Arti Pamor 6

SILVANA NINI
LIBR PR MSUESIN
Arti pamor 6
Prmbajtja
1. Hyrje
1.1 Pse shrben ky libr? 4
1.2 far synon ky libr? 5
1.3 far prmban ky libr? 5
2. Kompetencat dhe kuptimi i tyre

2.1 Lidhja e artit pamor me kompetencat kye 6
2.2 Lidhja e artit pamor me fushat e tjera kurrikulare 8
2.3 Kuptimi i kompetencave lndore t artit pamor, i tematikave
dhe lidhja ndrmjet tyre 12
3. Planikimi i kurrikuls kuptimi dhe zbatimi

3.1 Plani vjetor i lnds Art pamor, sipas tremujorve 14
3.2 Plani vjetor tematik 20
4. Metodologjia e Msimdhnies
4.1 Metodologjia e t nxnit dhe msimdhnies bazuar
n kompetenca n lndn e artit pamor 31
4.2 Planikimi ditor bazuar n situata t t nxnit 33
4.3 Materiale dhe burime msimore 104
5. Vlersimi
5.1 Llojet e vlersimit: Vlersimi i vazhdueshm,
periodik dhe prfundimtar 106
Libr pr msuesin
1. HYRJE
Arti pamor ka t bj me materializimin e mendimit, ashtu si edhe me shprehjen e
nj realiteti social-kulturor. Q n llimet e veta, njerzimi e ka prdorur artin pamor si
nj mnyr pr t prcjell nprmjet imazhit botkuptimin e tij, duke prdorur aftsi
q ndryshojn n varsi t vendit, periudhs historike dhe kulturs. Mnyra se si na e
prshkruan historia e artit pranin e imazheve artistike prgjat shekujve, q nga parahi-
storia (prpara shfaqjes s shkrimit), na tregon pr rndsin q kishin njohurit artistike
pr njeriun. Kto njohuri dhe aftsi artistike kan zn rrnj n ndjeshmrin, intuitn
dhe imagjinatn e tij. Artistt/et kan kontribuar n zhvillimin e ideve dhe si rrjedhoj
edhe t shoqris duke shprehur bindjet, vlerat dhe shqetsimet prmes veprave t tyre t
artit.
N artin pamor imazhi mund t marr forma t ndryshme, n varsi t mjeteve e t
materialeve dhe teknikave t ndryshme artistike q prdoren pr ta realizuar at. Ai mund
t jet dy ose tridimensional, abstrakt ose gurativ, dinamik ose statik etj. Przgjedhja e
materialeve dhe organizimi i gjuhs pamore s nj vepre varen nga mesazhi q ajo do t
komunikoj.
Edukimi, nprmjet lnds s artit pamor, nxit zhvillimin e prgjithshm t nxnsit/
es dhe pasuron kulturn e tij/saj. Kjo lnd i ndihmon nxnsit/et t deshifrojn mesazhet
pamore, t vzhgojn imazhet me nj ndjeshmri m t lart, t ushtrojn mendimin kritik
dhe ndjenjn estetike. Sot n kulturn e edukimit i kushtohet shum rndsi pranis s
imazhit, dhe n kt drejtim artet pamore luajn nj rol themelor n zhvillimin social dhe
artistik t nxnsve/eve.
Duke u mbshtetur n krkesat e programit, libri i artit pamor i klass s gjasht,
bazohet n tre kompetenca: krijimi artistik, realizimi i punimit dhe vlersimi i veprave t
artit.
Krijimtaria n art, kontribuon n formimin e identitetit personal, t vetbesimit dhe
ndihmon n krijimin e vetdijes kulturore e t ndjeshmris artistike. Nxnsit/et kan
mundsi t krijojn imazhet e tyre, duke u prfshir n procesin krijues, duke zbuluar
mundsi t shumta t kombinimit t materialeve me gjuhn pamore, pr t komunikuar
mendimin e tyre pr nj audienc t caktuar.
1.1 Pse shrben ky libr?

Ky libr do tu shrbej msuesve/eve t artit pamor, t njohin dhe zhvillojn aftsit e
tyre profesionale n kt lnd, pr zbatimin m s miri t risive n kurrikuln e artit pamor.
4
Arti pamor 6
1.2 far synon ky libr?
Meqense arsimi po zbaton msimdhnien bazuar n kompetenca, ky libr do t
shrbej si nj udhrrfyes pr t gjith msuesit/et e artit pamor, t cilt/at do ta ndrtojn
punn e tyre t prditshme bazuar n njohjen e dokumentacionit t ri: korniza kurrikulare,
kurrikula brtham e arteve, programi msimor, dhe vlersimi bazuar n nivelet e arritjes
s kompetencave n arte, t cilat prkojn me tri faza mjaft t rndsishme:
a) planikimin e t nxnit;
b) metodologjin e msimdhnies;
c) vlersimin e t nxnit bazuar n qasjen e re me kompetenca.
Qllimi i ktij libri sht ti orientoj dhe ti ndihmoj msuesit/et q japin msim
n klasn e gjasht, pr t prmbushur synimet e kurrikuls s artit pamor, pr ndrtimin
e kompetencave lndore dhe kye tek nxnsit/et e klass s gjasht, pr t planikuar
dhe realizuar detyrat e tyre si msimdhns t ksaj lnde, n prputhje me dokumentet
zyrtare e me fazat npr t cilat kalon msimdhnia.
1.3 far prmban ky libr?

Ky libr sht konceptuar n prputhje me draft-programin e klass s gjasht, t
shkalls s tret t lnds Arti pamor, miratuar nga MAS-i, n dhjetor 2014.
Meqense jemi n hapat e par t ksaj reforme me qasjen e re bazuar n kompetenca,
ky libr merr prsipr:
t sqaroj do msues/e t artit pamor pr t gjitha shtjet e planikimit, t meto-
dologjis dhe t vlersimit q duhet t zbatoj do msues/e n lndn e tij;
t prezantoj dokumentet e hartuara dhe mnyrn se si ato duhet t prdoren nga vet
msuesi/ja n lndn e artit pamor;
t udhzoj pr t gjitha formatet e reja: planin vjetor, tremujor, ditor, situatat e t
nxnit, formatet e vlersimit etj., me t cilat duhet t punoj msuesi/ja gjat nj viti
shkollor.
Ky libr n parim jep, ofron ose sugjeron modele, por nuk i dikton ato. do model
q ka t bj me planikimin, situatat e t nxnit, metodologjin apo vlersimin, krijohet
mbi nj baz t caktuar t nivelit t klass ku msuesi/ja jep msim.
Realiteti n do klas, mund t sugjeroj modele t ndryshme, pr tema t caktuara.
5
Libr pr msuesin
2. KOMPETENCAT DHE KUPTIMI I TYRE

Kjo shtje ka si qllim kuptimin:
pr krijimin e kushteve pr ndrtimin e kompetencave t lnds s artit pamor si dhe
t kompetencave kye, t cilat ndrthuren me njra-tjetrn;
pr realizimin e temave ndrkurrikulare nprmjet lnds s artit pamor, i cili sht
gjithashtu nj komponent i rndsishm i programit t artit pamor;
pr kontributin e artit pamor n shoqri dhe n jetn e prditshme.
N kt modul, gjithashtu, prshkruhet lidhja e artit pamor me fushat e tjera kurri-
kulare, n mnyr q kurrikula e arsimit parauniversitar t funksionoj si nj e tr pr
realizimin e qllimit kryesor, at t formimit t nxnsve/eve.
Arti pamor zhvillohet n t gjith arsimin e detyruar prmes 4 shkallve, q prfshi-
jn arsimin llor (AF) klasat 1-5 dhe arsimin e mesm t ult (AMU) klasat 6-9, pra dy
cikle arsimimi, t cilat prfshijn brenda tyre 9-t vite shkollimi.
T katrta shkallt grupohen n mnyr t till:
shkalla e par: klasa prgatitore (mosha parashkollore 5-6 vjeare) klasa dyt;
shkalla dyt: klasa e tret klasa e pest;
shkalla e tret: klasa e gjasht klasa e shtat;
shkalla e katr: klasa e shtat klasa e tet.
2.1 Kompetencat kye dhe arti pamor

Fjala kompetenc ka lluar t lakohet rndom n mjediset msimore. Kompetencat
shprehen nprmjet prdorimit t njohurive, shkathtsive, vlerave dhe qndrimeve n
trajtimin e plot dhe t kuptueshm t situatave t kontekstit.
Kto ndryshime shtrojn domosdoshmrin e zotrimit t kompetencave q i aftsojn
individt /nxnsit/et t menaxhojn ndryshimet dhe situatat e reja.
N prputhje me qllimet e arsimit parauniversitar, kto kompetenca jan:
1. Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit.
2. Kompetenca e t menduarit.
3. Kompetenca e t msuarit pr t nxn.
4. Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin.
5. Kompetenca personale.
6. Kompetenca qytetare.
7. Kompetenca digjitale.
6
Arti pamor 6
Kompetencat kye, n artin pamor zhvillohen sipas nj konteksti t caktuar artistik.
N shkalln e tret n programin msimor t artit pamor, ato vijn t ndrtuara nga dy
shkallt paraardhse. Programi i artit pamor ka n thelbin e tij krijimin e kushteve pr
ndrtimin e kompetencave t lnds si dhe t kompetencave kye q lidhen me to.
Tabela: 1 Rezultatet kryesore t t nxnit sipas komptencave kye q realizohen nprmjet

lnds s artit pamor pr shkalln e tret
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

Nxnsi/ja:
1. krijon personalitetin e vet dhe sht aktiv n veprimtarit artistike;
2. kupton drejt mesazhet, q u adresohet;
3. shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs vizuale;
4. sht komunikues efektiv;
5. orientohet q t shfrytzoj n mnyr t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe krijuese, mjetet
artistike dhe mundsit e komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
Kompetenca e t menduarit
Nxnsi/ja:
1. merr dhe prpunon njohurit vizuale n mnyr t pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi;
2. zgjidh probleme t ndryshme artistike;
3. zhvillon aftsit pr t menduar n mnyr kritike, krijuese dhe ndrvepruese;
4. ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn
Nxnsi/ja:
1. przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim artistik;
2. prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim;
3. zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e dhn.
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin
Nxnsi/ja:
1. ndrrmer nisma pr t zhvilluar aktivitete n artin pamor brenda dhe jasht klass, duke kon-
tribuar n mnyr krijuese;
2. kupton dhe gjen zgjidhje pr problemet ekologjike, duke u ndrgjegjsuar pr rolin e tyre n
mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qndrueshm.
Kompetenca personale
Nxnsi/ja:
1. zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike;
2. prfshihet n mnyr aktive n jetn artistike shkollore dhe komunitet;
3. rrit ndrgjegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe krijimin e besimit te t tjert.
Kompetenca qytetare
Nxnsi/ja:
1. diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme kulturore;
2. respekton punn e vet dhe t t tjerve;
3. bashkpunon me t tjert pamvarsisht kulturs, aftsive dhe nevojave brenda dhe jasht shkolls
pr nj qllim t prbashkt.
1 Kjo tabel sht marr nga programi msimor i artit pamor, klasa e gjasht. 7
Libr pr msuesin
Kompetenca digjitale
Nxnsi/ja:
1. gjen, prodhon, krijon, prezanton dhe shkmben informacion si dhe bashkpunon n rrjetete in-
formuese n internet;
2. njeh dhe prdor mjetet audio, video Cd, Dvd, aparat fotograk dexhital, kamera, etj.
do msues/e duhet t dij pse shrbejn 7 kompetencat kye, dhe si ti zhvilloj dhe
ndrtoj ato n kontekstin e lnds s vet me nxnsit/et, sipas formateve t prcaktuara.
Kto kompetenca ndrtohen dhe arrihen prgjat nj shkalle t caktuar. Kompetencat
kye t shkalls s tret lidhen me klasn e gjasht dhe t shtat, t AMU-s. Msuesi/
ja duhet t kujdeset q prve kompetencave lndore t artit pamor t zhvilloj domo-
sdoshmrisht me nxnsit/et e tij/saj edhe kompetencat kye.
2.2 Kuptimi dhe zbatimi i kompetencave lndore

dhe i tematikave q zhvillohen n lndn e Artit pamor
Qasja e bazuar n kompetenca sht i gjith procesi i t nxnit q zhvillohet n
fushn e arteve n prgjithsi, n t gjitha shkallt, i cili zhvillohet dhe ndrtohet prmes
kompetencave t ksaj fushe: krijimit, performimit/realizimit dhe vlersimit. N
t gjitha shkallt e kurrikuls, ato zhvillohen dhe plotsohen m tej me kompetencat
specike lndore t artit pamor brenda fushs s arteve. Kompetencat lndore t artit
pamor lidhen dukshm dhe n mnyr logjike e metodike me kompetencat kye. Kto
kompetenca jan t lidhura ngusht me tematikat e lnds s artit pamor dhe zhvillohen
nprmjet tyre.
Zotrimi i artit pamor nnkupton zotrimin e kompetencave pamore, q do t thot
aftsia pr t kuptuar, gjykuar e prdorur artin pamor n nj shumllojshmri situatash
dhe kontekstesh jo vetm brenda kontekstit t programit msimor dhe krkesave t tij, por
edhe n situata, n t cilat ky art luan ose mund t luaj nj rol t rndsishm.
Me kurrikuln e re, arti pamor sht strukturuar me tri (3) kompetenca, t cilat listohen
si m posht:
Kompetenca 1: Krijimi artistik, ka t bj:
me prdorimin e ideve dhe organizimin gjuhs pamore n nj krijim artistik;
me prdorimin e mjeteve dhe teknikave artistike pr realizimin e ideve nprmjet
prdorimit t gjuhs pamore.;
me vlersimin e ideve krijuese dhe ndarjen e prvojave me t tjert.
Kompetenca 2: Realizimi i punimit, ka t bj:
me kuptimin dhe zbatimin e teknikave t larmishme artistike dy dhe tridimensionale,
pr realizimin e ideve krijuese nprmjet gjuhs pamore;
8
Arti pamor 6
me prdorimin e teknikave dhe t proceseve artistike dhe me ndarjen e prvojave me
t tjert.
Kompetenca 3: Vlersimi i veprave t artit, ka t bj:
me kuptimin dhe analizimin e veprave artistike, duke br nj gjykim kritik dhe este-
tik q i prgjigjet ksaj grupmoshe.
Tabela2 e kompetencave lndore t artit pamor dhe prshkrimi i tyre
Kompetencat
Prshkrimi i kompetencave lndore
e artit pamor
Nxnsi/ja
prdor ide personale dhe stimuj pr krijim;
zbulon rrug t ndryshme pr t realizuar idet artistike;
prdor elementet e artit pamor dhe teknikat artistike;
Krijimi artistik przgjedh elementt e duhur pr t realizuar idet artistike;
prmirson punn duke u mbshtetur n zgjidhje artistike;
analizon qllimin e tij/saj krijues;
identikon element t eksperiencs s tij/saj artistike, far ka msuar
dhe metodat q ka prdorur.
Nxnsi/ja
prdor teknikat artistike, elementet e artit pamor n lidhje me mesazhin
q do t prcjell;
krijon pun origjinale nprmjet vzhgimit direkt nga natyra ose
nprmjet kujtess s tij mbi objektet, njerzit, etj., dhe nprmjet
imagjinats;
Realizimi i punimit
ndan eksperiencat e tij krijuese dhe respekton mendimin e tjetrit;
zgjedh ide dhe planikon teknikat dhe mjetet pr realizim;
eksperimenton me mjete dhe teknika pr t materializuar idet e tij/saj;
analizon qllimin e tij/saj krijues;
identikon element t eksperiencs s tij/saj artistike, far ka msuar
dhe metodat q ka prdorur.
Nxnsi/ja
identikon elementt e gjuhs vizuale, teknikn, gjinin n nj vepr
arti;
identikon veprat e artit n aspektin e tyre historik;
Vlersimi i veprave t identikon aspektin shprehs dhe simbolik duke shprehur emocionet
artit e tij/saj;
interpreton, argumenton dhe shpreh kndvshtrimin e tij/saj pr nj
vepr ose objekt artistik;
prdor nj gjuh specike t prshtatshme pr t prshkruar dhe ko-
mentuar veprat e artit dhe eksperiencn e tyre artistike;
Tematikat q prshkojn lndn e artit pamor

Bazuar n kt kurrikul, lnda e artit pamor synon t prmbush tri kompetencat e
lnds, t cilat lidhen me kompetencat kye q nj nxns/e duhet t zotroj gjat jets
2 Kjo tabel sht marr nga programi msimor i artit pamor, klasa e gjasht, shkalla e tret. 9
Libr pr msuesin
s tij/saj dhe q arrihen nprmjet tri tematikave kryesore.
Tematikat prmbajtsore, jan ato tematika q zhvillohen prgjat programit, dhe
krijojn kushte q nxnsi/ja t ndrtoj dhe t zbatoj njohurit, shkathtsit, qndrimet
dhe vlerat, n funksion t kompetencave t lnds dhe t kompetencave kye. Pr do
tematik jan paraqitur njohurit pr seciln klas t do shkalle prkatse. Prshkrimi
i secils tematik dhe prshkrimi i kompetencave lndore q duhet t demonstroj
nxnsi/ja lidhur me tematikat prkatse paraqiten vetm n nivel shkalle.
TEMATIKAT E ARTIT PAMOR KOMPETENCAT E ARTIT PAMOR
Tematika 1: Gjuha dhe komunikimi artistik.

Nxnsi/ja zbulon elementet e gjuhs pamore dhe i pr-
dor pr t realizuar idet e veta prmes imazheve. Prdor
me kompetenc hapat e procesit krijues q nga stimuli,
ideja dhe realizimi nprmjet przgjedhjes s teknikave
t duhura artistike. Procesi i eksperimentit sht pjes
e rndsishme e krijimit artistik pasi ndihmon n aft-
simin e nxnsit/es pr t personalizuar tema e subjekte Kompetenca 1:
t ndryshme. Personalizimi i temave e i subjekteve dhe Krijimi artistik.
prdorimi i qllimshm i elementeve t gjuhs artistike
sht nj pjes shum e rndsishme e procesit krijues.
Tematika 2: Teknika dhe procese artistike.

Nxnsi/ja krijon pun dy dhe tridimensionale n art dhe
dizajn nprmjet prdorimit t teknikave t larmishme
artistike. Ai/ajo zbulon mundsit shprehse t teknikave
t ndryshme artistike, eksperimenton dhe i prdor me
kompetenc n realizimin e punimit. Nj vend t rnd- Kompetenca 2:
sishm z przgjedhja e qllimshme e teknikave artistike Realizimi i punimit
nga nxnsi/ja, eksperimentimi me efektet e ndryshme
t tyre pr t realizuar iden dhe pr t dhn mesazhin
pr nj audienc t caktuar. Gjithashtu, ai/ajo zhvillon af-
tsit e tij/saj pr t organizuar gjuhn pamore nprmjet
teknikave t ndryshme artistike dhe ndan prvojat kri-
juese me t tjert/at.
Tematika 3: Historia, arti dhe shoqria.

Nxnsi/ja analizon dhe interpreton vepra t ndryshme
arti dhe objekte t trashgimis kulturore n aspektin his- Kompetenca 3: Vlersimi i veprave
torik dhe social-kulturor. Ai/ajo komunikon emocionet t artit.
dhe gjykimin e vet mbi vepra t ndryshme arti, mbi punn
e tij dhe t shokut/shoqes. Duke iu referuar historis s
artit dhe t kulturs nxnsi/ja, pasuron perceptimin pr
mjedisin q e rrethon duke e njohur m mir at. Nprm-
jet ksaj tematike nxnsi/ja kupton rndsin e rolit t
artit pamor dhe t artistit/es n shoqri, dhe respekton
opinione estetike dhe kritike t ndryshme.
10
Arti pamor 6
Diagrama1:3 Kompetencat kye dhe lndore, t cilat formohen prmes tematikave
t artit pamor
Krijimi artistik
Kompetenca
digjitale
Kompetenca e komunikimit
dhe t shprehurit
1
Gju dhe
Gjuha
komunikimi
artistik
Kompetenca
Kompetenca pr
NXNSI
personale
jetn, siprmarrjen
dhe mjedisin
2 TTeknika N ART PAMOR
dhe procesee
dh
artistike Vlersimi
i veprave
3 H
Historia,
Historia t artit
aarti dhe
dh
shoqria
Kompetenca e t
shprehurit
Realizimi Kompetenca e t
i punimit menduarit
Nse do t bnim nj shpjegim t diagrams, vrejm se kompetencat kye dhe kom-

petencat lndore zhvillohen prmes tematikave t lnds s artit pamor, ku n qendr t
msimdhnies sht nxnsi/ja. Msuesi/ja duhet t ket parasysh kompetencat lndore
dhe rezultatet q do t arrihen.
3 Kjo diagram sht marr nga programi msimor i artit pamor, klasa e gjasht, shkalla e tret.
11
Libr pr msuesin
2.3 Lidhja e lnds s artit pamor me fushat e tjera
kurrikulare. Diagrama 24
Arti pamor sht i lidhur me lndt brenda fushs s saj, por edhe me fusha t tjera t t nx-
nit n kurrikul. Elementet e artit pamor, ritmi, harmonia, lvizja, forma, ngjyra etj. lidhen shum
mir me disiplinat e tjera artistike, si me krcimin, me muzikn, me teatrin, por edhe me mate-
matikn, me gjuhn, me shkencat shoqrore. Nxnsit/et nxiten t bhen t vetdijshm pr nj
numr procesesh q lidhen me karakteristikat kryesore t kompetencave kroskurrikulare, t cilat
krijojn lidhje me njohurit n lndt e tjera. Kompetencat e artit pamor mundsojn q nxnsit/
et t prdorin informacionin, t zgjidhin problemin, t ushtrojn mendimin kritik, t zbulojn
metoda pune efektive, t prdorin informacionin dhe komunikimin teknologjik, t zhvillojn
identitetin e tyre personal, t punojn me t tjert dhe t komunikojn n mnyr t prshtatshme.
Kshtu, msuesit/et duhet tu japin mundsin nxnsve/eve t konsolidojn prvojat q ata/ato
kan krijuar dhe q i sjellin n klas, duke i pasuruar dhe duke u dhn drejtim t mtejshm.
M posht paraqiten disa lidhje ndrlndore t artit pamor me lnd t tjera, t para prmes
objektivave t njohurive:
SHKENCAT E NATYRS EDUKIMI FIZIK, SPORTET
Dukurit natyrore. DHE SHNDETI
Karakteristikat e stinve. Lvizja
Natyra dhe karakteristikat Ritmi
e vendeve Vallzimi
t ndryshmeve. Vallja popullore
Bimt dhe kafsht, gura e njeriut.
ARTI PAMOR
Krijimi i veprave artistike
Realizimi i punimit
Vlersimi i veprave t artit
TEKNOLOGJI DHE TIK SHKENCAT SHOQRORE
Mbledhja e informacionit DHE MJEDISI
nprmjet internetit. GJUHT DHE KOMUNKIMI Kultura
Organizimi dhe prpunimi Leximi dhe shkrimi i t Identiteti kombtar
i informacionit. dhnave mbi artin pamor. Kostumet
Analiza dhe interpretimi T kuptuarit e problemit Patriotizmi
i informacionit. apo situats. Atdheu
Paraqitja dhe prezantimi i tyre. Prkthimi i njohurive Familja
mbi artin pamor.
Mbrojtja e nj argumenti apo
hedhja posht e tij.
4 Kjo diagram sht marr nga programi msimor i artit pamor, klasa e gjasht, shkalla e tret.
12
Arti pamor 6
3. PLANIFIKIMI I KURRIKULS
Planikimi i kurrikuls sht nj proces mjaft i rndsishm n punn e msuesit/es,
e cila zgjat prgjat gjith vitit shkollor. Prgatitja e dokumenteve q shoqrojn punn
e tij prgjat vitit jan t shumta dhe kan t bjn me planikimin e kurrikuls dhe
dokumentet prkatse. Planikimi ktyre dokumenteve t kurrikuls s re nga msuesi/ja
krkon: liri, eksibilitet dhe prgjegjshmri n planikim. Kto dokumente jan:
1. Plani vjetor i lnds s artit pamor, sipas tremujorve;
2. Plani vjetor tematik.
Planikimi i planit vjetor dhe tremujor, bhet sipas ndarjes s kohs msimore q
sugjeron programi msimor i artit pamor, program ky, i dhn n tabeln e mposhtme:
Or t sugjeruara pr do tematik
Gjuha dhe
Teknikat dhe Historia, arti
komunikimi Gjithsej or
proceset dhe shoqria
artistik
Shkalla e tret
Klasa e gjasht 10 17 8 35 or
Planikimi vjetor i programit sht i ndrtuar me tremujor, ku secili tremujor ka

nj grup t caktuar orsh, n baz t periudhs kohore t prcaktuar n udhzimin e do
llimviti t ri shkollor. Pra kemi tashm nj term t ri tremujor dhe jo semestr.
Temat msimore n lndn e artit pamor jan renditur sipas programit, pra do tema-
tik njra pas tjetrs. Njohurit ndrthuren n mnyr mjaft organike me njra-tjetrn pasi
t trija kompetencat pasqyrohen n seciln tematik.
M posht vijojn tabelat:

a) e planikimit vjetor t tremujorve,
b) e planikimit vjetor tem pr tem.
Tremujort n modelin e mposhtm i kemi ndar, duke br nj prllogaritje t
prafrt t zgjatjes s shkolls prgjat ktyre periudhave (me pluset ose me minuset q
do msues/e i llogarit vet).
13
14
Shprndarja e prmbajtjes lndore pr realizimin e kompetencave
Tematikat Shtator Dhjetor Janar Mars Prill - Qershor
13 or 12 or 10 or
Libr pr msuesin
Shenja dhe pika

