I.

Wika bilang Panlipunang Penomenon

1. Wika at Linggwistiks nina Consuelo Paz, et. Al
 Gawa ni Consuelo Paz na isang linguists kaya gumagamit ng mey atbp.
 Ano ang wika?
o Behikulo ng ating ekspresyon at komunikasyon na epektibong
nagagamit.
o Sistem ng mga arbitraryong bokal-simbol na ginagamit ng mga
miyembro ng isang komyuniti sa kanilang komunikasyon at pakikipag-
ugnayan sa isa’t isa.
o Sistem ng mga rul
 Paggamit ng mga patinig
 Paggamit ng mga fangsyon ng salita
o Sistem ng mga arbitraryong bokal-simbol
 Walang koneksyon ang symbol at kahulugan nito
 Pagkamalikhain ng Wika
o Nasa tao lamang at wala sa ibang nilalang
 Mey grammar ang lahat ng wika
o Linggwistik-kompetens – kakayahang magsabi kung tama o mali
ang isang sentens
o Fonetiks – artikulasyon ng mga tunog
o Fonoloji – pagpapattern o kombinasyon ng mga tunog
o Morfoloji – pagbuo ng mga salita
o Sintaks – pagbuo ng mga sentens
o Semantiks – interpretasyon ng mga kahulugan ng mga salita at
sentens
 Lahat ng grammar ay pantay-pantay
 Nagbabago ang wika
o Pinakamadaling maapektuhan ang bokabularyo
o Halimbawa
 Wikang Latin -> Romance Languages
 Linggwistiks
o Sayantifik na pag-aaral ng wika ng tao
o Poliglot – spiker ng maraming wika

2. Mga Varayti ng Wika ni Nilo S. Ocampo

 Sulat ni Nilo S. Ocampo na isang manunulat
 Dalawang Uri ng Baryasyon
o Geographic Linguistics (Dayalek)
o Panlipunang Baryasyon (Sosyolek)
 Ang Istandard na Wika
o Varayti na itunuturing na wasto at tama
o Itinuturo sa eskwelahan
 Punto (Aksent) at Dayalek
o Punto – aspeto sa pagbigkas na nagpapakita ng pinanggalingang
rehiyon o lipunan.
 Kaibang bokabularyo
 Kaibang anyong gramatikal
 Mga Dayalek na Rehiyunal
 Isogloss at Dayalek na Hangganan
o Isogloss – mga linya na naghihiwalay sa gamit na varayti ng wika ng
dalawang lugar
o Bidialectal – nagsasalita ng dalawang dayalek
o Bilingual – nagsasalita ng dalawang wika
 Bilingguwalismo
o Halimbawa
 Canada – French at English
 Pagpaplanong Pangwika
o Proseso
 Pagpili
 Kodipikasyon – paggawa ng standard
 Elaborasyon – linangin sa pamamagitan ng paggamit
 Implementasyon
 Mga Pidgin at Creole
o Pidgin – varayti ng isang wika na napaunlad sa kadahilanang praktikal
(pangangalakal) sa pagitan ng dalawang tao o grupo ng mga tao na
may magkaibang wika.
o Creole – kapag nadevelop na ang pidgin at naging unang wika ng
isang lipunan
 Halimbawa: Chavacano, Tok Pisin
 Wika, Lipunan at Kultura
 Mga Panlipunang Dayalek (Sosyolek)
o Edukasyon
o Okupasyon
 Jargon
o Uring Panlipunan
o Edad
o Kasarian
o Etnikong Kaligiran
 Idyolek
o Dayalek na personal ng bawat ispiker na indibidwal ng isang wika
 Register
o Wika na nakakonstekto sa kasalukuyang sitwasyon
 Tenor
o Nakadepende sa katayuan ng kausap. Pormalidad.
 Larang/Field
o Depende sa propesyon o topic na pinaguusapan.
 Paraan (Mode)
o Pamamaraang gamit sa komunikasyon.
 Katangian ng mga Pananalitang Espotanyo
o Mga patlang o pampunong bigkas
o Marker ng pagkaunawaan o simpatya sa naguusap
o Paguulit
o Pagtatangka sa pagbabago ng paguusap
 Magkahalong Paraan
  Diglossia
o Sitwasyong may dalawang napakaibang varayti ng wika sa loob ng
isang komunidad ng pagsasalita, bawat isa ay nay katungkulang
panlipunan.
 Wika at Kultura
 Determinismong Lingguwistik
o Itinatakda ng wika ang pagiisip
 Ang Haypotesis na Sapir-Whorf
o Edward Sapir at Benjamin Whorf
o Pagmamanipula ng wika sa pagiisip ng tao.
o Hal. Ingles at ang mga Hopi

