Asl ad Francisco Sanchez Gomez olan ancak mzik dnyasnn kendisini Paco de

Lucia olarak bildii nl mzisyen, spanyol gitarist ve ayn zamanda da

bestecidir. Flamenko mzii denildiinde akla ilk gelen isimlerden biri olan Lucia,
caz, funk, klasik mzik ve folk mzik alanlar adna da eserler retmitir.

21 Aralk 1947 tarihinde, spanyann gney ucundaki Cadiz ilinin Algeciras kasabasnda, be
erkek kardein en k olarak dnyaya gelen Paco de Lucia, mzisyen bir aile ortamnda
byd. Babas Antonio Sanchez, bir flamenko gitaristiydi. Abilerinin iinde de flamenko
arkcs Pepe de Lucia, flamenko gitaristi ve Ramon de Algeciras bulunmaktayd. Paco de
Lucia ismi ise, Portekizli annesi Lucia Gomesten gelmekteydi.
1958 ylnda, henz daha 11 yanda iken, Radio Algeciras kanalnda dinleyiciler ile
buluarak, ilk defa bir radyo yaynnda yer ald. Bu olayn 1 yl sonrasnda ise, Jerez flamenko
isimli, olduka prestijli bir yarmada, zel dln sahibi oldu. 1961 ylnda, dans Jose
Greconun flamenko grubu ile birlikte turneye karak, pek ok farkl lkede konserlere
katld. Hayatndaki nemli noktalardan birini oluturan, gitarist Sabicas ile New Yorkta
tant. Sabicas, mzikal anlamda Paco de Luciay etkiledii iin, olduka nemli biriydi.
spanyaya dnn ardndan, 1964 ylnda, ailesi ile beraber Madride tand. Madrid
gnlerinde, Madrilenian gitaristi Ricardo Modrego ile birlikte, ayr albmn kayt
almalarn bitirdi.
Bu albmler:
Dos guitarras flamencas
Dos guitarras flamencas en stereo
Doce canciones de Federico Garca Lorca para guitarra
1966 ylnda ise, kardei Ramon de Algeciras ile beraber farkl albm daha kaydetti. 1967
ylna gelindiinde ise, mzikal yaantsnda bir baka nemli noktay tekil eden, ilk solo
albm almasn tamamlad: La Fabulosa Guitarra de Paco de Luca.
1968 ile 1977 yllar arasnda, daha sonrasnda toplam 10 albmlk bir birliktelik yaayacak
olduu yakn dostu ve Yeni Flamenko mzisyeni Camaron de la Isla ile birlikte mzikal
almalar yrtt.
Paco De Lucia, 1970li yllarn sonlarna doru, caz fusion tarz ile yakndan ilgilenmeye
balad. Al DiMeolaya ait olan, 1977 ylnda yaynlanan Elegant Gypsy albmnde, paralara
yanstt bu tarz, flamenkocular tarafndan da beeni ile karland.
Paco De Lucia, 1979 ylnda, John McLaughlin ve Larry Coryell isimleriyle beraber, Gitar
lsn kurdu. Bu l, ksa sreli bir Avrupa macerasna kt. Turne srasnda,
Londradaki Royal Albert Hall bnyesinde, Ruhlarn Bulumas isimli bir video kaydn da
gerekletirdi. Takip eden sre iinde, Al Di Meola isimli mzisyen, Coryellden kalan
boluu doldurdu. 1981 ylndan itibaren, ayr albm kaydeden bu l, De Luciann

kardeleri ile birlikte yapt kaytlar srasnda etkisizleti. Ramon ve Pepe ile birlikte, kendi
grubunu kuran de Lucia, Paco de Lucia Sekstet bnyesindeki ilk albm ayn yl yaynlad.
De Lucia, solo olarak modern ve geleneksel flamenko stilleri yanstlarak oluturduu
paralarla dolu olan bir takm albmleri de piyasaya kard. Olduka geni olan repertuar ile
birlikte, yepyeni bir flamenko anlay yaratan de Lucia, gitar kullanmnda ne teknik olarak,
ne de mzikal anlamda hibir snr tanmad.
23 Mart 2007 ylnda, Cadiz niversitesi tarafndan de Luciaya, fahri doktora nvan verildi.
Klasik gitar ok hzl kullanabilen Paco De Lucia, ayn zamanda bir rasgueado ve picado
ustasdr.
nl mzisyen, 1991 ylnda Joaquin Rodrigonun Concierto de Aranjuez isimli lmsz
eserini yorumlamas istenen zamana kadar, nota okumay bilmiyordu. Ardndan, bu eseri
yorumlarken, tonal hassasiyet yerine ritmik doruluu tercih ederek, klasik gitar anlaynda
da r at.
Trk mziine olan temas ise, Levent Yksel tarafndan sylenen ve szlerinin Sezen Aksu
tarafndan yazld Tuana isimli parann kendi bestesi olmas eklinde gereklemitir.
Mzik dnyasnda bir efsane olarak anlan Paco de Lucia, 25 ubat 2014 tarihinde, ocuklar
ile kumsalda oynamaktayken, kalp krizi geirerek hayat veda etmitir. nl mzisyen vefat
ettiinde, 66 yanda idi.
Eserleri;
* Dos Guitarras Flamencas (1965)
* 12 Canciones de Garca Lorca para Guitarra (1965)
* Dos Guitarras Flamencas en Amrica Latina (1967)
* La Fabulosa Guitarra de Paco de Luca (1967)
* Hispanoamrica (1969)
* Fantasa Flamenca de Paco de Luca (1969)
* Recital de Guitarra (1971)
* El Duende Flamenco de Paco de Luca (1972)
* Fuente y Caudal (1973)
* En Vivo Desde el Teatro Real (1975)
* Almoraima (1976)
* Interpreta a Manuel de Falla (1978)
* Castro Marn (1981)
* Friday Night in San Francisco (1981)
* Slo Quiero Caminar (1981)
* Passion, Grace and Fire (1983)
* Live One Summer Night (1984)
* Entre Dos Aguas (1986)
* Siroco (1987)

