ტესტი 1

ზიქურატი - შუამდინარული ტაძარი ძვ.წ მე-3-2. ათასწლ. მხოლოდ მთავარ ღმერთებს უშენებდნენ.
ხათუსა - ქალაქი, ხეთების სამეფოს დედაქალაქი, მეფე ხათუსილი, მესამე ათასწლეულის მეორე
ნახევრიდან ჩნდება როგორს ქალაქი... (მურსილი, რომელამაც პირველმა აიგო ბაბილონი, ხათუსას
მეფე იყო);
მითანი - ჩრდილოეთ მესოპოტამიაში არსებული სამეფო ძვ.წ მე 16 მე 13 სს. შედგებოდა ხურიტული
და სემიტური ტომებისგან. ოფიციალური ენა იყო აქადური და ხურიტული.
ური - მდებარეობდა სამხრეთ შუამდინარეთში. ძვ.წ მე 5 – 4 ათასწლ. იწოდება აბრაამის სამშობლოდ.
ადრედინსტიური პერიოდი 3000 – 2400 წწ.
ამონი - მზის ღმერთი. ფარაონების ძალაუფლების მფარველი ღვთაება. ღმერთების ღმერთი.
ენლილი - ნიფურის უმაღლესი ღვთაება ძვ.წ 3 ათასწლელული . ითვლებოდა ჰაერის ღმერთად,
ხოლო შემდეგ საყოველთაო ღმერთად იქცა. ენლილის ტაძარი ქალაქ ნიფურში შუმერებისთვის
უწმინდეს ადგილად ითვლებოდა და შუმერული კულტურის ცენტრი იყო.
თელეფინუ - ხეთების ძვ. სამეფოს უკანასკნელი წარმომადგენელი ძვ. წ მე-16 ს. გამოსცა კანონი
ტახტზე ასვლის შესახებ.
უთნაფიშთიმი - ადრედინასტიური პერიოდი. იგივე ათრახასისი და ზიუსუდრა. „ენუმა ელიშის“
წარღვნის გმირი. ნოეს პროტოტიპი. მოხსენებულია გილგამეშის ეპოსში. წარღვანმდელი ადამიანი..
ხამურაბი - ძვ.წ მე 18 ს. ბაბილონის მეფე. დაიპყრო ურუქი, ური და ისინი. დიპლომატიური
ურთიერთბა ქონდა რიმსუენთან. შექნმა კანონები, რ-ც „ხამურაბის კანონებითაა“ ცნობილი.
მენესი - ძველი ეგვიპტის ფარაონი (ძვ. წ. XXX ს.).I დინასტიის პირველი მეფე. გააერთიანა ზემო და
ქვემო ეგვიპტე; მათ საზღვარზე დააარსა სამეფო რეზიდენცია მემფისი.
სეტი 1 - (1294/1290–1279ჩ.ვ.წ) იყო XIX დინასტიის ახალი სამეფოს ერთ-ერთი პირველი მმართველი.
მისი შვილი იყო რამზეს მე-2.
სუფილულიუმა - ხეთების მეფე 1380 -1334. ტუდხალია მე- 3-ს შვილი . გამორჩეული დიპლომატი.
ახალ ხეთური სახელმწიფოს წარმომადგენელი.
ქადეშის ბრძოლა - ეგვიპტესა და ხეთებს შორის მომხდარი ბრძოლა ძვ.წ მე 13 საუკუნეში. ეგვიპტის
ჯარს რამზეს მე-2 სარდლობდა ხეთებისას მუვათალი. გამარჯვება ორივემ თავის თავზე მიიწერა.
შამპოლიონი - მე 18 საუკუნის ფრანგი მეცნიერი. ეგვიპტოლოგიის დამაარსებელი. გაშიფრა ძველ
ეგვიპტური იეროგლიფები.
აველუმი - თავისუფალი ადამიანი რომელიც შეიძლება ყოფილიყო შეძლებული ვაჭარი გლეხი ან
ხელოსანი.

