Professional Documents
Culture Documents
Demirlemek Ve Demirden Ayrılma PDF
Demirlemek Ve Demirden Ayrılma PDF
DENZCLK
Ankara, 2014
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. DEMRLEME ...................................................................................................................... 3
1.1. Tanm ............................................................................................................................ 3
1.2. Demirleme Aralar....................................................................................................... 4
1.3. Demirin Tutma Kuvvetini Etkileyen Unsurlar .............................................................. 5
1.3.1. Demirin Yaps ...................................................................................................... 6
1.3.2. Zeminin Yaps ...................................................................................................... 8
1.3.3. Zincirin Denme ekli ......................................................................................... 9
1.3.4. Zincire Verilen Kaloma ....................................................................................... 12
1.3.5. Rzgr ve Aknt Gc ........................................................................................ 12
1.4. Demire Verilecek Kalomann Tespiti ......................................................................... 15
1.5. Demir Yerinin ve Kullanlacak Demirin Tespiti ......................................................... 16
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 18
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20
2. FT DEMR LE DEMRLEMEK................................................................................... 20
2.1. ift Demir Atma Gerekeleri ...................................................................................... 20
2.2. ift Demir ile Demir Atma ......................................................................................... 20
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 22
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 24
3. KARAMUSAL VURMAK ................................................................................................ 24
3.1. Tarif............................................................................................................................. 24
3.2. Balant ekilleri......................................................................................................... 24
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 27
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 28
4. DEMR NBET ............................................................................................................... 30
4.1. Demir Taramasn Gsteren Durumlar........................................................................ 30
4.1.1. Gemi Mevkiinin Salma Payndan Fazla Yer Deitirmesi .................................. 30
4.1.2. Rzgr ve Denizlere Borda Vererek Kalmak ...................................................... 31
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 34
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 35
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 37
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 39
KAYNAKA ......................................................................................................................... 40
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
SRE
N KOUL
Denizcilik
Gverte Zabitlii
Demirlemek ve Demirden Ayrlma
Tek demir ile demirleme, ift demir ile demirleme ve demir
tarama konularnn anlatld renme materyalidir.
40/32
Bu modlde n koul yoktur.
YETERLK
MODLN TANIMI
Genel Ama
Bu modln sonunda demirleme ilemlerini
renebileceksiniz.
MODLN AMACI
Amalar
1. Tek demir ile demirleyebileceksiniz.
2. ift demir ile demirleyebileceksiniz.
3. Tarayan demiri yerinden ayrabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Ortam:
Eitim gemisi veya manevra simlasyon programl laboratuvar
Donanm: Bilgisayar, simlasyon programlar, maket gemi
LME VE
DEERLENDRME
ii
GR
Sevgili renci,
Demirlemek ve demirden ayrlmak adndaki modl kitabnn hazrlanmasnda
balang noktas olarak Uluslar Aras Denizcilik rgtnn (IMO) dnya denizcilerinin
yetitirilmesinde bir standart oluturmak amacyla hazrlad STCW 78-95 szlemesi ve
bu szlemeye uygun olarak meslek liselerinin gemi ynetimi blm rencilerimizin
gemideki demir ilemlerini bilmeleri gerekir.
Bunun iin bu modl kitab hazrland. Bu modl, demirleme ve demirden ayrlma
konularn ayrntl bir biimde tanyp bakm ve tutumunu yapabilmenize yardmc
olacaktr.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
AMA
Bu renme faaliyeti ile gemi demir donanmlarn tanyarak ilevini yerine
getirebileceksiniz.
ARATIRMA
ARATIRMA
Tersanelerde ve limanlarda bulunan gemileri inceleyerek ve brorlerden,
internetten niversite ktphanelerinden aratrma yaparak bilgi edininiz.
Edindiiniz bilgileri rapor haline dntrp grubunuza sunum yaparak
paylanz.
1. DEMRLEME
1.1. Tanm
Demirlerin ana grevi, gemileri deniz dibine balayp onlar istenilen belirli bir
deniz alannda tutmaktr.
Ancak bu ana grevlerinin dnda demirlerden, bir manevray baarmada ve
olaanst durumlarda, geminin istenmeyen bir hareketini nlemeye almada da
yararlanlr. zellikle dar sularda manevra yaparken demir; gerektiinde kaptann
dorudan doruya geminin bana uygulayabilecei, elinin altnda bulunan bir kuvvet
kayna olduundan deeri byktr. Baitler, halat ve rmorkr gibi baa kuvvet
uygulamada kullanlabilecek; br aralara bavurma olana bulunmadnda, demirin
nemi daha da artar.