* Live recordings (1987)

* Zyryab (1990)
* Concierto de Aranjuez (1991)
* Live in Amrica (1993)
* The Guitar Trio (1996)
* Luzia (1998)
* Cositas Buenas (2004)
( http://www.bilgiustam.com/paco-de-lucia-kimdir/ )
(http://tr.wikipedia.org/wiki/Paco_de_Luc%C3%ADa)

Flamenko'nun en byk gitaristlerinden Paco de Lucia, ya da gerek adyla Francisco

Sanchez Gomez, 21 Aralk 1947'de ailesinin 5. erkek ocuu olarak spanya'nn gney
Endls blgesindeki bir liman kenti olan Algeciras'da dnyaya geldi. Amatr bir gitarist olan
babas Antonio Sanchez, Paco'yu ve kardelerini gen yata tevik etti ve Paco 5 yanda sk
bir alma iine girdi. Sahne adn annesi Lucia Gomez'in ansna de Lucia olarak deitiren
Paco, ilk performansn 1958'de yerel bir radyo olan Radio Algeciras'da kardei Pepe'nin
syledii arklara elik ederek gerekletirdi. Ertesi yl Jerez de la Frontera'da prestijli bir
gitar yarmasn kazand ve 1961'de ilk kaydn yapt.
1963'de, dans Jose Greco'nun grubuna girdi ve deiik lkelerde konserlere katld. New
York'da kendisini Nio Ricardo ve Mario Escudero gibi etkileyenlerden biri olan virtoz
gitarist Sabicas'la tant. spanya'ya dnnn ardndan 1964'de ailesiyle birlikte Madrid'e
tand; ertesi yl Ricardo Modrego ile 2 albm yapt ve "Festival Flamenco Gitano"
festivaline katld. 1966'da gitarist kardei Ramon de Algeciras ile 3 albm yapt.
1967'de ilk solo albm La Fabulosa Guitarra de Paco de Luciay kard. 1968'de 2. solo
albm "Fantasia Flamenca" ile kendi stilini yanstt. 1970'de nl Carnegie Hall'da ald ve
1972'de etkileyici geliimine "El Duende Flamenco" ile devam etti ve ertesi yl Fuente y
Caudal albm zellikle "Entre Dos Aguas" paras ile uluslararas anlamda dikkat ekti.
1976'da Almoraima ile r aarak yoluna devam etti; 70'lerin sonlarnda jazz fusion'a ilgi
duymaya balad ve Al DiMeola'nn 1977'deki Elegant Gypsy albmndeki performans
saf-flamenkocularn tepkisini ekti.
Paco de Lucia ateli bir flamenko hayran olan klasik besteci Manuel de Falla'nn ansna,
Jorge Pardo ve Rubem Dantas tarafndan kurulan Dolores grubu ile bir albm kaydetti. Ertesi
yl fusion gitarist John McLaughlin ve Larry Coryell ile birlikte akustik bir trio albm olan
Castro Marini kaydetti.
Paco de Lucia en geni Amerikan dinleyici kitlesine 1980'de, baka bir virtoz l olarak
John McLaughlin ve Al DiMeola ile Friday Night in San Francisco albm ile ulat. Daha
sonra 1982'de kard Passion, Grace and Fire ile caz hayranlar arasnda popler oldu. Ayn
yl Chick Corea'nn Touchstone albmnde bulundu. Caz dnyasna bu dalna ek olarak,
vokalde kardei Pepe de Lucia, gitarda yine kardei Ramon de Algeciras, elektrik bas gitarda

Carlos Benavent, fltte Jorge Pardo ve perksyonda Rubem Dantas ile bir altl oluturdu. Bu
r ac grup 1984'de Live...One Summer Night albmne imza att.
1986'da Juan Manuel Canizares ve Jos Maria Banderas ile bir l oluturdu ve 1990'a kadar
onlarla ald. 1987'de kariyerini tanmlayan albm olan ve kendi stilini zetleyen Sirocoyu
kaydetti. 1990'da Endls ve Kuzey Afrika arasndaki mzikal balar ortaya karan Zryab
albm iin, oluturduu altly tekrar canlandrd.
Paco de Lucia, klasik mzie ani bir hamle ile girerek Rodrigo'nun efsanevi Concierto de
Aranjuez'ini itinayla rendi ve 1991'de "The Orquesta de Cadaques" ile kaydn yapt.
Kaytlar srasnda Rodrigo da yer alm ve Paco'nun performans iin "hi kimse bestemi bu
kadar tutku ve younlukla almamt" demitir.
1993'de Live in America, Lucia'nn altlsn tarihe geirdi. 3 yl sonra John McLaughlin ve
Al DiMeola ile yeni bir albm olan Guitar Trio ve dnya turu iin tekrar bir araya geldi.
1998'de altl grubunu yediliye geniletti ve annesinin ansna Luzia albmn kaydetti.
Babasnn ve kardei Ramon de Algeciras'n Paco de Lucia zerinde ok nemli etkisi
olmutur. "Bir flamenko gitaristinin eitim zemini evresindeki mziktir, grdnz
insanlarn yapt mziktir, mzik yaptnz insanlardr. Mzii ailenizden renirsiniz,
arkadalarnzdan renirsiniz. Sonra teknik zerine urarsnz... Anlamalsnz ki bir
ingenenin hayat bir anari hayatdr. Bu yzden flamenkonun yolu disiplin olmayan
bir yoldur. Biz varolanlar aklmzla organize etmeye almayz, kefetmek iin okula
gitmeyiz. Sadece yaarz.... mzik hayatmzn heryerindedir." diyor efsane gitarist.
Flamenko'nun en byk gitaristlerinden Paco de Lucia'nn keifleri saysz; pek ok
geleneksel formun snrlarn melodik, armonik, ritmik ve teknik bakmdan gelitirmesiyle
pek oklar tarafndan modern flamenkonun babas kabul ediliyor. Bir caz gitaristin
seviyesiyle kutsanm virtozluu ile Lucia, bu aleme ender aknlardan birini yapt ve ayn
zamanda pek ok mzikal formu kendi stiline dahil etti. Buna ilaveten de Lucia flamenkoda
enstrmantalistin rolnn deimesine yardm etmi oldu; nceleri yalnzca birka gitarist
elik ettikleri arkc ya da danslarn yannda ikinci bir role sahip oldular, fakat de Lucia
flamenkonun bir orkestra ile icra edilebilecei fikrine yardm etti ve poplerletirdi.
Geleneksel formlar zorlayarak kurallarn dna karmasndaki cesareti spanya'da safflamenkocular tarafndan tepkiyle ve dmanlkla karland, fakat yeni nesil flamenko
hareketinin mzisyenleri zerinde ok byk bir etkisi oldu.
Paco de Lucia, kkn kaybettii ve flamenkonun zne ihanet ettii yolundaki ikayetlere
kulak asmad. Bir keresinde yle demiti: "Mziimdeki kklerimi hibir zaman
kaybetmedim, yoksa kendimi kaybederdim. Yapmaya altm ey; bir elimin
gelenekte olmas, dierinin de flamenkoya yenilikler katmak iin baka yerleri
kazmasyd. Kendimi kaybettiimi dndm bir zaman oldu, ama imdi deil. unu
farkettim ki, eer isteseydim bile, baka bir ey yapamazdm. Ben bir flamenko