II. Kalikasan ng wikang Filipino

1. Mulang Tagalog Hanggang Filipino ni Virgilio Almario
 Walang Tradisyon ang Filipino
 Alpabetong Romano
o Espanyol
 Nagsagawa ng unang malawakang kodipikasyon (pagsasaayos)
 Gumawa ng mga disyonaryo ang mga Fray
 Alpabetong Romano – unang hakbang sa pormalisasyon
o Katon – tinuturo ang wika at Alpabetong Romano
 Nahating Lipunan
o Wala nang gustong matuto ng Baybayin
 Abakadang Tagalog
o Amerikano
 Pagpapalaganap ng Abakada
o Nobyembre 13, 1936 – itinatag ang Surian ng Wikang Pambansa
 Purismo sa Wika
o Pinigilan ang paglawak ng Pilipino na Purismong Tagalog
o Barirala ni Lope K. Santos – Tagumpay na nakapagtranslate sa Wikang
Pambansa
 Bilingguwalismo sa Edukasyon
 Pilipino versus. Filipino
 Wika ng Modernisasyon
 Katon - aklat na binubuo ng maiikling pangungusap at parirala para
pagsanayang basahin ng mga baguhan

Wikang Filipino Bilang Konsepto ni Pamela Constantino

 Timeline
o Konstitusyon ng 1935 – batay sa isang wika ang Wikang Pambansa
o Executive Order 134 – Tagalog ang naging batayan nito
o Disyembre 30, 1937 – pinirmahan ito ni Pangulong Quezon
o 1959 – Tinawag itong Pilipino
o Department Order No. 7 – Tinawag itong Pilipino ni Sek. Romero
(Departamento ng Edukasyon)
o 1973 – Lahat na ay batayan ng Wikang Pambansa at tatawaging
Filipino sa Konstitusyon ng 1987.
  Konseptuwal na Batayan ng Filipino
o Lingua Franca at Dayalekto
 Lingua Franca at Karanasang Komon ng mga Filipino
o Wikang ginagamit ng dalawang tao na may magkaibang wika – Lingua
Franca
 Horizontal vs. Vertical
o Horizontal
 Filipino -> Wika sa Pilipina -> Banyagang Wika => Lingua Franca
o Vertical
 Konstitusyon
 Tagalog
 Pilipino (Tagalog +)
 Filipino (Pilipino +)
 Mga Dayalekto ng Filipino at Pagkilala sa mga Katutubong Wika ng Pilipinas
o Interference – Epekto ng unang wika sa pangalwang wika
o Code Switching – Pagpapalitan ng istruktura ng katutubong wika
 Natural na Proseso at Papel ng mga Tagapagsalita ng Katutubong Wika

2. Mga artikulo mula sa Ang Wikang Filipino: Atin Ito ni Consuelo Paz
A. Tsapter 1 Filipino- Pinagkaisahang Wika
 Ang Sistemang Demokratiko – Pagpapasya ng Karamihan
o Ang mismong nagsasalita ang gumagawa ng gagamitin niyang
linggwa franka
 Madaling matutunan at matuto – pantay-pantay ang oportunidad
o Malaking porsyento ng linggwa franka ay galing sa sarili nilang
katutubong wika
 Nakabatay sa reyalidad – daynamik na wika
o Madaling magbago

B. Tsapter 2 Ang Unibersal na Nukleyus at ang Filipino

 Mga Tunog
o Halos lahat ng wika ay may p.
o Lahat ng wika natin ay may diin na ponemik
 Mga Morpim at Salita
o Halimbawa:
 Apuy
 Bangun
o Kogneyt
o Hiram na Salita
o Pagkakabit ng mga apix sa system
 Ang Sintaks
o May nawn at predikeyt
o Meyroong posesis o di kaya ay lokativ preys

