Pune

Laboratori
Lenda : Fizike 1
FTI : Inxhinieri Informatike 1A

Pune laboratori nr. 6

Percaktimi I koeficentit te ferkimit te prehjes

Teoria e punes:
Gjate rreshqitjes se trupit te ngrute mbi nje trup tjeter gjtihmone paraqitet nje force
e cila tenton te pengoje levizjen e trupit . Kjo force quhet force e ferkimit dhe eshte
paralele me planin e rreshqitjes dhe qe ka gjtihmone drejtim te kundert me
zhvendosjen e trupit .

f Fzbat

Trupi ne figure eshte ne prehje . Mbi te ushtrohet forca e rendeses P=mg dhe froca
normale N. Duke ushtruar nje force te jashtme Fzbat tentohet qe trupi te terhiqet .
Kur kjo force nuk e kalon vleren e nevojshme per te levizur atehere shfaqet forca e
ferkimit te prehjes qe ekuilibron kete force horizontale.

F zbat + f s = 0 ose

F zbat + f s =0
F zbat =f s

Vihet re se forca e ferkimit statik nuk eshte konstante por gjithmone e barabarte me
forcen e ushtruar . Ferkimi static rritet ne perpjestim te drejte ne lidhje me frocen e
ushtruar derisa arrin nje vlere maksimale qe jepet nga formula :
 f smax =s F n

Ku
s quhet koeficenti I ferkimit statik .Kur forca e zbatuar kalon forcen e ferkimit

max atehere trupi fillon te rreshqase , ne kete moment shfaqet forca e ferkimit

dinamik e cila pergjithesisht eshte me e vogel se forca e ferkimit statik .

f d=d F n

Ku
d eshte koeficenti I ferkimit dinamik .Ne figure paraqitet nje grafik I forces se

ferkimit ushtruar ne nje trup , ne funksion te forces se zbatuar mbi te .

forca e ferkimit

Koeficenti I ferkimit te prehjes mund te llogaritet edhe me ane te nje

rrafshi te pjerret:

mgcos0 mgsin0

mg

Pak perpara se trupi te filloje te levize mund te themi se :

F=0 mg sin=f s
Kur ferkimi maksimal do te jet ei barabarte me :

f smax =s F n = s mgcos dhe nga thjeshtimet do te arrijme ne formulen e

meposhtme:
s=tan

Ushtrimi 1: Matja e koeficentit te ferkimit te prehjes me ane te dinamometrit

Eksperimenti ka si qellim te aftesoje studentin te beje dallimin midis ferkimit statik
dhe atij dinamik . Matja e ferkimit behet me ane te pajisjeve te quajtur
dinamometer .
Vendosem mbi trup peshat qe na u dhane dhe kryem eksperimentin I cili
konsistontene terheqjen e trupit me ane ten je dinamometri derisa trupi te vihej ne
levizje . E perseritem eksperimentin rreth 5 here dhe vlerat e treguara nga
dinamometri ishin vlerat e ferkimit statik maksimal .

Tabela me te dhenat eksperimentale mesatare :

Masa (kg) 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5

1.3 1.7 2.4 2.5 2.9
Forca e 1.4 1.6 2.3 2.7 3.1
ferkimit statik 1.1 1.7 2.2 2.6 3.1
makismal (N) 1.2 1.7 2.4 2.6 3
1.3 1.7 2.3 2.5 3

Ne grafikun e meposhtem paraqitet grafiku I ferkimit ne varesi te peshes:

3.5

2.5

1.5

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5

Ne boshtin e abshisave paraqitet pasha , ndersa ne boshtin e ordinatave paraqitet
ferkimi (N)

Ushtrimi 2: Matja e koeficientit te ferkimit te prehjes me ane te rrafshit te pjerret .