gitaristiyim. Baka herhangi bir ey alsaydm bile, aldm ey yine flamenkoya

benzeyecekti." (http://www.kimkimdir.gen.tr/kimkimdir.php?id=3032 )
Bir roprtajda kendisine sorulan "klasik gitar almak kolay m zor mu" gibi bir soruya "ilk 20
senesi zor, sonras kolay" gibi inanlmaz bi cevap veren flamenko mziin krallarndan.. yle
ki 17 yandaki kaytlarnda bile imdiki gibi gitar alabildii yani utuu grlr
( http://gundeliksozluk.speakdictionary.com/22564/paco%20de%20lucia/ )

Paco de Lucia
Paco de Luca. Francisco Snchez Gmez. Algeciras(Cdiz), 1947. Gitarist
Belki de en evrensel flamenko sanats. Babas, amatr almalarn tesine geemeyen
mtevaz bir sanatyd. Buna ramen ocuklarnn en iyi flamenko sanatlar olmalar ve
ilerde kendisinin ektii para skntsn ekmemeleri iin bir irket kurdu. Onlar kk
yalarndan itibaren ok almaya ynlendirerek bunu baard. Ramn de Algeciras tannm
saygn bir gitarist; Pepe de Luca kariyerini arkc olarak yapt; Mara Luisa ve Antonio baz
koullar yznden, Mara ark sylemesine, Antonio da iyi bir gitarist olma yolunda
ilerlemesine ramen, profesyonel flamenko sanatlar olamadlar; Paco tek kelimeyle bir
dahi. Hayatta baka hibir ey olamayacan syler hep: nsan ocukluunda ne ise hep
yledir, benim ocukluum flamenko sanatlarnn arasnda geti. Herkes gibi canteye ve
dansa elik ederek Jos Greconun dans topluluunda almaya baladnda 13 yandayd.
ok tecrbesiz olmasna ramen bunu kusursuz bir ekilde gerekletirdi. Ksa bir sre sonra
Camarn ile tant. Sahneyi hayatndaki en gzel ey olarak hatrlyor hep. Sk sk bir araya
gelip geceler boyu yeni bir eyler icat ederek beraber aldlar ve sylediler. u an herkes
tarafndan en ok dinlenilen kaytlar yaptlar, nk ne olmak istediinin hep farkndayd.
Bir konser gitaristi olmay hi istemedim, ocukluumdan beri istediim ark sylemekti.
ok utanga ve iman bir ocuktum, kendimi bu yzden hep gln hissederdim ve
gitarmn arkasna saklanrdm. Hayal krklna uram bir arkcym ben. 60l yllarn
sonunda 70li yllarn banda Paco de Luca dnya apnda tannyordu. Tarzn kusursuz bir
ekilde yaratt. Nin Ricardonun ona elik ettii ilk sahnesinden ve Sabicas, Mario Escudero
ve dierlerlerini kefettii ikinci sahnesinden sonra kendi tarzyla almaya balad. 1975
ylnda ismini Madrid Royal Tiyatrosunda tarihe geirdii bir konser verdi.
Yenilie olan merak onu mutlak ortodoksluun savunucusu olmaktan kurtard. Kalc
katklar onu flamenko mziinde en yeniliki kiilik yapt. Ne yaparsam yapaym benim
mziim hep flamenko olacak, nk ben neysem oyum dedii gne kadar, sk sk alma
tarzn deitirdiini zannettii iin ok korktuunu ifade etti. O zamandan beri kendi iinden
nasl geliyorsa yle almaya balad, daha nce kendine hi tanmad bir zrl tanyarak.
Dier mzik tarzlarna yaklamlar sadece onun sanatn zenginletirdii iin deil ayrca
gelecekteki flamenko zerinde belirleyici etkileri olduundan dolay dikkate deer. Oysa,
hibir zaman flamenko kimliini kaybetmeyeceini ve gcn bundan aldn dnyor.
Mzik hakknda bir ey bilmiyor, her eyi sezgileriyle rendi. Mzikal anlamda teknik
eksiklerinin olduununun farknda ama bir yandan da onu o yapan deerleri var. Benim
tarzma yn veren phesiz onun flamenko olmasdr, eer flamenko olmasayd ben
olmazdm..
( http://flamencoistanbul.com/flamenko-hakkinda/flamenko-gitaristler/ )

