Ang Aking Kapaligiran

Akda ni Jheru Anselmo Mendoza galing sa Wattpad

Anim na araw daw ang iginugol ng Diyos sa paglikha ng mundo at sa
ikapitong araw ay nagpahinga siya. Ginawa niya ang buong kalupaan at
katubigan. Lumikha siya ng puno at halaman, pati mga hayop na titira sa lupa,
sa tubig at sa kalangitan. Mula sa alabok ay nilikha niya ang isang espesyal na
nilalang; ito ay ang tao. Siya ang inatasang mangalaga sa lahat ng bagay na
nilikha ng Diyos. Siya ang tagapangalaga ng mundo. Ngunit ngayon, ang
tanong na naghahari ay nasaan na ang dating paraiso?

Maitim na tubig sa ilog, basura sa dagat at kalbong gubat – iyan ang iyong
makikita kapag minasdan mo ang kapaligiran. Nasaan ang tagapangalagang
nilikha ng Diyos upang magbantay sa lahat ng bagay na kanyang ginawa?
Alam mo ba kung nasaan siya? Nasa ilog at nagtatapon ng basura, nandoon
din siya sa gubat at namumutol ng puno, nasa loob din siya ng pabrika kung
saan nagtatapon siya ng langis sa dagat at nagbubuga ng maitim na usok.

Ang mga puno ay importante sa mga tao dahil ito ang naglilinis ng hangin at
sumisipsip ng tubig ulan upang hindi bumaha. Dahil sa walang tigil na
pagputol ng mga puno ay madalas magkaroon ng mga malalaking pagguho
ng lupa at pagbaha, pati ang mga hayop sa kagubatan ay nanganganib din
dahil nawawalan na sila ng tirahan. Kaunti na lang ang mga punong lumilinis
ng hangin ngayon kaya ang mga tao ay madalas magkasakit. Nagkakaroon
din ng mga pagbabago sa klima na dulot ng polusyon. Nagkakaroon ng mga
malalakas na bagyo at sobrang init at matagal na tagtuyot. Pati ang mga ilog
ay nasira at namatay na dahil sa kagagawan ng mga tao dulot ng walang
habas na pagtatapon ng basura. Katulad ng Ilog ng Meycauayan. Ang isa sa
pinaka-maruming ilog sa mundo na nandito sa aming lugar. Dati ay malinis pa
ang ilog na ito ngunit dahil sa walang tigil na pagtatapon ng basura ay unti-
unting nasira at namatay ang ilog.

Tunay na sa kabila ng pag-unlad ng sibilisasyon at teknolohiya ay  ang

kapaligiran ang higit na naaapektuhan. Kung may disiplina sana tayong mga
tao, siguro malinis at maganda parin ang kapaligirang ating ginagalawan
ngayon. Tayo ang tinaguriang tagapangalaga ng lahat ng bagay na nilikha ng
Diyos. Kailan pa tayo kikilos upang itama ang pagkakamaling ating nagawa?
Ngayon ang oras hangga’t hindi pa huli ang lahat. Tayo ang higit na
naaapektuhan. Nais kong makita muli ang paraisong nilikha ng Diyos.
Hahayaan pa ba nating tuluyang mawasak ang mundo. Papayagan mo ba na
kahit ang itsura ng dagat, puno at halaman ay hindi na kailanman masilayan
ng susunod na henerasyon. Tayo ang tagapangalaga, hindi tayo nilikha upang
maging taga-ubos at taga-sira. Simulan natin sa ating sarili, sa simpleng
pagtatapon ng wasto ay masisimulan nating likhain ang paraisong matagal ng
hinahanap ng mga tao.
 Global Warming sa Pilipinas

Halimbawa ng Pormal na Sanaysay – galing sa Sanaysay-Filipino.blogspot.com

Maraming isyu ang kinakaharap ng ating bansa sa kasalukuyan. Ngunit kung
ako’y bibigyan ng pagkakataon na maging bahagi ng mga isyung ito, ang una
kong pagtutuunan ng pansin ay ang isyu tungkol sa ating kapaligiran. Ginawa
ko ang sanaysay na ito upang mailahad ko ang mga bagay na aking naiisip na
kaakibat ng ating kapaligiran sa kasalukuyang panahon.

