdr Ayyldz
Tnelmak Mak. Ve Ekipmanlar

malat
130. Hseyin Akal
Tnelmak Mak. Ve Ekipmanlar

malat
131. Hakan Sevdi
ERKOM Ltd. ti.
132. R.Bora Oygr

ERKOM Ltd. ti.
133. smail Hakk k

134. Eyp Polat
BB Yap leri Mdrl
135. Cihan Ersoy
Hattat Enerji ve Maden Tic. A..
Darenhes Pembelik Baraj

Projima Tnel A..
Projima Tnel A..
Ege Asfalt
151. Gkhan Sevim Duran

Ege Asfalt
152. zcan Altunkaya

Sigma A.. - Borege n. Ltd. ti.
153. Hasan Aydn

zmir Bykehir Belediyesi
154. Aslan Kranolu

155. Mehmet Eref Kurtolu

zmir Bykehir Belediyesi
156. brahim Uslu

Koolu n. A..
157. Abdullah Krat Erol

Otoyol A..
158. Abdi Ylmaz

Limak naat
159. Gkhan Uz
Cengiz-Limak-Mapa Kolin . Ort.
160. Veysel Salgnta

Limak naat
161. Hseyin Akan Karan

Cengiz-Limak-Mapa Kolin . Ort.
162. Bahtiyar nver

Hacettepe niversitesi
163. Ali Bapnar

Hitit nat Madencilik San. Tic.
Ltd. ti.
164. Muhammer Atasoy

Cengiz n. San. Tic. A..
165. Ali ebi

CMA Ovit
136. Olgun Esen
166. Mahmut Anl
137. Fatih atalba
167. Onur lgen
138. Bilgin Kucu
168. Murat Okur
Yksek Lisans rencisi (T)
Zeta Zemin Teknolojileri A..

Miralis Tnel Tek. Mak. San. Tic. Ltd.
139. Rasim Berk Meray
Miralis Tnel Tek. Mak. San. Tic. Ltd.
CMA Ovit
CMA Ovit
Emay M.
169. Mehmet lker Bozlar

Emay M.
140. Altay Ertin
170. Baki Acil
141. Yldray elik
171. Mmin Baykan
Geo-Net Mhendislik ve Mavirlik
.B.B. Rayl Sstem Md.
142. Ahmet nal
.B.B. Rayl Sstem Md.
143. Ahmet Rfai Bilgin
SK Genel Md. Atksu naat

Daire Bk.
144. Bahattin Bulut Albayrak

stanbul Ulam A..
145. Onur Kl
stanbul Ulam A..
Cengiz Makyol ASL

Nurol-Yksel-zka-Doruk A.O.
172. Cneyt Hseyin entrk

Nurol-Yksel-zka-Doruk A.O.
173. Gkhan imek

elikler Taah. n. San. A..
174. Hasan Batan

Yerta n.
175. Mehmet Anar

Yerta n.
176. ahap Blent Baydar

Yerta n.
177. Hasan Alper Eryiit

Makyol n. A..
178. Alper Sara

Makyol n. A..
179. Alper ztrk

180. Zeki Arslan

181. Yavuz Palakc

Statkraft-Norve
182. Onur Metin

Ekol Koz Maden n. Ltd. ti.
183. Ersan Ta
Erersa naat
184. C. Cengiz Gztepe

187. Y. Gkhun etin
Saudiarabian Airlines
188. mer zkk

C..B. Adi Ortakl
189. Yavuz Bilgin

EN-EZ naat
190. Cumhur Ylmaz

EN-EZ naat
191. Muhammed Refik Kurtolu

BB
192. Muhammet Fahri Topatan

Zirkonyum Madencilik naat
193. Salih Gmez

194. Hseyin Alp Gler

elikler Holding
195. Ouzhan Sebeti

196. Ercan Kesim
elikler Holding
197. Halil Akel

elikler Holding
198. Sleyman Karagzel

Cengiz naat
199. Gkhan Doan

Makyol n. A..
200. Muharrem Tezcan

Cengiz-Makyol ASL Ovit Tneli Adi
Ortakl
201. Cemal Glal

Cengiz naat
202. Orkun Er
203. Abdulgaffar Yetgin
stanbul Ulam A..
204. Kvan Mirhan Dinel