Eksperimenton me lloje t ndryshme shen-
jash: shenja grake, shenja piktorike, shenja
plastike, duke kuptuar rndsin e tyre
komunikuese.
Vija
Cilsit e linjs.
Vija si mjet shprehs.
Prdor cilsit e ndryshme t vijs pr
1. Gjuha dhe qllime t caktuara n krijimet e veta;
komunikimi Prdor mjete t ndryshme artistike si lap-
artistik si, stilolapsi, karboni, lapustila, rapitogra-
(10 or) etj, pr t krijuar emocione t caktuara
nprmjet vizatimeve me vijn.
Forma dydimensionale
Forma natyrale, format gjeometrike
Identikon q edhe format baz gjeo-
metrike gjenden edhe n natyr;
3.1 Planikimi vjetor i lnds Art pamor, sipas tremujorve
Zhvillon format gjeometrike n nj de-

koracion;
Analizon format natyrale n veprat e ar-
tistve Paul Klee dhe Vasilij Kandinskij.
13 or 12 or 10 or
Ngjyrat
Perceptimi i ngjyrs
Ngjyrat primare, ngjyrat sekondare
Ngjyrat e ngrohta, ngjyrat e ftohta.
Kupton zbrthimin e drits s bardh n
ngjyra, nprmjet prizmit;
Prdor bojra me baz ujin, transparente
dhe opake, penelat e prshtatshm pr t
krijuar me przierjen e ngjyrave parsore,
dytsore, t ngrohta dhe t ftohta.
1. Gjuha dhe
Tekstura
komunikimi
Tekstura t ndryshme (natyrale dhe arti-
artistik
ciale).
(10 or)
Identikon shembuj t ndryshm t tek-
sturs n natyr dhe i interpreton n kri-
jim, mbi siprfaqe dy dhe tridimensionale.
Vllimi
Drita dhe hija (hija e objektit dhe hija e
mbartur)
Paraqet n mnyr realiste nj objekt ose
disa objekte n marrdhnie midis tyre
nprmjet drithijes mbi nj siprfaqe dy-
dimensionale;
Arti pamor 6
15
16
13 or 12 or 10 or
Hapsira
Llojet e hapsirs, planet.
Libr pr msuesin
Zhvillon perceptimin pamor t distancave

dhe thellsis;
Zbulon dhe paraqet n krijim raportet
hapsinore midis objekteve: prpara/
mbrapa, sipr/posht etj.
1. Gjuha dhe
komunikimi
Baraspesha
artistik
Simetria dhe asimetria
(10 or)
Zbulon simetrin n natyr dhe n art dhe
prdor aksin e simetris dhe simetrin rre-
thore n krijimet e veta;
Zbulon q asimetria sht e kundrta e si-
metris dhe kupton rndsin e prdorim-
it t asimetris n veprat e artit dhe n
arkitektur.
Vizatimi
Teknikat grake: vizatimi me laps, karbon.
Eksperimenton dhe krijon me mjete
dhe teknika t ndryshme artistike, duke
2. Teknikat u mbshtetur n natyr, n mjedis, n
dhe proceset prvoja personale, n fantazin pr t
(17 or) komunikuar ide.
Krijon duke prdorur karakteristikat
shprehse t mjeteve t vizatimit si: sh-
kallzimet tonale t lapsit, t karbonit dhe
ndihmn e goms etj;
13 or 12 or 10 or
Mozaiku
Zbulon karakteristikat e tekniks s mo-
zaikut dhe i prdor n krijim;
Stampimi
Monotipi, stampa me reliev dhe grryerje.
Prdor teknikn e monotipit pr t
Konstruksoni.
stampuar mbi siprfaqe me tekstura t
Paraqet formn tridimensionale Materiale t ndryshme dhe t riciklueshme.
ndyshme;
mbi siprfaqen dydimensionale. Prdor materialet e duhura nprmjet pro-
Krijon stampa me reliev dhe nprmjet
2. Teknikat ceseve, si: prerja, dhnia form, ngjitja
gryerjes dhe stampon mbi siprfaqe me
dhe proceset Piktura dhe ndrtimi i nj strukture (letra e kar-
tekstur t ndryshme.
(17 or) Akuareli tona, tela t prkulshm, drunj me nyje,
Zbulon efektet e tekniks s akuarelit dhe unaza perdesh, material copash t qepura
Fotograa
i prdor n krijim; dhe t mbushura, tapa shishesh, shishe
Imazhe fotograke, aparati fotograk.
plastike etj).
Zbulon q imazhi fotograk ndryshon nga
imazhi artistik i pikturs apo vizatimit
dhe sht mnyra kryesore e komunikimit
pamor e ktij shekulli;
Prdor nj aparat t thjesht fotograk
pr nj qllim t caktuar, duke kompozuar
sakt.
Arti pamor 6
17
18
13 or 12 or 10 or
Grak-dizajni dhe prezantimi

Libr pr msuesin
Projekt artistik.
Kupton mnyrn se si zhvillohet nj pro-
jekt artistik nprmjet shnimeve, skicave
dhe krkimeve pamore;
Prdor stile t thjeshta shkrimi, t shkpu-
tura e t prera nga revista, gazeta, etj, dhe
t ngjitura, pr nj qllim t caktuar, duke
2. Teknikat organizuar hapsirn s bashku me nj
dhe proceset imazh fotograk.
(17 or)
Skulptura
Modelimi me plastelin, balt, karta pesta.
Gdhendja mbi materiale t buta.
Modelon vazo ose nj reliev t thjesht,
duke prdorur materiale, si: plastelin,
carta pesta;
Gdhend gura t thjeshta, duke prdorur
materiale t buta, si: sapun, buk peshku.
Histori arti
Vepra arti nga vende, kultura dhe koh
3. Historia
t ndryshme dhe objekte nga trashgimia
arti dhe
kulturore (prehistoria, antikiteti, mesjeta,
shoqria
rilindja, baroku, klasike, romantike, lviz-
(8 or)
jet moderne dhe post moderne, bashkko-
hore.)
13 or 12 or 10 or
Prvoja artistike
Vizita n studiot e artistve/eve, punishtet
e artizanve/eve t zons.
Takime me artist/e, dizajn/e, artizan/e,
arkitekt/e etj.
3. Historia
arti dhe
Ekspozita dhe evente kulturore
shoqria
Vizita n muzeume, (arkeologji, etnogra-
(8 or)
) galeri arti, qendra kulturore, parqe
arkeologjike, objekte t trashgimis kul-
turore etj.
Ekspozita, projekte artistike n klas,
shkoll dhe komunitet.
Arti pamor 6
19
20
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave kye
Kompetenca e komunikmit dhe t shprehurit: krijon personalitetin e vet dhe sht aktiv n veprimtarit artistike; kupton drejt mesazhet, q u
adresohet; shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs vizuale; sht komunikues efektiv; orientohet q t shfrytzoj n mnyr t
vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe krijuese, mjetet artistike dhe mundsit e komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
Kompetenca e t menduarit: merr dhe prpunon njohurit vizuale n mnyr t pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi; zgjidh probleme t ndryshme
artistike; zhvillon aftsit pr t menduar n mnyr kritike, krijuese dhe ndrvepruese; ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari.
Libr pr msuesin
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim artistik; prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim;
zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e dhn.
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin: ndrrmer nisma pr t zhvilluar aktivitete n artin pamor brenda dhe jasht klass, duke kon-
tribuar n mnyr krijuese; kupton dhe gjen zgjidhje pr problemet ekologjike, duke u ndrgjegjsuar pr rolin e tyre n mbrojtjen e mjedisit dhe
zhvillimin e qndrueshm.
Kompetenca personale: zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike; prfshihet n mnyr aktive n jetn artistike shkollore dhe komu-
nitet; rrit ndrgjegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe krijimin e besimit te t tjert.
Kompetenca qytetare: diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme kulturore; respekton punn e vet dhe t t tjerve; bash-
kpunon me t tjert pamvarsisht kulturs, aftsive dhe nevojave brenda dhe jasht shkolls pr nj qllim t prbashkt.
Kompetenca digjitale: gjen, prodhon, krijon, prezanton dhe shkmben informacion si dhe bashkpunon n rrjetete informuese n internet; njeh dhe
prdor mjetet audio, video Cd, Dvd, aparat fotograk dixhital, kamera, etj.
Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t lnds

3.2 Planikimi vjetor tematik.
Krijimi artistik: prdor ide personale dhe stimuj pr krijim; zbulon rrug t ndryshme pr t realizuar idet artistike; prdor elementet e artit pamor
dhe teknikat artistike; przgjedh elementt e duhur pr t realizuar idet artistike; prmirson punn duke u mbshtetur n zgjidhje artistike; analizon
qllimin e tij/saj krijues; identikon element t eksperiencs s tij/saj artistike, far ka msuar dhe metodat q ka prdorur.
Realizimi i punimit: zgjedh ide dhe planikon teknikat dhe mjetet pr realizim; merr n konsiderat target grupin t cilit i referohet me idet e tij/saj;
eksperimenton me mjete dhe teknika pr t materializuar idet e tij/saj; prdor teknikat artistike, elementet e artit pamor n lidhje me mesazhin q do
t prcjell; analizon qllimin e tij/saj krijues; identikon element t eksperiencs s tij/saj artistike, far ka msuar dhe metodat q ka prdorur.
Vlersimi i veprave t artit: identikon elementt e gjuhs vizuale, teknikn, gjinin n nj vepr arti; identikon veprat e artit n aspektin e tyre
historik; identikon aspektin shprehs dhe simbolik duke shprehur emocionet e tij/saj; interpreton, argumenton dhe shpreh kndvshtrimin e tij/saj
pr nj vepr ose objekt artistik; identikon element t eksperiencs s tij/saj artistike, far ka msuar dhe metodat q ka prdorur.
Temat Metodologjia
Nr. Tematika Situata e parashikuar e t nxnit Teknikat e vlersimit Burimet
msimore e msimdhnies
Zbulojm mjedisin q na rrethon nprmjet

Vlersim
shqisave tona
Metoda interaktive, diagnostikues
Perceptimi Nprmjet imazheve t shfaqura ose nprmjet
bashkvepruese, intervist me nj Teksti i artit pamor pr
pamor, objekteve t ndryshme nxnsit/et ftohen pr
1 gjithprfshirse; list treguesish; klasn e VI;
iluzionet t diskutuar rolin e shqisave n perceptimin e
vetvlersim me
optike objekteve. Ata/ato diskutojn pr rndsin q
Puna n grup dhe puna list kriteresh; Materiale nga inter-
ka shqisa e t parit n perceptimin e mjedisit
individuale; neti;
q i rrethon.
Vlersim pr t nxn
Shenja dhe pika si shprehje e komunikimit Hetimi dhe zbulimi; (vlersim formues) Ilustrime veprash arti;
artistik. vlersimi i prgjig-
Nxnsit/et zbulojn se shenja sht nj shpre- Zbatime praktike jeve me goj; Ilustrime t imazheve
Shenja hje e komunikimit dhe se t gjitha veprat e artit brenda dhe jasht vlersimi i puns nga natyra n pr-
2 Gjuha dhe dhe kan shenjat e tyre karakteristike. Nprmjet klase; ngrup; shtatje me tema t
komu- pika vzhgimit dhe prvojs s tyre ata/ato zbulo- vlersim mes nxn- caktuara;
nikimi jn q pika sht shenja m e vogl. Ata/ato Metoda integruese; sish/esh;
artistik zbulojn se pika ofron mundsi t shumta pr vlersimi i aktivite- Fotogra t objekteve
(10 or) tu shprehur. Bashkbisedim; tit gjat debateve n t artit, dizajnit, arti-
klas; zanatit dhe trashgi-
Teknika q zhvillojn vlersimi i detyrave mis kulturore;
Zbulojm llojet e vijave n natyr pr tu mendimin kritik dhe t shtpis;
shprehur nprmjet vijs. krijues; vetvlersim; Slajde/ materiale t
Vzhgimi i fotove nga natyra i ndihmon nx- intervist me nj krijuara nga msuesit/
nsit/et t zbulojn llojet e vijave, si dhe larm- Prezantime n forma list treguesish; et;
in e tyre n natyr dhe n objektet e krijuara t ndryshme, prfshir vzhgim me nj list
3 Vija
nga njeriu. Duke zbuluar larmin e llojeve t TIK. t plot treguesish; Modele t detyrave
vijave n natyr, ambientin q i rrethon dhe portofol; nga nxnsit/et.
mundsit e shumta t prdorimit t vijs n Projekte kurrikulare. prezantim me goj
krijim, nxnsit/et nxiten t krijojn duke pr- ose me shkrim;
dorur elementin e vijs n mnyr origjinale. projekt kurrikular.
Arti pamor 6
21
22
Temat Metodologjia
Larmi teksturash natyrale dhe articiale.

Vzhgimi i objekteve, n natyr dhe nprnjet
fotograve, i nxit nxnsit/et t diskutojn mbi
Libr pr msuesin
4 Tekstura
siprfaqet e shumllojshme. Ata/ato zbulojn
teksturn n natyr dhe teksturn e krijuar nga
njeriu n objekte t ndryshme.
Zbulojm format natyrale dhe gjeometrike

n natyr.
Gjuha dhe
Nxnsit/et rendisin format e njohura natyrale
komu- Forma
dhe gjeometrike. Fotograt e ndryshme i
5 nikimi dydime-
ndihmojn ata/ato t prshkruajn kto forma.
artistik nsionale
Nxnsit/et zbulojn format gjeometrike n
(10 or)
natyr dhe i krahasojn me format baz gjeo-
metrike.
T zbulojm vllimin nprmjet drits.

Nxnsit/et zbulojn se forma dhe vllimi i ob-
jekteve bhet i dukshm pr syrin ton nprm-
jet burimit t drits. Nxnsit/et zbulojn q
6 Vllimi
vllimi i objekteve sht i barabart me drit +
hije. Nprmjet imazheve ata/ato vzhgojn q
objekti n pjesn q nuk rrihet nga drita pr-
bhet nga hija e vet dhe nga hija e mbartur.
Temat Metodologjia
Drita burim i ngjyrave n natyr.

Nxnsit/et identikojn ngjyrat e ylberit dhe
dritn si burim t ngjyrave. Zbrthimi i rrezes
s drits n ngjyra t ylberit bn q nxnsit/
et t kuptojn procesin e krijimit t ylberit, por
7 Ngjyra edhe t kuptojn pse i shohim ngjyrat e objek-
teve. Nga njohurit e mparshme ata/ato din
pr ngjyrat e para dhe t dyta dhe e kan t leht
t kuptojn prbrjen e ngjyrave t treta. Ng-
jyrat e ngrohta dhe t ftohta ata/ato i identiko-
jn n fotograt nga natyra.
Gjuha dhe Mnyrat e paraqitjes s hapsirs n piktur

komu- ose vizatim.
nikimi Nxnsit/et diskutojn se far kuptojn me
artistik fjaln hapsir n prgjithsi dhe si sht ajo
8 Hapsira
(10 or) rreth tyre. Ata/ato tregojn sesi orientohen n
hapsir n marrdhnie me objektet e tjera.
Fotogra t ndryshme i ndihmojn ata/ato t
lidhin
Baraspesha sht simetrike dhe asimetrike.

Duke iu referuar njohurive t mparshme nx-
Baraspe- nsit/et identikojn simetrin dhe asimetrin
9
sha n natyr dhe n objektet e ndrtuara nga nje-
riu. Ata/ato nxiten t prdorin simetrin ose si-
metrin rrethore n krijimet e tyre.
Arti pamor 6
23
24
Temat Metodologjia
Gjuha dhe
Krijimet tona n ekspozit.
komu-
Ekspozita Msuesi/ja i orienton nxnsit/et n nj situat
10 nikimi
jon pune t prbashkt ku bashkpunimi sht elsi i
artistik
organizimit t nj ekspozite t mir
(10 or)
Libr pr msuesin
T krijojm shkallzimet tonale.

Msuesi/ja krijon nj atmosfer ku nxnsit/et
asin pr njohurit e tyre mbi teknikn e vizati-
Teknika e mit dhe mjetet q ata/ato prdorin n kt teknik.
11
vizatimit Nxnsit/et marrin n dor lapsa me cilsi t
ndryshme dhe zbulojn vet dallimet midis tyre.
Nprmjet ktyre lapsave ata/ato orientohen t
krijojn shkallzimet tonale
Krijojm peizazhin duke prdorur
shkallzimet tonale.
Nxnsit/et vzhgojn peizazhet fotograke dhe
Tekni- Peizazh n diskutojn pr mnyrn se si shfaqet hapsira
12 ka dhe teknikn e n to. Peizazhet n vizatim i orientojn ata/ato
procese vizatimit pr mnyrn se si e shprehin artistt/et hapsirn
artistike nprmjet vizatimit. Ata/ato nxiten t krijojn
(17 or) hapsirn n peizazhin e tyre me teknikn e viza-
timit duke prdorur shkallzimet tonale.
Momente t ndryshme t qiellit t krijuara me
akuarele.
N klas krijohet nj situat ku nxnsit/et diskuto-
jn pr njohurit e tyre mbi teknikn e akuarelit dhe
Teknika e
13 mnyrn se si ata/ato e kan prdorur. Msuesi/ja
akuarelit
shpjegon njohurit e reja dhe demonstron mnyrn
e prdorimit t ksaj teknike. Nxnsit/et nxiten t
krijojn qiellin dhe ret n momente t ndryshme,
duke prdorur karakteristikat e akuarelit.
Temat Metodologjia
Prdorimi i tekniks s akuarelit pr krijuar

nj peizazh.
Qielli
Nxnsit vzhgojn peizazhet e akuarelit. Ata/
me re me
ato diskutojn se kan realizuar peizazhe me
teknikn e
laps, lapustila, por edhe me akuarela. Ata/ato di-
14 akuarelit
skutojn pr mnyrn se si e prdorn akuarelin
Peizazh n
n msimin e kaluar. Msuesi/ja demonstron
teknikn e
radhn e puns dhe nxnsit/et llojn t krijo-
akuarelit.
jn peizazhin sipas imagjinats s tyre ose duke
u mbshtetur n modelet fotograke.
Krijojm nj kafsh nprmjet mozaikut me

Tekni- letr.
ka dhe Nxnsit/et diskutojn pr teknikn e mozai-
procese kut me letr. Pr mnyrn e prdorimit t saj
Mozaiku
15 artistike nga eksperirnca e tyre. Msuesi/ja orienton
me letr
(17 or) nxnsit/et t vzhgojn mozaikun romak,
mnyrn e punimit dhe i orienton q, duke u
nxitur nga kjo pun, t krijojn nj peshk sipas
fantazis s tyre ose nj kafshe tjetr.
Prdorimi i materialeve t ndryshme n mo-

zaik
Nprmjet materialeve fotograke ose puni-
meve t nxnsve/eve t tjer, nxnsit/et ori-
Mozaik
16 entohen t asin pr prdorimin e materialeve
me fara
t ndryshme n krijimin e mozaikut. Ata/ato
diskutojn pr materialet q kan prdorur pr
t krijuar mozaik dhe pr ndryshimin midis
mozaikut me letr dhe mozaikve me fara
Arti pamor 6
25
26
Temat Metodologjia
Vazo me lule n teknikn e monotipit.

Nxnsit/et nxiten t asin mbi teknikat e
stampimit q njohin dhe kan prdorur. Ata/ato
diskutojn pr karakteristikat e stampimit si nj
Teknika e
Libr pr msuesin
17 teknik e shpejt dhe q mund t prdoret mbi

monotipit
siprfaqe t ndryshme.
Ata/ato nxiten t krijojn nj vazo me lule, duke
prdorur teknikn e monotipit dhe duke ndjekur
radhn e puns.
Dekorim mbi letr me teknikn e stamps me

reliev.
Tekni- Nxnsit/et diskutojn mbi prdorimin e
ka dhe stamps pr arsye dekorative. Ata/ato sjellin
procese Stampa shembuj t ndryshm pr kt si: letrat deko-
18 artistike me reliev rative t mureve, letrat e ambalazhit, dekorim
(17 or) objekteshetj. Pr t realizuar kto dekorime
stampa me reliev sht e prshtatshme. Nx-
nsit/et przgjedhin modelin e stamps me re-
liev pr t br dekorimin e tyre.
Dekorimi i bluzs me teknikn e stampimit

me patate.
Nxnsit/et diskutojn pr bluzat me stampa q
kan veshur ose pr imazhet e prdorura si ilu-
Stampa
19 strime t msimit. Ata/ato zbulojn q stampimi
me patate
sht nj teknik e prhapur dhe me prdorim t
gjer e praktik. Nxnsit/et orientohen t stam-
pojn bluzat ose nj material plhure, pasi t
ken gdhendur nj ose dy motive n patate.
Temat Metodologjia
Zbulojm teknikn fotograke dhe prdorim

aparatin fotograk.
Teknika Nxnsit/et diskutojn mbi rndsin e fo-
fotograke togras sot. Ata/ato asin pr profesionin e
20 dhe Prdo- fotograt, pr aparatin, pr fotograt q kan
rimi i realizuar ose pr fotograt q u kan br t
aparatit tjert. Pasi njihen me teknikn klasike t reali-
zimit t fotogras ata/ato realizojn fotogra
n ambientet e shkolls ose jasht saj.
Histori me fotogra.
Imazhet Nxnsit/et diskutojn mbi imazhe fotograke
fotograke nga periudha t ndryshme. Ata/ato zbulojn
Tekni-
21 doku- rndsin e fotogras si dokumentuese t
ka dhe
mentojn historis. Nxnsit/et nxiten t krijojn nj
procese
histori. histori me fotogra q ilustrojn momente t
artistike
ndryshme nga jeta e tyre.
(17 or)
Krijojm ftesn e ditlindjes sipas nj tem-

atike.
Nxnsit/et vendosen n nj situat sikur ndo-
dhen prpara fests s ditlindjes s tyre. Ata/
ato duhet t merren me organizimin e ditlindjes,
Ftesa e
22 duke prcaktuar nj tematik pr ta br sa m
ditlindjes.
interesante. Kt tematik ata/ato do ta paraqesin
edhe n ftesat q u drejtojn shokve/shoqeve.
Ata/ato mbledhin t dhna, ideojn tematikn
dhe realizojn npr grupe kartolinn me nj
tem t caktuar.
Arti pamor 6
27
28
Temat Metodologjia
T krijojm reliev dekorativ.

Nxnsit/et diskutojn mbi dallimin ndrmjet sku-
Skulptura, lpturs dhe relievit. Ata/ato asin pr prvojat e tyre t
23
relievi punimit n skulptur dhe n gdhendjen e patates apo
sapunit. Nxnsit/et nxiten t krijojn pllaka deko-
Libr pr msuesin
rative me reliev duke prdorur mjete t ndryshme.
T krijojm nj vazo.
Nxnsit/et diskutojn pr vazot qeramike t kultu-
rave t ndryshme, pr format dhe mnyrat e realizi-
Modelimi
24 mit t tyre. Ata/ato tregojn prvojat n kt teknik.
i vazos
Nxnsit/et orientohen t ndjekin udhzimet pr
t realizuar nj vazo me plastelin ose das. Ata/ato
Tekni- mund t provojn edhe forma t tjera t vazos.
ka dhe
procese Dekorimi i vazos me reliev
artistike Nxnsit/et diskutojn pr vazot e dekoruara me re-
(17 or) Prdorimi liev. Ata/ato orientohen t bjn dekorimin me reliev
25 i relievit si t vazove q krijuan orn e kaluar. Por mund t kri-
dekorim jojn edhe nj vazo tjetr nga llimi dhe ta dekorojn
me reliev. Nxnsit/et ndjekin udhzimet e msuesit/
es dhe pastaj krijojn dekorin e tyre pr vazon.
Kulla prej kartoni

Nxnsit/et diskutojn mbi njohurit q kan pr
konstruksionet. Ata/ato diskutojn pr materialet q
Konstru- prdoren n ndrtim dhe pr llojet e ndryshme t
26
ksioni. ndrtesave. Pasi vzhgojn fotograt e disa kullave
dhe format e tyre ata/ato nxiten t krijojn nj kull
prej kartoni duke ndjekur hapat e puns q i demo-
nstron msuesi/ja.
Temat Metodologjia
Ndrtojm dhe krahasojm

Projekt
Nxnsit/et mbledhin materiale pr ndrtesat tradi-
artistik mbi
cionale t periudhave t ndryshme n vendin ton.
27 ndrtesat
Diskutojn pr karakteristikat e tyre dhe i krahasojn.
n vendin
N grupe realizojn nga nj ndrtes, duke prdorur
ton.
njohurit e marra te konstruksioni
Zbulojm artin n parahistori
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et nxit-
en t diskutojn mbi njohurit e tyre q kan marr
n lndn e historis pr artin n parahistori. Ata/ato
Arti n
28 diskutojn pr pikturat e shpellave, veglat e puns,
parahistori
mnyrn e jetess, gurinat etj. Duke par lidhjen e
njeriut parahistorik me natyrn ata/ato nxiten t krijo-
jn logon e nj kafshe n zhdukje. Ky krijim shrben
pr sensibilizimin ndaj ruajtjes s natyrs dhe mjedisit.
Zbulojm artin egjiptian.
Historia, Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et nxiten
arti dhe t diskutojn mbi njohurit q kan marr n lndn
Arti egji-
29 shoqria e historis pr artin egjiptian. Diskutojn pr arkite-
ptian
(8 or) kturn madhshtore t piramidave, skulpturn, piktu-
rn. Nxnsit/et nxiten t krijojn, duke u msshtetur
n nj prej imazheve t artit egjiptian
Zbulojm artin grek.
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et nxiten t
diskutojn dhe t lidhin njohurit q kan marr n
Arti lndn e historis me imazhet mbi artin grek. Disku-
30
grek tojn pr arkitekturn dhe skulpturn, pr teatrin
grek, pr vazot e pikturuara Nxiten t krijojn duke
u mbshtetur n format dhe dekorimet e larmishme t
vazove greke.
Arti pamor 6
29
30
Temat Metodologjia Teknikat e vler-
Nr. Tematika Situata e parashikuar e t nxnit Burimet
msimore e msimdhnies simit
Zbulojm artin romak.

Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et nxiten t diskutojn
dhe t lidhin njohurit q kan marr n lndn e historis me
31 Arti romak imazhet mbi artin romak. Diskutojn pr arkitekturn, skulp-
turn, pikturn dhe mozaikun romak. Nxnsit/et nxiten t kri-
Libr pr msuesin
jojn, duke u mbshtetur n mozaikt dekorativ t periudhs

romake.
Udhtim n qytetet antike t vendit ton.
Qytetet
Nxnsit/et diskutojn pr njohurit q kan mbi kto qyte-
32 antike n
trime antike duke iu referuar fotograve. Krahasojn objektet
Shqipri
arkeologjike t vendit ton me ato t qytetrimit grek dhe romak.
Vizit n muze
Arke-
(n kt or msimi situata e vizits n muze mund t jet reale)
ologjia,
33 Historia, Nxnsit/et diskutojn mbi eksperiencat q kan n lidhje me
restaurimi
arti dhe vizitat n muze. Ata/ato diskutojn pr muzeun arkeologjik dhe
dhe muzeu
shoqria pr objektet q ekspozon ky muze.
(8 or) T dokumentojm objektet arkeologjike si pjes e muar e
Projekt: trashgimis son kulturore.
doku- Nxnsit/et diskutojn mbi detyrn q kan marr: dokumentimi
mentimi i i objekteve arkeologjike. T ndar n grupe diskutojn pr info-
34
objekteve rmacionin q kan mbledhur mbi objektet e parqeve arkeolo-
arkeo- gjike. M pas secili/a nxns/e bn skicimin e objektit dhe
logjike vendos t dhnat, duke marr kshtu rolin e dokumentuesit t
objekteve t trashgimis kulturore.
Krijimet tona n ekspozit
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et n nj situat pune t prba-
Ekspozita shkt. Bashkpunimi sht elsi i organizimit t nj ekspozite
35
e fundvitit. t mir. Ata/ato diskutojn pr t zgjedhur titullin e ekspozits
s tyre. M pas, nn udhzimet e msuesit/es przgjedhin punt
sipas tematikave t ndryshme.
Arti pamor 6
4. METODOLOGJIA E MSIMDHNIES
4.1 Metodologjia e t nxnit dhe e msimdhnies
bazuar n kompetenca n lndn e artit pamor
Prdorimi i metodologjive ekase n msimdhnien e artit pamor sht kusht pr
rritjen e cilsis s arritjeve nga ana e nxnsve/eve, duke i dhn secilit/s mundsin t
shfaq dhe t zhvilloj potencialin pamor/artistik q zotron brenda vetes. Organizimi i
mir i procesit t msimit t artit pamor do t thot q nxnsit/et t vendosen n situata
konkrete dhe praktike, pr t zbuluar mjedisin pamor dhe pr t krijuar nprmjet pr-
dorimit t mjeteve t larmishme artistike. Kjo arrihet vetm nprmjet nj motivimi t
drejt dhe nprmjet zhvillimit t nj kompetence t caktuar, nprmjet rezultateve t t
nxnit dhe tematikave prkatse msimore.
Msimdhnia e artit pamor, pr nga vet natyra, nnkupton nj veprimtari emocionale
dhe zike. do prmbajtje dhe veprimtari msimore n artin pamor, sht e plqyeshme
dhe krijon emocione, kur nxnsit/et drejtohen drejt nj veprimtarie n mnyr t vetdi-
jshme, ka u mundson atyre shprehjen e potencialit t tyre intelektual e artistik n shum
aspekte.
Msimdhnia n artin pamor synon gjithprfshirjen, motivimin, barazin n t gjitha
aspektet dhe bazohet n msimdhnien dhe nxnien bazuar n kompetenca, n msim-
dhnien me n qendr nxnsin/en dhe n msimdhnien dhe nxnien e integruar.
Nxnsit/et e nj klase jan t ndryshm/e, pr sa i prket mnyrs se si ata/ato nx-
n: individualisht, n grup, nn udhheqjen e msuesit/es, t pavarur, me an t mjeteve
konkrete etj.
Planikimi dhe przgjedhja e strategjive dhe e metodave t msimdhnies n m-
simin e artit pamor mban parasysh:
Kompetencat kryesore t t nxnit n artin pamor.
Lidhjen konceptuale, ruajtjen e koherencs vertikale t njohurive e t aftsive n
kuptimin q: ndrtimi i do njohurie dhe edukimi i do aftsie mbshteten n ato t
mparshmet.
Formimin dhe forcimin e aftsive baz t artit pamor.
Rndsin e veprimtarive praktike n artin pamor, brenda dhe jasht klass, t cilat
lidhin konceptet pamore me situata t jets reale.
Rndsin e prdorimit t mjeteve konkrete didaktike dhe ato t teknologjis.
Veorit e veprimtarive n mnyr individuale dhe n grup.
Nevojn e individit pr t nxn gjat gjith jets.
31
Libr pr msuesin
Rndsin e qndrimit pozitiv ndaj lnds s artit pamor dhe t vlersimit t prdo-
rimit t gjithanshm t tij.
Nxitjen e bashkveprimit msues/e nxns/e n kuptimin q n procesin msimor
msuesi/ja dhe nxnsi/ja jan plotsues t njri-tjetrit.
Nj msimdhnie e mirmenduar dhe e mirplanikuar, krijon kushtet e nevojshme pr
nj nxnie t suksesshme dhe lehtson, si punn e msuesit/es, ashtu edhe at t nxnsit/
es. Kompetencat e artit pamor, q jan t prcaktuara n kt program, jan t ndrlidhura,
dhe zhvillohen nprmjet situatave t t nxnit q kan n qendr pjesmarrjen aktive t
nxnsve/eve. Ata/ato jan aktiv/e kur prfshihen n veprimtari, eksplorime, krijime ose
stimulime t njohurive, interpretime, qndrime dhe gjykime. Pr t siguruar kt pjesmarrje
aktive t nxnsve/eve, msuesi/ja duhet t krijoj nj atmosfer q i bn ata/ato t ndihen t
lirshm/e dhe t zhdrvjellt/a pr t zhvilluar njohurit e tyre n artin pamor.
Gjithashtu, sht e rndsishme q nxnsi/ja t punoj me situata ku i krkohen
arsyetime apo prgjigje t pyetjeve t tilla si ...pse m plqen?, ...a duket bukur?, ..far
ndodh nse e vendos objektin m afr? etj. N kt mnyr ai/ajo inkurajohet t reektoj
mbi veprimet e tij/saj dhe t ndrmarr situata t reja.
Cilsia e msimdhnies sht elsi pr suksesin e nxnsve/eve n msimin e artit.
Msuesit/et duhet t inkurajojn do nxns/e t besoj se do t jet i/e suksesshm/e n
msimin e artit, t kuptojn interesat e nxnsve/eve, nevojat q ata/ato kan, ti ndihmojn
t aktivizojn njohurit e mparshme, t rendisin udhzimet q do t prdorin, duke difere-
ncuar udhzimet pr nxns/e me nevoja t veanta. Ata/ato duhet t stimulojn dhe inkura-
jojn t gjith nxnsit/et, duke u krijuar atyre mjedise q t ken mundsi pr t eksploruar
mbi artin pamor n mnyra q jan t rndsishme pr ta.
Kjo mund t realizohet nprmjet veprimtarive t ndryshme, duke nxitur pjesmarrjen,
me prvojn krijuese dhe me materiale konkrete. Planikimi i kohs, hapsira e prshta-
tshme dhe nj shumllojshmri materialesh, jan t rndsishme pr t mbshtetur nj
msimdhnie efektive. Gjat procesit t msimdhnies, msuesit/et duhet t sigurojn nj
shumllojshmri aktivitetesh t bazuara n vlersimin e nevojave individuale t nxnsve/
eve, n nevojat e grupit dhe n praktikat m t mira msimore. Ata/ato duhet t krijojn nj
mjedis t prshtatshm n klas pr zhvillimin e veprimtarive t artit pamor q nxit idet e
reja tek nxnsit/et.
Projektet kurrikulare afatgjata lejojn nxnsin/en q nga njra an t aplikoj njohurit
dhe aftsit q zotron dhe nga ana tjetr t arrij t krijoj lidhje integruese me lnd t
tjera n fushn e arteve dhe jasht saj. Edhe prezantimet e projekteve, diskutimet, debatet
gjat realizimit t tyre jan mundsi shum t mira pr realizimin e kompetencave pamore/
artistike, por mbi t gjitha t kompetencave kye.
32
Arti pamor 6
4.2. Planifikimi ditor bazuar n situata t t nxnit
Situatat e t nxnit pr secilin model t planikimit ditor, sht sugjeruese, sepse
krkon t nxis dhe t orientoj msuesit/et rreth zhvillimit t ors msimore. Niveli i
nxnsve/eve, burimet materiale, prvoja e vet msuesit/es, mjetet n dispozicion pr
realizimin ors msimore, dhe rrjedhimisht edhe vendosja e rezultateve t t nxnit pr
zhvillimin e kompetencave kye dhe lndore, nuk mund t jen pr t gjith njsoj. do
msues/e zgjedh t zhvilloj sipas ktij modeli t sugjeruar, por mund ta zhvilloj kt
situat apo temn msimore n nj situat tipike pr klasn e tij.
Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik

1. Planikimi ditor data................................
Fusha: Arte Lnda: Art pamor Shkalla: 3 Klasa: VI
Situata e t nxnit: Zbulojm mjedisin

q na rrethon nprmjet shqisave tona
Nprmjet imazheve t shfaqura ose np-
Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik
rmjet objekteve t ndryshme ftohen nx-
Tema msimore: Perceptimi pamor, iluzio-
nsit/et pr t diskutuar rolin e shqisave n
net optike
perceptimin e objekteve. Ata/ato diskutojn
pr rndsin q ka shqisa e t parit n per-
ceptimin e mjedisit q na rrethon.

Kompetenca e komunikimit dhe t shprehurit: (5) Orientohet q t shfrytzoj n mnyr
t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe krijuese mjetet artistike dhe mundsit e komuniki-
mit dhe t t shprehurit n art pamor.
Kompetenca e t menduarit: (3) Zhvillon aftsit pr t menduar n mnyr kritike, kri-
juese dhe ndrvepruese.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (3) Zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e dhn.
Kompetenca qytetare: (1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme..
Rezultatet e t nxnit t kompetencave

t lnds sipas tems msimore:
Vzhgon me vmendje mjedisin q e
Fjalt kye:
rrethon.
perceptim pamor,
Reekton pr mnyrn sesi funksionon
pes shqisat,
perceptimi pamor.
iris, bebz, retin,
Zbulon q drita sht faktor i rnd-
iluzion optik.
sishm pr perceptimin.
Zbulon q iluzioni optik ndodh kur truri
yn nuk e kupton imazhin.
33
Libr pr msuesin
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare

teksti i nxnsit/es; ose me temat ndrkurrikulare:
fotogra q ilustrojn fmij q prdorin Lidhje me fushat kurrikulare:
shqisat pr t perceptuar objekte; Shkencat e natyrs.
imazhe q ilustrojn mnyrn se si i Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
percepton ato syri yn; Lidhja me temat ndrkurrikulare:
imazhe q tregojn iluzione optike. Mjedisi.
Metodologjia/ teknikat e prdorura/ veprimtarit e nxnsve/eve

Lidhja e tems me njohurit e mparshme t nxnsve/eve
Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten fmij q prdorin shqisat pr
t perceptuar objekte t ndryshme (libri, fq. 4, g. 1). Nxnsit/et nxiten t asin pr njohurit
q kan mbi shqisat dhe se si ato i ndihmojn ata/ato pr t perceptuar objektet e ndryshme
nprmjet t parit, prekjes, dgjimit, shijimit dhe nuhatjes. Nprmjet shfaqjes s imazhit t
syrit nxnsit/et prqendrohen te shqisa e t parit. Ata/ato tashm e din se nprmjet syrit
realizohet prceptimi pamor. Ftohen t asin pr pjest prbrse t syrit q ata/ato njohin si:
irisi, bebja e syrit etj. U shpjegohet q syri sht organi kryesor nprmjet t cilit njeriu perce-
pton botn q e rrethon dhe se faktori i drits e bn t mundur kt. Pr ta kuptuar sa m mir
kt ata/ato duhet t msojn se si funksionon syri i njeriut.
Ndrtimi i njohurive t reja
Msuesi/ja shfaq imazhe q ilustrojn mnyrn e funksionimit t syrit t njeriut (libri, fq. 5
g.2,3). Kto ilustrime tregojn q drita ndrion objektet, ndrsa lnda kristalin e syrit ton
kur bie n kontakt me dritn fokuson imazhin. Imazhi prcillet n retin dhe nprmjet nervit
optik prcillet n tru, i cili e kthen drejt imazhin e kthyer prmbys nga retina. Aparati fotograk
funksionon si syri yn. Nprmjet ktij informacioni nxnsit/et duhet t kuptojn q shqisa e
t parit sht kryesore pr t zhvilluar aftsit komunikuese n artin pamor.
Iluzionet optike jan t rndsishme pr t kuptuar se si orientohet vmendja jon pamore
(libri, fq. 6 g.4, 5, 6). Msuesi/ja shfaq imazhe t cilat truri yn e ka t vshtir ti prcak-
toj dhe u drejton nxnsve/eve pyetje t tilla: far shikoni n kto imazhe? Po shikoni dy
gura? A jan t barabarta objektet? Sa gura shihni ktu? Prse nuk jemi t qart n at q
shohim?Nprmjet ktyre pyetjeve msuesi/ja i nxit nxnsit/et t asin rreth imazheve q
shohin. Msuesi/ja shpjegon se kto imazhe q truri yn nuk i prcakton sakt quhen iluzione
optike, duke sqaruar gjithashtu edhe arsyen pse truri yn gabon n kto raste.
Prezantimi dhe demonstrimi i rezultateve t arritura
Msuesi/ja shfaq imazhet e perceptimit t objektit nga syri dhe nxnsit/et shpjegojn se si
funksionon syri yn. Gjithashtu shfaq imazhe t tjera me iluzione optike q shfaqen me gura
t dyshta dhe i fton nxnsit/et t kuptojn gurat dhe t shpjegojn prse ato duken ashtu.
Identikoni gurn n fotogra? A ka gur t fshehur n foto? Cila sht ajo? Sa gura
ka n kt foto? Nxnsit/et ftohen t diskutojn me njri-tjetrin pr fotograt me iluzione
optike (libri, fq. 7 g.7, 8, 9, 10, 11).
Vlersimi i nxnsit/es
Vlersimi i nxnsit/es do t fokusohet:
n diskutimet q ata/ato bjn duke lidhur njohurit e tyre me temn e re;
n vlersimin e aftsis s secilit/s nxns/e pr t identikuar dhe argumentuar iluzionin
optik n imazhe.
34
Arti pamor 6
2. Planikimi ditor data.................................

Situata e t nxnit: Shenja dhe pika si
shprehje e komunikimit artistik.
Nxnsit/et zbulojn se t gjitha veprat
e artit kan shenjat e tyre karakteristike.
Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik. Nprmjet vzhgimit dhe prvojs s tyre
ata/ato zbulojn q pika sht shenja m e
Tema msimore: Shenja dhe pika. vogl dhe se ajo ofron mundsi t shumta
pr tu shprehur. Krijojn, duke prdorur
pikn dhe zbulojn mnyra interesante t
prdorimit t saj n kulturn e popullsis
australiane.
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (1) Krijon personalitetin e vet dhe
sht aktiv/e n veprimtarit artistike.
Kompetenca e t menduarit: (1) Merr dhe prpunon njohurit pamore n mnyr t
pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj
krijim artistik.
Kompetenca qytetare: (2) Respekton punn e vet dhe t t tjerve.

Vzhgon me vmendje mjedisin q e rre- Fjalt kye:
thon dhe percepton shenjat dhe pikat. shenj grake,
Reekton mbi imazhet si pjes prbrse shenj piktorike,
t realitetit q e rrethon. shenj arkitektonike,
Zbulon karakteristikat shprehse t shen- shenja plastike,
js dhe piks. pik.
Krijon duke prdorur n mnyr t ql-
limshme karakteristikat e piks.

fotogra q ilustrojn karakteristikat e Lidhje me fushat kurrikulare:
shenjave; Shkencat e natyrs.
fotogra nga natyra q ilustrojn ele- Teknologjia.
mentin e piks; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
materiale si: lapsa, lapustila me trashsi Lidhja me temat ndrkurrikulare:
t ndryshme, plastelin, akuarela ose Mjedisi.
tempera, letra vizatimi, shkop. Njohja e kulturave.
35
Libr pr msuesin

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten detaje nga nj piktur,
nga nj grak ose nj vizatim, nga nj skulptur dhe nga nj siprfaqe arkitekture. Nx-
nsit/et nxiten t asin se far paraqesin kto detaje fotogrash. Msuesi/ja pyet: A sht
kjo nj pjes e marr nga nj piktur? Si e kuptojm kt? A sht kjo nj pjes e marr
nga nj vizatim? Si e kuptojm kt? Po kto fotot e tjera pjes e kujt jan? A jan kto
pjes t arkitekturs dhe t skulpturs?
Pikrisht kto jan shenja dalluese t teknikave t ndryshme q realizohen nprmjet
mjeteve t ndryshme specike. N kt mnyr kuptohen shenjat specike t vizatim-
it q quhen shenja grake, shenjat e pikturs quhen piktorike, shenjat e skulpturs dhe
t arkitekturs quhen prkatsisht: shenja plastike dhe arkitektonike. Kto shenja do ti
kuptohen m mir gjat studimit t teknikave artistike (libri, fq. 8, g. shenjat).
Msuesi/ja shfaq imazhe fotograke ku shihet se si nj bashksi pikash formon vija dhe
konture. Shfaqen imazhe t tjera ku bashksit e pikave krijojn form (libri, fq. 9, g. 1,
2). Msuesi/ja i nxit nxnsit/et pr t diskutuar nprmjet pyetjeve:
far shohim n foto? Si jan krijuar konturet e ndrtess n foton e par? Po n foton
e dyt si jan organizuar ato? A krijojn kto pika format e objekteve q ndodhen aty?
(Pra t gjitha objektet q shohim n foto jan t krijuara nga pika t vogla drite. Ne mund
ta prdorim pikn n mnyra t ndryshme pr t krijuar guracione t larmishme.) Po n
natyr ku e shohim pikn? (Pika sht nj element shum i vogl q gjendet n natyr.)
Msuesi/ja shfaq foto nga natyra dhe i nxit nxnsit/et t identikojn pikat dhe mnyrn
se si ato jan organizuar n kraht e uturs, n botn bimore, te insektet, te kafsht, te
syri i njeriut apo te yjet n qiell (libri, fotot n fq. 9, 10). Nxnsit/et ftohen t gjejn
shembuj t ndryshm t paraqitjes s pikave n natyr, duke u mbshtetur n vzhgimet
dhe n njohurit e mparshme.

Msuesi/ja shpjegon se pika sht nj element, t cilin mund ta prdorim pr t krijuar dhe
pr t komunikuar ide Madhsia e piks varet nga mjeti dhe nga siprfaqja q prdorim.
Ai/ajo i fton nxnsit/et t eksperimentojn mbi nj letr, me lapsa e stilolapsa t madh-
sive t ndryshme. Ky eksperiment mund t prsritet edhe mbi nj siprfaqe plasteline
ku nxnsit/et kuptojn q presioni i dors dhe materiali ndikojn n madhsin e piks.
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn duke prdorur mundsit shprehse t piks. Ata/
ato mund t krijojn nj kompozim n letr sipas pikturave me pika t tradits australiane
ose mund t pikturojn motive me pika mbi gur. Msuesi/ja demonstron radhn e puns
dhe i nxit ata/ato t krijojn duke zgjedhur motive sipas imagjinats s tyre. Ata/ato mund
t zgjedhin bojra t lngshme dhe t prdorin nj shkop pr realizimin e pikave. Detyra
n letr mund t realizohet edhe nprmjet prdorimit t lapustilave. Ndrsa pr t dekoru-
ar gurin duhet t prdoren bojrat e lngshme.
36
Arti pamor 6
Pasi mbarojn punn, nxnsit/et i vendosin detyrat e realizuara n nj vend t dukshm
t klass dhe diskutojn. Flasin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit q
hasn. Kuptojn q pika sht nj element q mund ta prdorin n mnyra t ndryshme n
krijimet e tyre. Msuesi/ja u drejton pyetje t tilla si: A ndikojn madhsia e mjeteve dhe
forca q ushtrojm n cilsin e piks? Po n krijimin tuaj? Materiali i prdorur a ndikon
te cilsia e letrs? Cili sht materiali q zgjodht ju? Ai/ajo i orienton nxnsit/et q
nprmjet piks ata/ato mund t krijojn punime t larmishme.
Punimet ruhen n portofolin e nxnsit/es.
Ky vlersim do t fokusohet:
n diskutimet q nxnsit/et bjn, duke lidhur njohurit e tyre me temn e re;
n vlersimin e puns s secilit/s nxns/e;
n mnyrn e realizimit t detyrs;
n analizn vlersuese q nxnsit/et i bjn puns s tyre dhe t shokve/shoqeve.
3. Planikimi ditor data..................................

Situata e t nxnit: T zbulojm llojet
e vijave n natyr pr tu shprehur
nprmjet vijs.
Vzhgimi i fotove nga natyra i ndihmon
nxnsit/et t zbulojn aty llojet e vijave
Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik.
dhe larmin e tyre, n natyr dhe n objektet
e krijuara nga njeriu. Duke zbuluar larmin
Tema msimore: Vija.
e llojeve t vijave n natyr, n mjedisin q
i rrethon dhe mundsit e shumta t prdo-
rimit t vijs nxnsit/et nxiten t krijojn,
duke prdorur kt element n mnyr
origjinale.

sht aktiv/e n veprimtarit artistike;
(3) shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs vizuale.
krijim artistik.
Kompetenca personale: (1) Zhvillon besimin te vetja gjat veprimtarive artistike.
37
Libr pr msuesin

Fjalt kye:
vij,
Vzhgon me vmendje mjedisin q e
vij horizontale,
rrethon dhe percepton llojet e vijave.
vij vertikale,
Reekton mbi imazhet si pjes prbrse
vij e pjerrt,
t realitetit q e rrethon.
vij e ndrprer,
Zbulon karakteristikat shprehse t vijs.
vij e shkallzuar,
Krijon duke prdorur n mnyr t ql-
vij e harkuar,
limshme karakteristikat e vijs.
vij e valzuar,
Shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit
vij spirale.
e prdorimit t vijs n krijim.

fotogra q ilustrojn elementin e vijs; Lidhje me fushat kurrikulare:
fotogra nga natyra q ilustrojn karak- Shkencat e natyrs.
teristikat e vijs n natyr; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
materiale si: lapsa, lapustila, letra viza- Lidhja me temat ndrkurrikulare:
timi. Mjedisi.

Msuesi/ja shfaq nj fotogra nga natyra n t ciln shenjon llojet e ndryshme t vijave
q ndodhen aty (libri, fq. 12, g. 1). N fotogra shihen: vija horizontale q ndan qiellin
dhe tokn, vija vertikale te drurt e urs, vija e harkuar etj. Pra n natyr ekzistojn disa
lloje vijash. Nxnsit/et ftohen ti identikojn ato n foto t ndryshme dhe t kuptojn
ndjesin q secila nga ato shkakton (libri, fotot fq. 12, 13, 14). Msuesi/ja vazhdon t
shfaq foto nga natyra dhe foto me objekte t krijuara nga njeriu ku shfaqen vija horizo-
ntale dhe drejton pyetje:
lloj vije shohim ktu? Vija e horizontit shfaqet si vij horizontale dhe na krijon ndjesin
e qetsis. Edhe shkallt jan ndrtuar me vija horizontale. Msuesi/ja fton nxnsit/
et t identikojn llojet e vijave n fotogra t ndryshme nga natyra dhe me objekte t
krijuara nga njeriu. Identikohen vijat vertikale, vijat e ndrprera, vijat e shkallzuara,
vijat e harkuara, vijat spirale. Ai/ajo orienton me pyetjet: Ku i shohim tjetr kto vija?
A mund t sillni shembuj t tjer? far ndjesie krijojn kto lloje vijash? (I shohim me
radh bashk.) far tregon vija vertikale? A mendoni se krijon qndrueshmri? (Kujtoni
shprehjen qndrojm n kmb.) Po vija e pjerrt a mendoni se tregon lvizje? A ju kujton
pozicionin q marrim gjat vrapimit? Po vija e ndrprer a ju kujton vazhdimsin dhe
drejtimin? A prdoret pr vijat e bardha n rrug? A tregojn vazhdimsi dhe lvizje vija
e shkallzuar dhe zigzag? (Kt ndjesi na e krijojn shkallt kur ngjitemi.) Por lvizje
tregojn edhe vijat e harkuara, t valzuara dhe spirale. (Shikoni me kujdes mnyrn se si
zhvillohen ato n natyr dhe se si prdoren nga njeriu.)
38
Arti pamor 6

Msuesi/ja shpjegon q vija sht nj element i artit pamor dhe nprmjet saj ne krijojm
konturin e objekteve. Ajo sht nj bashksi pikash ashtu si u pa te msimi mbi pikn.
Vijn ne mund ta krijojm me mjete t ndryshme si: lapsi, stilolapsi, lapustila, peneli etj.
Si e pam nprmjet fotove llojet e vijave ne i gjejm n natyr. Nprmjet prdorimit t
vijs ne mund t shprehim dhe komunikojm emocione t ndryshme.
Ushtrimi i par n libr na tregon nj mnyr t prdorimit t vijs. Ky ushtrim sht nj
form eksperimenti q ne mund t kryhet me elementin e vijs.
Nprmjet vijs mund t krijohen kompozime t ndryshme. Orientohen nxnsit/et t
vzhgojn me kujdes mnyrn e prdorimit t vij vijs te peizazhi. Ata/ato nxiten t krijo-
jn nj peizazh sipas dshirs.
N llim hedhin iden n letr dhe vizatojn objektet ose hapsirat n t. M pas przgje-
dhin ngjyrat dhe mbushin me vija kto hapsira. sht mir q pr secilin objekt ose hap-
sir afr njra-tjetrs t zgjedhin nga nj ngjyr t ndryshme (per t br dallimin midis
tyre). Ata/ato mund t prdorin lloje t ndryshme vijash n krijimet e tyre.
Pasi mbarojn punn, nxnsit/et nxiten t asin pr krijimet e tyre dhe t shokve
nprmjet pyetjeve: far tregon krijimi yt? Sa lloje vijash ke prdorur? A i ke krijuar
vijat n varsi t forms s objektit? far mjetesh prdore: lapsin apo lapustilat? A sht
kjo nj mnyr interesante pr t krijuar? A mendon se vija sht nj element i rnd-
sishm pr t krijuar? Ata/ato kuptojn q nprmjet vijs mund t krijojn kompozime t
larmishme.
n diskutimet q ata/ato bjn duke lidhur njohurit e tyre me temn e re.
n mnyrn e realizimit t detyrs
n analizn vlersuese q nxnsit/et i bjn puns s tyre dhe t shokve.
4. Planikimi ditor data.................................

Situata e t nxnit: Larmi teksturash
natyrale dhe articiale
Vzhgimi i objekteve nga natyra nprnjet
fotograve, i nxit nxnsit/et t diskutojn
mbi siprfaqet e shumllojshme. Ata/ato
zbulojn teksturn n natyr dhe teksturn
Tema msimore: Tekstura.
e krijuar nga njeriu n objekte t ndryshme.
Zbulojn dhe krijojn n mnyr t pava-
rur duke prdorur mundsit shprehse t
teksturs.
39
Libr pr msuesin
sht aktiv/e n veprimtarit artistike; (3) shprehet qart me an t simboleve, shenjave
dhe gjuhs vizuale.
krijim artistik.
Kompetenca personale: (1) Zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike.

vzhgon me vmendje mjedisin q e
rrethon dhe percepton llojet e teksturave;
reekton mbi imazhet si pjes prbrse
Fjalt kye:
t realitetit q e rrethon;
tekstur natyrale,
zbulon karakteristikat shprehse t te-
tekstur articiale.
ksturs;
krijon duke prdorur n mnyr t qlli-
mshme karakteristikat e teksturs;
e prdorimit t teksturs n krijim.
Burimet/mjetet/materialet:
Lidhja me fushat e tjera kurrikulare
teksti i nxnsit/es;
ose me temat ndrkurrikulare:
fotogra q tregojn shumllojshmri
Lidhje me fushat kurrikulare:
teksturash nga natyra, nga bota e kaf-
Shkencat e natyrs.
shve;
Teknologjia.
fotogra q tregojn shumllojshmri
Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
teksturash articiale nga objekte t kri-
juara nga dora e njeriut;
Lidhja me temat ndrkurrikulare:
materiale pr t krijuar: letr, lapsa,
Mjedisi.
lapustila, rapidograf.