Patuloy na nasisira ang ating kapaligiran, dahilan upang magkaroon ng

negatibong pagbabago hindi lamang dito sa ating bansa bagkus pati na rin sa
buong sadaigdig. Ang lumalalang sitwasyon ay nagiging dahilan upang
magkaroon ng pangyayari na tinatawag na global warming. Ang global
warming ay ang pagtaas ng temperature ng ating mga karagatan at
atmosphere at ang patuloy na paglala nito. Sinasabi ng mga scientist at mga
eksperto na ang dahilan nito ay ang pagsusunog ng mga fossil fuels na
nagiging sanhi ng pagkasira ng ozone layer n gating atmosphere. At dahil
unti-unting nabubutas ang ozone layer, ang init na galing sa araw o itong
tinatawag na sun’s rays na mapanganib sa ating kapaligiran kung ito’y
direktang makapapasok ay siya na ngang nagyayari sa kasalukuyang panahon.
Ang ozone layer ang siyang nagsisilbing taga-sala nito o filter upang hindi ang
mga mabubuting sinag lamang ang makapasok sa ating atmosphere.

Sa isyu ng global warming, napakahalaga na pagtuunan ng pansin ang mga

bagay na nagiging dahilan ng ganitong pangyayari. Alamin, sa abot ng
makakaya, ang mga sanhi ng global warming. Sa ganitong paraan, malalaman
natin ang mga dahilan ng pagkasira ng ating atmosphere at magagawan natin
ng paraan. Maiiwasan natin ang mga gawaing nakapagdudulot ng unti-unting
pagkabutas ng ating ozone layer gaya ng pagsusunod ng mga fossil fuels.

Hindi lamang sa ating henerasyon maaaring makaapekto ang global warming.

Higit na mararamdaman ito ng ating mga anak at kanilang mga pamilya kung
hindi natin maaagapan ang pagkasira n gating kapaligiran. Marapat lamang
na hanggang maaga ay kumilos tayo upang hindi na lumala pa ang sitwasyon.
Kailangan lamang na magkaisa tayo upang masolusyunan natin ang
problemang kinakaharap. Malaki ang ambag ng bawat isa sa pagkakaroon ng
mabuti at malinis na kapaligiran. Huwag n asana tayong dumagdag pa sa mga
taong patuloy ang pagsira sa ating kapaligiran.
 Pagkasira ng Kalikasan: Isang Historikal na Pagtingin

Akda ni Gregorio V. Bituin Jr. galing sa SanaysayniGorio.blogspot.com

Walang makapagsasabi kung kailan nagsimulang mawasak ng unti-unti ang
kapaligiran. Maari nating sabihin na nagsimula ang pagkawasak na ito simula
nang magkaroon ang tao ng kamalayan na may problema sa ecosystem nang
may marami nang namamatay at nasasalanta (hindi dahil sa kalamidad kundi
dahil sa kagagawan ng tao.) Ngunit sa wari ko, bago pa malaman ng tao na
nasisira na ang kapaligiran at ang ating likas na yaman, ito ay unti-unti nang
nasisira.

Ngunit ang matinding pagkasira ng mga bahagi ng kapaligiran ay nito lamang

ika-20 siglo. Ito ang panahon kung saan maraming imbensyong imbes na
makatulong sa tao at sa kabuuan ng sandaigdigan ay nagkus nakapipinsala pa
ng kapaligiran. Bagamat hindi natin sinasabi na ang karamihan ng mga
imbensyon ng tao ay mapangwasak (sapagkat marami rin ang nakatutulong),
karamihan sa mga ito ay karumal-dumal, gaya ng pag-imbento ng mga
bombang nukleyar at iba pang armas-pandigma. Ang mga imbensyong
pamuksa na ito ay bunsod ng taimtim nilang pagkilala sa pribadong pag-aari
upang magkamal pa ng malaking tubo. Bakit at paano? Para sa mga
kapitalistang bansa na halos sakupin na ang buong mundo (nangyayari na ito,
lalo na ngayong panahon ng globalisasyon), hindi na baleng mamatay ang
kanilang kapwa basta’t malaki ang kanilang tutubuin at kikilalanin ang
kapangyarihan ng kanilang bansa. Ang mga nuclear weapons ay maaari nilang
gamiting panakot sa negosasyon at pananggalang sa sariling interes. Kung
tutuusin, ang mga nuclear weapons na ito ay basura kung ituring ng mga
mapagmahal at mapag-alaga sa kalikasan at kapaligiran. Ganyan katindi ang
sistema ng pribadong pagmamay-ari ng mga kagamitan sa produksyon o
kapitalistang sistema. Alalahanin sana natin ang Three Mile Islands accident at
ang Chrenobyl incident noong 1986 kung saan nagkaroon ng leak ang mga
nuclear facilities ng Russia at milyong tao ang naapektuhan.

