Rönesans ve Barok dönem gitar müziği:

Rönesans dönem gitar müziği:

-13.yydan itibaren guitarra latina (rasquado tekniği ile) ve guitarre morisca (punteado tekniği ile)
çalgıları eşlik amacıyla kullanılmıştır.

-Rönesanstan itibaren gitar benzeri guitarra,chitarra,gittern,cittern ve vihuela gibi çalgılar yaygındır.

-Guitarra 4 çift telden oluşan bir telli çalgıdır ve İspanya’da yaygın olarak kullanılmıştır.

- Cittern in kökeni ortaçağda kullanılan Citole’ye dayanır ve mızrapla çalınan mandolin benzeri bir
çalgıdır.

- Vihuela 4 çift telden oluşan ve İspanya ‘da sıklıkla kullanılan bir çalgı olup Rönesans döneminde gitar
için yazılmış olan ilk eserler bu çalgı için yazıldığı ve gitar müziğinin ataları olarak kabul edilir.

-Rönesans döneminde 3 tür Vihuela kullanılmıştır: Viheula arco,Vihuela mano ve Vihuela penola.

-Vihuela boyutları ve tel özellikleri açısından değişkenlik göstermektedir.Sıklıkla 6 çift telli ve 10

perdeden oluşan Vihuela kullanılmıştır. Bağırsaktan yapılan ve klavyeye sabitlenen perdeleri bulunur.

-Rönesans döneminde İspanya’da Vihuela,Fransa’da lavta ve dört çift telli gitar,İtalya ve Almanya’da
ise lavta en fazla kullanılan telli çalgılar olmuşlardır.

-Vihuelistler müziği dikeyden çok yatay olarak düşünmüşler ve dönemin anlayışına uygun bir
kontrpuantal tarzı benimsemişlerdir.

Luis Milan ın El maestro kitabı ilk vihuela metodu ve nota koleksiyonudur.

-Fantasia doğaçlamaya dayalı bir form olup vihuela için o dönem en yaygın çalgı müziği formu
olmuştur.

-Differencia formu genelde duygusal şarkılardan oluşan romans formunda eserlerdir aynı zamanda
İspanya’da varyasayon anlamında kullanılmıştır.

-Barok dönemin başlangıcıyla beraber 5 çift telli barok gitar vihuelanın popülerliğini yitirmesine sebep
olmuştur.

-20.yyda Emilio Pujol Rönesans vihuela müziği üzerine müzikolojik çalışmalar ve gitar transkipsiyonları
yayınlamıştır.

-Vihuela da farklı akort sistemleri kullanılıp genelde 1.tel (chanter) tek telden diğerleri ise çift telden
oluşmuştur. Teller 6.telden : sol-do-fa-la-re-sol olarak ve la-re-sol-si-mi-la olarak akortlanırdı.

- Luis Milan el maestro da: “.vihuela akortlanırken 1.teli kopmayacak şekilde en gergin hale getirin ve
diğerlerini birinci tele göre akortlayın.”

-1507 den 18nci y.y’a kadar tablatur kullanıldı. Tablatur daha rahat ve kolay bir sistemdi.

Bazı lute tablaturcularına örnek olarak. Enriquez Valderabanno,Diego Pisador,Miguel de

Fuenlanna,Esteban daza
İtalyan,Fransız ve Alman olmak üzere 3 farklı tablatur sistemi vardı.Fransız tablaturunda en üst çizgi
en üst teli, sol el perde yerleri harflerle belirtilmiş,tartımlar portre üzerine nota sapları olarak
yazılmıştır.İtalyan tablaturunda en üst çizgi en kalın teli ,(Luis Milan dışında)perdeler rakamlarla
belirtilmiş,tartımlar baklava desenli nota değerleri ile belirtilmiştir.

- Sol el tekniği ile bilgi bulunmamaktadır, sağ elde serçe parmak ön kapağa yaslanır,p-i-m ile
çalınır.Hızlı pasajlar üç farklı teknik ile çalınır: Dedillo (tek parmak tekniği) i parmağı ile ileri geri
çalınarak

Dos dedos( iki parmak- p-i ile Rönesansta lavta ve dört çift telli gitarda kullanılır,iki çeşidir vardır:
Figueta castellana- sağ kol tellere daha dik pozisyonda durması ile arpej ve bas eşlşkli pasajlar çalınır,
Figueta Estranjera – sağ kol tellere daha paralel ve p parmağı diğerlerinden daha içerde olması ile p
güçlü zamanı i ise zayıf zaman notaları çalardı.

i-m ile pasajlar sıklıkla olmasada vihuelistler tarafından kullanılmıştır.

BAROK DÖNEMDE GİTAR

16.yüzyıldan itibaren Rönesans gitarı ve vihuelanuın yerini beş çift telli Barok gitar almıştır. Önce
İspanya ve İtalya’da olmak üzere tüm Avrupada yaygınlaşan bu çalgı aynı zamanda İspanyol gitarı
olarak ta tanınmıştır.