ტესტი 2

პირამიდა - ფარაონების სამარხია. პირველი იყო მესამე დინასტიის ფარაონის, ჯოსერის პირამიდა,
რომელიც ქრ. შობამდე 27 საუკუნეში ააგეს. მისი არქიტექტორი ფარაონის კარის ხუროთმოძღვარი და
პირველი ვეზირი, იმჰოტეპი იყო.
ქანესი - -ასურული სავაჭრო კოლონია ძვ.წ 19 საუკუნეში
ურარტუ - ძვ. აღმ.-ის სახელმწიფო მე-11-6 სს. ვანის ტბის მიდამოებსი. ძლიერებას მიაღწია მე-9-8ს.ში
ურუქი - დამწერლობის სამშობლო , ბიბლიური ერუხი ძვ.წ 27 საუკუნე გილგამეშის ეპოსშია
ნახსენები . უძველესი შუამდინარული ქალაქი.
ატონი - მზის ღმერთი ძველ ეგვიპტეში. მზის დისკოთი გამოსახავენ . ღვთაება ახეტატონი. ძვ.წ 19
საუკუნე. ეხნატონმა შემოიღო როგორც ერთი ღმერთი. მონოთეიზმის პირველი გამოვლინება
მარდუქი - ბაბილონის უზენაესი ღმერთი. ძვ.წ 18 საუკუნე. შუმერული ენქის ვაჟად წოდებული.
ქვეყნიერების შემქმნელი ღმერთი(ბაბილონური მითის მიხედვით)
თეშუბი - ხეთების უზენაესი ღვთაება (ხურიტული- ცის, ელვა-ქუხილის მეფე) გამოსახულია
იაზიდიქაიაში. იარაღად მას ურო აქვს. ხებათი – თეშუბის მეუღლე და შარუმას დედა
უთუხენგალი - დაამარცხა გუთიები. აღადგინა შუმერისა და აქადის სამეფო. მის შემდეგ
დაწინაურდა ურის მე-3 დინასტია.
შამშიადადი - აშურის მეფე დაახლ. ძვ.წ მე-19-18 სს. ამორეველთა ტომიდან. მან დაიმორჩილა ჩრ.
შუამდინარეთი და მარში თავისი შვილი იამსახადადი დასვა მეფედ.
ხეოფსი - ეგვიპტის ძველი სამეფოს ფარაონი ძვ.წ 26 ს. ცნობილია მისიპირამიდა.
იმხოტეპი - ძვ.წ 27 საუკუნეში ჯოსერის პირამიდის არქირექტორი და პირველი ვაზირი.
თუთხალია მე-4 - -ხეთების მეფე დახ. ზვ.წ 1250-1220. ხათუსილი მესამეს შვილი.
ეხნატონის რეფორმა - ამენჰოტეპ მე-4-მ გაატარა რელიგიური რეფორმა რომლის სემდეგაც ეგვიპტის
უზენაეს ღმერთად მზის ღმერთი ატონი გამოცხადა ცენტრით - ახეტატონი.
გროტეფენდი - მე-18-19 საუკუნის გერმანელი მკვლევარი. მან დიდი ნაბიჯი გადადგა ლურსმული
წარწერების გაშიფვრის საქმეში.
მუშქენუმი - სოციალური ფენა ბაბილონურ ხანაში. დამოკიდებული ადამიანები რომელმაც უნდა
გადაუხადოს ფული თავის პატრონს. უნდა გამოსულიყო ბრძოლაში. ჰქონდათ ქონება და შეიძლება
ჰყოლოდათ მონებიც.

ტესტი 3

მასტაბა - პირამიდის პროტოტიპი. სამარხი. 1 - ლი დინასტიის სამარხები წინადინასტიურ ეპოქაში.

