∆ιαπανεπιστηµιακό Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών

Κλινική Φαρµακολογία- Θεραπευτική

ΧΑΠ

∆ιπλωµατική εργασία:

Συχνή πάθηση, που µπορεί να προληφθεί και να
αντιµετωπιστεί, χαρακτηρίζεται από εµµένουσα
απόφραξη των αεραγωγών που συνήθως είναι
Η Θ Ε ΡΑ Π Ε Υ Τ Ι Κ Η Α Ν Τ Ι Μ Ε ΤΩ Π Ι Σ Η
προοδευτική και σχετίζεται µε µια υπερβολική χρόνια
Τ Η ς Χ Α Π & ΤΟ Υ Β Ρ Ο Γ Χ Ι ΚΟ Υ Α Σ Θ Μ ΑΤΟ Σ
φλεγµονώδη απάντηση των αεραγωγών και του
ΣΤΗΝ Π.Φ.Υ πνεύµονα σε βλαπτικά σωµατίδια και αέρια

Οι παροξύνσεις και οι συνυπάρχουσες παθήσεις

Τ Σ Ο Υ Κ Ν Ι ∆ Α Α Ι Κ ΑΤ Ε Ρ Ι Ν Η
συµβάλουν στη συνολική βαρύτητα της νόσου σε
Ε Π Ι Β Λ Ε Π Ω Ν : Γ Ο Υ Ρ Γ Ο ΥΛ Ι Α Ν Η Σ Κ Ω Ν Σ ΤΑ Ν Τ Ί Ν Ο ς συγκεκριµένους ασθενείς
Κ ΑΘ Η Γ Η Τ Η Σ Π Ν Ε Υ Μ Ο Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Σ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Υ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ι Α Σ

Α Λ Ε Ξ Α Ν ∆ Ρ Ο Υ Π ΟΛ Η 2 0 1 4

Συνδυασµένη αξιολόγηση στη ΧΑΠ Θεραπευτικές επιλογές:

C D
A B
Ο ασθενής κατατάσσεται σε µια
από τις 4 κατηγορίες:
Αποφυγή παραγόντων κινδύνου

A: λιγότερα συµπτώµατα,
∆ΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟς
χαµηλός κίνδυνος
ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥΣ
/ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥΣ ΡΥΠΟΥΣ

B: περισσότερa

συµπτώµατα, χαµηλός • Σωµατική άσκηση & αποκατάσταση
κίνδυνος

C: λιγότερα συµπτώµατα,
• Εµβολιασµός για γρίπη & πνευµονιόκοκκο
υψηλός κίνδυνος

D: περισσότερα
συµπτώµατα, υψηλός • Φαρµακευτική θεραπεία
κίνδυνος

1
 Θεραπευτικές Επιλογές: φαρµακοθεραπεία Φαρµακευτική θεραπεία σταθερής ΧΑΠ
Ασθενής Πρώτη επιλογή ∆εύτερη επιλογή Εναλλακτικές
Β2 –διεγέρτες SAMA LAMA ή LABA θεοφυλλίνη
Α ή ή
 Βραχείας δράσης-SABA (σαλβουταµόλη, τερβουταλίνη) SABA κατ'επίκληση SAMA +SABA
 Μακράς δράσης- LABA (φορµοτερόλη, σαλµετερόλη)
-ULTRA-LABA (ινδακατερόλη) Β LAMA ή LABA LAMA + LABA SABA ή και SAMA
Αντιχολινεργικά θεοφυλλίνη
 Βραχείας δράσης -SAMA (ιπρατρόπιο) LABA + ICS LAMA + LABA PDE4-INH
 Μακράς δράσης- LAMA (τιοτρόπιο) ή SABA ή και SAMA
C LAMA θεοφυλλίνη
Συνδυασµός SABA +SAMA (σαλβουταµόλη + ιπρατρόπιο)
Εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή –ICS (µπεκλοµεθαζόνη, βουδεσονιδη,
φλουτικαζόνη) LABA + ICS LAMA+ ICS ή SAMA και η/SABA
Μεθυλξανθίνες (θεοφυλλίνη, αµινοφυλλίνη) ή LABA + ICS και LAMA ή Καρβοκυστείνη
Συνδυασµοί LABA/ICS (σαλµετερόλη/φλουτικαζόνη, φορµοτερόλη/ D LAMA LAΒΑ + ICS και PDE4-INH ή θεοφυλλίνη
LABA+ LAMA ή
βουδεσονίδη, φορµοτερόλη/µπεκλοµεθαζόνη)
LAMA + PDE4-INH
Αναστολείς φωσφοδιεστεράσης (ροφλουµιλάστη)