Paco De Lucia; "Caz ya da pop gibi baka

trlerin
iyi mzisyenleriyle alm olmama ramen ben
kendimi bir flamenko mzisyeni olarak
gryorum..."
CE / Tm tecrbelerinizle artk yaayan bir efsane olarak kabul edilmek nasl bir duygu?
PDL / Bana bu ekilde bir yaktrma yaptnz iin teekkr ederim. Bugn tm
emeklerimin baaryla sonulandna ahit olmak benim iin bir ayrcalk. Yapmak istediim
geleneksel flamenkoyu modern dnyaya tamakt. imdi grdm flamenkonun modern
mzikler arasnda kendine bir yer bulduu ve sayg grd. Artk turistler iin yaplan
ovlarda kalan ya da mzelik bir mzik olarak unutulan deil, yine hayatn iinde.
CE / Siz kendi mziinizi nasl tanmlarsnz?
PDL / Ben bir flamenko gitaristiyim ve hep yle kalacam. Caz ya da pop gibi baka trlerin
iyi mzisyenleriyle alm olmama ramen ben kendimi bir flamenko mzisyeni olarak
gryorum. Dierlerinden doalamada olduu gibi ok rendiim doru ama asla bir caz
mzisyeni olmaya kalkmyorum.
CE / ok kk yalarda gitar almaya balamsnz, bu iyi bir gitarist olmak iin art
koullardan biri mi?
PDL / art bir koul mu bilemem. Benim gitar almaya baladm yldan ok daha ge yata
balayan ok iyi gitaristler biliyorum. Bununla beraber iyi bir mzisyen olmak iin ok sk
almak gerekiyor ve ne kadar erken balarsanz, o kadar iyi olur
CE / Flamenkoda flamenkoyu caz ve klasik mzik gibi dier trlerle bir araya getiren ok
nemli bir figrsnz, bu durumda siz kendi flamenkonuzu" yapyorsunuz diyebilir
miyiz?

PDL / Flamenko gruplar iin hi allmadk enstrmanlar kullanmaya baladmda bazlar

beni hain ilan ettiler. Ancak btn istediim bir anlamda mzii kelepelerinden kurtarmakt.
"Benim flamenkom demeyi tercih etmem ki doru da olmaz. Benim mziimdeki
Flamenkonun yrei, tutkusu ve duygular ayn, ben sadece ifade etmek iin baka yeni yollar
kullanyorum.
CE / Flamenko dinlerken duygular cokuyla ifade ediyor gibi geliyor, sizce flamenko
duygular nasl aktaryor?
PDL / Belki sizin kulanza yle geliyor ama zaten ingeneler ok tutkulu insanlar ve elbette
mzikleri de yle
CE / 11 yandan beri sahnedesiniz peki profesyonel hayatnzla ilgili herhangi bir
pimanlnz var m?

PDL / Hayr, hibir pimanlm yok, bana tekrar sorsan, yaptm her eyi yine ayn ekilde
yapardm.
CE / Bunca tecrbenizden sonra sahnede alarken artk neler hissediyorsunuz?
PDL / Artk ok mutluyum ve rahatm diyebilirim, kendimi ne istersem yapabildiim iin
ayrcalkl hissediyorum. Bu ie baladmda hayat o kadar kolay deildi, imdi geldiim
noktaya ulamak iin ok uzun bir yol atm.
CE / Gnlk hayatnzda kimleri dinlemekten keyif alyorsunuz, zellikle dinlemeyi
sevdiiniz bir mzisyen var m?
PDL / Grubumdaki gen mzisyenlerden dolay yeni mzikleri ok duyuyorum. Hepsinin
kendilerine ait farkl farkl projeleri var ve bana bol bol dinletiyorlar
CE / Chick Chorea, John McLaughlin, Larry Coryell gibi nl mzisyenlerle yaptnz
almalar ok vlyor, ancak bir pop yldz ile ibirlii yapacak olsaydnz, kiminle
almay isterdiniz?
PDL / Belki, Sting olabilirdi. Aslnda bu sorunun cevabn pek bilmiyorum, biraz koullara
bal. ncelikle sunulan herhangi bir projeyi beenmem gerekiyor
CE / Gnlk hayatnza tekrar dnecek olursak, mzik dnda nelerden zevk alyorsunuz?
PDL / Drst olmam gerekirse, u an hayattan byk keyif alyorum. Artk 60larmdaym ve
en ok ailemle evde olduum ve hibirey yapmadm zamanlar mutlu oluyorum. Hala ok
seyahat ediyorum ve ailemi de mmkn olduu kadar yanma alyorum. Yazlar Meksikada
ok zaman geiriyorum. Daha nceki yllara oranla ok daha fazla seyahat ettiim lkeleri

