11/24/2016

Tema 3. Variablat dhe

strategjitë e kërkimit
1

METODA KËRKIMI NË FINANCË

PROGRAMI MASTER SHKENCOR NE FINANCE

DR. ELONA POJANI

VITI AKADEMIK: 2016-2017

Struktura e temës
2

 Variablat
 Strategjitë e kërkimit
 Zgjedhjet e kërkimit
 Horizontet kohore

1
 11/24/2016

Procesi i kërkimit: Si qepë

3

Variablat
4

 Një karakteristikë e pjesëmarrësve apo situatave me

vlera të ndryshme
 Nësë një karakteristikë ka vetëm një vlerë përgjatë kampionit,
ajo nuk është variabël por konstante
 Në kërkimin sasior, ne hasim variabla të pavarur, të
varur dhe të jashtëm
 Një përkufizim operacional i një variabli e përcakton
atë në aspektin e operacioneve apo teknikave të
përdorura për ta gjetur dhe matur atë
 Vlerat që merr një variabël përcaktojnë nivelet e tij.
 P.sh. Variabli gjini ka dy nivele: Mashkull/Femër

2
 11/24/2016

Tipet e variablave të pavarur

5

 Aktivë (të manipulueshëm):

 Kërkuesi mund të alterojë vlerën e tij përgjatë procesit të
kërkimit
 Përdorën në metodat eksperimentale të kërkimit

 Prodhojnë përfundime mbi shkaqe dhe pasojat e ngjarjeve

 Atribut (I matur):
 Cilësi të njerëzve apo mjedisit të cilat nuk ndryshojnë përgjatë
kërkimit
 Studimet që përdorin vetëm këto variabla quhen studime jo-
eksperimentale, dhe ato nuk lejojnë përcaktimin e shkaqeve
dhe pasojave

Variablat
6

 Variabli i varur:
 Kriter apo pasojë.

 Mat efektin e variablit të pavarur

 Zakonisht ka disa nivele

 Variablat e jashtëm:
 Nuk kanë rëndësi në studimin tonë por mund të ndikojnë mbi
VV, prandaj duhet të mbahen në kontroll
 Zakonisht kontrollohen nëpërmjet shperndarjes rastësore të
subjekteve në kërkim apo nëpërmjet kontrollit statistikor
 Variabla nominalë vs Variabla ordinalë

3
 11/24/2016

Kthimi i idesë kërkimore në projekt kërkimi

7

 Filozofitë dhe qasjet e kërkimit do të ndikojnë mbi

mënyrën sesi ju zgjidhni t’i përgjigjeni pyetjes
kërkimore

 Plani i kërkimit: Plani i përgjithshëm i aktiviteteve që

të mundësojnë t’i përgjigjesh pyetjes tënde
kërkimore:
 Strategjitë e kërkimit
 Zgjedhjet e kërkimit
 Horizontet kohore
 Plani i kërkimit ≠ Taktikat e kërkimit

Qëllimet e kërkimit
8

 Studimet eksploruese
 Zbulimi i asaj që po ndodh; krijimi i njohurive të reja; vlerësimi i një
fenomeni në një dritë të re”
 Mënyrat e kërkimit: Kërkim në literaturë; Intervista me ekspertë;
intervista në fokus grupe
 Fokus i gjerë që vjen duke u ngushtuar
 Studimet përshkruese
 Përshkrimi i kujdesshëm i profilit të një personi, ngjarjeje apo situate
 Pjesë e punimeve eksploruese dhe shpjeguese
 Studimet shpjeguese
 Vendosin marrëdhënie shkakore mes variablave
 Eksperimentet; Korrelimi; Regresi;

4
 11/24/2016

Strategjitë e kërkimit
9

 Eksperimentet
 Sondazhi (Rivelimi)
 Rastet e studimit
 Kërkimi në veprim
 Teoria themelore
 Etnografia
 Kërkimi në arkivë

Zgjedhja e strategjive të kërkimit

10

 Pyetja kërkimore
 Teoria
 Koha dhe burimet e tjera të disponueshme
 Filozofia e kërkimit
 Qasjet e kërkimit
 Strategjitë nuk përjashtojë njëra tjetrën

5
 11/24/2016

Eksperimentet
11

 Kryesisht të përdorura në shkencat natyrore

 Zhvillohen zakonisht në laboratore/mjedise të
kontrolluara
 Vlerësimi i lidhjeve shkakore: Nëse ndryshimi i VP
shkakton ndryshim të VV
 Variabli i pavarur aktiv
 Kërkimet eksploruese dhe shpjeguese:
 I përgjigjet pyetjeve Si dhe Pse?
 Eksperimenti klasik:
 Grupi i Eksperimentit dhe
 Grupi i Kontrollit