Vendosem peshen qe na u dha ne plan . Ndryshuam kendin e planit duke e ngritur
ate me ngadale . Matjet e kendit I realizuam me ane ten je raportori . E realizuam
eksperimentin 5 here dhe beme llogaritjet e koeficentit te ferkimit me ane te

formules :
s=tan Tabela me te dhenat eksperimentale mesatare :

Kendi 35 25 23 16 16
35 25 20 18 18
31 24 20 15 17
30 24 20 10 18
33 24 20 18 17
s 0.65 0.45 0.38 0.31 0.30

Eksperimenti I pare
RRAFSHI I PJERRET

Mjete e nevojshme per kryerjen e eksperimentit :

Nje rrafsh I pjerret ( nje derrase e ngritur mbi nje platform) me nje vizore te shkallezuar per te
matur gjatesine l .

Pershkrimi I punes:
ngrihet rrafshi ne nje lartesi te caktuar , ne nje kend te panjohur .Me pas leshohet sfera ne
largesi te ndryshme pergjate rrafshit , perkatesisht 0.8 m , 0.7m , 0.6m , 0.5m , 0.4 m , 0.3m dhe
matet koha qe I duhet spheres per te arritur ne fund te rrafshit te pjerret . Merren perkatesisht
nga 5 matje per secilen largesi te hedhur , per te gjetur pastaj nje vlere mesatare qe te jete sa
me afer vleres reale . Matja e kohes behet me kronometer elektronik I cili mat me saktesi deri
ne dy shifra sinjifikative .
Formulat qe perdoren ne kete eksperiment jane :

F at2 at 2
a= S=v 0 + =v 0 t +atS= v=at
M 2 2

Dy te fundit perdoren ne kete eksperiment pasi sfera nuk ka shoejtesi fillestare .

Nga matjet e bera kemi keto rezultate :

Pjerresia e pare :

Rruga S 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3

(m)
2.42 2.17 1.97 1.98 1.60 1.31

2.43 2.23 1.90 1.94 1.73 1.37

T(s)
2.30 2.16 1.96 1.88 1.74 1.34

2.42 2.23 1.97 1.83 1.63 1.38

2.36 2.11 1.98 1.81 1.61 1.38

Logaritja e rezultateve :

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 2.42+2.43+2.30+ 2.42+ 2.36 11.93

Per s=0.8m t mes= = = =2.39
5 5 5
 t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 2.17+ 2.23+2.16+2.23+2.11 10.90
Per s=0.7m t mes= 5
=
5
=
5
=2.18

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 1.97+1.90+ 1.96+1.97+1.98 9.78

Per s=0.6m t mes= 5
=
5
=
5
=1.96

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 1.98+1.94 +1.88+1.83+1.81 9.44

Per s=0.5m t mes= 5
=
5
=
5
=1.89

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 1.60+1.73+1.74 +1.63+1.61 8.31

Per s=0.4m t mes= 5
=
5
=
5
=1.66

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 1.31+1.37+1.34 +1.38+1.50 6.90

Per s=0.3 t mes= = = =1.38
5 5 5

Llogaritja e gabimit ne matje :

Per s=0.8:

Gabimi absolute:
t=

mest 1
t

mes t 21
t

mes t 3
t

mes t 4
t

mes5
t

0.03+ 0.04+0.09+ 0.03+0.03
|2.392.42|+|2.392.43|+|2.392.30|+|2.392.42|+ 2.392.36 = =0.04
5 5


Pra gabimi absolute eshte 0.04 .

Gabimi relative :

t 0.04
= = =0.017
t mes 2.39

Duke perdorur te njejten rruge dhe te njejtat formula gjejme dhe pohimet per gjatesite e tjera :

S(m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3

t mes 2.39 2.18 1.96 1.89 1.66 1.38

Gabimi absolut ( 0.04 0.05 0.02 0.06 0.06 0.02

t
Gabimi relativ 0.017 0.022 0.01 0.03 0.034 0.017
t
=
t mes
 2S
a=
Llogaris nxitimin e sferes me ane te formules : t2

S (m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3

Nxitimi I 0.30 0.29 0.31 0.28 0.29 0.32
sferes a

Shpejtesia e 0.71 0.63 0.61 0.53 0.48 0.44

sferes v

Shpejtesia e sferes llogaritet me ane te formules v=at

Pjerresia e dyte :