renmek, tanmak iin zaman ayryorum. Seyahat ettiim zamanlarda konserler arasnda
daha ok zaman brakarak gittiim lkelerin mzelerini ve deiik mekanlarn grmeye
alyorum.
CE / Caz mzisyenleri ya da sizin gibi farkl trleri cazla bir araya getiren mzisyenler baz
pop trlerine ve arkclarna tahamml edemezler, sizin duymaktan hi holanmadnz
bir arkc ya da mzisyen var m?
PDL / Herkesin duyaca ekilde sylememeyi tercih ederim.
CE / lk olarak 1973 ylnda "Fuente y Caudal" albmnz yaynladnzda
nlenmitiniz ve arknz "Entre dos Aguas" ok mehur olmutu, son olarak Vicky
Barcelona Cristina filminde arknz yine gndeme geldi, bu ark iin kariyerinizin en
byk arks diyebilir miyiz?
PDL / Aslnda, belki de evet Hala bu arky grubumla alyorum ve ok seviyorum. Hala
her arkda farkl yenilikler yaratarak almay seviyorum, notas notasna her arkm olduu
gibi tekrar ediyor olmak skc olurdu...
CE / nmzdeki 10 Nisan tarihinde stanbulda konser veriyor olacaksnz, son olarak 3
sene nce Ankaraya gelmitiniz, sizce Trk izleyicisinin flamenkoya ilgisi nasl?
PDL / Ankaraya 2007de 20 yl sonra ikinci kez festival iin Pasion Turca ekibi ile birlikte
gelmitim, Trk insan anlatld gibi ok scakkanl ve misafirperver bu beni ok mutlu
ediyor.
CE / 10 Nisanda stanbulda ok scak bir izleyici ile karlaacamdan eminim.Trk
izleyicisi flamenko iin heyecan duyan bir izleyici bu yzden ok keyifli bir konser olacak.
( http://www.cazkolik.com/CazkolikRoportajDetaylari/102045/ )

Grammy bata olmak zere bir ok dl kazanan Paco de Lucia, mziiyle

spanyol sinemasn da etkileyen isimlerden biriydi. Luciann rol ald ve nl
ynetmen Carlos Saurann imzasn tayan Carmen adl film, 1985 ylnda
spanyaya En yi Yabanc Dilde Film Oscarn kazandrmt.
( http://www.dw.de/flamenko-%C3%B6ks%C3%BCz-kald%C4%B1/a-17458843 )

Paco de Lucia sadece nl bir gitarist deildi. O Flamenko mziine yeni bir anlay getirdi.
Her zaman yeni ve farkl araylarn peindeydi.
Flamenko mziin en byk isimlerinden Paco de Luciann lm haberini aldmda
yaadm znty tarif edemem. O benim iin sadece bir besteci ve byk bir gitarist deil,
sanat kavramnn iini boluk kalmayacak ekilde dolduran bir insand. Akas
lmnden sonra ondan sadece nl Flamenko gitaristi diye bahsedilmesi beni zd. nk
sadece gitarn teknik ve mzikal snrlarn amakla kalmad, ayn zamanda bir devrim
yaparak yeni bir Flamenko anlay getirdi. Caz fzyona olan ilgisinin bunda byk pay var
elbette ama asl byk pay iindeki srekli farkl sesleri arama duygusuydu.
Onu bence byk bir sanat yapan en nemli iki zellii; tevazusu ve
mkemmeliyetiliiydi. Bir rportajnda yapt onca almaya ve Grammy de dahil ald
tm dllere ramen, Ben sadece bir gitaristim diyordu. Onun iin Paco de Lucia nl bir
sanat deil, gerek ad Francisco Sanchez Gomezin sahnedeki roln oynayan kiiydi.
Onun mkemmeliyetiliini ise kk bir hikayeyle anlatmak istiyorum. Bir gn Paco de
Lucia bir yandan mzik dinleyip yolda yrrken, radyoda bir ark almaya balyor. Melodi o
kadar houna gidiyor ki, olduu yerde hayranlkla durup dinlemeye balyor. Bir vakit sonra
eserin kendine ait olduunu anlaynca hemen yz ifadesi deiiyor ve tabiri caizse
homurdanmaya balyor. Eserindeki eksik yerleri eletirmeye balyor ve eve gider gitmez o
ksmlar yeniden dzenliyor. te mkemmeliyetilii onu her zaman daha iyi eyler
retmeye sevk ediyor.
Neyse ki Trk dinleyiciler bu mzik dahisini birok kez canl izleme ansna eriti. oklar
bilmez ama onun bir bestesini Sezen Aksunun yazd szlerle, biz Tuana ismiyle Levent
Ykselden dinledik, dinliyoruz. Eminim ki gemite olduu gibi gelecekte de gitara gnl
veren birok gen, onun izinden gitmeye devam edecektir. Umarm sadece birer gitarist olarak
deil, onun gibi byk bir besteci de olurlar. Vasiyeti Endlse gmlmekti. Bedeni toprak
olsa da eserleri hep bizimle olmaya devam edecek.