C. Tsapter 3 Ang Filipino Bilang Linggwa Frangka

 Linggwa Franca
 Veripikasyon ng Linggwa Frangka
  Ebidensyang Istruktural
 Ebidensyang Sosyolohikal at Sikolohikal
 Pangangailangan ng Panahon

III. Wika sa Kultura at Lipunang Pilipino

1. Wika, Nasyonalismo at Ideolohiya ni Pamela Constantino
 Ideolohiya – set ng mga magkakaugnay at organisadong pniniwala o ideya, at
maging atityud ng isang grupo o komunidad.
 Nasyonalismo – isang makabagong penomenon para ipaglaban at tangkilikan
ang sariling atin.
 Wika at Ideolohiya
o Mga Ideolohiyang Umiral Dahil sa Wika
 Ekonomiko
 Kapitalismo
o Mga Amerikano
 Relihiyon
 Kristiyanismo
o Mga Espanol
 Politikal
 Nasyonalismo
o Mga Hapon
 Bayan at Bansa
o Bayan
 Noon
 Mas maliit na yunit
o Bansa
 Ngayon
 Malaking Yunit Binubuo ng higit sa isang wika at kultura
 Nasyonalimo at Pagpaplanong Pangwika: Tungo sa Modernisasyon ng mga
Wika sa Malaysia, Indonesia at Pilipinas
o Pagpaplanong Pangwika – pagmamaniobrang pangwika
o Supraetnik – pag-adap nila sa isang katutubong wika na malawak ang
gamit sa bansa

2. Ang Kapangyarihan ng Wika, Ang Wika ng Kapangyarihan ni Conrado de Quiros

3. Ang Wika ng Naghaharing Uri ni Consuelo Paz

 Thai – hindi magaling magIngles ngunit maunlad
 Alienating Effects
Dokyu: Don’t English Me (I-Witness)
Mga Artikulo mula sa pahayagan: Language, learning, identity, privilege
(Philippine Daily Inquirer)
Aquino’s speaking in Tagalog/Filipino, a
weird affection (The Manila Times)

4. Ukol sa Wika at Kulturang Pilipino ni Zeus Salazar

 Wika at Kultura
 o Wika – Ekspresyon at imbakan-hanguan at agusan ng KULTURA
 I
o Identidad ng Bawat Wika
 Halimbawa: Aleman na sumisigaw ng luger; Pranses na parang
nakahalik ang posisyon ng labi kapag nagsasalita
o Bayan o Pamayanan (Ethnos sa Griyego o Volk sa Aleman)
o Bayan at Bansa
 Bayan
 Pag-iral ng Kultura
 Bansa / Estado / Nasyon
 Paggamit ng Kultura
o Aleman -> Austronesia + Alemanya
o Irredentismo – ang pagsasangkot o political na paggamit sa natural na
hangarin ng bawat kabuuang lumawak.
 II
o Wika ang impukan-kuhanan ng isang kultura
o Kultura ng Wika sa Pilipinas
 Paggamit ng ka___
 Utang na Loob
 Loob ta Labas
 Paggamit ng Bait
o Kultura ng Pilipinas sa Ingles
 Salvage
 CR
 Where are you going?
o Kultura ng Pilipinas sa Espanyol
 Querida
 Conyo
 Leche
 III
Ang Wika ay aluyan ng kultura.
o
Paggamit nito sa Edukasyon
o
Paggamit nito sa Pakikiugali
o
Ang pagkakaalam ng isang wika ay nangangahulugan ng pagiging
o
miyembro ng kultura nito.
o Naaangkin ng kultura ang isang tao o grupo ng mga tao
 Wika at Kulturang Pilipino
o Pilipinas
 Nasa yugto ng pamayanang pambansa
 Kailangan magwagi laban sa Ingles
 Nakasalalay sa pagiging bansa

