Các khí cụ điện điều

khiển – Contactor &

Khởi động từ
 CONTACTOR

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 2
 Khái niệm chung về Contactor

 Là khí cụ điện đóng cắt thường xuyên mạch động

lực (từ xa hoặc tại chỗ; tự động hoặc bằng tay)
 Cơ cấu truyền động : nam châm, thủy lực, khí nén
 AC & DC
 Loại có và không có tiếp điểm

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 3
 Các tham số cơ bản của Contactor (1)

 Dòng định mức Iđm

 Là dòng điện mạch lực ở chế độ dài hạn
 10 – 20 – 40 – 60 – 100 – 250 – 300 – 600 – 800
A
 Nếu trong tủ kín  phải giảm dòng bớt đi 10%
do điều kiện tỏa nhiệt không đảm bảo.
 Nếu làm việc lâu hơn 8h  phát sinh oxide ở
tiếp điểm  dòng định mức phải xuống thấp đi
20% do nhiệt độ điểm tiếp xúc tăng quá mức cho
phép

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 4
 Các tham số cơ bản của Contactor (2)

 Điện áp cuộn dây Ucd đm

 Là điện áp đặt vào cuộn hút
 Ngưỡng dưới 85% vẫn hút, ngưỡng trên 110%
không phát nóng quá mức cho phép
 Điện áp định mức Uđm
 Là cấp điện áp tương ứng với mạch lực thao tác
 110 – 220 – 440 VDC & 110 – 220 – 380 – 500
VAC
 Số cực
 Là số cặp tiếp điểm chính của Contactor
 1, 2, 3, 4 cực

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 5
 Các tham số cơ bản của Contactor (3)

 Số cặp tiếp điểm phụ

 NO & NC
 Dòng định mức chuẩn hóa qua tiếp điểm phụ :
5A hoặc 10A
 Tuổi thọ
 Cơ khí : đóng cắt không tải đến khi hỏng cơ
khí(10e7)
 Tuổi thọ điện : đóng cắt dòng định mức (10% cơ
khí)

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 6
 Các tham số cơ bản của Contactor (4)

 Tần số thao tác

 Là số lần đóng cắt trong 01 giờ : 100; 300; 600;
1500
 Bị hạn chế bởi sự phát nóng của tiếp điểm chính
và của cuộn dây contactor
 Ổn định động và ổn định nhiệt
 Ổn định động khoảng 10Iđm
 Ổn định nhiệt : dòng ngắn mạch chạy qua trong
thời gian cho phép mà tiếp điểm không bị hàn
dính

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 7
 Cấu tạo cơ bản của Contactor

 Hệ thống mạch vòng dẫn điện

 Hệ thống dập hồ quang
 Hệ thống các lò xo nhả và lò xo tiếp điểm
 Nam châm điện
 Vỏ và các chi tiết cách điện khác

8
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 8
 Hệ thống mạch vòng dẫn điện của contactor

 Thanh dẫn
 Dây dẫn mềm
 Đầu nối
 Hệ thống tiếp điểm
 Giá đỡ tiếp điểm
 Tiếp điểm động
 Tiếp điểm tĩnh
 Cuộn dây dòng điện (nếu có)

9
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 9
 Hệ thống dập hồ quang

 Nhiệm vụ : nhanh chóng dập tắt hồ quang sinh ra

trong quá trình đóng cắt
 Dập hồ quang DC : thường có cuộn thổi từ mắc nối
tiếp nhằm kéo dài thân hồ quang và đẩy vào buồng
dập (dàn dập hoặc khe zigzag)
 Dập hồ quang AC : thường có dạng 1 pha 2 chỗ
ngắt, dập bằng dàn dập hoặc khe zigzag có kết hợp
với cuộn thổi từ

Phùng Tuấn – Bộ môn TBĐ – ĐT – Khoa Điện – Đại học Bách Khoa Hà Nội 10
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 10
 Nam châm điện contactor

 Là bộ phận sinh lực hút điện từ đảm bảo cho hệ

thống tiếp điểm thường mở được đóng lại một cách
chắc chắn
 Yêu cầu
 Đặc tính lực hút cao hơn đặc tính cơ
 Khi điện áp cuộn hút giảm còn 85%, đặc tính
vẫn cao hơn
 Không thiết kế quá cao  tránh lãng phí + tránh
va đập cơ khí

11
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 11
 Kết cấu nam châm điện của contactor

 Kết cấu mạch từ : thép khối hoặc thép lá ghép

 Cuộn dây
 Không phát nóng quá mức cho phép ứng với cấp
cách điện nếu điện áp đặt vào đạt tới 110% Uđm
 DC : lực hút ở trạng thái nắp hút lớn không cần
thiết  có điện trở giảm dòng mắc nối tiếp với
cuộn dây  giảm tiêu hao năng lượng trên cuộn
dây
 AC : khi nắp hở  dòng lớn. Cần chú ý không
cấp điện cho cuộn dây nếu nắp bị kẹt

