Liongo
Si Liongo ay ang pinakamahusay na
makata sa kanilang lugar sa Kenya. Siya ay
malakas ngunit kapag siya ay natamaan ng
karayom sa kanyang pusod ay mamamatay
siya.
Sinakop niya ang Pate mula kay Ahmad
ngunit siya ay napabilanggo nito. Nakatakas
siya ngunit nahuling muli sa pangalawang
pagkakataon. Sa kanyang pagkakahuli ay
nagkaroon siya ng pagkakataong manalo sa
digmaan laban sa mga Gala. Dahil sa
kabayanihan niyang ito hinayaan ng hari na
mapakasal ang anak nito kay Liongo.
Nagkaroon sila ng anak na siya namang
nagtraydor at pumatay kay Liongo.
--------------------------------------
Ang Higanteng Lumamong ng Buwan
Si Bakonawa, ang katunggaliang
Diyos ni Bathala ay nasa anyong higanteng
sawa na naninirahan sa ilalim karagatan.
Naniniwala ang mga sinaunang Tagalog na
si Bakonawa ang dahilan ng pagkawala ng
buwan o ng araw tuwing sasapit ang
Eclipse.
Sa tuwing lalamunin ni Bakonawa
ang buwan o ang araw ay lumalabas ang
mga ninunong Tagalog dala dala ang
kanilang mga palayok, sandok o ano mang
bagay na maaaring lumikha ng ingay para
iluwa ni Bakonawa ang buwan at tuluyan
syang maitaboy palayo ng karagatan.
Ayon sa alamat, si Bakonawa ay
may kapatid na babaeng nasa anyo ng
isang higanteng Pawikan. Madalas bumisita
ang Pawikan sa isang isla kung saan ito’y
magsisilang ng mga itlog. Napansin ng mga
naninirahan sa nasabing isla na sa tuwing
mangingitlog ang Pawikan ay sinusundan
ito ng tubig ng dagat. Sa takot ng mga tao
na tuluyang malubog ang isla sa tubig-dagat
ay kanilang pinatay ang Pawikan.
Huli na ng malaman ni Bakonawa na
pinaslang ng mga naninirahan sa isla ang
kanyang nag-iisang kapatid kaya’t para
paghigantihan ang mga taong naninirahan
sa isla’y umahon si Bakonawa sa karagatan
at kanyang nilamon ang buwan. Dahil sa
takot na tuluyang maglaho ng buwan ay
nanalangin ang mga tao kay Bathala para
parusahan nito si Bakonawa. Tinanggihan
ni Bathala ang panalangin ng mga tao (ang
parusahan si Bakonawa), subalit sinabi rin
nito na ang makapagpipigil lamang kay
Bakonawa ay ang ingay ng mga tao. Gamit
ang kanilang mga palayok, sandok at
kawali’y lumikha ng malakas na ingay ang
mga tao sa isla. Iniluwa ni Bakonawa ang
buwan at naglaho ito sa karagatan, at hindi
na kailanman nakita ng mga taga-isla.
Pininiwalaang ang isla ng alamat ay
ang tinatawag na Turtle Islands ngayon.
----------------------------------------------
Anekdota
Ang anekdota ay isang uri ng
akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba
o kakatwang pangyayaring naganap sa
buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao.
Ito ay may dalawang uri: kata-kata at hango
sa totoong buhay. Ito rin ang mga ginagawa
ng mga pagpapaliwanag sa mga ginagawa
ng mga tao.
Halimbawa:
Isang mahirap na tao ang tumama
ng suwipstik. Siya ay maysakit sa puso
kaya’t ang ahenteng binilhan niya ng tiket
ay nag-isip ng paraan upang maihatid ang
balita nang hindi aatakihin sa puso ang
tumama.
Sa kanilang pag-uusap ay tinantiya
ng ahente kung ano ang magiging
damdamin ng tao kung malaman na ito ay
tumama sa suwipistik.

