BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA
Mag-aaral 1: Halika na magkantutis na tayo.
Mag-aaral 2: Mamaya na pagod pa kasi ako.
*Magkantutis (kanin, tuyo at kamatis/ turo-
turo) .
Ayon kay Dr. Fermin (2005)
Baryasyon- Ang tawag sa mga pekulyar na
katangiang mayroon ang isang wika kung
ihahambing sa iba.
Barayti- Ang aktuwal na wika o kaanyuang
pangwika na nagtataglay ng mga partikular na
katangiang tangi sa iba.
*Ang wika ay dinamiko- Ito'y buhay at
nagbabago.
MGA BARAYTI NG WIKA Ayon kay Fishman
(1971)
Barayti ng wika-ay nabubuo mula sa bawat
indibidwal na may kanya kanyang paraan ng
paggamit ng wika ito ay nagsasama sama upang
makabuo ng bagong anyo ng wika tulad ng
Diyalekto at Sosyolek.
Idyolek- Paggamit ng wika tangu sa isang tao
Hal: "anong nangyare, pare?"
"ok..." "am..." "so..."
A. Diyalekto Mula sa Dimensyong Heograpiko-
Ayon sa lugar, panahon at katayuan sa buhay ng
mga taong nagsasalita at kabilang sa isang
heyograpikal na komunidad. masasabing
multilinggwal ang bansa;
*may 160-170 na wika *may 100 na wika at 400
diyalekto
Hal. Ang diyalektong tagalog ay sinasalita sa
ibat-ibang lalawigan
*may baryasyon sa pagpapakahulugan at
paraan ng pagbigkas.
*may barayti ng tagalog ang Quezon, Batangas
at iba pa.
B. Sosyolek mula sa dimensyong sosyal-wika
ayon sa edukasyon, trabaho, edad, kasarian at
iba pa.
*Wika ng katayuang sosyo-ang wikang ito ay
edukasyonal, pinangkat ni Dr. Jose Villa
Panganiban (1965)
1. Balbal/Slang- Pinakamababa at sinasalita
umano ng mga hindi nakapasok sa paaralan.
Hal: "nag-123 ang mag bro." "Papampam ang
jologs na yan."
Taliwas dito sina Bermales at al (2001)-Bulgar
ang pinakamababa kabilang ang mura at
malalaswang salita.
2. Lalawiganin/Provincialism- Mga di gaanong
nakapagaral at kaunting karanasan sa
paglalakbay.
Hal: "Si Inday matahum"(Ilonggo) "Dios marhay
na aga" ( Bicol)
3. 2 uri ng kolokyalismo: × Pangkaraniwan- Mga
talasalitaang halo-halo na maaaring alam ng
nagsasalita, hiram, katutubo o biglabg pagpili na
walang pagsaalang-alang sa gramatika.
Hal: "Meron ba akong sinabing ganun
kagahapon" × May Talino- maingat at repinado
sa paggamit ng wika.
Hal: "Nandyan lang siguro yung mga banghay
aralin na ginawa ko.
4. Pampanitikan/Literary Level- Pinakamataas,
kailangan mag-aral at magpakadalubhasa upang
magtaglay nito. Kabilang sa Pilosopiya at
sikolohiya sa kahusayan.
Hal: "Nais kong lumipad kasama mo sa iyong
pangarap." "Lumuha ang langit sa kanyang
pamamaalam."
*Jargon (okupasyonal)-Gamit ng tiyak na grupo
sa pag-unawa sa katawagan tulad ng forex,
chat, download, online at iba pa.
*Argon/Sikretong lingo- sagra sa isnag tiyak na
lipunan tulad ng gaylingo/bekimon at Japanese
upang sila ng ang makaunawa. *Euphemismo-
Pamalit sa mga salita may dalang sakit at
sensitibong kahulugan tulad ng magdalena sa
halip na p*ta o nagbebenta ng laman.
Neolohismo sa Wika
• malinaw na makikita bilang baryasyon sa
barayti ng dimensyong sosyal ang neolohismo
sa wika
• mula sa wikang griyego na “neo” na
nangangahulugang bago
• ang terminong ito ay tumutukoy sa bagong
salita na nilikha upang maglahad ng bagong
konsepto, magbigay-ngalan, sa bagong bagay o
magbigay ng bagong kahulugan mula sa....