Flamenko gitarn en byk ustas Paco de Lucia, 66 yanda hayatn kaybetti. Paco, duende
bir gitaristti. Duendenin karln baka bir dilde bulmak ok zordur fakat tasavvuf
kltrnden gelen bir toplum iin bu kelimeyi lisan- hl olarak evirdiimizde tam
karln bulur.
Flamenko gitarn tartmasz en byk ustas Francisco Sanchez Gomez, tm dnyada tannan
ismiyle Paco de Lucia, 26 ubatta Meksikada geirdii kalp krizi sonucu 66 yanda
hayatn kaybetti. nl sanat, uluslararas youn konserleri nedeniyle dostlarna vasiyetinde
Dnyann neresinde lrsem leyim beni mutlaka Endls topraklarna gmn. diyordu.
Doup byd Endlsn Cadiz ehrine yakn Algeciras blgesinde topraa verilen Paco
de Luciann gitar, dier flamenko gitaristlerinden daha farkl bir ekilde kulaa hitap
ediyordu. Burada sadece olaanst virtzlnden bahsetmiyorum. Gerek Paco, gerekse
yakn evresi, nl sanatnn en byk hayalinin aslnda gitarist olmak deil, ark sylemek
olduunu sylerdi. Paco, her zaman bir flamenko ses sanats olmak istemiti. Ama ekingen
karakteri buna msaade etmemiti. Dhi gitarist, herkesin karsnda ark sylemektense
gitarn arkasnda kendisini daha korunmu hissettiini sylerdi. Belki de bunun sayesinde
gitar dier tm flamenko gitaristlerinden farkl geliyordu kulaa. Daha nce hibir flamenko
gitar melodisinde olmad gibi deta ark sylerdi gitar.
Paco, byk flamenko ses sanatlarnn sesleriyle dile getirdikleri acy gitaryla dile
getiriyordu. Paconun gitar bizlere hem hayatta karlalan aclardan hem de hayattan alnan
zevklerden bahsediyordu. Gerek flamenko gerekse Dou mziinin tutkunlar, hemen hemen
tm flamenkonun bir quejio yani ikyet olduunu sylerler. Tpk birok Dou melodisinde
dinlediimiz gibi. Hz. Mevlanann Mesnevisinde ney, anavatanndan ayr kaldndan dolay
neyzenin elinde nasl ikyet hlinde ise gitar da Paconun ellerinde ayn hznl melodileri
dile getiriyordu. Melodileri, bu dnyada hibir eyi olmayan, sade ve fakir yaamn kendisine
ar geldii bir insann ikyetiydi. Fakat ayn zamanda flamenko sanat hem halkn hem de
krallarn mzii olduu iin her eye ramen vakur duruunu ve asilliini kaybetmeyen bir
mzik trdr. Paco de Lucia, flamenko geleneini son damlasna kadar imi ve bu gelenee
kar saygsn kaybetmemi bir mzisyendi. Buna karn ou zaman flamenko mziinin
deiime kapal ortodoks mzisyenleri tarafndan anlalmam ve eletirilmitir. Paco,
flamenko geleneine kt ve belki de bu yzden flamenko mziinin lmemesi iin
zenginletirip yenilikler getirmek istedi. lgintir tpk tasavvuf mziinin Trkiyede bir
dnem yasaklanmas gibi flamenko da spanyada bir dnem yasaklanmt.
Paco, batan beri gelenein bir ilham kayna olduunu fakat hapishane olmadn anlam
ve bu fikri benimsemiti. Snrl bir alanda flamenko aileleri ve klanlar tarafndan
yaananlarn, onlarn dnyasnn ketum ve elitist bir dnyaya nasl yansdn grmek iin
flamenko mzik sanat dnyasnn belki de biraz ierisine girmek gerekmektedir. Bugn tm
dnya spanyada Paconun kendi alanndaki dhiliini kabul eder; fakat flamenkonun kapal
ortodoks evresi tarafndan sahnede sa bacan sol bacann zerine atmas -ki bu ekilde
gitar alma pozisyonu daha sonralar istisnasz tm flamenko gitaristleri tarafndan
uygulanmaktadr- eletirilmitir.

Paco de Lucia, flamenko dnyasnda byk bir yenilikiydi. O her zaman gnln gelenei,
akln ise yenilii istediini sylerdi. ncelikle, gitar dnyasnda tartlmaz yeniliki bir role
sahipti. Mesela kendisinden nce gitar, flamenko mziinde ses sanatsnn arkasnda insan
sesine elik eden bir enstrman konumundayd. Fakat Paco ile birlikte gitarn kendisi bir
yldz oldu. Denebilir ki Paco gitara binbir zellik katan bir sanatkrdr. Daha nce de
belirttiim gibi kesinlikle gelenee balyd fakat tm dnya mziine kar da akt; mesela
caz gibi. Bir Amerika turnesi srasnda tant geleneksel Peru perksyon enstrman kajonu
geni ritm kapasitesi, doal ve armonisiz melodisinden dolay flamenkoya dahil etmitir ki
Peru kkenli bir enstrman olmasna ramen tm flamenko dnyas bu enstrman kabul
etmitir.
Paco, ingene deildi fakat ingene ruhuna sahipti. Zaten Endlsn Cadiz ehrine yakn
Algeciras blgesinde bir ingene mahallesinde domu ve yetimiti. Bilindii gibi flamenko
bir ingene mzii deildir fakat ingenelerin kendilerine has bir flamenko yorumu vardr.
Eer bu adan bakacak olursak Paco de Lucia iin de Bir ingene idi denebilir. Paco,
flamenko terminolojisi deyimiyle duende bir gitaristti. Bu kelimenin karln baka bir
dilde bulmak ok zordur fakat tasavvuf edebiyat kltrnden gelen bir toplum iin bu
kelimeyi lisan- hl olarak evirdiimizde tam karln bulur. Paco, sahnede tam lisan- hl
bir gitaristti. zellikle son yllarda stanbulda ok sk konser veren sanatnn sahnedeki
hline ahit olanlar, hibir dile tam olarak evrilemeyen duende kelimesinin lisan- hl
olduunu anlayacaklardr. Konserlerine gittiimde baz Trk enstrmanlarnda grdm gibi
gitarn vcudunun bir paras hline geldiini de grmtm. Niyazi Sayn gibi byk
mzisyenlerin enstrman allarn gz nne getirdiimizde Paco de Luciann gitaristlii
iin Ruhsal bir flamenko mzii yapyordu diyebiliriz. nsan ruhunun derinliklerini bir
enstrman icras titretebiliyor ve baka lemlere doru ykseltebiliyorsa, Paco de Luciada
olduu gibi, o mziin ruhsal bir taraf vardr.
Yarm asrlk profesyonel kariyerinde bizlere 29 albm brakt. Bunlar arasnda sizlere ksaca
ok zel bir albmden bahsetmek istiyorum. 1990da kard Ziryab isimli albmn, ayn
isimle nlenmi, Badattan gelip o zamanlarn Mslman Endlsnn Cordoba ehrine
yerleen Ziryaba ithafen karmtr. Ziryabn (789-857) gerek ismi, Ab-l-Hasan Ali ibn
Nafidir. Kaynaklara gre Ziryab, Abbasi dneminin nl udilerindendir ve uda beinci teli
eklemitir. Ziryab, spanyada Endls mziinin babas olarak tannr. Sadece mzikte deil,
gastronomi ve kozmetik alanlarnda da kalc izler brakmtr. Paconun Ziryab iin bir albm
karmas spanyada iki anlama geliyordu aslnda. Bir; Ziryabn bugnk flamenko mzii
zerinde byk bir etkisi vardr. ki; Paco de Lucia, Ziryab flamenko ekolnden gelmektedir
ve kendisine onu nc olarak kabul etmitir.
Paco de Luciay yakndan tanyanlar, onun sade ve alakgnll olduundan bahsederler ki
nl mzisyenler arasnda ok az rastlanr bir zelliktir bu. Tevazu, insanlar olduundan daha
fazla yceltir. Hayat boyunca hep mtevaz olan Paconun lm nedeni kalp kriziydi ancak
kendisi asl hastalnn mkemmeliyetilik olduunu sylerdi. Bu hastaln konserlerinde,
kard her albmde ve gitarn her aldnda bizler de gryorduk. Gerek bir sanat