Sinabi ng tao na kung siya ay tumama ay
ibibigay niya ang kalahati sa ahente. Ang
ahente ang inatake sa puso.
----------------------------------------------
Pagsasalaysay
Ang pagsasalaysay ay
pagpapahayag na may layuning magkuwnto
ng mga pangyayari. May dalawang uri ng
pagsasalysay: pasalita at pasulat. Ang
karanasan at nakikita sa kapaligiran ay
maaring pagmulan ng pagsasalaysay ng
isang tao.
Isa sa mahalagang katangiang
dapaat taglayin ng isang magandang
salaysay ay ang pagkakaroon ng
magandang pamagat. Ito ang unang bagay
na nakapupukaw sa interes ng mga
mambabasa. May mga katangian dapat
taglayin ang isang kaakit-akit at mabuting
pamagat. Ito ay ang mga sumusunod:
a. Pangunahing tauhan sa salaysay
b. Pinakamahalagang bagay sa salaysay
c. Pook na may malaking kinalaman sa
mga pangyayari
d. Isipan o damdaming namamayani sa
salaysay
e. Isang mahalagang pangyayari sa
kuwento
f. Katotohanang pinatunayan sa
kuwento.
----------------------------------------------------
Ang Mananalumpati
Si Mullah Nassreddin ay kilala bilang
pinakamahusay na tao sa larangan ng
pagpapatawa. Sumikat siya at naging kilala
sa buong lugar at naimbitan sa na magsalita
sa harap maraming tao. Pumunta siya at
pumayag, sa pagdating niya sa harap ng
maraming tao ay tinanong niya sila "Alam
niya ba ang aking sasabihin?" at sumagot
ang mga tao ng "Hindi.". Sinagot naman
niya sila, "Wala akong panahong ikuwento
ang aking sasabihin sa mga taong hindi
alam ang aking sasabihin." at siyay umalis.
Naimbitan siyang muli, at tinanong niya sila
sa kaparehas na tanong, sinagot siya ng
mga tao ng "OO." at sinagot niya sila, "Alam
niyo na pala ang aking sasabihin kaya di ko
na pa sasayangin ang marami ninyong
oras." at siyay umalis. Sa panghuling
pagkakataon, inimbitahan siya at muli,
tinanong niya sila sa kaparehas na tanong,
kalahati ng mga tao'y sumagot ng "Oo",
kalahati ay sumagot ng "Hindi" kaya sabo
niya, "Kayong mga nakakaalam ng aking
sasabihin ang magsabi nito sa mga hindi
nakakaalam". At muli siya ay lumisan.
---------------------------------------------
Ang Tsinelas ni Jose Rizal
Maganda ang dagat at ang ilog sa
aming bayan sa Laguna. Bughaw na may
halong luntian kapag walang sigwa. Ang
tubig sa wawa ay napapaligiran ng mga
kawayang sumasayaw na tila umiindak
kapag nahihipan ng hangin.
Ang mga bangkang may layag ay
parang mga paru-parong puti na
naghahabulan.
Ang bangka ay karaniwang gawa sa
kahoy na inukit sa matibay na kahoy na
nakukuha sa aming gubat. Kung minsan ito
ay may dalawang katig na gawa sa
matitibay at mahabang kawayan upang ang
bangka ay hindi gumiwang kapag ito ay
nakatigil sa tubig.
Karamihan sa gamit nito ay
pangingisda nguni’t sa aming lalawigan, ang
ay ginagamit namin sa paglalakbay lalo na
sa pagtawid sa ibayo ng dagat. Mas mabilis
ito kaysa gumamit ng kalabaw o ng
karetela.
Naalala ko pa noon kasalukuyang
kaming nakasakay sa bangka nang
humulagpos ang isa kong tsinelas. Ang
tsinelas ay ang gamit namin sa pagpasok at
pagpunta sa mga lakaran kung saan ang
bakya na gawa sa kahoy ay hindi nararapat.
