Si pranohet nje teori

• Shkenca aktuale: Ka ende debat mbi qëndrimin

për t’u mbajtur. (hidhen poshte alternativat e
gabuara derisa …(Popper)
• Shkenca klasike: Buron nga marrëveshje mes
lëvruesve të saj se konkluzionet jane te verteta.
• Tipike do te ishin teoritë e ndryshme mbi
vërtetimin e lidhjes shkakësore p.sh teoria e
conditio sine qua non, teoria e lidhjes
shkakësore adekuate, teoria e atribuimit objektiv
të pasojës penale, teoria e ligjeve shkencore
(universale+statistikore).
 Përkufizimi dhe Pohimi
• Mund të hidhet poshte një model teorik, por jo
një përkufizim.

• Përkufizimi është pikë referimi në sistemin e

variablave që perbejne nje model teorik.
• Përkuzimi: mund të debatohet se është i
papërshtatshëm apo kontradiktor, por nuk mund
të mohohet ekzistenca e tij.

• N.q.s Perkufizimi: “mjelmat janë të bardha”.

Nese do të hasnim një të zezë, do të ishte e
pamundur ta cilësonim si mjelmë sepse
përkufizimi (pikë referimi) nuk na e lejon.
 Teknikat e metodës shkencore
Nuk ka një metodë perfekte për t‘iu përgjigjur
një pyetjeje (objekti i studimit)

• Metoda Matematikore
• Metoda Eksperimentale
• Metoda Empirike
• Metoda Hermeneutike
• Metoda Normative
• Metoda e Përzier (mikse)
3
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Metoda Matematikore
Avantazhet:
• Supozime dhe rezultate joambicioze
• Argumentim rigoroz
• Thjeshtësi dhe qartësi: Këto zvogelohen
kur argumentimi shprehet me grafikë e
mandej me fjalë, meqenëse keto lënë
vend për interpretim.
• Rezultatet e përftuara kanë shkallë të
gjerë zbatimi edhe në shkenca të tjera.
4
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Metoda Shkencore
Eksperimenti (1/2)
• I Kontrolluar : I përsëritshëm, i detajuar (sa
i perket kushteve).
• Arsyeja përse kryhen: Te percaktojme se
në mungesë të 1 rrethane, fenomeni nuk
shfaqet: më pas, kur ekziston 1 rrethane,
na shfaqet fenomeni (Bacon).
• 1 Variabël e pandryshueshme dhe
variablat e ndryshueshme (kontrolli mbi
ambientin) 5
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Metoda Empirike
• Ndryshe “eksperiment natyror” ose
gjysëm-eksperiment.
• Problemi: Kryhet në mjedis të
pakontrolluar, mund të ketë variabla që
nuk merren në konsideratë.
• Nuk ndikohet dot në ndërveprimin mes
variablave (kushteve) në mjedisin që
vëzhgohet.
• E bazuar vetëm në vëzhgimet e ambientit
(nuk i rikrijon dot të gjitha kushtet si tek
eksperimenti)
• Rezultati shprehet mbi baza statistikore.
6
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Metoda Hermeneutike

• Vjen nga 'Ερμηνεύς (ermínefsa),

interpretim/përkthim.
• Heidegger: Nga “interpretim i” ---> “kuptim
i” realitetit objektiv.
1. Analizë kritike e teorive ekzistuese
2. Krijimi i konkluzioneve të reja nga
njohuritë ekzistuese.
3. Zbatimi i metodave te reja per konfirmimin
e teorive ekzistuese
7
Scientific ëriting, University of Tirana *
Teknikat e lidhura me Metodën Shkencore

• Metoda Mikse: P.sh M.Empirike +

Metoda matematikore (punim
kriminologjik)

8
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore

• Kushtet e domodosdoshme
• Objektiviteti
• Saktësi dhe Seriozitet
• Verifikimi i metodave
• Deklarimi i burimeve
• Kuptueshmeria e argumentave
• Uniformiteti

9
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Kushtet e domosdoshme
• Shkenca duhet t’i shërbejë iluminizmit
• Për të përftuar një perspektivë objektive të
realitetit, për të gjetur të vertetën.
• Në veçanti: Një studiues përfaqëson veten
në teorinë që prezanton.
• Studiuesi nuk është përgjegjës për
mënyrën sesi përdoren rezultatet që ka
arritur nga studimi i tij.

10
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Objektiviteti

• Rezultatet e reja të përftuara nga studimi duhet te

lidhen me njohurite shkencore ekzistuese.
• Pozitat subjektive duhet të kufizohen dhe të
justifikohen me rigorozitet, sidomos në rastet kur
devijojnë nga qendrimet pararendëse të pranuara
tashmë si të vërteta.

• Kujdes: Objektiviteti i referohet edhe

metodologjisë se përzgjedhur për të vërtetuar një
hipotezë.
• Cdo pozicion subjektiv duhet të prezantohet qartazi
(…"është në vlerësimin tonë", "Mund të hipotizohet
se" ...) 11
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Saktësi dhe Seriozitet
• Aspekti sasior: Të dhëna dhe fakte të
rëndësishme per studimin.

• Aspekti cilësor: Jo Wikipedia! Të dhënat të

jenë aktuale (zakonisht 10 vitet e fundit). Cdo
dyshim a paqartësi e studiuesit rreth burimit të
të dhënave duhet përmendur.
• Asgjë nuk duhet harruar ose mbajtur e
fshehtë.

12
*
 Praktikë e Mirë Shkencore
Saktësi dhe Seriozitet

Metodat e përdorura
– duhet të jenë të verifikueshme sipas
burimit të referuar
– Studiuesi duhet te shpjegoje si arriti në
një konkluzion në mënyrë që çdo lëvrues i
fushës të jetë në gjendje të përdorë
metodën e përshkruar dhe të verifikojë
rezultatet e prezantuara në studim.

13
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Publikimi i burimeve
Qëllimi është:

• Të arrihen rezultate të verifikueshme.

• Të gjurmohen idetë e referuara ne
studim.
• Të respektohet e drejta personale e
autorit.

14
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Kuptueshmëria e argumentave

• I thjeshtë: Të shmanget të shkruarit e

ndërlikuar dhe argumentimi i
tejzgjatur.
• I plotë: Të mos kapërcehen hapa në
shpjegimin e ofruar. Nuk eshte lexuesi
qe kryen interpretimin e të dhënave.
Eshtë detyrë e studiuesit.
15
Scientific ëriting, University of Tirana *
 Praktikë e Mirë Shkencore
Uniformitet

Evitoni hutimin e lexuesit. Uniformitet në:

• Simbole
• Shkurtime
• Tituj
• Sistem të referencave i.e. citimet dhe
burimet bibliografike

16
Scientific ëriting, University of Tirana *