hibir zaman rahat oturamaz, kazand nn kirasyla geinmez. Paco gerek bir sanatyd
ve hibir zaman hretinin kirasyla geinmeyi tercih etmedi.
Birka yl nce bir Konya gezisinde bir tasavvuf by yle demiti: Bir kere bal tadn
alann sirkeye dnmesi zor olur. Paco Ustann mzii de bal tadndayd. Bugnden itibaren,
bizlere dinlettirdii bal tadndaki nameleri hep zleyeceiz.

(http://www.aksiyon.com.tr/kultur-sanat/flamenko-gitar-yetim-kaldi_537991 )

Paco de Lucia (Trke okunuu: pako de lusiya) da sadk yare, kara topraa
yrd. Gerek ad Francisco Gustavo Snchez Gomes olan mzisyen 21 Aralk
1947 tarihinde Endls Algeciras domu ve 25 ubat 2014 tarihinde ailesi ile
beraber tatilini geirdii Meksikann Cancun adl sayfiyesinde geirdii bir kalp
krizi sonucu aramzdan ayrlm. Yukardaki vidyo 33 dakika civarnda ve maalesef
ikinci ksm internette yok. O yzden de vidyonun banda bahsedilen Entre dos
aguas adl belki de tm zamanlarn en nl rumbalarndan birisinin dnya
prmiyerinin yapld bu belgeselin o ksmn maalesef bu vidyoda
gremiyoruz.Paconun flamenko mziinde yapt devrim, ki kendisi buna tabi ki
devrim demiyor, iki temel alanda: birincisi bu mzii ok daha armonik hale
getirmek, ikincisi de mziin formal yapsn gelitirmek.

Teknik olarak ise Paco de Luciann sa ve sol el tekniklerinin sadece flamenkoda deil,
dnya gitaristleri arasnda neredeyse ei benzeri bulunmayacak bir dzeyde olduunu
belirtmekte de fayda var. Ki Paconun modern flamenkosunun da bu st dzey tekniin
salad ve youn bir ekilde doalamalarla rlm tarz Paco henz gencecikken dahi
nemli mzisyenlerin dikkatini ekmi.
Henz 14nde biraderi yank sesli Pepeyle Los Chiquitos de Algeciras (Algecirasn
bebeleri) adl albm doldururlar. Bu arada nemli mzisyenlerle turnelere kmaya balar ve
daha henz 16 yandayken New Yorkta alar. Miles Davis, Thelonious Monk gibi caz
efsanelerinin ald Berlin Caz Festivalinde daha henz 20 yandayken davet edilir. bu
festivalden sonra caz mziin etkisi her geen gn biraz daha fazla hissedilir Pacoda. Sadece
cazdan etkilenmekle kalmayan mzisyen jazz/rocktan da etkilenir, Latin-rock yldz Carlos
santana ile de beraber alar. 1976 ylnda nemli caz gitaristi Al di Meolann Elegant Gypsy
adl albmnde alar. 1979 ylna gelindiinde Paco de Lucia, John Mclaughlin, ve caz
gitaristi Larry Coryellden oluan bir gitar ls kurarlar (the Guitar Trio). 80lere
gelindiinde Coryell yerini Al di Meolaya brakr.
Bu lnn 1981 ylnda Friday Night in San Francisco [San Fransiskoda bir cuma gecesi]
adyla yaynladklar albmleri ok byk hit olur ve pek ok efsane paraya ev sahiplii
yapar. Bunlardan Paconun ve Mclaughlinin beraber aldklar, Egberto Gismontinin
aslnda piyano iin yazd bir parann iki gitar iin dzenlenmi hali, benim de yllarca, hem
de hi sklmadan arka arkaya binlerce defa dinlediim paralardan birisidir. Frevo Rasgado
adl bu paray dinlemenizi iddetle neririm:

Paco de Lucia Dnyay kasp kavururken acaba Trkiyede nasl bir etkisi olmutur,
isterseniz gelin ksaca bundan bahsedelim:
1.Benim Trkiye mzii tarihinde duyduum ilk nemli Paco de Lucia hikayesi Doan Canku
tarafndan aktarlmtr. Doan Canku bir klasik gitarist olarak balad gitar serveninin bir
noktasnda flamenkoyla ve tabi Paco de Luciann mzii ile tanr. Bu ilgisini bir Paco de
Lucia taklitisi olmaktan ok daha uzaklara tayan Canku, elinden geldiince kendi kiisel
mzik dilini kurmaya alr. Uzun lafn ksas Canku bir gn ald mekana Paconun
geleceini duyar(!?!) ilk bata durumun gerekliini kavrayamaz lakin sonra hakikaten Paco
de Lucia, Cankunun sahne ald kulpte belirir, gerisini Doan Cankudan okuyalm:

