MỤC TIÊU

• Mô tả được sự thay đổi của nội mạc tử cung

trong giai đoạn phôi làm tổ
• Mô tả được sự thay đổi của phôi làm tổ
• Mô tả được sự thay đổi của lá nuôi trong quá
trình phát triển phôi
• Mô tả và giải thích được những trường hợp bất
thường làm tổ
 SỰ LÀM TỔ

ĐỊNH NGHĨA: Sự làm tổ là quá trình phôi vùi

mình vào trong nội mạc tử cung để tiếp tục
phát triển
ĐỊA ĐIỂM: ở mặt trước phần đáy của TC
THỜI GIAN:
- Bắt đầu khoảng ngày thứ 6-7 sau thụ tinh
- Hoàn tất vào ngày thứ 11-12 sau thụ tinh
 SỰ LÀM TỔ
TRƯỚC KHI LÀM TỔ
- Ở phôi: sự di chuyển và phân cắt của phôi
- Ở mẹ: sự thay đổi của nội mạc tử cung (NMTC)
KHI LÀM TỔ
1. Biến đổi của phôi khi làm tổ
2. Biến đổi của NMTC khi phôi làm tổ
3. Sự phát triển của lá nuôi
TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…
1. SỰ DI CHUYỂN CỦA PHÔI
TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Hợp tử vừa di chuyển vừa phân cắt

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…
Ngày 1 ~ giờ 30 ~ giờ 40

1) hợp tử 2) 2 tế bào 3) 4 tế bào

~ ngày 3 ~ ngày 4 ~ ngày 5

4) 8 tế bào 5) phôi dâu 6) phôi nang

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…
Giai đoạn phân cắt
- Chỉ có nhân đôi rồi phân chia nhiễm sắc thể và phân
cắt tế bào mà không có sự lớn lên.
- Càng về sau, sự khác biệt giữa các phôi bào càng
tăng lên
=>Kết quả: mỗi phôi bào sẽ thiết lập riêng cho nó 1
chương trình phát triển, và sẽ tăng dòng tế bào đặc
hiệu. Các phôi bào được tổ chức từng nhóm – mỗi
nhóm có tốc độ phân cắt riêng => cơ sở hình thành
và biệt hóa cơ quan sau này.
TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…
3. NHỮNG BIẾN ĐỔI CỦA NỘI MẠC TỬ CUNG
✓ Nội mạc tử cung dày lên Nang trứng tiến triển Hoàng thể
Xuất noãn Hoàng thể
~5mm thai nghén

✓ Tuyến tử cung cong queo,

tăng chế tiết chất nhầy
✓ Lớp đệm NMTC: Phôi làm tổ

+ Nhiều mao mạch máu

Phôi bắt đầu làm tổ Tuyến
+ Xuất hiện tế bào rụng
Compact
Lớp layer
đặc
→ phản ứng màng rụng
→Màng rụng thành, đáy, Spongy
Lớp xốp
layer

bao
Lớp đáy
 PHÔI NANG (BLASTOCYST)
• Ngày ~4: phôi dâu ~30tb:
- Hấp thu dịch ,
- Hình thành khoang phôi nang

Mầm phôi

Lá nuôi
 Nội mạc tử cung
Biểu mô nội mạc tử cu

Khối tế bào trong

Lá nuôi tế bào
Khoang phôi nang
Lòng tử cung

(a)
Figure 28.5a
TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

5. HIỆN TƯỢNG PHÔI THOÁT MÀNG

Ngày thứ 5: sau khi đến TC, phôi nang thoát khỏi màng
trong suốt để bám vào nội mạc TC và làm tổ
Màng trong suốt

Phần phôi nang còn nằm

trong màng trong suốt

Phần phôi nang thoát

khỏi màng trong suốt
TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Giai đoạn phôi nang

