Arhitektura Baroka

Francesco Borromini, Fasada crkve San Carlo alle Quattro Fontane u Rimu.

Arhitektura u Baroku je krajnje dinamizirana. Pročelja su uznemirena i bogata nišama,

stupovima, volutama, a prepoznatljivi elementi su oval (elipsa), konkavnost – konveksnost
(udubljeno, ispupčeno) i opća razigranost masa.

Trgovi su glavni element baroknog urbanizma, uglavnom su zatvoreni, eliptičnog tlocrta,

dinamiziranog prostora, organizirani pomoću vertikalnih akcenata (stupovi, obelisk,
fontane – Najpoznatiji je svakako Trg Sv. Petra Berninija, iz 1657. g.

Predstavnici Barokne arhitekture su:

• Italija: Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Vignola, C. Maderno, G. della

Porta, Domenico Fontana.
• Francuska: Claude Perrault, Jules Hadouin-Mansart, Louis Le Vau, Charles Le
Brun, Alexandre La Nôtre.
• Njemačka i Austrija: J. B. Fischer von Erlach, D. Pöppelmann, Balthasar
Neumann, Y. Prendtauer.
• Engleska: Christopher Wren.

Panorama Versaillesa, 1642.-1682., Francuska.

Crkva
Balthasar Neumann, Vierzehnheiligen (Četrnaest svetaca),1743.-72., Würzburg.

Christopher Wren, Katedrala sv. Pavla u Londonu, poslije 1666.

U crkvenom graditeljstvu teži se što većim efektima, ostvaruju se nova prostorna rješenja
od kojih uglavnom prevladava centralni tip tlocrta naglašen kupolom.

Takva je i crkva San Carlo alle quattro fontane (1635. g.) u Rimu koju je uradio Francesco
Boromini. Ovalnog je, nesimetričnog, tlocrta (iskasetiranost zida nišama), a oval se
pojavljuje i na fasadi (duboke niše, izbačeni stupovi i izbočenja) i na kupoli. Insistira se na
raščlanjivanju, slojevitosti i plastičnosti unutar okvira osnovnog ritma ovala. Sve u svemu,
jak sukob volumena i prostora.

Primjer dinamične, ali skladne arhitekture je crkva Verzehnheilingen (Četrnaest svetaca)

B. Neumanna u Njemačkoj, (1743.-72. g.) Tu se longitudinalnost i latinski križ dobivaju
upisivanjem nekoliko ovala koji se nadalje variraju na svim dijelovima arhitekture. Osim
glavnog oltara javlja se i centralni, a dinamizam je postignut i u prožimanju arhitekture,
slikarstva i kiparstva u jedinstvu bijela, skladna štuko dekoracije ispunjene iluzionističkim
slikama. Tako je dostignut ideal barokne umjetnosti –jedinstvo sila i pokreta (bogatstvo i
raskoš ukrasa) kakvo vlada u prirodi i svemiru.
Često su se gotičke i renesansne crkve barokizirale pregradnjama svodova, pročelja i
dodavanjem lukovičastih kapa na zvonicima, a u unutrašnjosti se postavljaju mramorni
barokni oltar, propovjedaonice i dr. Raskošni se barokni duh pokazuje u bogato urešenoj
unutrašnjosti graševine na zidnim slikama, reljefnim štuko ukrasima, punoj plastici,
skupocjenom pokućstvu i ukrasnim detaljima te predmetima crkvene liturgije (ciborij,
kalež, pokaznica, antependij i dr.).

Arhitektura baroka

Frančesko Boromini, Fasada crkve "San Carlo alle Quattro Fontane" u Rimu.

Arhitektura baroka je krajnje dinamizirana. Fasage su uznemirene i bogate nišama,

stupovima, volutama, a prepoznatljivi elementi su elipsa, konkavnost – konveksnost
(udubljeno, ispupčeno) i opšta razigranost masa.

Barok- "baluka" – znači perla, sve je bogato i kitinjasto treba da se potvrdi moć crkve i
njen sjaj. Barokne kompozicije su velikih razmera. Javlja se veliki broj materijala. Barok se
formirao od teme koja nagoni čoveka na razmišljanje, i one koje su trebale čoveka da
dirnu i da ga nagone na razmišljanje o potrebi vere. Crkva se svim sredstvima trudila da
zadrži svoj položaj koji je imala. Barok je primenjivao sve ono što je bilo već pronađeno.
Razvijao je odnose svetlosti i senke i težio da razvije dramatiku i patetiku koja se
potencirala snažnom gestikulacijom i dinamikom pokreta i za razliku od statične i smirene
renesanse. Pojavljuju se složene kompozicije i neretko se upotrebljavaju i nesimetrične
dijagonalne kompozicije.

Barok u profanom smislu našao je mesta u dvorovima i rezidencijama kraljeva.