Gemiyi belirli bir deniz alannda tutmak iin kullanldnda demirden, geminin
zincir boyunca zerine bindirdii kuvvetlere kar koymas ve deniz dibinde taramadan,
sabit kalmas istenir.
Bir manevraya yardm etmek iin kullanldnda ise demirden zincir boyunca
geminin bana belirli bir kuvvet uygulamas beklenir. Gemi kullanc bu kuvvetin
deerini, demirin en yksek tutma kuvveti ile sfr arasnda, manevrann gereine gre,
isteine uygun biimde ayarlayabilir.
Byk gemiler ise (tonajlar itibar ile) yanama ve kalk manevralarnda hemen
hemen btn dnya limanlarnda rmorkr alma mecburiyetinde olduklarndan ok acil
bir gereksinim olmadka liman manevralarnda demir kullanma pratiini eski yllara gre
ok daha az uygulamaktadr.
yannda o anda orada bulunan rzgr ve akntnn tekneye geli durumlarna, hzlarna ve
etkiledikleri blmlerin byklklerine gre deikenlik gsterir. Rzgr ile akntnn
hzlar arttka, geminin bunlarn akm izgilerine gsterdii dikey kesit yzey alanlar
(rzgr yz ve aknt yz) oaldka, demiri etkileyen kuvvetin deeri de byr. Bu
nedenle demirde yatan bir geminin demirini etkileyen toplam kuvvet, gemiden gemiye
deitii gibi ayn gemide bile koullara bal olarak deiir. Dolaysyla bu kuvvetin
bykl her zaman farkl olduundan genel saysal deerler vermek de zordur.
Bir demirin gemiyi tutma gc genel olarak aada yazl faktrlere baldr:
Demirin yaps
Zeminin yaps
Zincirin denme ekli
Zincire verilen kaloma
Rzgr ve aknt gc
ipolu demirlerin yerini alan iposuz demirler, gzloasna kadar tam vira edilip
orada iyice oturtulabilmeleri sert havalarda bile yerlerinden oynamadan skntszca
tanabilmeleri annda kolayca funda edilebilmeleriyle abuk yaygnlatlar. Yalnz ilk
zamanlarda tutma kuvveti asndan ayn arlkl ya da ayn trnak yzl ipolu bir
demirin ki kadar tutma kuvveti salayamamalar ve bu nedenle sk sk taramalar sorunlar
yaratt. Onun zerine iposuz demirlerin arlklarna oranla tutma kuvvetlerini
oaltmay salamak amacyla 1900n ikinci yarsnda sk aratrmalara giriildi.
Yaplan almalarn sonunda;
Trnakyz alannn bytlmesinin,
Trnakyzlerinin przsz olmasnn,
Trnakyzlerinin al iki dzlemden olumasnn, tutma kuvvetini oaltt
grld.
Gnmzde gemilerin byk ounluunda iyi demir tutan bir yerde arlklarnn
3-4 kat dolaynda tutma kuvveti veren, standart iposuz demirler kullanlmaktadr.
Sk kum
Koyu kzl balk
Orta koyulukta yapkan balk
Yumuak amur
Gevek kaba kum
akl
ok sert dip (kaya-ist)
1
1,5
0,66
0,33
0,33
0,33
0,00
Yalnz son verilen katsay, demir dibe hi saplanamyorsa geerlidir. Biraz nce de
belirttiimiz zere bu gibi yerlerde demirin bir kayann altna girmesi ya da bir kayaya,
kancaya benzer biimde taklmas durumlarnda, byk tutma kuvvetleri elde
edilebilecei unutulmamaldr.
gemiler sz konusu olduunda ok byk nem tar. Demirleme plann yaparken dikkate
almamz gereken hususlar maddeler halinde belirtecek olursak:
Demirleme pozisyonu
Demirleme pozisyonunda geminin serbeste salnm yapabilecei alan
Demirleme mevkii yaknnda bulunan demirdeki dier gemilerin pozisyonlar
Demir funda edildiinde zemine eriene kadar bir miktar hzl akar ve sonra birden
ak hz yavalamaya balar. Bu aamadan sonra demiri ymadan ve gerekirse
kastanyolal ok kontroll bir ekilde hafife suga ederek gemi gerildike serilir. Grevli
zabit, ba tarafta demirin kumanda ettii yn ve kan kilit miktarn dzenli bir ekilde
kprstne rapor eder. Bu noktada dikkat edilmesi gereken nemli nokta, demiri deme
srecinde kastanyolann hibir zaman fazla suga edilmemesidir. Aksi takdirde demir
trnaklar zeminde gmlmeye baladklar noktadan geminin ataletiyle kurtulur ve tekrar
gmlmeyebilir. Ayrca geminin ataletiyle ters dnebilir. Bu durum geminin hava artlar
10
sertletiinde demir taramas riskini artrr. Grevli zabit, demir zincirinin hafife ba
tarafa kumanda ettiini grr grmez kontroll olarak demir zincirini demeye devam
etmeli, gerekirse kastanyola frenini tamamen bolamaldr. Geminin demirini sererken
genelde 1 mil srati geilmemesi tavsiye edilir ve demir deme ileminin sonuna doru
bu srat gitgide azaltlr. Demir aganta edildikten sonra fazla yk binmesine izin
vermemek iin gerekirse ksa bir sre ileri yol verilerek demir rahatlatlabilir. Demiri
derken her zaman deniz dibine gre srat dikkate alnmaldr.