- Ngoài cùng là lớp tế bào dẹt lớn
(lá nuôi): làm tổ của phôi, hình
thành bánh nhau và phần phụ
của thai.
- Mặt trong có một khối tế bào
riêng biệt: cơ thể thai nhi.
- Khi phôi nang đạt khoảng 100
tế bào => chuẩn bị làm tổ.
- Hiện tượng chết tế bào và thoái
hóa.
KHI PHÔI LÀM TỔ…
2. VỊ TRÍ PHÔI LÀM TỔ

Vị trí phôi làm

tổ bình thường

Phôi làm tổ
KHI PHÔI LÀM TỔ…
Sự biến đổi nội mạc tử cung dưới tác động nội tiết

- Sự tương tác Estrogen & Progesteron với NMTC gây

biến đổi nội mạc tử cung => chuẩn bị phôi làm tổ.
- NMTC giai đoạn tiếp nhận phôi làm tổ:
+ Chứa các phân tử kết dính và các yếu tố tăng trưởng.
+ Hình thành cấu trúc vi thể (pinopodes).
Các giai đoạn hiện tượng làm tổ

- Tiếp xúc

- Gắn kết

- Xâm nhập
KHI PHÔI LÀM TỔ…

2. BIẾN ĐỔI CỦA PHÔI KHI LÀM TỔ

Ngày thứ 9
Ở cực phôi:
- Lá nuôi hợp bào bám vào Mầm phôi

nội mạc tử cung → tiết men Lá nuôi

phá hủy nội mạc tử cung.

Lá nuôi

Mầm phôi

Ở cực đối phôi: ban đầu Thượng bì

chỉ có lá nuôi tế bào, về
Khoang ối
nguyên thủy
Hạ bì

sau lá nuôi hợp bào bao Lá nuôi

Màng ối

hết.
Thượng bì
Khoang ối Đĩa phôi 2 lá
nguyên thủy
Hạ bì

Túi noãn hoàng

Lá nuôi
KHI PHÔI LÀM TỔ…

2. BIẾN ĐỔI CỦA PHÔI KHI LÀM TỔ

KHI PHÔI LÀM TỔ…
3. BIẾN ĐỔI CỦA NMTC KHI PHÔI LÀM TỔ
Phản ứng màng
Màng rụng đáy
rụng: Các tb rụng
gắn kết với nhau Màng rụng thành Màng đệm gai nhau

tạo khối, lúc đầu

bao lấy phôi, rồi
sau đó lan khắp Màng rụng bao
NMTC
+ Màng rụng đáy
+ Màng rụng bao
+ Màng rụng THÁNG THỨ 2
thành
• Phản ứng màng rụng → Tế bào rụng và khoảng gian bào của
lớp đệm nội mạc tử cung bị phù nề chứa dịch thoát mạch
– Màng rụng đáy: màng đệm có gai nhau gồm một lớp các tế
bào màng rụng lớn, với một lượng lớn lipid và glycogens
gọi đĩa màng rụng và liên kết chặt với màng đệm
– Màng rụng bao: ở cực không chứa phôi
– Màng rụng thành
KHI PHÔI LÀM TỔ…
4. BIẾN ĐỔI CỦA NMTC KHI PHÔI LÀM TỔ
- Ngày thứ 6-9
+ Xuất hiện nút làm tổ
+ Xuất hiện các mao mạch
Mầm phôi

kiểu xoang. Lá nuôi

→ hồ máu Lá nuôi

→Tuần hoàn TC – Nhau Mầm phôi

- Ngày thứ 11 Thượng bì

Khoang ối
+ Phôi được lớp đệm NMTC Hạ bì
nguyên thủy

bao bọc toàn bộ Lá nuôi

Màng ối
Thượng bì
+ Lá nuôi biệt hóa thành 2 lớp Khoang ối
nguyên thủy
Đĩa phôi 2 lá

+ Mao mạch TC bị phá hủy →

Hạ bì

Túi noãn hoàng

sung huyết nhẹ.