Msimi llon me shfaqjen e nj fotograe ku paraqitet nj siprfaqe q prmban ndarje
me prbrje t ndryshme (libri. fq. 16, g. 1). do ndarje prbhet nga bashksi erzash
me karakteristika t ndyshme. Msuesi/ja drejton pyetje t tilla si: far shihni n gur?
A shfaqen ndryshe kto erza nga nj kuti te tjetra? Si mendoni ju, cila sht arsyeja?
(Format e erzave t ndryshme n bashksi krijojn siprfaqe t ndryshme.) A ka do
objekt nj siprfaqe me karakteristika t veanta? (Siprfaqen e do objekti e quajm
tekstur.)
40
Arti pamor 6
Msuesi/ja shfaq fotogra nga natyra t objekteve me tekstura t ndryshme dhe i fton nxnsit/
et t vzhgojn me kujdes, duke u drejtuar pyetje, si: far ju bie n sy te fotograt e lvoreve t
pemve? (libri. fq. 17, g. 2, 3, 4 secila pem shfaqet me karakteristika t ndryshme). Msuesi/ja
shfaq fotogra t tjera, t gjetheve n bashksi, por edhe t gjetheve m vete (libri. fq. 17, g. 5, 6,
7, 8, 9, 10) dhe drejton pyetje: A formojn gjethet e bimve n bashksi nj tekstur? A ka secila
gjethe karakteristika t veanta t teksturs? (do gjethe n veanti ka tekstur t ndryshme dhe t
veant. Edhe kur ato jan n bashksi formojn tekstura t ndryshme si rrjedhoj e forms s tyre
t ndryshme.) A shfaqen shpendt dhe kafsht me tekstura t larmishme? (libri, fq. 17, g. 11, 12,
13). Cilat jan kto kafsh q shohim n foto? A mund t na thoni kafsh q kan tekstur intere-
sante? (T gjith shembujt pr teksturn q pam jan nga natyra dhe kt lloj teksture do ta quajm
tekstur natyrale.) Po n jetn e prditshme ku e shohim teksturn?
Msuesi/ja shfaq objekte t ndryshme me tekstur interesante t krijuara nga njeriu.(libri. fq. 18, g.
14, 15, 16, 17, 18, 19) dhe pyet: A jan kto objekte t krijuara nga dora e njeriut? Me far mate-
rialesh jan t krijuara kto objekte? A shfaqet e ndryshme tekstura e secilit objekt? (Materialet e
ndryshme kan karakteristika t ndryshme t teksturs.) A mund ti quajm kto tekstura articiale?
Pse?
Msuesi/ja shpjegon se tekstura n natyr dhe n objektet e krijuara nga njeriu paraqitet e larmi-
shme. Ai/ajo orienton se do material mund t punohet n mnyra t ndryshme pr ti dhn karak-
teristika t veanta siprfaqes s jashtme dhe pyet: A mund ta prdorni edhe ju teksturn n krijimet
tuaja?
Msuesi/ja orienton nxnsit/et pr t prdorur elementin e teksturs n krijimet e tyre, duke u
mbshtetur n kt shumllojshmri teksturash dhe n shembujt e ushtrimeve n libr (libri. fq. 19).
Sipas shembullit t gjethes, nxnsit/et mund t zgjedhin t vizatojn nj form t caktuar gjetheje
ose disa prej tyre. Ata/ato mund t prcaktojn nervin e zgjatimet, dhe do ndarje mund ta mbushin
me tekstura t ndryshme.
Mund t zgjedhin t vizatojn nj kafsh, dhe ta interpretojn n mnyr individuale teksturn e
kafshs, duke u mbshtetur n imagjinatn e tyre, por edhe n imazhe fotograke (shembujt n
libr shrbejn pr t treguar mnyra t ndryshme t prdorimit t teksturs n krijim). Msuesi/ja i
orienton pr mjetet q ata/ato mund t prdorin pr realizimin e krijimit t tyre. Nxnsit/et duhet ti
zgjidhin vet problemet krijuese.
Pasi mbarojn, nxnsit/et diskutojn pr punt e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit q
hasn. Ata/ato diskutojn pr larmin e krijimeve dhe kuptojn q nprmjet teksturs mund t
krijojn punime interesante. Msuesi/ja drejton pyetje t tilla si: Cila sht tema q zgjodhe dhe ku
u mbshtete pr t realizuar teksturn n krijimin tnd? Si e realizove dhe cilat materiale prdore?
Nxnsit/et kuptojn q nprmjet mundsive shprehse t teksturs mund t krijojn punime t
larmishme.
41
Libr pr msuesin
5. Planikimi ditor data................................
Situata e t nxnit: Zbulojm format
natyrale dhe gjeometrike n natyr
Nxnsit/et rendisin format e njohura
natyrale dhe gjeometrike. Fotograt e
ndryshme i ndihmojn ata/ato t prshkrua-
jn kto forma. Nxnsit/et zbulojn format
gjeometrike n natyr dhe i krahasojn
Tema msimore: Forma dydimensionale.
me format gjeometrike baz. Nprmjet
vzhgimit t veprave t artistve/eve ata/
ato zbulojn mundsit shprehse t for-
mave dydimensionale dhe pastaj krijojn n
mnyr t pavarur dhe origjinale.
sht aktiv/e n veprimtarit artistike; (3) shprehet qart me an t simboleve, shenjave
dhe gjuhs vizuale.
Kompetenca e t menduarit:(1) Merr dhe prpunon njohurit pamore n mnyr t pa-
varur, krijuese dhe me prgjegjsi.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj kri-
jim artistik; (2) Prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim.
vzhgon dhe mbledh detaje pr t identi-
kuar format natyrale.
Fjalt kye:
t realitetit q e rrethon.
form dydimensionale,
zbulon se format baz gjenden n natyr;
form natyrale,
prdor qllimisht format natyrale dhe
form gjeometrike.
gjeometrike n mnyr shprehse, n
krijimet e veta;
shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit
e prdorimit t formave natyrale dhe
gjeometrike n krijim.
Burimet/ mjetet/ materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare
fotogra q tregojn format natyrale, Lidhje me fushat kurrikulare:
format gjeometrike baz n natyr dhe Shkencat e natyrs.
format gjeometrike t krijuara nga nje- Matematika.
riu; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
mjete pune si: letr, laps, vizore, lapusti- Lidhja me temat ndrkurrikulare:
la, bojra uji etj. Mjedisi.
42
Arti pamor 6
Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten gura me kontur. N njrn
paraqiten forma t objekteve nga natyra dhe n tjetrn forma t ndyshme gjeometrike (libri, fq.
22, g, 1, 2). Msuesi/ja drejton pyetje t tilla: far shohim n kto imazhe?A jan kto forma
t njohura pr ju? A i ndajm kto forma n natyrale dhe gjeometrike? A jan t sheshta kto
forma dhe a krijohen nga nj vij e mbyllur?
Msuesi/ja shfaq fotogra ku paraqiten forma t larmishme nga natyra (libri, fq. 22, g. 3, 4, 5).
Si shfaqen format n natyr? Ato jan t rregullta dhe t rregullta. Msuesi/ja shfaq fotogra me
forma nga natyra, t cilat formojn forma gjeometrike (libri, fq. 23, Fig.6, 7, 8, 9). far formash
shihni ktu? Rrethi, trekndshi, katrori, gjashtkndshi. A njihni ju objekte nga natyra q kan
forma gjeometrike? Msuesi/ja shfaq nj foto nga arkitektura ku dallohen format gjeometrike t
krijuara nga njeriu.(libri, fq. 23, g. 10) Msuesi/ja fton nxnsit/et t identikojn format gjeo-
metrike n foto. A mund ti gjeni format gjeometrike q ndodhen n ndrtes? A shfaqen t sakta
ato? Pra format gjeometrike t krijuara nga njeriu jan t ndrtuara sakt. Msuesi/ja shfaq foto
ku paraqiten vepra arti ku artistt/et kombinojn format gjeometrike mes tyre ose format natyrale
me ato gjeometrike (libri, fq. 23, 24, g. 11, 12, 13). Vzhgoni me kujdes se si artistt Pol Kle
dhe Vasili Kandinskij i kan prdorur format natyrale dhe gjeometrike.
Msuesi/ja shpjegon se format dydimensionale i ndajm n forma natyrale dhe n forma gjeo-
metrike. Format gjeometrike baz i gjejm n natyr. Format gjeometrike t krijuara nga dora
e njeriut jan t sakta. Mbasi kan par mnyrn se si dy artistt i kan prdorur format gjeo-
metrike dhe natyrale nxnsit/et nxiten t krijojn. Ushtrimet n libr gjithashtu prdoren pr
nxitjen e puns krijuese. Ata/ato mund t zgjedhin t krijojn:
nj kompozim si n ushtrimin e par sipas pikturs s artistit Xhakomo Bala.
nj piktur dekorative duke prdorur forma natyrale sipas imagjinats s tyre e duke u
mbshtetur n informacionin q morn.
nj dekoracion me gura gjeometrike sipas fantazis duke par udhzimet e ndrtimit t tij.
(N kt rast msuesi/ja duhet t shpjegoj q sht e nevojshme t prdoret vizorja dhe matjet e
sakta.)
nj kombinim t formave natyrale me ato gjeometrike.
Mbas udhzimit t msuesit/es do nxns/e zgjedh mnyrn se si do t zhvilloj krijimin e tij.
Gjat procesit t puns msuesi/ja vazhdon t udhzoj nxnsit/et sipas zgjidhjeve personale.
Pasi mbarojn punn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit
q hasn. Ata/ato diskutojn pr larmin e krijimeve dhe kuptojn q nprmjet prdorimit t
forms dydimensionale mund t krijojn punime t shumllojshme. Msuesi/ja drejton kto pyet-
je: Si i ke prdorur format n krijimin tnd? Prse zgjodhe format natyrale? Prse zgjodhe format
gjeometrike? Si i ke kombinuar format me njra-tjetrn? N veprn e cilit/s artist/e u mbshtete?
n diskutimet q ata/ato bjn, duke lidhur njohurit e tyre me temn e re;
43
Libr pr msuesin
6. Planikimi ditor data........................
Situata e t nxnit: T zbulojm vl-

limin nprmjet drits
Nxnsit/et zbulojn se forma dhe vllimi
i objekteve bhet i dukshm pr syrin
ton nprmjet burimit t drits. Vllimi
i objekteve sht i barabart drit + hije.
Nprmjet imazheve ata/ato vzhgojn q
Tema msimore: Vllimi.
objekti n pjesn q nuk rrihet nga drita
krijon hijen e vet dhe hijen e mbartur.
Nxnsit/et nxiten t krijojn kt raport t
vllimit n punt e tyre sipas udhzimeve
te ushtrimet.
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (3) shprehet qart me an t sim-
boleve, shenjave dhe gjuhs vizuale.
Kompetenca e t menduarit: (4) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo vep-
rimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (2) Prdor burime t ndryshme pr t real-
izuar nj krijim.
Rezultatet e t nxnit t kompete-
ncave t lnds sipas tems msimore:
vzhgon dhe mbledh detaje pr t iden-
Fjalt kye:
tikuar vllimin;
vllim,
drit,
t realitetit q e rrethon;
hije e objektit,
zbulon se drita u jep vllim objekteve;
hije e mbartur.
prdor dritn dhe hijen pr t krijuar
vllimin e objekteve;
vlerson punn e tij dhe t shokve;

Burimet/ mjetet/ materialet: ose me temat ndrkurrikulare.
teksti i nxnsit/es; Lidhje me fushat kurrikulare:
fotogra q tregojn objekte ku duket Shkencat e natyrs.
qart se nga vjen burimi i drits; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
materiale t tilla si: letr, laps, lapustila,
vizore. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.
44
Arti pamor 6
Metodologjia/teknikat e prdorura/ veprimtarit e nxnsve/eve

Msimi llon me shfaqjen e nj fotograe ku burimi i drits duket qart nprmjet
objektit t paraqitur aty (libri, fq. 26, g.1). Msuesi/ja drejton pyetje t tilla si: Nga cila
an sht burimi i drits? A e shohim qart ngjyrn dhe formn e frutave n foto? Po n
pjesn e hijes a e kuptojm formn e frutave? Po n zonn ku drita nuk hyn fare a mund
t shohim? (N kt mnyr nxnsit/et kuptojn q drita bn t mundur q ne t shohim
formn e objekteve, ngjyrn dhe vllimin e tyre.)
Msuesi/ja shfaq dy fotogra t tjera me t njjtin objekt. N njrn nga fotograt drita
sht e fort dhe krijon kontrast, ndrsa n tjetrn objekti shfaqet n nj dit gri kur drita
nuk krijon kontraste (libri, fq. 27, g. 2, 3). Ku qndron ndryshimi midis ktyre foto-
grave? Si jan ngjyrat n fotogran e par? N ciln an bie drita dhe n ciln an t
ndrtess bie hija? Po n fotogran e dyt a kemi an t ndriuar t ndrtess dhe an n
hije t saj? N far momenti dhe kohe sht br kjo fotogra?

Msuesi/ja shfaq fotogra me natyra t qeta ku kontrasti i drithijes sht shum i fort
(libri, fq. 28, g. 4) dhe shpjegon q drita bn t mundur q ne t kuptojm vllimin e
objekteve nprmjet drithijes q krijohet. Ai/ajo tregon q hija, e cila ndodhet brenda
objektit n zonn e pandriuar, quhet hija e objektit dhe hija q objekti lshon n tok,
quhet hija e mbartur. N fotogra t tjera nxiten nxnsit/et t gjejn hijen e objektit dhe
hijen e mbartur.
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et q n krijimin e tyre t pasqyrojn objekte ku vllimi i tyre
krijohet nga drita dhe hija. Shembujt e ushtrimeve n libr prdoren pr t nxitur nx-
nsit/et n krijim. Udhzimi dhe demonstrimi i msuesit/es sht i rndsishm pr t
realizuar detyrn. Nxnsit/et mund t vizatojn nj objekt fardo, direkt nga natyra ose
nga imagjinata, apo edhe nj objekt nga revistat. N llim duhet t prcaktojn burimin
e drits. Nse prcaktojn burimin e drits me nj pik (ashtu si te shembujt n libr)
heqin nj vij drejt kontureve t objektit pr t prcaktuar hijen e objektit. Brenda objektit
prcaktojn hijen e tij dhe dritn. Kompozimin e krijuar mund ta punojn bardh e zi me
laps ose edhe me ngjyra.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe
vshtirsit q hasn. Diskutojn pr mnyrn se si e krijuan vllimin e objektit nprmjet
drithijes. Shpjegojn nse kan arritur t tregojn qart hijen e objektit, hijen e mbartur
n marrdhnie me burimin e drits.
n diskutimet q ata/ato bjn, duke lidhur njohurit e tyre me temn e re.
45
Libr pr msuesin
7. Planikimi ditor data.......................

Situata e t nxnit: Drita burim i
ngjyrave n natyr
Nxnsit/et identikojn ngjyrat e ylberit
dhe dritn si burimi i ngjyrave. Zbrthimi i
rrezes s drits n ngjyrat e ylberit bn q
nxnsit/et t kuptojn procesin e ylberit
dhe arsyen pse i shohim ngjyrat e obje-
kteve. Nga njohurit e mparshme ata/ato
Tema msimore: Ngjyra.
njohin ngjyrat e para dhe t dyta dhe e kan
t leht t kuptojn prbrjen e ngjyrave t
treta. Ngjyrat e ngrohta dhe t ftohta ata/
ato i identikojn n fotograt nga natyra.
Nxiten t krijojn duke prdorur njohurit
q morn pr ngjyrn.
Kompetenca e komunikimit dhe t shprehurit: (3) shprehet qart me an t simboleve,
shenjave dhe gjuhs vizuale.
Kompetenca e t menduarit:(4) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari;
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (2) Prdor burime t ndryshme pr t rea-
lizuar nj krijim;
Kompetenca personale: (1) Zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike;
vzhgon dhe mbledh detaje pr t Fjalt kye:
identikuar ngjyrat n mjedisin q e ngjyr,
rrethon; rrethi i ngjyrave,
reekton mbi imazhet si pjes prbrse ngjyr e par,
t realitetit q e rrethon; ngjyr e dyt,
zbulon se ngjyrat krijohen nga drita; ngjyr e tret,
prdor qllimisht ngjyrat e ngrohta dhe ngjyr e ngroht,
t ftohta n mnyr shprehse; ngjyr e ftoht.
e prdorimit t ngjyrave n krijim.
Burimet/mjetet/materialet: ose me temat ndrkurrikulare.
fotogra q ilustrojn njohurit mbi Shkencat e natyrs.
ngjyrn; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
skema e rrethit t ngjyrave;
materiale t tilla si: letr, laps, akuarela. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.
46
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e nj fotograe nga natyra dhe t pasur me ngjyra (libri, fq.
30, g. 1). Nprmjet pyetjeve nxiten nxnsit/et t identikojn ngjyrat q shohin n
fotogra. Msuesi/ja u kujton nxnsve/eve se n msimin e mparshm ata/ato kuptuan
se nprmjet drits ne mund t shohim formn, vllimin dhe ngjyrn e objekteve. Pr kt
i referohemi ziks, e cila studion zbrthimin e rrezeve t drits.
Msuesi/ja shfaq ilustrimin ku nj rreze e bardh e drits prthyhet te prizmi dhe zbrthe-
het n ngjyra (libri,fq. 30, g. 2) dhe drejton pyetje t tilla si: A sht drita e bardh?
far ndodh kur drita kalon nprmjet prizmit? Ku e keni par tjetr kt fenomen? (Si
n rastin e prizmit edhe t ylberit kemi t njjtin fenomen at t zbrthimit t drits n
spektrin e ngjyrs.) Sa ngjyra jan n spektr?
Msuesi/ja shfaq nj foto, e cila ilustron konceptin e ngjyrs s objekteve (libri, fq. 31,
g. 3) dhe pyet: A e dini ju prse i shohim ngjyrat? far shihni n gur? (Rrezja e
drits, e cila prmban spektrin e ngjyrave, godet objektin.) Me far ngjyre shfaqet objek-
ti n syrin ton? A mendoni ju, se objekti, n kt rast domatja, i prthithi t gjitha ngjyrat
e tjera prve t kuqes?

Msuesi/ja shpjegon se drita prbhet nga spektri i ngjyrave ose ylberi dhe eksperimen-
ti me prizmin na e tregon kt. Ngjyrat ne mund ti shohim nprmjet drits. Objektet
prthithin t gjitha ngjyrat e tjera dhe shfaqin n siprfaqe ngjyrn e tyre prkatse.
N natyr dhe n objektet e krijuara nga njeriu jan t pranishme ngjyra t shumllo-
jshme, t cilat ju tashm i njihni. Msuesi/ja shfaq rrethin e Itenit dhe fton nxnsit/et t
identikojn ngjyra (libri, fq. 31, g. a, b, c, d). Cilat jan ngjyrat e para? Pse i quajm
kshtu? Po ngjyrat e dyta cilat jan? Si formohen ato? N rrethin e madh t ngjyrave sho-
him edhe ngjyra t tjera. Kto ngjyra quhen ngjyra t treta dhe formohen nga bashkimi i
nj ngjyre t par dhe i nj ngjyre t dyt. Le ti identikojm me radh, duke u orientuar
edhe nga mnyra se si ato jan t vendosura n rrethin e ngjyrave.
Msuesi/ja nxjerr fotogra me objekte ose peizazhe ku shfaqen ngjyrat e ngrohta (libri,
fq. 32, 4, 5, 6) dhe ngjyrat e ftohta (libri, fq. 32, g. 7, 8, 9). Cilat ngjyra shihni n grupin
e par t fotove? A na krijojn kto ngjyra ndjesin e t ngrohtit? Pse? Kto ngjyra na
krijojn ndjesin e t ngrohtit pasi lidhen me fenomene q kan lidhje me ngrohtsin si
zjarri, dielli etj. Pr kt arsye kto ngjyra i quajm t ngrohta.
Po n grupin e dyt t fotograve cilat jan ngjyrat q shihni? A na krijojn kto ngjyra
ndjesin e freskis? Pse? Kto ngjyra na krijojn ndjesin e freskis, sepse kan lidhje me
fenomene t tilla si uji, akulli, hijet etj. Pr kt arsye i quajm ngjyra t ftohta.
Pasi prezantohen njohurit e reja msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn duke prdorur
njohurit e marra dhe duke u mbshtetur te ushtrimet e librit. Ata/ato mund t prdorin
ngjyrat e ylberit pr t krijuar nj dekoracion sipas ides s tyre ose mund t zgjedhin t
prdorin kombinimin e ngjyrave t para dhe t dyta (ku kombinohen gjithashtu ngjyrat
e ngrohta dhe t ftohta), duke u mbshtetur n pikturn e Henri Matis. Gjithashtu ata/ato
mund t zgjedhin t prdorin ose ngjyrat e ngrohta, ose ngjyrat e ftohta.
47
Libr pr msuesin
Pasi mbarojn, nxnsit/et i vendosin punimet t ndar n grupe sipas zgjedhjeve q kan
br n krijimet e tyre. Flasin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit
q hasn. Ata/ato diskutojn pr larmin e krijimeve dhe kuptojn q elementi i ngjyrs
ofron mundsi t shumta shprehse.
n vlersimin e puns s secilit/s nxns/e:
n mnyrn e realizimit t detyrs:

Mnyrat e paraqitjes s hapsirs n
piktur ose vizatim.
Nxnsit/et diskutojn se far kuptojn me
fjaln hapsir n prgjithsi dhe si sht ajo
rreth tyre. Ata/ato tregojn se si orientohen n
Tema msimore: Hapsira.
hapsir n marrdhnie me objektet e tjera.
Fotogra t ndryshme i ndihmojn ata/ato t
lidhin njohurit e mparshme me njohurit e reja.
Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (3) shprehet qart me an t simbo-
leve, shenjave dhe gjuhs vizuale.
Kompetenca e t menduarit: (4) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (2) Prdor burime t ndryshme pr t reali-
zuar nj krijim.
Rezultatet e t nxnit t kompetencave t
lnds sipas tems msimore:
vzhgon me qllim pr t identikuar llojet e
ndryshme t hapsirs;
Fjalt kye:
reekton mbi mnyrn sesi e perceptojm ne
hapsir,
hapsirn;
hapsir e brendshme,
zbulon karakteristikat dalluese t llojeve t
hapsir e jashtme,
hapsirs dhe disa nga mnyrat e paraqitjes
treguesit hapsinor,
s saj n siprfaqen dydimensionale;
mbivendosje,
prdor qllimisht mnyrn e paraqitjes s
objektet afr dhe objektet larg.
hapsirs pr t arritur rezultatin e dshiru-
ar;
shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit e
paraqitjes s hapsirs n krijim.
48
Arti pamor 6
Burimet/ mjetet/ materialet:

teksti i nxnsit/es;
Lidhja me fushat e tjera kurrikulare ose
fotogra q ilustrojn hapsirn e
me temat ndrkurrikulare.
brendshme t mbyllur, hapsirn e mesme
urbane, hapsirn e hapur natyrale;
Shkencat e natyrs,
fotogra q ilustrojn tre treguesit
Gjuht dhe komunikimi: Letrsia
hapsinor;
ilustrime veprash arti q ilustrojn artin
treprmasor dhe at dyprmasor;
Mjedisi
mjete t tilla si: laps letr, lapsa me ngjyra,
lapustila ose akuarela.
Msimi llon me pyetje q msuesi/ja u drejton nxnsve/eve: far kuptoni ju me hapsir? A
zhvillohet jeta dhe veprimtaria jon n hapsir? far karakteristikash kan objektet n hapsir?
A kan objektet gjatsi, gjersi dhe thellsi? A mund ti shohim ne objektet n hapsir nga t
gjitha ant?
Msuesi/ja shfaq nj foto nga nj ambient i brendshm dhome (libri, fq. 36. g. 1) dhe pyet : far
shohim ktu? A mund ta quajm kt nj hapsir t brendshme dhe t mbyllur?
Msuesi/ja shfaq tri foto, n njrn nj hapsir urbane qyteti, n t dytn nj hapsir brenda n
pyll dhe n t tretn nj hapsir t hapur ku syri shkon shum larg (libri, fq. 36, 37, g. 2, 3, 4)
dhe pyet: A sht kjo nj hapsir brenda n qytet? A mund t shkoj vshtrimi yn prtej ndrte-
save? Po n fotogran e pyllit a mund t shikoj syri shum larg? (N t dyja rastet shikimi yn
nuk mund t shkoj larg.) Po n foton e tret a ka kuj shikimi yn? (Ather n dy fotograt e
para kemi dy hapsira t mesme dhe n t fundit kemi nj hapsir t hapur.) Po n art si e shpre-
him hapsirn me tri prmasa?
Msuesi/ja shfaq ilustrimin e nj skulpture t rrumbullakt dhe t nj pikture (libri, fq. 37, g. 5,
6).) dhe pyet: A sht skulptura me tri prmasa? A mund ta shohim at nga t gjitha ant? Po piktu-
ra sa prmasa ka? (Ndryshe nga skulptura piktura ka dy prmasa.)
Msuesi/ja shpjegon se si paraqitet hapsira n nj siprfaqe me dy prmasa si sht vizatimi dhe
piktura. Pr kt shfaq imazhe ku objektet ose hapsirat njra pas tjetrs vijn duke u zvogluar
dhe drejton pyetje: (libri, fq. 38, g. 7, 8, 9): A e vini re q hapsirat e harqeve zvoglohen sa m
shum largohen nga syri yn? A ndodh e njjta gj edhe me hapsirat midis kolonave t urs dhe
me varkat n breg? (Kjo sht nj mnyr pr t paraqitur hapsirn n siprfaqen dydimensionale.
Thellsin mund ta shprehim nprmjet zvoglimit t objekteve.) Msuesi/ja shfaq nj foto tjetr
(libri, fq. 38, g. 10) dhe pyet: A duken shapkat m t mdha sesa pemt dhe njerzit te vija e hori-
zontit? Pse ndodh kjo? (Pra thellsin mund ta shprehim edhe duke pasur parasysh se objektet afr
shpesh mund t shfaqen m t mdha se objektet larg, edhe pse ato n realitet jan m t mdha.)
Msuesi/ja shfaq nj foto tjetr ku objektet shfaqen duke fshehur pjesrisht njri-tjetrin dhe shpje-
gon se kjo quhet mbivendosje dhe se kjo sht nj mnyr tjetr pr t shprehur hapsirn mbi nj
siprfaqe dydimensionale.
Nprmjet ushtrimeve t librit ku jepen dy mnyra t paraqitjes s hapsirs, msuesi/ja i nxit e i
orienton nxnsit/et t krijojn, duke przgjedhur nj nga kto dy mnyra. Ata/ato mund t krijojn
nj peizazh, duke prdorur njrin nga kta tregues, sipas imagjinats s tyre ose duke u mbshtetur
n shembujt e ndryshm fotograk.
49
Libr pr msuesin

Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit
q hasn. Diskutojn pr mnyrn q kan zgjedhur pr t paraqitur hapsirn dhe se si e
kan realizuar at. Ata/ato kuptojn q treguesit hapsinor jan nj mundsi e mir pr t
paraqitur hapsirn. Nxnsit/et diskutojn pr punt e tyre dhe t shokve/shoqeve.
9. Planikimi ditor data..........................
Situata e t nxnit: Baraspesha sht

simetrike dhe asimetrike
Duke iu referuar njohurive t mparshme nx-
Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik. nsit/et identikojn simetrin dhe asimetrin
n natyr dhe n objektet e ndrtuara nga
Tema msimore: Baraspesha. njeriu. Ata/ato nxiten t prdorin simetrin ose
simetrin rrethore n krijimet e tyre. Shembujt
e librit i nxisin t bjn zgjedhje origjinale n
krijimet e tyre.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (1) Zhvillon personalitetin e vet dhe
sht aktiv/e n veprimtarit artistike; (3) Shprehet qart me an t simboleve, shenjave
dhe gjuhs vizuale.
krijim artistik; (2) Prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim.
Kompetenca qytetare:(2) Respekton punn e vet dhe t t tjerve.
50
Arti pamor 6
Rezultatet e t nxnit t kompeten-

cave t lnds sipas tems msimore:
vzhgon me qllim pr t identikuar
simetrin dhe asimetrin nmjedisin
rrethues;
reekton mbi mnyrn se si e percepto- Fjalt kye:
jm ne baraspeshn n mjedisin q na baraspesh,
rrethon; simetri,
zbulon karakteristikat e simetris dhe simetri rrethore,
asimetris pr t arritur baraspesh; asimetri.
prdor qllimisht simetrin dhe asi-
metrin n krijim;
e prdorimit t simetris dhe asimetris
n krijim.

Burimet/ mjetet/ materialet: ose me temat ndrkurrikulare:
fotogra q tregojn objekte me simetri, me Shkencat e natyrs.
simetri rrethore dhe objekte asimetrike; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia
materiale t tilla si: letra me ngjyra, revista,
lapsa, lapustila, gshr, ngjits. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.

