3/27/2017

MỤC TIÊU
1. Nêu được sự làm tổ là gì và vị trí làm tổ bình
thường của phôi
2. Nêu được những biến đổi của phôi và nội mạc
tử cung trước khi phôi làm tổ
3. Nêu được những biến đổi của phôi và nội mạc
tử cung trong giai đoạn phôi làm tổ
4. Mô tả được sự hình thành gai nhau bậc I,II,III
5. Nêu và giải thích được các trường hợp bất
thường khi phôi làm tổ

1
 3/27/2017

SỰ LÀM TỔ

ĐỊNH NGHĨA: Sự làm tổ là quá trình phôi vùi

mình vào trong nội mạc tử cung để tiếp tục
phát triển
ĐỊA ĐIỂM: ở mặt trước phần đáy của TC
THỜI GIAN:
- Bắt đầu khoảng ngày thứ 6-7 sau thụ tinh
- Hoàn tất vào ngày thứ 11-12 sau thụ tinh

SỰ LÀM TỔ
TRƯỚC KHI LÀM TỔ
- Ở phôi: sự di chuyển và phân cắt của phôi
- Ở mẹ: sự thay đổi của nội mạc tử cung (NMTC)
KHI LÀM TỔ
1. Biến đổi của phôi khi làm tổ
2. Biến đổi của NMTC khi phôi làm tổ
3. Sự phát triển của lá nuôi

2
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

1. SỰ DI CHUYỂN CỦA PHÔI
Sự phân cắt
Phôi di chuyển Màng trong suốt

do: Phôi dâu

Tiền nhân cái

Nhung mao Tiền nhân

đực

trong lòng vòi Tinh

trứng trùng

Lớp cơ vòi trứng Buồng

trứng

Dịch vòi trứng Phôi nang Hoàng thể

Nang Rụng
Sự thụ tinh

Nồng độ trứng trứng

tiến

Progesteron tăng Phôi làm tổ triển Noãn bào 2

nhanh

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Sự phân chia và biệt hóa phôi giai đoạn sớm
Giai đoạn phân cắt
Các phôi bào có tính toàn năng
(duy trì đến giai đoạn 4 – 8 tế
bào)
Kết quả
- Ngày 3: 6 – 12 phôi bào
- Ngày 4: 16 – 32 phôi bào
Các phôi bào trong
những lần phân chia đầu:
+ Là những tế bào tròn
+ Ít có sự khác biệt về
hình dạng, hoạt động sinh
học và khả năng phát
triển.

3
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Giai đoạn phân cắt
- Chỉ có nhân đôi rồi phân chia nhiễm sắc thể và phân
cắt tế bào mà không có sự lớn lên.
- Càng về sau, sự khác biệt giữa các phôi bào càng
tăng lên
=>Kết quả: mỗi phôi bào sẽ thiết lập riêng cho nó 1
chương trình phát triển, và sẽ tăng dòng tế bào đặc
hiệu. Các phôi bào được tổ chức từng nhóm – mỗi
nhóm có tốc độ phân cắt riêng => cơ sở hình thành
và biệt hóa cơ quan sau này.

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Giai đoạn phôi nang

- Bên trong phôi dâu (16 – 32 tế
bào) hình thành các khoang
chứa dịch => bước vào giai
đoạn phôi nang.
- Hiện tượng quan trọng nhất ở
giai đoạn phôi nang là sự biệt
hóa thành 2 loại tế bào: Lớp tế
bào dẹt bên ngoài và khối tế bào
bên trong.

4
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

Giai đoạn phôi nang

- Ngoài cùng là lớp tế bào dẹt lớn
(lá nuôi): làm tổ của phôi, hình
thành bánh nhau và phần phụ
của thai.
- Mặt trong có một khối tế bào
riêng biệt: cơ thể thai nhi.
- Khi phôi nang đạt khoảng 100
tế bào => chuẩn bị làm tổ.
- Hiện tượng chết tế bào và thoái
hóa.