Yksel-Emay Adi Ortakl
205. Murat Yldrm

BB
206. Mert Karagolu

207. Abdullah Fine

209. Nadir Karahan

Karta n. San. Tic. Ltd. ti.
210. Muttalip Buyraz

YSE Yap-elikler Holding
211. Serhat Kzlkaya

YSE Yap-elikler Holding
212. Abdullah Fettaholu
Polat Elk. n. th. hr. A..
213. Selim Kantarc

Yap-Tek A..
214. Ufuk Satlm

Yap-Tek A..
215. Veli Ay
Yap-Tek A..
216. Kiyasettin Hefer

Yap-Tek A..
218. nder Sayn

ERKOM Ltd. ti.
219. mit Kamil Uslu

ERKOM Ltd. ti.
220. Bilal Yksel

ERKOM Ltd. ti.
221. Suat Arbaolu

ERKOM Ltd. ti.
222. Suat Cengiz

ERKOM Ltd. ti.
223. Yaar Fuat Yetkinler

ERKOM Ltd. ti.
224. Bedrettin Deniz

ERKOM Ltd. ti.
225. Sedat Yksel

ERKOM Ltd. ti.
226. Tural Pnarba

ERKOM Ltd. ti.
227. Koray Uzun

ERKOM Ltd. ti.
228. eref Szen

ERKOM Ltd. ti.
229. Sinan Toper

ERKOM Ltd. ti.
230. Burak Bulutcan

ERKOM Ltd. ti.
231. Ayta Bozkurt

ERKOM Ltd. ti.
232. Sadettin Serta Ustaolu

ERKOM Ltd. ti.
233. Mustafa Filiz

ERKOM Ltd. ti.
234. Emrah zker ztrk

ERKOM Ltd. ti.
235. Erdem Kavuncu

ERKOM Ltd. ti.
236. Kadir Eray Altunda

ERKOM Ltd. ti.
237. Burcu Kader

ERKOM Ltd. ti.
238. Okan Yakan

ERKOM Ltd. ti.
239. Mehmet nl
ERKOM Ltd. ti.
240. Ahmet en
ERKOM Ltd. ti.
241. Zekiye Gamze Al

ERKOM Ltd. ti.
242. nder Koak

ERKOM Ltd. ti.
243. Mustafa Emre lmez

Dzkar aat
244. Taylan Demir

Sigma-YDA-Makimsan-Burkay
276. Cumali Kaydu
Ort.
TCDD Yol Daire Bakanl
245. Mahmut Ulusoy

Sigma-YDA-Makimsan-Burkay
Ort.
246. Mehmet Beyaz Syleyici,

Dzkar aat
277. Bahriye Yaman

YMSK Joint Venture
278. Saffet Aslan

YMSK Joint Venture
247. Hseyin Doan
279. Mevlana Muhammed

Alalolu
Dzkar aat
YMSK Joint Venture
248. amil Dorusoy

nal Akpnar n.
280. Korhan Demir
249. Adil Kulakolu
YMSK Joint Venture
nal Akpnar n.
281. Timuin zbayr
250. Gndz kten

251. Volkan Vatansever

BB- Anadolu Yakas Rayl Sis. Md.
252. Suat Yldz

253. Gurur Kalayc

254. Hasan Karabiber

255. Hasan Denek
YMSK Joint Venture
282. nder Yeilimen

TK Mavir Mhendisler
283. Fatih Yazgan

284. afak Karata

Biskon yap A..
285. Fahrettin Yldrm

TCDD Yol Daire Bakanl
286. mer Akarsu
Melemolu n.
nelsan naat
256. Ferhat Kars

Yksel Proje Uluslar aras A..
257. Mehmet Kamil ani

Yksel Proje Uluslar aras A..
287. nc Gnen
Yap Merkezi
288. Mustafa Baar Arolu

Yap Merkezi
258. Niyazi ennazl

Fugrosial Ltd. ti.
289. Mehmet Hacaliolu
259. Sleyman Bilge Parlak,

Fugrosial Ltd. ti.
STFA n. A..
290. Grkan Erdal
Karayollar 18. Blge Mdrl
260. zcan Ylmaz

261. lk Ebru Yldrm
BB Avrupa Yakas Rayl Sistem
Mdrl
262. Mehmet Yaz

263. Mesut Emre Aymir
264. mer Hseyin Yeni

265. Tevfik Ho
Dar Al Handasah (Vhair and
Partners)
266. Ayhan Kobay
291. brahim Balaban
Saudi Binladen Group TDRS
292. Taylan Karabay

293. Hseyin Il
GCF-Peker Ort.
294. Abidin Trkay Ayten
IGT Mhendislik Mavirlik
295. Murat Arslan
zm Enjksiyon
296. Gkbora Akay

Taisei
297. Melih Algan
Geoma Yerbilimleri Aratrma Mh.