Θεραπευτικές επιλογές: Βρογχοδιασταλτικά Θεραπευτικές επιλογές: ICS

• Κύρια φάρµακα (β2- διεγέρτες, αντιχολινεργικά, θεοφυλλίνη και οι
συνδυασµοί αυτών)για τη συµπτωµατική αντιµετώπιση των
συµπτωµάτων της ΧΑΠ (Evidence A)-
• Τα βρογχοδιασταλτικά µακράς δράσης βελτιώνουν τον FEV1, τη
δύσπνοια, την ποιότητα ζωής και τις παροξύνσεις (Evidence A)

Η τακτική χρήση ICS βελτιώνει τα συµπτώµατα, την αναπνευστική
λειτουργία και την ποιότητα ζωής και µειώνει τη συχνότητα των
παροξύνσεων σε ασθενείς µε ΧΑΠ και FEV1 <60% προβλ.
(Evidence A)

Η θεραπεία µε ICS σχετίζεται κυρίως µε αυξηµένο κίνδυνο
εµφάνισης πνευµονίας (Evidence A)

Ο συνδυασµός βρογχοδιασταλτικών και άλλων φαρµακευτικών
Η διακοπή της θεραπείας µε ICS µπορεί να οδηγήσει σε εµφάνιση
κατηγοριών µπορεί να βελτιώσει την αποτελεσµατικότητα µε παροξύνσεων σε κάποιους ασθενείς
λιγότερες ανεπιθύµητες ενέργειες (Evidence B)

Η µονοθεραπεία µε ICS ∆ΕΝ συνιστάται σε ασθενείς µε ΧΑΠ

2
 Θεραπευτικές επιλογές: Συνδυασµοί Θεραπευτικές επιλογές

LABA+ICS : πιο αποτελεσµατικοί από τα συστατικά τους στη
βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας και της ποιότητας ζωής
αλλά και στη µείωση των παροξύνσεων σε ασθενείς µε µέτρια
(Evidence B) έως πολύ σοβαρή ΧΑΠ (Evidence A)

LABA +ICS και LAMA: βελτίωση της αναπνευστικής λειτουργίας &
ποιότητα ζωής, ενώ µπορεί να µειώσει περαιτέρω τις παροξύνσεις
(Evidence B) – χρειάζονται περισσότερες µελέτες

LAMA + ICS: υπάρχει λογική στη χρήση τους –όχι µελέτες

PDE4-INH: η προσθήκη της σε µακράς δράσης βρογχοδιασταλτικά ή
LABA/ICS συνδυασµούς ενδείκνυται σε ασθενείς µε σοβαρή και πολύ
σοβαρή ΧΑΠ, συχνές παροξύνσεις, χρόνια βρογχίτιδα ,µειώνει τις
παροξύνσεις που χρειάζονται κορτικοστεροειδή PO (Evidence A)

Μια χαµηλή δόση θεοφυλλίνης µειώνει τις παροξύνσεις αλλά δε βελτιώνει τη
µετά βρογχοδιαστολή σπιροµέτρηση .
Είναι λιγότερο αποτελεσµατική και λιγότερο καλά ανεκτή από τα εισπνεόµενα
βρογχοδιασταλτικά µακράς δράσης και ∆εν συνιστάται όταν αυτά είναι
διαθέσιµα και ανεκτά (Evidence B)
• ∆ε συνιστάται η εκτεταµένη χρήση βλεννολυτικών (Evidence D)
Ασθενείς που δεν λαµβάνουν I CS, η θεραπεία µε καρβοκυστεΐνη ή N-
ακετυλκυστεΐνη µπορεί να µειώσει τις παροξύνσεις (Evidence B)