S (m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3

1.72 1.46 1.39 1.26 1.19 1.00

1.60 1.54 1.40 1.30 1.12 0.87

1.72 1.52 1.40 1.20 1.13 0.88

T (s)

1.73 1.53 1.39 1.19 1.20 0.86

1.78 1.53 1.39 1.30 1.07 0.86

 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3
S(m)

t mes 1.71 1.51 1.39 1.25 1.14 0.89

Gabimi
absolut ( 0.04 0.03 0.004 0.04 0.04 0.04
t
Gabimi
relativ
t 0.02 0.02 0.003 0.03 0.04 0.04
=
t mes

Nxitimi I
sferes a 0.55 0.61 0.62 0.64 0.61 0.75

Shpejtesia e
sferes v 0.94 0.92 0.86 0.80 0.70 0.67

Per pjerresine e dyte :

1.0

0.9

0.8

0.7

0.6

0.8 0.9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2.0 t
Ne grafikun me siper paraqitet shpejtesia ne varesi te kohes per pjerresine e dyte .

a 0.8

0.7

0.6

0.5

0.8 0.9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2.0 t

Ne grafikun e dyte paraqitet nxitimi ne lidhje me kohen .

Per pjerresin e pare

v

0.7

0.6

0.5

0.4

1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 t
Ne grafikun me siper paraqitet shpejtesia ne varesi te kohes .

0.4

0.3

0.2

0.1

1.4 1.6 1.8 2.0 2.2 2.4 t

Ne grafikun me siper paraqitet nxitimi ne lidhje me kohen .

Pune laboratori Nr.1

Ligji I ruajtjes se impulsit dhe energjise mekanike . Lavjerresi balistik.

Teoria e punes :
Dy sfera metalike me masa m1 dhe m2 , levizin ne drejtim te njera tjetres ne nje rrafsh
horizontal , me shpejtesi perkatesisht v1 dhe v2 .Ne nje cast ato goditen dhe me pas vazhdojne
te levizin me shpejtesi perkatesisht u1 dhe u2 .
1+ m2 v2 =m 1 u1 +m2 u 2
m1 v

mv= (m+M)u

Pjesa eksperimentale :
Kjo pune laboratory ka per qellim te verifikoje ligjet e ruajtjes se sasise se levizjes dhe ate te
energjise mekanike . Per kete duhet :
a) te percaktohet shpejtesia e sferes para goditjes
b) te vleresohet energjia kinetike fillestare dhe ajo perfundimtare e sistemit

Zhvillimi I punes :
a)Percaktimi I shpejtesise se sferes
-Vendoseni sferen tek leshuesi I cili fiksohet ne pozicionin e pare . Ne kete pozicion sfera merr
nje shpejtesi v .
-Vendoset treguesi I kendit ne pozicionin vertical , pra ne kendin 0 .
-Me kujdes lirohet leshuesi .
-Matet kendi I shmangies se treguesit .
-Per kete shpejtesi matjet perseriten 5 here dhe gjendet vlera mesatare e kendit . Me kete vlere
duke perdorur formulen (4) , njehsohet shpejtesia e sferes .

Masa e sferes : m= 32.5 g

Masa e kutise : M=0.3 kg
Largesa l e qendres se masese se kutise me sferen nga pika e varjes :
l=25 cm

Vlerat e kendit per pozicione te ndryshme te leshuesit te sferes

Pozicioni 1 2 3
 24 32 78
23 34 65
22 38 65
22 47 63
22 46 63
2.26 3.26 4.15
2.26 3.25 4.09
2.26 3.24 4.18
Shpejtesia fillestare 2.26 3.26 4.18
v0 2.26 3.24 4.20

m 22.6 33.4 67.6

vm 2.26 3.25 4.16

Ne grafikun e meposhtem paraqitet kendi ne lidhje me shpejtesine .

80

70

60

50

40

30

20

2.2 2.5 2.8 3.1 3.4 3.7 4.0 4.3