Professional Documents
Culture Documents
Trich Dan Phantichvaraquyetdinhkinhdoanh
Trich Dan Phantichvaraquyetdinhkinhdoanh
Ti liu h tr o to theo chng trnh Cao ng Quc gia Anh chun BTEC
(Pearson BTEC Higher Nationals and foundation degrees)
Mc lc
Mc lc
Gii thiu chung....................................................................... vii
Hng dn hc vi gio trnh.................................................. ix
Phn A: Cc ngun thu thp d liu........................................ 1
Chng 1: Thu thp v lu tr d liu....................................................................... 3
Ph lc..................................................................................... 457
Cc bng ton hc................................................................. 463
Thut ng................................................................................ 467
iii
Mc lc chi tit
Mc lc chi tit
Gii thiu chung.......................................................................vii
Hng dn hc vi gio trnh..................................................ix
Phn A: Cc ngun thu thp d liu........................................1
Chng 1: Thu thp v lu tr d liu ..................................................................3
1
2
3
4
5
6
7
8
D liu.................................................................................................. 4
Cc ngun d liu th cp................................................................. 10
Nghin cu s cp v th cp........................................................... 15
Ly mu.............................................................................................. 24
Cc phng php iu tra thu thp d liu........................................ 37
Thit k phiu iu tra........................................................................ 42
Lu tr d liu.................................................................................... 50
o lut bo v d liu Anh............................................................ 58
Bng.................................................................................................... 74
Biu ................................................................................................ 76
Phn phi tn s................................................................................. 84
S bnh qun....................................................................................... 97
Khong.............................................................................................. 118
lch trung bnh v lch chun................................................ 125
H s bin thin................................................................................ 131
lch.............................................................................................. 134
Kim sot qu trnh bng thng k................................................... 136
Mc lc chi tit
2
3
4
Ph lc..................................................................................... 457
Cc bng ton hc................................................................. 463
Thut ng................................................................................ 467
B cc trnh by n gin, thn thin, gip sinh vin, c bit l sinh vin
phi bn ng d hc tp hn.
vii
Nhng cun sch khc trong B gio trnh tng ng theo cc hc phn quy
nh trong Chng trnh Cao ng quc gia Anh v lnh vc Kinh doanh (gi tt
l theo chun BTEC) c i hc FPT tuyn dch, bao gm:
Cc gio trnh thuc hc phn cn bn bt buc:
Hc phn 1:
Nhp mn kinh t hc
Hc phn 2:
Hc phn 3:
Hnh vi t chc
Hc phn 4:
Marketing cn bn
Hc phn 6:
Hc phn 7:
Hc phn 8:
D n nghin cu
K ton qun tr
Hc phn 11:
Hc phn 15:
Hc phn 16:
Hc phn 17:
Nghin cu th trng
Hc phn 18:
Hc phn 19:
Lp k hoch Marketing
Hc phn 20:
viii
e.g.
Phn A
Cc ngun thu thp
d liu
Chng
01
D liu
(Data)
Thu thp v lu tr
d liu
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
Gii thiu
D liu ca t chc l mt tp hp cc d kin th lin quan n doanh nghip v
mi trng ca doanh nghip. C th phn loi d liu theo nhiu cch nh nh
tnh/nh lng, ri rc/lin tc, bn trong/bn ngoi, chnh thc/khng chnh thc,
s cp/th cp.
Phn ln cng vic hng ngy ca nh qun l lin quan n vic s dng d liu
v thng tin c thu thp, lu tr ni b hay bn ngoi. Quyt nh lin quan n
k hoch v hot ng trong tng lai ca t chc cn kt hp cht ch cc thng
tin v hiu qu hot ng trc y, tim nng th trng trong tng lai, cc s liu
thng k ca ngnh v cng ty, v.v Tt c thng tin cn c thu thp, x l v
phn tch.
Trong chng ny, chng ta s nghin cu cng tc thu thp d liu. Trong Chng 2,
chng ta s xem xt cch phn tch d liu sau khi thu thp.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Nm c cc loi d liu khc nhau.
Hiu c cc ngun d liu th cp.
Bit phng php ly mu ph hp s dng trong cc trng hp c th.
Nhn bit u im v nhc im ca thu thp d liu bng cch phng vn
v gi phiu iu tra qua bu in.
Thit k phiu iu tra.
1 D LIU
D liu
(Data)
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
1.1 D liu l g?
D liu l thut ng bn thng gp khi hc v cc phng php nh lng. Vy
d liu l g?
NH NGHA
D liu (data) ch n gin l mt thut ng "khoa hc" ch cc d kin thc t, s liu, thng tin
v gi tr o lng.
Mt s v d v d liu gm: S ngi thi k thi ly giy php li xe hng nm,
s bn thng mi i bng ghi c trong mt ma bng, li nhun sau thu trong
10 nm qua ca bn chui siu th ln nht.
NH NGHA
Thuc tnh (attribute) l c tnh m mt i tng c hoc khng c.
Ngi ta khng th o c thuc tnh. V d: Mt ngi c th l nam hoc l n.
Khng c thc o no xc nh c mt ngi nh th no th thuc v gii nam
v nh th no th thuc v gii n: gii tnh ca mt ngi l thuc tnh. Loi d liu
ny l d liu nh tnh.
NH NGHA
Bin (variable) l mt i lng c th o lng.
V d: Chiu cao ca mt ngi l bin c th o lng c theo mt thang o no
(nh cm). Loi d liu ny l d liu nh lng.
Bin ri rc v lin tc (discrete and continuous variable)
Bin c th tip tc c phn loi thnh bin ri rc v bin lin tc.
(a) Bin ri rc ch c th ly mt s gi tr trong mt tp hu hn hoc m
c. V d v bin ri rc nh vy gm c cc bn thng i Chachont
United ghi c khi vi Willford City, c giy v s ngi vo siu th
SupaSave SupaMarket Rutminster t 9h05 n 9h10 ca mt ngy c th.
Nu chng ta chn ngu nhin s bn thng trong khong t 0 n 10 th ch
c th l 2 bn ch khng th l 2 bn, c giy ca ngi Anh c th l
5 ch khng th l 5,193 v c th c 9 ngi vo siu th ch khng th
l 9,999 ngi.
(b) Bin lin tc c th nhn bt c gi tr no. Chng c o ch khng phi
m. V d: o chiu cao ca mt ngi, c th ch cn ly n s cm gn
nht; nhng khng c l do g m ta khng th o chnh xc n 1/100 cm.
Hai ngi c chiu cao ging nhau v s cm gn nht, nhng chc chn vn
c th khc nhau nu ta tin hnh o bng cc thang nh hn.
BI TP THC HNH 1
(10 PHT)
1.6 D liu s cp v th cp
D liu c s dng trong mt cuc iu tra thng k, cho d l bin hay thuc tnh,
c th c phn loi thnh d liu s cp hoc d liu th cp.
NH NGHA
D liu s cp (primary data) c thu thp cho mc ch c th ca cc cuc iu tra ang c
tin hnh.
D liu th (raw data) l d liu s cp cha c x l, v d d liu ch l mt danh sch cc con s.
D liu th cp (secondary data) l d liu c thu thp u , cho mt mc ch no khc
nhng c th c s dng cho cuc iu tra ang c tin hnh.
C nhiu phng php ly d liu mu:
(a) Phng php quan st (observation): L mt cch ly d liu mu khi
cn thu thp d liu nh lng. V d: nu cn d liu v lu lng giao
thng trn ng vo mt thi im nht nh trong ngy, cc quan st vin
(hoc thit b ghi hnh) s m hoc ghi li s lng xe lu thng trn ng.
Chng ta c th s dng phng php quan st nghin cu hnh vi ngi
tiu dng, mc d nghin cu ny thng c tin hnh bng mt thc
nghim kim sot (controlled experiment).
(b) Phng php thc nghim (experimentation): Kt hp mt s k thut
c s dng trong thc nghim. Th hiu ca khch hng c th c xc
nh bng test m (blind testing). cp cao, cc chin lc marketing
khc nhau c th c th nghim trn th trng.
7
BI TP THC HNH 2
(5 PHT)
CH DN
Sau khi bit mt s khi nim v cc loi d liu khc nhau, chng ta chuyn sang nghin cu vn
qun l cc d liu ny.
2 CC NGUN D LIU TH CP
D liu
(Data)
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
WEBLINK
truy cp Internet ngi dng cn c mt my tnh, mt m-em v ng k vi nh cung cp
dch v nh American On Line (AOL), Demon hoc BT Internet. Tn trang web thng bt u bng
www. Cc cng ty Anh c trang web vi tn di dng v nguyn l www.companyname.co.uk
(companyname: tn cng ty), nu nhng cng ty ny nhm ti i tng khch hng quc t th tn
trang web s di dng www.companyname.com. Tn trang web ca cc t chc phi li nhun kt
thc bng .org, v d www.charityname.org (charityname: tn t chc t thin). Tn trang web ca
mt trng i hc hay vin nghin cu c th kt thc bng ".ac" nh www.universityname.ac hay
.edu nh www.universityname.edu (universityname: tn trng i hc).
Trn gc ca mt doanh nghip, vic tm kim d liu ca cc cng ty trn Internet
nhm mc ch tm hiu v cng ty cnh tranh, tm nh cung ng hoc thit lp h s
khch hng v khch hng tim nng. Trc kia, cch duy nht c cc thng tin
ny l tm kim trn ti liu in; nhng hin nay cc trang web ca cng ty c y
thng tin hu ch nh hnh nh sn phm, h thng phn phi, bng d liu, lch s
cng ty, cc bi vit v cng ty v i khi c cc ti liu lin quan n ti chnh. Thng
tin kh y , cp nht hn cc ti liu in v c sn s dng ngay.
Google, Lycos hay Yahoo! l cc cng c tm kim rt hu ch, gip tm c bt c
thng tin no bn cn trong hng triu trang web. Ch cn nh t kha hoc cm
t vo cng c tm kim l bn c th tm kim hng lot thng tin lin quan trn cc
trang web.
10
WEBLINK
Mt s trang web cho php bn ti v cc bi vit min ph nh www.ft.com, trong khi mt s trang
web khc (nh trang web ca Economist Intelligence Unit, c quan nghin cu v phn tch kinh t
ton cu -EIU) ch cung cp thng tin cho nhng khch hng ng k (v tr ph s dng dch v). B
i t in bch khoa ton th Encyclopedia Britannica cng c a ln mng ti a ch www.
britannica.com v bn c th tra cu bng cch nhp mc t cn tra hay duyt cc mc t theo th
t bng ch ci.
Nhiu bi vit trn cc trang web c nh dng PDF. Bn ch cn ti v phn mm
Adobe Acrobat Reader min ph c tp PDF v trang web thng c sn ng
lin kt bn c th ti v phn mm ny.
Wikipedia (www.wikipedia.org) l bch khoa ton th a ngn ng, tng hp,
min ph trn trang web. Tn ca n kt hp cc t wiki (cng ngh to ra cc
website c tnh cng tc, bt ngun t t wiki trong ting Ha-oai, ngha l nhanh)
v encyclopedia (bch khoa ton th). Hng triu bi vit ca Wikipedia (trong c
khong 4,1 triu bi ting Anh tnh n u nm 2013) c tt c bn c tnh
nguyn trn khp th gii vit v bt c ai truy cp vo trang web Wikipedia u c
th chnh sa cc bi . Hin nay bch khoa ton th trc tuyn ny l ti liu tham
kho ln nht, bao trm nhiu ch v c s dng rng ri nht trn Internet.
Nhng ngi khng ng h Wikipedia cho rng ni dung trn website ny khng
thng nht v c s sai lch mt cch h thng. H cng cho rng qu trnh bin tp
ni dung hng n s ng thun nn tin cy v tnh chnh xc ca Wikipedia
cng l mt vn ng quan tm. Mt s khc tp trung ph phn cc thng tin trn
website s nh hng n cc vn an ninh, v c nhng ngi c ph hoi v
ng cc thng tin khng ng hoc cha c xc thc. Tuy nhin, y vn l mt
trang web ngi s dng tm nhanh bt c ch no h mun.
C hng nghn nhm ngi s dng (cng gi l nhm tin tc hoc nhm tho lun)
trn Internet bao trm gn nh mi ch . Cc nhm c phn loi theo cc ch
nh s thch, gii tr, tin hc, khoa hc, vn ha, tn gio v nhiu ch khc.
WEBLINK
Cc danh b cng l ngun d liu hu ch tra cu. Chng cung cp thng tin chi tit v cc cng
ty cung ng hoc tiu th hng ha v l ngun d liu thng c dng lp cc danh sch
mu (danh sch cng ty hoc ngi c phng vn). Cc danh b cng c th cung cp h s cng
ty, cc thng tin chi tit lin quan ti quy m ca cng ty nh s nhn vin, doanh s hoc cho
bit cng ty l i l hay nh sn xut. Trang vng (Yellow Pages) www.yell.co.uk l mt trong
nhng danh b tng hp y nht v cng ty Anh, v cc cng ty u c to mc lu tn v
s in thoi vo danh b ny. Cc nc khc cng c Trang vng trn Internet.
11
WEBLINK
C s d liu trc tuyn (online database), nh ca Dun v Bradstreet (www.dnb.com), cung cp
thng tin v cc doanh nghip theo ngnh ngh, s nhn vin v doanh thu. Dch v nghin cu th
trng doanh nghip hng u ProQuest ca Dialog (www.dialog.com) cho php truy cp hng lot
thng tin v kinh t, thng mi, gm tin tc lu tr t hn cc n phm, bo co ti chnh cng ty,
bo co nghin cu th trng, d liu quc gia, d liu kinh t v bo co ca nhng cng ty mi
gii. Mt ngun d liu nghin cu th trng hu ch, cung cp cc bo co hon chnh hay mt
phn bo co l trang www.marketresearch.com. Trang ny cho php bn tip cn kho d liu gm
hn 400.000 n phm ca hn 700 cng ty nghin cu.
Ngy cng c nhiu trang web cung cp cc loi ti liu cho cc nh nghin cu m
khng phi ng k, mc d bn thng phi tr ph c hoc ti v mt phn hay
ton b bo co. Trang mc lc v phn tm tt ca cc bo co thng c sn trn
Internet v chng nhiu khi cng thng tin cho nhng ai ch cn xem xt tng
quan v mt vn no .
Cc ngun d liu bn ngoi khc gm ngn hng, nhng ngi mi gii chng
khon, cc t chc ngh nghip v thng mi, cng ty truyn thng, chnh quyn
a phng v cc t chc do Chnh ph ti tr.
WEBLINK
Website ca cc c quan Chnh ph l ngun thng tin v d liu tuyt vi. Cng thng tin truy
cp tt c trang web ca Chnh ph Anh l www.gov.uk. Nhiu ti liu thng k ca Chnh ph trc
y ch c dng bn in nh Social Trends (Xu hng x hi), Economic Trends (Xu hng kinh t) v
Regional Trends (Xu hng vng), hin nay c min ph trn mng di dng PDF ti trang web
ca Cc Thng k Quc gia (www.statistics.gov.uk). Trang web ny cho php tm kim theo cc ch
nh nng lm ng nghip, thng mi, nng lng, cng nghip, gio dc, ti phm v php
lut, th trng lao ng, dn s
Gi bn l cng rt quan trng i vi nhiu ngi s dng.
(a) i vi Chnh ph Anh, Ch s Gi Bn l (Retail Prices Index - RPI) cho bit
mc thnh cng trong cng tc chng lm pht. ( Vit Nam, chnh ph
thng s dng Ch s Gi Tiu dng - Consumer Price Index - CPI)
(b) i vi ngi lao ng, ch s RPI cho bit lng cn tng ln bao nhiu
theo kp vi mc lm pht.
12
WEBLINK
Trang web v lut lao ng Anh www.emplaw.com cho php tip cn thng tin cp nht, ng thi
lit k cc c vn php lut l nhng chuyn gia trong lnh vc ny.
WEBLINK
Mt ngun d liu na ca Chnh ph Anh v cc cng ty l website www.companieshouse.gov.uk,
cung cp d liu ti chnh v d liu khc ca cc cng ty ng k Anh. Bn c th tm kim d
liu theo tn cng ty hoc s ng k duy nht ca mi cng ty.
Ngoi thng tin c bn, min ph v cc cng ty, ngi s dng c th mua ti liu
v bo co vi mt khon tin phi chng thanh ton bng th tn dng qua ng
in t. Ti liu v bo co ny c th bao gm cc hnh nh c qut mi nht v
bng cn i k ton, doanh thu hng nm, thng tin b nhim v cc khon vay cm
c cha tr ca cng ty.
C nhiu n phm chnh thc khc bn c th truy cp nh:
(a) Hng qu, Ngn hng Trung ng Anh u pht hnh mt n phm bao gm
d liu v cc ngn hng Anh, lng cung tin, cc giao dch ti chnh cng
nh vay mn ca Chnh ph.
(b) Hi ng Pht trin Kinh t c lp thuc B Pht trin Kinh t Quc gia cng
b nhiu d liu v cc ngnh kinh t.
(c) Cc c quan khc nh Cc Thng k Kim loi Th gii c th cung cp d
liu ca cc th trng quc t.
(d) Cc c quan quc t nh Nin gim Thng k Quc t ca Lin Hip Quc
(chi tit v thng mi hng ha); T chc Hp tc v Pht trin Kinh t
(OECD) thu thp s liu ngoi thng ca cc nc thnh vin (Thng k
Ngoi thng hng thng ca OECD), d bo kinh t v m ca cc nc
thnh vin (Vin cnh Kinh t ca OECD) v c quan Thng k Ti chnh
Quc t ca Qu Tin t Quc t (IMF) cng b cc s liu v cn cn thanh
ton quc t cng nh cc vn lin quan.
13
BI TP THC HNH 3
(5 PHT)
NH NGHA
Kho d liu (data warehouse) gm mt c s d liu, cha d liu c tp hp t cc h thng vn
hnh khc nhau, cng cc cng c bo co v truy vn d liu.
Kho d liu gm d liu t nhiu ngun khc nhau, v d h thng x l n t
hng, bt ton trong s ci, giao dch bng th tn dng, d liu nhn khu hc v
d liu mua hng t my thanh ton ti siu th v ca hng bn l. Kt qu phi
l mt tp d liu nht qun, sn sng s dng cho phn tch qun tr v ra quyt
nh cng nh cc mc ch nghin cu. l tt c d liu ghi chp hng ngy, tuy
khng c thu thp trong c s d liu cho mt mc ch c th, nhng li l d
liu th cp hu ch.
NH NGHA
Khai thc d liu (data mining) l phn tch mt lng ln d liu nhm tm ra cc mi quan h,
mu hnh, lin kt ( c nhn din di dng tim nng hoc cha tng c bit) hng dn
cho vic ra quyt nh v d on hnh vi trong tng lai.
14
3 NGHIN CU S CP V TH CP
D liu
(Data)
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
3.1 Xc nh vn
Khi tin hnh nghin cu, vic xc nh vn nghin cu mt cch cn thn l rt
cn thit. Khi bn chun b nghin cu, hy t t cho mnh nhng cu hi sau:
Phm vi.
Trng tm.
Bi cnh.
e.g.
V D
NHIM V NGHIN CU
BI TP THC HNH 4
(5 PHT)
Nghin cu nh lng
Nghin cu nh tnh
Thu thp
d liu
18
Nghin cu nh lng
Kt qu
Nghin cu nh tnh
CH DN
Trong cc phn sau y, chng ta s xem xt tng loi hnh iu tra cng cc u nhc im
ca chng.
Mc d iu tra cho chng ta mt phng thc nhanh chng, hiu qu v c chi ph
hp l thu thp c d liu yu cu, nhng vic tin hnh cng khng h n
gin. Nu khng c k nng, s kho lo v thnh tho th cc kt qu c th khng
cn chnh xc do c s thin lch hoc li v cc kt lun rt ra sau s l v ch.
Mt v d ni ting v vn ny xy ra nhiu nm trc y M, khi ngi
dn c hi trong mt cuc thm d kin (di dng mt cuc iu tra) v vic
Tng thng tip theo thuc ng Dn ch hay ng Cng ha. iu tra c
tin hnh nhng li theo mt phng php khng hp l. Nghin cu vin gi
in thoi cho mi ngi, v trong nhng ngi c gi in c nhiu ngi
thuc ng Cng ha hn ng Dn ch. Cuc iu tra l v ch v n khng
c ln k hoch hp l.
L do cuc thm d kin ny tr nn qu t l tng th ca cuc iu tra khng
c xc nh hp l. Khi thu thp d liu, t tng th c ngha l tp hp ton
b cc phn t s c xem xt. Cuc thm d kin nn s dng tng th tt c
ngi dn M tui b phiu, nhng trong thc t n li s dng tng th tt c
ngi dn M c in thoi.
C ba loi li chnh c th xut hin trong cc phng php nghin cu thu thp
d liu:
(a) Li ly mu (sampling error) pht sinh khi mu ca tng th c iu tra
(nu vic iu tra khng tin hnh vi mi phn t ca tng th) khng i
din cho tng th. V d, nu mu dn s ca mt thnh ph ch bao gm tr
di ba thng tui, th mu ny hin nhin khng th l i din cho dn s
ca thnh ph.
(b) Li tr li (response error) c th xy ra ngay c khi mi phn t ca tng
th u c iu tra v pht sinh do nhng ngi c iu tra hoc khng
th (do khng quan tm, qun, khng tr li r c) hoc khng sn sng
(do p lc thi gian, s mt quyn ring t) tr li.
(c) Li khng tr li (non-response error) c th xy ra khi ngi c iu
tra t chi tham gia cuc iu tra hoc khng nh (v d trong trng hp
phng vn trc tip ti nh).
19
CH DN
Chng ta s tp trung vo vic ly mu trong phn tip theo.
Nghin cu th cp (secondary research) - L nghin cu khi bn s dng thng
tin c ngi khc thu thp qua cc nghin cu s cp. Trc khi tin hnh bt
k nghin cu s cp no chng ta u nn xem xt cc nghin cu th cp trc
bi d liu c th tn ti, c th c tp hp vi chi ph thp hn nhiu v rt
hu ch trong vic nh hng vn hoc pht trin cc gi thuyt. Cc li ch khc
ca nghin cu th cp l:
(a) Cung cp mt c s cho nghin cu s cp. Thm ch nu khng p ng
c cc yu cu ct yu ca nghin cu s cp, th nghin cu th cp
cng c vai tr trong vic xc nh cc bin thit yu cho bt k nghin cu s
cp no c tin hnh sau v gip xc nh cc xu hng chnh.
(b) ng vai tr thay th cho nghin cu hin trng. D liu c cng b c
th p ng tt c cc mc tiu nghin cu hin ti, m khng cn tin hnh
thm cc nghin cu s cp tn km. Thm ch nu n khng tr li c tt
c cc cu hi, th phm vi v chi ph cho nghin cu s cp cng c th c
gim nhiu.
(c) C c thng tin v cc cng ty khc m khng cn cho h bit v vic
nghin cu. V d, nu t chc mun thu tm mt cng ty (mc tiu) khc,
h c th thu thp thng tin mt cch kn o hn so vi nghin cu s cp
gy n o khin mc tiu phng vi tnh hung ny.
Tuy nhin, trc khi s dng d liu th cp, bn cn kim tra:
20
e.g.
V D
NGHIN CU S CP V TH CP
21
CH DN
Chng ta s quay tr li d n ny khi tho lun phn thit k phiu iu tra.
3.4 X l d liu
Sau khi chnh sa, d liu c th c my tnh x l cho ra kt qu. Phn mm
c s dng x l d liu (data manipulation) s ph thuc vo dng kt qu
22
4 LY MU
D liu
(Data)
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
4.1 Cc kiu ly mu
NH NGHA
Ly mu (sampling) l qu trnh chn mt mu cc phn t t tng th.
Ly mu l mt trong nhng vn quan trng nht trong cc phng php nh
lng. Trong hu ht cc tnh hung thc t th vic kho st tt c cc phn t ca
tng th l khng kh thi, nn cn ly mu v ch kho st cc phn t trong mu
c chn. V d l cuc thm d kin d on kt qu ca cuc bu c. Khng
th hi tng ngi tui b phiu rng h s b phiu cho ai v s mt qu nhiu
thi gian v tn qu nhiu chi ph. Do s tin hnh chn mt mu ngi b phiu
v s dng kt qu thu c t mu d on nh b phiu ca ton b tng th.
24
NH NGHA
Khi ton b tng th c iu tra, th cuc iu tra c gi l cuc tng iu tra (census).
Bn c th ngh rng vic s dng mu mang tnh tha hip ph hp vi iu kin
thc t, nhng nn xem xt cc im sau:
(a) Trong thc t, mt cuc iu tra 100% (tng iu tra) cha bao gi t c
mc hon thnh nh yu cu.
(b) Mt cuc tng iu tra c th i hi phi s dng nhng iu tra vin bn
chuyn nghip, dn n mt tnh chnh xc ca d liu thu thp c.
(c) C th chng minh c bng ton hc khi kch thc mu t n mt
ln nht nh, th tin hnh kho st nhiu phn t hn cng ch ci thin
s chnh xc thm mt cht.
(d) C th hi nhiu cu hi hn vi mt nhm mu.
(e) Chi ph ca cuc tng iu tra c th vt qu gi tr kt qu mang li.
(f) Mi vt lun lun thay i. Thm ch nu bn tin hnh mt cuc tng iu
tra, th kt qu cng c th tr nn li thi vo lc bn hon thnh n.
Chn mt nhm mu
Mt trong nhng yu cu quan trng nht ca d liu mu l tnh i din. C ngha
l d liu nn bao trm mi lnh vc ca tng th ang c kho st. Mu s c
coi l c thin lch nu yu cu ny khng c p ng.
V d bn mun iu tra nng sut ca cng nhn trong mt nh my, v bn iu tra
vo mi th hai v th ba trong vi thng ly d liu v nng sut. Cc d liu ny
c tnh i din khng? Cu tr li l khng. Bn s thu thp c d liu v nng
sut cho ngy th hai v th ba, nhng s thiu d liu cho nhng ngy cn li trong
tun. C th do cng nhn cm thy sng khoi hn, trn y nng lng sau k ngh
cui tun, nn h lm vic tt hn vo nhng ngy u. Nu trng hp ny xy ra
th d liu ca bn s dn n nh gi cao v nng sut. Do phi cn trng vi
phng php ly mu khi tin hnh iu tra.
Cc phng php ly mu c chia lm ba nhm chnh:
(a) Ly mu ngu nhin.
(b) Ly mu ta ngu nhin.
(c) Ly mu phi ngu nhin.
NH NGHA
Mu ngu nhin (random sample) n gin l mu c chn theo cch m mi phn t trong tng
th u c c hi c chn ngang nhau.
25
Nhn chung iu tra 100% c tin hnh trong cc trng hp m vic b qua
mt phn t khuyt tt c th gy hu qu nghim trng, v d trong cc h thng
hng khng.
Nu chng ta quyt nh khng tin hnh iu tra 100%, v bt k l do g, th s la
chn s l ly mt mu c kch thc (s phn t ca mu) no t l - batch (i
khi gi l lot - lot) cc phn t v tin hnh iu tra 100% trn mu . Cc kt qu
thu c t mu ny s c s dng ra quyt nh:
NH NGHA
Ly mu chp nhn (acceptance sampling) l phng php tip cn dung ha gia khng iu tra
v iu tra 100%.
Cn nh mc ch chnh ca ly mu chp nhn l quyt nh liu c chp nhn hay
khng chp nhn ton b l sn phm, ch khng phi nh gi cht lng ca l .
K hoch trong mu i din c chn t mt tng th v c kim tra xem liu
c th chp nhn tng th hay khng c gi l k hoch chp nhn (acceptance
plan) hoc k hoch ly mu (sampling plan). K hoch chp nhn c phn
thnh hai loi chnh: da vo cc thuc tnh v da vo cc bin.
Cc k hoch ly mu c th l k hoch n, kp hoc lin tip.
(a) Ly mu n (single sampling) - Trong k hoch ny chng ta ly mt mu
n (c kch thc c xc nh) t mt l v s chp nhn c l nu s
phn t khuyt tt c tm thy trong mu thp hn mt s nht nh (s
chp nhn - acceptance number).
(b) Ly mu kp (double sampling) - L s m rng ca k hoch ly mu
n, trong hai mu n c chn v mu u tin s c kim tra. L
c chp nhn hay khng c chp nhn cn c vo kt qu kim tra mu
u tin ny, hoc c th cn kt hp vi vic kim tra mu th hai.
(c) Ly mu lin tip (sequential sampling) - Vi k hoch ny, chng ta lin
tip kim tra cc phn t t l. Sau mi ln kim tra tng phn t, chng ta
s quyt nh chp nhn hoc khng chp nhn l , hoc tip tc ly mt
mu khc. S khc bit ca ly mu lin tip so vi ly mu bi (ly nhiu
mu) l vi ly mu bi chng ta xc nh trc s mu ti a s ly, cn
vi ly mu lin tip chng ta c kh nng s kt thc khi 100% phn t ton
b l c iu tra. Cch lm ny khc vi ly mu kp, v trong ly mu kp,
chng ta ch chn ti a hai mu v cc phn t ca c hai mu thng ch
hp thnh mt b phn ca l tng th.
Ly mu lin tip ti thiu ha s lng phn t phi kim tra, khi cc kt
qu tc th cho bit iu kin chp nhn hay khng chp nhn mt l
c p ng. Xt trn bnh qun, quy trnh ny c u im l t cn quan
st hn so vi ly mu kch thc c nh (cho cng mt chnh xc). Mt
s v d p dng quy trnh ny l kim tra lm sng mt loi thuc mi trc
khi a vo s dng hay kim tra cht lng mt sn phm mi trc khi
a ra th trng.
Quy trnh ca mt k hoch ly mu n tin hnh nh sau: chn n phn t ngu
nhin t mt l. Nu s lng cc phn t khuyt tt trong mu t hn c, l s c
chp nhn; tri li l s khng c chp nhn.
nh gi hiu qu ca mt k hoch ly mu, ng cong c trng Hot ng
(Operating Charateristic curve) c s dng - xem bn di. ng cong ny cho
bit xc sut chp nhn l (trc Y) khi pht hin c mt t l phn trm cc phn
t khuyt tt trong l.
27
Ri ro ca nh sn xut 5%,
(AQL 1.00 )
= Ri ro ca nh sn xut
Xc sut
ng cong
OC ph thuc
vo n v c
AQL
Nh sn xut khng mun cc
phn t thuc cht lng ny
khng c chp nhn
LTPD
T l phn trm khuyt tt thc t trong mt l
28
4.3 Cc khung ly mu
NH NGHA
Khung ly mu (sampling frame) l danh sch c nh s ca tt c phn t trong tng th.
s dng phng php ly mu ngu nhin, trc ht cn xy dng mt khung ly
mu. Khi c khung ly mu, chng ta c th d dng ly mu ngu nhin, v cch
n gin nht l to mt danh sch s ngu nhin.
V d, nu bn mun chn mt mu ngu nhin trong s nhng a tr mt trng
hc, th vic c mt danh sch tn l rt hu ch:
0
1
2
J Absolam
R Brown
S Brown
29
BI TP THC HNH 5
(5 PHT)
16894
98953
73231
32886
59780
09958
18065
92052
06831
19640
99413
39510
35905
85244
35159
27699
06494
03152
19121
92962
61773
22109
78508
10274
12202
94205
50380
75867
20717
82037
10268
85783
47619
87481
37220
Bn nn ch nhng im sau:
(a) Mu c ly ra bng cch chn mt nhm cc s ngu nhin c s ch s
ph thuc vo kch c ca tng th.
Kch c ca tng th
S cc ch s ngu nhin
19
1 99
1 999
30
e.g.
V D
e.g.
V D
LY MU PHN TNG
500
Cng ty c phn
500
700
Hnh ngh t do
800
2.500
Cng ty c phn
Cng ty trch nhim hu
hn
Hnh ngh t do
500 x 20
2.500
500 x 20
2.500
700 x 20
2.500
800 x 20
2.500
4
6
6
20
32
e.g.
V D
LY MU NHIU GIAI ON
Ngi ta lp k hoch tin hnh mt cuc iu tra v thi quen chi tiu ca c
nc Anh. Vic lp ra mt khung ly mu r rng l phi thc t, do khng th s
dng phng php ly mu ngu nhin, m thay vo phi s dng phng php
ly mu nhiu giai on.
C nc s c chia thnh cc khu vc v la chn ngu nhin mt mu nh ca
cc khu vc ny. Chia cc khu vc c la chn thnh cc n v nh hn v
chn ngu nhin mt nhm nh cc n v ny. Qu trnh ny c lp i lp li nhiu
ln v cui cng, ly mu ngu nhin ca nhng ngi dn lin quan ang sng
mi n v nh nht c phn chia. T thu c mt mu thay th tng i
tt cho mt mu ngu nhin.
V th, chng ta c th chn mt mu ngu nhin ca 8 khu vc v t mi khu vc
ny chng ta s chn mt mu ngu nhin ca 5 thnh ph. T mi thnh ph, mu
ngu nhin gm 200 ngi c th c chn nn kch thc mu l 8 x 5 x 200 =
8.000 ngi.
33
e.g.
V D
LY MU CH TIU
Hy xem cc s liu trong v d ly mu phn tng trn, nhng c thm thng tin
gii tnh ca cc k ton vin.
Nam
Cng ty hp danh
300
200
Cng ty c phn
400
100
300
400
Hnh ngh t do
300
500
Tng cng
Cng ty hp danh
30
20
50
Cng ty c phn
40
10
50
30
40
70
Hnh ngh t do
30
50
80
250
Bng vic s dng phng php ly mu ch tiu, iu tra vin s phng vn 30 nam
nhn vin k ton u tin cc cng ty hp danh m anh ta gp, 20 n nhn vin
k ton cc cng ty hp danh m anh ta gp
Ly mu theo nhm
Ly mu theo nhm lin quan ti vic phn chia tng th thnh cc nhm xc nh, c
th ly ton b cc phn t lm i din cho tng th. Cc hc sinh ca mt trng
hc c th c ly lm mu theo nhm cho tng th gm tt c hc sinh trong mt
nc.
Ly mu theo nhm khng tn nhiu chi ph vi cc l do ging nh ly mu nhiu
giai on.
u im ca ly mu theo nhm: L phng php ly mu thay th cho phng
php ly mu nhiu giai on, nu khng lp c khung ly mu tha mn yu cu
35
BI TP THC HNH 6
(25 PHT)
36
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
38
5.3 Phng vn
Cc cuc phng vn (interview) c th mang tnh nh tnh hoc nh lng. Thng
thng, d liu nh tnh lin quan n bn cht ca cc vn hn so vi d liu
nh lng v khng ph thuc vo vic p dng cc phng php thng k tiu
chun n gin. Cng tc nh tnh c ln k hoch cn thn. Ngi phng vn s
c mt bn lit k r rng cc ch , nhng qu trnh phng vn cng khng c cu
trc cng tt. Trong cuc phng vn khng cu trc, c ngi phng vn v ngi
c iu tra khng ai b rng buc bi cu trc ca phiu iu tra. Ngi phng vn
c th t do s dng t ng nh h mun. Trt t cu hi cng c th c thay i.
iu ny cho php ngi c iu tra kim sot dng d liu v ngi phng vn
c th khai thc thu o hn cc quan im ca ngi c iu tra v l do ti sao
h li c cc quan im y.
Trong nghin cu nh lng, quy trnh c thit k c cu trc, vic thu thp d liu
c tin hnh vi tc cao v c th x l d liu bng in t.
39
41
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
6.2 Ni dung cu hi
Khi xc nh ni dung cu hi, bn cn cn nhc cc vn sau:
(a) Cu hi c cn thit khng?
(b) Ngi tr li c hiu cu hi khng?
Nn s dng ngn ng ca nhm ngi c iu tra. Bn phi ngh ti s
khc nhau trong ngn ng hng ngy gia cc gim c iu hnh v thanh
thiu nin.
(c) Liu cu hi c thu c d liu yu cu khng?
Cuc iu tra khng thu c cc d liu cn thit, do cc cu hi din t
42
BI TP THC HNH 7
(5 PHT)
43
BI TP THC HNH 8
(20 PHT)
6.3 Cc dng cu tr li
S dng h thng cc cp cung cp thng tin cn c v ph hp vi ngi c
iu tra. C mt s la chn nh sau:
(a) Cu tr li c nh - fixed response (mang tnh nh lng)
ng - sai.
Cu hi c nhiu la chn.
Thang nh gi (ri rc hoc lin tc).
Th t xp hng.
(b) Cu tr li tng thut - narrative response (mang tnh nh tnh) - Cho
php ngi c iu tra t do th hin cch din t. Khng c thin lch
v ng cnh c xc nh v ngi c iu tra c th lm r kin
ca mnh. Tuy nhin, vic nh m phn loi cc cu tr li ny mt nhiu
thi gian v ngi nghin cu c th hiu khng ng cu tr li (dn n
phn loi sai).