Mabilis itong inanod sa tubig bago ko
nahabol para kunin. Malungkot ako dahil
iniisip ko ang aking ina na magagalit dahil
sa pagkawala ng aking tsinelas.
Tiningnan ako ng nagsasagwan
nang kinuha ko ang aking isa pang tsinelas
at dali dali kong itinapon sa dagat, kasama
ang dasal na mahabol nito ang kapares na
tsinelas.
“Bakit mo itinapon ang iyong isa
pang tsinelas?” tanong sa akin ng
kasamahan ko sa bangka.
“Isang tsinelas ang nawala sa akin
at walang silbi sa makakakita. Ang isang
tsinelas na nasa akin ay wala ring silbi sa
akin. Kung sino man ang makakuha ng
pares ng tsinelas ay magagamit niya ito sa
kaniyang paglakad.
Napatingin ulit sa akin ang mama.
Marahil naunawaan niya ang isang batang
katulad ko
------------------------------------------------
Talumpati
Ang talumpati ay isang buod ng
kaisipan o opinyon ng isang tao na
pinababatid sa pamamagitan ng pagsasalita
sa entablado para sa mga pangkat ng mga
tao. Layunin nitong humikayat, tumugon,
mangatwiran, magbigay ng kaalaman o
impormasyon at maglahad ng isang
paniniwala. Isang uri ito ng komunikasyong
pampubliko na nagpapaliwanag sa isang
paksa na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.
Ang talumpati ay maaaring maghatid
ng tuwa o sigla, nagdaragdag ng kaalaman
o impormasyon, magpahayag ng katuwiran,
magbigay paliwanag o mang-akit o
mang-hikayat sa isang kilusan o paniniwala.
Maaari din namang magbigay papuri ang
isang talumpati. Maaaring pagpasyahan
ang layunin ng anumang uri ng talumpati
ayon sa pagkakataon, aksiyon ng
pagdiriwang o okasyon.
Nahahati sa tatlong bahagi ang talumpati:
Pamagat - inilalahad ang layunin ng
talumpati, kaagapay na ang istratehiya
upang kunin ang atensiyon ng madla.
Katawan - nakasaad dito ang paksang
tatalakayin ng mananalumpati.
Katapusan - ang pagwawakas ang
pinakasukdol ng buod ng isang talumpati.
Dito nakalahad ang pinakamalakas na
katibayan, paniniwala at katuwiran upang
makahikayat ng pagkilos sa mga tao ayon
sa layunin ng talumpati.
-------------------------------------------------
Pagpapahayag
Nakatutulong sa pag-unawa ng
mensahe ng isang diskurso ang paggamit
ng angkop na mga tuwiran at di-tuwirang
pagpapahayag? Mahalaga ang mga ito sa
pagkuha ng mga impormasyong nais
bigyang linaw. Nagiging mas malinaw ang
isang sanaysay/talumpati dahil sa mga
tuwiran at di-tuwirang pagpapahayag.
Madaling matukoy sa mga ito ang
katotohanan o opinyon. May mga
pang-ugnay na nagpapatibay o
nagpapatotoo sa isang argumento upang
makahikayat. Kabilang dito ang sa
katunayan, ang totoo, bilang patunay, at iba
pa.
Ang tuwirang pahayag ay mga
pahayag na may pinagbatayan at may
ebidensiya kaya’t kapani-paniwala.
Samantalang ang di-tuwirang pahayag ay
mga pahayag na bagaman batay sa sariling
opinyon ay nakahihikayat naman sa mga
tagapakinig o tagapagbasa.
----------------------------------------------
Nelson Mandela: Bayani ng Africa
 Ang talumpati ni Nelson Mandela ay
tungkol sa matagumpay na pagkamit ng
kalayaan sa South Africa. Hiniling niya na
bigyan ng pagpapala ang mga taong
umaasa sa kalayaan at mga nagdiriwang ng
kalayaan sa buong mundo.