• Baryasyon
-komibinasyon ng mga pantig o kaya salita
hal. kantutis (kanin,tuyo,kamatis)
-akronim
hal FB (facebook)
-panghihiram at pagpapaiklu
hal. apir (up here)
-panghihiram at pagbibigay ng bagong
kahulugan
hal. trapik (sa kultura ng bansa ay mabagal na
paggalaw ng anumang transportasyon)
-pagbibigay ng bagong kahulugan
hal. pagtutulak ng bato (nagbebenta ng bawal
na gamot)
-pagbaliktad
hal. etneb (bente) -paglalapi hal.mag-tweet
(gumawa ng mensahe na mababasa ng mga
followers) -paggamit ng pangalan (eponyms)
hal. Rizalista
-paggamit ng ngalan ng produkto
hal. colgate (ginagamit para katawanin ang
lahat ng uri ng toothpaste
-paggamit ng ngalan/pamagat ng programang
pangmidya
hal. i-youtube (ilagay o hanapin ang video)
•Inuri ni Dr. Salazar ang neolohismo sa pormal
at di pormal -halimbawa ng pormal “pantayong
pananaw at maugnaying Talasalitaan pang-
agham, ingles-pilipino -ang pormulasyon ay
pinag-ugnay-ugnay na magkakamag-anak na
salita
hal. Philosophy- Batnayan -batayan at hanayan
• Ang jejemon at bekimon sa dimensyong
sosyal
⁃ jejemon na may taglay na jejenese bilang
kanilang sosyolek. tinukoy ni Dr.Salazar itong di-
pormal
⁃ang baryasyon nito ay makikita sa
pagdaragdag ng h,j,x,z bilang paningit sa bawat
pantig/titik,pagpapalitan ng case ng titik at
pagtumbas ng bilang para sa alpabeto at
alpabeto para sa bilang
hu-u-ismo -pagpapaikli ng mensahe dahil sa
limitadong karakter
⁃jejemonismo -pag papahaba
hal. hu u? Eow pFouhZ
•gay lingo/gay speak ng mga bekimon -
baryasyon ng barayting ito ang paglalagay ng
panlapi,pag uulit,paggamit ng ngalan,
pagbibigay ng bagong konsepto at pagpapaikli.
•rehistro ng wika at ang domeyn pangwika
-barayti ng wika ang rehistro at ang mga
kaugnay nitong moda at tenor/estilo -
pansamantalang barayti sapagkat kagyat
lamang ang sitwasyong pinaggagamitan
•ang rehistro ay tumutukoy sa gamit ng wika sa
isang tiyak ba larang.
-tinitignan ang rehistro ayon sa moda o ang
paraan kung paano ginagamit ang wika.
maaaring pasulat o pasalita
-tenor/estilo o sa kapormalan o hindi ng
paggamit ng wika
-domeyn ay ang tiyak na larang o disiplinang
gumagamit ng wika
Halimbawa:
Domeyn/Larang at halimbawa
Entertainment-showbiz (commercial,on-
cam,greetings,taping/shooting,cut,flop)
Rehistro
Moda: pasulat at pasalita
Tenor/Estilo: pormal at di-pormal
GAMIT NG WIKA BILANG KODA NG
KOMUNIKASYON
1. Instrumental- tumutugon sa
pangangailangan sa isang gawain. At pakikiusap.
Hal: "Pakidala rito ang papel."
2. Regulatori- pagkontrol at paggabay sa kilos o
asal ng iba. Hal: "Ang gawing likuran ng papel
ay iyong sulatan."
3. Interaksyunal- tumutukoy sa relasyong
sosyal. Hal: "Mabalos." (Bicol-salamat) "Paano
ano ikaw?" (Hilaynon-kamusta ka?)
4. Personal-nagbabahagi ng sariling
damdamin. Hal: "Pinapatotohanan ko ang iyong
mga sinabi."
5. Imahinatibo- pagbuo o paglikha ng imahe
Hal. Ang kahapon ay kapatid ng ngayon at bukas
6.Heyuristiko- pagkuha ng impormasyon sa
pamamagitan ng pagtatanong,pagsasagawa ng
surbey at pagsasaliksik
Hal. Ilan ang sumagot ng hindi?
7. Impormatibo- nagbibigay ng impormasyon sa
pamamagitan ng pag-uulat
Hal. Si G.Cruz ay nahalal bilang pangulo ng
samahan.