12
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 12
 Tiêu chuẩn IEC-947-4 (1)

 Contactor loại AC1 ( loại Uđm ≤ 440 VAC)

 Dùng cho phụ tải có hệ số công suất cao cosφ >
0.95
 Lựa chọn theo công suất định mức Pđm hoặc
dòng điện định mức
 Theo tuổi thọ yêu cầu (làm việc ổn định không
cần can thiệp sửa chữa)
 Ví dụ lựa chọn contactor thỏa mãn các yêu cầu
 Uđm = 220VAC
 Iđm = 50 A
 Tuổi thọ 4 triệu lần thao tác
13
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 13
 14
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 14
 Tiêu chuẩn IEC-947-4 (2)

 Contactor loại AC3 ( loại Uđm ≤ 440 VAC)

 Lựa chọn theo công suất định mức Pđm hoặc
dòng điện định mức
 Theo tuổi thọ yêu cầu (làm việc ổn định không
cần can thiệp sửa chữa)
 Dòng cắt là dòng định mức
 Ví dụ
 Động cơ 3 pha rotor lồng sóc
 Pđm = 5.5 kW, Uđm = 380V
 Tuổi thọ 3 triệu lần thao tác

15
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 15
 16
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 16
 Tiêu chuẩn IEC-947-4 (3)

 Contactor loại AC2 và AC4 ( loại Uđm ≤ 440 VAC)

 Lựa chọn theo dòng cắt (có thể lấy bằng dòng
Start)
 Theo tuổi thọ contactor
 Ví dụ
 Động cơ 3 pha rotor dây quấn
 Pđm = 7.5 kW, Uđm = 380V, cosphi = 0.87, hiệu
suất 97%
 Tuổi thọ 300.000 lần thao tác

17
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 17
 18
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 18
 Sơ đồ thực hiện điều khiển dùng contactor

19
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 19
 Các bài toán về lựa chọn contactor (1)

 Động
cơ 3 pha rotor lồng sóc
 Điện lưới 380 V
 Công suất định mức 12kW
 Cosφ = 0.93, hiệu suất η = 0.76
 Làm việc 14h/ngày
 1200 thao tác/giờ
 250 ngày/năm
 Yêu cầu
 Xác định kiểu contactor (AC1-AC2-AC3-AC4)
 Tính dòng cắt
 Lựa chọn loại contactor
20
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 20
 Các bài toán về lựa chọn contactor (2)

 Động
cơ 3 pha rotor lồng sóc
 Điện lưới 400 V
 Công suất định mức 38kW
 Cosφ = 0.78, hiệu suất η = 0.8
 Làm việc ngắn hạn, bội số khởi động = 7
 Hành trình kéo dài 5 phút, 7h/ngày, 5 ngày/tuần,
40 tuần/năm
 Yêu cầu
 Xác định kiểu contactor (AC1-AC2-AC3-AC4)
 Tính dòng cắt
 Lựa chọn loại contactor
21
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 21
 KHỞI ĐỘNG TỪ

Phùng Tuấn – Bộ môn TBĐ – ĐT – Khoa Điện – Đại học Bách Khoa Hà Nội 22
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 22
 Khái niệm về Khởi động từ

 Là khí cụ điện dùng để điều khiển từ xa việc đóng,

cắt, đảo chiều quay và bảo vệ quá tải cho phụ tải
động cơ điện
 Cấu tạo bao gồm contactor và rơle nhiệt lắp trên
cùng một mạch. Nếu có 2 contactor để đảo chiều
quay ta có khởi động từ kép.
 Rơle nhiệt có chức năng bảo vệ quá tải
 Cả mạch thường được bảo vệ dự phòng bằng cầu
chì

23
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 23
 Các tham số kỹ thuật của khởi động từ

 Điện áp định mức Uđm

 Dòng định mức Iđm
 Công suất làm việc định mức Pđm
 Điện áp cuộn dây Ucd đm
 Số cực
 Số cặp tiếp điểm phụ
 Tuổi thọ
 Tần số thao tác

24
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 24
 Đặc tính bảo vệ

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 25
 Khởi động trực tiếp động cơ

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 26
 Khởi động động cơ theo cách đổi nối sao-tam giác

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 27
 Khởi động bằng cách phân đoạn cuộn dây/điện trở
stator

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 28
 Khởi động cơ bằng máy biến áp

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 29
 Khởi động cho động cơ không đồng bộ rotor có chổi
góp

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI – VIỆN ĐIỆN - BÀI GIẢNG– TS. PHÙNG ANH TUẤN – 2011 -VI 30