Cc cu hi c th dng m hoc ng. Cu hi m th kh phn tch. Mt cu hi
m c th din t bng li nh sau:
Hm nay bn i lm bng phng tin g?
C th c nhiu phng n tr li khc nhau cho cu hi trn, lm cho vic phn tch
tr nn kh khn v mt thi gian. Ngi lp phiu iu tra ny nn c gng cung
cp y cc cu tr li kh d, c th nh sau:
44
BI TP THC HNH 9
(5 PHT)
6.4 Trnh t cu hi
(a) Bt u vi cc cu hi kim sot ch tiu xc nh ngay lp tc xem ngi
c iu tra c ph hp khng. Cc cu hi kim sot ch tiu c th s
dng xc nh liu ngi c iu tra c vic lm hay tht nghip, di
40 tui hay trn 40 tui... Nhng cu hi nh th ny c th gip bn kt thc
cc cuc phng vn khng quan trng cng sm cng tt.
(b) Chuyn sang cc cu hi thu ht s ch , m bo v d on trc
nhng g cn lm tip theo.
(c) Cu hi phi c trt t cng lgc cng tt; nu cn thit phi c nhng cu
hi kh th t chng vo phn cui phiu iu tra l thch hp nht.
(d) Trnh cu hi c th gi cu tr li cho cu hi tip theo, v nh vy s gy
ra s thin lch.
45
e.g.
V D
PHIU IU TRA
Cu hi
Cu tr li
....................
Sn xut:.................................................................................. ....................
2
3
(a)
3
(b)
4
46
STT
Cu hi
Cu tr li
47
STT
Cu hi
Cu tr li
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
....................
10
11
12
13
48
....................
....................
....................
....................
....................
....................
C...................................................................................... ....................
Khng................................................................................. ....................
Cu hi
Cu tr li
BI TP THC HNH 10
(40 PHT)
Phiu iu tra sau y c thit k thu thp thng tin v ngi s dng Th vin
cng cng ca Redwood. C mt s li trong phiu iu tra ny. Hy c v xem bn
tm thy nhng li no.
Tn:
S in thoi:
1
49
10
11
12
Trnh hc vn
CM N S GIP CA BN
7 LU TR D LIU
D liu
(Data)
50
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
Lu tr d liu
Bo mt d liu
S ring t
Bo mt
- Kim sot
Cc trang mng c nhn
- Vn ring t
Thng tin lin lc in t
- Vn ring t
- Vn bo mt
Lu tr d liu
(Data storage)
7.1 Bo mt d liu
Mc ph thuc vo my tnh cng cao th kh nng xy ra li my tnh cng ln. Nu
ngi dng khng thit lp cc bin php v th tc bo mt ph hp, th li my tnh
c th dn n vic mt rt nhiu d liu. Do cc bin php bo mt nhm bo v
chng li s thit hi v s gin on d liu my tnh l rt cn thit.
7.2 S ring t
NH NGHA
S ring t (privacy) l quyn ca c nhn kim sot vic s dng thng tin v bn thn, bao gm
thng tin v tnh hnh ti chnh, sc khe v li sng.
NH NGHA
o c (ethics) lin quan n nhng g c coi l ng v sai. Hnh ng mt cch c o c c
ngha l "lm iu ng n v hp l" trong con mt ca x hi ni chung.
Quyn ca mt c nhn c tn trng s ring t v ang tr thnh mt vn
quan trng i vi cc c quan, t chc doanh nghip. l v c nhiu c quan, t
chc lu tr v thu thp d liu v cc nhn vin v khch hng.
Nhiu quc gia pht trin ban hnh cc lut v quyn ring t v nc Anh cng
khng phi l ngoi l. o lut Bo v D liu nm 1998 thay th cho o lut nm
1984 Anh v quy nh quyn ca c nhn trong cch thc thu thp, lu tr v s
dng d liu ca h.
o lut thit lp nhiu quy tc khc nhau m c quan, t chc phi tun th lin quan
n vic thu thp, s dng, tit l thng tin ca mt c nhn. N cng nh hng cc
tiu ch v cht lng d liu, tnh bo mt, vic tip cn v sa i cc d liu .
Cc doanh nghip ch c php thu thp cc thng tin cn thit v cng vic ny
phi c tin hnh mt cch chnh trc v cng khai. Mc ch s dng thng
tin phi c tit l v c s chp thun ca c nhn nu n c s dng cho
mt mc ch khc.
D liu phi t cht lng, ngha l n phi chnh xc, hon chnh v cp nht.
D liu phi m bo an ton ngha l phi c bo mt bng mt khu hoc t
mt ni c bo v nghim ngt (nh trong t c kha). Ngay khi khng cn cn
thit na, d liu phi c hy mt cch an ton.
51
7.3 Bo mt
NH NGHA
Bo mt (security) c th c nh ngha l "Vic bo v d liu t cc mi e da c ch
ch hoc khng ch ch m c th dn n s thay i khng c php, tit l hoc ph hy
d liu, v vic bo v h thng thng tin khi s xung cp hoc ngng cung cp dch v".
(Ngun: Lane - Bo mt h thng thng tin my tnh).
Cc h thng thng tin (information system) c lin kt n cc h thng khc
nh Internet tim n nguy c ri ro v bo mt. Mt s ri ro chnh c gii thch
di y:
Cc ri ro bo mt lin quan ti h thng thng tin
Ri ro
Gii thch
Tin
tc
Ngi nghe
trm
(Hackers and
eaves-droppers)
Virus
52
Gii thch
Tr nh la
(Hoaxes)
Tn cng
DoS
(Denial of
service
attack)
53
CH DN
By gi chng ta s nghin cu cc vn ring t v bo mt trong hai lnh vc c th l cc trang
mng c nhn v truyn thng in t.
e.g.
V D
MNG X HI
55
e.g.
V D
VN BO MT
57
e.g.
V D
TH GI MO
Cc ngun d liu
th cp
(Sources of
secondary data)
Nghin cu s cp
v th cp
(Primary and
secondary research)
o lut Bo v
D liu Anh
(Data protection
legislation)
Ly mu
(Sampling)
Lu tr d liu
(Data storage)
Thit k phiu
iu tra
(Questionnaire design)
Cc phng php iu
tra thu thp d liu
(Survey methods of
collecting data)
NH NGHA
o lut Bo v D liu nm 1998 Anh (Data Protection Act 1998) l o lut nhm bo v quyn
ca c nhn i vi cc thng tin lin quan n bn thn h m cc c quan, t chc c quyn
thu thp v lu tr.
NH NGHA
S ring t (privacy) l quyn ca mt ngi khng b ngi khc xm phm vo cuc sng v hot
ng ca mnh.
58
59
60
61
TNG KT CHNG
62
CU HI N TP
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Bin ri rc l g?
D liu th cp l g?
Lit k mt s ngun thng k c xut bn ca nc Anh.
Trong cc phng php iu tra kho st thu thp d liu, c th c cc loi
sai st no?
Nhng yu t no lin quan n trnh t cu hi cn c lu trc khi thit
k phiu iu tra?
u im v nhc im ca phng vn c nhn l g?
Lit k cc l do s dng mu.
Th no l mu ngu nhin n gin?
Th no l mu phn tng?
Lit k ba nhn t qun l c th c nh hng n kch thc mu.
Hy k tn ba o lut v d liu quan trng nc Anh.
63
P N CU HI N TP
64
8
9
10
11
65
P N BI TP THC HNH
1 (a) S lng biu trong mt quyn sch gio khoa l mt bin ri rc, v s
lng biu ch c th l s nguyn. V d, bn khng th c 26 biu
hay 47,32 biu trong mt quyn sch.
(b) i vi mt lon hp, c dn nhn hay khng l mt thuc tnh. y khng
phi l th c th o c c. Mt lon hp c th c thuc tnh ny hoc
khng.
(c) Thi gian cn thit vn ng vin chy mt dm l bin lin tc v thi
gian c ghi li, v mt l thuyt c th ly bt k gi tr no nh 4 pht v
2,0643 giy.
(d) Chiu cao ca mt ct in bo l bin lin tc.
2 Thng tin chi tit v mi nhn vin gm c tn, a ch, ngy thng nm sinh, chc
v, mc lng, s bo him x hi, ch ngy ngh c hng v ngy bt
u lm vic.
3 FT s c cc thng tin chi tit v ch s gi c phiu FTSE 100, t gi hi oi, li
sut, gi tn phiu v c phiu khc.
4 Cc loi hnh tho lun nhm ny l nghin cu nh tnh.
5 Nhc im ca vic s dng s c tri lm khung ly mu l s khng bao gm
thanh thiu nin v ngi nhp c.
6 (a) Nh my sn xut bia c th cung cp bia cho mt mu ngu nhin nhng
ngi ung bia, sau hi kin ca h. Nhng mu nh vy c chn
theo phng thc mi phn t ca tng th (trong trng hp ny, tt c
nhng ngi ung bia v nhng ngi c th ung bia) u c c hi c
chn vo mu nh nhau. u im chnh ca phng php ly mu ngu
nhin l cho php tin hnh cc phn tch d liu. Nhc im chnh l vic
thu thp mu ngu nhin c th rt kh khn hay tn km. Nh my sn xut
bia c th d dng nhn thy rng vic lp ra mt danh sch nhng ngi
ung bia lm khung ly mu l khng kh thi.
(b) Ly mu phn tng c th ph hp hn. Trc tin, tng th c chia thnh
cc nhm, c th theo tui v lng tiu th bia hng tun. Sau s
chn cc mu t mi nhm (phn nh t l dn c trong mi nhm). u im
ch yu ca ly mu phn tng l m bo mi nhm u c i din trong
mu. Nhc im chnh l cn nghin cu s cp xc nh nn phn
nhm nh th no v t l dn c mi nhm.
(c) Ly mu theo nhm c th l mt phng php thay th v k tha mt s li
ch ca phng php ly mu ngu nhin v ly mu phn tng. Dn c c
th c chia theo a l thnh nhng ngi ung bia ti qun bia cc vng
khc nhau ca t nc. Ta c th chn mt mu ca cc vng v mt mu
qun bia cc vng c chn. Sau , tt c nhng ngi ung bia
cc qun bia chn s hnh thnh mt mu. u im chnh ca ly mu
theo nhm l tng i r. Nhc im chnh l mu thu thp c khng
thc s l mu ngu nhin, do khng p dng c mt s phng php
phn tch thng k.
(d) Ly mu ch tiu c u im r hn ly mu theo nhm, nhng c nhc
im l to ra mu khng cn l mu ngu nhin na. Cc nh nghin cu
ch n mt s cc qun bia ri phng vn nhng ngi ung bia u tin h
gp cho n khi h hon thnh ch tiu (nh 10 nam v 10 n).
7 Bn c i xem phim: (a) mt tun mt ln, (b) mt thng mt ln, (c) mt nm
hai ln khng?
66
B: 2
C: 3
Rt chn
Khng quan tm
Cu hi ny l cu hi m, c th c din t thnh cu hi ng
so snh cc cu tr li ca ngi c hi. Ngoi ra, cu hi ny khng
cp ti thi gian c th (v d 12 thng qua, thng trc, tun trc,...)
mt ngi n th vin.
67
Cu
hi
68
10
11
12
69
70
Phn B
Cc phng php
phn tch d liu
71
Chng
02
Trnh by d liu
Bng
(Tables)
Biu
(Charts)
Trnh by d liu
(Data presentation)
S bnh qun
(Averages)
Phn phi tn s
(Frequency
distributions)
Gii thiu
Hin ti cc bn bit cch thu thp d liu. Sau bn s lm g vi nhng d liu
ny? Bn phi phn tch v trnh by nhng d liu thu thp c th s dng
chng. Chng ny bt u bng vic nghin cu cch thc trnh by d liu theo
bng hoc biu . Nhng phng php ny rt c tc dng trong vic trnh by d
liu quan trng sao cho sc tch v d hiu nht. Tuy nhin, chng n thun ch c
tnh cht minh ha v khng gip ch nhiu cho vic phn tch chi tit v mt s hc
ca mt tnh hung c th.
D liu bao gm hng lot con s c th c tm gn bng mt bng phn phi tn
s (mt bng ghi li tn s ca cc gi tr c th). Biu tn s (histogram) v biu
ng cong (ogive) chnh l hnh nh i din cho phn phi tn s theo nhm
v tch ly, ng thi cho bit mi lin h gia phng php minh ha n thun vi
phng php s hc v phn tch d liu.
Trong trng hp ny, chng ta c th ly c hai s o ban u trong mt tp d
liu: s o tp trung (s bnh qun) v s o phn tn (measure of dispersion
or spread). Trong chng ny, chng ta s nghin cu s bnh qun - cch tnh, u
im v nhc im; trong chng sau, chng ta s nghin cu s o phn tn.
S bnh qun l s i din nhm a ra cm nhn v kch thc ca tt c phn
t trong tng th. C th bn s ngh s bnh qun n gin l mt s trung bnh,
nhng trong thc t, c ba loi s bnh qun: trung bnh s hc (gi tr trung bnh mean), mt (mode) v trung v (median).
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Trnh by d liu theo bng, biu hnh trn v biu ct.
Xy dng bng phn phi tn s.
Lp biu tn s.
V biu ng cong.
73
1 BNG
Bng
(Tables)
Biu
(Charts)
Trnh by d liu
(Data presentation)
Phn phi tn s
(Frequency
distributions)
S bnh qun
(Averages)
Tng s
Gim st
Tng s
Ngun lc
74
e.g.
V D
BNG
75
Hnh chnh
350
58,4
100
N trung nin
150
25,0
50
8,3
*50
8,3
Tng s
600
100,0
Kinh doanh
Tng s
33,3
**40
40
*490
49
110
36,7
**30
30
290
29
50
16,7
**10
10
110
11
*40
13,3
**20
20
110
11
300 100,0
100
100
1.000
100
2 BIU
Bng
(Tables)
Biu
(Charts)
Trnh by d liu
(Data presentation)
S bnh qun
(Averages)
Phn phi tn s
(Frequency
distributions)
76
CH DN
Chng ta s nghin cu cch lp v din gii th, biu bng cch s dng bng tnh trong
Chng 6.
e.g.
V D
Nh my B
%
Nghn GBP
70
35
50
20
30
15
125
50
90
45
50
20
Chi ph vn phng
10
25
10
200
100
250
100
Yu cu
Hy th hin chi ph ca cc nh my bng biu hnh trn.
77
Nh my B
35
126
20
72
15
54
50
180
45
162
20
72
18
10
36
100
360
100
360
Chi ph vn phng
360
Tng chi ph
200
Nh my B
360
= 1,8
250
= 1,44
c kt qu di y:
Nh my A
Nh my B
Nghn
GBP
Nghn
GBP
70
126
50
72
30
54
125
180
90
162
50
72
Chi ph vn phng
10
18
25
36
200
360
250
360
78
Nh my B
Chi ph vn phng 5%
Chi ph
sn xut
chung 45%
Chi ph
nguyn vt
liu trc tip
35%
Chi ph
sn xut
chung 20%
Chi ph
nguyn vt
liu trc tip
20%
Chi ph nhn
cng trc tip
50%
2.3 Biu ct
NH NGHA
Biu ct (bar chart) l biu trong cc i lng c minh ha bng ct.
Biu ct l mt trong nhng hnh thc trnh by d liu trc quan ph bin nht.
79
e.g.
V D
BIU CT N GIN
Doanh s bn hng
Nghn GBP
20X1
800
20X2
1.200
20X3
1.100
20X4
1.400
20X5
1.600
20X6
1.700
Doanh s
(Nghn GBP)
1.800
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
20X1
20X2
20X3
20X4
20X5
20X6
Nm
80
e.g.
V D
BIU CT CHNG
20X8
20X9
Nghn GBP
Nghn GBP
Nghn GBP
Sn phm A
1.000
1.200
1.700
Sn phm B
900
1.000
1.000
Sn phm C
500
600
700
2.400
2.800
3.400
Tng s
3.500
3.000
A
2.500
2.000
A
A
1.500
1.000
20X7
20X8
20X9
500
0
Nm
81
e.g.
V D
100
90
A
42%
A
43%
B
37%
B
36%
C
21%
C
21%
C
21%
20X7
20X8
20X9
80
70
A
50%
60
50
40
30
20
10
0
B
29%
Nm
20X8
20X9
Nghn
GBP
Nghn
GBP
Nghn
GBP
Sn phm A
1.000
42
1.200
43
1.700
50
Sn phm B
900
37
1.000
36
1.000
29
Sn phm C
500
21
600
21
700
21
2.400
100
2.800
100
3.400
100
Tng s
82
e.g.
V D
BIU NHIU CT
Doanh s
(Nghn GBP)
Sn phm A
Sn phm B
Sn phm C
2.000
1.600
1.200
800
400
0
20X7
20X8
20X9
Nm
Biu nhiu ct s dng nhiu ct cho mt tng th. Trong v d trn, doanh s bn
hng ca tng nm c th hin qua ba ct n, mi ct tng ng mt sn phm
A, B, C.
i khi biu nhiu ct c v vi cc ct nm ngang, thay v dc.
Biu nhiu ct trnh by thng tin tng t vi biu ct chng, ngoi tr nhng
im sau y:
(a) Biu nhiu ct khng th hin gi tr tng s (trong v d trn l tng doanh
s bn hng mi nm) trong khi biu ct chng li th hin c iu ny.
(b) Biu nhiu ct th hin s so snh ln gia cc i lng mt cch r
rng hn biu ct chng.
BI TP THC HNH 1
(40 PHT)
Thu nhp t li tc
Thu nhp t hoa hng
Thu nhp khc
20X0
20X1
20X2
Nghn
GBP
Nghn
GBP
Nghn
GBP
3.579
2.961
2.192
857
893
917
62
59
70
83
3 PHN PHI TN S
Bng
(Tables)
Biu
(Charts)
Trnh by d liu
(Data presentation)
Phn phi tn s
(Frequency
distributions)
S bnh qun
(Averages)
69
71
70
69
71
74
70
70
68
73
69
71
67
67
70
69
68
70
NH NGHA
Phn phi tn s (frequency distribution) (hoc bng tn s - frequency table) ghi li s ln (tn s)
m mt gi tr xut hin.
Tuy nhin, nhiu tp d liu ch bao gm mt s hu hn cc gi tr, mc d mi gi
tr c th xut hin nhiu ln. Do vy, vic sp xp d liu theo phn phi tn s (theo
s ln xut hin ca mi gi tr) c th rt hu ch. Phn phi tn s cho cc d liu
ni trn (sn lng tnh theo n v ca 20 cng nhn trong mt tun) nh sau:
84
n v
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
1
20
Khi d liu c trnh by theo cch trn, chng ta c th thy ngay rng 69 v 70
n v sn phm l mc sn lng bnh qun ph bin nht vi mi cng nhn.
850
1.084
792
924
1.226
1.012
1.205
1.265
1.028
1.230
1.182
1.086
1.130
989
1.155
1.134
1.166
1.129
1.160
700 - 799
800 - 899
900 - 999
1.000 - 1.099
1.100 - 1.199
1.200 - 1.299
4
20
85
e.g.
V D
Gi s chng ta mun ghi li chiu cao ca 50 ngi khc nhau. Thng tin c th
c trnh by theo phn phi tn s phn t nh sau:
Chiu cao (cm)
S ngi (tn s)
16
18
Ln hn 190
4
50
Ch nhng im sau:
(a) Khng th chia thnh tng khong 0-154, 154-163, 163-172, bi v khi
154 cm v 163 cm s c phn vo hai t v iu ny khng c php
xy ra. Mc d mi gi tr c th ch nm trong mt t, chng ta phi chc
chn rng mi gi tr c th phi c phn vo mt t no . Cch phn
t nh 154-162, 163-172 s khng ph hp v chiu cao 162,5 cm s khng
thuc vo t no c. Tuy nhin, nhng loi t ny c th c s dng cho
bin ri rc.
(b) mi u ca phn phi tn s c mt t m. iu ny l do chiu cao t
154 cm tr xung v 190 cm tr ln c cho l khng ph bin, v th t
m c s dng gp nhm tt c cc tn s li.
86
BI TP THC HNH 2
(20 PHT)
Thu nhp t hoa hng trong thng 5 nm 20X3 ca nhn vin trong mt ca hng
tp ha nh sau (n v tnh theo bng Anh):
60
35
53
47
25
44
55
58
47
71
63
67
57
44
61
48
50
56
61
42
43
38
41
39
61
51
27
56
57
50
55
68
55
50
25
48
44
43
49
73
53
35
36
41
45
71
56
40
69
52
36
47
66
52
32
46
44
32
52
58
49
41
45
45
48
36
46
42
52
33
31
36
40
66
53
58
60
52
66
51
51
44
59
53
51
57
35
45
46
54
46
54
51
39
64
43
54
47
60
45
Yu cu
Lp mt bng phn phi tn s phn t phn loi thu nhp t hoa hng thnh cc
t c khong cch t l 5 GBP, vi t u tin l 25 GBP v di 30 GBP.
Bn c th din gii bng phn phi tn s phn t v trnh by ni dung din gii ny
dng vn bn. Trong v d trc ni v chiu cao, ni dung din gii cc d liu
cng kh r rng.
(a) Hu ht chiu cao trong khong 154 cm v 190 cm.
(b) Hu ht chiu cao nm gia khong ny, ch c mt s t ngi c chiu
cao thp hn cn di hoc cao hn cn trn ca khong ny.
87
700 - 799
800 - 899
900 - 999
1.000 - 1.099
1.100 - 1.199
1.200 - 1.299
4
20
Tn s tch ly
2.
Tn s tch ly
700
20
< 800
800
19
< 900
900
18
< 1.000
1.000
16
< 1.100
1.100
11
< 1.200
16
1.200
< 1.300
20
Ch :
(a) Du > c ngha l ln hn v c ngha l ln hn hoc bng.
Du < c ngha l nh hn v du c ngha l nh hn hoc bng.
Vic gi tn tng t s d dng hn khi s dng nhng du ny.
(b) Bng phn phi tn s tch ly th nht cho thy trong tng s 20 cng nhn,
19 cng nhn sn xut 800 n v hoc hn, 18 cng nhn sn xut 900 n
v hoc hn, 16 cng nhn sn xut 1.000 n v hoc hn...
(c) Bng phn phi tn s tch ly th hai ch ra rng, trong tng s 20 cng
nhn, 1 ngi sn xut di 800 n v, 2 ngi sn xut di 900 n v,
4 ngi sn xut di 1.000 n v
3.4 Biu tn s
NH NGHA
Biu tn s (histogram) trnh by mt phn phi tn s di dng hnh nh trc quan.
Vic din gii d liu s tr nn d dng sau khi d liu c trnh by di dng
hnh nh, hn l di dng bng s liu. Bng phn phi tn s c th c th hin
bng hnh nh di dng mt biu tn s. Biu tn s gn ging vi biu
88
700 - 799
800 - 899
900 - 999
1.000 - 1.099
1.100 - 1.199
1.200 - 1.299
4
20
800
900
1.000
89
e.g.
V D
Thu nhp hng tun ca nhn vin Phng Lut Cng ty Salt Lake nh sau:
Tin cng bnh qun (GBP)
S nhn vin
600
> 1.200
200
200/200
20
200/200
10
200/200
12
30
200/300
>1.200 1.500
30
200/300
90
Mt
tn s
12
10
8
6
4
2
400
600
800 900
1.200
Thu nhp
(GBP)
1.500
BI TP THC HNH 3
(10 PHT)
S nhn vin bn
hng
< 10.000
10
12
> 22.000
Yu cu
T thng tin trn, v mt biu tn s.
91
e.g.
V D
BIU A GIC TN S
S trng hp
10
12
10
4
40
Yu cu
Xy dng mt biu a gic tn s.
BI GII
Trc tin, ta v mt biu tn s, cch v c trnh by phn trc. Tt c
cc t c cng chiu rng.
Trung im ca khong cch t khng nm trong dy d liu ang c quan st l
700 v 1.900.
Mt
tn s
12
10
4
2
0
92
800
Chi ph (GBP)
e.g.
V D
BIU NG CONG
Tn s
Tn s tch ly
>01
>12
10
>23
13
>34
14
14
Biu ng cong s c v nh sau:
Tn s
tch ly
15
10
S lng cc n v li
b loi b khi iu tra
93
BI TP THC HNH 4
(10 PHT)
S ln t c
mc sn lng
> 0 200
12
10
6
40
Yu cu
V biu ng cong thch hp, v c lng s tun m nh my sn xut c
t hn hoc bng 550 n v.
Chng ta cng c th s dng biu ng cong biu din s n v tch ly ln
hn hoc bng mt gi tr cho sn.
e.g.
V D
S ln t c mc sn lng
0 100
10
20
25
15
10
80
94
Tn s
10
80
100
20
70
200
25
50
300
15
25
400
10
10
500
S ln t
c mc
sn lng
100
200
300
400
500
Sn lng mi tun
BI TP THC HNH 5
(5 PHT)
95
CH DN
Chng ta s tr li ni dung ny trong Chng 5.
e.g.
V D
D liu di y cho thy doanh s ca mt loi sn phm trong giai on 20X620X8. (n v tnh doanh s: Nghn GBP)
Nm
Qu 1
Qu 2
Qu 4
20X6
86
42
57
112
20X7
81
39
55
107
20X8
77
35
52
99
Yu cu
Biu din s liu trn theo chui thi gian.
96
Qu 3
Doanh s
(Nghn GBP)
120
100
80
60
40
20
0
2 3
20X6
2 3
20X7
2 3
20X8
4 S BNH QUN
Bng
(Tables)
Biu
(Charts)
Trnh by d liu
(Data presentation)
Phn phi tn s
(Frequency
distributions)
S bnh qun
(Averages)
Tng gi tr cc phn t
S lng cc phn t
e.g.
V D
TRUNG BNH S HC
185
20
= 9,25 n v
x=
98
Tn s
fx
12
14
18
10
10
11
11
12
36
14
14
15
15
17
17
19
19
20
185
185
= 9,25
20
Tn s
>05
> 5 10
> 10 15
> 15 20
2
20
99
e.g.
V D
Tr s gia
Tn s
fx
>05
12
> 5 10
64
> 10 15
13
78
> 15 20
18
36
f = 20
fx = 190
Trung bnh s hc x =
fx 190
=
= 9,5 n v
f 20
BI TP THC HNH 6
(5 PHT)
100
BI TP THC HNH 7
(10 PHT)
Thu nhp ca 69 nhn vin ca Cng ty Mermaid cho tun l kt thc vo ngy 15
thng 11 nh sau:
Lng (GBP)
300
11
16
15
10
> 550
6
69
Yu cu
Tnh lng trung bnh ca cc nhn vin ca Cng ty Mermaid Ltd cho tun kt thc
vo ngy 15 thng 11.
4.2 Mt
Loi th hai ca s bnh qun l mt hay gi tr mt.
NH NGHA
Mt (mode) l s bnh qun cho bit gi tr xut hin thng xuyn nht.
101
e.g.
V D
MT
Nhu cu hng ngy ca mt kho trong khong thi gian 10 ngy nh sau:
Nhu cu
S ngy
n v
6
1
10
e.g.
V D
TM MT T MT BIU TN S
Tn s
n nh hn
10
10
20
50
20
30
150
30
40
100
10 20 30 40
Gi tr
102
Biu biu th mt
Tn s
150
100
50
Mt = 26,7
0
10 20 30 40
Gi tr
u im v nhc im ca mt
Mt l s bnh qun thch hp s dng hn l trung bnh s hc khi m vic bit
gi tr ph bin nht l hu ch hn. V d, i vi nh sn xut mong mun bt u
sn xut mt ngnh cng nghip mi, s c ch hn cho h khi bit khch hng c
nhu cu cao nht v loi sn phm no do ngnh cng nghip sn xut.
u im ca mt l:
(a) D tm.
(b) Khng b nh hng bi mt vi gi tr qu cao hoc qu thp.
(c) C th s dng cho d liu khng phi l s (khng ging nh trung bnh s
hc v trung v).
(d) C th l gi tr thc ca mt phn t trong phn phi.
Nhc im ca mt l:
(a) C th khng phi l gi tr i din; mt khng tnh ti t l tng gi tr ca
d liu so vi tng th, n ch i din cho gi tr ph bin nht.
(b) Khng xem xt tt c cc gi tr ca tp d liu.
(c) C th c hai hoc nhiu mt trong mt tp d liu.
(d) Nu t cha gi tr mt ch ln hn cc t khc mt cht, th ch mt t phn
t t khc y c th to ra mt kt qu khc bit, iu ny gy ra s khng
n nh trong tnh ton.
103
4.3 Trung v
Loi th ba ca s bnh qun l trung v.
NH NGHA
Trung v (median) l gi tr gia ca mt phn phi, khi tt c cc phn t c sp xp theo th
t ln.
Trung v l s gia hay l bch phn v th 50th. V tr ca mt bch phn v c th
(P) trong n phn t sp xp theo th t ln c th c tnh bng P/100 (n+1).
Tnh trung v ca 13 s = 50/100 (13 + 1) = s th 7th.
CH DN
Chng ta s tm hiu thm bch phn v (percentile) chng tip theo.
e.g.
V D
TRUNG V
Trung v ca 9 gi tr sau:
8
12
15
20
11
11
12
15
20
Trung v l 9.
Phn t gia ca mt s lng phn t l c tnh l phn t th
(n + 1)th
2
Xem xt dy sp xp sau:
1
11
BI TP THC HNH 8
(10 PHT)
104
Tn s
Tn s tch ly
12
10
16
12
22
17
30
19
35
35
Trung v s bng (35+1)/2 = phn t th 18. Phn t th 18 c gi tr l 16, nh chng
ta c th thy t nhng tn s tch ly ct ngoi cng bn phi trong bng trn.
Tm trung v ca phn phi tn s phn t
Chng ta c th thit lp trung v ca mt phn phi tn s phn t t biu
ng cong.
e.g.
V D
Tn s
Tn s tch ly
17
17
26
35
38
40
GBP
40
BI GII
Tn s
tch ly 40
35
30
25
20
15
10
5
0
x
340
370
400
430
460
490 GBP
105
CH DN
Trong chng tip theo, chng ta s tip tc nghin cu vic tnh ton cc s o phn tn. Chng
c s dng m t mc phn tn xung quanh trung tm ca phn phi. Chng bao gm
khong, lch trung bnh, phng sai, lch chun v h s bin thin.
106
TNG KT CHNG
Trung bnh s hc l loi s bnh qun ph bin nht v c hiu rng ri nht.
N c s dng cho phn tch thng k chuyn su.
107
CU HI N TP
108
P N CU HI N TP
fx
fx
hay
n
f
110
P N BI TP THC HNH
1 (a)
20X0
20X1
Nghn GBP
20X2
Nghn GBP
Nghn GBP
3.579
2.961
2.192
857
893
917
62
59
70
4.498
3.913
3.179
Thu nhp
(Nghn GBP)
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
(b)
20X0
Thu nhp
(Nghn GBP)
5.000
4.000
O
O
20X2
Nm
I = Thu nhp t li tc
C = Thu nhp t hoa hng
O = Thu nhp khc
O
3.000
2.000
20X1
C
I
1.000
20X0
20X1
20X2
Nm
(c)
20X0
20X1
20X2
Nghn
GBP
Nghn
GBP
Nghn
GBP
3.579
80
2.961
76
2.192
69
857
19
893
23
917
29
62
59
70
4.498
100
3.913
100
3.179
100
111
%
100
90
80
70
60
50
C
19%
I
80%
40
=1
=1
C
23%
I
76%
C
29%
=2
I = Thu nhp t li tc
C = Thu nhp t hoa hng
O = Thu nhp khc
I
69%
30
20
10
20X0
(d)
20X1
Thu nhp
Nghn GBP
20X2
Nm
Thu nhp t li tc
Thu nhp t hoa hng
Thu nhp khc
4.000
3.000
2.000
1.000
20X0
20X1
20X2
Nm
2 Chng ta bit phi s dng nhng t no, v th vic u tin l nhn din gi
tr thp nht v cao nht trong d liu. Gi tr thp nht l 25 GBP ( hng u
tin) v gi tr cao nht l 73 GBP ( hng th t). iu ny c ngha l khong
cch t phi ln n 70 GBP v nh hn 75 GBP.
By gi chng ta c th thit lp cc t trong mt ct, v sau m s lng
phn t trong mi t s dng cc du m (tally mark).
Khong cch t (GBP)
Du m
Tng
T 25 n nh hn 30
///
T 30 n nh hn 35
////
T 35 n nh hn 40
//// ////
10
T 40 n nh hn 45
15
T 45 n nh hn 50
18
T 50 n nh hn 55
20
T 55 n nh hn 60
13
T 60 n nh hn 65
//// ///
T 65 n nh hn 70
//// /
T 70 n nh hn 75
///
3
Tng
100
112
Tn s iu chnh
Chiu
cao
GBP
10.000
2.000
x 2/2
2.000
10
x 2/2
10
2.000
12
x 2/2
12
4.000
x 2/4
4.000
x 2/4
> 22.000
4.000
x 2/4
Mt
tn s 12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
8 10 12 14
18
22
26
Doanh s
Nghn GBP
4
Cn trn ca
khong cch t
Tn s
Tn s tch ly
200
400
12
600
12
24
800
10
34
1.000
40
113
Tn s
tch ly
40
21
30
20
10
0
200
400 600
550
S n v
mi tun
800 1.000
Tng gi tr cc phn t
S lng cc phn t
120 + 20X
40
8 x 40
= 120 + 20X
320 120 =
20X
10
=
X
7 Tr s gia ca khong di 300 GBP l 275 GBP v tr s gia ca khong
trn 550 GBP l 575 GBP, v tt c cc khong cch t l 10 GBP. y r rng
l mt con s xp x, gy ra s thiu chnh xc; tuy nhin, khng c gi nh thay
th no tt hn. Bi v lng c th thay i cc khong nh l 1 pence (n v
xu trong tin t ca Anh 1 bng = 10 xu), chng gn nh l mt bin lin tc, v
v th gi tr gia cc t l gia hai im u ca chng.
Tr s gia ca t
Tn s
fx
GBP
114
825
275
11
3.575
325
16
6.000
375
15
6.375
425
10
4.750
475
4.200
525
3.450
575
69
29.175
Trung bnh s hc =
29.175 GBP
69
= 422,83 GBP
15
17
17
17
18
20
20
21
21
23
24
24
24
27
29
30
37
115
116
Chng
03
phn tn v lch
Khong
(The range)
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
Gii thiu
Nh chng ta thy, phn phi tn s minh ha cch phn tn cc gi tr trong tp
d liu tng th trn th. s dng cc phn phi tn s, chng ta cn nhiu
thng tin hn ch khng phi ch da vo hnh dng ca th phn phi. Trong
chng trc, chng ta tho lun v trung tm phn phi, hay cn gi l xu hng
hng tm (central tendency). Chng ta cng tm hiu chi tit v cc s bnh qun:
trung bnh s hc, trung v v mt.
S bnh qun khng phi l s tng hp y cho mt phn phi tn s. Chng ta
cng cn bit v phn tn ca d liu, tc l cc gi tr c phn tn nh th no
xung quanh gi tr trung bnh (v d, d liu tp trung xung quanh gi tr trung bnh hay
phn tn xa nhau). Cc i lng o phn tn bao gm khong, lch trung bnh,
phng sai, lch chun v h s bin thin.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Hiu c khi nim phn tn.
Phn bit v tnh ton cc s o phn tn (khong, khong t phn v, na
khong t phn v, lch chun v phng sai).
Hiu khi nim i xng v th no l mt phn phi lch.
Hiu khi nim kim sot qu trnh bng thng k.
117
1 KHONG
Khong
(The range)
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
1.1 Khong ca mt tp hp s
NH NGHA
Khong (range) l chnh lch gia quan st ln nht v quan st nh nht.
Khong l s o n gin nht ca mt phn phi v ch chiu di ca phn phi
. Khong c xc nh bng cch tm chnh lch gia quan st ln nht v quan
st nh nht trong mt phn phi.
D liu khng phn t (Ungrouped data)
Khong ca d liu khng phn t = cc tr ln nht - cc tr nh nht. Khong c th
c biu din bng mt khong cch, chng hn 4 - 10 trong 4 l gi tr nh nht
v 10 l gi tr ln nht. Khong ca d liu thng c biu din theo rng ca
n, v d khong d liu 4 -10 l 6.
e.g.
V D
Gi s im kim tra ca cc sinh vin l:
24, 27, 36, 48, 52, 52, 53, 53, 59, 60, 85, 90, 95
Gi tr nh nht = 24 v gi tr ln nht = 95
V vy khong = 95 24 = 71
Khong l 71 (im).
D liu phn t (Grouped data)
Khong ca d liu phn t = Bin trn t ln nht bin di t nh nht.
118
KHONG
e.g.