Pinasalamatan niya ang mga tao,
organisasyon, at bansa na naging
instrumento sa pagkamit nila ng minimithing
kalayaan. Sinabi rin niya na ang espiritwal
at pisikal na pagkakaisa ay nagbigay
liwanag sa dilim dulot ng rasismo.
Sinabi rin niyang ang panahon
upang gamutin ang mga sugat ng nakaraan
at tapusin ang paghihirap ay dumating na.
Sa huli, hiniling niya ang patuloy na
pagkakaisa para sa ikauunlad ng bansa.
--------------------------------------------------
Tula
Ang tula ay anyo ng panitikan at ito ay
binubuo ng taludtod na nagpapahayag ng
damdamin ng isang tao.
Mga anyo ng tula:
•Malayang taludturan
•Tradisyonal
•May sukat na walang tugma
•Walang sukat na may tugma
Elemento ng tula:
•Saknong - isang grupo ng mga salita sa
loob ng isang tula na may dalawa ohigit
pang taludtod.
•Sukat - bilang ng pantig ng tula.
•Tugma - pinag-isang tunog sa hulihan ng
mga taludtod.
○Hindi buong rima (assonance) - paraan ng
pagtutugma ng tunog nakung saan ang
salita ay nagtatapos sapatinig.
○Kaanyuan (conssonance) - paraan ng
pagtutugma ng tunog na kungsaan ang
salita ay nagtatapos sakatinig.
○Nagpapaganda sa diwa ng tula ang alin
mang paraan ng pagtutugma:
Mga salitang nagtatapos sab,k,d,g,p,t,say
nagtutugma angdulumpatig
Mga nagtatapos sal,m,n,ng,w,r,y
•Sining o kariktang - paggamit ng pili,
angkop at maririkit nasalita.Nagbibigay ng
pangkalahatang impresyon sa bumabasa.
•Talinghaga - tumutukoy ito sa paggamit ng
matatalinhagang salita attayutay.
•Tayutay - paggamit ng pagwawangis,
pagtutulad, pagtatao ang ilangparaan upang
ilantad ang talinghaga sa tula
•Anyo - porma ng tula.
•Tono/Indayog - diwa ng tula.
•Persona - tumutukoy sa nagsasalita sa
tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan
-------------------------------------------
Mga Uri ng Matalinghagang Pagpapahayag
( Mga Tayutay )
Pututulad (Simile)
* Naghahambing sa dalawang bagay, tao,
pangyayari, kaisipan at iba pa. na hindi
makatulad na ginagamitan ng mga
pariralang panulad na kawangis ng, animo,
tila, wari, gaya ng, parang, at iba pa.
Pagwawangis(Metapor)
* Tuwirang naghahambing na di-magkatulad
na bagay na hindi ginagamitan ng mga
pariralang panulad.
Pagsasatao(Personipikasyon)
* Pagsasalin ng mga katangian o gawain ng
tao sa isang bagay. Naipapahayag ito sa
pamamagitan ng paggamit ng pandiwa.
Pagmamalabis(Hyperbole)
* Pagbibigay ng lubhang kahulugan sa nais
na ipakahulugan o mga pahayag na
pinalulubha sa tunay na kahulugan.
Pagtawag(Apostrophe)
* Ginagawa rito ang pakikipag-usap sa
karaniwang bagay na para bang
nakikipag-usap sa Isang buhay na tao o
isang taong parang naroon at kaharap
gayong wala naman.
Pagpapalit-saklaw(Senekdoke)
* Paggamit ng ibang katawagan sa isang
tao o bagay na tinutuko.
Paglilipat-wika (Transferred Epithet)
* Pagbibigay ng mga papuri na pahayag na
kabaligtaran sa tunay na ibig ipakahulugan.
-------------------------------------------------
Panahon
Nagtutumulin kang hindi ko masundan,
Habulin man kita’y hindi malampasan;
Nagmamdali ka nga ng tungo ay saan?
Sagot mo sa akin: sa Magpakailan man…!
Ang nilalandas mo ay di ko matiyak,
Gayong nag-iiwan ng maraming bakas
Kung sinusundan ka’y lagi kang paiwas
At di naman kita maiwasang ganap.