Ve Dan. Ltd. ti.
DS Gn. Md.
298. Eren Arca
267. Selman Turan
TCDD
268. Serkan Akdemir
299. Koray Akay
IC ta
Prota Mhendislik
269. Vahap Dilek
300. Evren Poluk
IC A
270. Faraz Shoaee Sarbanghali

MRA naat
TCDD
301. Samet Okay
Saudi Binladen Group TDRS
271. Soner Ocak

ZTM Mhendislik Mavirlik
Ltd. ti.
272. Reit Ycel Pilatin

M. Kenan Kaya M. Ve Mh.
Ltd. ti.
273. Sha Abk

Geoma Yerbilimleri Aratrma Mh.
Ve Dan. Ltd. ti.
275. Hakan Krlolu

Feride Krlolu Patlayc Madde
Ticareti
302. smail Bozanolu

renci (st.Tek.ni))
303. Merve Bulut

(renci)
304. Esin entrk

(renci)
305. Okan Su
306. Hasan Ali Mahrebel
Yapkim Yap Kimya San. A
Tnelclk Derne yelermz
Tnelclk Derne Kurumsal yelermz

18. YAPI MERKEZ
San. Ve Tic. Ltd. ti.
19. TNELMAK
217. ERKOM
www.tunelmak.com.tr
www.erkom.com.tr
www.ym.com.tr
Makineleri Sanayi ve Ticaret A..

307. Korkut Mroy
Yksel Proje
308. Zeynep Sertabipolu
stanbul ni. Maden Mh. Blm
309. Hasan Eker
Gmhane niversitesi
310. Niyazi zgr Bezgin

stanbul niversitesi
311. Reat Ulusay
312. Tufan Dalkran
Altnok Mavir Mh.
313. Ahmet entrk
Afyon Kocatepe niversitesi
340. Aytuna Sayn

Karayollar 10. Blge Mdrl
341. Hakan nar

342. Ziya Karabulut
Esa n. Taah. Tic. Ltd. ti. (Alko
naat)
343. Cihat Harupu

Esa n. Taah. Tic. Ltd. ti. (ahin
Harita)
344. Dzgn Eser Ylmaz

Esa n. Taah. Tic. Ltd. ti.
345. Murat Uzun

Bozkular naat
314. Ali Sark
346. Ceyhun Canda Erba
315. Orhan Gler
347. Tuncer Akncolu

Mersin niversitesi (renci)
316. Sleyman Kunter Kunt
Mersin niversitesi (renci)
317. Pnar Gner Cantekinler

Unitek naat
318. Levent Kurtuldu
TK Mavir Mhendisler
319. Sleyman Ergut
320. Ferhat ahinba

Cengiz naat
321. Nuri aykun Alpaslan

Yldz Teknik niversitesi
322. Olgay Yaral
323. Mehmet zdemir

Tunga Limited
324. Talat Alp

325. Melih Geni
326. Arif Halil Durukan

DS 14. Blge
327. Erol Adgzel
2ER Proje Mavirlik Proje

Kontrollk ve Tic. A..
328. Onur Ko
IGT Tunnelbau Gmbh
329. Deniz Akbay
330. Tamer Efe
331. Adnan Dou
renci (st.Tek.ni))
332. Ela Gner
renci (st.Tek.ni))
333. Ali Aslanba

zka naat
334. brahim Atalay

SK Gen. Md.
335. Mustafa Korkan

Nide niversitesi
336. smail Gne
Bozkular naat
elikler Holding/YSE Yap
348. Metin Yavuz