Msimi llon me shfaqjen e imazhit t uturs (libri, fq. 40, g. 1) dhe drejton kto pyetje:
A sht utura e barabart n t dyja ant e saj? A quhet utura simetrike? A ndahen objek-
tet simetrike n dy pjes t barabarata duke iu referuar qendrs s tyre q ndryshe quhet aksi
i simetris?
Msuesi/ja shfaq materiale t tjera me gura simetrike nga natyra dhe objekte t krijuara
nga njeriu (libri, fq. 41, g. 2, 3, 4, 5, 6, 7) dhe pyet: A jan simetrike kto objekte? Pse?
Msuesi/ja shfaq fotogra t objekteve nga natyra dhe t krijuara nga njeriu me simetri
rrethore (libri, fq. 42, g. 8, 9, 10) dhe pyet: A kan formn e rrethit kto gura? far keni
msuar n gjeometri mbi rrethin? A sht do pik e rrethit e baraslarguar nga qendra? A
ndodh e njjta gj edhe te kto objekte? (Pr kt arsye e quajm simetri rrethore.)
Msuesi/ja shfaq fotogra me objekte nga natyra dhe t krijuara nga njeriu q jan asi-
metrike (libri, fq. 42, g. 11, 12, 13, 14) dhe pyet: A jan simetrike kto objekte? Pse? (T
kundrtn e simetris e quaj asimetri.) A na shfaq natyra shum shembuj t asimetris? A
mund t thoni disa prej tyre? A mund t jepni shembuj t objekteve asimetrike t krijuara
nga njeriu?
51
Libr pr msuesin

Msuesi/ja shpjegon q me simetri kuptojm nj objekt ose nj krijim ku t dyja ant e saj
jan t barabarta dhe t baraslarguara nga aksi i simetris. Simetri rrethore kemi ather
kur t gjitha ant e objektit jan t baraslarguara nga qendra. Asimetri kemi ather kur
objektet nuk shfaqen t njjta n t dyja ant e tyre, por jan t baraspeshuara (si n nj
peshore). Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn, duke prdorur simetrin ose simetrin
rrethore, si dhe shpjegon q edhe pasqyrimi n uj sht nj form e simetris. Duke u
mbshtetur n ushtrimet e librit ata/ato mund t zgjedhin t krijojn nj kompozim me
pasqyrimin e ujit. N llim mund t krijojn gjysmn e kompozimit nprmjet imazheve
t gatshme t marra nga revistat dhe m pas mund ta riprodhojn at n pjesn e poshtme
n formn e nj pasqyrimi. Gjithashtu nxnsit/et mund t krijojn rozeta dekorative me
letra sipas udhzimeve n libr. Rozeta sht nj ilustrim shum i mir i simetris rretho-
re dhe kombinimet pr ta krijuar me letr jan t pafundme. Gjat kohs q nxnsit/et
krijojn msuesi/ja i nxit dhe i udhzon.

Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit t saj dhe
vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn se ciln nga llojet e baraspeshs simetrike
prdorn n punt e tyre. Ata/ato kuptojn se prdorimi i simetris sht mnyra m e
thjesht pr t arritur baraspeshn n krijim.
n analizn vlersuese q nxnsit/et i bjn puns s tyre dhe t shokve.
10. Planikimi ditor data.........................
Situata e t nxnit: Krijimet tona n

ekspozit
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et n nj
situat pune t prbashkt ku bashkpunimi
Tema msimore: Ekspozita jon.
sht elsi i organizimit t nj ekspozite
t mir.
52
Arti pamor 6

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (4) sht komunikues efektiv.
juese dhe ndrvepruese; (4) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari.
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin: (1) Ndrmerr nisma pr t zhvillu-
ar aktivitete n artin pamor brenda dhe jasht klass, duke kontribuar n mnyr kri-
juese;(2) Kupton dhe gjen zgjidhje pr problemet ekologjike, duke u ndrgjegjsuar pr
rolin e tyre n mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qndrueshm.
Kompetenca personale: (1) Zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike; (2)
Prfshihet n mnyr aktive n jetn artistike shkollore dhe n komunitet; (3) Rrit nd-
rgjegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe pr krijimin e besimit te t tjert.
Kompetenca qytetare:(1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t
ndryshme kulturore; (2) Respekton punn e vet dhe t t tjerve;
(3) Bashkpunon me t tjert pavarsisht kulturs, aftsive dhe nevojave brenda dhe
jasht shkolls pr nj qllim t prbashkt.

zhvillon aftsit krijuese dhe ndrve-
pruese;
Fjalt kye:
komunikon n mnyr efektive me
ekspozit,
shokt dhe shoqet e klass;
przgjedhje e punimeve,
prdor fjalorin e prshtatshm artistik
vendosje dhe ekspozim.
mbi gjuhn pamore;
diskuton dhe bashkpunon me t tjert
pr ndarjen e puns;
shpreh mendimin e tij/saj pr rezultatet
e arritura n krijim.

ose me temat ndrkurrikulare.
krijimet e nxnsve/eve t realizuara n
tematikn e par;
Teknologjia.
mjete t tilla si: tabak letre, ngjits,
grshr, pineska etj.
Bashkjetesa dhe bashkpunimi.

Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t diskutojn pr mnyrn se si ndrtohet nj ekspozit, duke
u mbshtetur n prvojat e tyre n ekspozimin e punimeve. Ai/ajo shpjegon se ata/ato do
t krijojn nj ekspozit me punimet e tyre.
53
Libr pr msuesin

Msuesi/ja i orienton nxnsit/et se pr t hapur nj ekspozit t prbashkt duhet t
punojn n grupe. Ai/ajo e ndan klasn n katr grupe dhe orienton pr ndarjen e puns.
Grupi i par s bashku me msuesin/en do t przgjedh punt m t mira, n mnyr q
do nxns/e t jet pjesmarrs/e i/e barabart n ekspozit. sht mir q t ket puni-
me nga secila tem msimore.
Grupi i dyt i ndan punimet sipas tematikave dhe i kalon te grupi i tret, i cili bn vendos-
jen e punve n tabak letre. Grupi i katrt prcakton dhe ndan hapsirat ku do t vendo-
sen punimet dhe se si do t vendosen.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et diskutojn pr ekspozitn e tyre, pr njohurit q morn
mbi gjuhn pamore dhe se si e prdorn at n krijim. Ata/ato diskutojn pr mnyrn e
bashkpunimit dhe rezultatin e ekspozits.
n bashkpunimin dhe komunikimin me njri-tjetrin;
n diskutimet q ata/ato bjn mbi njohurit e marra n gjuhn pamore;
n prdorimin e fjalorit t duhur artistik.
Tematika: Teknika dhe procese artistike
Situata e t nxnit: T krijojm sh-

kallzimet tonale
Msuesi/ja krijon nj atmosfer ku nx-
nsit/et asin pr njohurit e tyre mbi
teknikn e vizatimit dhe mjetet q ata/
Tematika: Teknika dhe procese artistike. ato prdorin n kt teknik. Nxnsit/et
marrin n dor lapsa me cilsi t ndryshme
Tema msimore: Teknika e vizatimit. dhe i zbulojn vet dallimet midis tyre.
Nprmjet ktyre lapsave ata/ato oriento-
hen t krijojn shkallzimet tonale (grada-
cionet tonale) n mnyr q t aftsohen ti
prdorin pr qllime t caktuara n punt e
tyre.
54
Arti pamor 6

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (5) Orientohet q t shfrytzoj n
mnyr t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe krijuese mjetet artistike dhe mundsit e
komunikimit dhe t t shprehurit n artin pamor.
Kompetenca e t menduarit:(1) Merr dhe prpunon njohurit pamore n mnyr t
pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi; (4) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo
veprimtari.
krijim artistik; (3) Zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e dhn.

Fjalt kye:
zbulon karakteristikat dhe mundsit
vizatim,
shprehse t tekniks s vizatimit;
laps,
prdor me kompetenc mjetet e tekniks
gom,
s vizatimit;
letr,
eksperimenton me mjetet e vizatim-
pluhur grati,
it, duke prdorur elemente t gjuhs
argjil,
pamore;
tonalitet.
shprehse t tekniks s vizatimit.

teksti i nxnsit/es;
ilustrime t vizatimeve t artistve/eve
Teknologjia.
t ndryshm/me;
mjete t tilla si: laps, letr, gom.
Njohja e kulturave.

Msuesi/ja shfaq imazhe t vizatimeve (libri, fq. 46, g. 1, 2) dhe pyet nxnsit/et: Me
far teknike jan t realizuara kto krijime? A sht vizatimi teknika q prdorim m
shum? A realizohen konturet dhe format e objekteve nprmjet vizatimit? Cili sht
mjeti m i zakonshm pr t realizuar nj vizatim? Si sht i formuar lapsi? Po maja e
lapsit? (Maja e lapsit formohet nga pluhuri i gratit dhe argjila.) A e keni vn re q disa
lapsa len shenja t ndryshme mbi letr? (Disa jan t zbehta e disa jan t forta. Kjo
ndodh pr arsye t prbrjes dhe t pjekjes s lapsave.) Po lapsi dhe letra, sa ndihmojn
n realizimin e vizatimit? (Prve forms dhe konturit t objekteve vizatimi me laps na
ofron mundsi t tjera shprehse. Nj nga kto jan edhe shkallzimet.)
55
Libr pr msuesin

Msuesi/ja shpjegon se lapsa t ndryshm len shenj t ndryshme mbi letr, disa t fort
dhe disa t leht dhe mund t zgjidhen sipas dshirs. Kjo kuptohet edhe nga shenja q
lapsat kan: h, hb, b, 2b etj. Msuesi/ja orienton nxnsit/et t shohin shenjat n lapsat
e tyre dhe ti provojn mbi letr pr t br dallimin. Msuesi/ja v n dukje se cilsia e
lapsit mbi letr varet edhe nga presioni q dora ushtron mbi letr.
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t krijojn shkallzimet (gradacionet) e lapsit duke
pasur parasysh shkalln e fortsis s lapsit dhe presionin e dors. Nxnsit/et duhet t
zgjedhin katr lapsa me cilsi t ndryshme dhe t vizatojn n etn e vizatimit katr
kolona t ndara n gjasht katror secila. Ata/ato duhet t llojn punn me lapsin m t
fort. Katrorin e par t nj kolone e mbushin duke ushtruar presionin maksimal t dors.
Duke kaluar nga katrori n katror presioni i dors vjen duke u ulur. Pasi t jen mbushur
t gjasht katrort e kolons, do t shihet dallimi nga nj katror te tjetri. Me lapsat e tjer
nxnsit/et i mbushin katrort duke krijuar shkallzimet tonale t t gjith lapsave. Gjat
puns msuesi/ja i udhzon nxnsit/et mbi mnyrn si t prdorin presionin e dors.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et shohin rezultatin dhe diskutojn mbi mnyrn e real-
izimit t saj. Ata/ato shohin diferencn nga njra kolon te tjetri dhe nga nj kuti te tjetra.
Kuptojn rndsin e presionit t dors pr t krijuar shkallzimet tonale dhe llojin e
lapsit t prdorur. Ata/ato kuptojn q shkallzimet tonale mund ti prdorin n krijimet e
tyre pr t realizuar ide t ndryshme.
Situata e t nxnit: Krijojm pei-

zazhin duke prdorur shkallzimet
tonale.
Nxnsit/et vzhgojn peizazhet foto-
Tematika: Teknika dhe procese artistike.
grake dhe diskutojn pr mnyrn se si
shfaqet hapsira n to. Peizazhet n viza-
Tema msimore: Peizazh me teknikn e
tim i orientojn ata/ato pr mnyrn se si
vizatimit.
e shprehin artistt/et hapsirn nprmjet
vizatimit. Nxiten ta krijojn hapsirn n
peizazhin e tyre me teknikn e vizatimit
duke prdorur shkallzimet tonale.
56
Arti pamor 6

komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
veprimtari.

shprehse t tekniks s vizatimit; Fjalt kye:
prdor me kompetenc mjetet e tekniks vizatim,
s vizatimit; peizazh,
krijon me teknikn e vizatimit duke pr- shkallzim tonal.
dorur elemente t gjuhs pamore;
shprehse t tekniks s vizatimit.

teksti i nxnsit/es;
ilustrime t peizazheve me teknikn e
Teknologjia.
vizatimit;
fotogra peizazhesh me pem;
mjete t tilla si: laps, letr, gom.
Njohja e kulturave.
Mjedisi.

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten peizazhe nga natyra (n
kt rast mund t prdoren edhe peizazhet e prdorura te msimi i hapsirs dhe njohu-
rit e marra aty). Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t asin pr njohurit q ata/ato kan pr
peizazhin dhe hapsirn nprmjet pyetjeve: far shohim n kto fotogra? A sht
karakteristik e peizazheve hapsira? A e kuptojm hapsirn nprmjet objekteve q jan
aty? far ndodh me kto objekte kur largohen nga syri yn? (Hapsirn n peizazh e
kuptojm nprmjet objekteve q ndodhen n planet e peizazhit.)
57
Libr pr msuesin

Msuesi/ja shfaq nj peizazh n vizatim (libri, fq. 47, ushtrimi 2). Ai/ajo i nxit nxnsit/
et t vzhgojn me vmendje peizazhin e artistit dhe i orienton ata/ato t shohin se si ai e
ka krijuar hapsirn e peizazhit nprmjet shkallzimeve tonale t lapsit. Ai/ajo pyet: A e
vini re q shkallzimet tonale t planit t par, ku ndodhen edhe pemt, jan m t forta?
A bhen ato m t zbehta n largsi nga syri yn?
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn nj peizazh duke prdorur shkallzimet tonale.
Ata/ato mund t mbshteten n imazhe fotograke t peizazheve (msuesi/ja i ka lajmru-
ar nj or m par pr t marr fotogra me peizazhe nga natyra ose sjell dy-tri imazhe t
gjetura nga vet ai/ajo. sht e rndsishme q kto imazhe t ken plane t kuptueshme
pr kt grupmosh). Msuesi/ja i orienton nxnsit/et q n llim t bjn ndarjen e
planeve dhe t prdorin shkallzimet tonale duke lluar me planin e par m t errt
(ushtrimi 2 n libr n fq. 47 e ilustron shum mir kt). M pas nxnsit/et vizatojn
objektet e planit t par dhe t planeve t tjera, nse kan. Ata/ato punojn si me konturet
e objekteve, ashtu edhe me shkallzimet tonale t tyre. Gjat kohs q nxnsit/et puno-
jn msuesi/ja monitoron klasn.
vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn pr mnyrn se si i prdorn shkallzimet tonale
dhe se si ato i ndihmuan t krijojn hapsirn. Nxnsit/et kuptojn q teknika e vizatimit
ofron mundsi t shumta shprehse.
3. Planikimi ditor data.....................

Situata e t nxnit: Momente t
ndryshme t qiellit t krijuara me
akuarele.
N klas krijohet nj situat ku nxnsit/et
diskutojn pr njohurit e tyre pr teknikn
e akuarelit dhe mnyrn se si ata/ato e kan
prdorur. Msuesi/ja shpjegon njohurit e
Tema msimore: Teknika e akuarelit.
reja dhe demonstron mnyrn e prdori-
mit t ksaj teknike. Nxnsit/et nxiten
t krijojn qiellin dhe ret n momente t
ndryshme, duke prdorur karakteristikat e
akuarelit.
58
Arti pamor 6

veprimtari.

ncave t lnds sipas tems msimore: Fjalt kye:
zbulon karakteristikat dhe mundsit piktur,
shprehse t tekniks s akuarelit; akuarel,
prdor me kompetenc mjetet e tekniks penel,
s akuarelit; gom arabike,
krijon me teknikn e akuarelit duke uj,
prdorur elemente t gjuhs pamore; transparente,
shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit letr me rrudha.
shprehse t tekniks s akuarelit.

ose me temat ndrkurrikulare
teksti i nxnsit/es;
ilustrime krijimesh n akuarele;
Teknologjia.
mjete t tilla si: letr, akuarele, penel,
uj.
Mjedisi.

Msimi llon duke treguar bojrat e akuarelit dhe shfaq nj piktur me akuarel. Msuesi/
ja u drejton pyetje nxnsve/eve: far teknike realizojm nprmjet ngjyrave t akuare-
lit? (nxnsit/et e kan prdorur edhe m par kt teknik.) Cilat jan mjetet q prdo-
ren n kt teknik? Cilat jan karakteristikat e saj? A keni eksperimentuar ju me kt
teknik? Mbi siprfaqe punojm me teknikn e akuarelit? A keni provuar t punoni n
letra t ndryshme? Cili sht rezultati? A e prdorim t bardhn n teknikn e akuarelit?
A e dini pse?
59
Libr pr msuesin

Msuesi/ja shpjegon karakteristikat e akuarelit, duke i demonstruar ato. N kt teknik
uji sht shum i rndsishm pr t tretur ngjyrat dhe pr ti prhapur ato n letr.
Penelat duhet t jen t but. Ngjyra e bardh nuk e prdoret n teknikn transparente
t akuarelit. Puna llohet nga tonalitetet m t lehta. Letra sht e rndsishme, ajo nuk
duhet t jet me shklqim, por me pore. Teknika e akuarelit prdoret mbi letr t that dhe
mbi letr t lagur. N kt teknik duhet t jemi t sigurt kur e vendosim ngjyrn pasi nuk
mund ta korrigjojm m.
Msuesi/ja orienton nxnsit/et t eksperimentojn me teknikn e akuarelit n letr t
lagur. N llim laget peneli me uj dhe m pas laget letra nprmjet penelit. (N kt rast
msuesi/ja demonstron procesin e puns). Pasi laget letra, zgjidhet ngjyra e duhur pr tu
vendosur mbi t, sipas nj vizatimi ose ideje. N kt mnyr vendosen ngjyrat me radh,
duke vzhguar se si ato ndrhyjn te njra-tjetra. Nxnsit/et mund t krijojn qiellin n
momente t ndryshme (duke iu referuar ushtrimit n libr), por ata/ato mund t zgjedhin
t zgjedhin t krijojn detin n momente t ndryshme etj. Kjo teknik me letr t lagur
sht shum e mir pr t arritur efekte t ndryshme.
q hasn. Diskutojn pr mundsit e shumta q ofron kjo teknik pr t krijuar. Shpje-
gojn se si e kan paraqitur qiellin ose detin n momente t ndryshme, cilat ngjyra kan
prdorur pr perndimin e cilat pr stuhin dhe pse.
n analizn vlersuese q nxnsit/es i bjn puns s tyre dhe t shokve/shoqeve.
Situata e t nxnit: Prdorimi i

tekniks s akuarelit pr krijuar nj
peizazh.
Nxnsit/et vzhgojn peizazhet e akuare-
Tematika: Teknika dhe procese artistike. lit. Ata/ato diskutojn se kan realizuar
edhe m par peizazhe me laps, lapustila,
Tema msimore: Peizazh me teknikn e por edhe me akuarele. Ata/ato diskutojn
akuarelit. pr mnyrn se si e prdorn akuarelin n
msimin e kaluar. Msuesi/ja demonstron
radhn e puns dhe nxnsit/et llojn ta
krijojn pezazhin sipas imagjinats ose duke
u mbshtetur n modelet fotograke.
60
Arti pamor 6
nj veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (3) Zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e
dhn.
shprehse t tekniks s akuarelit;
Fjalt kye:
akuarel,
s akuarelit;
peizazh.
krijon me teknikn e akuarelit duke
prdorur elemente t gjuhs pamore;
shprehse t tekniks s akuarelit.
teksti i nxnsit/es; Lidhje me fushat kurrikulare
ilustrime t peizazheve n teknikn e Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
akuarelit; Teknologjia.
mjete t tilla si: letr, akuarele, penel,
uj. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.
Msimi llon me shfaqjen e imazheve t peizazheve n teknikn e akuarelit dhe msuesi/
ja drejton pyetje: Cila sht tema e ktyre punimeve? A keni punuar peizazh me teknikn e
akuarelit? Si e keni prdorur kt teknik? A sht e nevojshme ta skicojm leht me laps
peizazhin para se t llojm t prdorim ngjyrn? (N msimin e kaluar tham q teknika
e akuarelit sht transparente dhe se nuk e prdorim ngjyrn e bardh.) A e llojm piktu-
rn nga tonalitetet m t lehta?

Msuesi/ja shpjegon dhe demonstron radhn e puns pr t krijuar nj peizazh me
teknikn e akuarelit. Teknika e akuarelit, me t ciln u realizua detyra n msimin e kalu-
ar, ishte me letr t lagur. N llim nxnsit/et vizatojn me kontur t leht hapsirat dhe
objektet e peizazhit. M pas lagin letrn me penel. Przgjedhin ngjyrn e dshiruar pr do
pjes t peizazhit dhe e prhapin me penel. Me penelin e ngopur me uj dhe me ngjyr
krijojn detajet: pemt, bimt, shtpit etj. Nxnsit/et ndjekin radhn e puns sipas demo-
nstrimit t msuesit/es. Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron klasn.
61
Libr pr msuesin

Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit q
hasn. Diskutojn pr mundsit e shumta q ofron kjo teknik pr t krijuar. Shpjegojn
se si e kan krijuar peizazhin duke ndjekur hapat e duhur.

Situata e t nxnit: Krijojm nj kaf-
sh nprmjet mozaikut me letr.
Nxnsit/et diskutojn, nga prvoja e tyre,
pr teknikn e mozaikut me letr dhe pr
mnyrn e prdorimit t saj . Msuesi/ja
orienton nxnsit/et t vzhgojn mozaikun
Tema msimore: Mozaiku me letr.
romak, mnyrn e punimit dhe i orienton
q duke u nxitur nga kjo pun t krijojn
nj peshk sipas fantazis s tyre ose t nj
kafshe tjetr.
veprimtari.
dhn.
Fjalt kye:
shprehse t tekniks s mozaikut;
mozaik,
cop guri ose xhami,
s mozaikut;
mozaik romak,
krijon me teknikn e mozaikut, duke
mozaik bizantin.
62 shprehse t tekniks s mozaikut.
Arti pamor 6
Burimet/ mjetet/ materialet: Lidhje me fushat kurrikulare
teksti i nxnsit/es; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
imazhe t mozaikve t ndryshm; Teknologjia.
mjete t tilla si: laps, letr, letra me ng-
jyra, grshr, ngjits. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.
Njohja e kulturave.
Msimi llon me shfaqjen e imazheve t mozaikve. Msuesi/ja pyet: far teknike sht
kjo? A e njihni ju kt teknik? Me far materialesh punohet ajo nga artistt/et? Po ju, far
materialesh keni prdorur pr t realizuar punimet tuaja me kt teknik? A keni prdorur
materiale t tjera prve letrave me ngjyra? Si i presim letrat me ngjyra pr t krijuar nj
mozaik? Cila sht rruga q ndiqet pr t krijuar nj mozaik me letra me ngjyra?
Msuesi/ja shpjegon se teknika e mozaikut sht nj teknik antike. Artistt/et pr t
ndrtuar mozaikun prdorin gur natyral, gur mermeri me ngjyra t ndryshme ose gur
xhami. Mozaiku prdoret pr t dekoruar dyshemet ose muret. N llim bhet vizatimi
dhe copzat me ngjyra ngjiten sipas vizatimit. Kjo teknik prdorej n periudhat antike
n Mesopotami e n Greqi. Romakt e prdorn pr t dekoruar muret dhe dyshemet. N
periudhn e Bizantit pr mozaikt u prdorn gurt e xhamit t ngjyrosur.
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t vzhgojn mozaikun romak me peshk dhe mnyrn se
si sht realizuar. (Mund t zgjidhet edhe ndonj kafsh tjetr, pasi mozaikt romak jan
t pasur me gura kafshsh). Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn nj peshk, apo nj
kafsh tjetr dhe sipas demonstrimeve t msuesit/es ta realizojn n teknikn e mozai-
kut. Gurt mund t zvendsohen n letra me ngjyra.Mbas vizatimit, nxnsit/et przgje-
dhin ngjyrat e dshiruara dhe i presin letrat n katror t vegjl. Kto katror ngjiten me
ndihmn e ngjitsit duke u vendosur sipas nj ritmi t caktuar. Duhet pasur parasysh q
midis katrorve t lihet hapsir. Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron
klasn.
Pasi mbarojn nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit q
hasn. Diskutojn pr mnyrn e realizimit t mozaikut me letr, pr ngjyrat q prdorn,
pr temn q ata/ato zgjodhn dhe radhn e puns q ndoqn. Ata /ato kuptojn q
nprmjet ksaj teknike mund t realizojn idet e tyre krijuese.
63
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Prdorimi i mate-
rialeve t ndryshme n mozaik.
Nprmjet materialeve fotograke ose puni-
meve t nxnsve/eve t tjer, nxnsit/et
orientohen t asin pr prdorimin e mate-
rialeve t ndryshme n krijimin e mozaikut.
Diskutojn pr materialet q kan prdorur
Tema msimore: Mozaik me fara.
pr t krijuar mozaik dhe pr ndryshimin
midis mozaikut me letr dhe mozaikve me
fara. Ata/ato nxiten t krijojn punimin e
tyre origjinal, duke ndjekur hapat e puns s
ksaj teknike.
veprimtari.
dhn.
prdor me kompetenc mjetet e tekniks Fjalt kye:
s mozaikut; mozaik me fara.
krijon me teknikn e mozaikut, duke pr-
dorur elemente t gjuhs pamore;
teksti i nxnsit/es;
imazhe t mozaikve t realizuar me fara
Lidhje me fushat kurrikulare
e me materiale t tjera si oriz, makarona
etj;
Teknologjia.
mjete t tilla si: letr, laps, vinovil, fara
t ndryshme (fasule t bardha, t kuqe,
grur, thjerrza me ngjyra t ndryshme,
Mjedisi.
oriz etj).
64
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten mozaik t realizuar me
fara t ndryshme si: me makarona, oriz etj. Msuesi/ja drejton pyetjet: A jan kto teknika
t mozaikut? A keni krijuar ju mozaik n kt mnyr? lloj materialesh keni prdorur? A
ndjekim t njjtn radh pune pr t krijuar mozaik me fara a materiale t tjera, njsoj si
bm me letrn?
Msuesi/ja shpjegon dhe demonstron radhn e puns q duhet ndjekur pr t realizuar
teknikn e mozaikut me fara dhe i orienton nxnsit/et t vzhgojn mnyrn e reali-
zimit t mozaikve n libr (ose t zgjedhura nga msuesi/ja). Msuesi/ja u ka krkuar
nxnsve/eve nj or m par q t marrin me vete materialet e duhura pr realizimin e
mozaikut. Sa m shum fara t ndryshme aq m shum mundsi pr ngjyra ka. Msuesi/
ja i udhzon nxnsit/et t krijojn nj kompozim me nj gur ose m shum, duke u
mbshtetur te fantazia e tyre. Farat duhet t jen t ndara npr gota t vogla pr ta br
punn m t leht. Pasi krijojn vizatimin ata/ato vendosin ngjits n pjest e vizatimit.
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t prdorin vinovil pasi n kt mnyr farat ngjiten m
mir. N vendet me ngjits vendosen farat sipas przgjedhjes dhe kjo vazhdon deri n
prfundimin e detyrs. Msuesi/ja monitoron klasn gjat kohs q nxnsit/et punojn.
Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit, vshtirsit q
hasn dhe diskutojn pr larmin e materialeve q mund t prdoren pr teknikn e moza-
ikut. Ata/ato kuptojn q nprmjet ksaj teknike mund t realizojn idet e tyre. Diskuto-
jn edhe pr temn q kan zgjedhur dhe ngjyrat q kan prdorur dhe prshtatur.
n vlersimin e puns t secilit/s nxns/e;

Situata e t nxnit: Vazo me lule n
teknikn e monotipit:
Nxnsit/et nxiten t asin mbi teknikat e
stampimit q njohin dhe kan prdorur. Ata/
ato diskutojn pr karakteristikat e stampi-
mit si nj teknik e shpejt dhe q mund t
Tema msimore: Teknika e monotipit
prdoret mbi siprfaqe t ndryshme.
Ata/ato nxiten t krijojn nj vazo me lule
me teknikn e monotipit, duke ndjekur
radhn e puns. 65
Libr pr msuesin

veprimtari.
dhn.