• Αντιβηχικά: ∆εν συνιστώνται (Evidence D)

Συστηµατικά κορτικοστεροειδή - Αντιβιοτικά: ∆εν συνιστώνται σε

σταθερή ΧΑΠ

Βρογχικό Άσθµα Επίπεδα ελέγχου του άσθµατος

Α. Αξιολόγηση ελέγχου (κατά προτίµηση τις τελευταίες 4 εβδοµάδες)
• χρόνια φλεγµονώδης νόσος των αεραγωγών στην οποία Ελεγχόµενο Μερικώς Μη Ελεγχόµενο
διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο ένας σηµαντικός αριθµός Ελεγχόµενο
κυττάρων και µεσολαβητών φλεγµονής. Η φλεγµονή αυτή (οποιοδήποτε µέσα
συνοδεύεται από υπεραντιδραστικότητα των αεραγωγών και σε µία εβδοµάδα)
οδηγεί σε υποτροπιάζοντα επεισόδια συρρίτουσας αναπνοής,
δύσπνοιας, σφιξίµατος στο στήθος και βήχα, ιδιαίτερα το βράδυ ή Ηµερήσια Καθόλου (≤2 φορές >2 φορές την Τρία ή
Συµπτώµατα
τις πρώτες πρωινές ώρες. Τα επεισόδια συνδυάζονται µε την εβδοµάδα εβδοµάδα περισσότερα
απόφραξη των αεραγωγών και αναστρέφονται µε η και χωρίς Περιορισµός χαρακτηριστικά
Καθόλου Οποιοσδήποτε
θεραπεία δραστηριοτήτων του
µερικά ελεγχόµενου
Νυχτερινά Καθόλου Οποιαδήποτε άσθµατος (ή
συµπτώµατα- παρόξυνση)
αφύπνιση
Λήψη Καθόλου >2 φορές την
ανακουφιστικών
(ή ελάχιστη) εβδοµάδα
PEF /FEV1 Φυσιολογική (ή <80% προβλ. (ή
σχεδόνφυσιολογική) καλύτερης
προσωπικής)

3
 Επίπεδα ελέγχου του άσθµατος GINA 2011: θεραπευτικά βήµατα
Βήµα 1 Βήµα 2 Βήµα 3 Βήµα 4 Βήµα 5
Β. Εκτίµηση µελλοντικού κινδύνου (κίνδυνος παροξύνσεων, Ταχείας δράσης Β2 κατ’ επίκληση
αστάθεια, ταχεία έκπτωση αναπνευστικής λειτουργίας,
Επιλογές Επιλογές Πρόσθεση Πρόσθεση
παρενέργειες φαρµάκων)

Χαρακτηριστικά που σχετίζονται µε αυξηµένο κίνδυνο
SABA κατ’ Χαµηλή δόση Χαµηλή δόση Μέτρια ή Oral CS
ανεπιθύµητων ενεργειών στο µέλλον:
επίκληση ICS ICS + LABA υψηλή δόση (χαµηλή
Κακός έλεγχος, συχνές παροξύνσεις το προηγούµενο έτος, ICS+ LABA δόση)
νοσηλεία σε ΜΕΘ για το άσθµα οποτεδήποτε, χαµηλός FEV1,
LTRA Μέτρια ή LTRA Anti IgE
έκθεση σε κάπνισµα, υψηλές δόσεις φαρµάκων
υψηλή δόση SR
ICS Theophylline
Χαµηλή δόση
ICS + LTRA
Χαµηλή δόση
ICS + SR
Theophylline

