DIALIZA

Dializa n mjeksi sht ecuria e pastrimit t gjakut nga lndt e dmshme

("veshka artificiale"). Gjat ksaj ecurie ndahen nj ose disa lnd t tretura n nj lng me
ane t nj cipe gjysmprshkuese q lejon kalimin e lndve n nj drejtim t vetm. Dializa
prdoret pr t mundsuar zhdukjen e ures, acideve, kaliumit dhe mbeturinave t
tjera metabolike (shkmbyese) t prmbajtura me tepric n gjak, kur ky punim nuk kryehet
nga veshkat, prkatsisht nga mlia pr shkak t njeriut t smur rnd ose sepse
veprimi i tij nuk sht i mjaftueshem (p.sh. n rast t helmimit). N fillimet e prdorimit te saj
n vitin 1924 nga Georg Haas, dializa quhej edhe "gjaklarse". Futjen pfundimtare n
prdorim e solli aparati dialitik-tambur i Willem Kolffsit q bazohej n tubtha
gjysmdeprtues plastik (plasmasi), n vitin 1945.

Si mund t zvendsoj dializa funksionin e veshkave?

Veshkat n trupin ton luajn funksionin e pastrimit t gjakut. Ato mnjanojn materiet e
dmshme t cilat vijn si rezultat i procesit t degradimit n trup, gjithashtu luajn funksion n
rregullimin e lngjeve t trupit, balancion e elektroliteve, dhe ruajtjen e vlers s pH n gjak.

Kur veshkat nuk funksionojn n mnyrn e duhur, prbrsit e mbetur dhe lngjet qndrojn
n organizm dhe mund t shkaktojn przierje, t vjella, anemi, prgjumsi, shqetsim, ethe ,
etj, dhe nse nuk trajtohetn n koh, mund t shkaktoj dhe vdekjen. Dializa n kuptimin e
vrtet t fjals, zvendson funksionin e veshkave.
Principi baz i dializs n nj kuptim m t gjr, sht kalimi i molekulave t gjakut ndrmjet
membrans gjysm t zgjeruar. Nse gjaku kalon ndrmjet membrans gjysm t zgjeruar
jasht trupit, kjo quhet hemodializ. Nse kalimi i molekulave n trup ndodh ndrmjet
membrans peritoneale, ather ky proces quhet dializ peritoneale.
Hemodializa kryhet duke lejuar gjakun t kaloj jsht trupit ndrmjet trupave t veant,
pastrohet, dhe po kshtu kthehet prsri n trup nprmjet tubave t tjer.

Pr procesin e hemodializs jan t rndsishme:

- Dializa
- Aparat pr hemodializ
- Zgjidhje pr hemodializ
- Pajisje (gjilpra dhe tuba)
Pjesa m e rndsishme sht dializa ose veshka artificiale, e cila prmban membran gjysm
t zgjeruar n form kapilari. Prmes ksaj membrane kalojn vetm molekula me nj madhsi
t caktuar si dhe uji.
Zgjidhja e dializs sht zgjidhja elektrolitike e ngjashme me plazmn, pa proteina. Ajo ruan
balancin e elektroliteve dhe ndihmon n procesin e pastrimit t gjakut.
Pajisja e dializs sht nj aparat i cili prmban pompa t cilat kryejn pompimin e gjakut. Ky
proces kryhet n nj temperatur konstante t gjakut dhe nj nga dy lngjet e prdorura n
dializ dhe mundson rrjedhn e tyre t vazhdueshme.
Shumica e pacientve shkojn n dializ 3 her n jav, dhe procesi zgjat mesatarisht 4 or.