V D
BIN CA T
423
424
424
425
426
428
430
430
435
435
436
436
436
438
438
438
444
444
445
446
447
447
447
448
452
453
453
453
454
455
455
456
462
462
462
463
464
465
466
468
474
474
475
476
477
478
479
481
490
493
494
495
497
498
498
500
415
430
439
449
457
468
482
502
416
431
440
450
457
469
482
502
418
432
440
450
458
470
483
505
419
432
441
451
459
471
485
508
420
433
442
451
459
471
486
509
421
433
442
451
460
472
488
511
421
434
443
452
460
473
489
515
Tn s
12
420 - 439
27
440 - 459
34
460 - 479
24
480 - 499
15
500 - 519
8
120
119
BI TP THC HNH 1
(10 PHT)
(b) x2 =
10
11
11
16
24
NH NGHA
Gi s mt tp d liu c sp xp theo th t tng dn (hoc gim dn). Bch phn v th p
(pth percentile) l mt gi tr sao cho di gi tr c p% tng s quan st v trn gi tr c
(100-p)% tng s quan st ca tp d liu.
Chng ta xc nh trung v l bch phn v th 50. T , chng ta c th tnh c
cc thng k khc s dng khi nim bch phn v.
Thp phn v
Tng t, mt tng th c th c phn thnh 10 t c s lng tng ng; lc
ny, gi tr ti mi im chia c gi l mt thp phn v (decile).
T phn v
Cc t phn v (quartile) l mt cch xc nh khong m hu ht cc gi tr trong
tp d liu xut hin. T phn v di l gi tr m di gi tr c 25% tng s quan
st; t phn v trn l gi tr m trn gi tr c 25% tng s quan st. Nu c 11
phn t d liu th t phn v di s l phn t th 3 v t phn v trn s l phn t
th 9. Khong gia t phn v di v t phn v trn s cha 50% tng s quan st.
Ba t phn v: phn v th 25 (Q1), trung v (Q2) v phn v th 75 (Q3) thng c
s dng m t mt tp d liu, v chng chia tp d liu thnh bn t, mi t chim
mt phn t (25%) tng s quan st. Chng cng chia phn phi tn s tng i cho
tp d liu thnh bn phn c din tch bng nhau (mi phn c din tch l 0,25).
120
Q2
e.g.
V D
KHONG T PHN V
BI TP THC HNH 2
(10 PHT)
121
e.g.
V D
KHONG
Khng ln hn
Tn s
10
10
20
20
30
11
30
40
15
40
50
12
50
60
60
70
6
60
Yu cu
Tnh khong gi lm thm ca cc nhn vin nhn tin thng l 50 GBP.
BI GII
Gi
Tn s tch ly
> 0 10
> 10 20
> 20 30
20
> 30 40
35
> 40 50
47
> 50 60
54
> 60 70
60
122
x
x
50
40
x
30
20
10
x
x
0
0
10
20
30
40
50
60
Thp phn
v th 2
70 Gi
Thp phn
v th 9
e.g.
V D
S lng tr em
S lng tr em tch ly
< 58
58 < 60
60 < 62
14
21
62 < 64
60
81
64 < 66
187
268
66 < 68
304
572
68 < 70
263
835
70 < 72
121
956
72 < 74
36
992
74 < 76
999
76
1.000
123
BI TP THC HNH 3
(10 PHT)
Tn s
Tn s tch ly
17
17
26
35
38
40
GBP
40
Tn s 40
tch ly
35
30
x
25
20
x
15
10
5
0
124
x
340
370
400
430
460
490 GBP
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
NH NGHA
lch trung bnh (mean deviation) l gi tr trung bnh ca phn chnh lch gia cc gi tr trong
mt phn phi vi trung bnh s hc.
V d sau xem xt s ph hp ca mt s loi giy bo v s dng trong mi trng
lm vic c dung mi. Bng di trnh by tui th (tnh theo gi) ca su i giy
thuc cc loi khc nhau - A, B, C v D.
Tui th giy tnh theo gi
Giy loi A
Giy loi B
Giy loi C
Giy loi D
50
60
60
90
50
50
60
70
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
40
20
50
40
40
20
125
(x x)
60
60 50 =
10
60
60 50 =
10
50
50 50 =
50
50 50 =
40
40 50 =
10
40
40 50 =
10
Tng
40
(x x)
n
= 40/6 = 6,67
126
e.g.
V D
Khng ln hn
Tn s
10
10
20
20
30
11
30
40
15
40
50
12
50
60
60
70
6
60
BI GII
im gia
x=
fx
(x x)
f(x x)
15
32
96
15
90
22
132
25
11
275
12
132
35
15
525
30
45
12
540
96
55
385
18
126
65
390
28
168
f = 60
fx = 2.220
fx
f
2.220
60
780
= 37
780
= 13 gi
60
Do , gi tr trung bnh l 37 gi v lch trung bnh l 13 gi.
Chng ta s s dng li v d ny khi bn n ch ny.
127
BI TP THC HNH 4
Tnh lch trung bnh ca phn phi tn s sau:
Gi tr
Tn s xut hin
15
25
35
20
45
55
6
50
128
xx
(x x)2
(x x)2
(x x)2
n
e.g.
V D
LCH CHUN
10
Tng
12
10
12
22
11
15
19
120
lch
10
Bnh phng
lch
81
100
25
49
278
Gi tr (cm)
C th p dng quy trnh tng t tnh lch chun ca d liu trong mt phn
phi tn s.
Bnh phng ca lch gia mi gi tr vi gi tr trung bnh (x x)2
Tng bnh phng lch f(x x)2
129
f(x x)2
f
f(x x)2
f
Tnh ton cc cng thc trn c th mt nhiu thi gian. Mt cng thc khc tnh
lch chun l:
lch chun =
fx2
x2
f
Ch l cc cng thc ny s thch hp, nu bit tt c thng tin v cc phn t
trong tng th.
e.g.
V D
Tnh phng sai v lch chun ca phn phi tn s trong v d Phn 2.1 lin quan
n gi lm thm ca nhn vin Cng ty TNHH ABC.
BI GII
S dng cng thc th hai tnh lch chun. Cch tnh nh sau:
im gia
x
x2
25
75
15
225
1.350
25
11
625
6.875
35
15
1.225
18.375
45
12
2.025
24.300
55
3.025
21.175
65
4.225
25.350
60
fx2
97.500
BI TP THC HNH 5
(10 PHT)
Tnh phng sai v lch chun ca phn phi tn s trong Bi tp thc hnh 4.
130
0,1%
0,1%
2,1%
-3
13,6%
-2
34,1%
-1
34,1%
M, = 0
13,6%
+1
2,1%
+2
+3
3 H S BIN THIN
Khong
(The range)
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
131
lch chun
Gi tr trung bnh
120
125
50
51
0,417
0,408
e.g.
V D
xx
(x x)2
10
25
12
16
49
25
10
100
30
15
225
14
11
16
13
11
x = 150
132
16
(x x) = 446
2
lch chun =
(x x)2
= 446/10 = 6,7
n
H s bin thin =
lch chun
= 6,7/15 = 0,45
Gi tr trung bnh
Ngy 2
Ngy 3
Ngy 4
Ngy 5
Nh u t A
10 GBP
9 GBP
13 GBP
7 GBP
11 GBP
Nh u t B
50 GBP
49 GBP
53 GBP
47 GBP
51 GBP
133
BI TP THC HNH 6
(5 PHT)
4 LCH
Khong
(The range)
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
NH NGHA
lch (skewness) c trng cho tnh bt i xng ca ng cong phn phi tn s.
Ni cch khc, th kt qu u t khng ging vi phn phi chun (ng cong
hnh chung).
Khi bit cch tnh gi tr trung bnh v phn tn ca phn phi tn s, th bn
cng nn hiu lch l g. Mt phn phi tn s c th i xng hoc lch (bt
i xng).
C th xy ra trng hp hai phn phi c cng lch trung bnh v lch chun.
V d, hy xem s bn di:
134
(b)
60
80
60
40
30
30
35
30
20
10
0
10
5
10
15
20
25
10
30
10
15
20
25
30
Hnh 3.3: (a) Phn phi i xng; (b) Phn phi lch
Mc d hai phn phi c cng lch trung bnh v lch chun, nhng chng
khng ging nhau. Chng khc nhau tnh i xng. Phn phi bn tri i xng
trong khi phn phi bn phi l bt i xng hay lch.
Gi tr trung bnh
Mt
Trung v
Tn s
Gi tr trung bnh
Trung v
Mt
Tn s
136
Khong
(The range)
phn tn
v lch
(Dispersion and
skewness)
H s bin thin
(The coefficient
of variation)
lch
(Skewness)
Phm vi
Gi tr k vng
Thi gian
139
TNG KT CHNG
CU HI N TP
1 Phn v l g?
2 Khi tnh lch trung bnh ca d liu phn t, th nn o lch nh th no?
3 Ti sao li bnh phng chnh lch gia mi gi tr v gi tr trung bnh trong cng
thc ca lch chun?
4 a ra mt cng thc tnh phng sai ca d liu trong phn phi tn s.
5 nh ngha h s bin thin ca mt phn phi.
6 Phn bit gia lch dng v lch m.
P N CU HI N TP
1 Phn v l thut ng chung ch cc im phn chia mt phn phi tn s (v d
t phn v, thp phn v v bch phn v).
2 Cc lch phi c o theo gi tr trung bnh s hc.
3 trnh tng cc chnh lch bng khng.
140
f(x x)2
fx2
x2
hoc
f
f
P N BI TP THC HNH
1 (a)
72
=9
8
Cc s c gi tr trung bnh l 9 v khong c rng l 24 3 = 21.
x1 =
(b) x2 =
72
=9
8
D liu
6 47 49 15 43 41 7 39 43 41 36
(11 s)
D liu xp theo th t
6 7 15 36 39 41 41 43 43 47 49
Trung v = (11+1)/2 = gi tr th 6
= 41
141
Tn s
40
tch ly
35
30
25
20
15
10
5
0
x
5
15
25
35
45
55
x
340
370
400
430
460
x
5
15
25
35
45
55
f
4
6
8
20
6
6
50
x2
25
225
625
1.225
2.025
3.025
fx2
100
1.350
5.000
24.500
12.150
18.150
61.250
142
490 GBP
lch chun
= 13,72 = 0,426
Gi tr trung bnh 32,2
143
144
Chng
04
S tng quan
(Correlation)
ng xu th
(Lines of best fit)
Gii thiu
By gi chng ta s nghin cu v phn tch thng k d liu hai bin (doanh s bn
hng qua thi gian, chi ph qung co v doanh thu bn hng, sn lng v chi ph...).
Cc s o lin quan ti hi quy v tng quan trong phn tch hai bin c th c coi
l s m rng cho cc s o v v tr v s phn tn trong phn tch n bin: phng
php hi quy nh v d liu hai bin theo quan h ton hc c th biu din bng mt
ng cong hoc ng thng; phng php tng quan m t bn cht phn tn ca
cc bin trn ng cong hoc ng thng . Mc ch c bn chung ca hi quy
v tng quan l xc nh mc lin quan ca bin ny vi bin khc.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Hiu c khi nim s tng quan.
Hiu c s khc nhau gia tng quan mt phn v tng quan ton
phn (perfect correlation - hay cn gi l tng quan hon ton hoc tng
quan hon ho), tng quan dng v tng quan m.
Tnh ton v gii thch ngha ca h s tng quan.
Tnh ton v gii thch ngha ca h s xc nh.
Tnh ton v gii thch ngha ca h s tng quan hng Spearman v bit
thi im s dng h s ny.
Xy dng th phn tn v xc nh ng xu th.
c lng ng xu th trong phn tch hi quy tuyn tnh.
Hiu c ngha ca bnh phng nh nht.
C kh nng gii thch ngha ca cc h s hi quy.
Hiu v nh gi c tin cy ca cc c lng.
145
1 S TNG QUAN
S tng quan
(Correlation)
ng xu th
(Lines of best fit)
Doanh s bn hng
(b)
(b)
147
NH NGHA
Tng quan dng (positive correlation) xy ra khi gi tr nh ca bin ny c xu hng kt hp vi
gi tr nh ca bin khc v gi tr ln ca bin ny c xu hng kt hp vi gi tr ln ca bin khc.
Tng quan m (negative correlation) xy ra khi gi tr nh ca bin ny c xu hng kt hp vi gi tr
ln ca bin khc v gi tr ln ca bin ny c xu hng kt hp vi gi tr nh ca bin khc.
BI TP THC HNH 1
(5 PHT)
Trong bn th biu din tng quan ton phn v tng quan mt phn, th no
th hin tng quan m?
148
nxy xy
[nx2 (x)2][ny2 (y)2]
e.g.
V D
H S TNG QUAN
Sn lng
(Nghn sn phm)
x
Chi ph
(Nghn GBP)
y
11
13
11
15
Yu cu
nh gi xem c bt k mi tng quan no gia sn lng v chi ph khng?
BI GII
r=
nxy xy
[nx2 (x)2][ny2 (y)2]
Chng ta cn tm cc gi tr sau:
(a) xy: Nhn mi gi tr ca x vi gi tr tng ng ca y, do s c 6 gi tr
xy. Cng 6 gi tr ny li tnh tng.
(b) x: Ly tng 6 gi tr ca x. (x)2 s l bnh phng ca tng ny.
(c) y: Ly tng 6 gi tr ca y. (y)2 s l bnh phng ca tng ny.
(d) x2: Tnh bnh phng ca mi gi tr ca x, do s c 6 gi tr cho x2. Cng
cc gi tr ny li tnh tng.
(e) y2: Tnh bnh phng ca mi gi tr ca y, do s c 6 gi tr cho y2. Cng
cc gi tr ny li tnh tng.
149
xy
x2
y2
18
81
11
33
121
49
13
52
16
169
11
33
121
15
75
25
225
x = 18
y = 66
xy = 218
x = 64
y = 766
=6
=
=
=
C tng quan ton phn dng gia sn lng v chi ph sn xut nh my.
BI TP THC HNH 2
(20 PHT)
150
Nm
S n v bn (nghn n v)
20X7
20
20X8
18
20X9
15
20Y0
14
20Y1
11
1.4 H s xc nh r2
Ngoi tr cc trng hp c gi tr hon ho hoc gn bng +1, 1 hoc 0, h s
tng quan trong cc trng hp cn li c ngha khng r rng. V d, h s tng
quan gia hai bin l +0,8 cho chng ta bit cc bin c tng quan dng, nhng
s tng quan khng phi l ton phn. Thc ra, chng ta s kh thy n c
ngha no khc. Bnh phng h s tng quan r2 - c gi l h s xc nh s
gip chng ta phn tch y hn.
NH NGHA
H s xc nh (coefficient of determination) - vit tt l r2 hoc R2 - o lng t l ca tng bin
thin (thay i so vi gi tr trung bnh) trong gi tr ca bin ny, m c th c gii thch bng s
bin thin trong gi tr ca bin khc.
Trong bi tp thc hnh trn, r = 0,992, do r2 = 0,984. iu ny c ngha l
hn 98% cc bin thin trong doanh s bn hng c th c gii thch bng s bin
thin ca thi gian, cn 0,016 (cha n 2%) cc bin thin cn li s c gii thch
bng cc nhn t khc.
Tng t, nu h s tng quan gia sn lng v cc chi ph bo tr sn phm ca
mt cng ty l 0,9 th r2 s l 0,81; tc l 81% bin thin trong chi ph bo tr c th
c gii thch bng bin thin trong mc sn lng, ch cn li 19% bin thin s
c gii thch bng cc nhn t khc (nh tui th ca thit b).
Tuy nhin, lu rng nu r2 = 0,81 th chng ta c th ni rng 81% bin thin trong
bin y c th gii thch bng s bin thin trong bin x. Chng ta khng c kt
lun rng 81% bin thin trong bin y l do s bin thin trong bin x. Chng ta phi
bit cch din gii ngha trong phn tch thng k.
Cc mi quan h phi tuyn (non-linear relationships)
Cng thc c s dng trn cho r v r2 ch c hiu qu cho cc mi quan h tuyn
tnh hoc gn tuyn tnh. Tt c cc im trn th phn tn c th nm trn mt
ng cong nh sau.
y
151
6d2
n(n2 1)
NH NGHA
H s tng quan hng Spearman (Spearmans rank correlation coefficient) - cn gi l R - c s
dng o lng quan h tng quan gia hng hoc th bc ca hai bin.
H s tng quan hng c th c din gii ging nh h s tng quan thng.
Gi tr ca n c th nm trong khong t 1 n +1.
152
e.g.
V D
Xp hng mn Thng k
Xp hng mn Kinh t hc
Yu cu
nh gi xem liu v tr xp hng ca cc sinh vin mn Thng k c tng quan
vi v tr xp hng ca h mn Kinh t hc khng.
BI GII
S tng quan phi c o lng bng h s tng quan hng Spearman, v
chng ta ch c cung cp thng tin v th bc ca sinh vin ch khng phi im
s thc t ca h.
R=1
6d2
n(n2 1)
Xp hng mn Xp hng mn
Thng k
Kinh t hc
d2
9
d = 26
2
156
6 x 26
=1
= 0,536
336
7 x (49 1)
y l tng quan dng (R = 0,536) nhng khng cao.
R=1
153
1=
1=
1,5
5=
5=
trung bnh ca 1 v 2
1,5
trung bnh ca 5, 6 v 7
5=
BI TP THC HNH 3
(10 PHT)
Nm ngh s c xp hng theo thnh tch bi hai ngi nh gi khc nhau nh sau:
Ngh s
Th hng theo
Th hng theo
ngi nh gi P ngi nh gi Q
4=
2=
2=
4=
Yu cu
nh gi xem hai tp hp th hng ny c tng quan vi nhau nh th no?
154
2 NG XU TH
S tng quan
(Correlation)
ng xu th
(Lines of best fit)
H s tng quan o lng tng quan gia cc bin, nhng khng cho chng ta
bit lm th no d on gi tr cho bin s (bin y) da trn cc gi tr cho trc
ca bin khc (bin x). lm iu , chng ta cn tm mt ng xu th (hay cn
gi l ng ph hp nht - line of best fit) gn nht vi cc im trn th phn tn,
sau dng ng tm gi tr y tng ng vi mi gi tr x cho.
Chng ta s nghin cu hai phng php c th lm c vic ny, l:
phng php th phn tn v hi quy tuyn tnh s dng phng php bnh
phng nh nht.
Chi ph qung co
(GBP)
Doanh thu
(GBP)
17.000
180.000
33.000
270.000
34.000
320.000
42.000
350.000
19.000
240.000
41.000
300.000
26.000
320.000
27.000
230.000
155
300
x
200
x
x
x
x
100
10
20
30
40
50 Chi ph qung co
(Nghn GBP)
nxy xy
nx2 (x)2
y
bx
a= n n
156
y
bx
y x
nn ng xu th phi lun i qua im
,
.
n
n
n
n
(c) Nu nhn vo cng thc cho b v so snh vi cng thc chng ta dng cho
h s tng quan (Phn 1.3) bn s thy c mt s im tng ng gia
hai cng thc ny.
e.g.
V D
Sn lng
x
(Nghn n v)
Chi ph
y
(Nghn GBP)
20
82
16
70
24
90
22
85
18
73
157
xy
x2
y2
20
82
1.640
400
6.724
16
70
1.120
256
4.900
24
90
2.160
576
8.100
22
85
1.870
484
7.225
18
73
1.314
324
5.329
x = 100
y = 400
xy = 8.104
x = 2.040
y = 32.278
40.520 40.000
520
=
(10.200 10.000)
200
= 2,6
y
bx
=
n
n
=
400
5
2,6
= 28
= 28 + 2,6x
100
5
158
520
BI TP THC HNH 4
(30 PHT)
Chi ph ngh thanh ton v tng s dm xe -t chy thc hin cng vic kinh
doanh trong mt ngy c th ca mt mu nhn vin bn hng nh sau.
Nhn vin bn hng
Tng s dm
Chi ph (GBP)
100
60
80
48
20
20
120
55
70
38
50
38
80
44
40
30
50
40
60
50
Yu cu
(a) V s cc d liu trn th phn tn.
(b) Bng phng php bnh phng nh nht, hy xc nh m hnh tuyn tnh
d on chi ph nu bit tng s dm ng chy.
(c) V m hnh ln th phn tn.
(d) C thm ba nhn vin bn hng trnh cc ngh thanh ton chi ph cng
vi tng s dm ng nh sau:
Nhn vin bn hng
Tng s dm
Chi ph
(GBP)
110
64
30
48
160
80
159
BI TP THC HNH 5
(20 PHT)
Doanh s bn sn phm B
Nghn n v
20X3
22
20X4
25
20X5
24
20X6
26
20X7
29
20X8
28
20X9
30
x
x
x
x
160
(b)
(c)
20
20
20
15
15
10
10
10
thay i ca y
gia tng ca x
10 15
6 5
= 5
161
60
x
x
50
x
x
40
x
x
61-18
30
20
10
120
20
40
60
80
100
120
Tng s dm
BI TP THC HNH 6
(5 PHT)
162
4.109 3.864
=
(637 441) x (34.202 33.856)
245
196 x 346
= 0,94
245
260,4
CH DN
Trong chng ny, chng ta nghin cu cch nh gi tng quan gia hai bin. Trong chng
tip theo, chng ta s nghin cu cch s dng cc d liu c phn tch qua thi gian cho vic
d on cc gi tr tng lai.
TNG KT CHNG
164
Hai bin c th tng quan ton phn, tng quan mt phn hoc khng tng
quan vi nhau. Tng quan c th l tng quan dng hoc tng quan m.
Mc tng quan gia hai bin c o lng bng h s tng quan mmen
tch r. H s tng quan mmen tch r cng gn vi +1 hoc 1 th mi quan h
gia hai bin cng ln.
Phng php th phn tn lin quan ti vic s dng php phn tch v mt
ng xu th cho cc d liu c v trn th.
Phn tch hi quy tuyn tnh (s dng phng php bnh phng nh nht) l
mt phng php c s dng c lng ng xu th. Hy m bo
rng bn bit cch s dng cc cng thc tnh a v b trong phng trnh
y = a + bx.
CU HI N TP
1
Khi s dng phng php bnh phng nh nht trong phn tch hi quy tuyn tnh,
Phn d l g?
P N CU HI N TP
1
165
P N BI TP THC HNH
1 th (b) (Hnh 4.2) biu din tng quan ton phn v th (b) (Hnh 4.3) biu
din tng quan mt phn. C hai th ny u minh ha tng quan m.
2 Cc php tnh
Gi cc nm t 20X7 n 20Y1 l cc nm tng ng t 0 n 4.
x
xy
x2
y2
20
400
18
18
324
15
30
225
14
42
196
11
44
16
121
x = 10
y = 78
xy =134
x = 30
y = 1.266
(x)2 = 100
(y)2 = 6.084
n=5
(5 x 134) (10 x 78)
r =
110
12.300
110
110,90537
110
50 x 246
= 0,992
Th bc theo
ngi nh gi P
Th bc theo
ngi nh gi Q
d2
1,0
4,5
3,5
12,25
2,5
1,0
1,5
2,25
4,0
3,0
1,0
1,00
5,0
2,0
3,0
9,00
2,5
4,5
2,0
4,00
28,50
166
R=1
6 x 28,5
= 0,425
5 x (25 1)
th phn tn v chi
ph v tng s dm
Chi ph (GBP)
70
60
50
x
x
40
x
x
x
30
20
10
20
40
60
80
100
120
S dm
x2
xy
100
60
10.000
6.000
80
48
6.400
3.840
20
20
400
400
120
55
14.400
6.600
70
38
4.900
2.660
50
38
2.500
1.900
80
44
6.400
3.520
40
30
1.600
1.200
50
40
2.500
2.000
60
50
3.600
3.000
670
423
52.700
31.120
b =
78.100
= 0,36
167
a =
423
10
0,36
10
= 18,18
x = 20, y = 25,38
x = 120, y = 61,38
670
ng xu th ny c v nh th trn.
(d) Vi tng s dm l 110 dm, m hnh ny s d on chi ph l: 18,18 + (0,36
x 110) = 57,78 GBP, v th ngh thanh ton 64 GBP ca K l cao mt cch
khng hp l.
Vi tng s dm ng l 30 dm, m hnh ny s d on chi ph l: 18,18
+ (0,36 x 30) = 28,98 GBP, v th ngh thanh ton 48 GBP ca L l qu cao
v nn c kim tra li.
M hnh ny da trn d liu cho tng cc dm t 20 n 120 dm, v th
khng nn dng n ngoi suy n 160 dm. Nhng nu dng m hnh ny
th s d on c chi ph l 18,18 + (0,36 x 160) = 75,78 GBP. Trn c s
ny, ngh thanh ton 80 GBP ca M l khng hp l.
5 Cc php tnh
Nm
xy
x2
20X3
22
20X4
25
25
20X5
24
48
20X6
26
78
20X7
29
116
16
20X8
28
140
25
20X9
30
180
36
x = 21
y = 184
xy = 587
x = 91
2
n=7
Trong : y = a + bx
b=
=
196
= 1,25
a=
184
7
1,25 x 21
7
168
169
170
Chng
05
Cc thnh phn ca
chui thi gian
(The components of
a time series)
Phn tch chui
thi gian
(Time series analysis)
Xc nh
xu hng
(Finding the trend)
D on
(Forecasting)
Gii thiu
Chng 4, chng ta nghin cu mi quan h gia hai bin v c th nh gi
v mc ca mi quan h . Trong chng ny, chng ta s tm hiu cch phn
tch mi quan h gia mt bin (v d doanh thu, s khch hng, sn lng) v thi
gian d on cc gi tr tng lai cho bin .
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Hiu khi nim chui thi gian.
M t cc thnh phn ca chui thi gian.
Tm ra xu hng bng cch s dng cc s trung bnh trt.
Xc nh s bin i theo ma bng m hnh cng v m hnh nhn.
D on xu hng bng ngoi suy v iu chnh s bin i theo ma.
Hiu khi nim phn d.
Hiu khi nim loi tr yu t ma v.
171
Xc nh
xu hng
(Finding the trend)
D on
(Forecasting)
CH DN
Chng 2, chng ta xem xt tm lc v th chui thi gian (historigram)
Xem xt chui thi gian sau y:
Nm
Doanh s bn hng
Nghn GBP
172
20X0
20
20X1
21
20X2
24
20X3
23
20X4
27
20X5
30
20X6
28
20
20X2
20X3
10
20X0
20X1
20X4
20X5
20X6
1.2 Xu hng
NH NGHA
Xu hng (trend) l s thay i c bn di hn theo thi gian trong cc gi tr ca d liu c
ghi chp.
Trong cc v d v chui thi gian sau y, c ba loi xu hng:
Sn lng trn mt gi
lm vic
Chi ph trn mt n v
S lng nhn
vin
n v
GBP
20X4
30
1,00
100
20X5
24
1,08
103
20X6
26
1,20
96
20X7
22
1,15
102
20X8
21
1,18
103
20X9
17
1,25
98
(A)
(B)
(C)
173
e.g.
174
V D
x
x
x
2 3
20X0
Xu hng
0
Qu 1
x
x
2 3
20X1
2 3
20X2
2 3
20X3
BI TP THC HNH 1
(5 PHT)
Y=T+S+C+R
Trong :
Mc d c th bit thnh phn chu k, nhng bn khng th thc hin bt k tnh ton
no lin quan n vic tch bit thnh phn . V th m hnh ton hc m chng ta
s s dng, m hnh cng, s khng lin quan n C v c dng sau:
Y=T+S+R
Chng ta s bt u bng cch tch bit xu hng.
175
2 XC NH XU HNG
Cc thnh phn ca
chui thi gian
(The components of
a time series)
Phn tch chui
thi gian
(Time series analysis)
Xc nh
xu hng
(Finding the trend)
D on
(Forecasting)
e.g.
V D
Doanh s bn hng
n v
20X0
390
20X1
380
20X2
460
20X3
450
20X4
470
20X5
440
20X6
500
Yu cu
Tnh s trung bnh trt ca doanh s bn hng hng nm trong khong thi gian l
ba nm.
BI GII
(a) Doanh s bn hng trung bnh trong thi gian ba nm (20X0 - 20X2) l:
390 + 380 + 460
1.230
= 410
3
3
Gi tr trung bnh ny lin quan n nm gia ca khong thi gian trn, tc
l nm 20X1.
(b) Tng t, doanh s bn hng trung bnh trong khong thi gian ba nm
(20X1 - 20X3) l:
380 + 460 + 450
1.290
= 430
3
3
Gi tr trung bnh ny lin quan n nm gia ca khong thi gian trn, tc
l nm 20X2.
(c) C th tnh gi tr trung bnh cho khong thi gian 20X2 - 20X4, 20X3 - 20X5
v 20X4 - 20X6 nh sau:
177
Nm
Doanh s
bn hng
Tng doanh s bn
hng trt ca ba nm
20X0
390
20X1
20X2
380
1.230
410
460
1.290
430
20X3
450
1.380
460
20X4
470
1.360
453
20X5
440
1.410
470
20X6
500
Lu cc im sau:
(i) Chui trung bnh trt c nm s liu lin quan n cc nm t 20X1
n 20X5. Chui ban u c by s liu cho cc nm t 20X0 n 20X6.
(ii) Doanh s bn hng t chui trung bnh trt c xu hng tng dn r
rng hn so vi chui ban u ca doanh s bn hng thc t mi nm.
V d trn tnh trung bnh cho mt khong thi gian l ba nm. S trung bnh trt
nn c ly cho khong thi gian no? p n l s trung bnh trt thch hp
nht s ph thuc vo tng trng hp v bn cht ca mi chui thi gian. Lu
cc im sau:
(a) S trung bnh trt ly gi tr trung bnh cc kt qu trong nhiu khong thi
gian s th hin kt qu di hn hn so vi s trung bnh trt ca hai hoc
ba khong thi gian.
(b) Mt khc, vi s trung bnh trt ca cc kt qu trong nhiu khong thi
gian, th s liu cui cng trong chui s l s liu c ca mt vi khong thi
gian. Trong v d ca chng ta th gi tr trung bnh trt gn y nht lin
quan n nm 20X5. Vi s trung bnh trt ca cc kt qu 5 nm th s
liu cui cng trong chui s lin quan n nm 20X4.
(c) Khi bit mt chu k xy ra theo cc bin i theo ma, nh tt c cc ngy
trong tun hoc tt c cc ma trong nm, th s trung bnh trt thch hp
nht s l s trung bnh trt ca mt chu k hon chnh.
BI TP THC HNH 2
(5 PHT)
178
Thng 1
500
Thng 2
450
Thng 3
700
Thng 4
900
Thng 5
1.250
Thng 6
1.000
120
Ma h
90
Ma thu
180
Ma ng
70
e.g.
V D
Qu
20X7
600
840
420
720
640
860
420
740
670
900
430
760
20X8
20X9
BI GII
S trung bnh trt ca bn qu s c s dng v khi lng hng bn s ph
thuc vo ma ca nm v mi nm c bn kt qu theo qu.
179
Nm
20X7
20X8
20X9
Qu
Khi lng
hng bn
thc t
im gia ca hai
trung bnh trt
ng xu hng
Nghn n v
Nghn n v
Nghn n v
Nghn n v
(A)
(B)
(B 4)
(C)
2.580
2.620
2.640
2.640
2.660
2.690
2.730
2.740
2.760
645,0
655,0
660,0
660,0
665,0
672,5
682,5
685,0
690,0
650,00
600
840
420
720
640
860
420
740
670
900
430
760
657,50
660,00
662,50
668,75
677,50
683,75
687,50
180
e.g.
V D
Tun 2
Tun 3
Nghn n v
Nghn n v
Nghn n v
Th hai
80
82
84
Th ba
104
110
116
Th t
94
97
100
Th nm
120
125
130
Th su
62
64
66
Yu cu
Xc nh bin i theo ma ca mi ngy trong s 15 ngy v bin i theo ma trung
bnh ca mi ngy trong tun bng phng php trung bnh trt.
BI GII
Cc kt qu thc t thay i ln xung theo ngy trong tun, v vy, s trung bnh
trt ca nm ngy s c s dng. S chnh lch gia kt qu thc t trong bt
k mt ngy no (Y) v s liu xu hng ca ngy (T) s l bin i theo ma (S)
ca ngy .
Bin i theo ma ca 15 ngy c tnh nh sau:
Thc t
(Y)
Tun 1
Tun 2
Tun 3
Tng sn
lng trt
trong nm
ngy
Xu hng
(T)
Bin i
theo ma
(Y T)
Th hai
80
Th ba
104
Th t
94
460
92,0
+2,0
Th nm
120
462
92,4
+27,6
Th su
62
468
93,6
31,6
Th hai
82
471
94,2
12,2
Th ba
110
476
95,2
+14,8
Th t
97
478
95,6
+1,4
Th nm
125
480
96,0
+29,0
Th su
64
486
97,2
33,2
Th hai
84
489
97,8
13,8
Th ba
116
494
98,8
+17,2
Th t
100
496
99,2
+0,8
Th nm
130
Th su
66
181
Th ba
Tun 1
Th t
Th nm
Th su
+2,0
+27,6
31,6
+29,0
33,2
+28,3
32,4
Tun 2
12,2
+14,8
+1,4
Tun 3
13,8
+17,2
+0,8
Trung bnh
13,0
+16,0
+1,4
Tng
13,00
+16,00
+1,40
+28,30
32,40
0,30
0,06
0,06
0,06
0,06
0,06
0,30
+15,94 + 1,34
+28,24
32,46
0,00
13,06
BI TP THC HNH 3
(20 PHT)
Ma h
Ma thu
Ma ng
20X7
200
120
160
280
20X8
220
140
140
300
20X9
200
120
180
320
182
NH NGHA
M hnh cng (additive model) dng phn tch chui thi gian gi nh rng cc thnh phn
ca chui thi gian c lp vi nhau; v d, mt xu hng tng khng nh hng n cc bin
i theo ma.
Phng php khc l s dng m hnh nhn. i khi phng php ny c gi l
m hnh t l.
NH NGHA
M hnh nhn (multiplicative model) hay m hnh t l (proportional model) dng phn tch
chui thi gian biu din mi s liu thc t ging nh mt thnh phn t l ca xu hng.
M hnh ny tng hp mt chui thi gian l Y = T x S x R. Lu rng thnh phn xu
hng s ging nhau d s dng bt k m hnh no, nhng gi tr ca thnh phn
theo ma v phn d s khc nhau theo m hnh c s dng.
V d v xu hng v cc bin i theo ma trn c th c vit li da trn c s
la chn ny. Xu hng c tnh theo cch tng t nh trc y, nhng chng
ta cn mt phng php khc tnh cc bin i theo ma.
M hnh nhn l Y = T x S x R v chng ta tnh S = Y T cho m hnh cng u
phn ny nn chng ta c th tnh Y/T = S cho m hnh nhn.
Thc t
(Y)
Tun 1
Tun 2
Th hai
80
Th ba
104
Th t
94
92,0
1,022
Th nm
120
92,4
1,299
Th su
62
93,6
0,662
Th hai
82
94,2
0,870
Th ba
110
95,2
1,155
Th t
Tun 3
Xu hng
(T)
97
95,6
1,015
Th nm
125
96,0
1,302
Th su
64
97,2
0,658
Th hai
84
97,8
0,859
Th ba
116
98,8
1,174
Th t
100
99,2
1,008
Th nm
130
Th su
66
183
Th 3
%
Tun 1
Th 4
%
Th 5
%
Th 6
%
1,022
1,299
0,662
1,302
0,658
Tun 2
0,870
1,155
1,015
Tun 3
0,859
1,174
1,008
Tng
1,729
2,329
3,045
2,601
1,320
Trung bnh
0,8645
1,1645
1,0150
1,3005
0,6600
BI TP THC HNH 4
(10 PHT)
20X9
Qu
Kt qu thc t
Xu hng
Nghn GBP
Nghn GBP
350
366
380
370
400
380
360
394
410
406
430
414
450
418
370
423
Yu cu
Xc nh bin i theo ma trung bnh ca mi qu bng m hnh nhn
184
3 D ON
Cc thnh phn ca
chui thi gian
(The components of
a time series)
Phn tch chui
thi gian
(Time series analysis)
Xc nh
xu hng
(Finding the trend)
D on
(Forecasting)
185
e.g.
186
V D
D ON
Qu I
Qu II
Qu III
Qu IV
18
30
20 (18,75)
6 (19,375)
20 (20)
33 (20,5)
22 (21)
8 (21,5)
22 (22,125)
35 (22,75)
25
10
4
7
Qu
*II
ng xu hng
(xu hng thc t)
22,75 lm trn
22,8
III
23,4
IV
24,0
24,6
II
25,2
III
25,8
IV
26,4
D on theo
ng xu hng
Nghn n v
Nm 4
Nghn n v
24,6
0,1
24,5
II
25,2
+12,4
37,6
III
25,8
+1,1
26,9
IV
26,4
13,4
13,0
Nu chng ta s dng m hnh nhn vi bin i trung bnh cho qu III (v d) l 1,057
th d on cho qu III ca nm th t s l 25,8 x 1,057 = 27,3.