Θεραπευτικές επιλογές: Θεραπευτικές Επιλογές: φαρµακοθεραπεία

Αποφυγή παραγόντων κινδύνου

ΑΚΑΡΕΑ

ΤΡΊΧΩΜΑ, ΠΕΡΙΤΤΏΜΑΤΑ, ΦΤΕΡΑ ΖΩΩΝ, ΚΑΤΣΑΡΙ∆ΕΣ

ΓΥΡΕΙΣ, ΜΟΥΧΛΑ

ΚΑΠΝΟΣ ΤΣΙΓΑΡΟΥ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ, ΤΡΟΦΙΜΑ
• Αντιµετώπιση υποκείµενων νόσων

ΡΙΝΙΤΙ∆Α, ΠΑΡΑΡΙΝΟΚΟΛΠΙΤΙ∆Α, ΡΙΝΙΚΟΙ ΠΟΛΥΠΟ∆ΕΣ

ΓΟΠ, ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

ΑΓΧΩ∆ΗΣ ∆/ΧΗ, ∆/ΧΗ ΠΑΝΙΚΟΥ
• Αντιγριπικός εµβολιασµός
• Φαρµακευτική θεραπεία

Ρυθµιστικά φάρµακα:
 Εισπνεόµενα κορτικοστεροειδή-ICS (µπεκλοµεθαζόνη, βουδεσονίδη,
φλουτικαζόνη, σικλεσονίδη, µοµεταζόνη)
 Αντιλευκοτριένια- LTRA (µοντελουκάστη)
 Β2-διεγέρτες µακράς δράσης- LABA (φορµοτερόλη, σαλµετερόλη)
 Θεοφυλλίνη
 Συστηµατικά κορτικοστεροειδή
 Αντι-IgE (omalizumab)
 Χρωµόνες (χρωµογλυκικό νάτριο, νατριούχος νεδοκροµίλη)
• Ανακουφιστικά φάρµακα
 Β2-διεγέρτες ταχείας έναρξης δράσης (SABA-σαλβουταµόλη, τερβουταλίνη,-
φορµοτερόλη)
 Αντιχολινεργικά βραχείας δράσης (ιπρατρόπιο, οξιτρόπιο)
 Κορτικοστεροειδή συστηµατικά
 θεοφυλλίνη

4
 Θεραπευτικές επιλογές: SABA

Κύριο φάρµακο στο βήµα 1 ελέγχου του
άσθµατος και ως κατ’ επίκληση ανακουφιστική
αγωγή σε κάθε βήµα
LTRA

αντιφλεγµονώδη δράση, ήπια βρογχοδιαστολή

Βελτιώνουν τη λειτουργία του πνεύµονα, τη
συµπτωµατολογία

Μειώνουν τις κρίσεις
• Εναλλακτική αγωγή επί δυσανεξίας ή άρνησης λήψης
ICS, επί αλλεργικής ρινίτιδας, aspirin-sensitive asthma
• Προστίθενται στα ICS, ώστε να ελεγχθεί η νόσος µε
µικρότερες δόσεις κορτικοστεροειδών ή εναλλακτικά
των LABA,aν και υπολείπεται του LABA+ICS
συνδυασµού
Θεραπευτικές επιλογές: ICS

Ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας(βήµατα 2-5)
(Evidence A)

Βελτιώνουν την αναπνευστική λειτουργία, τη
συµπτωµατολογία την ποιότητα ζωής

Μειώνουν τον αριθµό των παροξύνσεων, τη
θνητότητα από τη νόσο
• ∆ε θεραπεύουν τη νόσο και επί διακοπής αυξάνεται ο
κίνδυνος παρόξυνσης
Θεραπευτικές επιλογές
• Οι LABA δεν πρέπει να δίνονται ως µονοθεραπεία
• Οι συνδυασµοί LABA/ICS (σταθεροί ή µη):