Sa kabilang banda at sa isang mababaw na analisis, ang isang taong nagtapon

ng basura sa labas ng kanyang bakuran ay nakapag-contribute sa karumihan
ng kapaligiran dahil para sa kanya, hindi na niya sakop iyon. Wala siyang
pakialam kung makabara man iyon sa kanal na maaaring maging sanhi ng
pagbaha sa tikatik na ambon lamang. Ngunit kung wala ang konsepto ng
pribadong pag-aari sa kanyang pag-iisip at bagkus ay tinitingnan niya ang
kapaligiran at kalikasan bilang pag-aari ng lahat kaya’t dapat pangalagaan,
ang basura niya at tiyak na itatapon siya sa dapat pagtapunan.

Ang pagkakalat ng mga insustriya ng kanilang waste material sa mga ilog

(wala nang nabubuhay kahit isda dahil sa tindi ng pagkalason ng ilog) ay
senyales na wala silang pakialam sa mga mamamayan basta’t kumita lamang
ang kanilang negosyo.

Tingnan natin ang konteksto sa Pilipinas. Isinulat ni Graciano Lopez Jaena

noong panahon ng mga Kastila na ang Pilipinas ay sagana sa mga puno at
kagubatan. Inilarawan din niya na kayang suportahan ng Pilipinas ang buong
mundo sa kahoy. Ibig sabihin, mayabong pa ang ating mga kagubatan noon
at hindi nakakalbo gaya ngayon. Marami ding mapag-aral sa kasaysayan ang
nagsasabi na malaki ang naiambag ang organisadong relihiyon sa pagkasira
ng kalikasan. Ayon sa kanila, bago pa dumating ang mga mananakop sa ating
bansa, ang mga tribu o ang mga katutubo rito ay mapagmahal at
mapagbantay sa kalikasan. Meron silang pagkakaisa at itinuturing nila ang
bawat bagay sa kanilang paligid bilang kapamilya nila. Ito ‘yung panahon ng
primitibo komunal, ika nga ni Marx.

Ang tingin ng mga katutubo sa mga puno, ilog, atbp. ay mga nilalang din na
may karapatang mabuhay. Ngunit ito’y hindi nila sinasamba, kundi itinuturing
nilang kapwa rin nila may buhay. Kung tutuusin, nasa fifth level of
consciousness na sila sa pagtingin sa kalikasan. Samantalang ang sustainable
development (SD) na ipinangangalandakan ngayon sa iba’t ibang NGO ay
maituturing pa ring nasa first level of cosciousness pa lamang dahil ang tema
pa rin nito ay survival. Sa SD, hindi pa rin nahihiwalay ang pagtingin ng
kapitalista, halimbawa, sa puno. Ito’y isa lamang gamit. Ito’y hindi na TREE
kundi LOG na pambenta para makapag-survive at masustenahan ang kanyang
mga pangangailangan. Ganyan kasi mag-isip ang kapitalista. Bata pa lang ang
puno, may presyo na. Para kang sinukatan ng kabaong samantalang buhay na
buhay ka pa at malakas.

Sa mga tribu noon, ang tingin nila sa kalikasan ay sagrado na kahit hanggang
ngayon ay umiiral pa rin sa ibang mga tribu na hindi napasukan ng
westernized capitalist culture. Nuong dumatin ang mga puting unggoy, este,
mga dayuhang mananakop pala, at sinakop ang ating lupain, ginamit nila ang
espada’t krus upang palaganapin ang kanilang relihiyon. Itinuro nila sa mga
katutubo rito na hindi nila dapat sambahin ang mga puno at bagkus ay
sambahin nila ang tunay na diyos na nakaukit sa kahoy. (Ang kahoy ay
nanggaling sa puno!) Dito na nagsimula ang pagtingin nila sa kalikasan bilang
gamit at hindi na bilang kapatid na may karapatang mabuhay. Ini-alienate ng
mga mananakop ang mga katutubo sa kanyang sarili.

Ito ang nakasaad sa isang libro ng Democratic Socialist Party (DSP) ng

Australia na tumatalakay sa kalikasan, “The law of profit doesn’t care for the
law of nature.” (Ang batas ng tubo ay walang pakialam sa mga batas ng
kalikasan.) Ibig sabihin, kung ang prayoridad ng isa ay ang kanyang tutubuin,
wala na siyang pakialam sa kalikasan, ito man ay masira. Pero kung tutuuisn,
nag-iisip din naman ang mga kapitalista ng solusyon sa pagkasira ng
kalikasan, dahil baka naman daw masira ang pagkukuhanan nila ng mga hilaw
na materyales. Haaay, buhay nga naman!!!