Tornistan sularnn geminin vasatna eritiinde geminin durmaya yakn olmas,
akntnn ok fazla etkili olmad durumlar iindir. Eer ba taraf istikametinden gelen
hatr saylr bir aknt varsa gerekte tornistan sular, geminin ortasna erimeden gemi
deniz dibine gre gerilemeye balayacaktr. Bu nedenle geminin geriye doru olan hz,
demir manevrasnda sadece gzle deil GPS, dopler paraketesi gibi elektronik cihazlarn
yardmyla da devaml olarak kontrol altnda bulundurulmaldr. kinci yntem ise
geminin demirlemeden sonra salaca dnlen istikametin 180 derece ters istikametten
yani bir anlamda, hkim rzgr ve aknty k tarafa alarak demir yerine inme yntemidir.
Gemimiz demir yerine inerken hkim rzgr ya da aknty k tarafndan alarak sancak
veya iskele bordasn, yaklak 15 derece rzgra verilir. rnek vererek anlatacak olursak;
gemimiz kuzey istikametinden esen 20 millik bir rzgrda, 195 derece rotasyla demir
yerine inmektedir. Bu durumda 15 derece sancak bordasn rzgra vermitir. zerindeki
ileri yolu gitgide azaltarak yaklak 1 ila 1,5 mil sratle rzgrst demiri olan sancak
demirini funda eder. Rzgrst demir kullanlarak demirin gemi bnyesinden neta
olmas salanmaktadr. Demiri derken yava yava srati der, dmezse ksa bir sre
makinelerini tornistan altrr ve drdnc kilidi suya verdiinde zerinde sadece 0,2 mil
gibi demire ok hafif bindirecek kadar bir srat brakr. Demir, karaman vurmadan bounu
iyice alp deste olduunda rzgrnda etkisiyle gemi, demir zerinde sancaa dnmeye
balar. Gerekirse demir bounu aldktan sonra dmen sancak alabanda baslp ksa sreli
pek ar yol ileri verilerek bu hareket abuklatrlabilir. Gemi bir sre sonra yava yava
kuzeye salacak ve rzgrn gemiyi geriletici gc, demirin yava yava deste olmasna
neden olacaktr. Bu aamada yava yava gemi gerilerken birka kilit daha suya verilerek
kastanyola suga edilir. Bu iki yntemin dnda, zellikle skara demir yerlerinde farkl
bir rotada ilerlemek durumunda kalnabilir. Her zaman aklda tutulmas gereken nemli
nokta, demir yerleri genelde s sular olduu iin geminin dn dairesinin apnn, derin
sudaki dn dairesinin apndan yaklak iki kat fazla olacadr. Bu nedenle skara
demir yerlerinde dn yaparken gerekirse bir ya da iki kilidi suya verip demir zerinde
dnmek gerekebilir. Bylelikle gemi ok fazla ilerlemeden normal dn dairesinden bile
kk bir alan ierisinde dndrlebilir.
zellikle 40 metrenin zerindeki derinlikler sz konusu olduunda demiri,
kastanyolay bolayarak (yani freni boaltarak) funda etmek, zemine ulatktan sonra
geici olarak tekrar suga etmek gerekeceinden balatalarn abuk ypranmasna neden
olabilir. Bu nedenle nispeten derin sularda, demir apas zeminden 10-15 metre yukarda
kalacak ekilde demiri rgatla suya vermek ve sonrasnda kastanyola zerine alp rgattan
karmakta fayda vardr. Alternatif bir yntem olarak demir sadece rgatla mayna edilerek
de denebilir. Ancak bu durumda geminin serme hznn rgat hz zerine kmamasna
dikkat edilmesi gerekir.