მემფისი - ძვ.წ მე-3 ათასწლ. ეგვიპტის დედაქალი 1-2 დინასტიების დროს. დაარსა ფარაონმა მენესმა.
მფარველი ღვთაება პტახი.
არაფხა - ქვეყანა ძველ აღმოსავლეთში. თანამერდოვე ერაყის მიდამოებში
ნიფური - უძველესი შუმერული ქალაქ-სახელმწიფო. შუმერების წმინდა ქალაქი. აქ მდებარეობდა
ენლილის ტაძარი.
ოსირისი - ძვ. ეგვიპტის ქვესკნელის მბრძანებელი. საიქიო ცხოვრების მთავარი ღვთაება.
ანუ - ცის ღმერთი შუმერულ მითოლოგიაში. მოგვიანებით ბაბილონსა და ასურეთში.
ადადი - ჭექა-ქუხილის, წვიმის, ქარის ღვთაება ძველ აღმოსავლელთა, აქადურ მითოლოგიაში.
გუდეა - ლაგაშის „მშენებელი ენსი“. ძვ.წ 22 ს.
ზიმრილიმი - მარის მეფე ადგილობრივი დინასტიიდან, ძვ.წ მე 18 ს. მეგორბობდა ხამურაბთან,
რომელმაც შემდოგმში დაიპყრო მარი და განდევნა ზიმრილიმი.
ხეფრენი - ძვ. სამეფოს ფარაონი მე-4 დინასტია. ცნობილია თავისი პირამიდით.
ტუტანხამონი - ეგვიპტის ახალი სამეფოს მეფე. ეხნატონის სიძე. ამოშლილია მანეთონის ფარაონთა
სიიდან.
მურსილი მე-2 - ხეთების ახალი სამეფოს მეფე. ძვ. წ მე-2 ათასწლ. განამტკიცა ხეთების ძლიერება.
ხამურაბის კანონები - შეიქმნაბაბილონში მეფე ხამურაბის დროს ძვ. წ მე18 საუკუნეში
რაულინსონი - მე 19 საუკუნის ინგლისელი ოფიცერი. გაშიფრა ბისუნუტის კედლის ლურსმული
წარწერა.
ვარდუმი - ბაბილონში - ნახევრადთავისუფალი მონა.

ტესტი 4

მუმია - ფარაონის გვამი. ეგვიპტეში ძველი სამეფოს დროს.

თებე - ზემო ეგვიპტის დედაქალაქი მისი მფარველი ღვთაება იყო ამონი. თავდაპირველად ეწოებოდა
ნო-ამონი. შუა სამეფოს დროს მე -11 დინასტიის ხანაში ის გახდ მთელი ეგვიპტის დედაქალაქი.
ტვიროსი - უძველესი ფინიკიური სავაჭრო ქალაქი. მის დაარსებას ღმერთებს მიაწერენ. ჰეროდოტეს
ცნობით ის დაარსდა დაახ.ძვ. წ 28 ს-ში.
ლაგაში - უძველესი შუმერული ქალაქ სახელმწიფო. აქ დასახლება შეიმჩნევა ძვ.წ 5-4 ათასწლ.
დასალხებული იყო შუმერული ტომებით. მისი ძლიერების ხანა იყო ურ-ნანშეს დროს ძვ.წ 25-24სს.
ისიდა - ნაყოფიერების , წყლისა და ქარის ქალღმერთი. ქალურობის და ოჯახის ერთგულებსი
სიმბოლო. ყველაზე პოპულარული ღვთაება ეგვიპტის ისტორიაში.
ინანა - ომისა და საბედისწერო სიყვარულის ქალღმერთი. ძვ. წ მე-3 ათასწლ. აქადური იშთარი.
ბაალი - ნაყოფიერების ქანაანური ღვთაება ძვ.წ 1-ლი ათასწლ.
სარგონ 1 - ძვ.წ 24 საუკუნე აქადის ფუძემდებელი. დაამარცხა ლუგალზაგესი და გაატარა ენლილის
ჭიშკარში. ყავდა პირველი მუდმივი არმია მსოფლიოში 5400 კაციანი.
ნაბუქოდონოსორი - ბაბილონის მეფე ძვ.წ მე-11 ს-ში. მე-4 დინასტიის წარმომადგენელი. მის დროს
ბაბილონი აღორძინდა, მაგრამ ეს აღორძინება ხანმოკლე აღმოჩნდა.
მიკერინი - ფარაონი ძვ. ეგვიპტის სამეფოში. ცნობილია მისი პირამიდა . ჯოსერის და ხეოფსის
პირდამების გვერდით
ხატშეპსუტი - - ძვ. ეგვიპტის მე-18 დინასტიის წარმომადგენელი. თუტმოს 1 ლის შვილი და თუტმოს
მე-2 ის ნახევდა და მეუღლე. ძვ.წ მე -16 მე მე 15 სს.
კროისოსი - ლიდიის მეფე ძვ.წ მე-6 ს. იბრძოდა მიდიის წინააღმდეგ. დაამარცხა კიროს მე2მ
გუთიების ბატონობა - ზაგროსის მთიანეთში მცხოვრები ტომები ძვ.წ მე-3 ათასწლ. ძვ.წ 28-27სს.
ბატონობდნენ შუამდინარეთში.
ჰროზნი - მე 19-20 საუკუნის ჩეხი ხეთოლოგი. თარგმნა და გამოაქვეყნა ხეთური ტექსტები.
გურუში ურის მესამე დინასტიის დროინდელი თითქმის ყველაზე დაბალი სოციალური ფენა
მუშებისა. გათანაბრებულები იყვნენ მონის დონეზე. დაახლ. ძვ.წ მე 3 ათასწლ.