Kuzey naat A..
349. Onur Soylu

350. Murat ldr

351. Turan Borak

352. Evren Balak

Bayburt Grup A..
354. Cemalettin ahin

Bayburt Grup A..,
355. Hayri olaker

356. M. Blent Arkan

Zorgn naat
357. Savahan Gen

Zorgn naat
358. Nevzat Umut elik

zgn irketler Grubu
359. Gven Denek

zka naat
360. Ahmet Ouz Dikmen

Soner Temel Mhendislik n.Tic.
361. Hamit Onur Soysal

lek Mhendislik Ltd.ti.
362. Erdoan Kamac

Kamac naat Mad. San. Ltd.ti
363. Ahmet Besim Ertem

Tprag
365. Halil Murat, Soner Temel

Mhendislik n.Tic.
366. Umut Alka

Kamac naat Mad. San. Ltd.ti
367. Saim Bahadr Ergener

Atlas Copco Makine ml. A..
368. Uur Tuner
337. Nee zbek
369. Yiit Gen
338. Bayezid zden
370. Erhan nl
IGT Mhendislik Mavirlik
340. Tun alk

Borusan Makine ve G Sistem A..
Opak Madencilik
371. Meri Deyi

Sisray Ltd. ti.
375. Alper Ata

nal Akpnar A..
376. Kaan Yavuz

nal Akpnar A.
377. lhan Tosun
nal Akpnar A..
378. Enver Yavuz Srmal

Nurol-Yksel-zka YDA Ort
379. Rohola Hasanpour

380. Yksel Bozba
zgn irketler Grubu
359. Erkan zkan

381. Erhan Kmrcolu

Aksu naat
382. Akn Atacan

Yap Merkezi
383. Anl Erolu

zkar naat
384. Murat Erba

SPI FiberForce Makro Fiber
Industry
385. Murat Sardede
elikler Holding
386. Sinan Acun

388 Ata Baetin

stanbul niversitesi
389. Alaettin Kl
stanbul niversitesi
390. Hamit Aydn

391. Ahmet zarslan

392. Mehmet Altu Onaran

Turyat naat
393. Tue Kse

Emay M.
394. Hilal ztrk

Emay M.
395. Vedat Rasim Tatar

Emay M.
396. Sebahattin tr
Emay M.
397. Mutlu Ycel

Emay M.
398. Ekin Kken

399. Utku Sakz

400. mer Faruk apar

401. ar Ald
Hema Endstri A..
402. Muhammet Akka

403. Sadullah Okumu
404. Cenk Gm
Altnok Mavir Mh.
407. Kebire Kel

MTA Bat Karadeniz Blge
Mdrl
408. Bora Arslan

Geodizayn Proje Mhendislik
Mavirlik
409. Ezgi Glbar

Geodizayn Proje Mhendislik
Mavirlik
411. Hrriyet Akda

Eskiehir Osmangazi niv.
412. Erdem Hidayetolu

Makyol n. A..
413. Fethi Can Kse

Makyol n. A..
414. Erdem Alta

Makyol n. A..
415. Deyvi Akkri

Atlas Copco Makine ml. A..
416. Hayrettin Baysal

DS 3. Blge Mdrl
417. Sare Aya imen

418. Emre Meri
niarge
419. Hasan Karata

ICC-Grup n. Tic. Ltd. ti.
420. Yusuf Balatl

421. Doancan Aydomu
422. Bar Berberolu
423. Ahmet Koyun
Koza Altn letmeleri A..
424. Mithat Kabaali

425. Ahmet Hamdi Deliormanl
426. G. Glsev Uyar Alda

Emay Mavirlik
441. Emrah imdi

STFA
Glermak-Kolin-Kalyon Ortakl
443. evket Deveci

ESA naat
444. Mehmet Uran Unutmaz
Ecetur naat
446. Fatih Kara

YSE Yap-Nas naat Ortakl
Kalyon naat
Seyfullah Ekiz
TBM-CUTTERS
450. Asaf Bulut
DS Gn. Md.
432. Ali Kuleli

Akfen n. A..
433. Halil Yldz

434. brahim Halil Paki

435. Kvan Aktan

Zitron Trkiye
437. Bahadr Batr

TCDD
438. Gkhan Gksel

439. Uur Gani Sincar
www.e-berk.com
21. BEKAERT
zmit elik Kord San ve Tic. A..
274. G GRUP
Yap naat Hafriyat Mh. San. Tic. A..
www.gucgrupyapi.com.tr
451. Mehmet ahin Duymu