11
Demirli bir geminin, taramadan bulunduu yerde kalabilmesi demirin, dipte gemiyi
etkileyen kuvvetlerin toplamna kar koyabilmesine baldr. Onun iin bu kuvvetlerin
toplam deeri bizi yakndan ilgilendirir. Ancak bir geminin demirini etkileyen toplam
kuvvetin deeri, her zaman ayn deildir. Bu kuvvetin deeri, geminin yapsal zellii
yannda o anda orada bulunan rzgr ve akntnn tekneye geli durumlarna, hzlarna ve
etkiledikleri blmlerin byklklerine gre deikenlik gsterir. Rzgr ile akntnn
hzlar arttka ve geminin bunlarn akm izgilerine gsterdii dikey kesit yzey alanlar
(rzgr yz ve aknt yz) oaldka demiri etkileyen kuvvetin deeri de byr.
Bylece, demirde yatan bir geminin demirini etkileyen toplam kuvvet, gemiden gemiye
deitii gibi ayn gemide bile koullara bal olarak deiir. Dolaysyla bu kuvvetin
bykl her zaman farkl olduundan genel saysal deerler vermek de zordur. Bununla
birlikte aadaki rnekler, belirli koullar altnda demirde yatan baz gemilerin
demirlerine bindirdikleri toplam kuvvetlerin deerleriyle bunlarn nerelerden
kaynaklandklarn belirttiinden, bu konuda bir fikir edinilmesini salayacaktr:
a)Yaplan bir aratrmada, 4 mil/saatlik bir aknt ile 55 mil/saatlik bir rzgrda
pervaneleri kilitli olarak, demirde yatan orta byklkteki, ift pervaneli bir geminin
12
demirine, 18 tonluk bir toplam kuvvetin etki yapt grlmtr. Demire binen 18
tonluk toplam bileke yk oluturan kuvvet bileenlerinin dalm yledir:
b) Akm izgileri kout, akm ynleri ayn olan, 5 mil/saatlik bir aknt ile rzgra
salm olarak demirde yatan deiik tip sava gemilerinin, demirlerine bindirecekleri
yaklak toplam bileke kuvvetler ile bunlarn bilekeleri de aadaki izelgede
gsterilmitir:
Tablo 1.1: eitli tipte sava gemilerinin demirlerine uyguladklar bileke kuvvetler
Bir gemi demirleme yerine yaklarken sratini yava yava dreceinden aknt
ve rzgrn etkisini daha fazla hissetmeye balar. Bu nedenle demir yerine inerken yaplan
manevralarda gemilerin rzgraltndan ve hkim akntnn bizi dier gemilere
yaklatracak deil uzaklatracak ekilde etkileyecei bir rota izlemek gerekir. Demir
yerindeki gemilerin hangi yne salm olduklarn gzlemlemek de ok nemlidir ve
artlar izin verdii takdirde demirlemeden nce gemimizin pruvasn buna uygun ekilde
ayarlamak yararl olacaktr. Ancak dikkatli gzlem yapldnda demir yerindeki
gemilerin su ekimlerine gre farkl salm olduklar grlebilir. Demir yerinde ayn anda
kayda deer bir aknt ve rzgr mevcutsa su ekimi az olan gemilerin aknt ynne daha
ok rzgra salm olabilirler. Oysa bylesi bir durumda su ekimi fazla olan gemilerin
aknt ynne salm olmalar ihtimali daha kuvvetlidir. Bu durumda gemimizin mevcut
su ekimine gre hangisinin etkisinde daha ok kalacan yaklak olarak nceden tahmin
etmeye almak gerekir.
Demir pozisyonuna ilerlerken sklkla iki yol izlenir. Genelde hkim rzgr ve
akntlarn gemileri ne ekilde etkiledii iyice gzlemlendikten sonra demirleme sonras
geminin salaca yne doru dnlerek demir yerine inmek bunlardan birincisidir. Bu
ynetimin avantajlarn sralayacak olursak:
13
14
Su derinlii
Gemi zincirinin yaps
Demir yerindeki dibin doal yaps
Rzgr ile akntnn bulunan ve beklenen hzlar
Demir yerinin kt hava etkilerine ve dalgalara aklk derecesi
Salma alan kstlamas olup olmad, varsa derecesi
Geminin demirde kald sre
Uygulamada ara sra kaloma miktarn belirtmek zere kaloma katsays terimi de
kullanlmaktadr. Kaloma katsays deniz dibindeki demirden gzloasna kadar uzanan
zincir uzunluunun, gzloasndan deniz dibine kadar olan dzey uzakla blnmesiyle
bulunan saydr.3
Tek demirde gven iinde yatmak iin verilen incelikli formller, izelgeler dnda
dvme demir zincirlerin uygun kaloma miktarlarn belirlemede kullanlan geleneksel bir
uygulamaya gre normal koullarda;
Dvme demir zincirler iin kaloma miktarn metre olarak belirlemede kullanlan
bir forml de metre olarak deniz derinliinin karekkn alp bulunan sayy 25 sabitiyle
arpmaktr.