KHI PHÔI LÀM TỔ…

2. VỊ TRÍ PHÔI LÀM TỔ

Vị trí phôi làm

tổ bình thường

Phôi làm tổ

5
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

3. NHỮNG BIẾN ĐỔI CỦA NỘI MẠC TỬ CUNG
 Nội mạc tử cung dày lên Nang trứng tiến triển Hoàng thể
~5mm Xuất noãn Hoàng thể thai nghén

 Tuyến tử cung cong queo,

tăng chế tiết chất nhầy
 Lớp đệm NMTC: Phôi làm tổ

+ Nhiều mao mạch máu

Phôi bắt đầu làm tổ Tuyến
+ Xuất hiện tế bào rụng
Lớp layer
Compact đặc
 phản ứng màng rụng
Màng rụng thành, đáy, bao Lớp xốp
Spongy layer

Lớp đáy

• Phản ứng màng rụng → Tế bào rụng và khoảng gian bào của
lớp đệm nội mạc tử cung bị phù nề chứa dịch thoát mạch
– Màng rụng đáy: màng đệm có gai nhau gồm một lớp các tế
bào màng rụng lớn, với một lượng lớn lipid và glycogens
gọi đĩa màng rụng và liên kết chặt với màng đệm
– Màng rụng bao: ở cực không chứa phôi
– Màng rụng thành

6
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

4. SỰ PHÂN CẮT CỦA PHÔI
Ngày 1 30 giờ 40 giờ
Sự phân cắt =
phân bào liên tiếp
của hợp tử nhưng
không kèm theo
Hợp tử 2 tế bào 4 tế bào sự gia tăng kích
Ngày thứ 3 Ngày thứ 4 Ngày thứ 5 thước của hợp tử
Lá nuôi

Khoang phôi nang

Mầm phôi

8 tế bào Phôi dâu phôi nang

Video quá trình phát triển trong

tuần 1

7
 3/27/2017

CÁC KỸ THUẬT CAN THIỆP GIAI ĐOẠN TIỀN LÀM TỔ

Kỹ thuật ICSI
(Intracytoplasmic sperm injection)

Kỹ thuật PGD
(preimplantation genetic diagnosis)

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

5. HIỆN TƯỢNG PHÔI THOÁT MÀNG

Ngày thứ 5: sau khi đến TC, phôi nang thoát khỏi màng
trong suốt để bám vào nội mạc TC và làm tổ
Màng trong suốt

Phần phôi nang còn nằm

trong màng trong suốt

Phần phôi nang thoát

khỏi màng trong suốt

8
 3/27/2017

TRƯỚC KHI PHÔI LÀM TỔ…

- Xảy ra 72h sau khi phôi đến tử cung (ngày

5 sau thụ tinh): phôi nang thoát ra khỏi màng
trong suốt (glycoprotein) để bám vào nội mạc tử
cung làm tổ => lúc này phôi không được bao bọc
và có thể tiếp xúc trực tiếp với nội mac tử cung.
- “Cửa sổ làm tổ”: khoảng thời gian NMTC ở
giai đoạn có thể chấp nhận sự làm tổ: khoảng
48h.

KHI PHÔI LÀM TỔ…

Sự biến đổi nội mạc tử cung dưới tác động nội tiết

- Sự tương tác Estrogen & Progesteron với NMTC gây

biến đổi nội mạc tử cung => chuẩn bị phôi làm tổ.
- NMTC giai đoạn tiếp nhận phôi làm tổ:
+ Chứa các phân tử kết dính và các yếu tố tăng trưởng.
+ Hình thành cấu trúc vi thể (pinopodes).
Các giai đoạn hiện tượng làm tổ

- Tiếp xúc

- Gắn kết

- Xâm nhập

9
 3/27/2017

KHI PHÔI LÀM TỔ…

2. BIẾN ĐỔI CỦA PHÔI KHI LÀM TỔ

Ngày thứ 9
Ở cực phôi:
- Lá nuôi hợp bào bám vào Mầm phôi

nội mạc tử cung  tiết men Lá nuôi

phá hủy nội mạc tử cung.