Hitit naat
452 Sercan Gz
Hitit naat
364. KAMACI YAPI

22. SONER
www.sonertm.com
Peker naat
23. GLERMAK
www.gulermak.com.tr
Altnok Mavir Mhendislik
458 Ahmet Uar
87. KSA
naat Katk San. ve. Tic. Ltd.ti.
www.iksa.com.tr
Dou-Glsan Ortakl
462 Necat Arba

Dacan naat
463 Orkun Kantarc
www.aremuhendislik.com
naat ve Tic. Ltd.ti.
www.hititinsaat.com.tr
Gama Nurol Ort.

Marmaray BC1 Projesi
465 M. Blent akar
405. FORTA
D Ticaret naat Taahht Ltd. ti.
www.forta.com.tr
100. MRALS
Tnel Teknolojileri Mak.Dan.San.Tic.Ltd.ti.
www.miralis.com.tr
406. EGE KMYA

Sanayii ve Ticaret A..
www.egekimya.com
101. TEKNK YAPI
Laboratuvar Ltd.ti.
www.teknikyapilab.com
428. EFECTIS ERA AVRASYA

Test ve Belgelendirme A..
www.efectis.com
102. MEK YAPI
End. Taah.Tic.Ltd.ti.
www.mekyapi.com
436. ZITRON
Havalandrma Sistemleri Tic. Ltd. ti.
www.zitron.com/english
rnak niv. Maden Mh. Bl.
464 Nurettin Demir
374. ARE
88. HTT
461 Emre Balcolu

Dacan naat
www.egeatlas.com.tr
Mhendislik Mavirlik Eitim ve D Tic. Ltd. ti.
Altnok Mavir Mhendislik

GCF-Peker Ortakl
373. EGE ATLAS

Mak. Yed. Par. Ser. Otom. n. Nak. Harf. th. hr. Ltd. ti.
456 Cem Sad

457 Ali Bayrak
www.babacanrubber.com
Ar San. n. Taah. A..
GCF-Peker Ortakl
Masey Mhendislik
372. BABACAN KAUUK

San. Tic. Ltd. ti.
GCF-Peker Ortakl
455 Yusuf Tatar
n. Mad. San. Ltd.Sti
Temel Mhendislik
453 Mustafa Fakbaba

454 zberk Aydemir
339. AYTEKN
naat Endstri ve Mhendislik A..
www.bekaert.com
Ekol Koz. Madencilik
460 Engin Ho
430. Nurettin Pelen
Makine Metalurji n. Ltd.ti.
447. Enes Kayahan
428. brahim Ataz
Ege Grup n. Ltd. ti.
20. E-BERK
Cengizler Yol Yap
445. lyas Beki
459 Mehmet Ali Arkan
429. Numan Balaban
Ltd. ti
442. Berke Bayraktar
427. brahim avuolu

Gmhane niversitesi
ICA - ta - Astaldi Ortakl
www.arcanmakina.com
Glermak-Kolin-Kalyon Ortakl
440. Mustafa Tolga ner
410. Fatih Taylmaz

Projima naat A..
208. ARCAN MAKNA
n. San. A..
185. YOZGAT ZM
Mh. San. Tic. Ltd. ti.
www.yozgatcozum.com.tr
448. TBM-CUTTERS
Makine malat n. San. Ve Tic. Ltd. ti.
www.tbm-cutters.com
Gama Nurol Ort.

Marmaray BC1 Projesi
467 Birol Akpnar

nal Akpnar naat
186. LASPARSAN MAKNE
468 Ahmet zkan
www.lasparsan.com
Kauuk, Plastik, San. Tic. LTD. T
466. NAL AKPINAR NAAT

San. Tur. Madencilik ve Tic. A..
nal Akpnar naat
YAKLAAN ETKNLKLER
upcoming events
YELK BAVURU FORMU
25-27 AUSTOS 2014
17-19 Eyll 2014
8th International Symposium

on Geotechnical Aspects of
Underground Construction
in SoftGround
15th Australasian Tunnelling

Conference 2014
www.is-seoul2014.org
www.atstunnellingconference2014.com
23-24 eyll 2014
23-26 eyll 2014
The British TunnellingSociety

Conference andExhibition
International TradeFairfor
Transport Technology
Innovative Components,
Vehicles, Systems
www.btsconference.com
Underground Space Solutions for the

Future, Sydney, New South Wales, Australia
www.innotrans.de
24-26 Eyll 2014
13-15 EKM 2014
The 14 World Conference of the

Associated research Centers for the
Urban Underground Space,
14 International Congress
th
Seoul, Korea
www.acuus2014.com
(BREYSEL)
TNELCLK DERNENE,
STANBUL
Derneinize ye olmak arzusundaym.