Uygun kaloma miktar konusunda u noktay bir kez daha vurgulayalm ki normal
koullarda uygun bulunan bir kaloma miktar, hava koullarnn ktlemesiyle yetersiz
kalabilir. nk hava ktleince gemiyi etkileyen kuvvetler normal koullara oranla ok
byr; dip ile gzloas arasnda uzanan zincir erisi, yukar kaldrr ve tutma kuvveti
ynnden zincirin demir kilidinde, diple zararl bir a oluturmasna neden olur. O zaman
demir zerine binen kuvvetin tmn de gelitiremeyeceinden tarayabilir. Byle bir
durumda demirin taramasn nlemenin yolu, zincirin demir kilidinde diple a yapmasn
nlemektir. Bu da daha ok kaloma etmekle baarlabilir. Bylece aka grlebilecei
15
zere kt hava koullarnda demirin taramamas iin kaloma miktar durgun bir havada
uygun olandan daha ok olmaldr.
Esasen iyi hava koullarnda iyi demir tutan bir yerde, demirde yatmaktayken hava
ktleir ve demir taramaya balarsa ou kez daha ok kaloma verildiinde taramann
durduu grlr. Bazlar bunun sonradan verilen zincirin dipte salad ek srtnmeden
ileri geldiini sanr. Oysa geleneksel bir iposuz demirin kendi arlnn 3-4 kat tutma
kuvveti vermesine karlk; zincirin buna yapabilecei katk kendi arlnn yalnzca
drtte dr. Tarayan demirin, daha ok kaloma verildikten sonra yeniden tutmasn
salayan gerek neden ise son verilen zincirin demir kilidinde diple oluan ay ortadan
kaldrm olmasdr.
Kt hava koullarnda demirin taramasna neden olabildiini grdmz zincir
erisinin, ok gerilerek dipte a oluturmasndan baka yine demirin taramas sonucunu
dourabilecek ikinci bir oluum daha ortaya kabilir. Bu oluum da geminin dalgalar ve
rzgra bal olarak demirde ok gezinmesiyle zincirine karaman vurarak onu
silkelemesidir. Byle bir durumda kaloma miktar yetersiz ise gemi tarafndan zincir
zerinde yaplan silkintiler, dorudan doruya dipteki demire ular ve sonuta demir
gmlp tuttuu yerden frlayp karak taramaya balayabilir. Buna karlk demirde
gezinen bir geminin zincirine, yeterli kaloma verilirse silkintiler uzun zincir erisi
tarafndan emilir ve denize ulatrlmad grlr. Bylece tarama olasl da ortadan
kalkar. Ayrca yeterince uzun olan bir zincir erisinin salad arlk ve yaylanma
geminin silkinmelerini de yattrr.
16
Gnmzde gemilerin byk ounluunda, iyi demir tutan bir yerde, arlklarnn
3-4 kat dolaynda tutma kuvveti veren standart iposuz demirler kullanlmaktadr.
Bununla birlikte yksek tutma kuvveti saladklarndan, ortaya klarndan ksa sre
sonra birok sava ve ticaret gemilerine donatlm olmalarna baklrsa A.C 14 tipi
demirler ilerde standart iposuz demirlerin yerini alacak gibi gzkmektedir.
17
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki admlara dikkat ederek uygulamay yapnz.
lem Basamaklar
neriler
18
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.
2.
3.
4.
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
19
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu renim faaliyeti ile ifte demir ile demir atma ilemini yerine getirebileceksiniz.
ARATIRMA
2. FT DEMR LE DEMRLEMEK
2.1. ift Demir Atma Gerekeleri
Bir geminin ifte demir atmas demek, iki ayr ynde funda ettii demirlere
balanmas demektir. ift demirde yatmann avantaj daha emniyette olmak ve daha ok
neta saha elde etmektir. Zira gemi tek demirde yatarken tarad dairenin ifte demirde
yatarken tarad daireden daha byk olduu grlr. Sakncal taraf ise, eer aknt ile
ters ynl bir hava karsa ift demirin tutu kuvveti zayftr. Buna ilaveten eer gemi
aknt yn deiince ters ynde salarsa zincir kablonun dolamas mmkndr. Bu
ekilde meydana gelen dolak demirler, vira edilmeden almaldr.
