1

NTEGRAL

ntegral alma ilemi kabaca trev alma ileminin tersi olarak da dnlebilir.

A- BELRSZ NTEGRAL

f: IRIR, f(x)= 3x2 ve F: IRIR, F(x)=x3 biiminde tanmlanan f ve F fonksiyonlarn dikkate

alalm. Trev alma kurallarna gre F fonksiyonunun trevinin f fonksiyonu olduu kolayca
grlr.

F(x) = x3 F(x)=3x2=f(x) eklindedir.

zetle f fonksiyonu F fonksiyonunun trev fonksiyonudur. Bu durumda F fonksiyonu f

fonksiyonunun nesidir?

Tanm: bir f fonksiyonu verilsin. Trevi f olan F fonksiyonuna f fonksiyonunun bir ilkeli (ya da

belirsiz integrali) denir. bu durum adna integral iareti dediimiz iareti yardmyla

F(x)= biiminde gsterilir.

Burada verilen f fonksiyonu iin F fonksiyonunu bulmaya alacamzdan yukardaki eitlik,

= F(x) biiminde yazlr. ntegralin x deikenine gre alnd grlmektedir. Bu

durumda x deikenine integral deikeni denir. Benzer nedenle,

= F(u)
Eitliinde de integral deikeni u dur.

Baz fonksiyonlarn belirsiz integrallerini bulmaya alalm.

f(x)= 2x, cosx, ex ve 1/x fonksiyonlarnn birer belirsiz integrali srasyla
F(x)= x2, sinx, ex, lnx fonksiyonlardr.

Bir fonksiyonun belirsiz integrali tek midir?

rnein, F1(x)= x3, F2(x)= x3+ , F2(x)= x3+ fonksiyonlar iin sabitlerin trevi sfr
olduundan,

F1 (x) = F2 (x)= F3 (x )= 3x2= f(x) olur.

F1(x), F2(x) , F3(x) fonksiyonlarnn her birisi iin f fonksiyonunun bir belirsiz integralidir. Bu
nedenle
= F(x)+c
biiminde gsterilir.

Yrd.Do.Dr.stem Kymen Keser Matematik 2

 2

Bu gsteriyor ki c says deitike f fonksiyonunun belirsiz integrali deimektedir ve

dolaysyla belirsiz integrallerin says sonsuz ounluktadr. Tanmda geen belirsiz
kelimesinin kayna da F ilkel fonksiyonunun c sabitinden dolay bir tek (belli)
olmamasdr. Bu c saysna integral sabiti ad verilir.
zetle verilen bir f fonksiyonunun belirsiz integrali, trevi f fonksiyonu olan tm
fonksiyonlarn kmesidir.

RNEKLER:

1-

2-

3-

4-

5-

Belirsiz integralleri hesaplamak iin de dolayl olarak trev formllerinden

yararlanlabilir.

Temel Belirsiz ntegral Formlleri

1- , k reel bir say olmak zere;

2- k reel bir say olmak zere

3- , n reel bir say ve n1

4-

5- k reel bir say olmak zere

6-

7-

8-

9-

10-

11-

Yrd.Do.Dr.stem Kymen Keser Matematik 2

 3

12-

13-

14-

Bu kurallarn geerli olduu, verilen eitliklerin sa taraflarnn trevleri hesaplanarak grlebilir.

Karmak gibi grnen pek ok integral burada verilen temel integral formllerine dntrlerek
hesaplanr.

Belirsiz ntegralin Temel zellikleri

1) a herhangi bir reel say olmak zere ,

. ntegral iindeki sabit say integral iaretinin dna

kabilir.
2) f ve g iki fonksiyon olmak zere,

Eitlii geerlidir. ki fonksiyonun toplamnn integrali iki fonksiyonun integrallerinin

toplamna eittir.
1. ve 2. zellikler gz nne alnrsa,

Eitlii veya daha genel bir ifade ile

B-BELRSZ NTEGRALN HESAPLAMA YNTEMLER

Bu blmde verilen bir f fonksiyonunun belirsiz integralini hesaplamak iin nceden

verilen integral formllerinin yetersiz olduu yerlerde kullanlan baz yntemler
verilecektir.

B1- Deiken Deitirme Yntemi

ntegral deikeni x olan

Biimindeki bir integrali hesaplayabilmek iin u=g(x) denirse

Yrd.Do.Dr.stem Kymen Keser Matematik 2

 4

u=du=g(x)dx
olduundan yukardaki integral , deikeni u olan

=
ntegraline dnr. Bu dier integrale gre daha basit ve sadedir ancak deiken
seimi ok nemlidir. Uygun deiken seilmezse integral zorlaabilir.

B2-Ksmi ntegrasyon Yntemi [Paralara Ayrma Yntemi]

Eer integrali alnacak ifade, xin trevlenebilir fonksiyonlarnn arpm yada blm
eklindeyse ve u, d/dxin bir sabitle arpm eklinde ifade edilemiyorsa, ksmi
integrasyon yntemi daha kullanl olabilir.

trevinin integralini alrsak

Ksaltmak amacyla,

f(x) = u g(x)=v dersek

f(x)dx = du ve g(x)dx = dv olur.

ekline gelir. Bu formle ksmi integrasyon forml denir.

Bylece yerine integrali hesaplanr.

Bu yntemde nemli olan u ve v fonksiyonlarnn doru belirlenebilmesidir.

Yrd.Do.Dr.stem Kymen Keser Matematik 2

 5

Yrd.Do.Dr.stem Kymen Keser Matematik 2