ტესტი 5

ნილოსი - - მდინარე , რომლზეც გაშენებულია ეგვიპტე. მფარველი ღვთაება ჰაფი. წითელ ზღვასთან
ქმნის დელტას. ეგვიპტეს ნილოსის ნობათსაც უწოდებენ.
ახეტატონი - - ელ-ამარნა. ააშენა მე 18 დინატიის წარმომადგენელმა ამენჰოტეპ მე-4 (ეხნატონმა) იყო
ატონის(მზის ღმერთის) საკულტო ცენტრი.
ბიბლოსი - ბიბლიური გებალი. ფინიკიური სავაჭრო ქალაქი. აქ ამზადებდნენ პაპირუსს. ეკონომიკურ
აღმავლობას განიცდიდა მე-19-18 საუკუნეში.
უმა - უძველესი შუამდნირული ქალაქ -სახელმწიფო. მისი პირველი მმართველი იყო უში. ის
გაძლიერდა მისი მმართველის (ენსის) ლუგალზაგესის დროს ძვ. 24 საუკუნეში.
ხორი - იგივე ჰოროსი წინადინასტიური ეგვიპტის მთავარი ღვთაება. ფარაონის მფარველი ღვთაება.
მოგივანებით ფარაონის ტიტულატურაშ მას ენაცვლება : რა, ამონი და ბოლოს ატონი.
იშთარი - იგივე შუმერული ინანა. სიყვარულის, ნაყოფიერებისა და ომის ქალღმერთი ასურეთსა და
ბაბილონში.
იეჰოვა - ებრაელთა მთავარი ღვთაება. აბრაამის ღმერთი. სამყაროს შემქნელი.
ენთემენა - ლაგაშის ენსი (მმართველი) ძვ.წ 24-ე ს. ენათუმენას შვილი. მისი გავენის ქვეშ მოექცა
ურუქი, ერიდუ, ნიფური და სხვა ქალაქები.
ნაბოფალასარი - ბაბილონის მეფე ძვ. მე 7 ს. ახალბაბილონური სამეფოს და ბაბილონის მე-10
ქალდეური დინასტიის ფუძემდებელი.
იახმესი - მე 12 დინასტიის დამაარსებელი. ძვ.წ მე 16 საუკუნე. მისი წყალობით ზემო ეგვიპტე
განთავიუფლდა ჰიქსოსების ბატონობისგან.
ფითხანა - პროტოხეთური მეფე, ანითას შვილი. ისინი მართავდნენ ქუსარას ძვ.წ მე 18- ს-ში.
კიროსი - სპარსეთის მეფე ძვ.წ მე-6 ს. აქემენიდთა დინასტიის ფუძემდებელი. მის დროს გაძლიერდა
და გაფართოვდა სპარსეთის აქემენიდური იმპერია.
ჰიქსოსები ბატონობა - ჰიკსოსები იყვენენ აზიური ტომების გაერთიანება, რომლებმაც დაიპყრეს
ეგვიპტე მე-13 და მე 14 დინასტიების დროს (1-ლი გარდამავალი პერიოდი) და მიაღწიეს ზემო
ეგვიპტეში ფარაონის ტიტულამდე.
ლურსმული - დამწერლობა შექმნა ქ.ურუქის მეფე ენმერქარმა ძვ.წ. მე4 ატ.-ის ბოლოს.
გავრცელებული იყო მთელ აღმოსავლეთში გაშიფრა გროტეფენდმა
ფარაონი - გაღმერთებული მმართველი ძველ ეგვიპტეში. ფარაონის ტიტულატურა: ხორი (პირველი
სახელი) რას შვილი (მე2) ზემო და ქვემო ეგვიპტე (მე3) ნეხბეტ და ეჯომ (მე4) ოქროს ხორი (მე5)

