Chương Đơn Bào - XN

10/09/2019
BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐH KỸ THUẬT Y - DƯỢC ĐÀ NẴNG
CHƯƠNG ĐƠN BÀO
ĐẠI CƯƠNG ĐƠN BÀO

• Định nghĩa ĐƠN BÀO
• Phân loại KST ĐƠN BÀO
– Theo đặc điểm cấu tạo:
• Lớp chân giả (Amoeboids/Pseudopods)
• Lớp trùng lông (Ciliates)
• Lớp trùng roi (Flagellates)
• Lớp bào tử trùng (Sporozoans)
– Theo vị trí kí sinh
• ĐB đường ruột
• ĐB đường sinh dục
• ĐB đường máu
• ….
1
10/09/2019
• Giới Động vật
• Phân giới Protozoa

• Ngành Sarcomastigophora
• Phân ngành Sarcodina amoeba Entamoeba, Nagleria
• Phân ngành Mastigophora Giardia, Trichomonas,
(Flagellates) Trypanosoma,
Leishmania
• Ngành Apicomplexa Plasmodium,

(Sporozoa) Toxoplasma,
Cryptosporidium,
Isospora
• Ngành Ciliophora (ciliates) Balantidium

• Ngành Microspora Microsporidium

• Hình thể
– Thể hoạt động: tăng trưởng, sinh sản (phân chia),
chuyển sang thể bào nang
– Thể bào nang: vỏ dày, chống chịu tốt với điều kiện
ngoại cảnh. Chuyển thành thể hoạt động khi gặp điều
kiện thuận lợi
• Cấu tạo
– Nhân
– Nguyên sinh chất
– Bào quan
• Cơ quan vận động
• Không bào
• Thể vùi
• …
2
10/09/2019
• Đặc điểm sinh học

– Dinh dưỡng
– Chuyển hóa
– Sinh thái
• Chu kì
• Phương thức truyền nhiễm
Sự thích nghi của đơn bào với môi trường
3
10/09/2019
Hình thể đơn bào
Hình thể đơn bào

Giardia lamblia T. vaginalis B.coli
Thể hoạt động
Thể bào nang
4
10/09/2019
Điều trị bệnh đơn bào

• Sốt rét
• Nitazoxanide (crypto, giardia)
• Metronidazole (amebae, giardia)
• Iodoquinol (amebae, đơn bào đường ruột)
• TMP/SMX (cyclospora, isospora, toxo)
• Paromomycin (amebae)
Điều trị bệnh đơn bào

• Antimony (pentostam), miltefosine (leish)
• Arsenicals (melarsoprol), suramin,
eflornithine (African tryps)
• Nifurtimox, benznidazole (Chagas)
5
10/09/2019
Entamoeba histolytica
• Phân loại học
– Siêu giới: Eukaryota
– Giới: Protista
– Ngành: Protozoa
– Lớp: Lobosa
– Họ: Amoebida
– Bộ: Entamoebidae
– Chi: Entamoeba
– Loài: E.histolytica Schaudinn, 1903
• Hình thể: E.histolytica :
– 2 dạng thể hoạt động : Thể hoạt động lớn (magna) và
thể hoạt động bé (thể minuta)
6
10/09/2019
• Hình thể:
– Thể bào nang
• Thể bào nang chưa trưởng thành và thể bào nang trưởng
thành
7
10/09/2019
Thể hoạt động

Thể hoạt động ăn hồng cầu
8
10/09/2019
Giai đoạn bào nang Entamoeba histolytica
9
10/09/2019
Bào nang
• Chu kì
10
10/09/2019
• Tác hại:
– Bệnh amip đường ruột (lỵ amip)
 Phân biệt với lỵ do trực khuẩn

– Bệnh amip ngoài đường ruột
11
10/09/2019
12
10/09/2019
26
13
10/09/2019
After ingestion, the

trophozoites
penetrate the walls
of the large
intestine causing
ulcerations and
symptoms of
dysentery.
May result in
“Bloody
Diarrhea”,
14
10/09/2019
Extraintestina
amoebiasis
Extraintestinal amoebiasis
Thể hoạt động di chuyển từ ruột

già thông qua tĩnh mạch gan qua
gan
Khối áp-xe (abscess) ở gan
15
10/09/2019
16
10/09/2019
17
10/09/2019
• Dịch tễ học