3.3 tin cy
Lu rng dng m hnh nhn d on khi xu hng tng hoc gim theo thi
gian tt hn m hnh cng. Trong tnh hung ny th bin i theo ma c th cng
187
BI TP THC HNH 5
(45 PHT)
Phn trm nhn vin ngh lm c ghi chp trong thi gian bn tun nh sau:
188
Tun
Th hai
Th ba
Th t
Th nm
Th su
8,4
5,1
5,7
4,8
6,3
8,1
5,5
6,0
4,6
6,5
8,4
5,6
6,2
5,0
6,8
8,6
5,6
6,3
4,9
6,9
(a) V biu chui thi gian th hin s nhn vin ngh lm.
(b) Xc nh xu hng v s iu chnh theo ma bng cch s dng phng
php trung bnh trt v m hnh cng.
(c) V ng xu hng c lng bng mt v s dng n lm c s d on
s nhn vin ngh lm theo ngy cho tun th nm.
(d) Phng nhn s cho rng s liu nhn vin ngh lm trong ngy th su ca
tun th tm c th ln n 8%. Tho lun xem bn c th chng minh iu
ny hay khng.
3.4 Phn d
NH NGHA
Phn d (residual) l chnh lch gia kt qu thc t v kt qu d on (cho mt khong thi
gian trong qu kh m chng ta c d liu) bng ng xu hng c iu chnh i vi bin
i theo ma.
Do , phn d l chnh lch khng th gii thch bng ng xu hng v bin
i theo ma trung bnh. Phn d biu th s kt qu thc t b nh hng bi cc
yu t khc. Phn d ln cho thy tt c cc d on u khng ng tin cy. Nn
tnh ton chui phn d (Y T S) nh gi chnh xc ca d on, ng thi
kim tra xem gi thit trong m hnh cng Phn 2.4 c hp l hay khng (c th,
thnh phn phn d c th b qua).
Trong v d mang tn D on trn th d on cho qu III ca nm th nht s
l 18,75 + 1,1 = 19,85. Nu gi tr thc t l 20 th phn d ch l 20 19,85 = 0,15.
Phn d cho qu IV ca nm th hai l 8 (21,5 13,4) = 8 8,1 = 0,1. Vic phn
tch tt c cc phn d lin quan n mt chui thi gian c th s cho thy cc d
on da trn chui thi gian c ng tin cy hay khng.
3.5 Loi tr yu t ma v
Cc thng k kinh t nh s liu tht nghip thng c iu chnh theo ma v
hoc loi tr yu t ma v m bo rng ton b xu hng (tng, gim hoc
tnh) l r rng. Tt c iu ny c ngha rng bin i theo ma (S) (bt ngun t d
liu c) c rt ra cung cp cc s liu (Y S) biu th xu hng.
NH NGHA
Loi tr yu t ma v (deseasonalisation) l qu trnh loi b nhng thay i theo ma khi cc
d liu a ra s liu ch ra xu hng.
189
e.g.
V D
LOI TR YU T MA V
M hnh cng
M hnh nhn
Nghn GBP
Nghn GBP
Nghn GBP
150
+3
1,02
II
160
+4
1,05
III
164
0,98
IV
170
0,95
Yu cu
Loi tr yu t ma v trong cc d liu ny.
BI GII
Chng ta s o chiu quy trnh p dng bin i theo ma cho s liu xu hng
thng thng. Vi m hnh cng chng ta tr i bin i theo ma dng (v cng
bin i theo ma m). Vi m hnh nhn chng ta chia cho cc h s bin i theo
ma (th hin bng t l).
Doanh s bn hng loi tr
yu t ma v
Qu
190
M hnh cng
M hnh nhn
Nghn GBP
Nghn GBP
Nghn GBP
150
147
147
II
160
156
152
III
164
166
167
IV
170
175
179
TNG KT CHNG
Chui thi gian l chui cc s liu hoc gi tr c ghi chp theo thi gian.
Chui thi gian c bn thnh phn: xu hng, bin i theo ma, bin i theo
chu k v bin ng ngu nhin (phn d).
CU HI N TP
1 Chui thi gian l g?
2
C th xc nh ng xu hng nh th no?
191
P N CU HI N TP
1 Chui thi gian l chui cc s liu hoc gi tr c ghi chp theo thi gian.
2 Xu hng, thnh phn theo ma, thnh phn chu k v thnh phn phn d.
3 ng xu hng c th c xc nh nh sau:
(a) Bng phng php kim tra.
(b) Bng phng php phn tch hi quy (phng php bnh phng nh nht).
(c) Bng phng php trung bnh trt.
4 (a) Trung bnh trt ca s kt qu chn c ly u tin.
(b) Sau tnh trung bnh trt ca cc s trung bnh trt tnh trong phn
(a). Phi m bo rng s liu trung bnh ca ng xu hng lin quan ti
mt khong thi gian c th.
5 V cc bin i quanh ng xu hng c s trit tiu ln nhau v tng ca
chng bng 0 (trn thc t trng hp ny him khi xy ra do bin i ngu
nhin), nn cc c tnh theo ma trung bnh phi c iu chnh tng ca
chng bng 0.
6 M hnh cng dng phn tch chui thi gian gi nh rng cc thnh phn ca
chui c lp vi nhau.
Tri li, m hnh nhn biu th mi s liu thc t ging nh mt thnh phn t l
ca xu hng.
7 M hnh t l nn c s dng khi c xu hng tng hoc gim theo thi gian.
8 (a) Xc nh xu hng bng cch s dng phng php trung bnh trt
hoc phn tch hi quy. D on xu hng cho khong thi gian c yu
cu.
(b) Tnh thnh phn theo ma S.
S=YT
(trong Y = chui thc t v T = xu hng).
192
P N BI TP THC HNH
1 Doanh s bn u a DVD c th t nh im vo L Ging sinh v trc cc
s kin th thao ln nh Th vn hi hoc Gii v ch Bng Th gii.
2
= 950
Doanh s
Tng
bn hng bn qu
Tng
Trung
Bin i
tm qu bnh trt theo ma
(Y)
20X7
Ma xun
200
Ma h
120
(T)
(Y T)
760
Ma thu
160
1.540
192,5
32,5
1.580
197,5
+82,5
1.580
197,5
+22,5
1.580
197,5
57,5
1.580
197,5
57,5
1.540
192,5
+107,5
1.560
195,0
+5,0
1.620
202,5
82,5
780
Ma ng
280
Ma xun
220
Ma h
140
800
20X8
780
800
Ma thu
140
780
Ma ng
300
Ma xun
200
760
20X9
800
Ma h
120
820
Ma thu
180
Ma ng
320
193
Ma h
20X7
Ma thu
Ma ng
32,5
+82,5
57,5
+107,5
Tng
20X8
+22,5
57,5
20X9
+5,0
82,5
+27,5
140,0
90,0
+190,0
Bin i trung
bnh (nghn GBP)
+13,75
70,00
45,00
+95,00
6,25
iu chnh
tng bng 0
+1,5625
+1,5625
+1,5625
+1,5625
+6,25
Bin i trung
bnh iu
chnh
+15,3125
68,4375
3,4375
+96,5625
Qu
II
III
IV
Bin i, nm 20X8
0,956
1,027
1,053
0,914
Bin i, nm 20X9
1,010
1,039
1,077
0,875
0,983
1,033
1,065
0,895
iu chnh
0,006
0,006
0,006
0,006
0,989
1,039
1,071
0,901
5 (a)
Chui thi gian v t l phn trm nhn vin ngh lm
Nhn vin
ngh lm
%
9
x
8
7
Chui
thi gian
Xu hng x
x
x
x
x
x
x
x
x
T2
T3
T4 T5
Tun 1
194
T6
T2
T3
T4
T5
Tun 2
T6 T2
T3
T4
T5
Tun 3
T6
T2
T3
T4
T5
Tun 4
T6
Thi gian
Trung bnh
nm ngy
(xu hng)
Bin
i theo
ma
Tun
Ngy
D
liu
Th hai
8,4
Th ba
5,1
Th t
5,7
30,3
6,06
0,36
Th nm
4,8
30,0
6,00
1,20
Th su
6,3
30,4
6,08
+0,22
Th hai
8,1
30,7
6,14
+1,96
Th ba
5,5
30,5
6,10
0,60
Th t
6,0
30,7
6,14
0,14
Th nm
4,6
31,0
6,20
1,60
Th su
6,5
31,1
6,22
+0,28
Th hai
8,4
31,3
6,26
+2,14
Th ba
5,6
31,7
6,34
0,74
Th t
6,2
32,0
6,40
0,20
Th nm
5,0
32,2
6,44
1,44
Th su
6,8
32,2
6,44
+0,36
Th hai
8,6
32,3
6,46
+2,14
Th ba
5,6
32,2
6,44
0,84
Th t
6,3
32,3
6,46
0,16
Th nm
4,9
Th su
6,9
Tun
Th hai Th ba Th t Th nm
%
+1,96
0,60
+2,14
0,36
1,20
+0,22
0,14
1,60
+0,28
0,74
0,20
1,44
+0,36
+2,14
0,84
0,16
6,24
2,18
0,86
4,24
0,86
+2,08
0,73
0,22
1,41
+0,29
+0,01
0,01
0,01
+0,28
0.00
iu chnh
Gi tr trung
bnh iu
chnh
Tng
Gi tr trung
bnh
Th su
+2,08
0,73
0,22
1,41
195
Xu hng
Bin i
theo ma
D on
D on c
lm trn
Th hai
6,541*
+2,08
8,621
8,6
Th ba
6,568
0,73
5,838
5,8
Th t
6,595
0,22
6,375
6,4
Th nm
6,622
1,41
5,212
5,2
Th su
6,649
+0,28
6,929
6,9
* 6,46 + (3 x 0,027)
196
197
198
Phn C
Trnh by thng tin
vi cc nh dng
thch hp
199
Chng
06
Gii thiu
Trong chng ny, chng ta s gii thch cch thc hot ng ca mt s cng thc
v hm s bng tnh hu ch. Chng 2 v Chng 5, chng ta tho lun v
biu v th c s dng trong qu trnh phn tch d liu. Trong chng ny,
chng ta s tip tc gii thch cch to v din gii nhng biu ny bng bng tnh.
Khi nm k cc biu c bn - biu ng, biu hnh trn, biu ct v
biu tn s - bng cch s dng phn mm bng tnh, bn c th t tm hiu cc
tnh nng khc. Hy nh rng cc cng c tr gip trc tuyn cung cp ngun thng
tin tuyt vi.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Nhn bit c cc cch s dng bng tnh khc nhau.
Hiu c b cc ca mt trang Excel.
Bit cch phn tch d liu thng qua Pivot table (Bng tng hp, x l v
phn tch trong Excel).
V nhiu th bng bng tnh.
Rt ra kt lun c gi tr t thng tin v kt qu tnh ton.
201
Bng tnh gip tit kim thi gian. V d bng tnh trn c to ra tnh tng doanh
thu bn hng tng thng ca c ba min v doanh thu ba thng ca tng min mt
cch t ng, nu bn thay i doanh thu bn hng d ton trong thng 2 ca min
Bc thnh 3.296 GBP, cc tng s cng s thay i tng ng.
202
Lp bo co k ton
qun l
Phn tch v lp
k hoch th phn
Phn tch v d bo
dng tin
Lp ngn sch
K khai l li (Bo co
kt qu hot ng kinh
doanh)
i chiu chng t
thu chi t ti khon
ngn hng
D bo doanh
thu v li nhun
Lp Bng cn i k
ton
Lp k hoch tr
n v khu hao
Lp k hoch sn xut
Lp bng lng
Lp chin lc nh gi
u t
D liu s.
Cc php tnh tn nhiu thi gian v lp i lp li.
Quy trnh x l lgic.
205
Cng thc
ngha
V d
=A1+C11
Cng gi tr A1 v Nu A1 c gi tr l 4,
C11
gi tr C11 l 12, th kt
qu l 16.
=B3/C5
=F4*B2
Nhn gi tr ca F4 vi Nu gi tr F4 l 7 v
B2
B2 l 8, th kt qu l 56.
=(A1+A2)/(B2B6)
=A1^A2
Ly tha gi tr A1 ln Nu A1 = 2 v A2 = 5, th
s ln bng gi tr A2 kt qu l 32
=A1*(A2+A3/A4)
Chia gi tr A3 cho Nu A1 = 5, A2 = 3,
A4, ly thng ny cng A3 = 12, A4 = 6, th
vi gi tr A2. Ly kt kt qu l 25.
qu nhn c nhn vi
gi tr A1.
B cc bng tnh
BI TP THC HNH 1
(20 PHT)
Nhn vo
s hin th danh sch tt c cc hm, hoc bn c th thu hp la chn
bng cch la chn mt nhm hm nht nh.
208
Cng thc ny khng phi nhng g bn mun v hm th hin rng bn mun tnh
trung bnh tt c cc gi tr ct pha trn B14, bao gm c trng B13.
Nhp vng d liu B2:B11 vo hp Number 1 trong hp thoi, sau nhn OK.
209
e.g.
210
V D
Mt vi iu cn lu bc ny:
(a) Chng ta tng chiu rng ca ct A c th chn cc ni dung vn bn di
hn. Nu chng ta khng lm nh th, ch c phn u tin ca mi ni dung
vn bn c hin th (v c in ra). Bn c th thc hin iu ny bng
cch t con tr gia A v B thanh pha trn. Mt mi tn hai chiu s
xut hin, bn c th nhn chut ko sang bn tri hoc bn phi:
211
212
213
MO
ng nhp k t la, hy chn chng vo nh sau:
(a) Bin C7 thnh hin hnh v nhn F2 chnh sa n.
(b) Ch nu con tr ang nhp nhy: n nn t sau k t 1. Nu con tr khng
nhp nhy, hy di chuyn n theo hng phm mi tn n c t u
ngay k hoc trong tham chiu C31.
(c) Nhn F4.
Phm chc nng F4 chn k hiu la vo tham chiu: n tr thnh $C$31. Nhn
F4 ln na: tham chiu tr thnh C$31. Nhn thm ln na, tham chiu tr thnh
$C31. Nhn thm mt ln na, phc hi tham chiu tng i n gin: C31.
(a) Mt k hiu la trc ch ci c ngha l tham chiu ct s gi nguyn,
khi bn sao chp cng thc ti mt khc.
(b) Mt k hiu la trc s c ngha l tham chiu hng s gi nguyn, khi
bn sao chp cng thc ti mt khc.
e.g.
V D
214
215
S m (negative number)
Trong mt bng tnh, bn phi rt cn thn la chn phng php bn mun
thc hin khi thao tc vi s m. V d, nu chn gi tr dng th hin tng cc
khon chi cho hot ng kinh doanh 15, bn cn tr chng t tng doanh thu
t hot ng kinh doanh trong cng thc hng 23. Tuy nhin, nu chn gi tr m
(negative) th hin dng tin ra, th bn cn cng cc khon chi ny vo tng
doanh thu t hot ng kinh doanh. iu ny thm ch tr nn quan trng hn khi
bn x l vi cc khon thu chi hay s d m thnh thong chng c gi tr m hoc
dng, v d, cc hng s d tin mt.
S d u k (opening balance)
Trong bi tp ging nh th ny, vic c s d u k chnh xc l rt quan trng.
Tuy nhin, cho d vic lp ngn sch cho thu nhp v chi ph tt i chng na,
nhng nu bn c tnh khng chnh xc (poor estimate) s d tin mt u k,
iu ny s th hin ngay qua d bo.
Tng hp (integration)
Trong thc t, bn c th s phi tng hp y mt bng d bo dng tin ging
nh th ny vi mt bn bo co li l (cn c gi l Bo co kt qu hot ng
kinh doanh) d bo v Bng cn i k ton. Vic ny bo m chc chn rng cc
con s c sp xp hp l (stacked up), cho php bn trnh by mt d bo
r rng hn: v d, doanh thu s th hin trong bo co li l, cng thc thu tin mt
s tham chiu trc tip ti cc s liu tng ng trong bng tnh (hoc thm ch ti
mt bng tnh ring trong mt s gi phn mm bng tnh). Tng t nh th, tin
mt cha thu c c th c a ngay vo bo co li l nh l chi ph n kh
i (bad debt expense).
216
217
218
219
220
BI TP THC HNH 2
(10 PHT)
2.5 Gp ni dung
Gi s trn y l d liu nhp vo mt bng tnh.
2.6 Dn c bit
i khi, bn c th mun chuyn mt cng thc thnh mt gi tr tuyt i. V d bn
mun ni dung ca D1 v d trn thnh 21A64 nhng khng dng cng thc.
chuyn cng thc thnh gi tr tuyt i, bn hy sao chp hoc cc tng
ng theo cch thng thng, sau chn mt khc (v d, E1 v d trn) v
nhn chut phi. T menu xut hin, chn Paste Special (dn c bit). Hp thoi
sau y s xut hin:
222
Pivot tables trn phn tch s tui trung bnh theo danh xng. T pha trn bn
phi ca Pivot Table Wizard, H c ko xung nhn ca hng v Tui c ko
xung nhn ca ct. iu ny quy nh rng H s l hng v Tui s l ct. Sau
, Tui cng c ko vo hp gi tr. u tin, tng ca Tui s c hin th
nhng c th thay i bng cc cch thc khc s dng danh sch th xung hoc
la chn Value Fields Settings v Avarage. Tiu Tng c th c thay i mt
cch th cng.
Vic th nghim mt m hnh n gin nh pivot table l mt phng thc rt c
gi tr phn tch s liu.
224
THO LUN
Cc c tnh no khc ca bng tnh m mi ngi trong nhm bn thy hu ch?
4 V V DIN GII TH
Cc cng thc v hm
s trong bng tnh
(Spreadsheet formulae
and functions)
4.1 V biu
D liu c th c trnh by bng hnh nh thng qua th. th l cch trnh by
hnh nh ca d liu. Cc th c s dng ph bin nht l biu ct, biu
hnh trn, biu tn s, a gic tn s v biu ng.
Xu hng hin nay l s dng phn mm bng tnh trnh by d liu bng th
hoc biu . Cho d tn gi l g, th vic phn tch mt hnh nh, biu hay th
lun d hn l phn tch mt dy s. iu ny c bit ng khi mt lng ln thng
tin c thu thp. Ngoi ra, mt hnh nh trnh by thng tin cng truyn t thng
tin tt hn l ch c cc s n l, ng nh cu tc ng trm nghe khng bng mt
thy (a picture is worth a thousand words).
Bit cch truyn t thng tin bng th rt quan trng trong vic trnh by cc s
liu thng k. Sau y l mt danh sch cc nguyn tc chung cn ghi nh. Mt
th phi:
(a) n gin v khng qu ln xn.
(b) Trnh by d liu m khng lm thay i thng ip ca d liu.
(c) Ch ra bt c xu hng hoc s thay i no trong d liu mt cch r rng.
(d) Chnh xc khi cm nhn trc quan (nu trn th c mt gi tr bng 15 v
mt gi tr khc bng 30, th gi tr 30 phi c minh ha cao gp i hay
di gp i so vi gi tr 15).
Cng cn bit loi th no c s dng khi trnh by cc s liu thng k. Bn c
th s dng mt vi loi th c trnh by khi qut trang tip theo.
225
e.g.
V D
V TH
Thng thng, chng ta c th chuyn d liu lp bng trong mt bng tnh thnh
cc loi biu ct hay cc dng hnh nh.
Nhng bc c bn v mt biu trong Excel nh sau:
(a) S dng chut chn khi cha d liu. Trong v d ny, ta chn d liu
tng ng A5 ti A8 v D5 ti D8. Bt u bng vic chn A5:A8 theo
cch thng thng v gi Ctrl, sau chn D5:D8.
(b) Chn tab Insert, nhn vo Charts.
Bc 1 (Step 1 of 4): Chn loi biu thch hp.
Biu ct (bar chart hoc bar graph) c th theo chiu ngang hoc chiu dc.
phn bit hai loi ny, biu theo chiu dc c gi l biu ct. Mt im quan
trng trong biu ct l chiu di cc ct: chiu di cng ln th gi tr cng ln. Biu
ct thch hp so snh cc gi tr.
Nhn n chut vo nt Chart type (Loi biu ) s gip chng ta la chn cc loi
biu con v m t ca loi biu c chn.
226
Bc cui cng ny l chn la liu bn mun biu xut hin trn cng trang tnh
vi d liu hay l mt trang khc trong cng bng tnh .
Bn c th thay i bt c lc no bng vic chn th trang workbook (ch nhn
bn trong l trang th).
(a) Bn c th thay i kch c ca th bng vic nhn chn n v ko ng vin.
(b) Bn c th thay i mi thnh phn bng vic nhn p vo chng v chn
t nhiu ty chn khc na.
(c) Bn cng c th chn bt k thnh phn no trong vn bn v thay i cch
din t, kch c, kiu ch, hay thay i mu ch dng.
(d) Biu sau b thay i bng cch nhn p vo trc Y, sau nhn chut
phi v chn Format Axis (nh dng trc) v Number (S), sau thay
i s ch s thp phn t 2 thnh 0.
228
229
BI TP THC HNH 3
(15 PHT)
20X3
20X7
Nc chanh
80
120
Cola
90
100
Nc lc
28
160
4.2 Biu tn s
Bn nn nh t Chng 2 rng biu tn s l mt biu ct th hin mi quan
h gia gi tr v tn s (s ln xut hin).
Ni chung, cc gi tr c biu din trn trc honh v tn s biu din trn trc
tung. Chiu rng ca ct th hin cc khong cch t, cn chiu cao ca mi ct th
hin tn s trong tng khong cch t. N c s dng cho cc bin lin tc nh
chiu cao v cn nng.
Biu tn s c th cu trc d liu gip n tr nn d hiu v d x l hn. Cho
d vic o lng c thc hin trong qu trnh sn xut ch to hay bt k qu
trnh no khc, cc gi tr o lng c c th khc nhau qua cc ln o. Vn l
chng ta thc hin qu nhiu php o lng, ri li gp vn vi khi lng thng
tin thu thp c. R rng cn cu trc thng tin v c phng php khin thng tin
d qun l hn. Cc phng php ny c bit n l phng php rt gn d
liu (data reduction method) v biu tn s l phng php cu trc d liu
d hiu v d x l hn.
Biu tn s hu ch khi:
(a) Ghi li khong thi gian t lc nhn n hng n khi giao hng.
(b) Xc nh s lng ngy cho n thc s, hay
(c) Ghi li kt qu th nghim sn xut
e.g.
230
V D
BIU TN S
20,0
19,7
19,4
19,5
19,9
19,3
19,8
19,3
19,4
19,5
19,5
19,6
19,7
19,1
20,2
19,6
19,7
19,0
19,6
19,4
19,2
20,0
19,9
19,8
19,9
19,4
20,1
19,7
19,5
19,6
19,6
20,0
19,8
19,7
20,0
19,9
19,5
19,4
19,9
19,8
19,5
Bc 1
Bc 2
(i)
19,65476
0,043404
Trung v (Median)
Mt (Mode)
19,65
19,5
0,281288
0,079123
nhn (Kurtosis)
0,43094
231
0.17358
1,2
19
20,2
42
Bc 3
Bc 4
232
5
4
3
2
1
20,2
20,1
20,0
19,9
More
Lt xng
19,8
19,7
19,6
19,5
19,4
19,3
19,2
19,1
19,0
233
Tn s
Bt thng
Gi tr
Tn s
Gi tr
Yu cu
thp hn
Yu cu
cao hn
3 Biu tn s c dng nhn din cc nguyn nhn bin thin (hy nhn
vo hnh dng ca biu tn s).
B lch
Hai nh
Tn s
Tn s
Gi tr
Gi tr
Yu cu
thp hn
234
Yu cu
cao hn
Yu cu
thp hn
Yu cu
cao hn
4.3 a gic tn s
a gic tn s phc v mc ch ging nh biu tn s v c v bng vic ni
cc im gia ca cc ct trong biu tn s bng nhng on thng.
a gic tn s c th c mt vi hnh dng. th trong cc im chm vo mt
im cui u ny hoc u kia ca trc honh c cho l b lch (khng i xng).
lch ca mt th xc nh bng hng ui ca n. Nu cc im chm li
u gi tr cao, th s c lch m (negative skew). Nu cc im chm li
u gi tr thp, th s c lch dng (positive skew). Phn phi c gi l
chun (hay hnh chung), nu cc im chm li gia v ko di sang hai bn to
thnh hnh chung cn i. Cui cng, phn phi c gi l u, nu cc im c
phn b mt cch u n trn th.
V D
A GIC TN S
Khi nhn Finish hoc OK bn s thy c hai chui biu ct. Nhn chut phi vo
mt trong cc ct ca biu sau cng v chn Chart Type (Loi biu ) hoc
Change Series Chart Type (Thay i loi biu ). Nhn vo Line bn s thy hnh
hai biu trong mt nh di y:
20,1
20,0
More
Lt xng
19,9
19,8
19,7
19,6
19,5
19,4
19,3
19,2
19,1
0
19,0
Tn s
e.g.
235
e.g.
V D
BIU TN S PHN T
BI TP THC HNH 4
(10 PHT)
Biu phn phi s hu DVD c hnh dng nh th no? iu g lm cho phn phi
c lch dng, c lch m hay phn phi u?
236
4.5 Biu ng
Biu hnh trn, biu tn s v a gic tn s rt hu ch biu din d liu tn
s; biu ng (line graph) rt hu ch trnh by mi thay i qua mt khong
thi gian. Biu ng l mt cch tng hp li xem hai thng tin c mi lin
quan vi nhau nh th no v chng thay i ph thuc vo thng tin cn li nh th
no. Trc honh thng th hin mt khong thi gian, cn trc tung biu din lng
thay i. iu cc k quan trng l bin s v trn trc x (v d, thi gian) gia tng u
gia cc gi tr, cho d bn chn th X-Y hoc th phn tn.
Biu ng c th s dng i vi cc d liu t s, khong hay s th t. Biu
ng khng phi bt u t 0. Mt s th bt u t 0, nhng cc th khc
bt u bng s gn nht vi gi tr thp nht c ghi li. V d, nu bn ang ghi
li nhit hng ngy vo ma h thng thng, th s u tin trn trc honh ca
th c th l 65 F ch khng phi l 0.
Nh chng ta nhn thy, biu ng trong Excel c th s dng thay th
biu tn s vi tn s c v tr s gia ca mi t v cc on thng c s
dng ni cc tr s gia. y khng phi l vn vi loi d liu s dng trong
v d tip theo.
e.g.
V D
BIU NG
Thng 10
Thng 11
13
Thng 12
20
Thng 1
21
Thng 2
23
Thng 3
15
Thng 4
13
Thng 5
Thng 6
Thng 7
Thng 8
to biu ny bng Excel, hy nhp d liu vo bng tnh ca bn. Nhn vo tab
Insert v chn Line chart. Biu di y s dng kiu th ph vi ng thng
m cc im c trnh by mi gi tr d liu.
237
th X-Y
Mt th x-y c to ra minh ha mi quan h gia hai bin s biu th cho cc
cp d liu (x,y). Hy lun v bin s c lp trn trc x v bin s ph thuc trc
y. Ch d liu o lng theo thang khong (interval) hoc t l (ratio) mi c
v th theo kiu ny, v c hai trc u l bin lin tc.
e.g.
V D
TH X-Y
S dm i c n v nghn
14.000
12.000
20
8.000
40
5.000
60
4.000
80
3.400
100
2.900
120
Gi xe theo
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
0
20
40
60
80
100
120
140
S dm i (n v: 1000 dm)
238
Yu t 1
Tng quan yu
Yu t 2
Tng quan
dng mnh
Yu t 2
239
e.g.
V D
240
Sinh vin
Gi hc
im kim tra
54
10
56
63
64
12
62
61
10
63
12
73
15
78
10
12
72
11
12
78
12
20
83
13
16
83
14
14
86
15
22
83
16
18
81
30
88
18
21
87
19
28
89
20
24
93
Nhn vo Add Trend line (Thm ng xu hng) v chn loi c nhn l Linear
(Tuyn tnh). Nhn Options Tab. Nhn Display Equation (Hin th Cng thc) trong
Chart Box (Hp th) v OK.
Phng trnh cho ng thng dng y = mx + b, vi m l h s gc ca ng
thng v b l h s chn (giao im ca ng thng vi trc y).
im kim tra ca sinh vin v gi hc
im kim tra v s gi hc ca sinh vin
120
y = 1,4429x + 53,062
im kim tra
100
80
60
40
20
0
0
10
15
20
25
30
35
Gi hc
241
BI TP THC HNH 5
(15 PHT)
242
ng thng i qua gc ta
y tng vi mt t l khng i
y t l thun vi x
Phng trnh: y = mx
H s gc dng, m
y tng vi mt t l khng i
y t l thun vi x cng vi mt hng s
Phng trnh: y = mx + b
H s gc m, m
y gim vi mt t l khng i
y t l thun vi x cng vi mt hng s
Phng trnh: y = mx + b (m l s m)
y khng ph thuc vo gi tr ca x, tc y l
hng s
Phng trnh: y = b
y c gi tr cc tiu
Phng trnh c th: y = a + m(x b)2
243
y c gi tr cc i
Phng trnh c th: y = a m(x b)2
Bc 1
Bc 2
Bc 3
CH DN
Chng ta s v mt vi th trong chng tip theo khi chun b mt bi thuyt
trnh kinh doanh v mt bo co kinh doanh chnh thc.
TNG KT CHNG
245
CU HI N TP
1 K tn ba hm trong Excel.
2 Khi no bn s dng hm Left, Right v Mid trong Excel?
3 Hm Lookup l g ?
4 Pivot table l g?
P N CU HI N TP
1 C nhiu hm chn: SUM, AVERAGE, MAX, MIN, STDEV, IF v COUNT.
2 Bn s s dng hm Left, Right, Mid trch xut cc k t c th t d liu
nhp vo mt . Hm Left trch xut mt hoc nhiu k t u tin; hm Mid trch
xut t cc k t gia v hm Right trch xut cc k t cui .
3 Hm Lookup cho php bn nhp d liu tng ng vi gi tr ca mt trong ct
v tr v d liu hng tng ng trong mt ct khc.
4 Pivot table l mt bng tng tc tng hp v phn tch d liu t danh sch v
bng biu.
P N BI TP THC HNH
1 (a) Bng tnh ging nh mt trang in t c chia thnh cc hng
v ct. Bng tnh gip thc hin tnh ton cc con s d dng. c tnh ch
yu ca bng tnh l, mt khi c thit lp, bt k mt gi tr no thay i
u t ng ko theo s thay i ca cc gi tr khc.
(b) Mt trong nm ng dng sau (mc d bn c th ngh ra cc ng dng hu
ch khc):
(i) D on dng tin
(ii) Bng cn i k ton
(iii) D bo li nhun
(iv) D bo doanh s
(v) S ci
(vi) Bo co hng tn kho
(vii) c tnh chi ph cng vic
(c) (hay vng ) s thay i bi d liu nhp vo bng chut hay bn phm.
(d) (i) Text c th l d liu vn bn hay d liu s, v d ngy
trong thng, m khng th s dng trong tnh ton.
246
247
248
Chng
07
Bo co
Vit bo co
(Report writing)
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
Gii thiu
Sau khi hon thnh tt c cc k hoch, nghin cu v phn tch, gi y c th bn
thy mnh ang i mt vi mt nhim v kh khn nht, l vit mt bo co kinh
doanh chnh thc v son tho mt bi thuyt trnh kinh doanh, s dng nhng phn
mm v k thut thch hp truyn ti thng tin mt cch hiu qu v thuyt phc.
Chng ny s gip bn lm quen vi mt s k nng c th, gn lin vi vic vit
v thuyt trnh bo co.
Chng ta s xem xt Microsoft Word v PowerPoint, ng thi nghin cu cc k thut
m bn cn s dng hon thnh bn bo co v vn kinh doanh ca mnh.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Vit mt bo co kinh doanh chnh thc.
Bit cch s dng phn mm x l vn bn vit mt bo co.
Son tho mt bi thuyt trnh kinh doanh.
S dng nhng phn mm v k thut ph hp truyn ti thng tin mt
cch hiu qu v thuyt phc.
249
1 VIT BO CO
Vit bo co
(Report writing)
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
1.1 Bo co
Sau khi phn tch d liu kho st, n lc bn lp mt bo co kt qu. C s cho
nh dng ca bo co khng ch ph thuc vo i tng c bo co bn hng
ti, m cn ph thuc vo mc phc tp v chi tit cn thit minh chng kt
lun ca bn na. Gim c iu hnh i hi mc chi tit khc vi nhng cn b
qun l trc tip; v vy, t kt qu cao nht, bn cn xem xt ai s l ngi nhn
bo co, t to ra bo co p ng nhu cu ring ca h.
Nhng bo co trc quan, nh mt ti liu HTML hay bi thuyt trnh trn phn mm
Microsoft PowerPoint, ph hp vi nhng kt lun n gin. Lp bo co ha l
cch tt nht khi ti liu c t ch nhng li nhiu th v biu . Cc bo co ny
ph hp vi vic kim tra nhanh hn l nghin cu chi tit v hu ht cc kt lun
u r rng, v th him khi cn gii trnh chi tit. i vi ch phc tp hn, c th
s dng phn mm Microsoft Word hay Adobe Acrobat lp bo co chi tit. Nhng
bo co c to bng phn mm Word thng cha nhiu thng tin chi tit hn,
vi cc kt qu nghin cu c gii trnh rt k v thng c nghin cu trong
mt thi gian di v kh chi tit.
D bn s dng bt k loi bo co no, hy lun nh rng thng tin c th c trnh
by hiu qu hn bng hnh nh ha so vi vn bn hay bng biu. Xu hng, m
hnh thng r rng hn v ni dung xut s t hiu qu hn khi c trnh by
mt cch trc quan. Chng hn khi cn so snh cu tr li ca mt s nhm ngi
khc nhau, cch tt nht l trnh by mt biu vi cu tr li ca mi nhm c
t cnh nhau. Vic so snh ny cho php ngi c thy ngay s khc bit m bn
mun nhn mnh v nhng kt lun ca bn s c chng minh tt hn.
Trong phn u ca bo co, bn nn nu mc tiu kho st v phng php ly
mu. iu ny s gip ngi c hiu mc ch ca cuc kho st v bn c th
trnh c nhiu cu hi nm ngoi nhng mc tiu ban u. Bo co ca bn nn
m t v phng php ly mu, bao gm cc thng tin nh ai l ngi c mi
tham d, thi gian tin hnh thu thp kt qu v bt c vn g lin quan n i
tng iu tra. Tip theo, bn nn a ra phn tch v kt lun chi tit p ng
250
Chng 7: Bo co
yu cu ca ngi c, km theo mt bng biu hay th cho mi mc quan trng
v gii thch v sao y l nhng vn nn c ch . Sau phn phn tch, bn
nn a ra xut lin quan n mc tiu ca cuc kho st. Nhng xut c th
ch n gin nh l tin hnh nhng nghin cu su hn c mt thay i quan
trng trong nh hng ca cng ty.
Trong mi trng hp, nhng xut ca bn phi nm trong phm vi ca mc tiu
cuc kho st v c minh chng bi d liu thu thp c. Cui cng, bn c th
km theo mt bn sao phiu iu tra v mt bng tm tt tt c d liu thu thp
nh mt ph lc cho bo co.
251
Ch ca bo co
Lm r nhng vn c yu cu
Gii thiu
Phn chnh
Kt lun
xut
Tm tt cc kt qu
Da vo thng tin v bng chng
C th c kt hp vi kt lun
Ch k
Ca ngi vit
Tm tt bo co
252
Chng 7: Bo co
Mt v d v bo co chnh thc ngn gn c trnh by di y.
II PHNG PHP
Cc th tc kim tra c p dng:
1 Phng vn tt c nhn vin cao cp lin quan n vic s dng s tay ni
quy cng ty trong b phn ca h.
2 Quan st vic thc hin ni quy mi b phn.
III KT QU
Ln cp nht s tay mi nht c thc hin cch y mi nm. Theo quan
st ca chng ti, hin nay cn sa i nhng iu sau:
1 Phn ni quy v s dng my tnh nn c sa i. iu ny lin quan
n vic lu tr an ton bng a cng vn khng cn ph hp na, v
hin nay, d liu c lu tr trn mt my ch. Ngoi ra, s tay khng
quy nh ni quy v email ca cng ty.
2 Chnh sch v c hi bnh ng cn c b sung.
3 Danh sch m trong s tay ni quy cng ty hin nay rt li thi. Mt s
trung tm chi ph v trung tm li nhun c lp cch y mi nm;
m cho nhng b phn ny khng c ghi trong s tay;
4 Khng cp n iu khon v o lut bo v d liu trong khi chng
lin quan n cng ty.