Çoğu araştırmacı 4 çift telli Rönesans gitarına tek tel eklenip barok gitarın ortaya çıktığı
görüşündedir.Altı çift telli Rönesans gitarına yeni teller eklenmiş,(klavyenin dışında kalan boş teller)

Theorbe,chitarrone ve archlute olarak bilinen çalgılar ortaya çıkmıştır.Bu çalgıların zahmetli oluşu ve
pahalılığı yüzünden barok gitar daha cok tercih edilir olmuştur. İtalya’da barok gitar besteciliği ve
icracılığı geleneği diğer Avrupa ülkelerine göre daha yayın ve popüler olmuştur.

Barok gitarda ülkelere,besteciye ve eserin yapısına(eşlik yada kontrpuantal..) göre birçok farklı akort
sistemi kullanılmış,böylece çalgıdan farklı tınılar elde edilmiştir. 5 telli barok gitarda 1.tel tek olurken
4. Ve 5. Tellerde akort sistemine göre oktavlı(kalı tele “bourdon” denilir) veya unison çift teller
kullanılmaktaydı.bu şekilde oktavlı tellere p ile üstten vurulduğunda bas notaya i ile alltan
vurulduğunda tiz notaya vurgu yapılabilinmekteydi. (5.sol-do(oct)-mi-la-re) 5. La(oct)-re(oct)-sol-si-
mi.( bourdon- ) 5- La-re(oct)-sol-si-mi.-(Corbetta)5.- la-re-sol-si-mi (campanella)

Barok dönemde kontrpuan arttı,armonik değer yükseldi,süslemeler arttı,

Joan Carlos Amat’ın 5 telli barok gitar metodu (mi,si,sol,re-re,la-la) akorların pozisynlarını tarif etmiş

Luis de Briceno nun metodu erken 17.yy dönemindeki tek İspanyol gitar metodu.sarabande,chaconne
ve folia gibi dansları içerirdi.Bu danslar ilk önce barok gitarda bestelenmiş,sonradan dönemin diğer
çalgılarına geçmiştir.

Girolama Montesardo nun 5 telli barok gitar metodu alfabe sistemini getirdi. Akorlar alfabelerle
tanımlandı.
BAROK GITARDA TEKNIK

Barok gitarda sol el ile fazla bilgiye ulasilamazken sag elde serce parmak tablaya yasli olup bas
parmak digerparmaklara gore hem icerde hemde disarda olarak iki farkli sekilde kullanilmistir.

tek sesli pasajlar p.i seklinde calinip notasyonda i ile calinacak notalar nokta ile belirtilmistir.ayrica
ilerleyen zamanlarda i.m de kullanilmistir.

cift sesli pasajlar hem i.m hemde p.i ile calinmistir.

rasquado teknigi kullanilmistir.hem 3,4 parmakla p ve i yada p ve m ile rasquado yapilmaktaydi.

ISPANYOL BAROK GITARI

Juan Carlos Amat, Gaspar Sanz,Antonio de Santa Cruz,Lucas Ruiz de Ribayaz,Francisco

Guerau,Santiago de Murcia.

Amat, 9 bolumden olusan guitarra espanoleta adli barok gitar metodunu yazmistir.

Sanz intruccion de musica sobre la guitarra espanola adli barok gitar eserlerini topladigi kitabi
vardir.ispanyol dans formlarini italyan akort sistemiyle birlestirmis,fransiz polifonii lavta muziginden
etkilenmis.

Santa Cruz, ispanyol danslarindan olusan bir kitap yayinlamis,sadece punteado yazim sistemini
kullanmistir.

Ribayaz, Guney amerikadaki ispanyol kolonilerine gitari goturmus ve yaygunlasmasida rol oynamistir.

Guearau, Sanz dan sonra en onemli ispanyol barok bestecilrindendir, poema harmonica kitabinda
eerlerini yayinlamistir.eserlerinde cok fazla tril legato ve suslemeler bulunur.

Murcia,Ispanyol barok gitarinin son temsilcisidir, eserlerini uc kitapta toplamistir, ispanyol olmasina
ragmrn farnsiz danslarindan etmilenmis, allemande, courante vs... suit formunu ilk kez kullanan
ispanyol besteci olmustur.

ITALYAN BAROK GITARI

italyan barok gitari iki donemde incelenebilir,1600 lerin basinda kul,anilan alfabeto sisteminde dana
ve sarki eslikleri icin yazilan muzikler, 1630 lardan sonra Montesardo tarafindan ortaya konulan
karma tablatur ise daha kapsamli solo eser icrasi icin Foscarini oncukugunde Italya da gelisip tum
Avrupa ya yayilmistir.