ტესტი 6

ტიგროსი - -იგივე იდიგინა სიგრძე დაახლოებით 1900 კმ, ასურეთის სამეფო მდებარეობდა .
შენაერთები დიალა და ზაბი. მის ნაპირებზე ჩამოყალიბდა მრავალი სახელწმიფო.
ბაბილონი - ქალაქ სახელმწიფო. ძვ.წ მე 18 ს-ში. დაწინაურდა ხამურაბის დროს. აქადურად ბაბილონი
„ღვთის ჭიშკარს“ ნიშნავს.
ნუბია - რეგიონი ნილოსის სანაპიროზე. მის სახელი მომდინარეობს ეგვიპტური სიტყვისგან ოქრო.
სიფარი - წარღვნამდელი ქალაქი ძვ.წ მე-4 ათასწლ.
სეტი -ჰოროსის ორეული. ზემო ეგვიპტეში ქარიშხლის და უდაბნოს ხორშაკის ღვთაება. თავიდან
ფარაონთა ძალაუფლებას განასახიერებდა.
შამაში - მზისა და სამართლიანობის ღმერთი აქადურ მითოლოგიაში, ბაბილონსა და ასურეთში. მისი
შუმერული ანალოგია ღმერთი უთუ. ხამურაბის დროს ჩნდება სავარაუდოთ ძვ.წ 18 საუკუნე. რადგან
არსებობს, ხმაურაბის მიმართვა შამაშის მიმართ.
ხეფათი - ხურიტული პანთეონის წარმომადგენელი. თეშუბის მეუღლე. ხანდახან გამოსახულია
ლომზე მდგომი.
ლუგალზაგესი - უმას მეფე. ძვ.წ 24-3 ს. დაამარცხა ურუქაგინა - ლაგაშის მეფე რეფორმატორი.
აგრეთვე ქიშის მეფე ურნაბა.
ასურბანიფალი - ასურბანიფალი ასურეთის მეფე ძვ.წ. 7 ს. ცნობილია ასურბანიფალის ბიბლიოთეკა
ჯოსერი - ეგვიპტის ძველი სამეფოს მესამე დინასტიიდან. ძვ.წ.27 საუკუნე . ცნობილია როგორც
პირველი პირამიდის ამგები . პირამიდის არქიტექტორი იყო იმჰოტები.
ანითა - ძვ.წ 18 საუკუნე ხეთების ქალაქ ქუსარას მეფე .
კამბისესი - აქამენიდური ირანის მმართველი ძვ.წ მე-6 ს. კიროს მე-2 ის შვილი.
ურის მე-3 დინასტია - შუმერული ცივილიზაციის ბოლო ეტაპი. „შუმერული რენესანსი“. ძვ.წ 22-21
სს. დედაქალი ქონდათ ურში. ამ დროს შეიქმნა შუმერის მეფეთა სია.
იეროგლიფური -დამწერლობა. სიტყვა „იეროგლიფი“ ბერძნული სიტყვაა და ქართულად საღვთო
ამოკვეთას, ამოჭრას ნიშნავს. თავდაპირველად „იეროგლიფი“ მხოლოდ ეგვიპტური დამწერლობის
ნიშანს ერქვა, შემდეგ კი ეს ტერმინი უფრო ზოგადი გახდა და სხვა იდეოგრამებით შედგენილი
დამწერლობების სიმბოლოებსაც ეწოდა. (ეს არის სიმბოლოებით დაწერა სადაც ერთი სიმბოლო ერთ
სიტყვას აღნიშნავს.) გაშიფრა ფრანგმა მეცნიერმა ჟან-ფრანსუა შამპოლიონმა 1882წ.
ქასქები - პონტოს მთებში მცხოვრები ტომები ძვ.წ მე-2 ათასწლ.

