Pamamahala ni Manuel Roxas (1946–1948)

Nagkaroon ng halalan noong 1946, na nagluklok kay Manuel Roxas bilang

unang pangulo ng malayang Pilipinas. Ibinalik ng Estados Unidos ang soberanya ng
Pilipinas noong 4 Hulyo 1946.[4] Ngunit ang ekonomiya ng Pilipinas ay nanatiling
umaasa sa ekonomiya ng Estados Unidos, ayon kay Paul McNutt, isang mataas na
komisyoner ng Estados Unidos.[23] Ang Philippine Trade Act, na ipinagtibay bilang
isang kondisyon upang makatanggap ng perang gagamitin sa rehabilitasyon mula
sa digmaan ang Pilipinas mula sa Estados Unidos,[24] ay lalong nagpalala sa relasyon
ng dalawang bansa sa probisyon itong itali ang ekonomiya ng dalawang bansa.
Isang kasunduan na militar ang nilagdaan noong 1947 na nagtakda sa Estados
Unidos ng 99-taong pag-uupa sa mga piling base militar sa bansa (binawasan ito
ng 25 taon noong 1967).

Pamamahala ni Elpidio Quirino (1948–1953)

Pinatawad ng administrasyon ni Roxas ang mga taong nakipagtulungan sa
mga Hapones noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, maliban sa mga taong
gumawa ng mga marahas na krimen. Namatay si Roxas dahil sa atake sa
puso at tubercolosis noong Abril 1948, at humalili ang pangalawang pangulo,
si Elpidio Quirino, sa posisyon ng presidente. Tumakbo siya sa pagkapangulo
noong 1949. Natalo ni Quirino si Jose P. Laurel at nakamit niya ang apat na taong
termino. Iniwan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang Pilipinas na sira-sira at
nawalan ng moral. Ang muling pagbangon ng bansa ay naguluhan dahil sa mga
aktibidad ng mga gerilyang Hukbalahap ("Huks") na naging kalaban ng bagong
pamahalaan ng Pilipinas. Ang mga panukala ng pamahalaan sa mga Huk ay
parehong naging pang-negosasyon at pang-supresyon. Ang Kalihim ng Tanggulang
Pambansa, si Ramon Magsaysay ay nagsimula ng kampanya upang matalo ang
mga rebelde sa pamamagitan ng militar at para makuha na rin ang suporta ng
pamahalaan mula sa mga mamamayan. Unti-unting kumunti ang kampanya ng
mga Huk noong dekada 1950's, at tuluyang nagwakas ito sa walang kundisyon na
pagsuko ni Luis Taruc, pinuno ng mga Huk noong Mayo 1954.

Pamamahala ni Ramon Magsaysay (1953–1957)

Suportado ng Estados Unidos, nahalal si Magsaysay sa pagkapangulo noong
1953 dahil sa popularidad niya sa mga tao. Ipinangako niya ang reporma sa
ekonomiya, at napaunlad niya ang reporma sa lupa sa pamamagitan ng
pagtaguyod sa paglipat ng tirahan ng mga mahihirap na tao sa Katolikong hilaga
patungo sa mga tradisyonal na mga lugar ng mga Muslim. Kahit nakatulong ito sa
pagbabawas ng populasyon sa Hilaga, tumaas ang tensiyong
panrelihiyon.[25] Ngunit naging popular pa rin siya sa mga mamamayan, at ang
kanyang pagkamatay sa pagbagsak ng kanyang eroplano noong Marso 1957 ay
nagdulot ng kalungkutan sa maraming mga Pilipino.

Pamamahala ni Carlos Garcia (1957–1961)

Humalili si Carlos P. Garcia sa posisyon ng pangulo matapos ang pagkamatay ni
Magsaysay, at nahalal rin siya sa apat na taong termino noong Nobyembre ng
taon ding iyon. Ipinatupad niya ang patakarang "Pilipino Muna", na nagbibigay ng
pagkakataon sa mga Pilipino na malinang ang ekonomiya ng bansa.[26] Nakipag-
ugnayan si Garcia sa Estados Unidos ukol sa pagsasauli ang mga Amerikanong
base militar sa Pilipinas. Ngunit nawala ang popularidad ng kanyang
administrasyon dahil sa mga isyu ng kurapsiyon sa mga sumunod na taon.[27]

Pamamahala ni Diosdado Macapagal (1961–1965)