Lá nuôi

Mầm phôi

Ở cực đối phôi: ban đầu Thượng bì

chỉ có lá nuôi tế bào, về
Khoang ối
nguyên thủy
Hạ bì

sau lá nuôi hợp bào bao Lá nuôi

Màng ối

hết.
Thượng bì
Khoang ối Đĩa phôi 2 lá
nguyên thủy
Hạ bì

Túi noãn hoàng

Lá nuôi

KHI PHÔI LÀM TỔ…

2. BIẾN ĐỔI CỦA PHÔI KHI LÀM TỔ

10
 3/27/2017

KHI PHÔI LÀM TỔ…

3. BIẾN ĐỔI CỦA NMTC KHI PHÔI LÀM TỔ
Phản ứng màng
Màng rụng đáy
rụng: Các tb rụng
gắn kết với nhau Màng rụng thành Màng đệm gai nhau

tạo khối, lúc đầu

bao lấy phôi, rồi
sau đó lan khắp Màng rụng bao
NMTC
+ Màng rụng đáy
+ Màng rụng bao
+Màng rụng THÁNG THỨ 2
thành

KHI PHÔI LÀM TỔ…

4. BIẾN ĐỔI CỦA NMTC KHI PHÔI LÀM TỔ
- Ngày thứ 6-9
+ Xuất hiện nút làm tổ
+ Xuất hiện các mao mạch
Mầm phôi

kiểu xoang. Lá nuôi

 hồ máu Lá nuôi

Tuần hoàn TC – Nhau Mầm phôi

- Ngày thứ 11 Thượng bì

Khoang ối
+ Phôi được lớp đệm NMTC Hạ bì
nguyên thủy

bao bọc toàn bộ Lá nuôi

Màng ối
Thượng bì
+ Lá nuôi biệt hóa thành 2 lớp Khoang ối
nguyên thủy
Đĩa phôi 2 lá

+ Mao mạch TC bị phá hủy 

Hạ bì

Túi noãn hoàng

sung huyết nhẹ.

Lá nuôi

11
 3/27/2017

KHI PHÔI LÀM TỔ…

Lớp xốp

Tuyến TC

Mạch máu
Lớp đặc

Nội mạc tử cung

Đĩa phôi

Nút làm tổ

KHI PHÔI LÀM TỔ…

4. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LÁ NUÔI

Gai nhau bậc I gồm:

- Trục: lá nuôi tế bào
- Bao phủ: lá nuôi
hợp bào.

12
 3/27/2017

KHI PHÔI LÀM TỔ…

4. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LÁ NUÔI

Gai nhau bậc II :

trung bì ngoài phôi
đội lá nuôi tế bào và
lá nuôi hợp bào lên
 trục của gai nhau

KHI PHÔI LÀM TỔ…

4. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LÁ NUÔI

Gai nhau bậc III :

Gai nhau bậc II
có chứa các mao
mạch

13
 3/27/2017

KHI PHÔI LÀM TỔ…

5. NHỮNG BẤT THƯỜNG CỦA PHÔI

LÀM TỔ
NGÀY DIỄN BIẾN
5 Phôi nang
5 Màng trong suốt tiêu đi
6 Phôi gắn vào biểu mô NMTC
7-9 Lá nuôi hợp bào giúp phôi xâm nhập lớp
đệm NMTC
9-11 Hồ máu xuất hiện
Các mao mạch TC sung huyết nhẹ

12-13 Xuất hiện gai nhau cấp I

13-15 Xuất hiện gai nhau cấp II
16-18 Các gai nhau phân nhánh
18-22 Xuất hiện gai nhau cấp III

14