Βελτιώνουν τα συµπτώµατα, την πνευµονική λειτουργία

Ελαττώνουν τη συχνότητα παροξύνσεων, τη χρήση β2-
διεγερτών ταχείας δράσης

Ταχύτερος έλεγχος της νόσου και µε µικρότερες δόσεις
κορτικοστεροειδών

Οι σταθεροί συνδυασµοί είναι πιο εύχρηστοι,
αυξάνουν τη συµµόρφωση και εξασφαλίζουν ότι το
LABA δεν θα λαµβάνεται ως µονοθεραπεία.
5
 Θεραπευτικές επιλογές ΣΚΟΠΟΣ

• Η θεοφυλλίνη: εναλλακτική ρυθµιστική αγωγή β’
Πρωτογενώς: καταγραφή

γραµµής και πάντα ως µέρος συνδυασµού
/υπολείπεται των LABA
• χρωµόνες : εναλλακτική αγωγή:

στο βρογχόσπασµο επί άσκησης

στο βήµα 2: υπολείπονται σε αποτελεσµατικότητα
αλλά έχουν καλό προφιλ ασφάλειας
• Αντι-IgE: προσθήκη σε σοβαρό αλλεργικό άσθµα, επί
αδυναµίας ελέγχου µε τα υπόλοιπα διαθέσιµα
ρυθµιστικά φάρµακα (υψηλές δόσεις εισπνεόµενων ή
και συστηµατικών στεροειδών)
 προτύπων συνταγογράφησης στη σταθερή ΧΑΠ &
στο άσθµα –σύγκριση µεταξύ ειδικών πνευµονολόγων
και λοιπών ειδικοτήτων
• ∆ευτερογενώς: καταγραφή
 ειδικότητας συνταγογραφούντος ιατρού ανά νόσο
 συνοσηροτήτων

ΥΛΙΚΟ & ΜΕΘΟ∆ΟΙ

530 συνταγές

368 ΧΑΠ- 162 ΑΣΘΜΑ

• 14 Φαρµακεία:
ΧΑΠ

9 από από αστικές περιοχές (Ξάνθη, καβάλα, ∆ράµα,
Βόλος)

5 από περιαστικές /αγροτικές(Ελευθερούπολη,
Χρυσόκαστρο, Γραβούνα, Σάπες)
• ∆ιάρκεια συλλογής 6 µήνες (09/2012-02/2013)

6
 ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΩΝ &
ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΝΤΟΣ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΧΑΠ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΝΕΥΜ/ΓΟΙ ΠΑΘ/ΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΡ∆/ΓΟΙ ΩΡΛ ΑΝΕΥ ΑΛΛΕΡ/ΓΟΙ
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΣΥΝ/ΦΗΣΗΣ ΙΑΤΡΟΙ
ΜΕ ΧΑΠ

ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΟΣ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΩΝ: Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΗ ΜΑΚΡΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ 158 43,05% LABA/ICS 82 26 20 26 4 2 3 1

& ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆ΟΥΣ (LABA/ICS) LABA/ICS 44 17 14 11 2
ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΑ ΜΑΚΡΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (LAMA) 148 40,33% +LAMA
LAMA 42 13 11 15 3
Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΕΣ ΜΑΚΡΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (LABA) 91 24,8%
LABA 36 8 7 19 1 1
ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η (ICS) 54 14,7%
ΑΝΤΙΛΕΥΚΟΤΡΙΕΝΙΑ (LTRΑ) 27 7,36% LABA + 22 10 6 6
LAMA
ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SAMA) 22 6%
ICS 12 3 3 4 1 1
ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΟΣ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΩΝ: Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΗ & 13 3,54%
ICS + SAMA 10 5 3 1 1
ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΟΥ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SABA/SAMA)
ΑΝΑΣΤΟΛΕΑΣ ΦΩΣΦΟ∆ΙΕΣΤΕΡΑΣΗΣ (PDE-4 INH) 13 3,54% LAMA+ ICS 9 4 4 1
ΘΕΟΦΥΛΛΙΝΗ 11 3%
Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΕΣ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SABA) 10 2,72% LABA/ICS + 8 3 4 1
LTRI
ΑΝΤΙΙΣΤΑΜΙΝΙΚΑ (Anti-His) 7 1,9%
LABA/ICS 8 2 2 3 1
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η 6 1,63%
+SAMA
ΧΡΩΜΟΓΛΥΚΙΚΟ ΝΑΤΡΙΟ/ΝΑΤΡΙΟΥΧΟΣ ΝΕ∆ΟΚΡΟΜΙΛΗ - -
LTRI 7 1 2 4
ΒΛΕΝΝΟΛΥΤΙΚΑ/ΑΝΤΙΒΗΧΙΚΑ - -