Girolamo Montesardo

italyab barok muziginin ilk temsilcisidir,alfabeto sistemini kullanmistir, barok gitar muziginin ilk
ornekleri olarak gorulen bir kitap yayinlamistir.

Foriano Pico
Alfabeto teknigini kullanmis ve bazi duzenlemeler yaparak gelistirmistir. dans parcalarinin yer aldigi
bir kitap yayinlamistir. repicco olarak bilinen yeni bir rasquado teknigi gelistirmistir.(m p assagi p i
yukari)

Giovanni Ambrosinin Colonna

Algabeto sistemi kullanmis ve donemin onemli populer danslarndan olsan bir kolleksiyon
yayinlamistir.

Giovanni Paolo Foscarini

Barok gitar eslik calgisi olmaktan cikarip solistik bir calgi haline getirmistir.5 adet kitap yayinlamis, ilk
kitaplarda alfabeto teknigi kullanmis,daha sonra punteado ve rasquado tekniklerininde beraber
kullanildigi karma tablatur sistemini kullanmistir.

rasquado teknigi gitara punteado ise lavtya ait tekniklerdir. Foscarini bu ikisini
birlestirmistir.cagdaslarina gore daha kapsamli ve sofistike eserler yazmistir.

Francesco Corbetta

Barok donemin onde gelen gitrist ve bestecilerindendir.barok gitarin Avrupa nin diger merkezlerine
yayilmasinda katkilari olmustur. fransada xiv. louis in sarayinda calismis, ingilterede ii.charl in
himayesinde calismis ve krala gitar dersi vermistir. robert de visee ve francois campion un gitar
hocaligini yapmistir.eserlerinde fransiz muziginin etkisi bulunmaktadir. Ilk donem eseler cogunlukla
danslarda olusup, Alfabeto sistemindedir. (scherzi armonici) ikinci kitabinda karma tab sistemini
kullanmis toccato,passacaigla, suite(fransiz suiti biciminde) ve folia var. olusan solsitik eserler yer
almistir.(varii capricci). essrleri arasinda en kapsamli ve onemli olani la guitarra royalle iki ciltten
olusup saray danslarini icermektedir.ayni zamanda surekli bas calimina iliskin bilgiler verilmistir.

Giovanni Batista Granata

Corbetta nin ogrencisidir, kapsamli ve cok sayidaki eserleri ile ,barok donem gitar muziginin onemli
bestecilerindendir.solo gitarin disinda gitar keman,gitar krman ve surekli bas icin oda muzigi
eserleride bestelemistir.

Angelo Michel Bartolotti

Italyan barok gitar bestecileri arasinda yaraticligi ve yetenegiyle on planda olmustur.eserleri iki kitap
halinde basilmistir.bu kitaplarda daha once hic bahsedilmemis barok gitar teknigi ile detayli bilgiler
verilmistir.passacaigla eseri onemlidir.

Ludovico Roncalli

Italyan barok gitar muziginin en son temsilcisidir. eserlerini bir kitapta toplamistir, fransiz suit
formundaki eserleri oldukca kapsamlidir.
Giovanni Paolo Foscarini(lutenist) 1630 larda çekerek(plucked) ve süpürerek çalmayı
birleştirmiş,buyenilik klasik gitar çalım tekniğinin öncüsü olmuştur.1640 larda alfabeto ve tablatur
sistemi harmanlandı. Punteado tekniği yaygınlaştı.

Francesco Corbetta, 5 telli gitar için metod yazdı, 5 adet kitap yayınladı,eğitimci olarak çalıştı.Gitarda
sürekli bas tekniğinin gelişmesinde rol oynamıştır.İtalya nın dışında Almanya ve Fransa da çalışmalar
yapmıştır.

Giovanni Batista Granata, Corbetta nın öğrencisi olmuş,İtalyan Barok gitarın gelişmesinde rol
oynamıştır.Virtüöz pasajlar içeren eserler yazmıştır

Robert de visee, Fransız theorbe ve lutenist, Corbetta nın öğrencisidir.Günümüzde sıklıkla gitarda
çalınan 12 süit bestelemiştir.Fransız sarayında çalışmıştır.

Gaspar Sanz:İspanyol gitarist ve eğitimci, Barok dönem gitar müziği üzerine 3 kitap yazmıştır,eserleri
günümüz klasik gitar repertuarında çalınmaktadır.

Ludovico Roncalli: İtalyan barok gitarist, barok gitar için 9 süit yazmış, eserlerini İtalyan alfabeto
tekniği ve tablaturu kapsayan bir metodla yayınlamıştır.

Slywiud Leopold Weiss: Slovak (Alman) barok dönem gitar müziği bestecisi ve lutenisti. Barok
dönemin en virtüöz teknikleri kapsayan lut bestecisidir. Müziğinde kontrpuan ve yoğun armonik
dokular yer alır.