IV KT LUN
Thng qua vic phng vn nhn vin, chng ti bit c rng s tay ni quy
ca cng ty t c s dng. C th s dng s tay ny, sau khi sa li theo
cc xut trn; do chng ti ngh cng ty nn thc hin cng sm
cng tt.
J Thurber k, Cng ty t vn qun l OPUS
Mt bo co chnh thc nh vy s c x l bng chng trnh Word. Chng
ta s xem xt k mt vi cng c hu dng ca Microsoft Word khi vit mt bo co
chnh thc trong hai phn tip theo.
253
BI TP THC HNH 1
(5 PHT)
1.3 Hng ti c gi
Ngi vit bo co phi bit nhu cu v kh nng ca ngi c bo co. Hy cn
thn vi nhng bit ng (jargon), thut ng qu mang tnh chuyn mn v nhng
kin thc chuyn mn m ngi c bo co c th khng hiu c. Hy dng
nhng t ng, cu trc cu v on vn n gin nht c th, gii thch r rng
cc vn m vn lm hi lng ngi c c trnh . Hy lun ghi nh kiu thng
tin v mc chi tit ngi c quan tm, ng thi nhng thng tin ny phi lin
quan n mc ch ca h. Trong bi cnh kinh doanh, i tng c c th t cp
qun l cao cp n cp gim st c s, n cp khng qun l (nh trong bin bn
cuc hp hay bn tin chung) n nhng ngi bn ngoi (khch hng, bo ch v.v).
Ngn t, c php v cch trnh by ca bn, s lng thng tin chi tit m bn c th
trnh by, vn chuyn mn bn c th nu v cu trc ca bo co c th b nh
hng bi nhng vn nh vy.
Mt bo co vi y thng tin, nghin cu v trnh by tt vn c th khng
c s dng, nu ngi vit khng a ra bo co ny vo ng thi im. Vic
trnh by bo co s khng nh hng n quyt nh, khi m quyt nh c
a ra vo lc bo co hon thnh. Do phi nm c thi im lp bo co v
khong thi gian m ngi c s dng bo co.
2 S DNG PHN MM X L VN BN
Vit bo co
(Report writing)
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
254
Chng 7: Bo co
NH NGHA
Phn mm x l vn bn (word processing software) c th gip bn s dng my vi tnh to
mt vn bn; lu tr vn bn dng in t, hin th vn bn trn mn hnh, hiu chnh vn bn
bng cch nhp cc lnh, k t t bn phm v in vn bn bng my in.
Trong phn ny, chng ti s trnh by mt s chc nng c bn ca Microsoft
Word - phn mm x l vn bn ph bin nht. Nu c t kinh nghim v phn mm
ny, bn nn thc hnh phn ny nhiu ln trn mt my tnh c sn chng trnh
Microsoft Word. Cn nu bn cm thy d dng s dng cc cng c cn bn ca
gi phn mm, th hy b qua phn ny v tip tc phn tip theo.
Sau khi thun thc phn ny, bn c th mun th nhng chc nng khc ca
phn mm x l vn bn - hy khm ph cng c H tr trc tuyn ca Microsoft
Word (menu Help ca Word) c hng dn chi tit.
hoc
Cng c ct, sao chp v dn c sn trn cc nt ca thanh cng c hay trong mc
menu. Cch s dng nh sau:
(a) Bc u tin l bi en (chn) on vn bn m bn mun nh dng.
chn mt on vn bn, t mi tn chut ti ch u tin, sau gi nt
tri chut v di chuyn con tr qua on vn bn bn mun chn. Sau th
chut ra. on vn bn bn chn s c bi en nh hnh di.
256
Chng 7: Bo co
on vn bn m bn chn
Lu rng cng c nhng phm tt ct, sao chp, v dn. Chng c lit k
trong menu Edit (hoc bng cch di chuyn con tr n biu tng cut, copy v
paste) - v d nhn phm Ctrl v V cng ging nh chn Paste trn menu Edit. C mt
cch khc ging nh ng tc ct v dn, l ko ch chn v th n vo v tr mi.
Bn hy th t mnh thc hin.
2.3 nh dng
C th truy cp cc ty chn nh dng t menu Format hoc thanh cng c Formatting
(hnh di). Nu bn khng thy nhng ty chn ny trn mn hnh, chn View,
Toolbars, Formatting t menu chnh. Trong phin bn mi, bn cn nhn vo tab Home.
Thanh cng c nh dng cho php bn chn phng ch, c phng, chuyn vn bn
thnh kiu in m, nghing v gch chn, cn l vn bn, chn s hay du chm u
hng v chn mu cho phng ch.
thay i phng ch, nhn mi tn ch xung ca hp chn phng ch. Mt danh
sch phng ch s xut hin. Bn c th chn bt k phng ch no t danh sch.
Tn phng ch mi c chn s xut hin trong hp chn phng ch. Bt k vn
bn no c chn s c nh dng phng ch mi, bt k vn bn no c
nhp vo sau ny cng s c nh dng phng ch mi. i vi c phng, cng tin
hnh nhng thao tc y nh vy.
Nt in m (B), in nghing (I) v gch chn (U) cng thc hin chnh xc nh vy:
Chng in m, nghing, hay gch chn vng vn bn ang c chn hay thit lp
nh dng ph hp cho vn bn ang c g ti v tr con tr chut. Mu phng ch
c th hiu chnh bng cch nhn nt A. Nhn chut vo mi tn ch xung bn cnh
nt A, mu m bn chn s c p dng cho vn bn chn.
Nu bn ang s dng phin bn c, bn cn tm hiu nhng ty chn tng t bng
cch s dng nhng mc ca menu Format hn l dng nt trn thanh cng c.
257
Tht l tri
dng u
Tht l bn phi
L trang bn phi
Chng 7: Bo co
Thanh thc k ng cng tng t thanh thc k ngang. N c s dng
iu chnh l trn v l di ca trang vi cc thao tc nh bn s dng vi thanh
thc k ngang. Lu rng nhng thay i nh hng n ton b cc trang,
trong khi vic thit lp khong tht l ch nh hng ti on hin ti.
Phm Tab
Phm tab c dng to cc khong cch cho vn bn xuyn sut trang vn bn.
Cng c tab xut hin trn mn hnh, gc trn bn tri ca trang. C bn loi tab
chnh, mi loi tng ng vi mt k hiu khong cch khc nhau. Nhn chut vo
cng c tab i loi tab c chn.
t khong tab trong ti liu, nhn chut vo thanh thc k ni bn mun to mt
im dng cho phm tab. Mt biu tng, ging vi biu tng trong hp tab trn, s
xut hin trong thanh thc k. di chuyn tab, ko biu tng tab qua tri hay phi.
b tab, hy ko biu tng xung v th n bt c u bn di thanh thc k.
Cng nh tt c cc chc nng khc, bn nn t luyn tp s dng phm tab.
Tools: Spelling and grammar (Cng c kim tra chnh t v ng php)
Cui cng, chng ta tm hiu mt trong s nhng chc nng ph bin nht ca phn
mm x l vn bn. Nhn chut vo Tools trong phin bn c hoc nhn Review
trong phin bn mi v sau chn Spelling and grammar trong menu th xung.
Chng trnh Word s r sot ton b ti liu ca bn xem cc t c ng chnh
t hay khng (so cc t vi mt t in c ci t sn trong phn mm x l vn
bn). Nu mt t sai chnh t, chng trnh s hin th mt danh sch cc t ng
bn la chn. V d, nu bn g t drp, cc la chn s c a ra l drip,
drop, dry v dip.
Cng c kim tra chnh t s xc nh tt c cc t khng nm trong t in ca
phn mm x l vn bn. Hy nh rng, khng phi tt c cc ch c t m
u thc s sai chnh t, v d t spreadsheeting (trong cu this job requires good
spreadsheeting skills) c phn mm cho l c li, nhng trn thc t li khng
phi nh vy.
Tng t, mt s li s khng c t m ln v li chnh t sai ny li ph hp vi
mt t khc. V d, khi bn nhp nhm from thnh form th t s khng c
t m nh mt li chnh t.
V th, vic s dng tnh nng kim tra li chnh t lun cn ginh thi gian quyt nh
xem nn chp nhn hay khng chp nhn nhng thay i c ngh. Hn na, hy
chc chn rng bn s dng t in ng, v d, dng English UK thay v English US.
259
2.4 Bng
Mt s thng tin trong bo co, th t, bin bn ghi nh hay cc dng ti liu khc c
th c trnh by trong mt bng. Chng ti s gii thch ngn gn cch to v nh
dng mt bng s dng mc menu. Cng nh nhiu chc nng ca Microsoft Word,
cc thao tc tng t cng c thc hin bng cch nhn cc nt trn thanh cng
c (nu bn mun th s dng nhng nt trn thanh cng c, kch hot thanh cng
c Tables and Borders (Bng v ng vin) bng cch chn View, Toolbars, Tables
and Borders t menu chnh).
to mt bng n gin, thc hin theo cc bc sau:
260
Chng 7: Bo co
Bc 4
Bc 5
nh dng vn bn
Chn hng
Chn ct
Chn mt n
Thay i chiu cao Di chuyn con tr chut qua bin m bn mun di chuyn cho
hng v b rng ct ti khi con tr chut chuyn thnh biu tng c hai ng k
song song vi mi tn ln v xung (hng) hay tri v phi (ct).
Gi chut v ko bin c chiu cao hay rng cn thit.
Xa ct hay hng
Chng 7: Bo co
2.5 Kiu ni b
Vi loi phng ch, nh dng v nhng ty chn khc, ti liu c th c nhiu
phng ch, nh dng khc nhau. trnh by mt cch nht qun v chuyn nghip,
mt s t chc c bit quy nh cng mt kiu phng, nh dng cho ton ti liu.
iu ny to nn s nht qun v chuyn nghip. V d, tiu v ni dung vn bn
trong cun sch ny dng cng kiu phng ch - v cc chng s dng cng mt
kiu trnh by, mt kiu nh dng cho phn u trang v chn trang.
Nu t chc ca bn c mt kiu ni b (house style), hy chc chn rng bn bit
cch p dng n vo file ca mnh.
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
3.1 To mt mu ti liu
C th s dng cc k thut trnh by khc nhau ngi c d xc nh cc vn
v thun tin hn khi mun tm hiu ni dung ca bo co. V d, nhng vn
kh quan trng nn c nh du c th tham chiu khi cn v phn chnh ca
vn bn nn c chia thnh nhiu on nh d nhn.
Ngay trong giai on u ca qu trnh lp k hoch cho bo co, vic xc nh cc
kiu nh dng v trnh by l rt quan trng.
Mi ti liu Microsoft Word u da trn mt mu c chc nng xc nh cu trc
c bn cho ti liu vi nhng thit lp v phng ch, phm tt, macro, menu, b cc
trang, cc nh dng ring v kiu (style). Microsoft Office cung cp cc kiu cn
bn nh Heading 1 v Normal, c p dng chung cho tt c cc ti liu v c th
truy cp t menu Format Styles and Formatting (hoc nhn tab Home, chn hp
Styles). Cc mu ti liu, nh mu dng cho bo co trong hp thoi New, cha
nhng ci t ch c sn cho nhng ti liu da trn mu. V d, nu bn s dng
mt trong cc mu to mt bo co, th bo co ca bn s s dng nhng ci t
ca c mu bo co v nhng ci t chung cho tt c cc ti liu.
263
Chng 7: Bo co
(Glossary), Ph lc (Appendices) v Danh mc tham kho/Ti liu tham kho
(Reference List/Bibliography) thng khng c s gii hn v s t. Bn c th
m s t bng cch bi en ni dung lin quan, sau nhn chut vo Tools
Word Count.
Ln k hoch trc v khong thi gian bn c tin hnh nghin cu v hon thnh
bo co. Bn c th thy hu ch khi a ra hn thi gian v t mc tiu k hoch.
3.3 Lp k hoch s b
lp k hoch s b, hy thc hin nhng bc di y:
(a) S dng k thut ng no (brainstorming) tm kim cc tng. Hy
pht trin k thut ny thc hin n mt cch hiu qu - v d, bng cch
v s t duy hay hi nhng cu hi lin quan ti ch nh ci g, ai,
u, khi no, nh th no v ti sao.
(b) Chn tng ph hp vi mc tiu ca ch v cc cu hi m ngi c
mun c tr li;
(c) Sp xp nhng tng vo k hoch s b, nhm nhng tng c lin
quan vi nhau vo cc tiu hoc tiu con. Nhng cp khc nhau
c phn bit bng cc kiu v c phng khc nhau. C th s dng h
thng nh s thp phn, vi cc s n (1, 2, 3...) cho tiu chnh, s thp
phn (1.1, 1.2, 1.3) cho tiu cp hai v hai s thp phn (1.1.1, 1.1.2,
1.1.3) cho tiu cp ba;
(d) Hy xem xt cch no tt nht nghin cu ch ca bn. V d, bn
c cn ly thng tin chnh t nhng bi bo hay sch khng? Hay bn c
c yu cu chun b hay thc hin kho st hay phng vn mt nhm/c
nhn ri bo co kt qu hay khng? Tp hp li nhng thng tin bn yu
cu, ghi nh mc tiu v cu trc bo co. Ghi chp ngun thng tin, bao
gm danh sch tham kho mt cch c h thng.
Tiu v nh s
Mc ch
Phn
Tiu v nh s
Mc ch
Phn chnh:
1 Gii thiu
Mc ch l nh hng ngi
c n ton ti liu v to mt
ng cnh cho bo co. Bn c th
thc hin vic ny bng cch:
Thng bo mc ch r rng
- ti sao ch ny c
nghin cu;
Bi cnh ca bo co - ti sao
bo co ny c yu cu v
bi ai;
Phm vi v gii hn ca bo
co - vn g c nu
trong bo co, vn g
khng c nu v ti sao;
Phng php nghin cu bn nghin cu ch ny
bng cch no.
Phn chnh:
3 Kt lun
266
Mc ch ca phn ny l thng
bo li mt cch ngn gn nhng
im quan trng nht t nhng
kt lun ca bn v phn tch
a ra mt thng bo chung v
nhng . Bc ny chun b
cho ngi c n nhn bt k
xut no m bn s a ra. Lu
khng nn c thng tin mi trong
kt lun.
Chng 7: Bo co
Phn
Tiu v nh s
Mc ch
4 xut
Mc ch ca phn ny l a
ra xut v nhng hnh ng
4.1 Thit lp cc lin kt ti: hay nhng nh hng cho tng
4.1.1 Cp a phng lai cn c thc hin da trn
kt lun ca bo co. Nhng hnh
4.1.2 Cp quc gia
ng hay nh hng ny nn
c vit theo th t u tin.
4.1.3 Cp quc t
Phn b sung Danh sch tham kho
Ph lc
Ph lc I
Ph lc II
Phn chnh
Phn chnh (main section) thng l v tr tt nht bt u. Khi hon thnh
phn chnh, bn c th tip tc vit nhng phn khc.
Thm vo bt c biu (v d cc th, bng biu, hnh nh...) h tr v trnh
by ti liu mt cch trc quan. Mi biu phi c tiu v c nh s lin
tc. Bn c th nh s biu mt cch t ng vi Word caption bng cch nhn
chut vo Insert Caption ri chn AutoCaption (hoc chn tab References, nhn
vo Insert caption). y l mt ci nhn c nh s, nh Figure 1, m bn c
th thm vo bng biu, hnh nh, phng trnh, hay mc khc. Bn c th thay i
ch thch v nh dng s cho ph hp, v d, Table II v Equation 1-A. Nu b
sung, xa, hay di chuyn ch thch, bn c th cp nht mt cch d dng s th
t trong tt c cc ch thch mt ln duy nht.
267
3.5 To mc lc
Mc lc a ra cng v cc phn khc nhau ca bo co, gip ngi c tm
nhng phn ny. Mc lc l mt danh sch tt c cc tiu , tiu ph, bng biu/
hnh nh, ph lc, v.v vi s trang tng ng.
Khi hon thnh vn bn v xy dng mc cho ti liu (s dng ti a ba cp
: mt cp cho tiu chnh, mt cp cho tiu ph, v mt cp cho tiu
ph chi tit hn) v khi mc mong mun c bao gm trong bng mc lc,
bn c th bt u to mc lc. Chn Insert Reference Index and Table v chn
tab Table of Contents. Mt hp thoi s xut hin cho php bn chn kiu s c
s dng to mc lc. Bng cch chn Modify (Sa i), cp ca mi kiu trong
bng c th thay i. N cng cho php bn thm hay bt kiu t mc lc. Nhn OK
s to mt mc lc da trn nhng kiu m bn mun. Bn s thy mc c a
vo danh sch trong bng vi s trang tng ng vi mc.
Mt iu lu quan trng l, khi c a vo ti liu, mc lc s khng t ng cp
nht s trang v thng tin ca bo co. cp nht ni dung vo bng mc lc, nhn
phi chut trn bng v chn Update Field. Khi Word s qut li ti liu v cp
nht thay i c thc hin trong vn bn vo Bng mc lc.
268
Chng 7: Bo co
3.6 nh gi bo co
Khi hon thnh phc tho u tin, bn s cn kim tra li:
(a) Bn lm theo ng hng dn ca ngi yu cu bo co. Kim tra mt
cch chi tit nhng yu cu lin quan n di t, nh dng, b cc, trang
trnh by, v tham kho.
(b) Vn phong vit ca bn c ph hp hay khng. Bo co phn tch c c
vit theo vn phong trang trng, s dng nhng cu ngn va phi hay khng.
(c) Bn c lin kt cc lun im mt cch logic, c s dng t v cm t lin
kt ph hp hay khng.
(d) Mi on c cp mt chnh hay khng.
(e) Nhng kt lun ca bn c c chng minh bi chng c, s dng ti liu
tham kho hp l hay khng.
(f) Nhng v d c thch hp vi lun im a ra khng.
(g) Bn lin h vi cng vic ca bn mt cch hp l.
(h) Ng php, chnh t v du chm cu c ng khng.
CH DN
Trong phn tip theo ca chng ny, chng ta s tp trung vo nhng bc lin quan n vic
chun b mt bi thuyt trnh kinh doanh.
Vit bo co
(Report writing)
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
269
4.2 Mc ch
m u bi thuyt trnh, bn nn t nhng mc tiu r rng. Nhng mc tiu
gip bn ln k hoch cho bi thuyt trnh cn c th (specific) v c th o lng
c (measurable).
Nhng mc tiu nn c bt u trn c s l ngi nghe s lm g hoc h s thay
i nh th no sau khi bi thuyt trnh kt thc: v d, h s tin, s b thuyt phc,
ng , c ng lc, thc hin, hiu, c kh nng - hay iu g tng t.
Bt u vi mc tiu chnh, sau chuyn sang mc tiu ph, bn s t c mc
tiu trong qu trnh thc hin. Th t thc hin mc tiu s hu ch trong vic lp k
hoch cho ni dung v cu trc bi thuyt trnh.
Chng 7: Bo co
(a) H tham d v c th b p buc. Tr khi s thch th c th c kch
thch bi bi thuyt trnh, tham d p buc c th to ra s chng i vi
thng ip.
(b) H tham d v c th ngi gim st khuyn h nh vy. Ngi tham d c
ng c, v h cm thy hng th vi bi thuyt trnh.
(c) Ngi nghe b thu ht bi ch ca bi thuyt trnh. iu ny c ngha l
c mt ranh gii mong manh gia vic trnh by cho ngi nghe nhng g h
bit v khin ngi nghe mt hng th bng vic a ra nhiu kin thc
trn tm ca h.
(d) Ngi nghe cn thng tin c th. Ngi ang tm kim thng tin mt cch
thn trng v c nh s dng thng tin cho mc tiu trong tng lai l
ngi nghe c ng lc cao.
c th xt n yu cu v k vng ca ngi nghe th thng ip ca bn cn c
nhng c im sau:
(a) Ph hp (relevance). Thng ip ca bn phi ph hp vi nhu cu v mi
quan tm ca ngi nghe, v d: lm cho mt quyt nh kh khn tr nn d
dng hn, hay tha mn mt nhu cu.
(b) Tin cy (credibility). Thng ip ca bn phi nht qun, truyn ti nhng
s vic thc, vi mc tiu r rng v c ly t ngun ng tin cy.
(c) Kh nng tip cn (accessibility)
(i) C th nghe v nhn c thng ip. Bn c cn n gn hn vi
ngi nghe hay khng? Bn c cn micro hay khng? Hay bn c cn
m rng cng c trc quan hay khng?
(ii) C th hiu c thng ip. Mc kin thc v ch ca ngi
nghe l nh th no? Cc thut ng chuyn mn hay bit ng no cn
n trnh hay gii thch?
Bc 1
Bc 2
Bc 3
271
Bc 4
Bc 5
V d
Vo nm 1985, 60% cc nh
qun l trong ngnh k ton
s dng my tnh t hn ba
ln mt tun!
272
Chng 7: Bo co
Ch gii
Lp li
Cu hi tu t
Trch dn
Thng k
Phng i
Thu ht s quan tm
Thng tin n gin, r rng ch c th th v i vi nhng i tng c to
ng lc vi ch . Bn nn to s cn bng gia nhu cu v s r rng v nhu
cu to ra thng ip sinh ng, gy s ch v lm cho ngi nghe thy ng ghi
nh thng tin.
y l mt s gi :
(a) S tng ng. So snh mt iu vi mt iu khc sng ng hay th
v hn.
(b) Giai thoi hay cu chuyn. K mt cu chuyn minh ha cho lun im, s
dng ng cnh mang n s hi hp, hi hc hay ng cnh thc t hn.
(c) Gy t m hay ngc nhin. V d: Nu bn ni tt c nhng ng thng gi
m chng ta bn, th chng s di gp hai ln ng xch o.
(d) Hi hc. Nu kho s dng, iu ny s tng gi tr gii tr v gip ngi
nghe thoi mi. Song hy cn thn, hi hc khng phi lc no cng tt;
ngi nghe c th khng hiu ngi ni. Hy s dng mt cch cn trng!
274
Chng 7: Bo co
(e) Cm xc. Bn c th mun khi gi cm xc ca ngi nghe. Cng ging
nh s hi hc, bn phi bit chc chn v ngi nghe trc khi th thc
hin iu ny. S khi gi ca bn c th tnh c th hin s k c, li ko
hay ch n thun l khng ph hp. Cm xc lm tng hng th ca con
ngi v c th c s dng nhn mnh tnh nhn vn v s tn tm
ca ngi ni.
Ln u nghe v k thut ny, ti tng hoi nghi: C chc n s mang
li hiu qu nh h ang c din t. Nhng khi t mnh tri nghim th - i
chao! Ti qu thch th, qu n tng. C l hm nay ti s chia s mt
vi iu vi cc bn.
BI TP THC HNH 2
(10 PHT)
Vit bo co
(Report writing)
S dng phn mm
x l vn bn
(Using word processing
software)
Bo co
(Reporting)
Vit bo co s dng
Microsoft Word
(Report using
Microsoft Word)
Thuyt trnh
kinh doanh
(Business
presentations)
nh ngha
Biu
th
S liu thng k v.v
276
Chng 7: Bo co
(e) Xem trnh chiu slide (slide show view) - Kiu xem ny gip bn c mt
ci nhn ton din i vi mi slide trong bi thuyt trnh. Bn c th sp
xp li th t cc slide, thm phn chuyn tip v thit lp thi gian chuyn
trang t ng.
V d trn y th hin hiu qu ca phn mm thuyt trnh. Mt bo co nng v vn
bn theo kiu truyn thng cha n 100 trang gm vn bn v biu , khin vic
c ht ti liu ny c th tn thi gian v kh hiu. Tuy nhin, khi c t chc trong
mt nh dng slide, khi lng thng tin khng l c th gim xung cn khong
20-50 slile thuyt trnh, c trnh chiu vi nhng lun im ngn gn v hnh nh
hp dn.
277
278
Chng 7: Bo co
Lu bi thuyt trnh bng cch chn Save t menu File (hoc biu tng
Microsoft Office phin bn PowerPoint mi).
Bn c th thay i thit k im nh du (bullet point), s dng Format >
Bullets and Numbering (hoc nhn vo mi tn cnh biu tng bullets trong
phin bn PowerPoint mi). trnh s ln xn, hy c gii hn s slide
c cng tiu , 6 hng trong mi slide v ti a 6 t trong mi hng. Nu
chnh v ch i hi phi vt gii hn trn, hy thm mt (hai hay ba)
slide na th tt hn l c a tt c ni dung cn thit vo cng mt slide.
Mt quy tc hay l hy 10-15% vng quanh cc cnh ca slide khng c
vn bn v biu . Ch s dng nhng t hay cm t kha vit tiu
v tiu ph trong slide.
280
Chng 7: Bo co
6 Thm mt slide mi bng cch nhn chut vo nt New Silde. Trong ca s
New Slide, chn b cc Title and two column (hoc two content), v lm thao
tc nh sau:
chn Clip Art - nhn chut vo Insert v chn Clipart. Chn hnh m bn
mun v sau nhn nt Insert bn phi. Cc hnh nh trong ClipArt c
th di chuyn c v chnh kch c ging nh AutoShapes.
Tip tc thm mt slide mi. Trong ca s New Slide, chn b cc Title and
two content ri thao tc nh sau:
281
C th chn th bng cch nhn p chut trn hnh nh biu trn slide.
Mt biu mu dng bng d liu (Datasheet) cng s xut hin v bn c th
hiu chnh a thng tin biu ca mnh vo. Nu nhn phi chut trong
vng biu , nhng khng vo biu , mt menu s hin ln cho php bn
hiu chnh biu . Biu s t ng c chn vo bi thuyt trnh v c
th c hiu chnh ging nh th.
Mt s mo nh dng slide:
Hy thc hnh vi cc loi, kch c v mu sc. ng ngi vic in m, gch
di hoc in nghing, nu bn mun nhn mnh mt im no .
Hy to tiu ngn, khong 5 n 7 t, vic ny s lm ni bt thng tin
ca bn.
Hy s dng tt khong trng trong slide. Phng to th v to vn bn
ln d dng c c bt c ch no trong phng.
Hy nh dng slide theo chiu ngang (landscape), khng phi chiu dc
(portrait), nu bn khng mun mt phn ca slide nm khut tm mt.
ng c a qu nhiu d liu vo mt slide. Mi mt c trnh by trn
mt slide l l tng. Nu bn tp trung nhiu th v d liu mt ch,
ngi nghe c th mt hng th. Ngoi ra, s lng vn bn tng s buc
bn phi gim c ch, nn nhng ngi nghe xa s kh c hn.
Ti a l c hai th trong mt slide. iu ny s lm cho d liu ca bn
d hiu hn. Nu bn cn ti hai hnh minh ha, th phn vn bn i km
phi n gin.
Hy trnh vic slide c hnh nn ri mt. S dng nhiu mu hoc mu
chuyn c th khin vn bn kh c.
BI TP THC HNH 3
(20 PHT)
282
Chng 7: Bo co
Nhn vo AutoContent Wizard, hp thoi AutoContent Wizard s hin th. Nhn Next
bt u. AutoContent Wizard hng dn bn tin hnh cc bc cn thit son
tho bi thuyt trnh vi ni dung c th.
Trong PowerPoint 2007, bn c th tip cn nhiu outlines thuyt trnh c sn t
Microsoft Office trc tuyn
284
Chng 7: Bo co
Bc u tin l chn loi bi thuyt trnh. Bn c th chn nhiu loi khc nhau,
hay chn All thy tt c mu trnh din c sn. Khi bn tm ra loi mong mun, hy
chn v nhn Next.
Bc th hai l chn kiu trnh chiu. Thng thng, bn s chn On-screen
presentation (trnh chiu trn mn hnh my tnh), nhng cng c th to mt bi
thuyt trnh a ln trang Web, chiu trn my chiu dng giy bng knh hoc
cho slide 35mm. Trong phn ny, chng ta s minh ha cc thao tc cho bi thuyt
trnh trnh chiu trn mn hnh my tnh. Sau khi chn On-screen presentation, bn
hy nhn Next.
Bc th ba l a ra nhng ty chn c bn, trong bao gm:
Tiu .
Thng tin cui trang (Footer) - y l vn bn xut hin cui ca mi slide.
V d logo cng ty bn hoc tn phng ban.
Ngy - Theo mc nh, chng trnh PowerPoint t ng th hin ngy gn
nht m slide ca bn c cp nhp (c lu) v s hin th ngy ti cui
mi slide. Nu bn khng mun hin th ngy, hy nhn vo hp thoi Date
Last Updated.
S trang slide - Chng trnh PowerPoint gi nh rn g bn mun th hin
s trang slide. Nu bn khng mun hin th s trang, hy nhn vo hp thoi
Slide Number.
Sau khi la chn, hy nhn Next v trn mn hnh Wizard cui cng, hy nhn
Finish. PowerPoint s hin th slide tiu vi nhng ty chn m bn a ra.
Bn c th cun chut qua cng c khi nim v nhng phn c xut
cho mt bi thuyt trnh thnh cng trn ch chn. V d, nu chn k hoch
marketing, bn s thy slide th hin bng tm tt th trng, nh ngha sn xut,
cnh tranh Bn c th s dng hoc khng s dng tt c cc mu slide; bn c
th thm nhng mu khc. thay i ni dung slide, bn di chuyn qua bn tri mn
hnh, chn v nhn vo slide mong mun.
285
TNG KT CHNG
S dng phn mm thuyt trnh gip ph bin thng tin mt cch hiu qu v
thuyt phc.
CU HI N TP
1 Loi bo co no thch hp vi nhng kt lun n gin?
2 Hy nu cc thnh phn ca mt bo co chnh thc.
3 Nu vn bn c cn l tri trong ti liu Word, th bn phi s trng nh th no?
4 Hy nu mt v d v li m khng c pht hin bi cng c kim tra chnh t.
5 Phn no ca bo co chnh thc c nh s?
6 Hy nu ba k thut nhn mnh bi thuyt trnh.
7 Nu ba phn trong bi thuyt trnh c th c minh ha bi chng trnh
PowerPoint.
P N CU HI N TP
1 Bo co bng th.
2 Tiu , phm vi tham chiu, gii thiu, phn chnh, kt lun, xut v tm tt
bo co.
3 Khng u.
4 Manger thay v manager. (V d p dng trong vn bn ting Anh.)
5 Ch c phn chnh.
6 Lp li, cu hi tu t, trch dn, thng k hoc phng i.
7 nh ngha, biu , th v s liu thng k.
286
Chng 7: Bo co
P N BI TP THC HNH
1 Nhng mc ch thch hp cho mt bo co chnh thc bao gm:
(a) Nghin cu mt lnh vc quan tm v li ch ca ngi no ;
(b) To ra tnh hung kinh doanh hoc tranh lun khc ng h hoc chng li mt
xut m ngi no ang xem xt;
(c) a ra xut cho qun l. Lu rng iu ny khng c ngha xut s c
thc hin; mc ch ca bo co ch n gin l a ra xut, nhng bn cn
tho lun bc tip theo m qun l yu cu nhng xut c thc thi;
(d) Trong mi tnh hung, bo co s khin mt iu g xy ra, ngay c khi nu mc
ch l tm thm cc d kin hoc khng lm g trong lc ny.
2 Mt s ty chn c a ra di y. Cc k thut lit k di y c
ng dng i vi nhiu bi thuyt trnh.
(a) Trong phn gii thiu, hy gii thch khi nim v trit l ng sau khi
nim h thng gi lm vic linh hot (flexitime);
(b) Hy a ra con s thng k v s vng mt thng xuyn ca nhn vin v
s lun chuyn lao ng chng minh cho lp lun ca bn;
(c) Hy nu mt trng hp thc t ca mt t chc khc, chng minh h
thng gi lm vic linh hot mang li li ch cho h;
(d) Hy a ra nhng trch dn v kin ca nhn vin lm vic t 9h n 17h
v nhn vin khc lm vic trong h thng gi lm vic linh hot;
(e) Trnh by mt lot nhng tnh hung (t quan im ca t chc v nhn
vin) trong cc vn - nhu cu theo ma, lch hn ca nha s, hon
chuyn i - c th c gii quyt bi h thng gi lm vic linh hot;
(f) Bng php so snh s tng ng (analogy), so snh h thng gi
lm vic linh hot vi gi hc c nh trng, vi thi gian hc sinh
hon thnh bi tp v nh ngoi gi hc trn trng.
3
288
Chng 7: Bo co
289
290
Phn D
Phn mm to
thng tin
291
292
Chng
08
Cc yu cu thng tin
ca t chc
(Organisational
information requirements)
Cc h thng thng
tin qun tr
(Management
Information systems)
Cc loi h thng
thng tin
(Types of
information system)
Gii thiu
chng ny, chng ti s gii thiu khi nim h thng thng tin. Chng ta bt u
vi cc yu cu thng tin ca t chc hin i v xem xt cc kha cnh khc nhau
ca vic s dng h thng thng tin gii quyt nhu cu ca doanh nghip v a
ra quyt nh.
Mc d c nhiu ngi c tuyn dng thit k v vn hnh cc h thng thng
tin, nhng ngy cng c nhiu c nhn tham gia vi t cch l ngi dng hoc
khch hng ca cc h thng thng tin. Ngi dng bao gm c nhn t nhiu
ngnh ngh khc nhau, t cng nhn trong nh my n qun l cp cao ca mt t
chc. Vic s dng h thng thng tin bao gm nhn bo co, trnh u vo cho h
thng, vn hnh thit b u cui hoc thc hin cc hot ng tng t.
Trong x hi phc tp ngy nay, kin thc v h thng thng tin trn my tnh l cn
thit i vi mt c nhn c trnh v hu ht cc t chc trong tng lai. Nu
khng phi l kin thc v h thng thng tin trn my tnh, th nhn t quyt nh
trong cnh tranh s l qu trnh x l v phn tch thng tin.
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
nh gi c cc yu cu thng tin ca mt lot cc t chc.
Xc nh c cng c x l thng tin i vi cc cp vn hnh, chin
thut v chin lc ca t chc.
293
Hiu c c im chnh ca nhiu loi h thng thng tin qun tr (Management Information System - MIS) khc nhau v nh gi c cc h
thng IT khc nhau cung cp thng tin cho cc cp khc nhau trong t chc
nh th no (v d, H thng x l giao dch, H thng h tr ra quyt nh v
H thng thng tin iu hnh/h tr cho lnh o).
Hiu cch h tr qu trnh hoch nh chin lc ca cc m hnh c s d
liu v hoch nh (v d, c s d liu bn ngoi, m hnh kinh t, d bo v
cc gi phn mm/ng dng m hnh ha).
Cc loi h thng
thng tin
(Types of
information system)
Hoch nh
Kim sot
Ghi chp giao dch
o lng hiu qu hot ng
a ra quyt nh
Hoch nh (planning)
Cng tc hoch nh i hi phi c kin thc v cc ngun lc hin c, thang thi
gian hp l v hu qu c th xy ra trong cc tnh hung khc nhau. Cn c thng
tin h tr qu trnh ra quyt nh v phng php thc hin cc quyt nh .
294
295
BI TP THC HNH 1
(5 PHT)
296
Chin thut
Vn hnh
Nhn xt chung
Mc tn kho
Chin thut
Vn hnh
Nhn xt chung
297
Chin thut
Vn hnh
Nhn xt chung
S liu thng k dn s
Cc t chc trong khu vc
Chnh sch ca Chnh ph theo cng cng (v phi li nhun)
d kin
thng khng c mt mc tiu
u tin. Yu cu thng tin ca
T l s ngi nm vin
h da trn cc mc tiu
S hc sinh trung bnh trong lp c la chn. Thng tin c
Phn trm cc v phm ti cung cp thng yu cu gii
trnh bo c gii quyt
trnh (v d, cht lng ging
dy khng phi l yu t duy
Bng chm cng
nht nh hng n kt qu thi
Phng tin hin c
Cc ghi chp v s s sinh vin ca sinh vin).
hng ngy trong lp
Nhn xt chung
Chin lc
Chin thut
Vn hnh
298
Hot ng ca cc t chc t
thin khc
Chnh sch ca Chnh ph (v
trong mt s trng hp cn quan
tm c chnh sch ca Chnh ph
nc ngoi)
Thi ca cng chng
ch cng khai (v d,
Cc h gia nh quyn gp/
khng chi cho qung co
c tip cn
hoc hnh chnh).
Ti liu v hot ng chuyn tin
qua ngn hng
Hot ng quyn gp
Cc loi h thng
thng tin
(Types of
information system)
NHM NHN
THNG TIN
Nh qun tr
cp cao
Cp chin lc
Cp qun tr
Nh qun tr
cp trung
Cp tri thc
Lao ng tri
thc v nhn
vin d liu
Cp vn
hnh
Bn hng v
Marketing
Nh qun tr
hot ng
Sn xut
Ti chnh
K ton
Nhn s
300
Cp
h thng
Mc ch h thng
Chin lc
Qun tr
Tri thc
Vn hnh
e.g.