ტესტი 7

ევფრატი - იგივე ერანუნა . მდინარე შუა მდინარეთში . 2780 კმ. ბიბლიის მიხედვით სამოთხის
ბაღიდან მოდის. ამ მდინარესთან მდებარეობდა- ურუქი, ერიდუ, მარი, ნიფური და შურუფაქი. ამ
მდინარეზე აღმოცენდა გვიანდელი ორი იმპერია, ბაბილონი და ასირია
ასური - ასურეთის სახელმწიფოს დედაქალაქი, რომელიც ძვ. წ 3 ათასწლეულსიც არსებობდა,
დედაქალაქის სახელს ატარებს მათი მთავარი ღვთაება აშური
ელამი - ძვ.წ 4-3 ათასწლეულში სახელმწიფო, თანამედროვე ირანის ტერიტორიაზე არსებობდა,
დედაქალაქი სუსა.
აქადი - ქალაქი ძველ მესოპოტამიაში, სარგონ ძველის დედაქალაქი. ძვ. წ. 2300 წელს დაიწყო მისი
აღზევება აქადის იმპერიის ჩამოყალიბებით.აქადი, ანუ შუმერულად აგადე, თავდაპირველად ქალაქს,
ხოლო მოგვიანებით უკვე ქვეყანას ეწოდებოდა.
რა - ძვ. ეგვიპტის მზის ღმერთი მეხუთე დინასტიის.
ეა (ენქი) - შუმარულ-აქადურ მითოლოგიაში ერთ-ერთი უზენაესი ღვთაება. აბზუს ხელმწიფე. არის
მიწიქვეშა წყლების ოკეანეების ღმერთი
აჰურამაზდა - აქემენიდთა პანთეონის უზენაესი ღვთაება, ზოროასტრიულ რელიგიაში, ძვ.წ 1
ათასწლეული, ზოროასტრიზმი იგივე ცეცხლთაყვანისმცემლობა
შულგი - ურნამუს მეფე (ძვ.წ 22-21 სს) ჩაატარა ლაშქროებები ზაგროსში. დალაშქრა ელამი. მის დროს
გაძლიერდა შუამდინარეთის გაერთიანებული სამეფო.
ასარქადონი - ასურეთის მეფე ძვ. მე-7 საუკუნეში. შეინარჩუნა ასურეთის სამეფო.
თუტმოს მე-3 - ძველ ეგვიპტური დინასტიის ფარაონი , თანამედროვე ეგვიპტოლოგები მას
სამხედრო გენიოსად თვლიან. მან დაირქვა სახელი მენჰეფერა
ხათუსილი 1-ლი - ხეთების სამეფოს დამაარსებელი . ძვ.წ 1650-1620 წ.წ ხათუსილი ჰქვია იმიტომ ,
რომ ქუსარიდან ხათუსაში გადაიტანა დედაქალაქი.
დარიოს 1-ლი - აქემენიდური სპარსეთის მეფე ძვ.წ მე-6-5 სს. მან ქვეყანა დაყო სატრაპიებად.
მონაწილეობას იღებდა ბერძენ-სპარსელთა ომებში.
წინადინასტიური ხანა - წინარედინასტიურ ხანაში გამოიყოფა ჩრ. და სამხრ. კულტურა , რომელიც
გაერთიანდა მენესის დროს ძვ. წ 30 ს.
მანეთონი - ეგვიპტელი ისტორიკოსი, რომელიც მოღვაწეობდა პტოლომაიოსის დროს ძვ.წ მე-3
საუკუნეში. მან შეადგინა ფარაონთა სია და გამოყო დინასტიები.
კასიტები - ზაგროსის მთიანეთში მცხოვრები ხალხი. XVI-XII საუკუნეებში მართავდნენ ბაბილონს.
მესოპოტამიაში პირველად შემოიყვანეს ცხენი.
ტესტი 8