Naging Kahapon kang ayaw nang magbalik,
At ikaw ang Ngayong madaling mawaglit;
Walang ano-ano’y Bukas kang papalit
Sa kasalukuyang agad ding inalis.
Napagal na ako sa pagsunod-sunod
Hanggang maging pilak ang hibla ng buhok;
Subali ikaw rin ang bugtong ng Diyos
Na di nagbabago at hindi matarok…!
-------------------------------------------------
Pag-ibig
Umiibig ako, at ang iniibig
ay hindi ang dilag na kaakit-akit
pagka’t kung talagang ganda lang ang nais,
hindi ba’t nariyan ang nunungong langit?
Lumiliyag ako, at ang nililiyag
ay hindi ang yamang pagkarilag-rilag
pagka’t kundi totoong perlas lang ang
hangad
di ba’t masisisid ang pusod ng dagat?
Umiibig ako’t sumisintang tunay,
di sa ganda’t hindi sa ginto ni yaman…
Ako’y umiibig, sapagkat may buhay
na di nagtitikim ng kaligayahan…
Ang kaligayahan ay wala sa langit
wala rin sa dagat ng hiwang tubig…
ang kaligayaha’y nasa iyong dibdib
na inaawitan ng aking pag-ibig…
----------------
Maikling Kuwento
ay isang maiksing salaysay hinggil
sa isang mahalagang pangyayaring
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at
may iisang kakintalan o impresyon lamang.
Isa itong masining na anyo ng panitikan.
Tulad ng nobela at dula, isa rin itong
paggagad ng realidad, kung ginagagad ang
isang momento lamang o iyong isang
madulang pangyayaring naganap sa buhay
ng pangunahing tauhan. Si Deogracias A.
Rosario ang tinuturing na "Ama ng Maikling
Kuwento". Tinawag rin itong dagli noong
panahon ng mga Amerikano at ginagawa
itong libangan ng mga sundalo.
-------------------------
Mga Salitang Nagsasaad ng Opinyon
Mga Pahayag na Ginagamit sa Pagbibigay
ng Opinyon
Opinyon
• Paliwanag lamang batay sa mga
makatotohanang pangyayari
• Saloobin at damdamin ng tao
• Hindi maaaring mapatunayan kung tama o
hindi
Mga pahayag sa pagbibigay ng Matatag na
Opinyon
• Buong igting kong sinusoportahan ang…
• Kumbinsido akong…
• Lubos kong pinaniniwalaan…
• Labis akong naninindigan na…
Mga pahayag sa pagbibigay ng Neutral na
Opinyon
• Kung ako ang tatanungin…
• Kung hindi ako nagkakamali…
• Sa aking palagay…
• Sa tingin ko…
• Sa totoo lang…
• Sa aking pananaw…
------------------------
Ang Alaga
Si Kibuka ay isang retirong kawani
sa Ggogombola. Isang araw ay nagdala ang
kanyang apo ng isang baboy na kinalaunan
ay inalagaan na nya. Pinakain nya ito
hanggang sa lumaki. Habang lumalaki ang
alaga nyang baboy ay nauubusan na rin sya
ng ipapakain dito. Ngunit tinulungan sya ng
kanyang mga kapitbahay. Ilang beses na
syang nagdadalawang isip kung ipapakatay
nya ang baboy o aalagaan pa rin dahil
nagiging gambala na rin ito sa kanyang
pagtulog at sa pagkain. Nang isang araw ay
nagsangkot sila sa isang aksidente.
Nabundol sila ng motor. Si Kibuka ay
tumalsik at sugatan. Habang ang alagang
baboy ay naipit hanggang sa nalagutan ng
hininga. Nagpasya sya na ipakatay na lang
sa matadero ang namatay na baboy habang
sariwa pa ang laman nito. Ipinamahagi nya
ang baboy sa mga kapitbahay nyang
nagpakain dito para masuklian ang tulong
na binigay nila. Makalaunan ay nagtagpo na
sila ng kaibigan nyang si Yosefu. Sa
harapan nya inihanda ang namatay nyang
baboy ay kinain nya rin ito sa huli.