5. Wika at Globalisasyon: Kalakaran, Pagtanggi at Pag-aangkin ni Vivencio R. Jose

 Ang Globalisasyon Noon at Ngayon
o Noon
 Lumalaban ang mga Filipino para sa Nasyonalismo
o Ngayon
  Paghahari ng mga Multinational Corporations
 Cultural Commodification
 Ekonomiya
 Knowledge Revolution sa Edukasyon para sa Kaunlaran
o Human Resources
o Paradaym na Filipino
 Lakas
 Talino
 Determinasyon
o Problema sa pagkilala sa identidad
 Papel ng mga guro sa Knowledge Revolution
o Gamitin ang Wikang Filipino sa Edukasyon
 Sulong sa Hinaharap

Mga Wikang Filipino sa Edukasyonal na mga Isyu sa Panahon ng Globalisasyon ni

Wilfrido Villacorta
 Makabuluhan pa ba ang Wikang Filipino?
o Dapat tayo ay mabuklod bilang isang nasyon
o Pagdating sa ating karakter sa Globalisasyon
 Ang Tunay na Katayuan ng Ingles
o Importantens malaman
o Higit tayong matututo kapag tinuruan tayo sa Wikang Filipino at lalo na
sa Wikang una nating natutunan (Katutubong Wika)
o Mas magaling tayong magpahayag ng damdamin at mas bukas kapag
Filipino ang gamit
 Ang Wika at ang Proteksiyon ng Kultura
o Alagaan ang Pamana ng Kultura
 Ang Wika at ang Kompetisyong Global
o Palaganapin at Paunlarin ang Filipino
o Gamitin ang Filipino sa trabaho at huwag tingnan ang sarili bilang
empleyado ng mga dayuhan

6. Pagiging Lalaki, Pagkalalaki, at Pagkamaginoo ni Leonardo D. De Castro

 Kasarian at Pagkakakilanlan
o Pagpapangalan – Mga pangalang lalaki at babae
 Masculinity at Pagkalalaki
o Pagiging Lalaki Bilang isang Pisikal na Katangian
o Pagiging Lalaki Bilang Pagpasa sa Pagsubok
o Pagiging Lalaki sa Puso at Babae sa Anyo
o Lalaki ang nakatago, Babae sa Puso
o Babae sa Loob, Lalaki sa Kutob
 Pagiging Lalaki at Pagkalalaki
o Pagiging Lalaki
 Nakakabit sa pagkakaroon ng Aring Panlalaki
o Pagkalalaki
 Sosyolohikal at Sikolohikal na konsepto
 Natural na Lalaki
 o Temporal-Limbic Systems
 Higit na aktibo ang lalaki
o Cingulate Gyrus
 Higit na aktibo sa pagsasalita ang mga kababaihan.
o Hati ng Utak
 Nakalalamang ang babae sa mga gawaing kailangan ng mental
na abilidad
 Pagkamaginoo
o May aspetong etikal

7. Ang Diskursong Patriyarkal sa Wika at Panitikang-Bayan ni Lilia Quindoza

Santiago
 Kasarian – salitang-ugat ay sari
 Epiko – mahabang naratib ukol sa pakikipagsapalaran ng bayani
 Kasarian at mga Wika sa Pilipinas
o Misogyny – kakulangan sa persepsyon dahil sa makaisang panig na
paninging pangkasarian
 Pambalaki – Neuter – Walang Kasarian
 Idealisasyon ng Babae sa Panitikan
o Dapat ay birhen, malinis, inihahalintulad sa bulaklak
o Pagsamba sa beatiko
o Nililigawan
o Puta
o Binebenta
o Leche
o Putangina
o Japayuki

8. Salitang Bakla: Makapangyarihan? Mapagpalaya? ni Eufracio Abaya at Jesus

Federico Hernandez
 Ang Salitang Bakla
 Mga Tunog
o Q ang global na istap
o Ch para sa voysles
 Pagbubuo ng Salita
o Pagkabit ng Afiks
o Sabstitusyon
o Panghihiram
o Akronims
o Reduplikeysyon
o Kahawig
o Pagkakaltas
o Metatesis – pagpapalitan ng ayos o tunog
o Katunog
o Pangalan ng Sikat
o Onomatopea
o Paggamit ng mga Metaphor
o Istruktura