ზაგროსი - აღმ. შუამდინარეთის მთიანეთი. ცნობილია სარგონის ლაშქროებები ძვ.წ მე-3 ათასწლ.ში.
ნინევია - ასურეთის ახალი სამეფოს დედაქალაქი ძვ.წ 1-ლ ათასწლ-ში. დაინგრა ძვ.წ 612 წ. ცნობილია
ასრუბანიფალის ბიბლიოთეკა.
ისრაელი - ებრაული (დასავლეთსემიტური) ტომების გაერთიანება. ჩამოყალიბდა ძვ.წ მე - 11
საუკუნეში. მისი ოქროს ხანაა დავითისა და სოლომონის მოღვაწეობა.
ლარსა - შუმერული ქალაქ სახელმწიფო ძვ. ბაბილონურ ხანაში. ძვ.წ მე-20 ს.
ანუბისი - ძვ. ეგვიპტის საიქიოს ღვთაება. გამოსახულია ტურის თავით. ძვ.წ მე-3 ათასწლ.
ნერგალი - - მიწისქვეშეთის ღმერთი. სამხრ. შუამდინარეთში. ძვ.წ მე 3 ათასწლ.
კიბელე - წარმოშობით ძველი ფრიგიული ღვთაება, დიდი დედა, მიწიერ არსთა მშობელი, ბუნების
ამყვავებელი, განმანაყოფიერებლი და ამაღორძინებელი
რიმსუენი - ელამური წარმომავლობის მე19-18 სს. ლარსას მეფე. შემოიერთა ერიდუ, ლაგაში, ურუქი
და ური. დაამარხცა ისინის უკანასკნელი მეფე დამიქილუში ძვ.წ 1791 წელს შემოიერთა მმისი სამეფო.
თუქულთინინურტა - ასურეთის მეფე ძვ.წ 1244-1208 წწ. ამარცხებს კასიტებს, ილაშქრა ბაბილონში
და აიღო ქალაქი. დაიპყრო მითანის მიწები.
ეხნატონი - იგივე ამენჰოტეპ მე-4. ცნობილია ეხნატონის რელიგიური რეფორმა. მე18 დინასტიის
ფარაონი. ის დიდ პატივს ცემდა ატონის კულტს.
მურსილი 1-ლი - ძველხეთური სამეფოს მეფე. ხათუსილი პირველის შვილობილი. მის დროს
გაძლიერდა ხეთების სამეფო.
ქსერქსე - სპარსეთის მეფე ძვ.წ მე 5 ს. მას სურდა საბერძნეთის დაპყრობა, მაგრამ მარცხი განიცადა.
ძერათა სტელა - ძვ.წ 25 ს. იგივე მეფე ეანათუმის სტელა. რომელიც მან თავის გამარჯვებას მიუძღვნა.
ბეროსი - ბაბილონელი ქურუმი, ძვ.წ 1 ათასწლეული, დაწერა ბაბილონის ისტორია 3 წიგნად
ქალდეველები - სემიტური მოდგმის ხალხი, როლების ლარპაკობდნენ არამეულად. ისინი იყვნენ
კარგი ვარკსვლავთმრიცხველები.

ტესტი 9

დელტა - - ეს ეწოდება ადგილს სადაც ნილოსი უერთდება წითელ ზღვას და წააგავს ბერძნულ
„დელტას“ ადრე არსებოდა ნილოსის 7 დელტა.
თუშფა - ურარტუს დედაქალაქი. ძვ.წ 1 ლი ათასწლ.
არცავა - ქალაქი ხეთების ძვ.წ. მე-2 ათასწლ. დაიპყრო სუფილულიუმამ
ისინი - ქალქი შუამდინარეთში, ძვ.წ 2 ათასწლეულიდან გამოდის ასპარეზზე, უსევე როგორც
ლარსა, მარი და ეშნუნა
პტახი - ძველეგვიპტური ცეცხლის ღმერთი. მემფისის მფარველი ღვთაება. ნილოსის შვილი.
ნინგალი - ნანნას, მთვარის ღმერთის მდედრი წყვილი.
გილგამეში - ძვ.წ 27 საუკუნის ურუქის მეფე. ებრძოდა ქიშის მეფე აგას. მასზე შექმნილია უამრავი
მითი, სადაც ის ნახევარ-ღმერთადაა გამოყვანილი.
ნარამსუენი - ძვ.წ 23-ე ს. აქადის მეფე. მის დროს აქადის სამეფომ სიძლიერის ზენიტს მიაღწია.
ცნობილია „ნარამსუენის სტელა“ , სადაც ის გამოსახულია და მოხსენიებულია უმაღლესი
ტიტულატურით და აქვს ღმერთის სტატუსი.
ტიგლათფილესერი - ასურეთის მეფე. ძვ წ მე 12 მე 11 საუკუნე. მის წარწერებშია მოხსნებული
ნაირის ქვეყნმებში სადაც არის ცნობები უძველესი ქართული გაერთიანების დიაოხის შესახებ.
ნეფერტიტი - -მე 18 დინასტიის ფარაონ ეხნატონის მეუღლე. განთქმული იყო სილამაზით.
მუვათალი - ძვ.წ მე 14 მე 13 სს. ხეთების მეფე მუვათალი მე-2 , მურსილი მეორეს შვილი. კადეშის
ბრძოლის მონაწილე რამზეს მეორეს წინააღმდეგ.
სოლომონი - ძვ.წ მე-10 საუკუნის ისრაელის მეფე. ცნობილია როგორც სოლომონ ბრძენი. მის დროს
გაძლიერდა იაჰვეს კულტი.
ბიბლია - ებრაელთა და ქრისტიანთა წმინდა წიგნი. მისი კრიტიკული ანალიზის შემდეგ
გამოვლინდა, რომ გარდა რელიგიური დარიგეგებისა ის შეიცავდა სანდო ცნობებს ძველი ისტორიის
შესახებ.
ჰეროდოტე - ძვ.წ მე 5 საუკუნის ბერძენი ისტორიკოსი. „ისტორიის მამა“.
ფინიკიელები - ძვ.წ 2-1 ათასწლეულში, ხმელთაშა ზღვის აღმოსავლეთით მოსახლეობდნენ,
ეწეოდნენ გაცხოველებულ ვაჭრობას, შექმნეს ფონეტიკური ანბანი