• Chẩn đoán
– Chẩn đoán xác định
• Xét nghiệm phân trực tiếp tìm thể hoạt động, thể
bào nang
– Nhuộm i-ốt , hematocyline, Eosine
• Xét nghiệm miễn dịch học:
– indirect fluorescent antibody test (IFAT),
– counter immunoelectrophoresis (CIEP)
– enzyme linked immunosorbent assay (ELISA),
– Test nhanh tìm kháng nguyên (Rapid Antigen testing)
– Chẩn đoán phân biệt
18
10/09/2019
XÉT NGHIỆM PHÂN

• Mô hình phân của Bristol (Bristol Stool Chart) hay Bristol
Stool Scale là bức tranh mô tả trợ giúp về mặt y học trong thiết
kế và phân loại các dạng phân người thành 7 nhóm. (Có thể
tham khảo thêm tiêu chuẩn của Anh như "Meyers Scale" -
K.W.Heaton - ĐH Bristol đề xướng trên Scandinavian Journal
of Gastroenterology, 1997).
•
• 7 loại phân được mô tả như sau:
• Type 1: phân cứng, dạng cục và rời rạc, giống các hạt đậu
(khó đi ngoài);
• Type 2: dạng phân giống xúc xích nhưng nhiều dạng cục dính;
• Type 3: giống xúc xích nhưng có nhiều vết nứt trên bề mặt;
• Type 4:cũng giống xúc xích hoặc dạng con rắn, trơn và mềm;
• Type 5: dạng viên tròn mềm với các góc cạnh rõ (dễ đại tiện);
• Type 6: các mẫu phân nhuyễn mịn, đường rìa rách nhiều chỗ,
phân mềm xốp;
• Type 7: dạng lỏng hoàn toàn
• Loại 1 và 2 chỉ ra tình trạng táo bón, loại 3 và 4 là phân lý
tưởng (ideal stools), dễ đại tiện và loại 5, 6,7 có xu hướng
phân đi lỏng hoặc đi nhanh
19
10/09/2019
Chẩn đoán phân biệt
20
10/09/2019
Entamoeba coli
Entamoeba coli
21
10/09/2019
Giardia lamblia
(Giardia intestinalis)
– Siêu giới: Eukaryota
– Giới: Protozoa
– Ngành: Sarcomastigophora
– Lớp: Zoomastigophora
– Họ: Diplomonadiaa
– Bộ: Hexamitidae
– Chi: Giardia
– Loài: Giardia lamblia
Giardia lamblia/
Giardia intestinalis
22
10/09/2019
23
10/09/2019
Giardia lamblia
• Hình thể
24
10/09/2019
Giardia lamblia
• Hình thể
25
10/09/2019
26
10/09/2019
Giardia lamblia
• Thể hoạt động
– Vị trí ký sinh: ruột non, bám vào lớp biểu mô ruột, gây kích ứng
nhu động ruột
– Hấp thụ chất dinh dưỡng, kể cả acid amin và vitamin, ngăn cản
vật chủ hấp thụ dinh dưỡng, nhất là lipid – tranh giành dinh
dưỡng với vật chủ, gây suy dinh dưỡng
• Bào nang:
– Là thể hoạt động co lại khi đi qua phần dưới của ống ruột (ruột
già)
– Có rất nhiều trong phân
27
10/09/2019
28
10/09/2019
Giardia lamblia
• Chu kì
29
10/09/2019
Giardia lamblia
• Tác hại:
– Bệnh thường gặp ở trẻ em và người bị suy giảm miễn dịch
– Rối loạn tiêu hóa: đầy hơi, tiêu chảy kéo dài, phân bạc
màu, có thể có nhầy lẫn mỡ
– Bệnh mãn tính thường biểu hiện rối loạn dinh dưỡng, suy
nhược, …
– Thể hoạt động ưa thích muối mật  tấn công túi mật, có
thể gây viêm mật
Giardia trophozoite
Trophozoite attaches to surface of epithelial cells with its