-----------------
Si Pingkaw
Si Pinkaw isang biyuda kung saan
ang asawa nito ay dapat katulong sa
paghahanap buhay at pagtataguyod ng
pamilya. Mataas ang kanyang prisipyo at
ayaw humingi ng tulong kanino man. Pilit
binubuhay ang kanyang tatlong anak na si
Poray, si Bising at si Takoy sa pangaalakal
sa tambakan. Kahit mahirap tuwing lingo
nag sisimba at nag bibigay ng limos sa
kapwa mahirap. Isang araw kinain ng mag
anak ang sardinas napanis kung saan
sumakit ang mga tiyan. Dali dali humingi ng
tulong sa doctor pero hindi tinulongan.
Namatay ang dalawa si Poray at si Bising
pero nakaligtas si Takoy. Hindi ma tanggap
ni Pinkaw an gang kasawiian at tuloyang na
wala sa sarili.
----------------
Paninindigan
Ang paninindigan ay isang paraan
ng pagmamatuwid o pangangatuwiran.
Layong ng paninindigan na mahiyakat ang
tagapakinig na tanggapin ang kawastuhan o
katotohananna pinaniniwalaan sa
pamamagitan ng paglalatag ng sapat na
katibayan o patunay upang ang panukala ay
maging katanggap-tanggap o
kapani-paniwala. Gayundin sa paninindigan
ay maaring gumamit ng iab't ibang
ekspresyon upang maipaabot ang layon o
damdamin ng pagpapahayag.
------------------------
Pagpapahayg ng layon o damdamin
Iba’t iabng ekspresyon na maaring gamitin
sa pagpapahayag ng layon o damdamin.
1. Ginamit sa pagpapayo at
pagmumungkahi
Kung ako ikaw, ano kaya, mas,
siguro makabubuting, higit na,inaakala kong
mas
2. Ginagamit sa pag-aanyaya o pag-iimbita/
paghihikayat
Halika, gusto mong sumang-ayon,
puwede ka ba, inaanyayahan
3. Ginagamit sa pagbababala na maaaring
may kasamaang pananakot (mahalaga ang
intonasyon sa pahayag) o pag-aalala (may
kasamang inilalarawang sitwasyon)
Lagot ka sa akin, pupulutin ka sa
kangkungan, mag-ingat kayo
4. Ginagamit sa pagsang-ayon at
pagsalungat
Tama, ganyan din ang aking palagay, mali
walang, ikinalulungkot ko ngunit.
------------------------
Sundiata
Si Naré Maghann Konaté ay hari ng
mga Mandinka.
Isang araw, may dumalaw sa kanyang
isang mangangaso na may kakayahang
manghula. Ayon sa manghuhula, si Haring
Konaté ay makapapangasawa ng isang
hindi magandang babae na magsisilang ng
isang sanggol na lalaki na magiging
napaka-makapangyarihang hari.
Noong panahong iyon, si Konaté ay
may asawa na; ang pangalan ng kanyang
reyna ay Sassouma Bereté. Mayroon na
silang anak na lalaki na ang pangalan ay
Dankaran Toumani Keïta.
Ganunpaman, isang araw ay may
dalawang mangangalakal na dumalaw kay
Haring Konaté para iprisinta sa kanya ang
isang kuba na babae na ang pangalan ay
Sogolon. Naalala ng hari ang sinabi ng
manghuhula at pinakasalan niya ang kuba.
Makatapos ng sampung buwan, nagsilang
ang babae ng isang sanggol na lalaki na
pinangalanan nilang Sundiata Keita.
Minana ng batang Sundiata anghindi
kagandahan ng kanyang ina, at hindi niya
makayanang lumakad nang maayos, kaya
lagi siyang kinukutya ni Reyna Sassouma.