Doan Canku: () imdi ben flamenko mziini seven bir insanm. Sevmek de flamenko
mziini kullanmak ayr eyler. Hani bir kadn seversin ama onu kendi karlarna
kullanmazsn ya da bir insan, arkada, dostu seversin ama karlarna kullanamazsn. Ama
ona kar duyduun sevginin, arkadaln, dostluun yansmas sende vardr. Flamenko
bende byle bir ey. Ben flamenkoyu seviyorum. almaya alyorum ve flamenko benim
paralarmda kendini yanstyor. ster istemez byle alyorum. Yani baka trl alamam ki.
yle alyorum. imden yle geliyor. Ellerim yle hareket ediyor. Dolaysyla flamenkocu
olmak ok iddial bir ey. Bana gre ki sen Seranitodan rnek verdin. rnein bir gn Rene,
Ayhan ve ben Boazda alyoruz. Klbn patronu Paco de Lucia geliyor dedi. Senin iin
geliyor deyince ben dalga geiyor dedim. Ben de inanmyorum ama derken saat 12 oldu ve
geldi adam. Gelince ben ardm. Dediler ki hadi kp alacaksn. Yahu dedim
samalamayn. Elim ayam birbirine dolat. Ne yaparz ne ederiz. yi de bir mteri var.
Pacolar oturdular. Biz de ktk tabi. Ho geldiniz dedik. Ben senin iin zel bir para
alacam dedim. Sultan Yegah Sirtoyu aldm sonra.
Ilgaz Benekay: Gerekten de senin bu anlamda yaptn en gzel eylerden biriydi. Yani
Paconun Entre dos aguas neyse tannmak iin sultanyegah sirto aynen yle. Bugn herkes,
benim rencilerim de dahil olmak zere herkes onu alyor.
Doan Canku: Paco mzisyen olarak olgunlam bir insan. Artk dnyann en iyilerinden bir
tanesi. Bu arada yemekler gelmi, hi dokunmuyorlar. Adam benim param dinliyor. Dikkatle
dinledi, cokuyla alklad. O arada bir ocuk geldi yanma. Benim eski bir gitar talebemmi.
Meer o getirmi. Gittim tantm. Pacoyu zor getirmi esasnda oraya, yorgun adam. yi ki
gelmiim dedi. Ben dnyann neresine gitsem Paco lar gryorum dedi. Sen bana
flamenko aldn ama benim mziimi kendi mziinle yorumlayp sentez haline getirip bana
yle gzel bir ey sundun ki, benim yaptm mzie sen de kendi mziine bunlar
katyorsun dedi. Oturduk, sohbet balad.
Yllar sonra duydum ki bunu bir bakasna daha sylemi ama bu ne kadar dorudur
bilmiyorum. Flamenko ile kendi mziini en iyi Doan Canku sentezliyor demi. Bu ok
gurur verici bir ey. Doruysa. imdi bunu neden anlattm. Kendime flamenkocu sfatn
yaktrmamtm ya. Ben flamenko mziiyle kendi mziimin sentezini yapp kendi
apmda gitar alan bir adamm. Yani gitar alyorum ben. Flamenko ayr bir ey. Son
albmde Hintliler gibi aldm. Gandarun tarz aldm. imdi ben Hint mzii mi yapyorum?
(https://mavciefendi.wordpress.com/2014/02/28/paco-de-lucia-uzerine-cok-dagec-kalmamis-bir-yazi-olsun-bunun-adi/ )

Paco de Luca
1958de, onbir yanda ilk defa radyoya (Radio Algeciras) kt. Bir yl sonra prestijli Jerez
flamenko yarmasnda zel dl ald. 1961de dans Jos Greconun flamenko grubuyla
turneye kt, eitli lkelerde konserlere katld. New Yorkta kendisini etkileyen
mzisyenlerden gitarist Sabicasla tant. spanyaya dndkten sonra, 1964te ailesiyle
birlikte Madride tand. Madrilenian gitaristi Ricardo Modrego ile albm kaydetti: Dos
guitarras flamencas, Dos guitarras flamencas en stereo, ve Doce canciones de Federico Garca
Lorca para guitarra. 1966da kardei Ramon ile birlikte albm kaydetti. 1967de ilk solo
albmn yaymlad: La Fabulosa Guitarra de Paco de Luca. 1968 ile 1977 arasnda dostu ve
Yeni Flamenko mzisyeni Camarn de la Isla (Camaron) ile verimli bir ibirlii
gerekletirdi. kili birlikte on albm doldurdu. De Luca, 1970lerin sonlarndan itibaren caz
fusiona ilgi duymaya balad. Al DiMeolann 1977deki Elegant Gypsy albmnde yanstt
bu tarz, saf flamenkocularn tepkisine yol amad. De Luca, 1979da, John McLaughlin ve
Larry Coryell ile Gitar ls kurdu ve ksa bir Avrupa turuna karak Londrada Royal
Albert Hallda Ruhlarn Bulumas adl bir video kayd yaptlar. lerleyen zamanda Al Di
Meola, Coryellin yerini ald. 1981den itibaren bu l albm kaydetti. De Lucann
kardeleri Ramn ve Pepenin de dahil olduu kendi grubu, Paco de Luca Sekstet de kendi
karacaklar albmden ilkini ayn yl yaymlad. De Luca, kendi bana geleneksel ve
modern flamenko stillerinde eitli albmler kard. Geni repertuaryla yeni bir flamenko
anlay yaratt, gitarn teknik ve mzikal snrlarn at. 23 Mart 2007de Cadiz niversitesi,
de Lucann mzikal ve kltrel katklarn kendisine fahri doktora (Doktor Honoris Causa)
payesi vererek dllendirdi. De Lucann bir rasgueados ve picados ustas olduu kabul
edilir, klasik gitar son derece hzl kullanabilir.1991de Joaqun Rodrigonun Concierto de
Aranjuez ini yorumlamas istenene kadar de Luca nota okumay bilmemekteydi. De Luca,
daha sonra, Conciertoyu yorumlarken klasik gitarclarn nem verdii tonal sadakatten dn
vererek ritmik dorulua nem verdiini belirtti.
( http://flamenko.org/flamenko/ )