Nahalal si Diosdado Macapagal sa pagkapangulo noong halalan ng 1961. Ang
panukalang banyaga ni Macapagal ay humingi ng mas malapit na relasyon sa mga
kalapit na mga bansa, partikular na ang Malaya (ngayo'y Malaysia)
at Indonesia.[25] Ang pakikipag-negosasyon niya sa Estados Unidos ukol sa mga
karapatan sa mga base militar ay nagdulot ng negatibong damdamin sa mga
Amerikano.[25] Binago niya ang Araw ng Kalayaan mula sa Hulyo 4 na pinalitan ng
Hunyo 12, upang gunitain ang araw na idineklara ni Emilio Aguinaldo ang kalayaan
ng bansa mula sa Espanya noong 1898.
Sa panahon ng panunungkulan ni Pangulong Diosdado Macapagal nagpatuloy sa
pagtaas ang halaga ng bilihin, ngunit naisagawa niyang kahit paano'y mapanatili
ang mababang halaga ng bigas at mais. Gayunpama'y ang pagpupuslit ng mga
kalakal na ipinagbabayad sa adwana'y laganap pa rin tulad ng dati. Si Macapagal
sa kanyang sarili'y isang taong matapat, ngunit ipinapalagy ng mga taong siya'y
mahina at hindi nababagay sa kanyang tungkulin, o kaya'y kinukunsinti niya ang
katiwalian at kasamaang ginagawa ng mga taong malapit sa kanya o may lakas sa
kanyang tanggapan.
Tangi sa pampalagiang suliranin na pangkabuhayan at pampamahalaan ang
lumigalig sa kanyang pangasiwaan.
Pamumuno ni Ferdinand Marcos (1965–1986)
Ang isa pang subyang sa panig ni Macapagal ay ang Pangulo ng Senado na
si Ferdinand Marcos, isang kapwa Liberal. Sinasabing upang matamo ang
pagtulong ni Marcos sa halalan noong 1961, lihim na nakipagkasundo si
Macapagal kay Marcos na hindi siya tatakbong muli para sa reeleksiyon sa halalan
ng taong 1965. Ngunit habang lumalapit ang halalan ng taong 1965,
napatunayang masugit si Macapagal sa pagkandidato.
Sa pagkabigo ng pag-asa ni Marcos sa pagiging kandidato ng Partido Liberal sa
pagkapangulo, at sa dahilang naanyayahang sumama sa Partido Nacionalista at
samantalahin ang pagkakataon sa Kumbensiyon ng mga Nacionalista'y iniwan niya
ang Partido Liberal at sumapi sa Nacionalista. Nagwagi si Marcos sa Kumbensiyon
at naging opisyal na kandidato sa pagka-Pangulo.
Sa una niyang termino, naglunsad si Marcos ng iba't ibang mga proyekto at
nagtaas ng koleksiyon ng buwis na nakatulong sa pag-unlad ng bansa noong
dekada '70. Dahil rin sa pag-utang niya at sa tulong pang-ekonomiya na
nanggaling sa Estados Unidos, mas maraming mga daan ang naitayo ng kanyang
administrasyon kaysa sa lahat ng daan na naitayo ng mga nakalipas na pangulo at
mas maraming mga paaralan kaysa sa nakalipas na administrasyon.[28] Nahalal
muli si Marcos bilang pangulo noong 1969, na naging unang pangulo ng malayang
Pilipinas na natamo ang ikalawang termino.
Hinarangan ng mga kalaban ni Marcos ang kinailangang lehislasyon para
maisakatuparan ang kanyang mga plano. Dahil dito, nawala ang positibong
damdamin sa kanyang ikalawang termino at bumagal ang pag-unlad ng
kabuhayan.[29] Dumami ang krimen at pagsuway ng mga sibilyan sa batas. Binuo
ng Partido Komunista ng Pilipinas ang Bagong Hukbong Bayan. Nagpatuloy ang
pakikipaglaban ng Moro Islamic Liberation Front para sa kalayaan ng Mindanao.
Ang isang pagsabog sa pagtitipon ng Partido Liberal kung saan idineklara ang
kanilang kandidato para sa Senado noong 21 Agosto 1971 ang nagdulot ng
pagsuspinde ni Marcos sa writ of habeas corpus, na ibinalik niya noong 11 Enero
1972 matapos ang mga protesta ng publiko.