Zbulon karakteristikat dhe mundsit
shprehse t tekniks s stampimit me
monotip; Fjalt kye:
Prdor me kompetenc mjetet e tekniks teknika stampimi,
s monotipit; monotip.
Krijon me teknikn e monotipit duke
shprehse t tekniks s monotipit;

fotogra ilustruese me teknikn e mono- Lidhje me fushat kurrikulare
tipit; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
mjete t tilla si: letr me siprfaqe t Teknologjia.
lmuar ose siprfaqe plastike, tempera
ose akuarela me tubet, nj rul gome ose Lidhja me temat ndrkurrikulare:
nje lug. Mjedisi.

Msimi llon me shfaqjen e imazheve t teknikave t ndryshme t stampimit. Msuesi/
ja i nxit nxnsit/et t asin mbi prvojat e tyre krijuese me teknikn e stampimit, duke
pyetur: Cilat mjete stampimi keni prdorur m par? A ju ka plqyer kjo teknik? far
karakteristikash kan punimet e bra me t? A sht nj teknik e shpejt? Cilat jan ma-
terialet mbi t cilat mund t stampohet? Ju keni veshje t stampuara dhe njihni objekte t
ndryshme t dekoruara me teknikn e stampimit. Prmendni disa prej tyre.
Msuesi/ja orienton nxnsit/et t krijojn nj vazo me lule n teknikn e monotipit.
66
Arti pamor 6
Msuesi/ja shpjegon se teknika e monotipit sht nj teknik stampimi dhe demonstron
radhn e puns s saj. Me kt teknik mund t prftohet vetm nj imazh.Teknikat e
stampimit jan ato teknika t prftuara prej kalimit t imazhit nga nj siprfaqe n tjetrn.
E njjta gj ndodh edhe me teknikn e monotipit. Pr t realizuar iden nprmjet ksaj
teknike duhet nj siprfaqe e lmuar. Me tubetat e ngjyrave krijohet gura e dshiruar (nj
natyr e qet me lule). Me ngjyrat, duke i przgjedhur ato sipas dshirs, njkohsisht
vizatohet dhe pikturohet. (Pr t br vizatimin mund t prdoret edhe lapsi e pastaj t
vendosen ngjyrat). Ngjyrat duhet t jen pastoze. Mbi t vendoset me kujdes eta e vizati-
mit dhe siprfaqja e saj shtypet me rul ose me nj lug, q letra t ngopet me ngjyrn. M
pas letra ohet me kujdes. Imazhi i prftuar ka krijuar efekte t rastsishme pr shkak t
prhapjes s ngjyrs.
Pr t krijuar vazon me lule nxnsit/et mbshteten n imagjinatn ose n imazhe t przg-
jedhura fotograke.
Gjat kohs q ata/ato punojn msuesi/ja monitoron klasn.
vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn pr mundsit e shumta shprehse q ofron
kjo teknik. Ata/ato kuptojn q nprmjet ksaj teknike mund t realizojn krijime t
ndryshme shum interesante. Nxnsit/et diskutojn pr karakteristikat e ksaj teknike dhe
t papriturat q ajo krijon.
8. Planikimi ditor data.........................
Situata e t nxnit: Dekorim mbi letr

me teknikn e stamps me reliev:
Nxnsit/et diskutojn mbi prdorimin e
stamps pr arsye dekorative. Ata/ato sjellin
Tematika: Teknika dhe procese artistike. shembuj t ndryshm pr kt si, letrat de-
korative t mureve, letrat e ambalazhit, de-
Tema msimore: Stampa me reliev korimi i objekteve, etj. Pr t realizuar kto
dekorime stampa me reliev sht e prshta-
tshme. Nxnsit/et przgjedhin modelin e
stamps me reliev pr t br dekorimin e
tyre.
67
Libr pr msuesin

veprimtari.
dhn.
reliev;
Fjalt kye:
stampim me reliev,
s stampimit me reliev;
dekorim.
krijon me teknikn e stampimit duke
reliev.
teksti i nxnsit/es; Lidhja me fushat e tjera kurrikulare
fotogra q tregojn shumllojshmri ose me temat ndrkurrikulare:
stampimesh pr dekorim; Lidhje me fushat kurrikulare
mjete t tilla si: objekte t gatshme t Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
prshtatshme pr stamp me reliev, ose Teknologjia.
mjete pr ti realizuar vet stampat (p.sh:
spango, kuti kartoni, karton, grshr, Lidhja me temat ndrkurrikulare:
ngjits etj), ngjyra tempera ose akuarela Mjedisi.
me tubet.

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten lloje t ndryshme t
dekorimeve me stamp, t tilla si: letra muri pr dekorim, letra dekorative pr ambalazh,
ku motivi prsritet n mnyr ritmike. Msuesi/ja pyet: Pr far i prdorim kto letra de-
korative? A do tju plqente t dekoronit muret me to? A do tju plqente ta zgjidhnit vet
motivin pr t dekoruar? A do tju plqente ta krijonit vet motivin? A do tju plqente
q ti krijoni vet letrat me t cilat mbshtillni dhuratat? A e dini ju cila sht teknika e
prshtatshme pr realizimin e tyre? Pse motivi prsritet?
Kto letra dekorative do t realizohen me teknikn e stampimit me reliev.
68
Arti pamor 6

Msuesi/ja shpjegon se letrat dekorative jan realizuar me teknikn e stampimit dhe se
prsritja e motivit sht edhe karakteristik e ksaj teknike dhe e ktij lloj dekorimi. Ai/
ajo u tregon nxnsve/eve se do t krijojn letra dekorative, duke i realizuar vet stampat.
N vijimsi, ai/ajo tregon disa stampa t gatshme me reliev (lodra t vogla e forma t
ndryshme) dhe u shpjegon nxnsve/eve se shpesh pr stampime mund t prdoren edhe
objekte t thjeshta, t cilat gjenden t gatshme ose krijohen. Nj kuti e vogl kartoni mund
t mbshtillet me je spango duke krijuar nj reliev vija-vija (libri, fq. 53, g. b). Ngjy-
roset pjesa e spangos sipas dshirs dhe prdoret si stamp mbi letr. Mnyra se si ven-
doset stampa mbi letr, kombinimi dhe ritmi q ndiqet e bjn t veant kt dekorim.
Msuesi/ja demonstron edhe nj mnyr tjetr t krijimit t stamps. Prsri mbi nj kuti
t vogl kartoni mund t krijohen gura sipas dshirs (libri, fq. 53, g. a). Te letra e
kartonit, mund t priten forma sipas dshirs: nj utur, nj pilives, nj lule, pra fardo.
Pasi pritet nga letra e kartonit, t tra ose pjes-pjes, ngjitet te kutia e kartonit. N kt
mnyr krijohet nj stamp tjetr me reliev. Ngjyroset e gjith gura ose me nj ngjyr,
ose me disa ngjyra dhe stampohet mbi letr. Prsri vendosja, kombinimi dhe ritmi q
ndiqet -kan rndsi pr dekorimin. Nxnsit/et orientohen t krijojn stampat e tyre e m
pas dekorimet. Gjat prdorimit t ksaj teknike nxnsit/et nxiten t ken parasysh edhe
kombinimin e ngjyrave si: ngjyrat e ngrohta me t ftohta, prdorimin e dy ngjyrave ose me
shum etj.
Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron klasn.

Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, pr mnyrn e realizimit t stamps
dhe pr vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn pr zgjedhjet q bn, pr mnyrn e
kombinimit dhe t ritmit q ndoqn pr t realizuar letrat e tyre dekorative. Ata/ato asin
pr mundsit e shumta t prdorimit t ksaj teknike n punimet e tyre dhe pr objektet e
ndryshme q ata/ato mund t dekorojn.
69
Libr pr msuesin
9. Planikimi ditor data......................
Tema msimore: Dekorimi i bluzs me

teknik n e stampimit me patate.
Nxnsit/et diskutojn pr bluzat me stampa
q kan veshur ose pr imazhet e prdorura
pr ilustrimin e msimit. Ata/ato zbulojn
q stampimi sht nj teknik e prhapur
Tema msimore: Stampa me patate.
dhe me prdorim t gjer e praktik. Nx-
nsit/et orientohen t stampojn bluzat ose
materiale plhure, pasi t ken gdhendur nj
motiv ose dy motive n patate.

veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (3) Zgjidh n mnyr t pavarur detyrn e dhn.

relievin e krijuar me patate;
Fjalt kye:
reliev me patate,
s stampimit me relievin me patate;
dekorim i bluzs.
krijon me teknikn e stampimit duke
relievin e patates;

teksti i nxnsit/es;
fotogra q tregojn bluza ose tekstile t
dekoruara;
Teknologjia.
mjete t tilla si: patate, bisturi, tempera
ose akuarele n tubet, bluza ose plhur
e bardh.
Mjedisi.
70
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten lloje t ndryshme
t dekorimeve me stamp, t tilla si: bluza, mbulesa, basma, ku motivi prsritet n
mnyr ritmike. Msuesi/ja pyet: Cili sht materiali mbi t cilin sht prdorur teknika
e stampimit? A do tju plqente t dekoronit bluzn tuaj, fustanin, apo dika tjetr? A do
tju plqente ta zgjidhnit vet motivin pr t dekoruar? A do tju plqente ta krijonit vet
motivin? Msuesi/ja orienton nxnsit/et t dekorojn bluzn ose plhurn duke prdorur
stampn e patates.

Msuesi/ja shpjegon se stampa e patates sht prsri nj stamp me reliev dhe demo-
nstron mnyrn se si ajo krijohet, duke treguar n llim mjetet q duhen prdorur. Pataten
e ndahet n dy pjes. Me nj maj t mpreht vizatohet nj motiv i thjesht q mund t
jet nj gur gjeometrike, nj utur, nj lule etj. (libri, fq. 53, g. a, b). Me ndihmn e
bisturis (duke pasur kujdes t mos priten) presin pjesn e teprt, duke liruar motivin n
formn e relievit. Realizohen dy motive me dy gjysmat e patates dhe prdoren t dyja pr
stampimin e plhurs ose bluzs. Edhe n kt rast, ka shum rndsi kombinimi dhe ritmi
q prdoret n dekorim. Nj rndsi t veant zn ngjyrat dhe kombinimi i tyre.Ngjyrat
mund t prdoren direkt nga tubeti, por edhe mund t przihen.
Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron klasn. Msuesi/ja duhet t jet i
kujdesshm dhe tu ofroj ndihm nxnsve/eve gjat kohs q prdorin bisturin.

Pasi mbarojn, nxnsit/et asin pr punn e tyre, mnyrn e realizimit t stamps dhe
pr vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn pr zgjedhjet q bn pr mnyrn e kombi-
nimit dhe t ritmit q ndoqn pr t realizuar letrat e tyre dekorative. Ata/ato asin pr
mundsit e shumta t prdorimit t ksaj teknike n punimet e tyre dhe pr objektet e
ndryshme q ata/ato mund t dekorojn.
71
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Zbulojm teknikn

fotograke dhe prdorim aparatin
fotograk.
Tematika: Teknika dhe procese artistike. Nxnsit/et diskutojn mbi rndsin e foto-
gras sot. Ata/ato asin pr profesionin e
Tema msimore: Teknika fotograke dhe fotograt, pr aparatin, pr fotograt q
prdorimi i aparatit. ata/ato kan realizuar ose pr fotograt
q u kan br t tjert. Pasi njihen me
teknikn klasike t realizimit t fotogras
ata/ato realizojn fotogra.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (2) Kupton drejt mesazhet, q u adreso-
het. (5) Orientohet q t shfrytzoj n mnyr t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe
krijuese mjetet artistike dhe mundsit e komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
Kompetenca e t menduarit: (1) ) Merr dhe prpunon njohurit pamore n mnyr t
veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: 1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim artistik.
Kompetenca qytetare: (1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t
ndryshme kulturore.
Kompetenca digjitale: (2)Njeh dhe prdor mjetet audio, video CD, DVD, aparat foto-
grak digjital, kamera etj.

t lnds sipas tems msimore: Fjalt kye:
zbulon karakteristikat dhe mundsit teknika fotograke,
shprehse t fotogras; fotogra,
prdor nj aparat t thjesht fotograk aparat fotograk,
pr nj qllim t caktuar; zhvillimi i lmit,
shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit stampimi i fotogras.
e shumta shprehse t fotogras.

Burimet/mjetet/materialet: Lidhje me fushat kurrikulare
fotogra q ilustrojn teknikn klasike t Teknologjia.
fotogras;
aparat fotograk. Lidhja me temat ndrkurrikulare:
Mjedisi.
Njohja e kulturave.
72
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqitet nj fotograf n astin e
shkrepjes s aparatit. Msuesi/ja u drejton pyetje nxnsve/eve pr t kujtuar njohurit e
mparshme mbi fotogran: far shohim n kt fotogra? A ju plqen fotograa? A ju
plqen t realizoni fotogra? A keni realizuar fotogra t bukura? far ju plqen t foto-
grafoni m shum? Pr t realizuar nj fotogra cilsore far sht e rndsishme? (Pr t
realizuar fotogra t bukura sht e rndsishme aftsia e fotograt pr t kapur momentin
e veant.) Po ju a keni realizuar ndonjher fotogra t veanta? (Pr t realizuar fotogra-
t veanta sht e rndsishme edhe aftsia pr t prdorur aparatin.)

Msuesi/ja shpjegon duke shfaqur imazhe q ilustrojn lmin fotograk, zhvillimin dhe
stampimin e fotogras. Fjala fotogra e ka prejardhjen nga greqishtja dhe do t thot
shkrim nprmjet drits. Parimi i fotogras bazohet n zbulimin se disa substancave
kimike jan t ndjeshme ndaj drits. Nj material, i cili prmban kto substanca, bhet i
ndjeshm ndaj drits dhe sht n gjendje t ruaj imazhin. Ky material sht lmi fo-
tograk. Teknika fotograke kalon npr tri faza: shkrepja e aparatit, zhvillimi i lmit dhe
stampimi. Realizimi i ksaj teknike i prket teknologjis s aparatit me lm. Realizimi i
nj fotograe cilsore varet nga aftsia e fotograt pr t prdorur aparatin dhe pr t ka-
pur momentin e duhur. Sot ne prdorim aparate digjitale, t cilat jan shum t thjeshta pr
tu prdorur (edhe telefonat celular sot realizojn fotogra mjaft t mira, prsa i prket
cilsis).
Msuesi/ja u shpjegon nxnsve/eve prdorimin e aparatit fotograk dhe i nxit ata/ato t
bjn fotogra. Nxnsit/et mund t dalin n ambientet e oborrit t shkolls ose brenda n
klas. Msuesi/ja i udhzon t kompozojn mir gurn ose gurat brenda kuadratit. Ata/
ato realizojn fotogra t ndryshme me njri-tjetrin.

N fund t ors s msimit msuesi/ja i kalon fotot e aparatit n kompjuter dhe i shohin t
gjith bashk. Nxnsit/et diskutojn pr fotograt e realizuara, pr mnyrn se si i kan
kompozuar. Nxnsit/et kuptojn q fotograa sot luan nj rol shum t rndsishm n
komunikimin e ideve dhe q sht mnyra kryesore e komunikimit pamor n ditt e sotme.
n aftsin pr t diskutuar dhe bashkpunuar me t tjert.
73
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Histori

me fotogra.
Tematika: Teknika dhe procese artistike. Nxnsit/et diskutojn mbi imazhe foto-
grake nga periudha t ndryshme. Ata/ato
Tema msimore: Imazhet fotograke zbulojn rndsin e fotogras si doku-
dokumentojn histori. mentuese t historis. Nxnsit/et nxiten t
krijojn nj histori me fotogra q ilustrojn
momente t ndryshme nga jeta e tyre.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (1) Kupton drejt mesazhet, q u adreso-
het. (5) Orientohet q t shfrytzoj n mnyr t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe
krijuese mjetet artistike dhe mundsit e komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
veprimtari.
krijim artistik.
Kompetenca qytetare:(1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme
kulturore.
Kompetenca digjitale: (2) Njeh dhe prdor mjetet audio, video CD, DVD, aparat fo-
tograk digjital, kamera etj.

Fjalt kye:
shprehse t fotogras;
histori me fotogra,
krijon nj histori ose tregim nprmjet
dokumentim.
imazheve fotograke;
e shumta shprehse t fotogras.

teksti i nxnsit/es;
fotogra nga periudha t ndryshme
Teknologjia.
historike;
fotogra nga veprimtarit dhe ngjarjet
jetsore t nxnsve/eve.
Mjedisi.
Njohja e kulturave.
74
Arti pamor 6

Msuesi/ja llon msimin duke shfaqur fotogra t vjetra q dokumentojn momente
t ndryshme nga historia (libri, fq. 55, g. 6, 7) dhe pyet: far shohim n kto fotogra-
? Prse jan t rndsishme imazhet fotograke? Pr far shrbejn ato? A jan pjes
e historis kto fotogra? (Nprmjet fotograve ne msojm pr ngjarjet e ndryshme
historike, pr vendet e ndryshme e mnyrn se si ato jan zhvilluar.) A ndodh edhe me
fotograt tuaja e njjta gj kur shihni momente t kaluara t jets suaj dhe t familjes?
Po ju a keni fotogra q ju kan br prindrit n momente t ndryshme t jets? A sht
bukur dhe interesante kur shihni veten tuaj se si keni qen t vegjl? A tregojn ato fo-
togra pjes nga historia e jets dhe e familjes tuaj?

Nprmjet fotogras mund t komunikohen emocione t ndryshme dhe t dokume-
ntohen momente t rndsishme t historis dhe t jets son. Fotograa sht padyshim
mnyra m e prhapur e komunikimit nprmjet imazhit. Edhe pse mund t mos ket
cilsi artistike, ajo ka nj vler t madhe historike, dokumentuese dhe shkencore. Ato q
nj fotograf fotografon sot, nesr do t jen pjes e historis, ashtu si jan pjes e histo-
ris fotogra t bra vite m par. Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn nj histori me
fotograt q ata/ato kan marr. Kto jan fotogra nga momente t ndryshme t jets s
tyre.
Nxnsit/et przgjedhin fotograt sipas dshirs, t cilat mund t tregojn momente nga
pushimet, apo nga ditlindjet e tyre n vite etj. Ata/ato vendosin fotograt sipas nj radhe
t caktuar dhe shkruajn nga nj koment posht do fotograe. Fotograt dhe komentet
s bashku krijojn nj histori. Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron
klasn.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et asin pr historit q ata/ato ndrtuan me fotograt e
tyre. Ata kuptojn q imazhi fotograk sht nj mnyr shum interesante dhe mjaft e
prhapur n ditt e sotme. Ata/ato diskutojn pr fotogra q tregojn momente t vea-
nta dhe interesante. Nxnsit/et kuptojn q nprmjet fotogras mund t dokumentojn
momente t ndryshme t rndsishme nga jeta e tyre.
75
Libr pr msuesin
12. Plani ditor data...................

Situata e t nxnit: Krijojm ftesn e
ditlindjes sipas nj tematike.
Nxnsit/et vendosen n nj situat sikur
ndodhen prpara fests s ditlindjes s tyre.
Tematika: Teknika dhe procese artistike. Ata/ato duhet t merren me organizimin e
ditlindjes duke prcaktuar nj tematik pr ta
Tema msimore: Ftesa e ditlindjes. br sa m interesante. Kt tematik ata/ato
do ta paraqesin edhe n ftesat q u drejtojn
shokve/shoqeve. Ata/ato mbledhin t dhna,
ideojn tematikn dhe realizojn secili/a npr
grupe kartolinn me nj tem t caktuar.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (1) Kupton drejt mesazhet, q u adresohet.
(5) Orientohet q t shfrytzoj n mnyr t vazhdueshme, t pavarur, kritike dhe krijuese
mjetet artistike dhe mundsit e komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor.
veprimtari.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim
artistik; (2) Prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim.
Kompetenca qytetare: (1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme
kulturore.
shprehse t grak-dizajnit; Fjalt kye:
prdor me kompetenc mjetet t ndryshme grak-dizajn,
artistike pr t realizuar iden; projekt artistik,
krijon duke prdorur elemente t gjuhs kartolina, ftesa.
pamore;
krijuese n fushn e grak-dizajnit.
Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare ose
teksti i nxnsit/es; me temat ndrkurrikulare:
fotogra q tregojn dizajnin e kartolinave Lidhje me fushat kurrikulare:
dhe ftesave t ndryshme; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
imazhe q ilustrojn punn e grak-diza- Teknologjin.
jnit;
mjetet e puns n varsi t tekniks q Lidhja me temat ndrkurrikulare:
do nxns/e do t zgjedh pr t realizuar njohja e kulturave,
ftesn e tij. t drejtat e njeriut
76
Arti pamor 6
kartolinave t urimit, t ftesave pr ditlindje etj. Msuesi/ja u drejton pyetje nxnsve/
eve: A keni drguar kartolina urimi pr raste festash dhe ditlindjesh? A i zgjidhni ato n
prshtatje me festn dhe me moshn e personit q ia drgoni? Po kur organizoni ditlind-
jen tuaj a u drgoni ftesa shokve? A ka lidhje ftesa me festn q organizoni? A i keni br
ndonjher vet ftesat e ditlindjes pr shokt? far t dhnash vendosni n ftes?
Msuesi/ja u shpjegon nxnsve/eve se ata/ato do t realizojn nj ftes pr ditlindjen e
tyre. Kt detyr, ata/ato mund ta realizojn n formn e nj projekti artistik duke u ndar
n grupe.

Msuesi/ja shpjegon se, profesioni ku prfshihen veprimtari t tilla artistike si: faqosja e
librave, e revistave, e gazetave; ilustrimi i librave, reklamat e produkteve se, ftesat, etj.
quhet grak-dizajn. Grak-dizajnt kan aftsi krijuese pr t ndrtuar nj projekt artistik
dhe pr ta realizuar at. Ata/ato i realizojn krijimet e tyre nprmjet programeve kompju-
terike. P.sh: nse ata/ato do t realizojn ftesa pr ditlindje, n llim bjn pun prga-
titore pr projektin, duke mbledhur t dhna si: cila sht ose do t jet tematika e fests?
N far moshe sht fmija q ka ditlindjen? far do tu plqente m shum nxnsve/
eve t ksaj moshe? Ku do t zhvillohet festa?
Msuesi/ja i ndan nxnsit/et n grupe dhe i orienton.
Grupet vendosin n llim tematikn e fests q mund t jet: piktort e vegjl, n pishin,
emri i nj personazhi t paraplqyer etj. dhe shohin shembuj t ndryshm t ftesave pr tu
orientuar.
Pasi t ken diskutuar n grup dhe vendosur pr tematikn ata/ato jan t lir/a ta realizo-
jn kartolinn e tyre me teknika sipas dshirs. do nxns/e sipas tematiks s prbash-
kt t grupit realizon iden e tij/saj, duke dhn kshtu secili/a propozimin e tij/saj pr
ftesn.

Pasi mbarojn punn, secili grup prezanton projektin dhe produktin (ftesn e ditlindjes).
Ata/ato asin pr tematikn e zgjedhur e pr t dhnat q kan mbledhur dhe pastaj propo-
zojn kartolinn m t mir t grupit. Nxnsit/et kuptojn q grak-dizajni sht nj
profesion krijues dhe dizajni duhet t jet i aft t zgjidh nj problem n mnyr krijuese.
77
Libr pr msuesin
13. Planikimi ditor data.................

Situata e t nxnit: T krijojm reliev
dekorativ.
Nxnsit/et diskutojn mbi dallimin nd-
rmjet skulpturs dhe relievit. Ata/ato asin
pr prvojat e tyre t punimit n skulptur
Tema msimore: Skulptura (relievi).
dhe n gdhendjen e patates apo sapunit.
Nxnsit/et nxiten t krijojn pllaka de-
korative me reliev, duke prdorur mjete t
ndryshme.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit:(5) Orientohet q t shfrytzoj n
veprimtari.
ndryshme kulturore.

Fjalt kye:
shprehse t skulpturs (relievit);
skulptur,
prdor me kompetenc mjetet e puns
reliev,
pr t realizuar iden n teknikn e
skulptur e rrumbullakt,
relievit;
modelim,
krijon duke prdorur elemente t gjuhs
gdhendje.
pamore;
krijuese q ofron teknika e relievit;
teksti i nxnsit/es; Lidhja me fushat e tjera kurrikulare
fotogra q tregojn skulpturn e rrum- ose me temat ndrkurrikulare:
bullakt, relievin, modelimin me balt Lidhje me fushat kurrikulare:
dhe gdhendjen; Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
mjete t tilla si: plastelin ose das, rul, Teknologjin.
mjete t ndryshme pr t krijuar reli- Lidhja me temat ndrkurrikulare:
evin teksturor si shkopinj e stampa t Mjedisi.
ndryshme.
78
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke ku paraqiten skulptura t rrumbul-
lakta, relieve, skulptura me modelim n balt, skulptura gjat procesit t gdhendjes.
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t asin rreth skulpturs dhe prvojave t tyre n kt teknik.
Ai/ajo u krkon nxnsve/eve t bjn dallimin midis dy fotograve ku shfaqet procesi i
modelimit dhe ai i gdhendjes. Msuesi/ja i pyet ata/ato se ku qndron dallimi n kto dy
teknika dhe i ndihmon q t prcaktojn bashkrisht modelimin dhe gdhendjen.
Msuesi/ja u krkon nxnsve/eve t bjn dallimin midis dy fotograve ku shfaqen nj
skulptur e rrumbullakt dhe nj reliev.
Msuesi/ja shpjegon q ata/ato do t realizojn nj reliev dekorativ.

Msuesi/ja shfaq relieve dekorative me motive t ndryshme.
Msuesi/ja orienton nxnsit/et duke demonstruar mnyrn dhe radhn e puns pr t
krijuar relievin dekorativ (ose teksturn nprmjet relievit):
krijohet nj siprfaqe e shesht me plastelin (mund t prgatiten disa t tilla).
me mjetet prkatse, krijohen tekstura t larmishme mbi kto siprfaqe duke ndjekur
kombinime dhe ritme t ndryshme;
kto lloj teksturash krijohen nprmjet grricjes dhe shenjs q ln kto mjete mbi plaste-
linn e but;
mund t krijohen pa fund pllaka dekorative, duke prdorur fantazin.
mjetet pr t krijuar mund t jen t ndryshme.

q hasn. Ata/ato diskutojn pr larmin e teksturave q mund t krijojn n reliev dhe
i bashkojn t gjitha relievet s bashku, pr t br nj t tr, duke krijuar nj hapsir
dekorative me reliev.
79
Libr pr msuesin
14. Planikimi ditor data....................