ტესტი 10

ანატოლია - მცირე აზიის ქალაქი, რომელიც სხვადასხვა დროს შეიდიოდა ხეთების, ურარტუს ,
მიდიის აქემენიდური სპარსეთის და ა.შ. შემადგენლობაში.
მარი - შუმერების ქალაქებს შორის ყველაზე დასავლეთით მდებარე ქალაქ სახელმწიფო. მას
მართავდა შამში ადადი, ზიმრილიმი და სხვ. 1758 წელს ის ხამურაბმა დაიპყრო.
ტროა - ელინური ქალაქი ანატოლიის მახლობლად. ეს არის ლეგენდარული ტროა, რომელზეც
შექმნილია ჰომეროსის უკვდავი თხზულება „ილიადა“.
შურუფაქი - უძველესი შუმერული ქალაქი. ზიუსუდრას (ბაბილ. უნთაფიშთიმის) მშობლიური
ქალაქი. ნახსენებია გილგამეშს ეპოსში. ე.ი დაახლ ძვ. წ 27 ს. არსებობდა.
ხატხორი - ხორის მეუღლე. ცის , სიყვარულის და მხიარულების ქალღმერთი ძვ.წ მე-3 ათასწლ.
დუმუზი - მარცვლეულის მფარველი ღვთაება შუამდინარეთში ძვ.წ მე-3 ათასწლ.
ენქიდუ - გილგამეში ეპოსის გმირი. გილგამეშის მეგობარი. შექმნეს ღმერთებმა, ადამის პროტოტიპი
რიმუში - აქადის და შუმერის მეფე. ძვ.წ 23 საუკუნე. სარგონ ძველის შვილი. მოკლეს თავისივე
საბეჭდით. მოხსენებულია „მანიშთუშუს ობელისკში“.
სარგონ მე-2 - ასურეთის მეფე ძვ. წ მე 7 ს. აქვს შარუქინის წოდება. სავარაუდოდ ტიგლათფილესერ
მესამის ვაჟი,ან ტახტის უზურპატორი.
რამზეს მე-2 - მას აქვს „დიდის“ წოდება. კადეშის ომის მონაწილე. მე 19 დინასტიის
წარმომადგენელი. ძვ.წ მე 13 ს. იმეფა 66 წელი
ხათუსილი მე-3 - ხეთების ახალი სამეფოს მეფე ძვ. წ მე 15 ს. შემოიერთა იამჰადის სამეფო. რამზეს მე-
2 სთან დადო ხელშეკრულება.
დავითი - ისრაელ-იუდეური სახელმწიფოს მეფე. ძვ.წ დაახლ. მე 10 ს.ში. მის დროს დაიწყო ისრაელის
ოქროს ხანა. ის ცნობილია , როგორც დავით წინასწარმეტყველი. ცნობილია მისი ფსალმუნები.
ჰელიოპოლისის კოსმოგონია - -ჰელიოპოლისი ქალაქი იყო ძველ სამეფოს პერიოდში, ეგვიპტეში,
კოსმოგონიის მიხედვით შემოქმედი ღმერთი არის ატუმი
პლუტარქე - 1 საუკუნის ძველბერძენი მოაზროვნე, ფილოსოფოსი, მორალისტი. ცნობილია მისი
პარალელური ბიოგრაფიები.
ხურიტები - მითანის სამეფოს ძირითადი მოსახლეობაა, ძვ.წ 2 ათასწლეულში, ჩრ. შუამდინარეთში,
მითანს კი ასურეთი