ΓΡΑΦΗΜΑ 1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ ΣΤΗ ΓΡΑΦΗΜΑ 2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΝΤΟΣ ΙΑΤΡΟΥ &
ΧΑΠ. ΑΝΑ ΑΡΙΘΜΟΥ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΗ ΧΑΠ.

160
60
141 55
140
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ ΑΝΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ

51
124 50 48
120
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ

100 40
35 ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ
84
32 32
80
30

60
24 2425 ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ

20
40
13 ΛΟΙΠΕΣ
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ
20 17 10 9
7
1 1 3 3 4
0 1 1 1
1 2 3 4 5 6 0
1 2 3 4 5 6

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ

7
 ΠΙΝΑΚΑΣ 4 . ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΜΕ ΧΑΠ
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΝΤΩΝ ΙΑΤΡΩΝ
ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΑΠ
ΧΑΠ- ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ

ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ
ΥΠΕΡΤΑΣΗ 48(13,1%)
ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 43(11,72%)
ΙΑΤΡΟΙ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 137 37,23%
ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ 33(3,9%)
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ 119 32,34%
∆ΥΣΛΙΠΙ∆ΑΙΜΙΑ
27(7,36%)
ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ 87 23,64% ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ 26(7,08%)

11 ΚΑΡ∆ΙΟΛΟΓΟΙ 3%
ΑΓΧΩ∆ΗΣ ∆/ΧΗ - ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ 26(7,08%)
ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝ∆ΡΟΜΗΣΗ 16(4,36%)
ΛΟΙΠΕΣ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΕΣ 14 2 ΩΡΛ 0,54%
ΑΛΛΕΡΓΙΑ 14(3,8%)
1 ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ 0,27%
ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ 10(2,72%)
ΑΝΕΥ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ 11 3% ΚΑΡ∆ΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ 10(2,72%)

ΓΡΑΦΗΜΑ 4. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ & ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΗ

ΧΑΠ
ΓΡΑΦΗΜΑ 3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΧΑΠ
100

90 86
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ

120
80
102
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ

100 70

61
ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ

79 60
80 53
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ
50
ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ
60 39
40 ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ
40 29 ΛΟΙΠΕΣ/ΑΝΕΥ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ
30 26
40
20
20 16
23 14
20
10 6 7
4 3
2 1
0 0
0 1 2 3
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΛΟΙΠΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ
ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ

8
 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΧΑΠ (1) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΧΑΠ (2)

Οι σταθεροί συνδυασµοί LABA/ICS : το πιο συχνό
Οι µη ειδικοί ιατροί αθροιστικά ~67,5%(συχνότερα οι

χρησιµοποιούµενο σκεύασµα ως µονοθεραπεία ή σε γενικοί ιατροί) συνταγογραφούν αθροιστικά στη ΧΑΠ
συνδυασµούς από ειδικούς και µη ειδικούς

∆ιπλή αγωγή συνταγογραφείται συχνότερα

Η µονοθεραπεία µε σταθερούς συνδυασµούς LABA/ICS: το
πιο συχνό πρότυπο συνταγογράφησης από ειδικούς και µη (πνευµονολόγοι, παθολόγοι >> γενικοί ιατροί:1
ειδικούς φάρµακο)

Αυξηµένη η χρήση ICS (2η κατά σειράς συχνότητας • Οι µη ειδικοί επιλέγονται και συνταγογραφούν σε
συνολικά~57%, µετά τα LABA)- συχνά ως µονοθεραπεία ασθενείς µε περισσότερες συνοσηρότητες σε σχέση µε
από όλες τις ειδικότητες τους ειδικούς