Trgovi su glavni element baroknog urbanizma, uglavnom su zatvoreni, eliptičnih osnova,

dinamiziranog prostora, organizovani pomoću vertikalnih akcenata (stupovi, obelisk,
fontane – Najpoznatiji je svakako Trg Sv. Petra. Berninija, iz 1657. godine.
Sadržaj

• 1 Predstavnici barokne arhitekture

• 2 Palata
• 3 Crkva
• 4 Literatura
• 5 Vidi još

• 6 Spoljašnje veze

Predstavnici barokne arhitekture

Italija:

• Đanlorenco Bernini, ("Gianlorenzo Bernini")

• Frančesko Boromini, ("Francesco Borromini")
• Vinjola, ("Vignola" )
• C. Maderno, (C. Maderno)
• G. dela Porta, ("G. della Porta")
• Domeniko Fontana. ("Domenico Fontana")

Francuska:

• Klod Perolt, ("Claude Perrault")

• Žil Hardoin- Mansart, ("Jules Hardouin-Mansart")
• Luj Le Vau, ("Louis Le Vau")
• Čarls Le Brun, ("Charles Le Brun")
• Aleksandre Le Notr. ("Alexandre Le Nôtre")

Nemačka i Austrija:

• J. B. Fišer fon Ernah, ("J. B. Fischer von Erlach")

• D. Pepelman, ("D. Pöppelmann")
• Baltazar Nojman, ("Balthasar Neumann")
• I. Prendtoer. ("Y. Prendtauer")

Engleska:

• Hristofer Vren. ("Christopher Wren")

Španija:

• Husep Hurikera. ("Jusepe Churriguera")

Palata
Duh Baroka najbolje predstavlja njegov urbanizam i arhitektura, a objekt koji ujedinjuje
ove dve umetnosti je dvorac. U Baroku dvorac postaje pravi mali grad, Najznačajniji je
primer Versaja (Le Vau, Žil Hardoin-Mansart i Le Notr koji je radio vrtnu arhitekturu), u
Francuskoj (1642.-1686. godine). Simetrična arhitektura trokrilnog dvorca sa glavnom
zgradom i dva bočna krila pod pravim uglom koji (poput slova "U") zadiru u prostor
perivoja kroz prostrane geometrijski organizovane parkove, fontane i bazene. Parkovi su
geometrizirani i u osnovi u obliku tzv. francuski park, za razliku od engleskog parka koji je
organski i prirodan, prateći i varirajući oblike arhitekture dvorca, čak se i avenija koja se
pruža prema ulazu u palatu nastavlja u park naglašavajući neprekidno kretanje.

Panorama Versaja, 1642.-1682., Francuska.

Crkva

Baltazar Nojman, "Vierzehnheiligen" (Četrnaest svetaca), 1743.-72. Vircburg.

Hristopfer Vren, "Katedrala sv. Pavla" u Londonu, posle 1666. godine

U sakralnoj arhitekturi se teži što većim efektima, ostvaruju se nova prostorna rješenja od
kojih uglavnom preovladava centralni tip osnove naglašen kupolom.

Takva je i crkva San Carlo alle quattro fontane (1635. godine) u Rimu koju je uradio
Frančesko Boromini. Eliptične je, nesimetrične, osnove (nišama je isperforirano zidno
platno), a eliptični oblici se pojavljuju i na fasadi (duboke niše, izbačeni stupovi i izbočenja
ka i drugi ukrasi i složene perforanije) i na kupoli. Insistira se na raščlanjivanju, slojevitosti
i plastičnosti unutar okvira osnovnog nesimetričnog oblika i primene ritma elipse. Sve u
svemu, jak sukob volumena i prostora.

Primer dinamične, ali skladne arhitekture je crkva Virzehnheilingen (Četrnaest svetaca) B.

Nojmana u Nemačkoj, (1743.-72. godine.) Tu se longitudinalnost i latinski krst dobijaju
upisivanjem nekoliko eliptičnih oblika koji se nadalje variraju na svim delovima arhitekture.
Osim glavnog oltara javlja se i centralni, a dinamizam je postignut i u prožimanju
arhitekture, slikarstva i vajarstva u jedinstvu bele, skladne štuko dekoracije ispunjene
iluzionističkim slikama. Tako je postignut ideal barokne umetnosti u jedinstvu sila i pokreta
(bogatstvo i raskoš ukrasa) kakvi vladaju u prirodi i svemiru.

Često su se gotičke i renesansne crkve barokizirale pregradnjama svodova, pročelja i

dodavanjem lukovičastih kapa na tornjevima, a u rešavanju enterijera se postavljaju
mermerne barokne površine, oltari, propovedaonice i dr. Raskošni se barokni duh
pokazuje i u bogato opremljenoj unutrašnjosti građevine sa zidnim slikama, reljefnim
štuko ukrasima, punoj plastici, skupocenim nameštajem i ukrasnim detaljima i predmetima
crkvene liturgije (ciboriji, kaleži, antependiji i dr.).