V D
Trong mt h thng ti chnh chi tit, cp vn hnh s x l cc khon thu chi tin
mt, i chiu cc khon thanh ton qua ngn hng, v.v Cp chin thut s x l
cc thng tin d bo dng tin v qun l vn lu ng. Cc vn ti chnh cp
chin thut s c kt hp vi chin lc thng mi ca t chc, nhng c th
lin quan n hu ht cc ngun ti chnh tng ng.
Trm lm
vic ESS
Menu
ha
Truyn thng
X l ni b
Menu
ha
Truyn thng
X l ni b
D liu ni b
D liu bn ngoi
D liu ca H thng
x l giao dch (TPS)
D liu ti chnh
H thng vn phng
M hnh ha/phn tch
Gi chung
Nghin cu th trng
Php lut
i th cnh tranh
Trm lm
vic ESS
Menu
ha
Truyn thng
X l ni b
NH NGHA
C s d liu (database) l mt tp hp d liu c cu trc, vi mc trng lp ti thiu, c
s dng chung cho mi ngi trong h thng, nhng khng ph thuc vo cc chng trnh s
dng d liu.
C s d liu c th tng ln v thay i theo tng giai on khc nhau trong phm
vi mt t chc. Thc ra, mt h thng s bao gm nhiu c s d liu; mi c s d
liu cung cp thng tin d kin cho mt s h thng thng tin qun tr c lin quan,
trong d liu c th c truy cp, c hay thay i ty theo yu cu. Mt s cng
ty thit k c s d liu marketing nhm truy cp d liu cn thit nhanh hn, cho
d d liu n t ngun ni b nh thng tin chi tit v doanh s bn hng hay t
ngun bn ngoi thng qua cc mng li nh Internet.
S di y cho thy tm quan trng ca c s d liu i vi cc h thng h
tr ra quyt nh.
303
H thng
h tr ra
quyt nh
Qun tr chin lc
Qun tr vn hnh
X l giao dch
304
M hnh ha v m phng.
Bng tnh.
Phn tch thng k (tt c cc loi).
D bo.
Quy hoch tuyn tnh v phi tuyn tnh.
(f)
(g)
(h)
(i)
BI TP THC HNH 2
(15 PHT)
305
BI TP THC HNH 3
(10 PHT)
Lp n
Lp u ra
Thu nhp
Ri ro tn
dng thp
Tui tc
Ri ro tn
dng cao
H s
thanh ton
306
307
H thng
ch to/
sn xut
H thng
ti chnh/
k ton
H thng
nhn s
Cc loi h
thng khc
(v d, trng
i hc)
Cc
chc
nng
chnh
ca
h
thng
Qun l
bn hng
Nghin
cu th
trng
Hot
ng xc
tin
nh gi
Sn phm
mi
Lp lch
trnh
Mua sm
Vn
chuyn/
nhn
hng
K thut
Hot
ng sn
xut
Lp ngn
sch
S nht
k chung
Vit ha
n
K ton
qun tr
H s
nhn s
Ph cp
Lng
Quan h
nhn s
o to
Nhp hc
Thnh tch
hc tp ca
sinh vin
H s kha
hc
Tt nghip
Cc
h
thng
ng
dng
chnh
H thng
thng tin
n t
hng
H thng
nghin
cu th
trng
H thng
nh gi
Hoch
nh
ngun
nguyn
liu
Kim
sot n
t hng
K thut
Kim
sot cht
lng
S nht
k chung
Khon
phi thu
/Khon
phi tr
Lp ngn
sch
Qun l
qu
Tin lng
H s
nhn vin
Ph cp
ca nhn
vin
H thng
nh
hng
ngh
nghip
ng k
H s sinh
vin
H thng
qun l
chng
trnh ging
dy/h
thng qun
l lp hc
H thng
thng tin
ngi ti tr
X l theo l v x l tc thi
Mt h thng x l giao dch s x l cc giao dch bng phng php x l theo l
(batch) hoc x l tc thi (online).
Theo phng php x l theo l, cc giao dch c tp hp v lu tr trc khi
c x l cc khong thi gian nht nh, v d: hng ngy, hng tun hoc hng
thng. V d liu khng c nhp vo ngay khi chng c nhn, nn h thng s
khng th cp nht lin tc.
Do thng tin khng cp nht, nn phng php x l theo l khng phi lc no cng
ph hp vi cc h thng giao dch vi khch hng. X l theo l thch hp cho cc
cng vic ni b v thng xuyn, v d trong cc h thng tnh lng.
Theo phng php x l tc thi, cc giao dch c nhp vo v x l ngay lp tc,
v d: h thng bn v my bay v h thng ng k gi ch trc.
LOI H THNG
H thng h tr iu hnh
(Executive Support
System - ESS)
D bo xu
hng bn
hng trong
5 nm ti
K hoch
hot ng
trong 5
nm ti
D bo
ngn sch
trong 5
nm ti
Hoch
nh
li
nhun
Hoch
nh
ngun
nhn lc
Cc h thng cp qun tr
H thng h tr qun tr
(Management Support
System - MSS)
H thng h tr ra quyt
nh (Decision Support
System - DSS)
H thng xut bo co
(Export System - ES)
H thng lm vic tri thc
(Knowledge Work System
- KWS)
H thng t ng ha vn
phng (Office Automation
System - OAS)
Qun l
bn hng
Qun l
hng tn
kho
Lp ngn
sch hng
nm
Phn tch
u t vn
Phn tch
ti nh v
Phn tch
chi ph
Phn tch
kh nng
sinh li/
phn tch
nh gi
Phn tch
chi ph
theo hp
ng
Trm lm vic
ha
X l vn bn
nh ha vn bn
Lch in t
Cc h thng cp vn hnh
Kim sot my
mc
H thng x l giao dch
(Transaction Processing
System - TPS)
Giao dch
chng
khon
Bng
lng
Bi
thng
Khon
phi tr
o to &
pht trin
Khon
phi thu
Lu tr
h s
nhn vin
Theo di n
t hng
Lp k hoch
phn xng
X l n
t hng
Kim sot vn
chuyn nguyn
vt liu
Qun l
tin mt
Bn hng v
Marketing
Sn xut
Ti chnh K ton
Nhn s
Cc loi h thng
thng tin
(Types of
information system)
NH NGHA
Tri thc (knowledge) l thng tin cha trong tr tu ca con ngi.
Qun tr tri thc (knowledge management) l qu trnh thu thp, lu tr v s dng tri thc trong
mt t chc.
Hin nay, nhn chung tri thc c nh gi l ngun u th cnh tranh c th xc
nh c v cn c cc cng ty khai khc. Trong mt k nguyn thay i nhanh
chng v bt n nh hin nay, cc cng ty phi sng to, nui dng v ph bin
tri thc mi trong ton t chc; v c th ha tri thc trong cng ngh, sn
phm v dch v. Nhiu ngnh - nh dch v ti chnh - ph thuc vo tri thc vi vai
tr l phng tin chnh to ra gi tr.
Tri thc v cng qu gi v con ngi s dng n a ra cc tng mi, quan
nim v cch din gii mi c th p dng cho vic s dng thng tin v ra quyt nh.
Tuy nhin, cng ging nh thng tin, tri thc s khng c gi tr nu khng c p
dng cho cc quyt nh v hnh ng trong mt bi cnh kinh doanh c mc ch.
Mi ngi trong t chc lin tc chuyn tri thc thnh nhiu dng thng tin khc
nhau (li nhn, bo co, th in t, ch dn) v tm kim thng tin cho nhng
ngi khc nng cao hiu bit ca h.
Cc chng trnh qun tr tri thc nhm mc ch:
(a) Thit k, thit lp quy trnh v k thut sng to, bo v v s dng tri
thc hin - explicit knowledge (tc l tri thc m mt cng ty bit mnh c).
Tri thc hin bao gm cc s liu, giao dch v s kin c dn chng r
rng v lu tr trong cc h thng thng tin qun l.
(b) Thit k, to ra cc mi trng v hot ng khm ph, ph bin tri thc
n - tacit knowledge (tc l tri thc m cng ty khng bit mnh c). Tri
thc n c hiu ngm hoc suy lun; lin quan n cc cm ngh v kinh
nghim c lu tr trong tr tu ca con ngi.
Cc t chc nn khuyn khch mi ngi chia s tri thc. Vic ny c th c thc
hin thng qua vic qun l nng cao thng tin v ni lu tr tri thc, cch vn
dng v ti s dng tri thc v khi no n c th to ra gi tr kinh doanh ln hn
thng qua cc tng mi v s ci tin.
Hng lot cng ngh c sn h tr qun tr tri thc. Ba chui nhim v chnh l
tm kim thng tin, qun l ti liu v x l lung cng vic.
Qu trnh m t chc xy dng kho tri thc i khi cn c gi l qu trnh hc tp
ca t chc. Ct li ca mt t chc hc tp xoay quanh con ngi sng lp ra t chc
v tri thc m h c. T chc v nhn vin tn dng v chia s kho tri thc trung tm.
T chc s dng kho tri thc nh mt cng c t o to mnh v cc nhn vin.
310
V d
Phn phi
tri thc
H thng t ng ha vn phng
X l vn bn
Phn mm nhm
Mng intranet
Mng extranet
CAD
Thc t o
Trm lm vic u t
311
Hot ng do
h thng h tr
V d
Thu thp v m
ha tri thc
H chuyn gia
Mng n-ron
Lgc m
Tc nhn thng minh
Khoa hc ngi my
Cc cng c lp trnh
ngn ng t nhin
NH NGHA
Phn mm nhm (groupware) l mt thut ng m t phn mm cung cp chc nng cho cc
nhm lm vic hp tc
Thng thng, nhm s dng phn mm nhm l nhm d n nh, m nhim cc
cng vic quan trng v quy nh cht ch v thi hn hon thnh. C l, mt trong
nhng sn phm phn mm nhm ni ting nht l Lotus Notes. Tuy nhin, cng c
nhiu sn phm v cng ngh lin quan khc.
Cc c im ca phn mm nhm bao gm:
(a) Mt trnh lp lch (scheduler) cho php ngi dng theo di tin v ln
k hoch hp vi nhng ngi khc.
(b) Mt s a ch (address book) in t gip cho thng tin lin h c nhn v
doanh nghip c cp nht v d dng tm kim. Thng tin lin h c th
c phn loi v sp xp theo nhiu cch.
(c) Danh sch nhng vic phi lm (to do). Danh sch nhng vic phi lm
ca c nhn v doanh nghip c th c lu tr mt ni d dng qun l
v cng vic c th c sp xp theo th t u tin mt cch nhanh chng.
(d) Mt s nht k (journal) dng ghi li nhng ni dung trao i th tn vi
nhng ngi quan trng, mc ghi chp (nh tin nhn qua th in t) v
cc file quan trng vi ngi dng, ng thi ghi chp mi loi hot ng
v khi cn thit c th tm kim thng tin ghi li m khng phi nh ni
lu tr chng.
(e) Mt s tay (jotter) ghi chp nhanh nhng ghi ch nh cu hi, tng, v.v
R rng l rt thun tin khi thng tin c yu cu s hin th trn mn hnh sau khi
nhn nt, ch khng l thuc vo nhng mnh giy nh, s a ch v danh b in
thoi ca doanh nghip. D nhin, iu ny ch tr thnh thc t khi s dng phn
mm nhm chia s thng tin vi ng nghip. Di y l mt s c im ca
phn mm nhm:
312
313
NH NGHA
Mng intranet l mng ni b c s dng chia s thng tin. Mng intranet s dng cng ngh v
cc giao thc Internet. Tng la bao quanh mt mng ni b ngn cn vic truy cp tri php.
tng mng intranet xut pht t vic cc cng ty mun thit lp cc phin bn
Internet quy m nh ca ring mnh. Mng intranet s dng cc my tnh ni mng
ca t chc v cng ngh Internet. Mi nhn vin c mt trnh duyt truy cp vo
my ch lu tr nhiu loi thng tin ca doanh nghip, trong mt s trng hp mng
intranet cng cho php truy cp Internet.
Cc ng dng tim nng bao gm bo in t ca cng ty, ti liu gii thiu v cng
ty, hng dn v cc th tc v chnh sch, trang web cho nhn vin trong c nhn
gi thng tin chi tit v cc hot ng v tin ca mnh cng nh c s d liu
ni b ca kho thng tin trong doanh nghip.
Phn ln chi ph ca mt mng intranet l thi gian cn thit thit lp h thng.
Cc li ch ca mng ni b rt a dng.
(a) Cc khon tit kim c c t vic loi b kho lu tr, vic in v phn
pht ti liu m gi y sn c cho cc nhn vin s dng trc tuyn.
(b) Cc ti liu trc tuyn thng c s dng rng ri hn cc ti liu giy
c ng thnh tp, c bit vi cc ti liu cng knh (v d sch cm
nang) v phi tra cu. iu ny c ngha l nng sut v hiu qu lm vic
c nng ln.
(c) D dng cp nht thng tin di dng in t hn.
(d) Vic truy cp thng tin ca doanh nghip mt cch rng ri hn s to ra cc
m hnh lm vic linh ng hn, v d c th truy cp t xa cc ti liu c
sn trn mng.
314
NH NGHA
Mng extranet l mt mng intranet m nhng ngi bn ngoi c th truy cp.
Trong khi mng intranet nm pha sau tng la v ch nhng thnh vin ca cng ty
hoc t chc mi c th truy cp, th mng extranet cung cp nhiu mc tip cn
khc nhau cho nhng ngi ngoi cng ty.
Ch c nhng ngi bn ngoi c tn truy cp v mt khu hp l mi c th truy
cp mng extranet, vi nhiu mc quyn truy cp (levels of access rights) khc
nhau cho php kim sot nhng g m mi ngi c th xem. Mng extranet ang
dn tr thnh mt phng tin rt ph bin cho php cc i tc kinh doanh chia
s thng tin.
Do , mng extranet cho php s dng tt hn tri thc ca mt t chc - bng cch
thc y vic tip cn vi cc tri thc .
Khu vc lm vic ca lao ng tri thc thng c thit k theo cc cng vic c th
m h thc hin. V d, k s thit k cn thit b c nng lc ha thao tc
vi cc hnh nh thit k ba chiu vi s tr gip ca my tnh (3-D Computer-aided
design - CAD); nh phn tch ti chnh phi c my tnh vi nng lc x l cao tip
cn v tnh ton vi mt s lng ln d liu ti chnh (khu vc lm vic u t ti
chnh - investment workstation).
Cc thnh phn ca mt h thng lm vic tri thc c biu din trong s sau:
315
C s tri thc
bn ngoi
ha
M hnh ha
Qun l ti liu
Giao tip
PHN MM
Trc quan
M phng
Giao din
ngi dng
e.g.
V D
Burger King s dng ca hng thc t o kim tra thit k ca hng mi.
Volvo xy dng h thng li xe th nghim thc t o khi pht trin cc dng
xe mi.
TNG KT CHNG
316
T chc cn c thng tin ghi chp giao dch, o lng hiu qu hot ng, ra
quyt nh, hoch nh v kim sot.
Thng tin c th mang tnh chin lc, chin thut hoc vn hnh.
H thng thng tin phi c thit k thu thp thng tin t tt c cc ngun
lin quan - c ni b v bn ngoi.
H chuyn gia l chng trnh my tnh cho php ngi dng hng li t kin
thc, thng tin v t vn ca chuyn gia.
CU HI N TP
1 Phn bit thng tin chin lc, chin thut v vn hnh.
2 Nu hai v d v thng tin chin lc, chin thut v vn hnh lin quan n mt
t chc hot ng trong ngnh sn xut.
3 Phn bit x l theo l v x l tc thi.
4 H thng h tr ra quyt nh c s dng cho cc quyt nh hng ngy.
NG hay SAI?
5 H thng h tr ra quyt nh s dng lm g?
6 Mt s ng dng ca h chuyn gia l g?
P N CU HI N TP
1 Thng tin chin lc c s dng ra cc mc tiu ca t chc.
Thng tin chin thut c s dng quyt nh cch s dng cc ngun
lc ca doanh nghip v kim sot cch thc cc ngun lc v ang c
s dng.
Thng tin vn hnh c s dng m bo cc nhim v c th c ra
v thc hin tt.
2 Hai v d v thng tin chin lc:
(i) Truyn t mc tiu ca doanh nghip ti nh qun tr ca doanh nghip, th
hin bng cc con s nh li nhun mc tiu v cc s o gi tr ti sn nh
li trn mt c phn.
(ii) Truyn t thng tin v chin lc mua li mt cng ty hot ng trong lnh
vc khc trong tng lai nh mt bin php phng chng ri ro.
Hai v d v thng tin chin thut:
(i) Ngn sch bn hng mi hai thng c phn tch cho tng nhm sn phm.
(ii) K hoch sn xut cho mi hai thng ti.
317
Chn on vn
Hoch nh chin lc
Duy tr chin lc
318
P N BI TP THC HNH
1 y l nhng v d v thng tin vn hnh.
2 Hi ng qun tr mun bit:
319
320
Chng
09
Mc ch ca qun
l hng tn kho
(Objectives of
stock control)
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
Gii thiu
T trc n nay, hng tn kho (inventory hoc stock) vn l mt trong nhng mi
lo ngi chnh ca mt doanh nghip. Chng ny s nghin cu cc phng php
qun l hng tn kho khc nhau. Trn thc t, qun l hng tn kho ngha l ti thiu
ha chi ph nhng khng phi l gim ht chi ph.
Mc tiu bi hc
Sau khi hc xong chng ny, bn c th:
Nm c cc chi ph khc nhau lin quan n hng tn kho.
Hiu c cc phng php qun l hng tn kho, bao gm phng php
sn xut tc thi (Just in time - JIT).
Tnh ton mc t hng li v lng t hng li.
Hiu c m hnh lng t hng kinh t EOQ c bn.
Hiu c m hnh lng sn xut theo l kinh t EBQ.
Hiu c nh hng ca cc khon chit khu i vi tng chi ph ca mt
n t hng.
S dng thng tin to t phn mm lp mt bng tnh tnh ton lng t
hng kinh t.
Hiu c tm quan trng ca qun l chui cung ng trong cc mng li
chui cung ng.
321
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
CH DN
V vy, mc ch chung ca qun l hng tn kho l nhm duy tr cc mc hng tn kho ti thiu ha
chi ph lu tr, chi ph t hng v chi ph khng c hng bn.
NH NGHA
Thi gian thc hin n hng (lead time) l thi gian gia thi im t n hng tn kho
v thi im nhn hng. V vy, thi gian thc hin n hng hai thng c ngha l s mt hai
thng t thi im t n hng cho n thi im hng c giao.
Ri ro khng c hng bn (stockout) pht sinh khi c mt yu cu i vi mt loi hng
ha, nhng ca hng hoc kho ang tm ht.
Hng d tr bnh n (buffer stock) l hng tn kho an ton c lu tr phng trng hp
pht sinh nhu cu cao ngoi d kin. Ch s dng ti hng d tr bnh n trong thi gian ch
cung ng hng mi. Nu cu vt cung hoc vic giao hng b chm tr th c th s dng
hng d tr bnh n.
Lng t hng (order quantity) l s n v hng ha trong mt n t hng. N thng
c c tnh vi mt s lng c nh.
Mc t hng li (reorder level) l s n v hng cn li trong kho, ti cn t mt n
t hng mi.
324
BI TP THC HNH 1
(10 PHT)
8.000
24.000
45.400
75.600
31.400
34.800
4.800
(a) Chi ph mua sm v lu tr mt mt hng tn kho bnh qun bng bao nhiu?
(b) S c bt c thng tin no khc lin quan khng?
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
e.g.
V D
326
327
BI TP THC HNH 2
(5 PHT)
328
e.g.
V D
GBP
231
593
150
32
74
17
1.440
12
19
2.570
Gi tr tch ly (W1)
Gi tr tch ly (W2)
GBP
GBP
1.440
1.440
56,0
593
2.033
79,1
231
2.264
88,1
150
2.414
93,9
74
2.488
96,8
32
2.520
98,1
19
2.539
98,8
17
2.556
99,5
12
2.568
99,9
2.570
100,0
2.570
Cc php tnh
(1) Kt qu ny c tnh nh sau:
1.440 + 593 = 2.033
2.033 + 231 = 2.264 v tng t
(2) (
(
1
2.570
1
2.570
329
v d trn, quy lut Pareto p dng nh sau - gn 80% gi tr hng tn kho thuc
v hai mt hng, G v B. Phn tch theo quy lut Pareto nhn mnh rng phn ln n
lc nhm kim sot hng tn kho ca mt cng ty l khng hp l, nu xt theo gi
tr ca cc mt hng tn kho.
Trong nhiu trng hp, chng ta vn dng quy lut 80/20 mt cch bn nng, theo
s mch bo ca trc gic. im mu cht l khi c th tch cc yu t quan trng
t nhiu yu t km quan trng hn, th bn c th bt u tp trung n lc ca mnh
thu c kt qu ln nht.
330
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
332
Mc tn kho
14
12
10
8
6
4
2
0
0
10
15
20
25
30
35
40
Thi gian
333
EOQ =
e.g.
Ch
V D
2 x 20 x 40.000
0,4
= 2.000 n v
Ngha l s c
40.000
2.000
= 20 n t hng mi nm.
= 2,6 tun.
BI TP THC HNH 3
(5 PHT)
334
Tng chi ph
Chi ph lu tr
Chi ph t hng
EOQ
Lng t hng li
GBP
400
400
800
Hng d tr bnh n
Gi s mt cng ty s s dng m hnh EOQ, nhng nh qun l lo lng rng cc suy
lun ton hc c th dn n hng tn kho gim n 0 ti thiu ha chi ph. Trn
thc t, nu cu bin ng th hng tn kho khng gim u nh trong m hnh
xt trn. Trong trng hp ny, nh qun l c th mun c mt hng d tr bnh
n (hoc hng tn kho an ton) cc mc hng tn kho khng bao gi c php
gim di mt mc c nh. Gi s mc an ton ny l S. Nu gi nguyn tt c cc
gi thit khc ca m hnh th ng biu din hng tn kho s ging nh trn th
di y vi gi nh mc t hng li l 2 n v.
335
Mc tn kho
12
10
8
6
4
2
0
10
15
20
25
30
35
40
Thi gian
336
Lng
t
hng
Chi
n
ph
t
t
hng hng
Hng
tn
kho
bnh
qun
Chi
ph
lu
tr
Tng
S lng u tin
175
175
20,6
72,0
S lng b sung
25
200
18,0
3.600
225
16,0
Chi ph t hng
3,5
250
14,4
Chi ph lu tr
0,4
275
13,1
300
12,0
325
11,1
350
10,3
375
9,6
400
9,0
111,5
425
8,5
114,6
450
8,0
118,0
475
7,6
Doanh s
Ghi ch
(a) Hng tn kho bnh qun
(b) S n t hng
(c) Chi ph lu tr
337
Tng chi ph
Chi ph
200,0
Chi ph lu tr
150,0
100,0
50,0
0
Chi ph t hng
0
200
400
600
800
1000
1200
Lng t hng
338
l mc cu
l mc sn xut
l s lng c t hng
Thi gian sn
xut (2 ngy)
Thi gian
2CoD
Ch(1 D/R)
trong
Q
D
Co
Ch
R
=
=
=
=
=
Khi thc hin cc php tnh EBQ (hoc php tnh EOQ), phi chc chn rng s liu
bn s dng l tng thch. V d, khng c nhm ln gia mt s liu s dng
trong mt thng (month) vi sn lng trong mt ngy (day).
Trn thc t, mc sn xut c th l mc cung (cho mt khong thi gian): v d,
nu Cng ty TNHH X ch c th mua 100 n v nguyn liu th trong mt ngy v
mi ng thng gi cn mt n v nguyn liu th h ch c th ch to 100 ng thng
gi trong mt ngy .
S dng v d m chng ta dng cho EOQ trn bng tnh v thm sn lng
l 18.000, c th ch ra nhng nh hng i vi hng tn kho bnh qun v n
t hng.
339
Chi ph
Tng chi ph
Chi ph lu tr
Chi ph t hng
0
200
400
600
800
1000
1200
Lng t hng
BI TP THC HNH 4
(5 PHT)
340
341
Tng chi ph
Chi ph
500,0
400,0
Gi thc
300,0
200,0
Chi ph lu tr
Chi ph t hng
100,0
0
400
200
600
800
Lng t hng
e.g.
V D
342
9.000
Chi ph lu tr 15 n v x 30 GBP
450
450
9.900
873
225
9.828
8.550,0
1.282,5
150,0
9.982,5
BI TP THC HNH 5
(10 PHT)
96 GBP/n v
Cu hng nm:
4.000 n v
Chi ph t hng:
300 GBP
10% gi mua
500 n v
343
e.g.
V D
Chi ph lu tr
Chi ph t hng
CoD
Q
5 x 20
2
14 x 120
20
50
84
134
= 25,92 tn
Tng chi ph s l:
GBP
Chi ph lu tr =
Chi ph t hng =
5 x 25,92
2
14 x 120
25,92
64,80
64,81
129,61
Do , cng ty pht sinh chi ph l 4,39 GBP cao hn cn thit. V vy, tng chi ph
khng nhy vi cc sai st d bo l khng ng k.
344
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
NH NGHA
H thng hoch nh vi tnh ha (materials requirement planning) hay MRP I l mt
h thng vi tnh ha hoch nh cc nhu cu nguyn vt liu v linh kin, cm chi tit,
thnh phm.
y l mt h thng chuyn k hoch sn xut thnh danh sch nguyn vt liu v
cu kin cn thit p ng k hoch . V vy, cc mc hng tn kho thch hp
c m bo v c sn hng ha khi cn.
e.g.
V D
CC LI CH CA MRP
346
NH NGHA
H thng hoch nh ngun lc sn xut (Manufacturing Resource Planning - MRP II) l h thng
m rng ca h thng hoch nh nhu cu nguyn vt liu (MRP I) a ra mt phng php
hoch nh v lp k hoch ngun lc trong cc lnh vc khc nhau nh ti chnh, logistics, k thut
v marketing khi qut hn MRP I.
347
e.g.
V D
Phng K thut sn xut cn thng tin v danh mc nguyn vt liu. Nu phng thay
i mt tiu chun k thut ca sn phm, th danh mc nguyn vt liu cng phi
thay i. Nu khng c mt h thng MRP II th s phi thay i c s d liu ca c
Phng Sn xut v Phng K thut sn xut. Cng s c nguy c l mt c s d
liu c cp nht nhng c s d liu khc th khng.
Phng Ti chnh s dng thng tin t ngn sch sn xut v danh mc nguyn vt
liu lp ngn sch, bo co chi ph, li nhun sn xut. Khi mt danh mc nguyn
vt liu thay i th Phng K ton phi bit tnh ton li chi ph sn xut. Khi k
hoch sn xut b sa i th Phng K ton phi bit chun b cc d bo chi
ph sn xut sa i. Nu khng c h thng MRP II th bt k thay i no trong
k hoch sn xut s phi c nhp ring vo c s d liu sn xut (production
database) v c s d liu k ton (accounting database).
V vy, h thng hoch nh ngun lc sn xut MRP II c nhng thun li ca mt
c s d liu chung - d dng cp nht v mt h thng c s d liu chung cho tt
c cc phng ban s dng.
H thng MRP I v MRP II nhn c s ng tnh t nhng ngi ng h h thng
phng php qun l v sn xut tinh gn, ng thi gian. Vn l phng php
MRP to ra mt m hnh biu th nhng g ang din ra trong nh my sn xut, ch
khng phi nhng g nn din ra. iu mang li nhng thi quen xu v lng ph.
Phng php ny cho php thi gian thc hin n hng di, s b tc trong sn
xut, quy m l ln. Nh qun l s khng c ng lc ci thin nng lc sn xut
v loi b lng ph khi nng sut, cht lng km tn ti trong h thng hoch nh
ngun lc sn xut MRP II.
348
Hng tn kho
Hng thu mua
D bo
Nguyn vt liu yu cu
Phn tch bao qut
xut t hng
Bo co do ngi dng
xc nh
349
350
351
e.g.
352
V D
Bng ny cho thy Nh cung cp P750 cung cp linh kin A001, A005 v A014.
Khng c bt k linh kin no trong s ny ang c t hng nh cung cp ny
353
BI TP THC HNH 6
(20 PHT)
Xy dng bng tnh trang trc. C th phi s dng tnh nng h tr trc tuyn
(n phm F1) nu bn khng nm chc cng thc c s dng.
S dng ty chn Data. Filters tr li cc cu hi sau:
(a) Nh cung cp P888 cung cp linh kin no?
(b) Linh kin no c s dng trong sn phm E?
(c) Nh cung cp no phi giao hng mi?
Chng ta c th s dng li v d trn tnh lng t hng kinh t EOQ v lng
sn xut theo l kinh t EBQ, ng thi chng minh chng ta c th s dng h thng
hiu qu nh th no. S liu bn hng d kin trong bng tnh di y (Sheet 1)
c kt hp vi Sheet 2 nh minh ha trong thanh cng thc (formular bar), bt
k s thay i no trong Sheet 2 s c t ng phn nh trong qu trnh t hng
linh kin v tnh ton li lng t hng kinh t EOQ.
Sheet 1
354
Qun l
hng tn kho
(Stock - inventory control)
M hnh hng
tn kho
(Inventory models)
Mng li chui
cung ng
(Supply chain networks)
H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu
(Materials requirement
planning - MRP)
NH NGHA
Mng li chui cung ng (supply chain network) l mt nhm cc t chc kt ni vi nhau. Cc
t chc ny quan h vi nhau da trn lin kt gia cc quy trnh v hot ng khc nhau trong qu
trnh to ra sn phm/dch v cho ngi tiu dng cui cng.
355
Nh cung
cp 2
Nh cung
cp 1
Nh sn xut
ban u
Khch
hng cp 1
Khch hng
cui cng
Khch hng
Khch
cui cng
hng cp 1
Nh
sn
xut
Nh cung
ban u
cp 1
Nh cung
cp 2
NH NGHA
S c lp (independence): Mi thnh vin trong knh hot ng c lp vi nhau v khng nh
hng n nhau, v th s duy tr mt mc kim sot cao hn.
S ph thuc ln nhau (interdependence): Mi thnh vin trong knh c th tc ng n hot
ng ca cc thnh vin khc.
Nu nh cung cp bit khch hng ca mnh cn g, th h khng cn phi on
hoc ch i n khi khch hng t mt n hng. Nh cung cp c kh nng
hoch nh tt hn h thng cung cp ca mnh. S dng Internet to iu kin
cho khch hng v nh cung cp tm kim nhng thng tin cp nht v nhu cu c
d bo (forecasted needs) v k hoch cung cp (delivery schedules) tr nn ph
bin v cng c nhiu cng ty s dng. Cc quan h trong chui cung ng c tng
cng v s lin lc c thc y thng qua vic s dng mng extranet (mng
intranet m ngi ngoi c php truy cp).
TNG KT CHNG
Phn tch theo quy lut Pareto l mt k thut bo hiu n gin ch r thc t
rng gi tr thc trong bt k th g c th ch tp trung mt vi khu vc.
Phng php sn xut tc thi (Just in time - JIT) l mt phng php hoch
nh v kim sot da trn tng rng hng ha ch c sn xut khi cn.
Q=
Ch
Q=
2CoD
2CoD
Ch(1 D/R)
C nhiu h thng nng cao hiu qu qun l hot ng. H thng hoch nh
nhu cu nguyn vt liu (MRP I) l mt h thng vi tnh ha hoch nh v t
nguyn liu da trn k hoch sn xut trng im, ha n nguyn liu v s
sch mc hng tn kho.
CU HI N TP
1 Nu mc ch ca qun l hng tn kho.
2 Gii thch phng php xc nh thi gian t hng li theo nhu cu trong kim
sot hng tn kho.
3 Phng php k khai thng xuyn l g?
4 Li ch ca m hnh lng t hng kinh t EOQ l g?
5 Ti sao cn c mt cng thc EOQ sa i (i khi c gi l cng thc EBQ)?
358
P N CU HI N TP
1 Mc ch ca qun l hng tn kho l duy tr cc mc hng tn kho tng cc
chi ph sau c ti thiu ha.
Chi ph lu tr
Chi ph t hng
2 Phng php xc nh thi gian t hng li theo nhu cu trong kim sot hng
tn kho bao gm tnh ton mt mc hng tn kho (mc t hng li). Phng
php ny s gip nh qun l bit khi no cn t thm hng. Nu ri ro khng
c hng bn c th trnh th mt mc t hng li khn ngoan s c tnh
nh sau.
Mc t hng li = thi gian giao hng ti a x lng s dng ti a.
Nh qun l phi chc chn rng cc t kim tra thng xuyn c thc hin,
kim tra xem hng tn kho c gim n mc t hng li hay khng.
Lng t hng li l lng hng ha c t hng khi hng trong kho t
n mc t hng li. Lng t hng li l lng hng ha ti u c t hng
khi cn hng ha mi.
3 Phng php k khai thng xuyn bao gm vic bit c cc mc hng tn
kho ca tt c cc mt hng ti mi thi im. Mt h s gm tt c chng t
bao gm bin lai, ha n xut hng v s d hng tn kho.
4 Cc gi thit c s dng trong m hnh EOQ l:
(a) Cu l i lng chc chn, khng i v lin tc theo thi gian.
(b) Thi gian thc hin n hng cung ng l khng i v chc chn hoc c
s ti cung ng tc thi.
(c) Cc n t hng ca khch hng vn phi c p ng trong thi gian
thc hin n hng.
(d) Khng c ri ro khng c hng bn.
(e) Tt c gi l khng i v khng c chit khu mua bun.
(f) Chi ph lu tr hng tn kho t l vi s lng hng tn kho c lu tr.
5 Mt cng thc EOQ sa i i khi cn thit khi vic ti cung ng din ra mt
cch t t, thay v ngay lp tc.
6 Chi ph c th c ti thiu ha:
(a) Mc EOQ trc khi chit khu khon chit khu khng cn gi tr na;
hoc
(b) Quy m t hng ti thiu cn thit c c khon chit khu.
359
P N BI TP THC HNH
1 (a)
GBP
Thu (8.000/40.000) GBP (W1)
0,20
0,05
0,16
0,23
0,12
0,76
Cc php tnh
1 Ch c ch cho 40.000 mt hng cn phi thu v ch 40.000 mt hng
cn bo him.
2 Ph giao hng v cc ph khc dnh cho hng tn kho ca mt nm:
12 x 40.000 = 480.000.
(b) Nhiu chi ph nu trong Phn 1.2 v 1.3 cng c th lin quan, c th chi ph
chim dng vn (2,50 + 0,76) GBP x 40.000 = 130.400 GBP vn chi cho hng
tn kho mt thng (tin li tr hoc khng thu c, vic s dng tin sinh
li nhiu hn, v.v) v chi ph ca bt k s lng ph hng tn kho no trong
kho. Bn khng c cng cc chi ph sn xut nh x l nguyn vt liu hay
lng ph trong qu trnh sn xut.
Lu rng mt phn tch c th tt c cc s liu cng s hu ch. Cc chi
ph ny c th khng lin quan n vic mua v lu tr hng tn kho.
2 Mc t hng li
= 13 tun x 4.000 kg
= 52.000 kg
= 18.000 kg
Cc php tnh
Cng ty s t mt n hng khi hng tn kho t 52.000 kg. Cng ty s s dng
t nht 5 tun x 2.000 kg trc khi t giao hng mi n v s c n (52.000
10.000) kg tha ti thi im ny. Cng ty ch c th lu tr 60.000 kg, v vy n
t hng khng c lm hng tn kho vt trn mc ny. Tm li:
Lng t hng li = hng tn kho ti a (mc t hng li lng s dng ti
thiu trong thi gian giao hng).
360
170 GBP
600.000
Ch
EOQ =
4 Q
2 x 170 x 600.000
4,5
= 6.733 n v
2 x 50 x 2.000
0,001(1 2.000/4.000)
384.000
2.400
2.400
388.800
353.280
1.200
4.416
358.896
361
362
Chng
10
Cc cng c v phng
php qun tr d n
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
Gii thiu
Chng ta s bt u chng ny bng vic nghin cu mt s cng c v phng
php qun tr sn c h tr quy trnh qun tr d n. Cc cng c v phng php
ny c vai tr rt quan trng, v th chng ti rt mong bn c th hiu v p dng cc
phng php c a ra.
Phn tch s mng l phng php sp xp hot ng trong mt d n v ch ra
cc mi quan h tng tc. Vic chn ng thi im c tnh quyt nh v chng ta
s bit cch tm ng gng - l mt chui cng vic, trong bt k s chm tr ca
cng vic no trong s cng ko theo s chm tr ca ton b d n. Vic thc
hin cc cng vic c th mt t hoc nhiu thi gian hn d kin, do chng ta s
nghin cu phng php nh gi v tng kt d n PERT - phng php x l cc
bt n nh th. Chng ta cng s nghin cu biu Gantt. l biu c s
dng c lng thi gian hoc ngun lc cn c cho mt d n.