Dernek tzn okuduumu ve tm hususlar kabul ettiimi beyan ederim.
Dernek tzne ve dernein amalarna aykr faaliyetlerde bulunmayacam taahht ederim.
Bilgilerim aadaki gibidir.
Gereini arz ederim.
th
www.congres.aftes.asso.fr
.............................................................................
.........................................................................................................
Tarih
Ad Soyad ve mza
Ad Soyad / nvan :
TC Kimlik No :
Uyruu :
28 Eyll-01 Ekm
13-15 Ekm 2014
Cinsiyeti :
2nd Eastern European Tunnelling

Conference (EETC 2014)
Athens, Greece
Tunnels and Underground

Space Risks & Opportunities
Baba Ad :
www.eetc2014athens.org
Lyon, France
www.congres.aftes.asso.fr
Ana Ad :
Doum Yeri :
Doum Tarihi :
Eitim Durumu :
15-17 EKM 2014
22-23 Ekm 2014
Mezun Olduu Okul :
International conference for

development and innovation in
geotechnic sand tunneling
12th International Conference

Underground Infrastructure of
Urban Areas 2014
Meslei :
www.gec.bg
www.uiua2011.pwr.wroc.pl
EKM 2015
27-30 kasm 2014
stanbul clean coal forum
6. ULUSLARARASI MADENCLK, MADEN

AKPMANLARI, MAKNELER FUARI
stanbul, Turkey
Wroclaw, Poland
alt Kurum :
Adres :
Telefon :
E-posta :
Referans olan Dernek yesinin Ad-Soyad-mzas(*):
www.madenturkiyefuari.com
www.cleancoalforum.org
Referans olan Dernek yesinin Ad-Soyad-mzas(*):
(*) Referans olan Dernek yelerinin imzalarn tamayan yelik bavuru formu ileme konamamaktadr.
19-20 nsan 2015
22-28 Mays 2015
STANBUL METRO
WTC 2015 - World Tunnel Congress 2015 and 41st

ITA General Assembly Promoting Tunnelling in
South East European (SEE) Region
ORURES MAHALLES BARBAROS CADDES TEKSTLKENT STES A 11 BLOK 3.KAT NO 48 ESENLER STANBUL
Dubrovnik (Croatia)
www.wtc15.com
Tel: +90 212 438 17 54 Fax: +90 212 288 02 10 E-mail: info@tunelder.org.tr
FORUM & EXHIBITION

GRAND CEVAHR HOTEL
www.istanbulmetroforum.org
Beikta V.D.: 870 036 0473, Banka: T.C. Bankas IBAN: TR14 0006 4000 0011 2810 5956 12
YELK BAVURU FORMU

(TZEL KLK)
TNELCLK DERNE'NE,
STANBUL
Derneinize ye olmak arzusundayz.

Dernek tzn okuduumuzu ve tm hususlar kabul ettiimizi beyan ederiz.
Dernek tzne ve dernein amalarna aykr faaliyetlerde bulunmayacamz taahht ederiz.
Kurum bilgilerimiz aadaki gibidir.
Gereini arz ederiz.

............................................................................