20
ilerisine geldii zaman rzgrst demiri funda edilir. Bundan sonra her iki demirin
ortalanmasna yetecek kadar zincir kaloma edilir ve makineler bu srede ar yol ileri
alrlar. Bu ilemden sonra makineler stop edilir ve rzgrst demirini vira edebilmek
iin bu taraftaki rgat donanmna alnr. Gemi zerinde geri yol grlmeye balannca
rzgralt demiri funda edilir. Gemi her iki demir arasnda ortalama mevkiye gelinceye
kadar rzgrst demiri vira edilir, rzgralt demirine kaloma verilir. Bu yntemle
demirlemenin avantajl taraf; ilemi yapmann kolay olmas, buna ilaveten ilk demiri
funda ederken geminin makine altrmasdr. Bylece tekne daha uygun bir kumanda
altnda olacandan istenilen ekilde zincir denebilir.
21
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki admlara dikkat ederek uygulamay yapnz.
lem Basamaklar
neriler
Gerekli kiisel ve genel gvenlik
tedbirlerini alnz.
kinci demir zincirinin denmesinde
ilk atlan demiri oynatmamaya dikkat
ediniz
22
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1
I, II
II, III
C) I, II, III
D) I, III
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
23
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
AMA
Bu renme faaliyeti ile gemide ifte demir atldnda zincirlerin dolamamas iin
karamusala vurma ileminin yerine getirebileceksiniz.
ARATIRMA
ARATIRMA
3. KARAMUSAL VURMAK
3.1. Tarif
ift demir atlnca demir zincirlerinin ba tarafa dolaarak volta almalarn nlemek
iin karamusal kilit veya frdnd kullanlr. Bunu yapmak iin tatbik edilen ynteme de
karamusal vurmak denir. Demir zincirlerine karamusal vurmak iin zincirlerin gergin
olarak aptrlm olmas gerekir yani demirler arasndaki mesafe pek yakn olmamal ve
zincirler arasndaki a hem byk olmal ve de zincirler sudan loalara gergin durmaldr.
24
durum belirledii zaman demirlerin vira edilmesi iin nce voltalarn almas lazmdr.
Bunun iin durgun suda gemi zt ynlerde salnarak zincirin ald kark voltalar alr.
Bu ilemin en iyi ve uygun ekli bir rmorkrnn gemiyi k taraftan yedeklenmesidir.
Eer zincir kablonun voltalarn amakta rmorkr yeterli deilse, akntnn dnlerinden
faydalanmak gerekir. Bu durumda gemi tek demir zinciri zerine bindirilerek dier demir
zincir kablosu bo braklr. Bu durumda aknt aa yukar alt saatlik bir periyot iinde
tekrar dnene kadar bo (laka edilen) zincirin durumu korunur. Bu ilem iin ba
kasarada gerekli olan donanm; iki kaln tel halat, iki ince tel halat, iki tane kilit, 4
burgatalk Manila halatndan birka boy, keskin bir bak, bir eki ve muta ile bir ift el
incesi bir de eytan armhdr.
Drt burgatalk Manila halat kullanarak dolak ksmn altndan her iki zincir
kablosu birbirine balanr.
Kaln tel halatlardan bir tanesi dolak ksmn altndan olmak zere bir bosa gibi
bo verilecek zincir kabloya balanr. Bunun zerine zincir, kablonun dolak
ksmndan nce babalara gelecek ekilde vira edilir.
Ba rgata, bir birletirici kilit tamak iin bo zincir kabloyu kaloma verilir.
kinci kaln tel halat kilidin altndaki ak kabloya balanr ve halat babalara
gelmek zere evrilir. Birletirici kilit alr ve zincir kablonun alt ucu loadan
aaya doru braklr.
Bodoslamann her iki tarafndaki kurt azlarndan ksa tel halatlar kullanarak
bo zincir kablonun serbest ksm desta zincir kablonun stnden ve altnda
geirilir. Dolam ksmn ters ynnden yaplan bu ilem ile dolak zincirlerin
almas salanr.
25
Ak bakla geici olarak desta duran zincir kabloya balanr, kaln tel halat fora
edilir ve dolak ksmlar alacak ekilde dndrmeye devam edilir. Ak bakla
tekrar birletirilerek geici ba fora edilir.