adhesive disk.
30
10/09/2019
Giardia lamblia
• Dịch tễ học
– Phổ biến trên thế giới, nhất là vùng chưa
được cung cấp nước ngọt đã vệ sinh
• Phòng bệnh
– Căn cứ trên chu kì
– Sử dụng nước vệ sinh
– Chú ý trong các đợt du lịch, dã ngoại…
Vật chủ động vật
Việc lây nhiễm có thể xảy ra chéo và thuận nghịch với
CON NGƯỜI, và tùy thuộc vào chủng loại
31
10/09/2019
Giardia lamblia
• Chẩn đoán xét nghiệm
– Xét nghiệm phân trực tiếp tìm bào nang (mật
độ rất cao) – tối thiểu thực hiện trên 3 mẫu
xét nghiệm trước khi kết luận ÂM TÍNH
– Xét nghiệm dịch tá tràng
– ELISA test: tìm kháng nguyên đặc hiệu
Trichomonas vaginalis
– Đại giới: Eukaryota
– Ngành: Metamonada
– Lớp: Parabasalia
– Bộ: Trichomonadia
– Chi: Trichomonas
– Loài: Trichomonas vaginalis
T.tenax
T.hominis
32
10/09/2019
• Hình thể
33
10/09/2019
4 roi
Vây bơi
34
10/09/2019
• Vị trí ký sinh:
– đường sinh dục – tiết niệu (nữ: âm đạo, tiết
niệu, nam: tiết niệu, tuyến tiền liệt)
• Triệu chứng không rõ ràng ở giới nam
35
10/09/2019
• Chu kì
• Tác hại
– Viêm đường tiết niệu
– Viêm âm đạo
– Gây viêm phần phụ, biến chứng vô sinh
– Viêm tuyến tiền liệt, túi tinh, mào tinh hoàn ở nam giới
• Dịch tễ
– Phân bố: rộng rãi trên thế giới
– Mầm bệnh: thể hoạt động
– Nguồn bệnh
– Nguy cơ lây nhiễm: quan hệ tình dục không an toàn
36
10/09/2019
37
10/09/2019
38
10/09/2019
• Chẩn đoán
– Xét nghiệm trực tiếp (dịch âm đạo, nước tiểu)
– Ly tâm nước tiểu
– Nuôi cấy
39
10/09/2019
• Phòng bệnh
– Vệ sinh cá nhân, môi trường
– Thanh toán tệ nạn xã hội
– Điều trị triệt để cho người bệnh và bạn tình
– Điều trị phối hợp
– Tránh giao hợp trong thời gian điều trị
40
10/09/2019
41
10/09/2019
Balantidium coli
TRÙNG LÔNG
• Ngành CILIOPHORA
• Lớp Kinetofragminophorea
• Bộ Trichostomatida
• Họ Balantidiidae
• Loài : Balantidium coli
– Balantidium coli : là trùng lông duy nhất ký sinh ở người,

và là KST đơn bào lớn nhất ở người
– Balantidium coli : đã được biết đến hơn 1 thế kỉ rồi nhưng
vẫn chưa hoàn toàn rõ về các khía cạnh khoa học và y
học (có một loài họ hàng là Balantidium suis)
HÌNH THỂ
• Thể hoạt động và thể bào nang
có màu vàng hoặc xanh lục
nhạt
• Thể hoạt động:
– 30-200 m X 20-70 m
– 2 nhân: nhân lớn hình hạt đậu
(/xúc xích, …), nhân bé hình cầu
gần đó (đóng vai trò trong sinh sản
hữu tính)
• Thể bào nang:

– Đường kính 50 – 70 μm
– hình cầu, nhám, vách dày, thấy
được nhân lớn và không bào
42
10/09/2019
Balantidium coli
85
Lông bơi
43
10/09/2019
• Vị trí ký sinh: đại tràng – niêm mạc ruột, và

hạ niêm mạc
– Có thể thấy ở các mô khác : phổi,…
• Sinh sản:
– Vô tính: nhân đôi
– Hữu tính: tiếp hợp
44
10/09/2019
CHU KÌ PHÁT TRIỂN
DỊCH TỄ
• Nguồn bệnh: người bệnh, gia súc
• Đường lây: tiêu hóa
• Mầm bệnh: cả thể hoạt động và bào nang