Bagaman mahina ang katawan ni
Sundiata, binigyan pa rin siya ng kanyang
amang hari ng kanyang sariling griot (isang
manganganta na ang tungkulin ay
alalahanin ang mga kaganapang
nangyayari at magbigay payo). Tradisyon
noon na magkaroon ng griot na alalay ang
bawat importanteng miyembro ng pamilya
ng hari.
Nang pumanaw si Haring Konaté
noong taong 1224, ang kanyang panganay
na anak na si Dankaran ang umakyat sa
trono. Si Sundiata at ang kanyang kubang
ina na si Sogolon ay lalo pang inapi.
Nang minsan ay may nag-insulto
kay Sogolon, nagpakuha si Sundiata ng
isang bakal na tungkod na nabali nang
subukan niyang gamitin upang tulungan ang
sarili na tumayo. Ang iisang tungkod na
hindi nabakli ay nagmula sa isang sanga ng
puno ng S’ra. Parang milagro, ang kahoy na
ito ay nakatulong kay Sundiata na makatayo
at makalakad nang maayos.
Pinatapon ni Hari Dankaran ang
mag-inang sina Sogolon at Sundiata.
Nanirahan sila sa kaharian ng Mema kung
saan lumakas ang katawan ni Sundiata.
Siya’y naging isang dakilang mandirigma
hangga’t siya’y inatasang maging
tagapagmana ng trono ng Mema.
Samantala, ang kaharian ng mga
Mandinka ay pinuntirya ng isang malupit na
mananalakay na ang pangalan ay
Soumaoro. Ang hari ng mga Mandinka na si
Dankaran ay tumakas kung kaya’t humiling
ang mga Mandinka ng tulong kay Sundiata.
Nagtagumpay si Sundiata laban sa
mga mananalakay at dahil sa
pinagsama-samang lupain sa ilalim ng
kanyang administrasyon tulad ng Mema at
Mandinka, siya ay tinaguriang pinakaunang
tagapamuno ng imperyo ng Mali.
Ayon sa mga griot, maihahalintulad
ang lawak ng nasakop ni Sundiata sa
Aprika sa kalawakan ng mga lupaing
napailalim kay Alexander the Great sa
dakong Europa noon sinaunang panahon.
----------------
Nobela Pang-ugnay
Mahabang makathang pampanitikan Ang pang-ugnay ay ang salita na
na naglalahad ng mga pangyayari na nagpapakita ng relasyon o kaugnayan ng
pinaghahabi sa isang mahusay na dalawang yunit sa pangungusap
pagbabalangkas na ang 1. PANGATNIG
pinakapangunahing sangkap ay ang - Ang tawag sa mga kataga o salitang
pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa nag-uugnay sa dalawang salita, parirala o
dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila sugnay na pinagsusunod-sunod sa
Elemento: pangungusap.
tagpuan - lugar at panahon ng mga 2. PANG-ANGKOP
pinangyarihan - Katagang nag-uugnay sa panuring at
tauhan - nagpapagalaw at nagbibigay salitang tinuturingan.
buhay sa nobela 3. PANG-UKOL
banghay - pagkakasunud-sunod ng mga - Ang mga tawag sa mga kataga o salitang
pangyayari sa nobela nag- uugnay sa isang pangangalan at sa
pananaw - panauhang ginagamit ng iba pang salita sa pangungusap kahulugan
may-akda a. una - kapag kasali ang sa tao, bagay at pangyayarihan
may-akda sa kwento b. pangalawa - ang
may-akda ay nakikipag-usap c. pangatlo -
batay sa nakikita o obserbasyon ng
may-akda
tema - paksang-diwang binibigyan ng diin
sa nobela
damdamin - nagbibigay kulay sa mga
pangyayari
pamamaraan - istilo ng manunulat
pananalita - diyalogong ginagamit sa nobela
simbolismo - nagbibigay ng mas malalim na
kahulugan sa tao, bagay at pangyayarihan
----------------