Professional Documents
Culture Documents
Аrbitraza
Аrbitraza
: M-
, 2014
Koga sporot treba da se re{i pred arbitra`a rabotite stojat poinaku. Pred
arbitra`niot sud da pristapi kon izvr{uvawe na svojata zada~a, toj mora
najnapred da bide konstituiran i toa za sekoj slu~aj poodelno. Toa se vr{i preku
imenuvawe na arbiter ili arbitri, na koi im se doveruva ovlastuvaweto da go
re{at sporot. Procesot na konstituirawe na arbitra`niot sud e direkten
rezultat od dejstvuvaweto i realizacijata na arbitra`nata spogodba, a vo isto
vreme go ozna~uva i otpo~nuvaweto na arbitra`nata postapka.
2
1.
Prviot ~ekor kon konstituiraweto na arbitra`niot sud prestavuva
opredeluvaweto na brojot na arbitri. Vo pogled na ova pra{awe strankite imaat
{iroka sloboda na dogovarawe. Vo me|unarodnata arbitra`na praktika naj~esto
arbitra`nite sudovi se sostaveni od eden ili od tri arbitri, zavisno od toa {to
dogovorile strankite.
3
vo mo`nost da gi ostranat mo`nite nedorazbirawa. Vo toj pravec odredeni
arbitra`ni pravilnici kako {to se onie na ICC, LCIA, AAA ili SCC
predviduvaat deka pretsedatelot na arbitra`niot sovet po pravilo ne mo`e da
bide dr`avjanin na dr`avata vo koja poteknuvaat strankite. Vtoro, arbitra`niot
sovet na strankite im ovozmo`uva da gi kombiniraat stru~nite poznavawa na
arbitrite imenuvaj}i razli~ni profili. Treto, kvalitetot na pravosudeweto se
zgolemuva zato {to na trojca te{ko }e im se pokradnat gre{ki odo{to na edno
lice. ^etvrto, arbitra`niot sovet ovozmo`uva mnogu polesno nadminuvawe na
nedorazbirawata na strankite vo pogled na imenuvaweto na arbitri. Imeno kaj
arbiterot poedinec, ako strankite nemo`at da se dogovorat za liceto koe }e go
imenuvaat toa za niv go pravi ili nadle`niot dr`aven sud ili eventualno
dogovorenoto telo za imenuvawe, koe go vr{i imenuvaweto namesto strankite.
Obratno, koga e predviden arbitra`en sovet po pravilo sekoja od strankite
imenuva po eden arbiter, a samo pretsedava~ot na arbitra`niot sovet se izbira na
poinakov na~in (zaedni~ki od arbitrite ili teloto za imenuvawe).
1
^len 10 od ZMTARM
2
^len 8 st.1 od Pravilnikot na ICC
4
trgovski arbitra`en sud na Trgovsko-industriskata komora na Ruskata federacija
(MTAS) predviduva arbitar poedinec ili trojca arbitri 3. Pravilnikot na
Londonskiot sud za me|unarodna arbitra`a (LCIA) predviduva deka imenuvaweto
na arbitrite }e se vr{i spored metodot izbran od strankite, pri {to }e re{ava
arbitar poedinec osven ako strankite ne dogovorile poinaku4. Sli~no na toa
Arbitra`niot pravilnik na Stokholmskata trgovska komora (SCC) predviduva
deka strankite se slobodni vo odreduvaweto na brojot na arbitrite (~len 12) {to
zna~i deka mo`at da opredelat bilo kakov broj na arbitri, vklu~uvajki ni paren
broj.5
3
^len 17 st.2 od Pravilnikot na Me|unarodniot trgovski arbitra`en sud na Trgovsko-
industriskata komora na Ruskata Federacija(MTAC)
4
^len 5 st.4 od Pravilnikot na LCIA
5
^len 12 od Pravilnikot na SCC
6
^len 17 st.1 od Pravilnikot na PISASKM
7
^len 8 st.2 od Pravilnikot na ICC
8
^len 5 od Arbitr`nite pravila na UNCITRAL
5
2.
Op{to e usvoen pravilnikot deka dr`avjanstvoto ne mo`e da prestavuva
pre~ka za izbor na odredeno lice za arbitar. Ovaj princip e usvoen i vo ZMTARM
kade e predvideno deka nikoj nema da bide li{en od mo`nosta da bide arbitar
poradi svoeto dr`avjanstvo, osven ako strankite ne se dogovorile poinaku ~len 11
stav 1, Vo me|unarodnoto arbitra`no pravo e op{to usvoeno stojali{teto deka
dr`avjanstvoto ne smee da bide pre~ka za edno lice da bide izbrano za arbitar,
odnosno deka e dozvoleno i stranci da bidat imenuvani kako arbitri. Taka
Evropskata konvecija za me|uanarodnata trgovska arbitra`a od 1961 god.
Predviduva deka za arbitra`ata na koja se primenuvaat na ovaa Konvecija stranski
dr`avjani mo`at da bidat imenuvani kako arbitri (~len III). Samo dva uslovi
moraat da bidat ispolneti za edno lice da bide podobno da bide imenuvano za
arbitar:
3.
6
(4) Koga arbitra`ata ja sproveduvaat tri arbitri, sekoja stranka }e imenuva
eden arbitar, a dvajcata taka imenuvani arbitri }e go imenuvaat tretiot arbitar.
Ako edna stranka ne imenuva arbitar vo rok od 30 dena od priemot na baraweto na
drugata stranka toa da go stori ili ako dvajcata arbitri nemo`at da se soglasat vo
pogled na tretiot arbitar vo rok od 30 dena od nivnoto imenuvawe imenuvaweto, na
barawe na edna stranka }e go izvr{i sudot.
7
b) Imenuvawe na arbitrite soglasno arbitra`nite pravilnici
9
^len 8 st.3 i st.4 od Pravilnikot na ICC
10
^len 18 od Pravilnikot na PISASKM
8
neobi~na odredba, koja retko se sre}ava vo pravilnicite na drugite arbitra`ni
institucii.
Koristena literatura:
9
Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported
You are free:
to Share - to copy, distribute and transmit the work
Under the following conditions:
Attribution. You must attribute the work in the manner specified by the
author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you
or your use of the work).
Noncommercial. You may not use this work for commercial purposes.
No Derivative Works. You may not alter, transform, or build upon this
work.
For any reuse or distribution, you must make clear to others the license
terms of this work. The best way to do this is with a link to this web
page.
Any of the above conditions can be waived if you get permission from the
copyright holder.
Nothing in this license impairs or restricts the authors moral rights.