Batas Militar
 Dahil sa kawalan ng respeto sa batas at ang banta ng rebelyon ng mga
Komunista, idineklara ni Marcos ang batas militar noong 21 Setyembre 1972 sa
bisa ng Proklamasyon Blg. 1081. Tinanggal ni Marcos ang kalayaan ng
pamamahayag at iba pang karapatan ng mga mamamayan, ipinasara ang
Kongreso at ang mga kompanya ng pamamahayag, at iniutos ang pag-aresto sa
mga pinuno ng oposisyon at mga aktibidad ng mga militante, kasama na ang
kanyang pinakamalaking mga kritiko, si Senador Benigno Aquino, Jr.,
Senador Jovito Salonga at Senador Jose Diokno.[30] Ang deklarasyon ng batas
militar ay tinanggap ng karamihan, dahil sa problemang panlipunang dinaranas ng
Pilipinas.[31] Malaki ang binaba ng bilang ng krimen matapos isakatuparan
ang curfew.[32] Maraming mga kalaban sa politika ang napilitang umalis ng bansa.
Isang konstitusyonal na kumbensiyon, na itinatag noong 1970 upang palitan
ang Saligang-Batas ng 1935, ay nagpatuloy sa pagbuo ng bagong saligang-batas
matapos ang deklarasyon ng batas militar. Nagkaroon ng bisa ang bagong
konstitusyon noong 1973, na binago ang istilo ng pamahalaan mula
sa pampanguluhan na naging parlamentaryo at nagpahintulot kay Marcos na
manatili siya sa kapangyarihan matapos ang 1973.
Ayon kay Marcos, ang batas militar ang simula nang pagbubuo ng Bagong Lipunan
na ibinase sa mga kahalagahang panlipunan at pampolitika.[33] Lumakas ang
ekonomiya noong dekada 1970s, na nagkaroon ng sobrang salapi para sa budyet
at pangangalakal. Tumaas ang Kabuuang Pambansang Produkto mula sa 55
bilyong piso noong 1972 na naging 193 bilyong piso noong 1980. Lumaki ang kita
ng pamahalaan sa turismo. Ngunit nakilahok si Marcos, ang kanyang mga kroni at
ang kanyang maybahay, si Imelda Romualdez-Marcossa paggawa ng
kurapsiyon.[34]

Ikaapat na Republika
Upang palubagin ang Simbahang Katolika bago ang pagbisita ng Santo Papa,
si Papa Juan Pablo II,[35] opisyal na ipinatigil ni Marcos ang batas militar noong 17
Enero 1981. Ngunit, pinanatili niya ang kapangyarihan ng pamahalaan sa paghuli
at pagkulong. Ang kurapsiyon at ang kaguluhan sa lipunan ang naging sanhi ng
pagbagal ng pag-unlad ng ekonomiya sa ilalim ni Marcos, na humina ang
kalusugan dahil sa lupus.
Binoykot ng oposisyon ng halalan noong 1981, kung saan lumaban si Marcos at
ang retiradong heneral na si Alejo Santos.[30] Nanalo si Marcos ng 16 milyong
boto, na pinahintulutan siyang manungkulan ng anim na taon. Nahalal ang
Kalihim ng Pananalapi, si Cesar Virata bilang Punong Ministro ng Batasang
Pambansa.
Noong 1983, napatay ang pinuno ng oposisyon, si Benigno Aquino,
Jr. sa Pandaigdigang Paliparan ng Maynila sa kanyang pagbalik sa Pilipinas
matapos ang mahabang panahon ng pananatili sa ibang bansa. Nagdulot ito ng
pagtutol sa pamumuno ni Marcos at ang serye ng mga pangyayari, kasama ang
pag-aalala ng Estados Unidos, na nagsanhi ng halalan
noong Pebrero 1986.[36] Nagkaisa ang oposisyon sa biyuda ni Aquino, si Corazon
Aquino.
Idineklara ng Komisyon ng Eleksiyon (Comelec), ang opisyal na tagabilang ng
resulta ng halalan, ang pagkapanalo ni Marcos. Ngunit malaki ang pagkakaiba nito
sa bilang ng Namfrel, isang pinagkakatiwalaang tagabantay ng halalan. Tinutulan
ni Corazon Aquino at ng kanyang mga tagasuporta ang maling resulta ng halalan.
Hindi rin kinilala ng mga dayuhang tagamasid, kasama ang delegasyon ng Estados
Unidos, ang opisyal na resulta.[36] Binawi ni Hen. Fidel Ramos at Kalihim ng
Tanggulang Pambansa, si Juan Ponce Enrile, ang suporta nila kay Marcos.
Napatalsik si Marcos sa isang mapayapang demonstrasyon, tinatawag
na Rebolusyon sa EDSA ng 1986 at ang paghalili ni Corazon Aquino bilang pangulo
noong 25 Pebrero 1986.