Cng nh vi nhiu cng vic khc, cng vic qun tr d n hin nay ang c
thc hin bng my tnh. Mc d cc phn mm qun tr d n chuyn ngnh sn
c, nhng ch cn s dng phn mm bng tnh chng ta cng c th thc hin tt
c cc k thut qun tr d n.
363
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
Hiu c quy trnh hot ng v phng php qun tr d n.
Lp k hoch d n.
Bit cch v c cu phn tch cng vic.
Bit cch s dng mt s cng c hoch nh d n, v d biu Gantt, s
mng v biu ngun lc.
Xc nh ng gng.
Xy dng mt k hoch d n c bn thng qua bng tnh hoc phn mm
qun tr d n.
1 QUN TR D N
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
1.1 D n l g?
NH NGHA
D n (project) l mt cng vic c im khi u v im kt thc, c thc hin nhm p ng
cc mc tiu nh trc v chi ph, lch trnh v cht lng (theo Haynes, cun Project Management
- tm dch, Qun tr d n). Spinner (trong cun Elements of Project Management - tm dch, Cc yu
t ca Qun tr d n) nh ngha mt d n c cc c im nh sau:
(a) C im bt u v im kt thc c th.
(b) C mc tiu xc nh r rng.
(c) Kt qu ca d n l duy nht v khng lp li.
(d) D n thng cn ch ph v lch trnh thc hin nhm to ra mt sn phm
hoc mt kt qu c th.
(e) D n c th l s hp tc lin t chc v lin chc nng.
364
366
1.3 Vng i d n
Chng ta c th xc nh c tt c cc giai on ca mt d n in hnh, d n l
d n xy dng hoc d n thit k h thng. Vng i d n (project cycle life)
c cc giai on sau:
(a) Hnh thnh v nh hng d n.
(b) Hoch nh d n - Cng tc ny bao gm ba giai on ngay khi mc tiu c
bn ca d n v cc cng vic ch yu thng nht.
(i) Phn chia d n thnh cc n v c th qun l c (manageable
units). Qu trnh ny thit lp mt c cu phn tch cng vic (work
breakdown structure).
(ii) i vi mi n v, cc ngun lc cn c (nguyn vt liu, tin bc v
thi gian) phi c c lng.
(iii) Nhng yu cu v thi gian v ngun lc khc nhau ca mi n v
ph thuc sau s c c tnh v phi hp vi nhau thnh mt
khung k hoch, lp lch trnh v phn nhm cc cng vic theo
phng thc ph hp nht. Biu Gantt (Gantt chart) v phn tch
s mng (network analysis) c th c s dng y. Xc nh
chi ph cng l mt phn ca giai on hoch nh d n.
(c) Thc hin k hoch (thc hin d n) v kim sot - Cc biu kim sot
d n s dng cc k hoch v ngn sch v lch trnh bo co thi gian
v chi ph, t tnh ton cc thay i.
(d) Hon thnh (completing) v nh gi (evaluating) d n.
Bn hy nh rng trong tt c cc giai on ca d n, nhn t tc ng quan trng
nht l cht lng (ca thit k v s thng nht), chi ph v thi gian.
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
367
2.1 Hoch nh d n
Mi ngi c cc phng php hoch nh d n khc nhau. Chng ta s s dng
cc bc sau gii thch quy trnh ny:
(a) Phn tch d n (analyse the project). D n c phn tch thnh cc
nhim v hoc cng vic c bn. Cn kim tra cch thc cc cng vic lin
quan vi nhau. V d, khng th thc hin cng vic no cho n khi mt
hoc mt s cng vic trc hon thnh?
(b) c lng thi gian v chi ph ca mi cng vic (estimate the time and
costs of each activity). Thi gian cho mi cng vic c c lng, ng
thi cc chi ph km theo cng c c tnh.
(c) V s mng (draw the network). Chui cng vic c biu din di
dng s gi l s mng (network diagram).
(d) Xc nh ng gng (locate the critical path). y l chui s kin xc
nh thi gian thc hin ton b d n. Bt k s chm tr no vi mt cng
vic trn ng gng s lm chm tr ton b d n; nhng chm tr vi cc
cng vic khc c th khng nh hng n ton b lch trnh hon thnh d
n. l im khc bit gia cc cng vic trn ng gng v cc cng
vic khng nm trn ng gng.
(e) Lp lch trnh d n (schedule the project). Xc nh chui s kin t
tin nhanh v tit kim chi ph nht.
(f) Theo di v kim sot tin ca d n (monitor and control the
progress of the project). Cng tc ny c hm rng chng ta phi c bit
ch n lch trnh v nn v bt k biu tin no khc theo di tin
thc t theo yu cu ra.
(g) Sa i k hoch (revise the plan). K hoch c th cn thay i tnh
n cc vn xy ra trong qu trnh thc hin d n.
368
D n: Xy nh
Cp 1
Nn mng
H thng
cp nc
H thng
thot nc
Sn nh
Lp
o
mng
Chng thm
H thng
dy in
Cp 2
Cp 2
Xc nh
mt bng
Phn xy th
b t nn
Ni in li
H thng n
Hp cu ch
cm in
BI TP THC HNH 1
(20 PHT)
V c cu phn tch cng vic cho vic tuyn dng nhn s b nhim vo mt
v tr.
2.3 c lng
Dennis Lock ch ra rng vic c lng chnh xc cc chi ph cho d n s to
c s ph hp cho vic kim sot qun l.
biu th mc chnh xc, trong mt s ngnh, vic c lng c phn chia
c th hn nh sau:
(a) c lng gn ng (ball-park estimate) c thc hin trc khi d n
bt u. Cc c lng ny thc ra mi ch l c lng s b v c th
chnh xc trong khong 25%.
(b) c lng so snh (comparative estimate) c thc hin nu d n ang
xem xt c mt s im tng ng vi cc d n trc . Tt nhin,
chnh xc s ph thuc vo mc tng ng gia d n ny v d n m
n c so snh. Lock cho rng c lng kiu ny c th chnh xc trong
khong 15%.
(c) c lng kh thi (feasibility estimate) (chnh xc trong khong 10%)
pht sinh t cc kha cnh ca cng vic thit k s b. Cc cng ty xy dng
s dng cc c lng kh thi.
(d) c lng ng tin cy (definitive estimate) (chnh xc trong khong 5%)
ch c thc hin khi hon tt ton b cng vic thit k.
369
BI TP THC HNH 2
(10 PHT)
Cng ty Xy dng Springfield nht tr thc hin cng trnh xy dng Gowley
House, mt ngi nh cn phi c tn trang li Hertfordshire. Cc th xy dng
Springfield ang i ngi ch ca Gowley House tng s tin l 100.000 GBP. H
c lng cng vic ny s khin h tn 80.000 GBP, cng thm khon li nhun
c lng l 20.000 GBP. Li nhun s b nh hng nh th no, nu cc sai s
c lng chi ph l:
(a) +/ 5%
(b) +/ 10%
(c) +/ 20%
C th ci thin cc c lng bng cch:
(a) Rt kinh nghim t cc sai lm trong qu kh.
(b) Thu thp cc thng tin thit k y .
(c) m bo rng khch hng a ra cc tiu chun k thut cng chi tit
cng tt.
(d) Phn tch cng vic thnh cc n v cu thnh mt cch hp l, c bit v
chi ph lao ng.
370
371
=
=
=
thi gian thc hin lc quan nht (thi gian ngn nht)
thi gian gn ng nht
thi gian thc hin bi quan nht (thi gian di nht)
t0 + 4tm + tp
Thi gian c lng, te =
6
M hnh ha theo phng php ny khng phi lc no cng thch hp. Nhiu ngi
cho rng phng php ny khng ph hp, v gi nh phn phi chun khng phi
lc no cng ng.
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
372
NH NGHA
V c bn, phn tch s mng (network analysis) cp n vic trin khai cc ngun lc sn c
nhm hon thnh mt cng vic phc tp.
V s mng: cch biu din cng vic theo mi tn
y l v d v s mng xy dng ng hm Channel, trong ton b d n
c n gin ha thnh ba cng vic.
oh
ng
ray
Xy cc ga cui
373
Cng vic
S kin
Cng vic
S kin
Theo quy tc, chng ta khng th bt u mt cng vic cho n khi tt c cc cng
vic dn ti im bt u ca s kin c hon thnh.
Thng thng, cc s kin c nh s th t nhn bit c chng. v d
ny, s kin 1 l im bt u ca cng vic A, s kin 3 l im kt thc ca cng
vic B v s kin 2 va l im kt thc ca cng vic A va l im bt u cng
vic B.
By gi, chng ta hy gi s rng d n khc bao gm ba cng vic C, D v E. C
cng vic D v E c th bt u khi cng vic C kt thc, nhng cng vic D v
E c th c thc hin ng thi nu c yu cu. Vic ny s c biu din
nh sau:
3
D
C
2
E
4
1
F
3
G
2
374
e.g.
V D
S MNG
A: t mng
B: xy tng
C: lp t ng cng thot nc
D: lp t dy cp in
E: lp khung ca s
F:
lp khung ca ra vo
G:
lp ca s
H:
lp ca ra vo
Cng vic
I:
J:
lp sn
G, H
C
K: lp hc cm in
L:
lp t my mc
I, J, K
BI GII
7
E
F
B
1
10
K
3
BI TP THC HNH 3
(5 PHT)
375
Xc nh cc cng vic
Cc cng vic c th c xc nh nh:
(a) Cng vic A, B, C, D v tng t; hoc
(b) Cng vic 1-2, 2-5, 2-4, 2-3 v tng t.
NH NGHA
Cng vic o (dummy activity) c s dng trong phn tch s mng khi hai cng vic c th
bt u cng mt lc v cng kt thc cng mt lc. Cng vic ny c biu din bng ng mi
tn t on.
V d, gi s chui cng vic trong d n lp t mt h thng my tnh nh sau:
Cng vic
A:
lp t my tnh
B:
C:
D:
th nghim h thng
B,C
Theo quy tc, iu ny c th khng chnh xc. Hai cng vic ring r khng c
bt u v kt thc vi cng mt s kin. Cch biu din chnh xc c trnh by
di y:
3
B
1
i khi chng ta cn s dng cng vic o khng ch tun theo quy tc, m cn
duy tr lgic c bn ca s mng.
Hy xem xt v d sau v mt d n thit lp h thng in thoi vn phng mi.
376
A:
mua thit b
B:
nh s in thoi
C:
lp t tng i in thoi
D:
lp t ng dy in thoi
E:
B,C
B
3
D
1
E
Cc ng trong s mng
Bt k s mng no cng c th phn tch thnh mt s ng (path) hoc tuyn
ng (route) khc nhau. ng ch n gin l mt chui cng vic t im bt u
n im kt thc ca s mng. v d trn, ch c ba ng:
(a) A C D;
(b) B D o;
(c) B E.
BI TP THC HNH 4
(5 PHT)
377
e.g.
V D
NG GNG
B: mc li dy in
E: trang tr phng ng
F: lp h thng ng nc
C, D
H: trang tr phng bp
I: trang tr phng tm
378
2
A
1
D
G
4
E
5
3
5
1
H
F
5
I
2
ACG
(5 + 2 + 4)
11
BDG
(4 + 1 + 4)
BE
(4 + 5)
BFH
(4 + 5 + 3)
12
B F I o
(4 + 5 +2 + 0)
11
BI TP THC HNH 5
(10 PHT)
Cng vic
Cng vic
trc
Thi gian
thc hin
(ngy)
R, S
T: thng lng gi c
D n ny c th c hon thnh trong bao nhiu ngy?
379
380
C
2
A
5
B
4
3
G
4
7
1
E
5
4
F
5
5
H
3
0
9
I
2
6
BI TP THC HNH 6
12
11
(5 PHT)
381
Thi im
mun nht ca
s kin
Cng vic
trung gian
(a)
Thi im xy ra s
kin yu cu s
kin 3
(a) (b)
12
382
5
6
C
2
7
8
5
1
0
0
7
E
5
B
4
3
4
4
12
12
H
3
5
5
9
9
I
2
6
11
12
Tm ng gng
Cng vic gng l cng vic phi c bt u ng thi im, nu khng tng thi
gian thc hin d n s b tng ln. Theo quy tc, mi s kin trn ng gng c
cc thi im sm nht v mun nht trng nhau. Do , ng gng trong s
mng trn l B F H (cc s kin 1, 3, 5, 7). S kin vi thi im sm nht v mun
nht trng nhau c gi l s kin gng (critical event).
BI TP THC HNH 7
(10 PHT)
L : vit kch bn
Cng vic
N : quay v bin tp
M, Q
383
4
4
E
5
F
5
H
5
12
12
9
9
Tuy nhin, cng vic E khng phi l cng vic gng: ng gng i qua s kin 5.
Nu nghi ng v vic liu mt cng vic c nm trn ng gng hay khng, th bn
nn kim tra xem cng vic c bt k thi gian d tr no khng (xem hnh bn
di). Tt c cc cng vic gng u khng c thi gian d tr.
BI TP THC HNH 8
Trong v d trn, cng vic D v G c thi gian d tr l bao nhiu?
384
(5 PHT)
e.g.
V D
Giai on trc
S ngy thc
hin chun
8.000
6.000
Giai on B
10.000
4.000
Giai on A, C, D
1.000
Giai on E
16.000
45.000
S mng cho vic ng ca ca cng ty c th nh di y (c th c mt s
thay i trong b cc).
385
2
D
1
4
8
0
0
0
A
8
4
3
4
6
8
8
E
3
Ch thch:
S hiu ca
s kin
11
11
F
3
14
14
Thi im xy ra
s kin sm nht
Thi im xy ra
s kin mun nht
S ngy thc
hin chun
3.000
1.000
4.000
1.000
2.000
6.000
386
2
4
2
D
1
0
0
A
4
3
3
3
3
4
4
E
2
6
6
F
1
7
7
Thi gian chun cho cng vic D l 4 ngy, v cn chi ph l 1.000 GBP/ngy rt
ngn thi gian thc hin. Trong s mng thi gian ti thiu, chng ta rt ngn
thi gian thc hin ca cng vic D xung 2 ngy, t 4 ngy xung 2 ngy, vi mc
chi ph 2.000 GBP th ch to ra thi gian d tr l 2 ngy. Vic rt ngn ny s l
lng ph, do khng nn lm. Cng vic D nn c thc hin thi gian chun
l 4 ngy.
Chi ph ng ca theo thi gian ti thiu s nh sau:
Cng
vic
Ngy thc
hin
Chi ph
c bn
GBP
Tng
chi ph
GBP
(ti thiu)
8.000
12.000
20.000
(ti thiu)
6.000
1.000
7.000
(ti thiu)
10.000
4.000
14.000
(chun)
4.000
4.000
(ti thiu)
1.000
2.000
3.000
(ti thiu)
16.000
12.000
28.000
45.000
31.000
76.000
(3.000 + 1.000)
4.000
(3.000 + 4.000)
7.000
2.000
6.000
Tt nht l tit kim 1 ngy thc hin cng vic A (tng thi gian thc hin
n 5 ngy) v tit kim 1 ngy thc hin cng vic C - tng thi gian thc
hin cng vic C n 2 ngy chun. S tin tit kim chi ph s l 7.000
GBP, vt mc ng gp thu c t vic rt ngn thi gian thc hin d
n xung 7 ngy (5.000 GBP). Do , ng ca 8 ngy s lm tng li nhun
ln 2.000 GBP so vi vic ng ca 7 ngy.
(b) ng ca 9 ngy (nine-day shutdown). Cng vic C gi ang mc thi
gian chun, v th phng n la chn ng ca 9 ngy thay v ng ca 8
ngy s nh sau:
S tin tit kim
c GBP
(i)
388
4.000
2.000
6.000
Chi ph
Ngy
GBP
(8.000 + 9.000)
17.000
(6.000 + 1.000)
7.000
10.000
4.000
(1.000 + 2.000)
GBP
3.000
16.000
57.000
20.000
37.000
iu ny cho thy s tin tit kim thc 8.000 GBP trn cc chi ph trc tip cho vic
ng ca theo thi gian chun l 45.000 GBP.
2
D
1
4
5
0
0
0
A
5
5
5
E
2
7
7
F
3
10
10
3
3
3
3
NH NGHA
Phng php nh gi v tng kt d n (Project Evaluation and Review Technique - PERT)
l mt dng phn tch s mng c xt ti s khng chc chn.
S dng phng php nh gi v tng kt d n PERT, chng ta c th a ra cc
c lng lc quan, gn ng nht v bi quan v thi gian thc hin cho mi cng
vic trong d n. Nhng c lng ny c chuyn thnh thi gian thc hin trung
bnh (mean duration) v phng sai (variance), thng qua cc cng thc sau:
(a) Trung bnh =
a + 4m + b
Trong :
6
a
= c lng thi gian thc hin cng vic lc quan
m = c lng thi gian thc hin cng vic gn ng nht
b = c lng thi gian thc hin cng vic bi quan
(b a)2
36
1
lch chun, = (b a)
6
Ngay khi thi gian thc hin trung bnh v lch chun (standard deviation) ca thi
gian thc hin cho mi cng vic c tnh ton, chng ta c th tm ng gng
bng cch s dng thi gian thc hin cng vic trung bnh.
e.g.
V D
Mt d n gm c 4 cng vic.
Cng vic Cng vic trc
390
Thi gian
lc quan
(a)
Ngy
Thi gian bi
quan
(b)
10
15
16
18
26
15
20
31
18
28
a + 4m + b
Chia cho 6
Ngy
5 + 40 + 15 = 60
10
16 + 72 + 26 = 114
19
15 + 80 + 31 = 126
21
8 + 72 + 28 = 108
18
a + 4m + b
6
lch chun ca thi gian thc hin mi cng vic c tnh bng cng thc
Cng vic
ba
Chia cho 6
Ngy
15 5 = 10
1,67
26 16 = 10
1,67
31 15 = 16
2,67
28 8 = 20
3,33
ba
6
S mng ny c th c v bng cch s dng thi gian thc hin trung bnh.
10
10
A
B
10
0
0
19
C
21
18
29
29
0
18
29
Chng ta cng phng sai ca cc cng vic hay thay i trn mt ng. Chng
ta c th lm vic ny min l thi gian thc hin cc cng vic c lp vi nhau.
Phng sai ca thi gian thc hin cng vic A = 1,672
Phng sai ca thi gian thc hin cng vic B = 1,672
Phng sai kt hp ca ng AB
2,78
2,78
5,56
391
392
4 CC CNG C HOCH NH D N
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
e.g.
V D
BIU GANTT
S ngi cn cho
cng vic
Ngy
A
C, E
394
0
0
A
3
F
3
B
5
5
7
C
2
9
9
G
3
10
11
B
3
12
12
12
C
4
D
4
Lao ng
cn c
4
9
Ngy
D
1
3
3
F
6
AB
EBD
EBF
ECF
12
14
15
10
11
B
3
Lao ng
cn c
12
C
4
D
4
F
6
AB
EB
EC
ED
GF
395
BI TP THC HNH 9
(40 PHT)
M t cng vic
Cc cng
vic trc
trung gian
A:
thit k s b
B:
nghin cu th trng
C:
D:
xy dng hng mu
E:
F:
G:
th nghim sn phm
H:
kho st th im
B, E
I:
c lng nh gi
J:
bo co cui cng
F, G, I
396
16
23
Thng 1
30
13 20
Thng 2
27
13
20
27
Thng 3
10
17
Thng 4
24
15 22
Thng 5
Kt thc tun
397
Cng
vic
Thi gian
S nhn
d kin
vin cn
(tun)
Cng vic
tin quyt
M t cng vic
Thit k s b
Nhn bo gi vt t
Lp cc k hoch
Nghin cu th trng
D ton chi ph
B, E
D ton gi
Bo co cui cng
F, G, I
10
12
5
1
0
0
3
5
5
A
5
3 E
C
2
12
14
F
2
7
I
8
8
H
6
16
16
J
6
22
22
14
14
ng gng l A, E, H, I, J.
Tng thi gian thc hin d kin = 5 + 3 + 6 + 2 + 6 = 22 tun
Biu Gantt c dng theo cc thi im bt u sm nht, thi gian thc hin,
s lng nhn vin cn cho mi cng vic:
398
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Cng
vic
S
nhn
vin
10
10
10
11
Biu ngun lc
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Tun
399
5 PHN MM QUN TR D N
Qun tr d n
(Project management)
Cc cng c v phng
php qun tr d n
(Project management tools
and techniques)
Phn mm qun tr d n
(Project management
software)
Cc cng c
hoch nh d n
(More project planning
tools)
Phn mm cng c th phn tch v trnh by nhng thng tin ny theo nhiu cch
khc nhau. Cc cch hin th trong Microsoft Project c biu din trong hnh minh
ha sau y. C th chn cch hin th t cc mc ca menu th xung (drop down
menu) hay qua cc biu tng tt (shortcut) bn tri mn hnh.
401
Sau khi nhp thi gian thc hin cng vic, bn c th thit lp cc quan h ph thuc
(dependency) v rng buc (constraint) cng vic. Thm ch bn c th to quan h
ph thuc gia cng vic trong cc d n khc nhau.
lm c iu ny, di con tr chut vo cng vic bn ang x l v nhn chut
ln mc Project (d n) trn thanh cng c v sau l mc Task information (thng
tin cng vic). Nhn chut ln Predecessors (cc cng vic trc) v nhp ID ca
cng vic - trong v d, trc khi thu thp bo gi v nguyn vt liu th phi hon
thnh thit k s b.
402
Bng vic nhn chut vo Resources (cc ngun lc) (cnh Predecessors), bn c
th phn b ngi, thit b v nguyn vt liu cho cng vic. Bn c th in tn mi
ngi vo d n v thi gian h thc hin cng vic theo t l phn trm.
T l phn trm cc n v cng vic da trn thi gian lm vic sn c nh thit
lp trong lch phn b ngun lc (resource calender). Nu lch phn b ngun lc
cho bit ngun lc sn sng cho 8 gi ngy th hai, th 100% ngun lc cho cng
vic ngy hm c ngha l c th dnh trn 8 gi cho cng vic. Tuy nhin, nu
lch phn b ngun lc ch ra rng ngun lc sn c cho 4 gi ngy th ba th 100%
ngun lc c ngha l c th b tr 4 gi cho cng vic.
403
Bn c th phn chia cng vic (task) thnh cc cng vic ph (sub-task). Nhn chut
vo nm bn di m bn mun cng vic ph mi xut hin, sau nhn chut
vo menu Insert (chn) v sau l mc New Task (cng vic mi). t tn cho cng
vic ph v in thi gian phn b cho cng vic . Nhn chut vo thanh tc v
404
Bn c th thm thng tin h tr cng vic bng cch nhp ghi chp, gn file hoc to
siu lin kt cho cc thng tin lin quan trong file d n ca bn hoc cc v tr khc.
Ngay khi k hoch c thc hin, bn c th gim st tin , phn b ngun lc
v thc hin cc sa i cn thit.
Nh bn mong i, c rt nhiu tnh nng to lp bo co.
405
5.3 Cc u im v nhc im
Cc u im (advantage) khi s dng phn mm qun tr d n c tng kt
di y.
u im
Nhn xt
Gip ti lp k
hoch nhanh
chng
406
407
Sheet 3
Sheet 2
408
TNG KT CHNG
C cu phn tch cng vic (WBS) l phng php phn tch mt cng vic
thnh cc cng vic c th hn. Phng php ny c th c s dng c
lng chi ph (bng vic xc nh ngun lc cn cho mi cng vic), v c s
dng lp lch trnh cc cng vic bng cch xc nh s ph thuc gia chng.
Phng php qun tr d n l tng l tng cho vic vi tnh ha bng cch
s dng phn mm qun tr d n.
409
CU HI N TP
1 Cc vn ring bit ca qun tr d n l g?
2 Xc nh d n lin quan ti ci g?
3 C th a ra bn loi c lng khc nhau no?
4 C cu phn tch cng vic WBS l g?
5 Khi no cn c cng vic o trong mng?
6 ng gng l g?
7 Thi gian d tr ca mt cng vic l g?
8 Cng thc no c s dng trong phng php nh gi v tng kt d n
PERT c lng lch chun v lch trung bnh ca thi gian thc hin
mt cng vic?
9 Nu c chui cng vic vi thi gian thc hin hay thay i, chng ta c th thm
cc lch chun ca thi gian thc hin chng khng?
10 Mc ch ca biu Gantt l g?
11 Biu ngun lc l g?
P N CU HI N TP
1 Cc vn qun tr d n ring bit gm c nhm - h phi c th trao i vi
nhau mt cch hiu qu v ngay lp tc khi nghin cu cc d n khc nhau.
Lun c cc vn mi theo d kin hay bt ng cn gii quyt nh nh gi
mt cch cng bng s ng gp ca cc thnh vin, chng hn cc chuyn gia
c th ngh ng gp ca h quan trng hn. Nhng li ch b tr hon i km
vi mt s d n cng c th gy ra tnh trng cng thng cho ngi hng li
cui cng - nhng ngi c th gy p lc ln qun tr d n khi thi im tr
nn kh khn.
2 Xc nh d n l quy trnh c tnh tng tc. Hay ni cch khc, ti mt giai on
no , n c th c chnh sa, lm r hn cc chi tit so vi trc d n c
th c xc nh trong hp ng, trong tiu chun k thut ca sn phm hoc
trong tiu chun k thut ca khch hng.
3 Bn loi c lng l c lng gn ng, c lng so snh, c lng
kh thi v c lng ng tin cy.
4 C cu phn tch cng vic (WBS) l qu trnh phn tch d n thnh cc cng
vic c th qun l.
5 Cng vic o c s dng trong phn tch mng khi hai cng vic c th bt
u v kt thc cng mt lc. Cng vic ny c biu din bng ng mi tn
nt t.
410
a + 4m + b
lch chun, =
6
1
6
(b a)
9 Khng, chng ta c th thm cc phng sai ca thi gian thc hin hay thay i
tnh ton phng sai ca chng; v nu sau ly cn bc hai ca phng
sai ny, chng ta s thu c lch chun ca thi gian thc hin hay thay i
ca chui cng vic.
10 Biu Gantt biu din mi lin h v thi gian gia cc cng vic trong d n.
N l mt biu dng thanh ngang (horizontal bar chart) c s dng c
lng s lng ngun lc v thi im cn s dng ngun lc.
11 Biu ngun lc l biu ct biu din cc yu cu v lao ng ca d n.
P N BI TP THC HNH
1
B nhim vo mt v tr
Cng vic
Nhu cu
Ngn sch
Yu cu
cng vic
Cng vic
Cc la chn
Thi im
Chp thun
Ngi
Cc ng vin
Thu ht
ng vin
Sng lc
ng vin
Ni dung
qung co
Ni qung co
Tiu chun
nh gi CV
ca ng vin
Danh sch
chn lc
La chn
Phng vn
Ni phng
vn
Phng vn
Ca lm vic
B nhim
Cc iu kin
B nhim
B tr li
Quyt nh
2 (a) Sai s chi ph +/-5% c ngha l li nhun s c tng hoc gim 4.000 GBP
(tc l 5% 80.000 GBP), hay ni cch khc, li nhun tng hoc gim 20%.
(b) Sai s chi ph 10% c ngha l s tng hoc gim li nhun 8.000 GBP hay
40% li nhun.
(c) Sai s chi ph 20% c ngha l s tng hoc gim li nhun 16.000 GBP
hay 80% li nhun.
3 C, cng vic E v H c th c thc hin ng thi. Qu thc vy, y l iu
hp l nn lm. Nu thc hin cng vic E mt 5 ngy v cng vic F ch mt 1
411
P
4
9
T
3
Q
7
R
2
5
7
1
3
3
L
3
Q
8
8
M
5
J
6
12
12
N
4
K
5
6
7
0
0
8
8
H
6
14
14
2
3
5
E 3
A
10
12
D
5
5
2
5
5
C
2
I
G
4
16
16
J
6
F
7
4
14
22
22
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
H
D
HG
G
F
B
Lao ng cn c
AB
EDC
10
EDF HDF HD
10 11
413
414
Chng
11
Thm nh u t
Cc phng php
thm nh truyn thng
(Traditional appraisal
methods)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Dng nin kim v
dng nin kim vnh cu
(Annuities and
perpetuities)
Gii thiu
Phn tch ti chnh (financial analysis) c dng c tnh kh nng sinh li
ca mt d n u t tim nng. Phn tch ti chnh bao gm hai loi thng tin: (1)
tham s ti chnh (financial parameters) v (2) d liu chi ph v doanh thu (cost and
revenue data). Cc tham s ti chnh bao gm thng tin v khu hao, lm pht, thu
sut thu nhp, t l chit khu ca t chc, cc mc thi gian lin quan ti chi ph
u t ban u (initial investment) v chi ph hot ng hng nm (annual operating
cost). D liu chi ph v doanh thu bao gm c chi ph u t ban u v chi ph hot
ng hng nm.
u tin chng ta s xem xt phng php thi gian hon vn v t sut li nhun
k ton (Payback and the Accounting Rate of Return). y l hai phng php thm
nh d n u t vn, c th thch hp gp li vi nhau thnh phng php truyn
thng. V c bn, phng php thi gian hon vn cho bn bit s mt bao lu
hon li khon u t t li nhun ca n. Sau chng ta s nghin cu tip
phng php dng tin chit khu (Discounted Cash Flow - DCF).
Cc yu t c bn trong phng php thm nh d n u t s dng phng php
dng tin chit khu DCF: Gi tr hin ti rng (Net Present Value - NPV) v t sut
hon vn ni b (Internal Rate of Return - IRR) l dng tin (i lp vi li nhun) v
gi tr theo thi gian ca tin. D s dng phng php nh gi no, th chng ta
cng s dng phng php dng tin chit khu d tnh ca d n xc nh gi
tr hin ti ca n.
415
Mc tiu bi hc
Sau khi kt thc chng ny, bn c th:
nh gi c tm quan trng ca cc quyt nh u t.
Tho lun nhng u im v nhc im ca t sut li nhun k ton (Accounting Rate of Return - ARR) thm nh d n u t vn.
Hiu c phng php tnh thi gian hon vn.
Hiu c khi nim chit khu.
Tnh ton phng php gi tr hin ti rng (Net Present Value - NPV).
Hiu c phng php t sut hon vn ni b (Internal Rate of Return - IRR).
Gii thch dng nin kim v dng nin kim vnh cu.
Hiu c li kp v chit khu.
1 THM NH U T
Cc phng php
thm nh truyn thng
(Traditional appraisal
methods)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Dng nin kim v
dng nin kim vnh cu
(Annuities and
perpetuities)
1.1 u t l g?
u t i hi b chi ph vo mt ci g ngy hm nay v k vng li ch trong
tng lai. u t lin quan n vic hy sinh cc c hi tiu dng hin ti (current
consumption opportunity), c c li ch v kh nng tiu dng trong tng lai
(benefit of future consumption possibility). Mc ch ca thm nh u t l nh gi
xem vic hy sinh hin ti c ng gi hay khng.
Cc quyt nh u t cc k quan trng v chng lun lin quan n s tn ti, thnh
vng v pht trin ca t chc trong tng lai. Mc tiu chnh ti a ha gi tr ti
sn ca cc c ng (shareholder wealth) trong t chc l gi thuyt c bn lun
lun ng. Phi thc hin u t duy tr v gia tng ti sn c ng. t c
mc tiu ti a ha gi tr ti sn ca c ng, nh qun tr t chc cn a ra quyt
nh tt nht da trn thng tin c sn v s dng cc phng php thm nh thch
hp nht.
416
D bo (forecasting) nhu cu u t.
Nhn din (identifying) d n p ng nhu cu.
nh gi (appraising) phng n.
La chn (selecting) phng n tt nht.
u t (investing) vo d n chn.
Qun l (monitoring) d n.
418
CH DN
Chng ta s xem xt mi phng php ny chi tit hn cc phn tip theo.
1.5 Qun l d n u t vn
Khi thm nh xong mt d n, thc hin phn tch nhy v chp nhn d n, cn
thit lp vic qun l d n v tin hnh nh gi sau khi hon thnh d n. Cng tc
qun l bao gm ba mng chnh:
(a) Chi ph vn (capital spend) - ch n nhng kha cnh thng dn n
chi tiu khng hiu qu.
(b) Thi gian d n (project timing) - vic tr hon xut hin gn nh hng ngy
trong nhiu d n ln nh thng thy trn cc bn tin ti chnh.
(c) Li nhun (benefits) - cng xut hin gn nh thng xuyn trn cc bn
tin ti chnh, y l mt kha cnh trong mi th khng th xy ra nh
k hoch.
thit lp mc qun l thch hp, cn b nhim mt nh qun l d n gii c
mc trch nhim v thm quyn tng xng, cng vi cn nh gi d n
thng xuyn m bo d n hot ng theo ng k hoch.
Cc quyt nh u t vn c a ra da trn c s cc c tnh - c tnh chi
tiu, c tnh thu nhp, c tnh thi gian... Nhng cc c tnh ny chnh xc nh
th no?
D n u t phi c nh gi lin tc. Mt phn ca cng tc nh gi ny l vic
thc hin nh k cc nghin cu chi tit nhng g thc s xy ra theo tng giai on.
C l mt nm sau khi u t vn, t chc nn t ra mt s cu hi nh l:
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Dng nin kim v
dng nin kim vnh cu
(Annuities and
perpetuities)
e.g.
V D
(45.000 GBP/5)
240.000 GBP
(9.000 GBP)
240.000 GBP
x 100%
x 100%
= 3,75%
421
u im v nhc im ca ARR
Phng php t sut li nhun k ton ARR l mt phng php n gin, d hiu
v c th s dng nh bc kim tra ban u; l u im chnh ca ARR. Phng
php t sut li nhun k ton ARR cung cp thng tin tng quan v mt d n mi,
nhng thiu s tinh vi nh cc phng php khc.
C mt mi lin h vi vi phng php o lng k ton thng c s dng. T
sut li nhn k ton (ARR) ging nh Li nhun trn s vn s dng (Return on
Capital Employed - ROCE) v vic xy dng cng thc tnh; iu ny c th khin
nh hoch nh k hoch kinh doanh d hiu ARR hn. ARR c biu hin bng
n v phn trm, iu ny gip nh qun l d dng s dng hn.
C mt vi li ph bnh, t ra nghi vn v ng dng thc t ca ARR:
(a) B qua gi tr thi gian ca tin.
(b) Khng quan tm n thi gian ca li nhun: li nhun trung bnh s khng
thay i cho d li nhun trong cc nm trc cao hn hoc ngc li.
(c) Khng c tn hiu xc nh no c ARR a ra gip nh qun l quyt
nh u t hay khng. Vic thiu ch dn cho vic a ra quyt nh ny c
ngha l cc quyt nh u t vn mang tnh ch quan.
422
e.g.
V D
(4.000)
(4.000)
750
(3.250)
750
(2.500)
900
(1.600)
1.000
(600)
600
400
400
D n
1
(50)
(100)
(80)
(100)
(100)
(100)
50
40
40
30
10
30
20
30
30
10
15
20
20
20
40
85
20
40
20
10
10
10
20
20
20
20
10
20
10
40
30
5
6
Thi gian hon vn (Nm)
423
424
BI TP THC HNH 1
(10 PHT)
200
250
300
450
400
200
150
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Dng nin kim v
dng nin kim vnh cu
(Annuities and
perpetuities)
NH NGHA
Thut ng "gi tr hin ti (present value)" n gin c ngha l lng tin phi u t by gi trong
vng n nm vi li sut r% thu v mt lng tin c th trong tng lai ti thi im o hn.
NH NGHA
Nguyn tc chit khu (discounting) c bn l nu mun c V GBP vo thi im n nm sau ,
chng ta cn u t mt lng tin nht nh by gi (nm 0) vi li sut r% c c lng tin
yu cu trong tng lai (nm th n).
426
tin u t ban u
10%
14.641 GBP
14.641 GBP =
X(1 + 0,1)4
14.641 GBP =
X x 1.4641
14.641 GBP
1,4641
= 10.000 GBP
10.000 GBP hin ti, vi kh nng mang li li sut 10% mi nm, tng ng vi
gi tr 14.641 GBP sau 4 nm. V th, chng ta c th ni rng 10.000 GBP l gi tr
hin ti (PV) ca 14.641 GBP nm 4, vi li sut 10%.
S
X
r
n
e.g.