Συνταγογράφηση LTRA, ενίοτε ως µονοθεραπεία(µη ειδικοι • Τα καρδιαγγειακά νοσήµατα(Α.Υ, Χ.ΚΜ, ΣΝ,Κ.Α) και οι
κυρίως) λοιµώξεις του αναπνευστικού: οι συχνότερες

Συνταγογράφηση αντί-His ( συχνά απουσία ατοπικής συνοσηρότητες
νόσου)

ΠΙΝΑΚΑΣ 5. ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ

ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΣΘΜΑ

ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΟΣ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΩΝ: Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΗ ΜΑΚΡΑΣ

∆ΡΑΣΗΣ & ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆ΟΥΣ (LABA/ICS) 64(39,5%)

ΑΝΤΙΛΕΥΚΟΤΡΙΕΝΙΚΑ (LTRΑ) 52(32,1%)

ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η (ICS) 50(30,86%)
ΑΝΤΙΙΣΤΑΜΙΝΙΚΑ (Anti- His) 22(13,58%)
Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΕΣ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SABA) 21(12,96%)
ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΑ ΜΑΚΡΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (LAMA)
21(12,96%)
ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΕΣ ΜΑΚΡΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (LABA) 11(6,79%)
ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΑ ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SAMA)
9(5,56%)
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆Η 2(1,23%)
ΣΥΝ∆ΥΑΣΜΟΣ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΩΝ: Β2-∆ΙΕΓΕΡΤΗ &
ΑΝΤΙΧΟΛΙΝΕΡΓΙΚΟΥ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ∆ΡΑΣΗΣ (SABA/SAMA) 2(1,23%)

ΘΕΟΦΥΛΛΙΝΗ
1(0,62%)
ΧΡΩΜΟΓΛΥΚΙΚΟ ΝΑΤΡΙΟ/ΝΑΤΡΙΟΥΧΟΣ ΝΕ∆ΟΚΡΟΜΙΛΗ
-
ΒΛΕΝΝΟΛΥΤΙΚΑ/ΑΝΤΙΒΗΧΙΚΑ -

9
ΠΙΝΑΚΑΣ 6. ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΓΡΑΦΗΜΑ 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ
ΣΥΝΤΑΓΩΝ & ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΝΤΟΣ ΙΑΤΡΟΥ ΣΥΝΤΑΓΗ ΣΤΟ ΑΣΘΜΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ

ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΛΛΕΡΓ/ΓΟΙ
ΠΝΕΥΜ/ΓΟΙ
ΣΥΝΤΑΓΩΝ
ΣΥΝΟΛΟ

70 68
ΓΕΝΙΚΟΙ
ΙΑΤΡΟΙ

ΑΝΕΥ
ΠΡΟΤΥΠΑ

ΩΡΛ
57

ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ
60
ΣΥΝ/ΦΗΣΗΣ
50

LABA/ICS 44 30 8 6 - - -
40
32
LTRΑ 25 7 11 6 1 - - 30

20
ICS 17 4 8 1 1 3 -
10
5
LABA/ICS + 9 6 3 - - - - 0
1 2 3 4
Anti-His
ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ
LABA/ICS + 7 4 2 - - - 1
LTRΑ

ICS + LTRΑ 7 3 2 1 1 - -

ΓΡΑΦΗΜΑ 6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΤΑΓΩΝ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΝΤΟΣ ΙΑΤΡΟΥ & ΓΡΑΦΗΜΑ 7. ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΩΝ/ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ
ΑΝΑ ΑΡΙΘΜΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΩΝ.