Fazat e Eksperimentit
12

 Përcaktimi i një hipoteze teorike

 Përzgjedhja e kampioneve të pjesëmarrësve
 Caktimi i rastësishëm i pjesëmarrësve në grupin e
eksperimentit dhe në grupin e kontrollit;
 Futja e ndërhyrjes së planifikuar ose manipulimi i
njërit ose më shumë prej variablave
 Matja e variablave të varur
 Kontrolli i të gjitha variablave të tjera

6
 11/24/2016

Probleme të lidhura me eksperimentin

13

 Standardi i Artë?
 Çështje etike
 Gatishmëria e pjesëmarrjes në eksperiment
 Kampione të vogla dhe jo-përfaqësuese
 I kushtueshëm dhe kompleks
 Vlefshmëria e brendshme dhe e jashtme e studimit

Strategjitë eksperimentale
14

 Eksperimenti i rastësishëm
 Kërkuesi i shpërndan pjesëmarrësit në mënyrë rastësore në secilin grup:
Të dy grupet janë ekuivalente (të ngjashme)
 Kërkuesi është në gjendje të kontrollojë VP: Të përcaktojë cili grup do të
jetë nën veprimin e ndërhyrjes dhe cili jo.
 Pothuajse eksperimenti
 Kërkuesi nuk ka mundësi të shpërndajë pjesëmarrësit në mënyrë
rastësore në secilin grup
 Ndryshimi i VV mund të ndikohet nga faktorë të tjerë

 Pse shpërndajra rastësore është kaq e rëndësishme:

 Nuk ka anime (bias): secili subjekt ka të njëjtën mundësi të jetë apo mos
jetë nën veprimin e ndërhyrjes (të qënit në njërin apo tjetrin grup)
 Grupet janë ekuivalente në çdo aspekt

 Shpërndarja rastësore nuk ka të bëjë më kampionin e

rastësishëm!

7
 11/24/2016

Strategjitë eksperimentale
15

Struktura e Eksperimentit

Kampioni Shpërndajra Grupet Vëzhgim i VV VP aktiv Vëshgim i VV

1,2,3, R E (1,3,4) O1 Niveli 1: X O2
4,5,6 R K (2,5,6) O1 Niveli 2: ~X O2

Struktura e pothuajse eksperimentit

Kampioni Shpërndajra Grupet Vëzhgim i VV VP aktiv Vëshgim i VV

1,2,3, JR E (1,2,3) O1 Niveli 1: X O2
4,5,6 JR K (4,5,6) O1 Niveli 2: ~X O2

Strategjitë e kërkimit
16

 Sondazhi (rivelimi)
 E lidhur me qasjen deduktive
 I përgjigjet pyetjeve: Kush, Çfarë, Ku, Sa?
 Kërkimet përshkruese dhe eksploruese
 Mundësojnë marrjen e të dhënave nga një kampion i madh
popullsie
 Zakonisht janë të standartizuara
 Analiza e të dhënave nëpërmjet statistikave përshkruese dhe
krahasuese
 Prodhojnë arsye të mundshme për marrëdhëniet mes
variablave, jo lidhje shkakore
 Pyetsorët, vëzhgimi, intervistat e strukturuara

8
 11/24/2016

Strategjitë e kërkimit
17

 Rasti i Studimit
 Një shqyrtim empirik duke përdorur burime të shumfishta të
informacioneve mbi një fenomen të caktuar aktual brenda kontekstit
të jetës reale
 Kufijtë mes fenomenit dhe konktekstit janë të paqarta
 Kërkimet eksploruese dhe shpjeguese
 Një sërë teknikash për mbledhjen e të dhënave:
 Trekendëshizimi i burimeve të të dhënave
 Një rast i vetëm vs rasteve të shumëfishta
 Sa tipik është rasti?
 Cili është rasti?
 Mundësia e krahasimit?
 Mundësia e gjenerimit të përfundimeve përgjithësuese?
 A është rasti i studimit një metodë shkencore?

Strategjitë e kërkimit
18
 Kërkimi në veprim
 Përfshirja e kërkuesit në studim, shoqëruar me diagnostikimin,
planifikimin dhe analizën e vazhdueshme të veprimeve brenda
kontekstit të studimit
 Pyetjet Si?
 Fokusi tek ndryshimi
 Pjesëmarrësit e tjerë nuk konsiderohen si objekti apo subjekte të
kërkimit, ata janë pjesë e procesit
 Teoria themelore
 Themeki në qasjen induktive
 Zhvillimi dhe ndërtimi i teorive nga ana e kërkuesit
 Mbledhja e të dhënave fillon pas vendosjes së kuadrit teorik fillestar
 Vëzhgimet lejojnë zhvillimin e disa parashikimeve të cilat testohen
në vëzhgimet e tjera
 Nuk duhet të injorohet teoria ekzistuese
 Ngopja: informacioni mblidhet derisa fillon të përsëritet

