SPIROMETRA ERINACEI

PGS.TS.BS.TRẦN THỊ HỒNG

MỤC TIÊU HỌC TẬP

1.Nhận dạng hình thể các giai đoạn của loài sán này
2.Hiểu được vị trí của con người trong chu trình phát
triển
3.Nắm được các phương thức lây nhiễm
4.Hiểu được đây không phải là bệnh hiếm ở Việt Nam
5.Nắm được các thể lâm sàng của bệnh do KST này ở
người
6.Nêu được các biện pháp dự phòng
MỞ ĐẦU
• Sán dây Spirometra mansoni đã được phát hiện ở nhiều quốc gia
ở Châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản,
Philippine, Hàn Quốc, Ấn Độ; Châu Úc, Châu Âu, Châu Mỹ… như
Australia, Brazin, Puerto Rico, Hawaii...
• Mặc dù có nhiều nhận định khác nhau nhưng đa số các nghiên
cứu đều cho rằng tại Việt Nam chỉ mới phát hiện 1 loài Spirometra
mansoni phân bố ở cả 3 miền Bắc, Trung và Nam. Ở người ký sinh
trùng này gây bệnh ở giai đoạn plerocercoid hay sparganum, gây
bệnh sparganosis. Từ này dùng để chỉ bệnh do giai đoạn ấu trùng
của sán dây Spirometra mansoni , có tác giả gọi Spirometra
erinacei
SPIROMETRA ERINACEI
• KCVV: Động vật ăn thịt: chó, mèo nhà, thú hoang dã
• Có nhiều loài: S. mansoni, S. mansonoides, S. erinacei, S. proliferum .
• Gây bệnh cho người do ấu trùng Sparganum : gọi là Sparganosis: bệnh
sán nhái
HÌNH THỂ: SÁN TRƯỞNG THÀNH

• Sán trưởng thành dài 60-100 cm

• Đầu sán có dạng chiếc muỗng với 2
rãnh hút (bothria/bothridia)
• Có khoảng1000 đốt sán
• Đốt sán trưởng thành và đốt sán già
tương tự nhau
HÌNH THỂ: ẤU TRÙNG CORACIDIUM
• Hình bầu dục
• chiều dài 42,8 µm, chiều rộng
36,9 µm
• Lông tơ bao phủ AT dài TB:
12,8 µm
HÌNH THỂ: ẤU TRÙNG PLEROCERCOID/
SPARGANUM

chiều dài # 35 mm,

màu trắng,
phần đầu có
rãnh bám,
cơ thể phân
nhiều đốt giả
Trứng 52-78 µm ×31-44 µm,
hình bầu dục, hai đầu hơi nhọn
Nắp
CHU TRÌNH PHÁT TRIỂN
DỊCH TỄ
• Bệnh sparganosis được tìm thấy khắp nơi trên thế giới. Bệnh thường
xảy ra ở Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia và Đông Nam
Á(Thái Lan, Việt Nam). Tại Mỹ, có 60 trường hợp đã được báo cáo
(Stephen, 2004).Châu Phi, Châu Úc, Bắc và Nam Mỹ.
• Người bị nhiễm do:
• Nuốt ấu trùng thứ hai procercoid có trong ký chủ trung gian
1(Cyclops) do uống nước còn sống.
• Ăn ký chủ trung gian 2 (ếch, nhái, rắn, chuột, chim…) có ấu trùng
plerocercoid chưa nấu chín.
• Đắp thịt ếch, nhái bị nhiễm KST giã nhỏ lên vết thương theo lối chữa
bệnh dân gian, từ đó ấu trùng di chuyển đến mô.
DỊCH TỄ
• Việt Nam: 1960 s: gặp các ca bướu sán nhái ở mắt
• 2013 có 2 ca ở Bệnh viện C Đà Nẵng:
• THÔNG BÁO HAI TRƯỜNG HỢP U SÁN NHÁI
Ở MẮT
• Nguyễn Hữu Quốc Nguyên – Y Học Thực Hành
(684)- Số 3/2013: 71-72
DỊCH TỄ

Người bị nhiễm do:

➢Uống nước có Cyclops nhiễm AT2
coracidium
➢Ăn thịt ếch, nhái . . . chưa chin
➢Đắp thịt ếch, nhái lên mắt, lên vết
thương hở có AT sparganum
CÁC THỂ LÂM SÀNG BỆNH SÁN NHÁI
•Triệu chứng thay đổi tuỳ thuộc nơi AT di
chuyển đến
• Bệnh sparganum ở mắt:
• Nhiễm dưới kết mạc gây nhiễm khuẩn phụ và thành
lập nốt chung quanh thân sán. Sán định vị ở sau nhãn
cầu có thể làm lồi mắt, nhãn cầu cố định không nhắm
mắt được, đưa đến viêm kết mạc và loét giác mạc
• Phù và đau ở mi mắt, chảy nước mắt và ngứa. Chủ yếu
gặp ở VN, Thailand và TQ
➢ Sparganosis dưới da: u dưới da
➢ Sparganosis ở miệng: u ở niêm mạc miệng
➢ Sparganosis ở não: Biểu hiện lâm sàng giống
như u não. Đau đầu và dấu hiệu thần kinh
trung ương thường gặp.
➢ Sparganosis ở miệng: u ở niêm mạc miệng
Plerocercoid / Sparganum
Dạng dải băng, không phân đốt, màu
trắng.
Giai đoạn nhiễm và gây bệnh.
Sparganosis ở mắt
Sparganum được bắt ra từ thành ngực của BN. Sparganum dài
khoảng 70 mm.
Ảnh chụp từ mẫu của Oklahoma State Department of Health.
CHẨN ĐOÁN
• Chẩn đoán xác định tìm thấy và bắt được
sparganum từ sang thương.
• Trường hợp sang thương ở mô sâu, khó chẩn đoán chỉ
biết được qua giải phẫu tử thi tìm thấy ấu trùng. Cần
phân biệt với nhiễm ấu trùng Gnathostoma và
Paragonimus
• chẩn đoán miễn dịch phân biệt với nhiễm Cysticercus
cellulosae, bướu sán nước, và những bệnh không do
ký sinh trùng.
ĐIỀU TRỊ VÀ DỰ PHÒNG
• Giải phẫu và gấp spargana ra khỏi sang thương.
• Uống nước đun sôi hay lọc
• Không ăn thịt lươn, ếch, rắn … còn sống
• Không đắp thịt ếch, nhái giã nhỏ lên mắt
•