(Tarih)
............................................................................
(Kurum Yetkilisinin Ad-Soyad Kae-mza)
Tzel Kiiliin
nvan :
Faaliyet Alan :
Vergi Dairesi :
Vergi Numaras :
Adres :
Telefon :
Faks :
E-posta :
Yetkili Kiinin
Ad Soyad :
T.C. Kimlik Numaras :
Adres :
Telefon :
Faks :
E-posta :
Referans olan Dernek yesinin Ad-Soyad-mzas (*):
Referans olan Dernek yesinin Ad-Soyad-mzas (*):
(*) Referans olan Dernek yelerinin imzalarn tamayan yelik bavuru formu ileme konamamaktadr.
ORURES MAHALLES BARBAROS CADDES TEKSTLKENT STES A 11 BLOK 3.KAT NO 48 ESENLER STANBUL
Beikta V.D.: 870 036 0473, Banka: T.C. Bankas IBAN: TR14 0006 4000 0011 2810 5956 12
Tel: +90 212 438 17 54 Fax: +90 212 288 02 10 E-mail: info@tunelder.org.tr

Tunnel Magazine 5

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tunnel Magazine 5

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tnelcilik ve Yeralt Teknolojileri Dergisi

Turkish Tunneling and Underground Technologies Magazine

Karg HES Projes

ayel Bakr letmeler

Tnellerde Yangn Gvenl

AVRASYA TNEL stanbul Boaz Karayolu Tp Geii Projesi

YKSEK PERFORMANS DK ENERJ MALYET

Prof. Dr. Nuh bLGN

A Milestone at the Stutgart Site: Filder Tunnel Kick Off

TNELCLK DERNE BAKANI

New Version of a Proven Shaft Enlargement Technology in Mining

President of Turkish Tunnelling Society

Lok Home Receives Prestigious Outstanding Individual Award

Heavy Construction Equipment Brand Sumitomo is in Turkish Market

Tunneling as a Life Style

Tnelcilik Dernei yelerimiz....................................................................................................................... 130-132

Dier bir kurs spanyada spanyol Tnelcilik Dernei (AESTOS)

A similar course is opened in Spain by Spanish Tunnelling Society

Haydi dars bamza

Hoping that these examples should be pioneering for us in Turkey.

(AESTOS) in 10 different modulus. Tuition fee is 9000 Euros.

Tnelcilik Dernei Kurumsal yelerimiz...............................................................................................................133

Tnel Dergisi www.tuneldergisi.com 5

Tnel Dergs 5. Sayya Katkda

Dr. Nuh Bilgin stanbul Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm

Dr. Olgay Yaral Blent Ecevit niversitesi, Maden Mh. Blm

Dr. brahim avuolu Gmhane niversitesi. Maden Mh. Blm

Genel Koordinatr Yrd. Reklam, Halkla likiler

Serdar Yaar Karadeniz Teknik niversitesi, Maden Mh. Blm

Volkan Balc Karg Baraj ve HES, Glermak

Karg Kzlrmak Hidroelektrik Santral Projesi

. Blent Baydar Belkahve Tneli, Yerta naat

Ayta Alpat Aykomnaat

Dnyann en zor engellerini aarak yollar amak ok byk bir

ner Ylmaz Soner Temel Mhendislik

Alper Ata Ayvaldere Atksu Tneli, nal Akpnar naat

Ali Bayraktar Efectis Era Avrasya

Robbins olarak tnelciliin zor bir i olduunu biliyoruz,

sve Madenclk ve Tnelclk Grubu Gelecektek

Nitro Consult, Petro Team, Sandvik, Sika, Stafsj,

sve Madencilik ve Tnelcilik Bakan Bengt Ljung

Bir aydan ksa bir sre ierisinde Trk ve sveli

lemektedir. Etkinlikte dnya madencilik ve

San Fransiscoda Robbins EPB TBMler

Segment Kaplamalarda ve Pskrtme

Big Breakthrough Finale for Twin Robbins

- elik Hasr veya Konvansiyonel

Enerji Yutma Kapasitesi

Bekaert zmit A..

FIlder Tnel Kazsna Baland

Tnel ama makinas dntrebilir bir yapya

Herrenknect CEOsu Dr. Martin Herrenknecht

Protestan ve Katolik kiliseleri TBM kazsndan

Madenclk Endstrs n Yen Kuyu

New Version of a Proven Shaft

We provide innovative and multidisciplinary engineering services supported

Yeni dizayn edilen makinada Herrenknect

ekil 1: Pilot kuyu yntemini kullanan SBE alma presibi

lk olarak pilot bir kuyu almakta,

Dnya zerinde 3500 kmden fazla tnel imalatnda ve

We have designed and followed the construction

Tablo: Herrenknect SBE teknik zellikleri

Yaklak kurulu g (kW)

maks Tork (kNm)