Situata e t nxnit: T krijojm nj
vazo.
Nxnsit/et diskutojn pr vazot qeramike
t kulturave t ndryshme, pr format dhe
mnyrat e realizimit t tyre. Ata/ato trego-
jn prvojat n kt teknik. Nxnsit/et
Tema msimore: Modelimi i vazos.
orientohen t ndjekin udhzimet pr t re-
alizuar nj vazo me plastelin ose das. Ata/
ato mund t provojn edhe forma t tjera t
vazos.

veprimtari.
ndryshme kulturore.

shprehse t plastelins; Fjalt kye:
prdor me kompetenc mjetet e puns plastelin,
pr t realizuar vazon; vazo,
krijon duke prdorur elemente t gjuhs en qeramike.
pamore;
krijuese q ofron plastelina.

fotogra vazosh qeramike pr funksione Gjuht dhe komunikimi: Letrsia.
t nryshme; Teknologjin.
mjete t tilla si plastelin (argjil) ose Lidhja me temat ndrkurrikulare:
das, rul ose shishe, letr, grshr. Mjedisi.
Njohja e kulturave.
80
Arti pamor 6

vazove. Vazot mund t jen nga kultura t ndryshme dhe t ken forma t larmishme. M-
suesi/ja i nxit nxnsit/et t asin rreth vazove dhe pyet: A keni realizuar vazo m par?
Pr far prdoren vazot? far formash kan ato? Me far materiali realizohen?
Msuesi/ja shpjegon se ata/ato do t realizojn nj vazo me nj teknik t caktuar.

Msuesi/ja shpjegon se modelimi i vazove sht nj teknik antike e prdorur q nga koha
kur njeriu lloi t ndrtonte objekte t prdorimit t prditshm, pr t prgatitur dhe
ruajtur ushqimin. Prve funksionit utilitar, ato kan edhe funksion dekorativ. T dyja kto
funksione e kan shoqruar gjithmon artin e poeris.
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t realizojn nj vazo t thjesht duke ndjekur kto hapa:
prgatitet nj model letre, baza dhe siprfaqja ansore, n prmasat e dshiruara dhe n
varsi t materialit t plastelins;
plastelina prhapet mbi nj siprfaqe duke prdorur nj shishe ose nj rul brumi;
plastelina pritet sipas modelit t letrs t br pr bazn dhe pr ant;
bashkohen t gjitha pjest, duke i ngjitur mir me njra-tjetrn;
vazos mund ti krijohet edhe nj kapak duke prdorur modelin e letrs s bazs.

Pasi mbarojn, nxnsit/et i vendosin vazot e tyre n nj vend t dukshm n klas. Flasin
pr punn e tyre, mnyrn e realizimit dhe vshtirsit q hasn. Ata/ato diskutojn q
mund t krijojn vazo edhe me forma t tjera gjeometrike prve asaj t cilindrike q
realizuan.
(Msuesi/ja shpjegon q orn tjetr ata/ato do t vazhdojn dekorin e vazos me reliev).
81
Libr pr msuesin

Situata e t nxnit: Dekorimi i vazos
me reliev
Nxnsit/et diskutojn pr vazot e dekoru-
Tematika: Teknika dhe procese artistike. ara me reliev. Ata/ato orientohen t bjn
dekorimin me reliev t vazove q krijuan
Tema msimore: Prdorimi i relievit si orn e kaluar. Por ata/ato mund edhe t
dekorim. krijojn nj vazo tjetr nga llimi dhe ta
dekorojn me reliev. Nxnsit/et ndjekin
udhzimet e msuesit/es dhe pastaj krijojn
dekorin e tyre pr vazon.
veprimtari.
ndryshme kulturore.
shprehse t plastelins;
prdor me kompetenc mjetet e puns Fjalt kye:
pr t realizuar dekorimin e vazos me vazo,
reliev; dekorim me reliev.
krijon duke prdorur elemente t gjuhs
pamore;
krijuese q ofron plastelina.
teksti i nxnsit/es;
fotogra q tregojn vazo t dekoruara
Teknologjin.
me teknika t ndryshme, piktur, reliev;
mjete t tilla si: plastelin ose das.
Mjedisi.
Njohja e kulturave.
82
Arti pamor 6

vazove, t cilat jan t dekoruara me reliev, me grricje ose me ngjyra. Nxnsit/et nxiten
t asin pr dekorimet e vazove dhe karakteristikat e veanta q ka do dekorim. Msuesi/
ja i pyet: Ciln teknik keni prdorur m par pr t dekoruar vazot? Cila sht teknika e
dekorimit q ju plqen m shum?
Msuesi/ja i inkurajon nxnsit/et t mendojn nj dekorim n reliev pr vazon q krijuan
hern tjetr.

Msuesi/ja shpjegon se ata/ato u njohn me relievin m par dhe krijuan pllaka dekora-
tive nprmjet prdorimit t mjeteve t ndryshme. Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t
dekorojn vazon nprmjet relievit, duke e shtuar materialin e plastelins n guracione
t ndryshme. Nxnsit/et mund t prdorin vazon q kan prgatitur nj or m par ose
mund t krijojn nj tjetr n formn e dshiruar. Msuesi/ja shpjegon se pr dekorimin,
nxnsit/et mund t prdorin gura gjeometrike ose gura natyrale, si gjethe, lule, kafsh
etj. Plastelins i jepet forma e duhur dhe vendoset mbi siprfaqen e vazos. Msuesi/ja
demonstron radhn e puns dhe teknikn e realizimit t dekorimit me reliev. Nxnsit/et
nxiten t krijojn nj dekorim me reliev sa m origjinal.

Pasi mbarojn, nxnsit/et i vendosin vazot e dekoruara n nj vend t dukshm dhe
diskutojn. Ata/ato asin pr punn e tyre, pr mnyrn e realizimit,pr vshtirsit q
hasn, pr motivin q prdorn n vazot e tyre. Ata/ato diskutojn nse dekorimi me pla-
stelin e ka ndryshuar formn e vazos dhe pse. Nxnsit/et kuptojn q nprmjet relievit
mund t krijojn vazo shum origjinale dhe interesante.
83
Libr pr msuesin
16. Planikimi ditor data...................
Situata e t nxnit: Kulla prej kartoni

Nxnsit/et diskutojn mbi njohurit q ata/
ato kan pr konstruksionet. Ata/ato disku-
Tematika: Teknika dhe procese artistike. tojn pr materialet q prdoren n ndrtim
dhe pr llojet e ndryshme t ndrtesave.
Tema msimore: Konstruksioni. Pasi vzhgojn fotograt e disa kullave
dhe format e tyre, ata/ato nxiten t krijojn
nj kull prej kartoni, duke ndjekur hapat e
puns q i demonstron msuesi/ja.

veprimtari.
ndryshme kulturore.

t lnds sipas tems msimore: Fjalt kye:
zbulon karakteristikat dhe mundsit shpre- konstruksion,
hse t konstruksionit; struktur,
prdor me kompetenc mjetet e puns pr t materiale t ndrtimit,
realizuar nj konstruksion; shtylla,
krijon duke prdorur elemente t gjuhs mure,
pamore; dysheme,
shpreh mendimin e tij/saj pr mundsit tavane.
krijuese q ofron konstruksioni.

teksti i nxnsit/es;
fotogra q tregojn konstruksione ndr-
tesash me materiale t ndryshme;
Teknologjin.
materiale t tilla si: karton, vizore, laps,
grshr, ngjits.
Njohja e kulturave.
84
Arti pamor 6

ndrtesave, t cilat jan me materiale t ndryshme (libri, fq. 60, g. 1, 2, 3). Msuesi/ja i
nxit nxnsit/et t diskutojn mbi konstruksionet duke u drejtuar pyetje t tilla si: Me far
materiali sht ndrtuar shtpia? A keni par ju shtpi prej druri? A mund t na tregoni
disa ndrtesa prej guri q keni par? Po kalat a jan t ndrtuara prej guri? Po Kulla Eifel
me far materiali sht ndrtuar? A njihni ju struktura prej metali? Cilat jan materialet
q prdoren pr ndrtim? Cilat jan pjest prbrse t ndrtesave?
Msuesi/ja u shpjegon nxnsve/eve q ata/ato do t ndrtojn nj konstruksion me karton.

Msuesi/ja u shpjegon nxnsve/eve q nj ndrtes ose konstruksion pr t qndruar n
kmb duhet t ket shtylla mbajtse, mure mbajtse, trar, harqe, dysheme dhe tavan.
Kto jan elementet arkitektonike. Ndrtesat prbhen edhe nga elemente prbrse si
jan muret dhe dekoret.
Msuesi/ja shfaq fotogra me konstruksione kullash dhe udhzon nxnsit/et ti vzhgo-
jn. Shembujt jan:
kulla e Babelit dhe mnyra se si ajo lartsohet drejt qiellit (g. 4);
kulla veneciane e Durrsit n form cilindri, e cila sht e ndrtuar me gur t madh-
sive t ndryshme (g. 5);
kulla e vitit 1781 n Irland, e cila ka nj form t rregullt gjashtkndore (g. 6).
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t vzhgojn me vmendje mnyrn se si jan t ndrtuara
kto konstruksione kullash dhe i orienton t realizojn nj kull duke ndjekur disa hapa.
Ai/ajo orienton se pr ndrtimin e konstruksioneve sht e rndsishme saktsia dhe ekui-
libri i pjesve.

Pasi mbarojn, nxnsit/et i vendosin konstruksionet e tyre n nj vend t dukshm dhe
diskutojn pr punn e tyre, pr mnyrn e realizimit dhe pr vshtirsit q hasn. Ata/ato
kuptojn q pr t ndrtuar konstruksione t qndrueshme sht e rndsishme t merren
parasysh elementet arkitektonike. Me karton ata/ato mund t ndrtojn forma t ndryshme
t konstruksioneve.
Vlersimi i nxnsit/et
85
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: ndrtojm dhe

krahasojm.
Nxnsit/et mbledhin materiale pr ndrte-
sat tradicionale t periudhave t ndryshme
Tema msimore: Projekt artistik mbi ndr-
n vendin ton. Diskutojn pr karakte-
tesat n vendin ton.
ristikat e tyre dhe i krahasojn. Nxnsit/et
n grupe realizojn nga nj ndrtes duke
prdorur njohurit e marra te konstruksioni.

komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor; (3) Shprehet qart me an t simboleve,
shenjave dhe gjuhs pamore.
pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi pr t zgjidhur probleme t ndryshme artistike; (3)
Zhvillon aftsit pr t menduar n mnyr kritike, krijuese dhe ndrvepruese.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: (1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj kri-
jim artistik; (2) Prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim.
Kompetenca personale: (1) Zhvillon besimin tek vetja gjat veprimtarive artistike (3)
Rrit ndrgjegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe krijimin e besimit te t
tjert.
ndryshme kulturore; (3) Bashkpunon me t tjert pavarsisht kulturs, aftsive dhe nevo-
jave brenda dhe jasht shkolls pr nj qllim t prbashkt.
Kompetenca digjitale: (1) Gjen, prodhon, krijon, prezanton dhe shkmben informacion si
dhe bashkpunon n rrjetet informuese n internet.

zbulon karakteristikat dhe mundsit Fjalt kye:
shprehse t konstruksionit; ndrtes karakteristike,
prdor me kompetenc mjetet e puns banes,
pr t realizuar nj konstruksion; fabrik,
krijon duke prdorur elemente t gjuhs ndrtes moderne,
pamore; kshtjell.
krijuese q ofron konstruksioni.
86
Arti pamor 6

Materiale fotograke mbi ndrtesa t
periudhave t ndryshme, kshtjella,
banesa, fabrika etj;
skica e vizatime ndihmse q do grup
Historia.
ka br gjat mbledhjes s materialeve;
Matematika.
mjete pune t tilla si: kuti kartoni, ristela,
Teknologjia.
shkopinj, letra me ngjyra ose revista,
bojra etj. (materialet jan t przgjedhura
Trashgimia jon kulturore.
nga secili grup n varsi t projektit q
Mjedisi.
ata/ato do t realizojn).

Nxnsit/et jan ndar paraprakisht n grupe. Secili grup ka mbledhur materiale foto-
grake, ka br skica mbi ndrtesat karakteristike n vendin ton, kshjellat, fabrikat etj.
do grup ka zgjedhur ndrtesn q do t ndrtoj dhe ka mbledhur materialet e nevo-
jshme. Nj antar/e i grupit bn prezantimin e tipit t ndrtess s zgjedhur, t karakteristi-
kave t saj, dhe t mnyrs se si do ta realizojn at. sht mir q grupet t ken zgjedhur
ndrtesa t periudhave t ndryshme: nj grup zgjedh kshtjellat, grupi tjetr nj banes
karakteristike, nj grup nj fabrik e nj tjetr nj ndrtes moderne.

Grupet llojn punn pr ndrtimin e ndrtess s przgjedhur gjat puns s tyre
paraprake. Nxnsit/et duhet t ken parasysh elementet e arkitekturs q e bjn nj
ndrtes t qndroj n kmb dhe elementet e tjera plotsuese si dritaret, dyert, atia
etj. Materialet q ata/ato prdorin jan przgjedhur n baz t ndrtess q do t krijojn.
Kutia e kartonit mund t jet nj material i prbashkt pr t gjitha grupet dhe asaj ata/ato
i japin formn e dshiruar. Gjat kohs q nxnsit/et t ndar n grupe punojn msuesi/
ja monitoron klasn.

Pasi mbarojn, secili grup prezanton punimin e tij. Ata/ato diskutojn se si i kan realizuar
karakteristikat e ndrtess s tyre, pr materialet q kan prdorur dhe pr vshtirsit q
hasn. Mbas prezantimit t secilit grup nxnsit/et llojn t bjn krahasimet midis nd-
rtesave t periudhave t ndryshme.
n vlersimin e puns s secilit grup;
n vlersimin e bashkpunimit dhe t prfshirjes s puns n grup;
87
Libr pr msuesin
Tematika: Historia, arti dhe shoqria.
Situata e t nxnit: Zbulojm artin n

parahistori.
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/
et nxiten t diskutojn mbi njohurit q
kan marr n lndn e historis pr artin n
parahistori. Ata/ato diskutojn pr pikturat e
shpellave, pr veglat e puns, pr mnyrn e
Tema msimore: Arti n parahistori.
jetess, pr gurinat etj. Duke par lidhjen e
njeriut parahistorik me natyrn ata/ato nxite
n t krijojn logon e nj kafshe n zhdukje.
Ky krijim shrben pr t sensibilizuar mbi
ruajtjen e natyrs dhe t mjedisit.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (2)Kupton drejt mesazhet, q u adreso-
het; (3)Shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs pamore.
Kompetenca e t menduarit: (1) Merr dhe prpunon njohurit pamore n mnyr t pa-
varur, krijuese dhe me prgjegjsi; (2) zgjidh probleme t ndryshme artistike.
krijim artistik.
Kompetenca qytetare: (1) Diskuton dhe bashkpunon me t tjert pr shtje t ndryshme
kulturore.

vzhgon veprat e artit t periudhs para-
historike;
reekton mbi mnyrn e jetess s Fjalt kye:
njerzve duke kaluar nga shpellat n parahistori,
ndrtimin e kasolleve; paleolit (epoka e gurit),
zbulon karakteristikat e shprehjeve arti- neolit,
stike dhe teknikat e prdorura n neolit palate,
dhe paleolit; grat,
krijon duke u mbshtetur n lidhjen gur megalitik,
q njerzit e asaj perudhe kishin me Stonehenge.
natyrn;
shpreh mendimin e vet rreth veprave t
artit t ksaj periudhe duke prdorur nj
fjalor t thjesht artistik.
88
Arti pamor 6
teksti i nxnsit/es;
Historia.
fotogra me imazhe ilustruese mbi periu-
dhn e paleolitit dhe t neolitit;
mjete t tilla pune si: letr, laps, lapsa me
ngjyra ose lapustila.
Njohja e kulturave.
Mjedisi.
Msimi llon me shfaqjen e imazhit t nj pikture n shpell dhe i nxit nxnsit/et t asin
pr njohurit q ata/ato kan mbi periudhn e paleolitit dhe t neolitit. Ata/ato asin pr
mnyrn e jetess s njerzve t ksaj periudhe, pr materialet q prdornin, pr veglat e
puns dhe pr veprimtarit e tyre kryesore.
Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t vzhgojn me kujdes pikturat e shpellave dhe t asin pr
guracionin e tyre.
Msuesi/ja shpjegon se far paraqesin pikturat e shpellave dhe se far domethnie
kishte arti pr njerzit e paleolitit. Ai/ajo i orienton nxnsit/et t vzhgojn imazhet e
veglave t puns dhe imazhet e skulpturs. Msuesi/ja shpjegon teknikat e prdorura dhe
domethnien e imazheve. N drejtimin e msuesit/es dhe duke par imazhet e palateve,
nxnsit/et diskutojn se si ndryshoi mnyra e jetess nga jeta n shpella n fshatra t
organizuara, si dhe karakterisikat e ktyre ndrtesave. Ata/ato diskutojn pr ent qeramike
dhe gratet n neolit. Duke vzhguar imazhin e Stonehenge-s nxnsit/et diskutojn pr
arkitekturn e gurve t mdhenj megalitik dhe marrin informacion mbi t.
Duke u nisur nga lidhja e ngusht q njerzit e asaj periudhe kan pasur me natyrn dhe
kafsht, msuesi/ja i nxit nxnsit/et t krijojn logon e nj kafshe n zhdukje.
Ai/ajo shpjegon se sot shum kafsh jan n zhdukje, si sht ariu panda apo elefanti i
bardh dhe pyet: A dini ju kafsh t tjera q jan n rrezik zhdukjeje?
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t zgjedhin nj kafsh q sht n rrezik zhdukjeje dhe
ta kthejn n simbol pr mbrojtjen e kafshve, si simboli i elefantit t bardh ose i ariut
panda.
Pasi mbarojn, nxnsit/et diskutojn pr punn e kryer dhe pr kafsht q kan zgjedhur
pr ti kthyer n simbol pr mbrojtjen e kafshve q rrezikojn zhdukjen. Ata/ato disku-
tojn pr karakteristikat e artit n paleolit dhe neolit dhe pr teknikat q artistt/et e asaj
periudhe prdornin.
n diskutimet q ata/ato bjn duke lidhur njohurit me temn e re;
n pjesmarrjen e tyre aktive gjat procesit msimor;
n realizimin e detyrs duke u mbshtetur n veprat e periudhs historike.
89
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Zbulojm artin

egjiptian.
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et
nxiten t diskutojn mbi njohurit q kan
marr n lndn e historis pr artin egji-
ptian. Ata/ato diskutojn pr arkitekturn
Tema msimore: Arti egjiptian
madhshtore t piramidave, pr skulpturn,
pr pikturn. Nxnsit/et nxiten t krijojn
duke u mbshtetur n nj nga imazhet e artit
egjiptian.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (2)Kupton drejt mesazhet, q u
adresohet; (3)Shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs pamore.
pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi; (2) zgjidh probleme t ndryshme artistike.
krijim artistik.
ndryshme kulturore.

vzhgon veprat e artit t periudhs s
Fjalt kye:
artit egjiptian;
arti egjiptian,
zbulon karakteristikat e shprehjeve ar-
mastaba,
tistike dhe teknikat e prdorura n artin
piramida,
egjiptian;
snksi,
krijon duke u mbshtetur n veprat e
piktura dhe skulptura egjiptiane,
artit egjiptian;
kanuni egjiptian.
shpreh mendimin e vet rreth veprave t

teksti i nxnsit/es;
Historia.
fotogra q tregojn imazhe te artit dhe
t arkitekturs egjiptiane;
mjete t tilla si: letr, laps, lapsa me
ngjyra etj.
Njohja e kulturave.
Mjedisi.
90
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e imazhit t piramidave. Msuesi/ja i pyet nxnsit/et se kujt
kulture i prkasin ato. Nxnsit/et nxiten t asin mbi njohurit q kan marr n histori
pr Egjiptin dhe karakteristikat e shoqris egjiptiane t asaj kohe. Ata/ato diskutojn pr
karakteristikat e piramidave, pr far shrbenin dhe me far materiali jan ndrtuar. M-
suesi/ja tregon formn m t hershme t piramidave dhe m pas piramidat e Gizs.

Msuesi/ja shpjegon nga kush dhe pse jan ndrtuar piramidat e Gizs. Figura e snksit
ilustron edhe m shum rolin e faraonit n shoqrin egjiptiane t kohs. Me ndihmn e
imazheve q msuesi/ja shfaq nxnsit/et diskutojn pr prmasat dhe karakteristikat e
skulpturs egjiptiane.
Msimi vazhdon me shfaqjen e imazheve t pikturs egjiptiane. Diskutohet pr temati-
kat q prdornin artistt/et n piktur, ku prdorej ajo, pr ngjyrat dhe pr mnyrn e
paraqitjes t gurs s njeriut.
Msuesi/ja shfaq skemn e paraqitjes s gurs s njeriut sipas kanunit egjiptian dhe i
orienton t vzhgojn dhe diskutojn pr kto rregulla.
Ai/ajo i fton nxnsit/et t vzhgojn disa nga shpendt q paraqiten n pikturat egjiptiane,
si dhe mnyrn realiste e me detaje t realizimit t tyre. Msuesi/ja i nxit nxnsit/et q,
duke u mbshtetur n kto imazhe, t krijojn edhe ata/ato gurn e ross (ose t ndonj
shpendi tjetr). Nxnsit/et duhet t ken parasysh krijimin e teksturs s puplave dhe pr
kt msuesi/ja u rikujton njohurit e marra te tekstura.

Pasi mbarojn, nxnsit/et u prgjigjen pyetjeve mbi karakteristikat e artit egjiptian, mbi
temat e prdorura, mbi materialet q prdornin skulptort egjiptian, mbi paraqitjen e
gurs s njeriut, mbi funksionin e piramids. Ata/ato diskutojn pr punn e tyre, pr
mnyrn se si i realizuan shpendt, dhe i krahasojn me pikturn egjiptiane.
91
Libr pr msuesin
3. Planikimi ditor data....................
Situata e t nxnit: Zbulojm artin

grek
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/et
nxiten t diskutojn dhe t lidhin njohurit
Tematika: Historia, arti dhe shoqria. e tyre q kan marr n lndn e historis
me imazhet e artit grek. Ata/ato diskutojn
Tema msimore: Arti grek. pr arkitekturn dhe skulpturn, pr teatrin
grek, pr vazot e pikturuara Nxnsit/et nxi-
ten t krijojn duke u mbshtetur n format
dhe n dekorimet e larmishme t vazove
greke.
krijim artistik.
ndryshme kulturore.

vzhgon veprat e artit t periudhs s Fjalt kye:
artit grek; arti grek,
zbulon karakteristikat e shprehjeve arti- periudh e artit grek,
stike dhe teknikat e prdorura n artin tempull,
grek; stilet arkitektonike,
krijon duke u mbshtetur n veprat e teatr,
artit grek; skulptur,
shpreh mendimin e vet rreth veprave t vazo e pikturuar.
artit t ksaj periudhe, duke prdorur nj

teksti i nxnsit/es;
Historia.
fotogra q tregojn imazhe t artit dhe
t arkitekturs nga historia e artit grek;
mjete t tilla si: laps, letr, lapsa me
ngjyra ose lapustila.
Njohja e kulturave.
Mjedisi.
92
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e imazhit t tempullit grek, diskutohet mbi objektin dhe se cils
kultur i prket. Msuesi/ja i nxit nxnsit/et t asin mbi njohurit q ata/ato kan marr
n histori pr Greqin antike: Si quheshin qytetet greke, pr ndrtesat karakteristike, pr
Akropolin.
Msuesi/ja shpjegon se arti grek ndahet n katr periudha artistike (ose tre, nuk sht ga-
bim) sipas karakteristikave prkatse q shfaq ky arti n seciln periudh.
Msuesi/ja shpjegon se tempulli grek ishte shtpia e perndive dhe i fton t gjejn eleme-
ntet arkitektonike m t dukshme t tempullit.

Msuesi/ja shfaq tri llojet e shtyllave, t cilat prcaktojn tri stilet e arkitekturs dhe i nxit
nxnsit/et t zbulojn karakteristikat e secils. Teatri grek sht nj ndrtes e rnd-
sishme e arkitekturs dhe e qytetrimit grek. Msuesi/ja i orienton nxnsit/et t gjejn
pjest kryesore t ndrtess dhe t diskutojn pr rolin q kishte teatri.
Veprimtaria msimore vazhdon me shfaqjen e skulpturave t disa periudhave t artit grek.
Msuesi/ja shpjegon materialin me t cilin punoheshin kto skulptura dhe funksionin q
luante skulptura n artin grek. Ata/ato nxiten t diskutojn pr gurat e atletve q merrnin
pjes n Olimpiad.
Vazot greke jan dshmi e pikturs greke. Shfaqen vazot e periudhs gjeometrike, vazot
me gura t zeza dhe sfond t kuq dhe anasjelltas. Nxnsit/et inkurajohen t identikojn
karakteristikat e tyre.
Nxnsit/et nxiten t krijojn, duke u mbshtetur te motivet gjeometrike, te format e
larmishme dhe te ngjyrat karakteristike t vazove greke (jepen shembuj pr kt). Ata/ato
vizatojn n et, nj vazo dhe e dekorojn me motive gjeometrike t vazove greke. Ata/
ato przgjedhin nj form sipas dshirs.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et u prgjigjen pyetjeve mbi karakteristikat e artit grek, mbi
arkitekturn, mbi skulpturn dhe funksionet e saj, mbi teatrin grek, mbi pikturn e vazove.
Ata/ato diskutojn pr punn e tyre, pr mnyrn se si i realizuan vazot e tyre duke i kra-
hasuar me ato greke.
n realizimin e detyrs, duke u mbshtetur n veprat e periudhs historike.
93
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Zbulojm artin ro-

mak
Nprmjet imazheve t shfaqura nxnsit/
et nxiten t diskutojn dhe t lidhin njohu-
rit q kan marr n lndn e historis me
imazhet e artit romak. Ata/ato diskutojn
Tema msimore: Arti romak.
pr arkitekturn, pr skulpturn, pr piktu-
rn dhe pr mozaikun romak. Nxiten t
krijojn duke u mbshtetur n mozaikt
dekorativ t periudhs romake

krijim artistik.
ndryshme kulturore.

vzhgon veprat e artit t periudhs s Fjalt kye:
artit romak; art romak,
zbulon karakteristikat e shprehjeve arti- Koloseu,
stike dhe teknikat e prdorura n artin ujsjellsat romak,
romak; harku i triumt,
krijon duke u mbshtetur n veprat e domus,
artit romak; skulptur dhe piktur romake,
shpreh mendimin e vet rreth veprave t mozaik.

Teksti i nxnsit/es;
Historia.
Fotogra q tregojn imazhe t artit
romak;
Mjete t tilla si: laps, letr, letra me ngj-
yra ose lapustila.
Njohja e kulturave.
Mjedisi.
94
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e imazhit t Koloseut si simbol i qytetrimit romak. Oriento-
hen nxnsit/et t asin pr qytetrimin romak duke u mbshtetur n njohurit e marra n
histori. Ata/ato diskutojn se ku u zhvillua qytetrimi romak, si ishte i organizuar qyteti
i Roms dhe mbi kulturn romake. far ndrtese ishte Koloseu dhe pr far shrbente.
Nxnsit/et orientohen ta krahasojn Koloseun me teatrin grek dhe t kuptojn q ai sht
nj amteatr n form elipsi.