Ikalimang Republika (1986-Kasalukuyan)

Pamamahala ni Corazon Aquino (1986–1992)

Bumuo kaagad si Corazon Aquino ng isang rebolusyonaryong pamahalaan para
maging normal ang sitwasyon, na naging batayan ang transisyonal na Freedom
Constitution.[37] Isang bagong saligang-batas ang ipinagtibay
noong Pebrero 1987.[38] Ipinagbawal ng konstitusyong ito ang pagdedeklara ng
batas military, pagtatatag ng mga nagsasariling rehiyon sa Cordillera at sa Timog
Mindanao at ang pagbabalik ng istilong pampanguluhan ng pamahalaan at ang
Kongresong may dalawang kapulungan.[39] Umunlad ang bansa sa pamamagitan
ng pagtatatag muli ng mga demokratikong institusyon at respeto sa mga
mamamayan, ngunit naging mahina ang pagbangon ng bansa sa administrasyong
Aquino dahil sa mga kudeta ng mga di-apektadong mga kasapi ng militar.[40] Ang
paglakas ng ekonomiya ay hinadlangan ng serye ng mga kalamidad, kasama na
ang pagsabog ng Bulkang Pinatubo noong 1991 na nagdulot ng pagkamatay ng
700 katao at ang pagkawala ng mga tirahan ng 200,000 na katao.[41]
Noong 1991, ibinasura ng Senado ang kasunduang nagpapahintulot sa pananatili
ng mga base militar ng Estados Unidos sa loob ng sampung taon. Isinauli ng mga
Amerikano sa pamahalaan ang Clark Air Base sa Pampanga noong Nobyembre ng
taong iyon, at ang Subic Bay Naval Basesa Zambales noong Disyembre 1992, na
nagtapos sa halos isang siglo ng pamamalagi ng militar ng Estados Unidos sa
Pilipinas.
Namatay si Corazon Aquino noong 1 Agosto 2009 sa Makati medical center sa
lungsod ng makati sa kadahilanang Colon Cancer.

Pamamahala ni Fidel V. Ramos (1992–1998)

Noong 1992, nagwagi sa halalan ang Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Fidel
Ramos, na inendorso ni Pangulong Aquino, na may 23.6% lamang ng kabuuang
boto sa pagitan ng pitong kandidato. Sa mga unang taon ng kanyang termino,
idineklara niya na mataas niyang prayoridad ang nasyonal na rekonsilyasyon at
gumawa siya ng koalisyon upang makabangon sa mga hidwaan ng
administrasyong Aquino.[39] Ginawa niyang legal ang Partidong Komunista at
nakipag-negosasyon sa mga ito, sa mga rebeldeng Muslim at mga rebeldeng
militar upang kumbinsihin sila na itigil ang kanilang mga kampanya laban sa
pamahalaan. Noong Hunyo 1994, nilagdaan niya ang amnestiyang nagpapatawad
sa mga rebeldeng pangkat, at mga Pilipinong militar at mga pulis na kinasuhan
ng krimen habang nakikipaglaban sa mga rebelde. Noong Oktubre 1995,
nilagdaan ng pamahalaan ang kasunduang nagtatapos sa kaguluhang rebelde.
Isang kasunduang pang-kapayapaan ang nilagdaan ng pamahalaan at ng Moro
National Liberation Front (MNLF), isang pangkat ng mga rebeldeng naghahangad
na maging malayang bansa ang Mindanao, noong 1996, na nagtapos sa
pakikipaglaban na nagtagal ng 24 taon. Ngunit ipinagpatuloy ng humiwalay na
pangkat ng MNLF, ang Moro Islamic Liberation Front ang pakikipaglaban.
Maraming mga malalaking protesta ang kumontra sa pagsisikap ng mga taong
sumuporta kay Ramos na susugan ang batas upang magkaroon siya ng
pagkakataong tumakbo muli para sa ikalawang termino, na naging sanhi ng hindi
pagtakbo muli ni Ramos sa halalan.[42]
Pamamahala ni Joseph Estrada (1998–2001)
Nanalo si Joseph Estrada, isang dating aktor at naging bise pangulong ni Ramos,
sa halalan ng pagka-Pangulo noong 1998. Ipinangako niya sa kanyang kampanya
ang pagtulong sa mga mahihirap at paunlarin ang sektor ng agrikultura sa bansa.
Naging popular siya sa mga mahihirap.[43]Noong panahon ng krisis na pinansiyal sa
Asya na nagsimula noong 1997, ang pamamahala ni Estrada ay nagdulot ng mas
malalang kahirapan sa ekonomiya. Maraming Pilipino ang nawalan ng trabaho,
lumaki ang kakulangan sa badyet at bumaba ang halaga ng piso. Ngunit
nakabangon ang kabuhayan ng bansa ngunit mas mabagal ito kumpara sa mga
kalapit-bansa nito.
Sa loob ng isang taon ng kanyang eleksiyon, nawala ang popularidad ni Estrada
dahil sa mga akusasyon ng kronyismo at kurapsiyon, at ang pagkabigo na
masolusyonan ang mga suliranin sa kahirapan.[34] Noong Oktubre 2000,
inakusahan si Estrada na tumatanggap siya ng pera mula sa sugal. Siya ay isinakdal
ng Mababang Kapulungan, ngunit ang kanyang paglilitis sa Senado ay hindi
natuloy nang iboto ng senado na huwag eksaminahin ang tala sa bangko ng
pangulo. Bilang sagot, nagkaroon ng mga demonstrasyon na naghingi sa pag-alis
ni Estrada. Dahil sa mga rally, ang resignasyon ng mga kalihim at ang pagkawala
ng suporta ng sandatahang lakas, umalis si Estrada sa opisina noong 20 Enero
2001.