Bo zincir kablonun ucu loann iine vira edilir, birletirme kilidi taklr ve
kaln tel halat fora edilir. Bo zincir kabloyu vira etmek iin rgat kullanlr.
8. Kaln tel halattan bosa fora edilir ve iki zincir kabloyu bir arada tutan sadece
Manila halatndan ba braklr. Bundan sonra bu ba ya kesilerek ya da
yaklmak suretiyle zincir kablolar kurtarlnca ilem de tamamlanm olur.
26
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki admlara dikkat ederek uygulamay yapnz.
lem Basamaklar
neriler
Saa devirli tek pervaneli bir gemide
ift demir ile demirleyiniz.
kinci demir zincirinin denmesinde
ilk atlan demiri oynatmamaya dikkat
ediniz.
27
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1.
2.
ift demir atlnca demir zincirlerinin ba tarafa dolaarak volta almalarn nlemek
iin kullanlan donanm aadakilerden hangisinde belirtilmitir?
A) Kastanyola
B) eytan bosa
C) Karamusal
D) Hibiri
3.
I- Kaln tel halatlardan bir tanesi dolak ksmn altndan olmak zere bir bosa gibi bo
verilecek zincir kabloya balanr. Bunun zerine, zincir kablonun dolak ksmndan nce
babalara gelecek ekilde vira edilir.
II- Ba rgata bir birletirici kilit tamak iin bo zincir kabloyu kaloma verilir. kinci
kaln tel halat kilidin altndaki ak kabloya balanr ve halat babalara gelmek zere evrilir.
Birletirici kilit alr ve zincir kablonun alt ucu loadan aaya doru braklr.
III- Drt burgatalk Manila halat kullanarak dolak ksmn altndan her iki zincir
kablosu birbirine balanr.
IV- Eer zincir kabloda birbirine dolam ( voltal ) ksmlar su yzeyinin altnda ise,
geminin bindirilecei demir kablosu vira edilerek dolak ksmlar su zerine kartlr.
A)
B)
C)
D)
( ) Bir geminin ifte demir atmas demek iki ayr ynde funda ettii demirlere
balanmas demektir.
28
5.
( ) Dier bir yntem ise ift demir atlaca zaman makineler ar yol ileri
altrlarak aknt baa alnr ve geminin esas demiri zerinde tekrar tanaca
noktadan bir gemi boyu kadar ilerisine geldii zaman rzgralt demiri funda edilir.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
29
RENME FAALYET4
AMA
Bu renme faaliyeti ile demir nbetinde neler yapmanz gerektiini ve nasl demir
nbeti tutacanz reneceksiniz.
ARATIRMA
4. DEMR NBET
4.1. Demir Taramasn Gsteren Durumlar
Gemi zerindeki kuvvetler, deniz dibinin tutuculuundan daha gl ise demir
atld yerden ar ar srklenmeye balar. Bu olaya demir taryor denir. Bu sebepten
vardiyalarda devaml olarak alnan kerterizler ile demirin tarayp taramad kontrol
edilmelidir. Bundan baka kula yere dayarsak, teknenin silkinmesi de taradn belirtir.
Ayrca sk aralklarla iskandil altrlarak deniz dip derinliinin deimesi kontrol edilir.
Demir vardiyas boyunca vardiya zabiti yukarda bahsedilen unsurlar srekli
gzlemlemeli gemi mevkiin salma payndan fazla yer deitirmesiyle demir taramaya
baladn bilmelidir. Derhal nlemlerini almaldr.
30
Ayrca gemi taratma ilemi; yanama ya da kalkma srasnda ban istenmeyen bir
hareketini denetlemede, makine kullanmadan ya da kullanlan makineye ek olarak
geminin zerindeki yolu azaltmada, dar bir alanda dnmekte ve benzeri durumlarda
yararlanlabilir. zellikle kk tonajl gemilerin yanama ve kalk manevralarnda ok
sk kullandklar demir taratma yntemi byk tonajl gemiler sz konusu olduunda da
baaryla uygulanabilen bir yntemdir. Ancak genelde tm dnya limanlarnda belli bir
tonajn zerindeki gemiler mecburi olarak rmorkr kullanma durumunda olduklarndan
demir taratma manevrasna pek gerek duymazlar. Demir taratma manevrasnda demir
loas hizasndan deniz dibine olan mesafenin 1.5 ya da 2 kat kadar zincir kaloma edilir.
Bylelikle demir apas deniz dibiyle yapt a itibariyle zemine saplanmadan
srklenir.