Msuesi/ja shfaq imazhe nga arkitektura romake si: ujsjells, harkun e triumt, dhe
shpjegon karakteristikat e tyre arkitektonike dhe funksionale. Msuesi/ja shpjegon
mnyrn e organizimit t qytetit n Rom, duke treguar funksionet q luanin godinat e
gjetura nga arkeologt/et. Ndarjen n shtresa t qytetarve/eve romak/e e tregojn edhe
banesat e destinuara ve pr t pasurit dhe ve pr popullin e thjesht.
Skulpturat romake paraqisnin toret n beteja dhe triumn e gjeneralve romak. Msue-
si/ja shpjegon karakteristikat e skulpturs romake dhe si ajo u mbshtet te arti etrusk dhe
grek. Veprimtaria vazhdon me shfaqjen e pikturave t Pompeit dhe diskutohet mbi kara-
kteristikat e tyre.
Mozaiku sht nj teknik shum e prdorur nga romakt. Diskutohet mbi prdorimet
e saj dhe materiali me t cilin punohej. Duke u nisur nga motivet e mozaikve romak
nxnsit/et nxiten t krijojn nj dekoracion t thjesht pr dysheme n etn e tyre. Gurt
mund t imitohen me katror t vegjl t ngjyrosur me lapsa ose lapustila.

Pasi mbarojn, nxnsit/et u prgjigjen pyetjeve mbi karakteristikat e artit romak, mbi
arkitekturn, skulpturn dhe karakteristikat e saj, mbi amteatrin, pikturat murale dhe
mozaikun. Ata/ato diskutojn pr punn e tyre, mnyrn se si e realizuan iden e nj mo-
zaiku dekorativ pr dysheme, duke br krahasimin me shembujt e mozaikve romak.
95
Libr pr msuesin
5. Planikimi ditor data..........................
(shnim: kjo tem msimore mund t zhvillohet edhe n form vizite n nj nga parqet arkeologjike)
Situata e t nxnit: Udhtim n qyte-

trimet antike n vendin ton.
Tematika: Historia, arti dhe shoqria. Nxnsit/et diskutojn pr njohurit q ata/
ato kan mbi kto qytetrime antike n
Tema msimore: Qytetet antike n vendin ton duke iu referuar fotograve.
Shqipri. Ata/ato krahasojn objektet arkeologjike t
vendit ton me ato t qytetrimit grek dhe
romak.

adresohet; (3) Shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs pamore.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: 1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim
artistik.
ndryshme kulturore.

vzhgon veprat e artit dhe arkitekturn e
qyteteve antike n Shqipri; Fjalt kye:
zbulon karakteristikat e shprehjeve arti- qytetet antike Butrinti, Apolonia, Durrsi
stike dhe teknikat e prdorura n artin e (Dyrrahu),
qyteteve antike n Shqipri; teatr,
vlerson objektet arkeologjike t qyte- amteatr,
teve antike n Shqipri si pjes e rnd- park arkeologjik,
sishme e trashgimis son kulturore; monumenti i Agonotetve.
krahason objektet arkeologjike t qyte-
teve antike n Shqipri me kulturat
Greke dhe Romake.

Burimet/ mjetet/ materialet: Historia.
fotogra q tregojn imazhe nga arkite-
ktura, skulptura dhe mozaikt e zbuluara Lidhja me temat ndrkurrikulare:
n qytetet antike ne Shqipri. Njohja e kulturave.
Mjedisi.
96
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke t ndrtesave m karakteristike t
qyteteve antike. Nxnsit/et nxiten t asin se kujt qyteti i prkasin kto objekte, nse i
kan vizituar ndonjher dhe far njohurish kan pr to. Duke treguar teatrin e Butrintit
msuesi/ja i orienton t gjejn ngjashmrin me teatrot greke, ose ngjashmrin e monu-
mentit t Agonotetve me ballinat e tempullit grek; ngjashmrin e amteatrit t Durrsit
me ato romake.

Msuesi/ja shpjegon karakteristikat e ndrtesave t Butrintit duke shfaqur imazhe nga
ky qytet. Shpjegon vendndodhjen e parkut arkeologjik dhe periudhat e zhvillimit t tij
nprmjet karakteristikave t ndrtesave m t njohura t tij. M pas msuesi/ja shpjegon
funksionin q ka pasur monumenti i Agonotetve n Apoloni dhe stilin e tij arkitekto-
nik. Msuesi/ja shfaq monumentin m t njohur n qytetin e Durrsit, amteatrin, dhe u
shpjegon nxnsve/eve q ai sht ndrtuar n periudhn e romakve, gj q ata/ato e pan
edhe n ngjashmrin q ky amteatr ka me amteatrot romake.
Msuesi/ja shfaq imazhet e skulpturave t gjetura n kto qytete dhe shpjegon funksionin
e tyre t lidhur ngusht me arkitekturn, si dhe tematikn e tyre. Veprimtaria vazhdon me
shfaqjen e mozaikve si pjes e teknikave artistike t lvruara n kto qytete. Shpjegohen
karakteristikat e tyre.
Msuesi/ja shfaq disa foto t parqeve arkeologjike n vendin ton dhe udhzon nxnsit/
et se far duhet t ken parasysh kur vizitojn kto parqe (si t organizuar me shkolln
ashtu edhe me prindrit).
Gjat vizits n nj park arkeologjik ka rndsi:
Vzhgimi me kujdes i objekteve arkitektonike t mbetura dhe i karakteristikave t tyre.
Kujtohen njohurit e marra n msimet mbi antikitetin dhe krahasohen me ato q shihen
aty.
Ndjekja me vmendje e tregimeve t ciceronit dhe drejtojtimi i pyetjeve pr gjrat q nuk
kuptohen.
Fotogrami i monumenteve m t rndsishme dhe i detajeve q trheqin vmendjen.
Diskutimi me shokt dhe shoqet mbi karakteristikat e ndrtesave, objekteve.
N fund t ors s msimit nxnsit/et diskutojn:
mbi ndikimin q patn qytetet antike n Shqipri nga kultura greke dhe romake duke
br krahasime.
mbi monumentet m t rndsishme n kto qytete.
mbi skulpturn dhe mozaikun.
ata/ato shprehin mendimin e tyre pr rndsin e parqeve arkeologjike dhe diskutojne
se far duhet t ken parasysh gjat vizits n kto parqe.
Vlersimi i nxnsit/et
pr pjesmarrjen e tyre aktive gjat procesit msimor.
97
Libr pr msuesin
6.Planikimi ditor data........................
(Ky msim mund t zhvillohet n formn e nj vizite n muzeun arkeologjik)
Situata e t nxnit: Vizit n muze

(n kt or msimi situata e vizits n muze
mund t jet reale)
Nxnsit/et diskutojn mbi prvojat q kan
Tema msimore: Arkeologjia, restaurimi
n lidhje me vizitat n muze. Ata/ato asin
dhe muzeu.
pr muzeun arkeologjik dhe pr objektet q
ekspozon ky muze.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (2) Kupton drejt mesazhet, q u
adresohet; (3) Shprehet qart me an t simboleve, shenjave dhe gjuhs pamore.
krijim artistik.
ndryshme kulturore.

Fjalt kye:
zbulon prvoja dhe profesione q lidhen
arkeologji,
me artin dhe trashgimin kulturore;
arkeolog,
ndjek rregullat e etiks gjat vizits n
restaurim,
muze;
restaurator,
vlerson rolin edukues dhe komunikues
muze arkeologjik,
q luan muzeu arkeologjik nprmjet
park arkeologjik.
koleksionit t veprave dhe objekteve t
artit.

Burimet/ mjetet/ materialet: Historia.
fotogra q ilustrojn grmimet arke-
ologjike, restaurimin e objekteve dhe Lidhja me temat ndrkurrikulare:
fotogra nga muzeu arkeologjik. Njohja e kulturave.
Mjedisi.
98
Arti pamor 6

Msimi llon me shfaqjen e materialeve fotograke nga muzeu. Nxnsit/et orientohen
pr t diskutuar nprmjet pyetjeve: far dini ju pr muzeun? far lloj muzeu sht
ky? Si e kuptojm q sht nj muze arkeologjik? A keni vizituar ju ndonj muze? far
objektesh ruan dhe ekspozon nj muze arkeologjik? Cili profesion merret me zbulimin e
objekteve arkeologjike? Po me ruajtjen e tyre?

Msimi vijon me fotogra q tregojn mbi grmimet arkeologjike dhe arkeologt n
momentin e puns. Nxnsit/et nxiten t vzhgojn me vmendje fotot dhe u shpjegohet
roli i shkencs s arkeologjis dhe t arkeologut. Msuesi/ja shpjegon q objektet shpesh
gjenden t dmtuara ose kan nevoj pr prkujdesje dhe pyet nxnsit/et nse kan ngji-
tur ndonjher vazo t thyer dhe si. Ai/ajo shfaq fotogran e nj restauruesi q ngjit nj
objekt. Kjo sht pikrisht puna e restauruesit.
Veprimtaria msimore vazhdon me diskutimet mbi muzeun, mbi rndsin e tij edukative
dhe mbi mnyrn e ekspozimit t objekteve pr t komunikuar m mir me vizitort.
M pas msuesi/ja i nxit nxnsit/et t asin pr rregullat q duhen ndjekur gjat vizits
n muze, duke u nisur nga prvojat e tyre. Ai/ajo i orienton nxnsit/et me rregullat m
t rndsishme q duhen ndjekur gjat vizits n muze dhe u jep informacion pr muzet
arkeologjik q ndodhen n vendin ton.

N fund t ors s msimit nxnsit/et:
asin pr muzeun arkeologjik, objektet q ekspozohen dhe mnyrn e ekspozimit;
diskutojn dhe vlersojn profesionet e arkeologut dhe t restauratorit;
shprehin mendimin e tyre mbi rolin edukues t muzeut dhe far duhet t ken para-
sysh gjat vizits n muze.
Ky vlersimi do t fokusohet:
n diskutimet q ata/ato bjn duke lidhur njohurit me temn e re.
n pjesmarrjen e tyre aktive gjat procesit msimor.
99
Libr pr msuesin
7. Planikimi ditor data.................
Situata e t nxnit: T dokumento-

jm objektet e arkeologjike si pjes e
muar e trashgimis ton kulturore.
Nxnsit/et diskutojn mbi detyrn q kan
Tematika: Historia, arti dhe shoqria. marr, at t dokumentimit t objekteve
arkeologjike. T ndar n grupe diskutojn
Tema msimore: Projekt: Dokumentimi i pr informacionin q kan mbledhur mbi
objekteve arkeologjike. objektet e parqeve arkeologjike. M pas
secili/a nxns/e bn skicimin e objektit dhe
vendos t dhnat, duke marr kshtu rolin e
dokumentuesit t objekteve t trashgimis
kulturore.

Kompetenca e komunikimit dhe t shprehurit: (5) Orientohet q t shfrytzoj n
komunikimit dhe t t shprehurit n art pamor; (3) Shprehet qart me an t simboleve,
shenjave dhe gjuhs pamore.
pavarur, krijuese dhe me prgjegjsi pr t zgjidhur probleme t ndryshme artistike; (3)
Zhvillon aftsit pr t menduar n mnyr kritike, krijuese dhe ndrvepruese.
Kompetenca e t msuarit pr t nxn: 1) Przgjedh mjetet pr t realizuar nj krijim
artistik; (2) Prdor burime t ndryshme pr t realizuar nj krijim.
Rrit ndrgjegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe krijimin e besimit te t
tjert.
ndryshme kulturore (3) Bashkpunon me t tjert pamvarsisht kulturs, aftsive dhe
nevojave brenda dhe jasht shkolls pr nj qllim t prbashkt.
Kompetenca digjitale: (1) Gjen, prodhon, krijon, prezanton dhe shkmben informacion si
dhe bashkpunon n rrjetet informuese n internet.

zbulon prvoja dhe profesione q lidhen
me artin dhe trashgimin kulturore; Fjalt kye:
prdor elementet e gjuhs pamore dhe trashgimi kulturore,
teknikn e vizatimit pr t realizuar objekte arkeologjike dhe muzeale,
dokumentimin e objekteve arkeologjike.; dokumentimi i objekteve t trashgimis.
vlerson rndsin e ruajtjes dhe t
dokumentimit t objekteve t trashgi-
mis kulturore.
100
Arti pamor 6

Fotogra q tregojn objekte arkitekton-
Historia.
ike dhe muzeale arkeologjike nga vendi
Teknologjia.
yn.
Trashgimia jon kulturore.
Mjedisi.

Msuesi/ja ka prezantuar temn e projektit dhe i ka dhn udhzimet pr t nj or me
par. Klasa sht ndar n grupe dhe secili grup ka przgjedhur nj nga parqet arkeolo-
gjike. do prfaqsues i grupi prezanton parkun arkeologjik dhe punn paraprake pr
mbledhjen e materialeve fotograke nga kto parqe. Edhe objektet muzeale bjn pjes n
materialet e mbledhura nga do grup.
M tej msuesi/ja orienton nxnsit/et pr dokumentimin e objekteve.

Msuesi/ja shpjegon q fotograa sht nj mnyr e dokumentimit t ktyre objekteve,
por dokumentimi bhet edhe nprmjet skicave e vizatimeve. Ai/ajo orienton kryetart/et e
grupeve t shprndajn punn te antart/et e grupit. do antar/e ka pr detyr t skicoj
nj objekt (arkitektur, skulptur apo vazo qeramike) t przgjedhur m par nga grupi.
Msuesi/ja i udhzon nxnsit/et q pasi t mbarojn skicn duhet t emrtojn objektin,
prejardhjen dhe prmasat (nse jan).
Gjat kohs q nxnsit/et punojn msuesi/ja monitoron punn e grupeve.

Pasi mbarojn, kryetart/et e grupeve paraqesin punn e br nga grupi i tyre. Ata/ato
shpjegojn objektet q kan zgjedhur dhe rndsin q kto objekte kan.
Nxnsit/et diskutojn edhe pr rndsin q ka dokumentimi i trashgimis kulturore.
n bashkpunimin dhe kontributin e dhn pr punn n grup;
n realizimin e detyrs sipas krkesave.
101
Libr pr msuesin
Situata e t nxnit: Krijimet tona n

ekspozit.
Msuesi/ja i orienton nxnsit/et n nj
Tematika: Historia, arti dhe shoqria. situat pune t prbashkt ku bashkpunimi
sht elsi i organizimit t nj ekspozite
Tema msimore: Ekspozita e fundvitit. t mir. Ata/ato diskutojn pr t zgjedhur
titullin e ekspozits s tyre dhe przgjedhin
punt sipas tematikave t ndryshme nn
udhzimet e msuesit/es.

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit: (4) sht komunikues efektiv.
juese dhe ndrvepruese; (3) Ndjek udhzimet pr t realizuar nj krijim apo veprimtari.
Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin: (1) Ndrmerr nisma pr t zhvilluar
aktivitete n artin pamor brenda dhe jasht klass, duke kontribuar n mnyr krijuese;
(2) Kupton dhe gjen zgjidhje pr problemet ekologjike, duke u ndrgjegjsuar pr rolin e
tyre n mbrojtjen e mjedisit dhe zhvillimin e qndrueshm.
Prfshihet n mnyr aktive n jetn artistike, shkollore dhe n komunitet; (3) Rrit ndrg-
jegjsimin pr veten, n zhvillimin e vetbesimit dhe n krijimin e besimit te t tjert.
ndryshme kulturore; (2) Respekton punn e vet dhe t t tjerve;
(3) Bashkpunon me t tjert pavarsisht kulturs, aftsive dhe nevojave brenda dhe jasht
shkolls pr nj qllim t prbashkt.

zhvillon aftsit krijuese dhe ndrvepruese;
komunikon n mnyr efektive me shokt
Fjalt kye:
dhe shoqet e klass;
ekspozit,
prdor fjalorin e prshtatshm artistik
przgjedhje e punimeve,
mbi gjuhn pamore;
vendosje dhe ekspozim.
diskuton dhe bashkpunon me t tjert
pr ndarjen e puns;
shpreh mendimin e tij/saj pr rezultatet e
arritura n krijim.
102
Arti pamor 6

krijimet e nxnsve/eve t realizuara
gjat vitit shkollor n t gjitha tematikat;
Teknologjia.
mjete t tilla si: tabak letre, ngjits,
grshr, pineska etj.
Bashkjetesa dhe bashkpunimi.

Msuesi/ja u krkon nxnsve/eve t krijojn nj ekspozit me punimet e tyre t krijuara
gjat vitit shkollor. Aty ata/ato do t shfaqin punn dhe ecurin e tyre n lndn e artit
pamor gjat vitit shkollor. Fillimisht msuesi/ja i fton nxnsit/et t gjejn nj titull pr
ekspozitn dhe i orienton t diskutojn pr mnyrn se si ndrtohet nj ekspozit dhe t
tregojn pr prvojat e tyre n ekspozimin e punimeve.

Msuesi/ja i orienton nxnsit/et se pr t hapur nj ekspozit t prbashkt, duhet t
punojn n grupe. Msuesi/ja e ndan klasn n katr grupe dhe i orienton pr ndarjen e
puns. Nj grup s bashku me msuesin/en do t przgjedh punt m t mira pr seciln
tematik, n mnyr q do nxns/e t jet pjesmarrs/e i/e barabart n ekspozit. sht
mir q t ket punime nga secila tematik.
Grupi i dyt i ndan punimet sipas tematikave dhe i kalon te grupi i tret, i cili bn vendo-
sjen e punve n tabakt e letrs. Grupi i katrt prcakton dhe ndan hapsirat ku do t
vendosen punimet dhe si do t vendosen.

Pasi mbarojn punn, nxnsit/et asin, diskutojn pr ekspozitn e tyre, pr njohurit
q kan marr gjat ktij viti shkollor n lndn e artit pamor dhe se si i prdorn ato n
krijim. Ata/ato diskutojn pr mnyrn e bashkpunimit dhe rezultatin e ekspozits.
Punime ruhen n portofolin e nxnsit/es.
n bashkpunimin dhe n komunikimin me njri-tjetrin;
n diskutimet q ata/ato bjn mbi njohurit e marra n gjuhn pamore;
n prdorimin e fjalorit t duhur artistik.
103
Libr pr msuesin
4.3 Materiale dhe burime msimore
Gjat zhvillimit t msimit n lndn e artit pamor, pr realizimin e kompetencave,
msuesi/ja prdor mjete didaktike dhe burime, t cilat nxnsi/ja i prek, i shikon, i prdor
etj. Ai/ajo prdor mjete pamore, teknologji t nevojshme, jep ndihma t veanta, prshtat
shembuj t ndryshm, krijon ambiente pr aktivitete alternative etj. Edhe teknologjia ka
nj ndikim t madh n artin pamor duke ndihmuar nxnsit/et t eksplorojn vepra arti
t ndryshme, objekte t trashgimis kulturore, objekte t dizajnit etj dhe duke zhvilluar
aftsit e tyre n studimin e ksaj lnde.
Msuesi/ja prdor fjal e fjali t qarta t sakta kuptimore dhe nj fjalor t pasur
t gjuhs artistike pamore. Msuesi/ja siguron qasje prmes prdorimit t teksteve dhe
materialeve t prshtatshme me moshn dhe mundsin e nivelit t t msuarit. Ai/ajo u
prezanton/sqaron nxnsve/eve prmbajtjet e caktuara ose shkathtsit q ata/ato duhet t
performojn.
Msuesi/ja u krijon mundsi nxnsve/eve q me an t medieve t demonstrojn apo
prezantojn detyra dhe projekte t ndryshme.
Msuesi/ja duhet t demonstroj drejtprdrejt gjat msimdhnies n lndn e ar-
tit pamor. Pr nxnsit/et e ksaj moshe sht shum e rndsishme lidhja midis demo-
nstrimit t msuesit/es dhe dhnies mundsi t prdorimit t njohurive dhe aftsive t tyre
n veprimtarin artistike. N kt mnyr ata/ato do t krijojn pavarsi n prdorimin e
mjeteve nga nj nivel n tjetrin. Kur msuesit/es i duhet t prdor kontekstin kulturor t
artit, duhet t marr n konsiderat t gjitha format e artit nga e gjith bota dhe nga kultura
t ndryshme.
Programi i artit pamor u jep t gjith nxnsve/eve mundsin t zbulojn dhe t
zhvillojn aftsit e tyre n prdorimin e nj sre mjetesh dhe teknikash artistike dhe t
vlersojn veprat e artit. Klasa duhet t jet gjithprfshirse pr t gjith nxnsit/et n
orn e artit.
Disa nga mjetet m t prdorshme didaktike jan:
Fotogra t ndryshme q mbajn informacionin e duhur pr eksplorimin e elementeve
t artit n natyr dhe mjedisin rrethues.
Fotogra t objekteve t ndryshme t artizanatit, t trashgimis kulturore, etj.
Riprodhime t veprave t artit dhe postera.
Mjetet audiovizive si: TV,video, video-projektor, kompjuter, internet,CD, DVD.
Mjetet verbale, tekstet si: tekstet msimore (t detyruara), libri i msuesit/es, etoret
e puns, katalog, albume q mund t prdoren n shkoll pr t mbshtetur punn
e nxnsve/eve dhe demonstruar vepra t ndryshme arti, artizanati, dizajni etj. Kto
104
Arti pamor 6
burime duhet t diskutohen dhe vlersohen nga sta si nj pjes e planit t tyre pr
artin pamor. Ky plan duhet t jet i rndsishm pr t przgjedhur burimet e dyta, t
cilat ndihmojn pr t mbshtetur nxnsit/et n punt e tyre krijuese.
Mjedisi msimor: (klasa, kabinetet e artit pamor etj.).
105
Libr pr msuesin
VLERSIMI
5.1. Llojet e vlersimit: Vlersimi i vazhdueshm, periodik
dhe prfundimtar.
Vlersimi tremujor
Vlersimi periodik tremujor prfshin:
Vlersimin e vazhdueshm q del nga evidencat e vlersimit t vazhduar t mbajtura

pr periudhn tremujore.
Vlersimin me detyr prmbledhse n prfundim t periudhs tremujore.
Vlersimin e dosjes (portofolit) s nxnsit/es pr periudhn tremujore.
Kto vlersime shnohen n regjistr n kolonat prkatse n prfundim t do

tremujori.
Vlersimi prfundimtar
Vlersimi prfundimtar kryhet n prfundim t vitit shkollor. Nota vjetoreprfundi-

mtare prfshin:
Notn vjetore t vlersimit t vazhdueshm t tri periudhave tremujore.
Notn vjetore t vlersimit me detyr prmbledhse t tri periudhavetremujore.
Notn vjetore t vlersimit t dosjes s nxnsit/es t tri periudhave tremujore.
Secili lloj i vlersimit n notn vjetore prfundimtare ka peshn e vet n prqindje.
Tabela: Peshat n prqindje t llojeve t vlersimit
Lloji i vlersimit Pesha n prqindje
40%
Vlersimi i vazhdueshm
40%
Vlersimi me detyr prmbledhse
20%
Vlersimi i dosjes (portofolit) s nxnsit/es
106
Arti pamor 6
Hapat pr njehsimin e nots vjetore prfundimtare jan:
Prcaktohet nota vjetore e vlersimit t vazhdueshm (NVV).

Prcaktohet nota vjetore e detyrs prmbledhse (NVP).
Prcaktohet nota vjetore e portofolit t nxnsit/es (NVP).
Shumzohet secila prej notave me prqindjen prkatse.
Mblidhen kto prodhime dhe shuma rrumbullakoset me numr t plot
(p.sh: nota 6.4 rrumbullakoset 6; nota 6.5 rrumbullakoset 7).
(NVV x 0.4) + (NVP x 0.4) + (NVP x 0.2) = Nota vjetore prfundimtare
Shembull:
Nota
vjetore
Tremujori I Tremujori II Tremujori III Nota vjetore
prfu-
ndimtare
NVV NVP NVP NVV NVP NVP NVV NVP NVP NVV NVP NVP
8 9 10 9 10 10 8 10 10 8 10 10
(8 x 0.4) + (10 x 0.4) + (10 x 0.2) = 9.2

Nota vjetore prfundimtare 9
107

Arti Pamor 6

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Arti Pamor 6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SILVANA NINI

2. Kompetencat dhe kuptimi i tyre

3. Planikimi i kurrikuls kuptimi dhe zbatimi

1.1 Pse shrben ky libr?

1.3 far prmban ky libr?

2. KOMPETENCAT DHE KUPTIMI I TYRE

2.1 Kompetencat kye dhe arti pamor

Tabela: 1 Rezultatet kryesore t t nxnit sipas komptencave kye q realizohen nprmjet

Kompetenca e komunikimit dhe e t shprehurit

2.2 Kuptimi dhe zbatimi i kompetencave lndore

Tematikat q prshkojn lndn e artit pamor

TEMATIKAT E ARTIT PAMOR KOMPETENCAT E ARTIT PAMOR

Tematika 1: Gjuha dhe komunikimi artistik.

Tematika 2: Teknika dhe procese artistike.

Tematika 3: Historia, arti dhe shoqria.

Nse do t bnim nj shpjegim t diagrams, vrejm se kompetencat kye dhe kom-

Planikimi vjetor i programit sht i ndrtuar me tremujor, ku secili tremujor ka

M posht vijojn tabelat:

Shenja dhe pika

Zhvillon format gjeometrike n nj de-

Zhvillon perceptimin pamor t distancave

Grak-dizajni dhe prezantimi

Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave t lnds

Zbulojm mjedisin q na rrethon nprmjet

Larmi teksturash natyrale dhe articiale.

Zbulojm format natyrale dhe gjeometrike

T zbulojm vllimin nprmjet drits.

Drita burim i ngjyrave n natyr.

Gjuha dhe Mnyrat e paraqitjes s hapsirs n piktur

Baraspesha sht simetrike dhe asimetrike.

T krijojm shkallzimet tonale.

Prdorimi i tekniks s akuarelit pr krijuar

Krijojm nj kafsh nprmjet mozaikut me

Prdorimi i materialeve t ndryshme n mo-

Vazo me lule n teknikn e monotipit.

17 teknik e shpejt dhe q mund t prdoret mbi

Dekorim mbi letr me teknikn e stamps me

Dekorimi i bluzs me teknikn e stampimit

Zbulojm teknikn fotograke dhe prdorim

Krijojm ftesn e ditlindjes sipas nj tem-

T krijojm reliev dekorativ.

rative me reliev duke prdorur mjete t ndryshme.

Kulla prej kartoni

Ndrtojm dhe krahasojm

Zbulojm artin romak.

jojn, duke u mbshtetur n mozaikt dekorativ t periudhs

Tematika: Gjuha dhe komunikimi artistik

Fusha: Arte Lnda: Art pamor Shkalla: 3 Klasa: VI

Situata e t nxnit: Zbulojm mjedisin

Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave kye

Rezultatet e t nxnit t kompetencave

Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare

Metodologjia/ teknikat e prdorura/ veprimtarit e nxnsve/eve

Fusha: Arte Lnda: Art pamor Shkalla: 3 Klasa: VI

Rezultatet e t nxnit t kompetencave

Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare

Metodologjia/ teknikat e prdorura/ veprimtarit e nxnsve/eve

Lidhja e tems me njohurit e mparshme t nxnsve/eve

Ndrtimi i njohurive t reja

3. Planikimi ditor data..................................

Fusha: Arte Lnda: Art pamor Shkalla: 3 Klasa: VI

Rezultatet e t nxnit sipas kompetencave kye

Rezultatet e t nxnit t kompetencave

Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera kurrikulare