9
 11/24/2016

Strategjitë e kërkimit
19

 Etnografia
 Qasja induktive
 Baza - Antropologjia: përshkrimi dhe shpjegimi i botës sociale në të
cilën përfshihen subjektet e kërkimit
 Ndërmerret për një kohë mjaft të gjatë: Kërkon përfshirjen në
kulturën duke përdorur vëzhgime, intervista, dhe dokumentet për të
kuptuar kulturën
 Mbledhja e të dhënave: Vëzhgimi
 Kërkmi në Arkivë
 Përdor të dhëna dhe dokumente administrative si burim kryesor të
dhënash
 Të dhëna sekondare
 Kërkimi i studentit praktikant

Tipet e kërkimit
20

 Kërkimet eksperimentale:
 Eksperiementet e rastësishëm: shpërndatje e rastësishme e
subjekteve nëpër situata/variabël i pavarur aktiv. Vlerat e variablit të
varur krahasohen.
 Pothuajse eksperimente: VP aktiv, por pa shpërndarje rastësore
 Kërkimet jo-eksperimentale:
 Qasjet krahasuese: Krahasimi i disa grupeve në termat e variablit të
varur
 Qasjet korreluese:Vlerësimi në termat e marrëdhënies mes
variablave
 Kërkimet Përshkruese:
 Përdor statistika përshkruese. Nuk ka krahasime apo lidhje formale.
Kërkimi cilësor mund të klasifikohen në këtë fushë

10
 11/24/2016

Tipet e kërkimit
21

 Shumica e studimeve përdorin kombinime të këtyre

qasjeve, sepse përzgjedhja duhet të diktohet nga pyetja
kërkimore
 Qëllimi i përgjithshëm i të gjitha studimeve kërkimore
është vlerësimi i marrëdhënieve mes variablave
 Në strategjitë eksperimentale, kemi një VP aktiv
 Në strategjitë jo-eksperimentale, variabli i pavarur është
atribut
 Kërkimet përshkruese nuk kanë asnjë VP
 Kërkimet të ndryshme kanë qëllime të ndryshme të
veçanta: nga përcaktimin e shkakut deri tek përmbledhja
e të dhënave

Kërkimet jo-eksperimentale
22

 Kërkimet krahasuese:
 Krahasimi i disa grupeve në termat e variablit të varur
 Krahasimi bëhet mbi bazën e atributeve dhe jo në bazë të zbatimit të
një VP aktiv
 Variabla demografike: mosha, gjinia, paga, etj.
Kampioni Shpërndajra Grupet VP atribut Vëshgim i VV
M: 1,2,3, JR M (1,2,3) Niveli 1: M O
F: 4,5,6 JR F (4,5,6) Niveli 2: F O

 Kërkimet korreluese:
 Vlerësimi në termat e marrëdhënies mes variablave
 Një grup i vetëm
 Nuk arrihen përfundime mbi marrëdhëniet shkakore
Kampioni Vlerësimi i VP atribut Vlerësimi i VV
1,2,3, 4,5,6 S, S, S, S, S, S O,O,O,O,O,O

11
 11/24/2016

Kërkimet përshkruese
23

 Vetëm një variabël, prandaj, nuk mund të bëhet

krahasim

Kampioni Nuk ka VP Vlerësimi i kamptionit

1,2,3, 4,5,6 O

Zgjedhja e kërkimit: Analiza e të dhënave

24

 Të dhënat cilësore dhe sasiore:

 Kanë të bëjnë si me mbledhjen e të dhënave, ashtu edhe me analizën
e tyre
 Mono-metodat – Përdor një metodë për mbledhjen e të
dhënave me metodën korresponduese të analizës së tyre
 Metodat sasiore: Gjenerojnë të dhëna numerike
 Metodat cilësore: Gjenerojnë të dhëna jo-numerike
 Metodat e shumëfishta
 Multi-metodat: Përdorimi i shumë teknikave brenda të njejtit grup:
Brenda metodave sasiore apo cilësore
 Kombinim i metodave sasiore dhe cilësore:
 Kërkimi duke përdorur metodat mikse
 Kërkimi duke përdorur modelet mikse

12
 11/24/2016

Arsyet e përdorimit të metodave mikse

25

 Trekëndëshizimi i informacioneve
 Lehtësimi i planifikimit
 Bashkëplotësimi i rezultateve
 Përgjithësimi i rezultateve
 Interpretimi i rezultateve
 Studimi i aspekteve të veçanta
 Zgjidhja e një problem kompleks (puzzle)

Horizontet kohore të kërkimit

26

 Studime ndër-sektoriale
 Studim i një fenomenti të caktuar në një kohë të caktuar

 Strategji të bazuara në sondazhe

 Kufizime kohore

 Studime ndër-kohore
 Studion ndryshimin dhe zhvillimin

 I jep mundësi kërkuesit të kontrollojë variablat e jashtëm

 Kërkimi me të dhëna parësore ose kërkim në arkivë

13
 11/24/2016

Literatura
27

 Leksionet:
 Saunders et al (2003):
 Kapitulli 5: 136-156

 Gliner et al (2009): Materialet tek fotokopja

 Seminare: Materialet me e-mail

14