Lá nuôi
 Ngày 11 - 12
• Phôi nang vùi hoàn toàn trong chất nền nội
mạc tử cung
• Biểu mô bề mặt hồi phục hoàn toàn
• Lá nuôi hợp bào
– Các hốc → mạng lưới
– Xuyên sâu hơn vào chất nền nội mô
• Các hốc thông với các xoang mao mạch
• Máu mẹ chảy vào lá nuôi → tuần hoàn tử cung - nhau
Ngày 11 - 12
Ngày 11 - 12
 Ngày 11 - 12
• Trung bì ngoài phôi, hình thành giữa:
– Mặt trong lá nuôi tế bào
– Mặt ngoài khoang ngoài phôi
– Nguồn gốc: TB túi noãn hoàng
– Trung bì lá tạng & lá thành
• Khoang ngoài phôi (khoang màng đệm)
– Hình thành trong trung bì ngoài phôi
– Bao quanh túi noãn hoàng & khoang ối (trừ cuống
liên kết)
 Ngày 11 - 12
• Đĩa phôi 2 lá lớn chậm (0,1 – 0,2 mm)
• Lá nuôi phát triển nhanh
• Phản ứng màng rụng:
– Tế bào nội mạc tử cung đa diện, chứa nhiều
glycogen & lipid
– Khoảng gian bào chứa đầy dịch tiết
– Khởi đầu: vị trí làm tổ
– Sau đó: lan ra khắp nội mạc
 Ngày 13
• Niêm mạc tử cung tại vị trí làm tổ lành hẳn
• Đôi khi có chảy máu âm đạo:
– Từ vị trí làm tổ
– Do máu vào các hốc trong lá nuôi
– ~ ngày 27 của chu kỳ → nhầm với kinh nguyệt
Ngày 13
Ngày 13
 Ngày 13
• Gai nhau nguyên phát:
– TB từ lá nuôi tế bào → lá nuôi hợp bào → cột tế
bào được hợp bào bao quanh
• Túi noãn hoàng thứ cấp:
– TB từ hạ bì phôi → dọc theo màng khoang ngoài
phôi
– Tạo khoang trong khoang ngoài phôi
– Nhỏ hơn nhiều so với túi noãn hoàng nguyên thủy
 Ngày 13
• Khoang màng đệm:
– Khoang ngoài phôi mở rộng
– Trung bì ngoài phôi lợp mặt trong lá nuôi tế bào → tấm
đệm
– Nhiều thành phần của khoang ngoài phôi tách khỏi túi
noãn hoàng → các nang ngoài phôi
• Cuống liên kết:
– Nơi duy nhất trung bì ngoài phôi đi qua khoang màng đệm
→ dây rốn tương lai
 Tuần thứ 2 & những số 2…
• Đĩa phôi 2 lá
• 2 lá nuôi
• 2 lá của trung bì ngoài phôi
• 2 khoang: khoang màng ối & túi noãn hoàng
• 2 túi noãn hoàng: sơ cấp & thứ cấp
 Kết quả của tuần thứ 2
• Phôi nang vùi hoàn toàn trong niêm mạc tử
cung
• Tấm phôi phẳng 2 lá với túi ối ở mặt lưng, túi
noãn hoàn ở mặt bụng
• Màng rụng xuất hiện
• Mạch máu mẹ xâm nhập hợp bào nuôi
KHI PHÔI LÀM TỔ…
5. NHỮNG BẤT THƯỜNG CỦA PHÔI
 LÀM TỔ
NGÀY DIỄN BIẾN
5 Phôi nang
5 Màng trong suốt tiêu đi
6 Phôi gắn vào biểu mô NMTC
7-9 Lá nuôi hợp bào giúp phôi xâm nhập lớp
đệm NMTC
9-11 Hồ máu xuất hiện
Các mao mạch TC sung huyết nhẹ

12-13 Xuất hiện gai nhau cấp I

13-15 Xuất hiện gai nhau cấp II
16-18 Các gai nhau phân nhánh
18-22 Xuất hiện gai nhau cấp III