V D
CHIT KHU
1
(1 + r)
427
(a) S
n
r
PV
(b) S
n
r
PV
(c) S
n
r
PV
= 60.000 GBP
=6
= 0,15
1
= 60.000 x
6
1,15
= 60.000 x 0,432
= 25.920 GBP
= 100.000 GBP
=5
= 0,06
= 100.000 x
1,06
= 100.000 x 0,747
= 74.700 GBP
= 4.000 GBP
= 2 hoc 3
= 0,12
1
1
= (4.000 x
) + (4.000 x
)
3
1,12
1,122
= 4.000 x (0,797 + 0,712)
= 6.036 GBP
6.036,00
724,32
6.760,32
811,24
7.571,56
Tr s tin rt ra
(4.000,00)
3.571,56
428,59
4.000,15
Tr s tin rt ra
(4.000.000)
Sai s lm trn
BI TP THC HNH 2
0,15
(10 PHT)
428
e.g.
V D
GI TR HIN TI RNG CA MT D N
Cng ty TNHH Dog ang cn nhc xem c u t 5.000 GBP vo mt loi thit b
khng. Li nhun tin mt (cash profit) tc chnh lch gia thu v chi tin mt t d
n s bng 3.000 GBP trong nm u tin v 4.000 GBP trong nm th hai.
Cng ty ny s khng u t vo bt c d n no, nu d n khng to ra t sut
li nhun vt 15% mt nm.
429
Yu cu
nh gi xem liu d n u t ny c ng u t (hay kh thi) khng.
BI GII
Trong v d ny, chi ph u t 5.000 GBP hin ti s thu v c 3.000 GBP trong
nm th nht v 4.000 GBP trong nm th hai. Tuy nhin, theo phng php DCF,
ngi ta thng gi nh rng dng tin pht sinh trong mt nm xy ra vo cui
nm, v vy cc dng tin ca d n nh sau:
GBP
Nm 0 (hin ti)
(5.000)
3.000
4.000
Dng tin
T l chit khu
Gi tr hin ti
GBP
15%
GBP
3.000
4.000
1
1,15
1
2
(1,15)
= 0,870
2.610
= 0,756
3.024
5.634
Dng tin
T l chit khu
Gi tr hin ti
GBP
15%
GBP
(5.000)
3.000
4.000
1.000
1
(5.000)
= 0,870
2.610
= 0,756
3.024
Gi tr hin ti rng
+634
1,15
1
(1,15)2
BI TP THC HNH 3
(20 PHT)
GBP
6.000
8.000
5.000
1.000
1
(a) PV (gi tr hin ti) ca 1 GBP nm th nht l 1 GBP x
(1,10)
x 0,909
= 1 GBP
1
(b) Tng t, PV ca 1 GBP nm th hai l 1 GBP x
2
(1,10)
x 0,826
= 1 GBP
1
(c) PV ca 1 GBP nm th ba l 1 GBP x
3
(1,10)
x 0,751
= 1 GBP
So snh d n
Phng php gi tr hin ti rng NPV cng c th c s dng so snh hai hay
nhiu phng n u t. V d, gi s cng ty TNHH Daisy c th chn gia d n
trnh by trong Cu hi 2 trn hoc d n u t th hai, cng cn s tin 28.000 GBP
nhng s thu v 6.500 GBP trong nm th nht, 7.500 GBP trong nm th hai, 8.500
GBP trong nm th ba, 9.500 GBP trong nm th t v 10.500 GBP trong nm th
nm. Cng ty nn chn d n u t no?
Nguyn tc quyt nh l chn phng n c gi tr hin ti rng NPV cao nht.
V th chng ta cn tnh ton NPV phng n 2.
Nm
Dng tin
T l chit khu
Gi tr hin ti
GBP
11%
GBP
(28.000)
1,000
(28.000)
6.500
0,901
5.857
7.500
0,812
6.090
8.500
0,731
6.214
9.500
0,659
6.261
10.500
0,593
6.227
NPV = 2.649
e.g.
V D
432
BI GII
H s
Nm
Thnh cng
Tht bi
chit khu
Dng tin
PV
Dng tin
PV
5%
Nghn GBP
Nghn GBP
Nghn GBP
Nghn GBP
1,000
(340)
(340,00)
(340)
(340,000)
0,952
210
199,92
162
154,224
0,907
210
190,47
174
157,818
50,39
(27,958)
NH NGHA
Phng php t sut hon vn ni b ca dng tin chit khu (Internal rate of return (IRR)
method of discounted cash flow) l phng php xc nh li sut (t sut hon vn ni b) m ti
NPV bng 0. Bi vy, t sut hon vn ni b l t sut hon vn ca vn u t.
433
e.g.
V D
500 (1 + r)
1+r
PV ca li nhun
600
(1 + r)
600
600
500
= 1,2
0,2 = 20%
e.g.
V D
434
li nhun
chi ph d n
100
800
0,08
Ta bt u th vi 8%.
(a) Th 8%
Nm
Dng tin
H s chit khu
Gi tr hin ti
GBP
8%
GBP
(800)
1,000
(800,0)
400
0,926
370,4
300
0,857
257,1
200
0,794
158,8
NPV (13,7)
Dng tin
H s chit khu
Gi tr hin ti
GBP
6%
GBP
(800)
1,000
(800,0)
400
0,943
377,2
300
0,890
267,0
200
0,840
168,0
NPV 12,2
435
NPV
IRR tnh theo phng php
ni suy
+ve
(+12,2)
8%
6%
Li sut
(13,7)
ve
th thc ca NPV cc mc li
sut khc nhau l mt ng cong
NPV
Hnh 11.1: th th hin tnh ton IRR bng phng php ni suy
CNG THC GHI NH
Gi tr ca IRR, ti NPV bng 0, c th c tnh nh sau:
IRR = a% + [
A
AB
x (b a)]% trong
a l mc li sut th nht
b l mc li sut th hai
A l NPV mc li sut a
B l NPV mc li sut b
12,2
(12,2 + 13,7)
x (8 6) %
=
6% + 0,942%
6,942%
(d) p n ch l gi tr gn ng (approximation), bi NPV gim t +12,2 ti
13,7 theo mt ng cong m khng phi l mt ng thng.
Vi iu kin l cc gi tr NPV gn bng 0 c s dng, th gi thuyt
tuyn tnh (linear assumption) s dng trong phng php ni suy l tng
i chnh xc.
(e) Lu rng cng thc s vn s dng c nu A v B u dng, hoc u
m, v thm ch a v b khc xa vi IRR thc t nhng khi kt qu s km
chnh xc hn.
436
BI TP THC HNH 4
(10 PHT)
16%
17%
18%
19%
CH DN
C th c tnh t sut hon vn ni b IRR ca d n bng cch v s cc gi gi tr hin ti rng
NPV v t l chit khu tng ng ca chng mt cch chnh xc trn th. Khi tt c cc im ny
c ni vi nhau, ta c th c c gi tr IRR gn ng trn th ti giao im gia ng
v vi trc honh.
e.g.
V D
150.000
GBP
55.000 GBP
115.000 GBP
60.000
GBP
4 nm
15% mt nm
437
438
439
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Thm nh u t
(Investment
appraisal)
Dng nin kim v
dng nin kim vnh cu
(Annuities and
perpetuities)
1
r
1
n
(1 + r)
440
e.g.
V D
= 4.000 x
1
0,1
(1 + 0,1)
1
r
1
n
(1 + r)
, th PV ca a GBP = a
1
r
1
n
(1 + r)
PV ca a GBP
a=
1
r
1
n
(1 + r)
Cng thc ny gip chng ta tnh c nin kim cn thit c t sut hon vn thu
v (r) trn s tin u t (P).
e.g.
V D
= 3.000 GBP
r
t
= 0,07
= 10
3.000
=
1
0,07
3.000 GBP
7,024
1
(1,07)
10
= 427,11
441
BI TP THC HNH 5
(20 PHT)
(a) Luyn tp tnh ton cng thc nin kim rt quan trng. Tnh cc h s trong cng
thc nin kim trong nhng trng hp sau:
(i) n = 4; r = 10%
(ii) n = 3; r = 9,5%
(iii) trong vng 20 nm vi r = 25%
(b) Tnh gi tr hin ti ca 4.000 GBP mi nm trong vng 4 nm tnh t nm
th hai n nm th nm vi t l chit khu l 10% hng nm? Hy s dng
cng thc nin kim.
BI TP THC HNH 6
(10 PHT)
PV
r
n
= 0,04
= 10
1
n
(1 + r)
Tnh PV?
A 6,41
B 7,32
C 8,11
D 9,22
442
CNG THC CN NH
Nin kim (a) =
e.g.
V D
Mt ngn hng cho vay 3.000 GBP vi li sut l 7%/nm. Ngi i vay s phi thanh
ton n trong vng 10 nm. Ngi phi tr bao nhiu tin mi nm?
BI GII
Do ngn hng cho vay l thi im hin ti, vy gi tr hin ti (PV) ca khon cho
vay l 3.000 GBP. Thanh ton hng nm khon n c xem nh l dng nin
kim. Chng ta c th dng cng thc dng nin kim nh sau tnh s tin phi tr.
PV
Nin kim =
H s nin kim
Nhn vo bng gi tr hin ti tch ly c th thy h s nin kim = 7,024 vi n =
10, r = 7%.
Do :
Nin kim
3.000 GBP
7,024
= 427,11 GBP
Khon tin phi tr n hng nm l 427,11 GBP.
CNG THC CN NH
Gi tr hin ti ca 1 GBP mi nm c thanh ton hoc thu nhp trong nin
kim vnh cu bt u trong mt nm, vi t l chit khu l r%/nm.
1
PV =
r
443
e.g.
V D
Hin ti bn phi u t bao nhiu tin (s tin gn nht) nhn c 35.000 GBP
mi nm trong nin kim vnh cu, nu li sut hng nm l 9%?
BI GII
a
PV =
r
Vi
a
r
= 35.000 GBP
= 9%
PV =
e.g.
35.000 GBP
0,09
= 388.889 GBP
V D
Dng tin
H s chit khu
Gi tr hin ti
GBP
15%
GBP
(50.000)
1,0
(50.000)
1-
9.000
1/0,15
60.000
NPV 10.000
444
BI TP THC HNH 7
(15 PHT)
C 81.549 GBP
D 70.074 GBP
BI TP THC HNH 8
(10 PHT)
Hin ti bn phi u t bao nhiu tin (s tin gn nht) nhn c 20.000 GBP
mi nm trong nin kim vnh cu, nu li sut hng nm l 20%.
A 4.000 GBP
B 24.000 GBP
C 93.500 GBP
D 100.000 GBP
e.g.
V D
Jamie mun mua mt xe -t Porsche 911. Anh y s phi chi tr 45.000 GBP trong
vng 2 nm. Anh quyt nh tit kim s tin bng nhau mi qu cho n khi s
tin mua xe. Gi s anh y c th kim c li tc t cng ty t ai vi t l l 5%/
nm. Tnh s tin Jamie phi tit kim mi nm. Gi s s tin u tin tit kim
c ngay t thi im hin ti.
(a) Tnh s tin bng cch s dng cng thc nin kim.
(b) Tnh s tin bng cch s dng bng nin kim.
BI GII
Nu Jamie cn 45.000 GBP trong vng hai nm th gi tr hin ti ca n l:
45.000 GBP
PV
=
2
(1 + 0,05)
= 40.816 GBP
(a) S dng cng thc nin kim
H s nin kim =
1
r
1
n
(1 + r)
445
Vi
r = 0,05
n=2
1
H s nin kim
= 1,8594
0,05
1
(1 + 0,05)
PV
H s nin kim
40.816 GBP
=
1,8594
= 21.951 GBP
Jamie phi tit kim mi nm l 21.951 GBP.
(b) S dng bng nin kim
Vi n = 2; r = 0,05, h s nin kim l 1,859 (xem trong bng gi tr hin ti
tch ly).
PV
Nin kim
=
H s nin kim
40.816 GBP
=
1,859
= 21.956 GBP
C s chnh lch 5 GBP (21.956 GBP 21.951 GBP) v lm trn s.
e.g.
V D
Nm 1
Nm 2
21.956 GBP
(KT THC)
x (1,05)
21.956 GBP x 1
446
4.4 Th chp
Khi c nhn vay th chp t mt t chc tn dng, gi tr hin ti ca dng nin kim
thanh ton chnh l s tin c vay. Cc khon vay th chp (mortgage) p dng
mc li sut khng i cho mt thi k nht nh.
Nin kim =
Nin kim chnh l gi tr khon thanh ton hng k (regular repayment value).
Hy xem v d sau:
e.g.
V D
TH CHP
Tim vay th chp 30.000 GBP trong vng 25 nm. Li sut phi tr l 12%. Tnh s
tin phi tr hng thng.
BI GII
Gi tr hin ti ca khon th chp
= 30.000 GBP.
H s nin kim
1
1
=1
25
0,12
(1 + 0,12)
= 7,843
447
S tin hng thng phi tr
PV
H s nin kim
30.000 GBP
=
7,843
= 3.825 GBP
= 3.825 GBP :12 = 318,75 GBP
448
TNG KT CHNG
n
1
Cng thc tnh chit khu l X = S x
c bin i t cng thc tnh
n
(1 + r)
li kp.
Phng php gi tr hin ti rng NPV tnh ton gi tr hin ti ca mi khon thu
v chi lin quan n u t mt t sut hon vn nht nh, sau tnh tng s
rng. Ch khi NPV dng, th d n u t mi c xem l c th chp nhn.
A
AB
x (b a) %
1
r
1
t
(1 + r)
Gi tr PV ca nin kim
Nin kim =
H s nin kim
449
CU HI N TP
1 Khi nim gi tr hin ti l g?
2 Cng thc chit khu l X = S x
1
(1 + r)n
Trong
S=
X=
r =
n=
(a) T sut hon vn (l mt t l).
(b) Tng nhn c sau thi gian n nm.
(c) Gi tr hin ti (PV) ca tng .
(d) S khong thi gian.
3 Hai phng php thm nh vn thng dng s dng phng php dng tin
chit khu DCF l g?
4 Nu cng thc tnh t sut hon vn ni b IRR v ngha cc k hiu trong
cng thc.
5 Nin kim l tng s tin nhn c hng nm.
NG
SAI
450
P N CU HI N TP
1 S tin phi u t by gi nhn c mt s tin vo thi im o hn trong
tng lai vi li sut r%.
2 S = (b)
X = (c)
r = (a)
n = (d)
3 Phng php gi tr hin ti rng NPV.
4 IRR = a% +
A
AB
x (b a) %
A = NPV t sut a
B = NPV t sut b
P N BI TP THC HNH
1 im hon vn ri vo nm th t. Doanh thu to ra trong nm ny l 450.000
GBP. Bi cn tr 150.000 GBP vo thi im u nm th t, thi gian hon vn
l 3 nm + 150/450 = nm.
Thi gian hon vn = 3 nm = 3 nm 4 thng.
T sut li nhun k ton
ARR =
x 100%
451
1
(1 + r)
Nm
1
12
1,07
= 7.104 GBP
Dng tin
H s chit khu
GBP
10%
(18.000)
6.000
8.000
5.000
1.000
GBP
1,000
(18.000)
= 0,909
5.454
= 0,826
6.608
= 0,751
3.755
= 0,683
683
1
1,10
1
1,10
1
1,10
Gi tr hin ti
1
1,10
Gi tr hin ti rng
(1.500 )
A
AB
x (b a) %
IRR = 15% +
452
50.000 GBP
50.000 GBP (10.000)
x (2015) %
(a) (i)
0,1
1
(ii)
0,095
(iii)
1
0,25
(1 + 0,1)
= 3,170
1
(1 + 0,095)
1
(1 + 0,25)
20
= 2,509
= 3,954
(b) Cng thc cho gi tr ca s tin 4.000 GBP vi li sut l 10%/nm, khng
phi l gi tr hin ti ti nm 0, m l gi tr ti nm trc dng tin nin kim
u tin, ti Nm (2-1) = Nm th nht. Chng ta phi chit khu kt qu tnh
ton theo Bi gii ti Phn 4.5 t nm th nht xung nm 0.
1
PV = 12.680 GBP x
= 11.527,27 GBP
1,10
6 PV =
1
0,04
1
(1 + 0,04)
10
= 8,11
Phng n ng l C.
7 tr li dng cu hi ny, chng ta c th dng bng gi tr hin ti tch ly cho
r = 9% v n = 14, bi v k thanh ton u tin l ngay lp tc (ch khng phi
l sau mt nm). By trong cu hi kiu ny l chng ta s nhn r = 9% v n =
15 trong bng. Nu bn lm nh th, nn thay i thi quen trc khi bc
vo k thi.
T bng gi tr hin ti tch ly cho r = 9% v n = 14, th h s nin kim = 7,786.
Khon thanh ton ln th nht thc hin ngay lp tc, nn PV ca 9.000 GBP l
(9.000 GBP x 1,0). Cc khon thanh ton ln 2 n 15 c PV 9.000 GBP x 7,786
= 70.074 GBP.
Tng PV = 9.000 GBP (thanh ton ln th nht) + 70.074 GBP (ln 2 n15)
= 79.074 GBP
Phng n ng l A.
(C th dng cch khc: Cng thm 1 vo h s nin kim, v khon thanh ton ln
th nht c thc hin vo thi im hin ti.
H s nin kim = 7,786 + 1 = 8,786
PV = Nin kim x h s nin kim
= 9.000 GBP x 8,786 = 79.074 GBP).
453
8 PV =
a
r
20.000 GBP
0,2
= 100.000 GBP
Phng n ng l D.
454
455
456
Ph lc
457
458
Ti liu hng dn Pearson Edexcel dnh cho mn hc: Phn tch v ra quyt nh kinh doanh
459
Ni dung
1
460
c nu
trong (cc)
chng
3, 4
6, 7
10
11
Ti liu hng dn Pearson Edexcel dnh cho mn hc: Phn tch v ra quyt nh kinh doanh
Kt qu hc tp (KQ)
Tiu ch nh gi
461
462
Cc bng ton hc
463
464
Cc bng ton hc
CC BNG TON HC
BNG GI TR HIN TI (PRESENT VALUE TABLE)
Gi tr hin ti ca 1, l (1 + r)-n
Trong r = t l chit khu
n = s chu k thi gian cho n khi thanh ton
S chu k
thi gian
(n)
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
9%
10%
0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909
0,980 0,961 0,943 0,925 0,907 0,890 0,873 0,857 0,842 0,826
0,971 0,942 0,915 0,889 0,864 0,840 0,816 0,794 0,772 0,751
0,961 0,924 0,888 0,855 0,823 0,792 0,763 0,735 0,708 0,683
0,951 0,906 0,863 0,822 0,784 0,747 0,713 0,681 0,650 0,621
0,942 0,888 0,837 0,790 0,746 0,705 0,666 0,630 0,596 0,564
0,933 0,871 0,813 0,760 0,711 0,665 0,623 0,583 0,547 0,513
0,923 0,853 0,789 0,731 0,677 0,627 0,582 0,540 0,502 0,467
0,914 0,837 0,766 0,703 0,645 0,592 0,544 0,500 0,460 0,424
10
0,905 0,820 0,744 0,676 0,614 0,558 0,508 0,463 0,422 0,386
11
0,896 0,804 0,722 0,650 0,585 0,527 0,475 0,429 0,388 0,350
12
0,887 0,788 0,701 0,625 0,557 0,497 0,444 0,397 0,356 0,319
13
0,879 0,773 0,681 0,601 0,530 0,469 0,415 0,368 0,326 0,290
14
0,870 0,758 0,661 0,577 0,505 0,442 0,388 0,340 0,299 0,263
15
0,861 0,743 0,642 0,555 0,481 0,417 0,362 0,315 0,275 0,239
11%
12%
13%
14%
15%
16%
17%
18%
19%
20%
0,901 0,893 0,885 0,877 0,870 0,862 0,855 0,847 0,840 0,833
0,812 0,797 0,783 0,769 0,756 0,743 0,731 0,718 0,706 0,694
0,731 0,712 0,693 0,675 0,658 0,641 0,624 0,609 0,593 0,579
0,659 0,636 0,613 0,592 0,572 0,552 0,534 0,516 0,499 0,482
0,593 0,567 0,543 0,519 0,497 0,476 0,456 0,437 0,419 0,402
0,535 0,507 0,480 0,456 0,432 0,410 0,390 0,370 0,352 0,335
0,482 0,452 0,425 0,400 0,376 0,354 0,333 0,314 0,296 0,279
0,434 0,404 0,376 0,351 0,327 0,305 0,285 0,266 0,249 0,233
0,391 0,361 0,333 0,308 0,284 0,263 0,243 0,225 0,209 0,194
10
0,352 0,322 0,295 0,270 0,247 0,227 0,208 0,191 0,176 0,162
11
0,317 0,287 0,261 0,237 0,215 0,195 0,178 0,162 0,148 0,135
12
0,286 0,257 0,231 0,208 0,187 0,168 0,152 0,137 0,124 0,112
13
0,258 0,229 0,204 0,182 0,163 0,145 0,130 0,116 0,104 0,093
14
0,232 0,205 0,181 0,160 0,141 0,125 0,111 0,099 0,088 0,078
15
0,209 0,183 0,160 0,140 0,123 0,108 0,095 0,084 0,074 0,065
465
1 (1+r)-n
r
3%
4%
5%
6%
7%
8%
9%
10%
0,990 0,980 0,971 0,962 0,952 0,943 0,935 0,926 0,917 0,909
1,970 1,942 1,913 1,886 1,859 1,833 1,808 1,783 1,759 1,736
2,941 2,884 2,829 2,775 2,723 2,673 2,624 2,577 2,531 2,487
3,902 3,808 3,717 3,630 3,546 3,465 3,387 3,312 3,240 3,170
4,853 4,713 4,580 4,452 4,329 4,212 4,100 3,993 3,890 3,791
5,795 5,601 5,417 5,242 5,076 4,917 4,767 4,623 4,486 4,355
6,728 6,472 6,230 6,002 5,786 5,582 5,389 5,206 5,033 4,868
7,652 7,325 7,020 6,733 6,463 6,210 5,971 5,747 5,535 5,335
8,566 8,162 7,786 7,435 7,108 6,802 6,515 6,247 5,995 5,759
10
9,471 8,983 8,530 8,111 7,722 7,360 7,024 6,710 6,418 6,145
11
10,37 9,787 9,253 8,760 8,306 7,887 7,499 7,139 6,805 6,495
12
11,26 10,58 9,954 9,385 8,863 8,384 7,943 7,536 7,161 6,814
13
12,13 11,35 10,63 9,986 9,394 8,853 8,358 7,904 7,487 7,103
14
13,00 12,11 11,30 10,56 9,899 9,295 8,745 8,244 7,786 7,367
15
13,87 12,85 11,94 11,12 10,38 9,712 9,108 8,559 8,061 7,606
11%
466
2%
12%
13%
14%
15%
16%
17%
18%
19%
20%
0,901 0,893 0,885 0,877 0,870 0,862 0,855 0,847 0,840 0,833
1,713 1,690 1,668 1,647 1,626 1,605 1,585 1,566 1,547 1,528
2,444 2,402 2,361 2,322 2,283 2,246 2,210 2,174 2,140 2,106
3,102 3,037 2,974 2,914 2,855 2,798 2,743 2,690 2,639 2,589
3,696 3,605 3,517 3,433 3,352 3,274 3,199 3,127 3,058 2,991
4,231 4,111 3,998 3,889 3,784 3,685 3,589 3,498 3,410 3,326
4,712 4,564 4,423 4,288 4,160 4,039 3,922 3,812 3,706 3,605
5,146 4,968 4,799 4,639 4,487 4,344 4,207 4,078 3,954 3,837
5,537 5,328 5,132 4,946 4,772 4,607 4,451 4,303 4,163 4,031
10
5,889 5,650 5,426 5,216 5,019 4,833 4,659 4,494 4,339 4,192
11
6,207 5,938 5,687 5,453 5,234 5,029 4,836 4,656 4,486 4,327
12
6,492 6,194 5,918 5,660 5,421 5,197 4,988 4,793 4,611 4,439
13
6,750 6,424 6,122 5,842 5,583 5,342 5,118 4,910 4,715 4,533
14
6,982 6,628 6,302 6,002 5,724 5,468 5,229 5,008 4,802 4,611
15
7,191 6,811 6,462 6,142 5,847 5,575 5,324 5,092 4,876 4,675
Thut ng
467
Thut ng
ca mt nhm mt hng qua thi gian. Mt ch s bao gm mt chui cc s
ch s.
Ch s c trng s c s (base weighted index): Xem Ch s Laspeyre.
Ch s gi (price index) o mc thay i theo thi gian gi tr bng tin ca mt
nhm cc phn t.
Ch s Laspeyre (Laspeyre indices) l ch s s dng trng s l thi k c s, do
i khi c gi l ch s (c quyn s l nm c s) c trng s c s.
Ch s lng (quantity index) cn gi l volume index (ch s khi lng) o mc
thay i trong cc gi tr phi tin t ca mt nhm cc phn t theo thi gian.
Ch s Paasche (Paasche indice) s dng cc trng s thi im hin ti, ni
cch khc trng s thay i theo tng thi im.
Ch s tng i (index relative) l tn gi mt loi ch s dng lm thc o s
thay i ca hng ha khc bit.
Chit khu (discounting) l nguyn tc c bn m nu mun c V GBP vo thi
im n nm sau , chng ta cn u t mt lng tin nht nh by gi (nm
0) vi li sut r% c c lng tin yu cu trong tng lai (nm th n).
Chui thi gian (time series) l dy s liu hoc gi tr c ghi chp theo thi gian.
C s d liu (database) l mt tp hp d liu c cu trc, vi mc trng lp
ti thiu, c s dng chung cho mi ngi trong h thng nhng khng ph
thuc vo cc chng trnh s dng d liu.
Cng vic o (dummy activity) c s dng trong phn tch s mng khi hai
cng vic c th bt u cng mt lc v cng kt thc cng mt lc. Cng vic
ny c biu din bng ng mi tn t on.
Dng nin kim (annuity) l mt khon thu nhp hoc chi tr c nh hng nm trong
mt s nm nht nh.
Dng nin kim vnh cu (perpetuity) l dng nin kim ko di mi mi, thay v dng
li n nm.
D n (project) l mt cng vic c im khi u v im kt thc, c thc hin
nhm p ng cc mc ch ra di cc rng buc v chi ph, lch trnh
v cht lng (theo Haynes, Qun tr d n).
D liu (data) ch n gin l mt thut ng khoa hc ch cc d kin thc t,
s liu, thng tin v gi tr o lng.
D liu s cp (primary data) c thu thp cho mc ch c th ca cc cuc iu
tra ang c tin hnh.
D liu th (raw data) l d liu s cp cha c x l, v d d liu ch l mt
danh sch cc con s.
D liu th cp (secondary data) l d liu c thu thp u , cho mt
mc ch no khc nhng c th c s dng cho cuc iu tra ang c
tin hnh.
469
Thut ng
H thng h tr iu hnh (Executive Support System - ESS) tp hp d liu t
cc ngun ni b v bn ngoi, cung cp thng tin sn c cho cc nh qun tr
cp cao theo mt hnh thc d dng s dng.
H thng h tr ra quyt nh (Decision Support System - DSS) kt hp d liu
v m hnh phn tch hoc cng c phn tch d liu h tr vic ra cc quyt
nh bn cu trc v phi cu trc.
H thng hoch nh ngun lc sn xut (Manufacturing Resource Planning
- MRP II) l h thng m rng ca h thng hoch nh cc yu cu i vi
nguyn vt liu (MRP I) a ra mt phng php hoch nh v lp k
hoch ngun lc trong cc lnh vc khc nhau nh ti chnh, logistics, k
thut v marketing.
H thng hoch nh vi tnh ha (materials requirement planning) hay MRP I l
mt h thng vi tnh ha hoch nh cc yu cu i vi nguyn vt liu v
linh kin, cm chi tit, thnh phm.
H thng thng tin qun tr (Management Information Systems - MIS) C mt vi
nh ngha v h thng ny. V d, Khoa Cng ngh Tin hc ca Vin K ton
Qun tr Chuyn nghip Vng quc Anh nh ngha MIS l vic chuyn i
d liu t cc ngun bn trong v bn ngoi thnh thng tin, ng thi truyn
chng n cc nh qun l thuc mi cp bc di dng thch hp. H thng
ny gip nh qun l a ra quyt nh kp thi v hiu qu cho vic hoch
nh, ch o, kim sot cc hot ng h ph trch.
H thng t ng ha vn phng (Office Automation System - OAS) l h
thng my tnh c thit k tng nng sut ca nhn vin x l d liu
v thng tin.
Khai thc d liu (data mining) l phn tch mt lng ln d liu tm ra cc
mi quan h ( c nhn din di dng tim nng hoc cha tng c
bit) hng dn cho vic ra quyt nh v d on hnh vi trong tng lai.
Kho d liu (data warehouse) gm mt c s d liu, cha d liu c tp hp
t cc h thng vn hnh khc nhau, cng cc cng c bo co v truy vn
d liu.
Khong (range) l chnh lch gia quan st ln nht v quan st nh nht.
Khong t phn v (inter-quartile range) l chnh lch gia cc gi tr ca t phn
v trn v t phn v di; v vy n biu th khong cc gi tr ca na gia ca
tng th, c th l t phn v trn (Q3) - t phn v di (Q1).
Khung chn mu (sampling frame) l danh sch c nh s ca tt c phn t
trong tng th.
Ly mu (sampling) l qu trnh chn mt mu cc phn t t tng th.
Ly mu chp nhn (acceptance sampling) l phng php tip cn dung ha
gia khng iu tra v iu tra 100%.
Loi tr yu t ma v (deseasonalisation) l qu trnh loi b nhng thay i theo
ma khi cc d liu a ra s liu ch ra xu hng.
471
Thut ng
c dng ch tng s ln xut hin ca mt gi tr bn trn hoc bn di
mt gi tr nht nh.
Phn s (fractions) l th hin cc phn trong mt tng th.
Phn tch nhy (sensitivity analysis) l vic thay i cc bin quan trng nhm
xc nh nh hng ca thay i i vi kt qu d kin
Phn tch hi quy tuyn tnh (linear regression analysis) hay cn gi l Phng
php bnh phng nh nht (least squares method) l phng php c
lng phng trnh ng xu th.
Phn tch s mng (network analysis) v c bn l phng php cp n
vic trin khai cc ngun lc sn c nhm hon thnh mt cng vic phc tp.
Phn v (quantile) l thut ng tng hp ca im t phn v, thp phn v, bch
phn v v bt k im phn chia tng t no khc phn tch phn phi
tn s.
Php ngoi suy (extrapolation) l s m rng (tuyn tnh hoc phi tuyn tnh) d
on v tng lai ca cc mi quan h trc .
Phng php nh gi v tng kt d n (Project Evaluation and Review Technique - PERT) l mt dng phn tch s mng c xt ti s khng chc chn.
Phng php th phn tn (scattergraph method) l phng php v cc cp
d liu cho hai bin s lin quan trn cng mt th xy dng mt th
phn tn, sau s dng php phn tch v mt ng xu th ph hp
nht vi cc d liu.
Phng php gi tr hin ti rng (Net Present Value - NPV) quy v gi tr hin ti
tt c cc khon thu chi lin quan n d n u t theo mt t sut hon vn
xc nh, sau xc nh tng gi tr hin ti rng. Nu gi tr ny dng, d n
u t c xem l c th chp nhn. Nu gi tr ny m, d n u t c
xem l khng th chp nhn.
Phng php k khai hng tn kho thng xuyn (perpetual inventory) yu cu
phi bit c mc hng tn kho ca tt c mt hng mi thi im. Mt h
s lu gi tt c cc chng t gm bin lai, ha n xut hng v bng cn
i hng tn kho.
Phng php kim k lin tc (continuous stocktaking) lng tn kho ca cc
mt hng c kim tra hng ngy hoc thng xuyn v c i chiu vi
th kho. Mi mt hng c kim tra t nht mt ln mt nm; bt k sai lch
no s c pht hin v chnh sa ngay.
Phng php t sut hon vn ni b ca dng tin chit khu (Internal rate of
return (IRR) method of discounted cash flow) l phng php xc nh li
sut (t sut hon vn ni b) m ti NPV bng 0. Bi vy, t sut hon vn
ni b l t sut hon vn ca vn u t.
Phng sai (variance) l gi tr trung bnh ca bnh phng lch gia mi gi tr
trong phn phi vi gi tr trung bnh.
473
Thut ng
Tng quan m (negative correlation) xy ra khi gi tr nh ca bin ny c xu
hng kt hp vi gi tr ln ca bin khc v gi tr ln ca bin ny c xu
hng kt hp vi gi tr nh ca bin khc.
Tng quan dng (positive correlation) xy ra khi gi tr nh ca bin ny c xu
hng kt hp vi gi tr nh ca bin khc v gi tr ln ca bin ny c xu
hng kt hp vi gi tr ln ca bin khc.
T l phn trm (percentage) ch ra ln hoc t l tng i ca mt phn t.
Vect (vector): Mt bng cc con s hoc bin s ch c mt hng hoc mt ct.
Xu hng (trend) l s thay i c bn di hn theo thi gian trong cc gi tr c
ghi chp.
475
I NT V FPT POLYTECHNIC
Thnh lp thng 07/2010, FPT Polytechnic thuc i hc FPT, o to H Cao ng thc
hnh v cp bng Cao ng ngh theo Quyt nh ca Tng cc dy ngh.
S MNH
FPT Polytechnic ra i vi s mnh cung cp dch v o to tt trn cc tiu ch: ph hp
vi nng lc hc tp ca sinh vin; p ng nhu cu ln ca doanh nghip; v cung cp dch
v o to chun mc da trn cc chun c cng nhn.
Ph hp vi nng lc hc tp ca sinh vin
Tt c sinh vin u c quyn hc tp v c quyn c cung cp mt hc vn, k nng
ph hp vi nng lc. FPT Polytechnic cung cp mt chng trnh hc tp thin v
thc hnh vi mc tiu ch cn sinh vin chm ch, c thc hc hi, cu tin th s
p ng c nhu cu vic lm ca doanh nghip.
p ng nhu cu ln ca doanh nghip
Cc chuyn ngnh o to ca FPT Polytechnic u nhm ti nhu cu x hi ln. Vi
nhn nh Vit Nam c hng trm nghn doanh nghip, mi doanh nghip u cn
c nhn vin k ton, nhn vin tip th v bn hng. Cc doanh nghip u cn c
website qung b sn phm v giao dch do u cn mt nhn vin thit k, qun tr
website. Ngoi ra, doanh nghip c h thng my tnh u cn nhn vin xy dng
cc ng dng hu ch v m bo h thng c vn hnh hiu qu.
Cung cp dch v o to chun mc
Chng trnh o to ca FPT Polytechnic tun theo chun khung chng trnh ca
BTEC, Vng quc Anh. Sch gio trnh, ti liu hc tp c chuyn ng sang Ting
Vit t cc b sch uy tn ca cc Nh xut bn ln trn th gii nh Pearson, Cengage,
McGraw-Hill, Hc liu c cc cn b c uy tn ca Trng i hc FPT thit k,
bin tp v chuyn ti trn vic p dng h thng cng ngh thng tin.
TRIT L O TO
FPT Polytechnic p dng trit l o to Thc hc Thc nghip vi vic coi ngi hc
nh l nhn vin. Tri nghim hc tp s c coi nh tri nghim lm vic nhm gip cho
doanh nghip lm quen c vi cng vic thc tin v phng php gii quyt vn da
trn cng vic. Phng php o to qua d n project based training s a cc yu cu
thc t ca cng vic truyn t di dng d n giao cho sinh vin. Vic k lut hc tp cng
c p dng cht ch cng vi cc kha o to k nng mm nhm m bo sinh vin ra
trng c c thc cng nh k nng mm trong cng vic.
CHIN LC TRONG VIC PHT TRIN GIO TRNH
Hin nay FPT Polytechnic c bn quyn dch v pht hnh nhiu b sch gio trnh cho
cc chuyn ngnh lin quan n Cng ngh thng tin, K ton v Qun tr kinh doanh.
Ngoi ra, FPT Polytechnic cng pht trin cc gi hc liu cho cc gio trnh ny. FPT
Polytechnic sn sng chia s v cng pht trin gio trnh, ti liu cung cp cht lng o
to tt hn cho sinh vin Vit Nam.
Dch, hiu nh
Chu trch nhim xut bn
Bin tp
V ba
Trng i hc FPT
PHM NGC KHI
Ng Th Mn
Trng i hc FPT
Nng
137, Nguyn Th Thp, Phng Ha
Minh, Qun Lin Chiu, Nng
Thanh Ha
272 Ph Mi, Qung Tm,TP. Thanh Ha,
Tnh Thanh Ha
TP. H Ch Minh
391A Nam K Khi Ngha, Qun 3, TP.
H Ch Minh
Qung Ninh
Vn o, Bi Chy,TP. H Long, Tnh
Qung Ninh
k Lk
164 Phan Chu Trinh, P. Tn Li, TP. Bun
Ma Thut, Tnh k Lk