Taratma esnasnda bir ekilde trnaklar zemine saplansa bile deniz dibi ve demir
zinciri arasndaki a, makineye ok fazla yklenmeden dolay demirin sapland
noktadan kurtulmasna imkan tanr. Demir taratma esnasnda gemi bnyesine zarar
vermemek iin gemi ve deniz dibi arasnda maksimum su ekiminin en az %20si kadar
bir mesafe olmaldr. zellikle rzgr ve aknt, gemiyi rhtm zerine hzl bir ekilde
drecek bir ynde ve kuvvette ise rzgrn ve akntnn geldii yndeki demir
taratlarak hem geminin ba taraf rzgra kar tutulmu olur hem de hz kontrol altnda
tutularak istenildii gibi ileri tokatlama ve alabanda dmen alaryla geminin rhtma
kontroll bir ekilde yaklamas salanr.
31
artlar izin verdii takdirde demirlemeden nce gemimizin pruvasn buna uygun ekilde
ayarlamak yararl olacaktr. Ancak dikkatli gzlem yapldnda demir yerindeki
gemilerin su ekimlerine gre farkl salm olduklar grlebilir. Demir yerinde ayn anda
kayda deer bir aknt ve rzgr mevcutsa su ekimi az olan gemilerin aknt ynne daha
ok rzgra salm olabilirler. Oysa bylesi bir durumda su ekimi fazla olan gemilerin
aknt ynne salm olmalar ihtimali daha kuvvetlidir. Bu durumda gemimizin mevcut
su ekimine gre hangisinin etkisinde daha ok kalacan yaklak olarak nceden tahmin
etmeye almak gerekir. Bir demirin gemiyi tutma gc genel olarak aadaki faktrlere
baldr.
Arl ve ekline
Uzunluuna
Dip zelliklerine
Demir zincirinin diple yapm olduu aya
Bir demirin gemiyi tutma gc normalde arlnn 1 ile 8 katna eittir. Baz zel
yapm demirlerde is bu oran 10 katna, hatta 20 katna kabilmektedir.
Geminin ban rzgra kar etkili biimde tutmak gerektiinde, rzgralt demirini
kullanmak, ok yararl sonu verir. nk bu durumda, demirin atlmasndan az sonra
geminin rzgraltna dmesiyle, rzgralt demirinin zinciri, karinann altndan geerek
rzgrstne doru kumanda edeceinden, zincirin demir kilidinde diple yapt a iyice
klr ve demirin tutma kuvveti byk olur.
32
dmen yardmyla da gemi rzgrn etkisiyle demir taratarak limana emniyetli bir ekilde
yanar.
33
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki admlara dikkat ederek uygulamay yapnz.
lem Basamaklar
neriler
34
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
Aadaki durumlarn hangileri iin gemi taratma yaplr?
I. Yanama ya da kalkma srasnda ban istenmeyen bir hareketini denetlemede
II. Makine kullanmadan ya da kullanlan makineye ek olarak geminin zerindeki
yolu azaltmada
III. Geminin istenilen rotada tutmak iin
1.
A)
B)
C)
D)
I-II
I-III
II-III
I-II-III
2.
3.
Bir demirin gemiyi tutma gc genel olarak aada yazl faktrlere baldr.
I-Arl ve ekline
II-Uzunluuna
III-Dip zelliklerine
Yukardaki maddelerden hangileri dorudur?
A) I-II
B) I-III
C) II-III
D) I-II-III
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
4.
5.
( ) Demir taratma manevrasnda demir loas hizasndan deniz dibine olan mesafenin
1,5 ya da 2 kat kadar zincir kaloma edilir.
6.
( ) Demir taratma esnasnda gemi bnyesine zarar vermemek iin gemi ve deniz dibi
arasnda maksimum su ekiminin en az %10si kadar bir mesafe olmaldr.
35
7.
8.
( ) Bir demirin gemiyi tutma gc normalde arlnn 1 ile 8 katna eittir. Baz zel
yapm demirlerde is bu oran 10 katna, hatta 20 katna kabilmektedir.
9.
( ) Demir atan bir gemide, gemi ve gemi zerindeki kuvvetler ile birlikte yaklak 5
gemi boyunca salma pay oluur.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.
36
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri
Evet, kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
37
Evet
Hayr
verildi mi?
17.
18.
20.
21.
22.
19.
23.
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn
cevaplarnz Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
38
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET1N CEVAPLARI
1
2
3
4
5
C
B
E
D
Doru
A
D
C
Doru
Yanl
A
C
D
Doru
Yanl
A
B
D
Doru
Doru
Yanl
Doru
Doru
Doru
Yanl
39
KAYNAKA
KAYNAKA
40