– Thể hoạt động đi qua bộ máy tiêu hóa mà
không bị tiêu diệt
45
10/09/2019
TÁC HẠI
• Thường gặp ở người có hệ miễn dịch suy giảm,
người thường tiếp xúc với gia súc (nghề
nghiệp,…)
• Viêm ruột, loét ruột (vết loét lớn hơn so với vết
loét của E.histolytica)
• Hội chứng giống lỵ
• Biến chứng: thủng ruột, di chuyển đến cơ quan

khác
CHẨN ĐOÁN
• Lâm sàng
• Cận lâm sàng:
– Xét nghiệm phân (có nhầy máu mủ)
– Nhuộm Trichrome, hematocyline sắt
– Chẩn đoán hình ảnh: nội soi trực tràng
46
10/09/2019
Balantidium coli được tìm

thấy trong phân lỏng, có thể
thấy thể hoạt động được bao
bọc bởi tiêm mao.
47
10/09/2019
Picturess
48
10/09/2019
Balantidium coli Cyst

INFECTIOUS DISEASES: The Clinician's Guide to Diagnosis, Treatment, and Prevention (2005)
PHÒNG BỆNH
• Điều trị triệt để
• Vệ sinh, tăng cường sức khỏe
• Giáo dục sức khỏe cộng đồng
49
10/09/2019
• BALANTIDIUM COLI
• Largest protozoa and only pathogenic ciliate of man. Causing balantidiasis,
balantidial dysentery.
• Lives in the lumen, mucosa and submucosa of the large intestine. Cyst is the the
infective form. Trophozoites invade and multiply in the intestinal wall but do not
metastasis therefore no extraintestinal complication. Form nests and necrotic
ulcers of the large intestine (bigger than the ulcer of E.h). In acute infection,
bowel movement is 6 to 15 times of liquid stools per day, with mucus, blood and
pus.
• Chronic disease- intermittent diarrhoea alternating with constipation, tender

colon, anemia and cachexia. Most infections are asymptomatic.
• .
Balantidium coli
• an occupant of the intestines of domestic
animals such as pigs & cattle
• acquired by ingesting cyst-containing food or
water
• trophozoite erodes intestine & elicits intestinal
symptoms
• healthy humans are resistant
• rarely penetrates intestine or enters blood
• treatment – tetracycline, iodoquinol,
nitrimidazine or metronidazole
100
50
10/09/2019
51

Chương Đơn Bào - XN

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương Đơn Bào - XN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

10/09/2019

CHƯƠNG ĐƠN BÀO

ĐẠI CƯƠNG ĐƠN BÀO

• Giới Động vật

• Phân giới Protozoa

• Ngành Apicomplexa Plasmodium,

• Ngành Ciliophora (ciliates) Balantidium

ĐẠI CƯƠNG ĐƠN BÀO

ĐẠI CƯƠNG ĐƠN BÀO

• Đặc điểm sinh học

Hình thể đơn bào

Hình thể đơn bào

Điều trị bệnh đơn bào

Điều trị bệnh đơn bào

Thể hoạt động

Thể hoạt động ăn hồng cầu

Giai đoạn bào nang Entamoeba histolytica

 Phân biệt với lỵ do trực khuẩn

After ingestion, the

Thể hoạt động di chuyển từ ruột

Khối áp-xe (abscess) ở gan

• Dịch tễ học

XÉT NGHIỆM PHÂN

Chẩn đoán phân biệt

Trophozoite attaches to surface of epithelial cells with its

Vật chủ động vật

• Triệu chứng không rõ ràng ở giới nam

– Balantidium coli : là trùng lông duy nhất ký sinh ở người,

• Thể bào nang:

• Vị trí ký sinh: đại tràng – niêm mạc ruột, và

CHU KÌ PHÁT TRIỂN

• Đường lây: tiêu hóa

• Mầm bệnh: cả thể hoạt động và bào nang

• Hội chứng giống lỵ

• Biến chứng: thủng ruột, di chuyển đến cơ quan

Balantidium coli được tìm

Balantidium coli Cyst

• Chronic disease- intermittent diarrhoea alternating with constipation, tender

You might also like