45
41 ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ
100%
ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ

40

90%
35
7
% ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

80%
ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ

30
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ 70%
25 24
20 60% 33
ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ
20 18 ανακουφιστικά
50%
15 3 ρυθµιστικά
15 12
ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ 40%
11 2 ρυθµιστικά
10 8 8 30%
13
1 ρυθµιστικό
5 ΛΟΙΠΕΣ/ΑΝΕΥ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ
5 4 3 3 3 20%
1 1
0 10% 8
1 2 3 4 2
0% 0

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ 1 2 3 4

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ

10
 ΠΙΝΑΚΑΣ 7. ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΩΝ ΙΑΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ
ΓΡΑΦΗΜΑ 8. ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΩΝ/ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΙΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΣΘΜΑ
ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΗ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΙΑΤΡΩΝ

ΜΗ ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ
100%
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ 80 49,38%
2 1
% ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

90%
ΕΙ∆ΙΚΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ 53 32,72%
80%
ανακουφ/κά
70%
ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ 17 10,49%
60% 19 3
4 ρυθµιστικά
50%
35

40% ΛΟΙΠΕΣ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΕΣ 7 6 ΩΡΛ 3,7%

3 ρυθµιστικά
30%
7
20%
7
2 ρυθµιστικά 1 ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΟΣ 0,62%
10%

0% 0
1 2 3 4 1 ρυθµιστικό ΑΝΕΥ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ 5 3,09%

ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ

ΠΙΝΑΚΑΣ 8. ΑΠΟΛΥΤΗ/ΣΧΕΤΙΚΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΓΡΑΦΗΜΑ 9. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΟ ΑΣΘΜΑ
ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΣΘΜΑ

70
64
ΑΣΘΜΑ- ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ

60

ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ 76 (46,9%) 51

50

ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙ∆Α 46 (28,4%)

40
ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝ∆ΡΟΜΗΣΗ
4 (2,47%)
30
ΑΓΧΩ∆ΗΣ ∆/ΧΗ – ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ 4 (2,47%)
ΥΠΕΡΤΑΣΗ 3 (1,85%)
20

12 12
ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ 3 (1,85%) 10

∆ΥΣΛΙΠΙ∆ΑΙΜΙΑ 2 (1,23%) 0

ΣΑΚΧΑΡΩ∆ΗΣ ∆ΙΑΒΗΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΛΟΙΠΕΣ /ΑΝΕΥ

1 (0,62%) ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ

11
 ΓΡΑΦΗΜΑ 10. ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ & ΑΝΑ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ ΙΑΤΡΟΥ
ΣΤΟ ΑΣΘΜΑ ΑΣΘΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (1)
40
36
35 ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟ
Οι σταθεροί συνδυασµοί LABA/ICS : το πιο συχνό
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ

ΓΟΙ
30 χρησιµοποιούµενο σκεύασµα ως µονοθεραπεία ή σε
30
27 συνδυασµούς από ειδικούς και µη ειδικούς
25

Η µονοθεραπεία µε σταθερούς συνδυασµούς
ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑ

ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ

20 LABA/ICS: το πιο συχνό πρότυπο συνταγογράφησης

14 από ειδικούς και µη ειδικούς
15 13 12 ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ

Αυξηµένη συνταγογράφηση LTRA (2η κατά σειράς
10 9
7 συχνότητας/υπεροχή έναντι των ICS: αθροιστικά και
5 4 4 4 ως µονοθεραπεία)-Επιλέγονται συχνότερα από τους
1 1 ΛΟΙΠΕΣ µη ειδικούς
0 ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΕΣ/
0 1 2 3 4 ΑΝΕΥ
Συνταγογράφηση LAMA
ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΣΥΝΤΑΓΗ
ΙΑΤΡΟΙ

ΑΣΘΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (2)

Οι πνευµονολόγοι συνταγογραφούν
συχνότερα(~50%) στους ασθενείς µε άσθµα

∆ιπλή αγωγή συνταγογραφείται συχνότερα
(πνευµονολόγοι >> µη ειδικοί: 1 φάρµακο)

Η κατανοµή συνοσηροτήτων είναι παρόµοια
Ευχαριστώ για την προσοχή σας
µεταξύ όσων επισκέπτονται ειδικούς και µη
ειδικούς ιατρούς

Οι λοιµώξεις του αναπνευστικού και η αλλεργική
ρινίτιδα είναι οι πιο συχνές συνοσηρότητες

12