UNIVERSITETI I PRISHTINËS

FAKULTETI I SHKENCAVE MATEMATIKE NATYRORE

DEPARTAMENTI I KIMISË

PUNIM SEMINARIK

Lënda:Kimia fizike organike

“TESTET KARAKTERISTIKE PËR KLASËN E ALDEHIDEVE DHE

KETONEVE”

Profesori i lëndes: Punoi: Shkëndie Gashi

Prof.Arleta Nixha Mimoza Koskoviku

Prishtinë 2017

1
1.HYRJE
Aldehidet dhe ketonet janë komponime organike që permbajnë grupin karbonil dhe atomin e
hidrogjenit për rastin e aldehideve, përkatësisht grup alkil për ketone. Aldehidet e ulëta janë
lëngje, përveç metanalit i cili është gaz. Antarët e lartë janë lëndë të ngurta. Temperaturat e tyre
të vlimit janë më të ulëta se të alkooleve korresponduese për shkak se aldehidet nuk mund të
formojnë lidhje hidrogjenore të forta si alkoolet. Aldehidet e ulëta janë të tretshme në ujë, ndërsa
të lartat të patretshme. Kanë aromë të pakëndshme, por me rritjen e numrit të atomeve të
karbonit, aroma e tyre bëhet gjithnjë më e këndshme. Aldehidet janë komponime me reaktivitet
të lartë kimik, prandaj përdoren si substancë fillestare për shumë sinteza organike me qellim
perfitimi substancash te reja që janë me interes për jetën. Ketonet janë lëndë të lëngëta ose të
ngurta organike. Ato treten në alkool dhe në eter. Për dallim nga aldehidet, ketonet oksidohen me
shumë vështirësi. Po ashtu, ketonet nuk kanë veti reduktuese si aldehidet. Në temperaturë të lartë
ketonet mund të oksidohen, duke dhënë produkte me varg më të shkurtër karbonik. Në këtë rast
bëhet këputja e vargut karbonik.

2
2.Testi i tretëshmërisë

Atomi i oksigjenit i grupit karbonil formon lidhje hidrogjenore me molekulat e ujit. Tretshmëria
e aldehideve është e njejtë me atë të alkooleve dhe etereve. Formaldehida, acetaldehida dhe
acetoni janë të tretshme në ujë. Me rritjen e vargut karbonik zvoglohet tretëshmëria. Të gjitha
aldehidet dhe ketonet janë të tretëshme në tretësa organik, dhe kanë densitet me të vogël se uji.

 Testi laboratorik

Për ilustrimin e tretshmërisë janë përdorur këta reagjentë dhe janë vrojtuar rezultatet:

 Propanali është tretë pjesërisht,

 Benzaldehida ka formu lloje unaze,
 Aceton dhe cikloheksanoni kanë rezultuar në formimin e shtresës ndarëse.

3. Testi me reagjentë të Tollensit

Reagjenti i Tollensit është një solucion amoniakor i joneve të argjendit i përgaditur nga tretja e
oksidit të argjendit në amoniak. Reagjenti reduktohet deri në argjend elementar nga aldehida
ndërsa ketonet nuk oksidohen nga ky reagjentë për shkak të grupeve voluminoze që kerkojnë
kushte më të forta për zëvendësimin e tyre.

 Mekanizmi
e-
OH
O O O
OH-
Ag+ o C
+ Ag
R
R H R H R H OH
OH

OH-

e- O
O O
- Ag+
OH
o C
+ Ag
R
R O R OH
OH

3
  Testi laboratorik

Merren katër epruveta dhe shtohen nga dy pika të: benzaldehides, acetonit, etilmetil ketoni,
acetaldehida dhe dy pika reagjent Tollensi në secilen mostër. Përzihet për rreth 10 minuta dhe
vrojtohen rezultatet:

 Benzaldehida dhe acetaldehida oksidohen dhe formojnë pasqyrën e argjendit në epruvetë,

 Etilmetil ketoni dhe acetoni nuk oksidohen, në epruvetë nuk shfaqet ndonjë ndryshim.

4. Oksidimi me acid kromik

Në prani të acidit kromik dhe atij sulfurik vie deri te oksidimi i aldehideve deri në acide
karboksilike.

 Mekanizmi

O O
Cr

O
O O H
H2O HO OH HO O
Cr O

R H R H R H O

+
- H

O
OH
HO O
Cr O
R OH
R H O

4
5. Testi me reagjentë të Benediktit

Merren katër epruveta dhe vendosen nga 10 pika propanal, benzaldehid, aceton dhe
cikloheksanon, shtohen 2ml reagjent Benedikti. Vendosen epruvetat në ujë të valuar për 5
minuta. Paraqitja e ngjyrës së kuqe të Cu2O tregon që oksidimi ka ngjarë. Komponimet që iu
kanë nënshtruar oksidimit janë benzaldehida dhe propanali ndërsa acetoni dhe cikloheksanoni
nuk japin reaksion.

CH3CHO + 2Cu2+ CH3COOH + Cu2O

CH3COCH3+ 2Cu2+ nuk jep reaksion

6. Testi jodoform

Shtohen nga 10 pika NaOH 10% në secilën mostër. Ngrohen epruvetat në banjo uji deri në 50-
60 gradë celcius. Shtohen 20 pika tretësirë jodi me qrast formohet precipitat i verdhë.

CH3COCH3 + 3I2 + 4NaOHCH3COO-Na+ +CHI3+ 3NaI +3H2O

Ky test përdoret për identifikimin e metil ketoneve.