Pamamahala ni Gloria Macapagal-Arroyo (2001–2010)

Humalili si Bise Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo (ang anak ni
Pangulong Diosdado Macapagal) sa posisyon ng Pangulo sa araw ng kanyang
paglisan. Tinatayang hindi lehitimo ang pag-upo ni Ginang Arroyo sa pwesto dahil
hindi pa tapos ang paghahatol sa kaso ng nakaraang pangulong Estrada. Naging
mas lehitimo ang kanyang pag-upo sa halalan pagkalipas ng apat na buwan, kung
saan nanalo ang kanyang koalisyon sa karamihan ng mga posisyon.[34] Ang unang
termino ni Arroyo ay nagkaroon ng hating politika ng mga koalisyon at isang
kudeta sa Maynila noong Hulyo 2003 na naging sanhi ng pag-deklara niya ng isang
buwang pambansang state of rebellion.[34]
Sinabi ni Arroyo noong Disyembre 2002 na hindi siya tatakbo sa halalan noong
2004 ngunit binago niya ang kanyang desisyon noong Oktubre 2003 at
nagdesisyong sumali sa halalan.[34] Siya ay muling nahalal at isinalin sa puwesto
para sa kanyang anim na taong termino noong 30 Hunyo 2004. Noong 2005,
isang tape na naglalaman ng isang usapan ay lumabas na naglalaman ng usapan ni
Arroyo at isang opisyal ng halalan kung saan inutusan ni Arroyo ang opisyal na
itaas ang bilang ng kanyang mga boto upang manatili siya sa puwesto.[44] Nagdulot
ito ng mga protesta na humihingi sa pagbaba ni Arroyo sa puwesto. Inamin niya
na kinausap niya ang isang opisyal ng halalan, ngunit tinatwa niya ang mga
alegayon ng pandaraya at hindi siya bumaba sa puwesto.[44] Hindi nagtagumpay
ang mga planong pagpapatalsik sa pangulo noong taong iyon.
Pamamahala ni Benigno Simeon C. Aquino III (2010-2016)
Taong 2009 nang hikayatin si Benigno Simeon Cojuangco Aquino III na
kumandidato bilang pangulo ng Pilipinas. Dahil dito, nabuo ang Noynoy Aquino for
President Movement (NAPM) upang mangalap ng isang milyong lagda sa buong
Pilipinas para sa kanyang kandidatura. Pinagbigyan ni Aquino ang kahilingan ng
maraming Pilipino. Siya ay tumakbo at nahalal na pangulo ng Pilipinas noong
2010.
Kung walang corrupt, walang mahirap. Ito ang isa sa mga islogan na gimanit ni
Pangulong Aquino sa kanyang kampanya noong siya ay kumakandidato pa
lamang. Sa kanyang inagurasyon noong Hunyo 30, 2010 nabanggit niya na ito pa
rin ang prinsipyo na magiging batayan ng kanyang administrasyon. Batay sa
kanyang talumpati, ang ilan sa mga hakbang na kanyang gawain upang maiangat
ang bansa sa kahirapan ay ang mga sumusunod:

 Pagkakaroon ng tuwid at tapat na hanay ng mga pinuno

 Pagpapatayo ng mga imprastraktura para sa transportasyon
 Pagbibigay ng trabaho sa mga lokal na komunidad
 Pagpapalakas ng koleksiyon ng buwis at pagsugpo sa korapsyon sa Kawanihan
ng Rentas Internas o Bureau of Internal Revenue at Bureau of Customs.